DE GROOTE KLOK. Periodiek van De Groote Societeit opgericht Inhoud. Jaargang 2015, oktober, nummer Column van de President-Directeur

DE GROOTE KLOK Periodiek van De Groote Societeit opgericht 1802

Inhoud

Jaargang 2015, oktober, nummer 7

3.

 

Column van de President-Direc­ teur.

5.

 

Buur en Boodschap 2.

11. 

 

Turner in de Fundatie.

12.

 

Koestraat 6.

16.

 

Uit 'Geschiedenis van Zwolle'(10).

17.  

 

Plannen met de Grote Kerk (2).

Colofon De Groote Klok is een uitgave van de Groote Sociëteit, Koestraat 8, 8011 NK Zwolle. Tel. 038-4216467 Bankrekeningnummer  sociëteit  NL25RABO 0170752100. De Groote Klok verschijnt 10 maal per jaar in een oplage van 350 exemplaren.    Directie   President-directeur   drs. G.G. Callenbach   Wipstrikpark 31, 8025 CB Zwolle, tel. 038-4541559 Directeur-secretaris   drs. R.V. van den Berg  Grote Beukelaer 1, 8141 BM Heino, tel. 0572-391694 Directeur-thesaurier   R. L.C. Conradi RA   Potmarge 21, 8032 LC Zwolle, tel. 038-4538718 Directeur-exploitatie   A. Rigter   Zwette 6, 8032 XM Zwolle, tel. 038-4533377 Directeur-verenigingszaken  drs. A. van den Berg   Van 's-Gravesandelaan 2, 8024 DP Zwolle, tel. 038-453 85 92    e-mail adres: [email protected] / [email protected] website: www.degrootesocieteit.nl   Kasteleins Mw. Godelieve Overbeeke Bloemstraat 6, 8012 VN Zwolle, tel. 06 11401490 Mw. Marit van Raalte-Lageveen Trompstraat 65, 8023 FN Zwolle   Redactie Steven ten Veen (hoofdredacteur) Ronald van den Berg (productie) Louis van Daalen Dirk Hilarides Jacques Hovius Cees Meijntjes   Postadres: Koestraat 8, 8011 NK Zwolle / e-mail adres: [email protected] Tekstbijdragen (bij voorkeur gedigitaliseerd) aanleveren door te mailen of te sturen naar bovenstaand adres. De redactie beslist over de inhoud van de Groote Klok en kan wijzigingen in teksten aanbrengen of bijdragen niet plaatsen. Foto’s moeten digitaal worden aangeleverd in hoge resolutie (niet verkleinen!) en graag voorzien van bijschrift. Voor advertenties kan contact worden opgenomen met de directeur-secretaris. Uiterste inleverdatum kopij volgend nummer: 25 oktober 2015. 2

Column van de President-directeur

  Schatplichtig    Een van onze drie ereleden, Pieter Von­ derhorst (van het zogeheten Pieterpad op de Sociëteit), meldde zich op het laatste moment af voor de ALV van 25 september. In zijn e-mail herinnert hij aan de jaren negentig toen een huurder ons pand verliet  en serieus overwogen werd de Sociëteit te verkopen. Ik citeer : “Ge­ lukkig hebben we toen een andere weg gekozen en is door de renovatie van het gebouw de fysieke voorwaarde gecreëerd voor een levendig sociëteitsleven. De op­ volgende Directies zijn er naar mijn mening zeer goed in geslaagd de GS weer tot bloei te laten komen. Ik ondersteun daarom van harte de voor­ stellen om het gemeentelijke deel van het complex te verwerven en tot  de aanpas­ sing van de Sociëteitsmores aan de maat­ schappelijke wensen/vereisten van de 21e eeuw en hoop dat daardoor er een nog vi­ talere Groote Sociëteit Zwolle tot in lengte van jaren zal bestaan.” Van de kant van de directie werd hem vrijdagavond laat gemeld dat de ALV de voorstellen had gesteund over de ver­ soepeling van de kledingvoorschriften en het aankoopvoornemen van Koe­ straat 6, zonder hoofdelijke stemming. Daarop schreef Pieter: “Ik feliciteer de voltallige Directie met het feit dat de verga­ dering instemt met de plannen, want die vormen de basis voor een verdere bloei van het sociëteitsleven. [….] Ik wens jullie daar­ bij heel veel succes.” Dit succes moge de gehele vereniging gelden.

  Dankzij het eerste citaat kom ik op het thema van deze column: “Schatplichtig”. Onze huidige leden hebben een toe­ komstperspectief doordat zij mogen staan op de schouders van hun voorgan­ gers. De directie realiseert zich heel goed dat ze daarnaast ook schatplichtig is aan huidige leden. Zo heb ik grote waardering voor leden die emotioneel grote waarde hechtten aan behoud van het dasje zonder meer en die respectvol hun bijdrage hebben gegeven in de ALV. Daarnaast is de vereniging veel dank verschuldigd aan John van Boven en Jur Zandbergen die de brainstormsessies hebben verzorgd; brainstormsessies dankzij welke we weten dat onze breed gedragen kernwaarden ook herkend worden door de generatie jonge veerti­ gers die (nog) geen lid van de Sociëteit zijn. Door deze aanpak weten we ook dat voor deze jongere generatie een Heren­ sociëteit zoals wij die invullen, een heel goed eigentijds concept is. Bij de voorbereiding van onze beleids­ voorstellen heeft de Taskforce met Teun Bouwhuis, Bernard ten Doeschate, Henk Schaatsbergen en Pieter Tanis, belangrijk werk verricht. Uit hun onderzoek bleek dat de bouw van appartementen in nummer 8 te  veel extra voorzieningen vereist. De ruimte op de begane grond van nummer 6 vergroot de mogelijkhe­ den voor onze Sociëteit. Door te investe­ ren in appartementen op de 1ste en 2de verdieping van 6 zou de vereniging bijna een projectontwikkelaar worden. Naast het onderzoek van de Taskforce beschik­ te de directie ook over adviezen van onze makelaar, Marcel van Vilsteren, die erop wees dat de kantorenmarkt voor ons soort ruimten verbeterd is. Doordat de verhuur van de bovenverdieping van 6 en die van 8 elkaar kunnen versterken, heeft de directie gekozen om te komen tot de aankoop van 6 waarvan de begane grond ter beschikking kan komen aan de sociëteit en de verdiepingen verhuurd worden samen met die van nummer 8. Tot slot: de directie is erg blij met de on­ dersteuning door René Swaak. Hij heeft niet alleen binnen korte tijd een folder geproduceerd die grote aftrek kreeg bij de Monumentendag op 12 september. Hij heeft de directie ook geholpen bij de ontwikkeling van een communicatiestra­ tegie.

  Ons nieuwe kledingvoorschrift aan de leden is heden ingegaan. De hoofdlijn en de bandbreedte ervan wordt door de directie bepaald, waarover zij met de ALV communiceert. De directeur vereni­ gingszaken overlegt met de Sociëteits­ commissie over de beslissingsruimte in dezen voor de coördinatoren van de onderscheiden activiteiten in de Socië­ teit.  

3

PROGRAMMA

LEGENDA

september - december 2015

Zie pagina 8.

BIJZONDERE ACTIVITEITEN vrijdag Zondag   vrijdag vrijdag  vrijdag vrijdag donderdag   vrijdag vrijdag zondag vrijdag vrijdag  zaterdag  2016 maandag maandag vrijdag    maandag zaterdag maandag  maandag woensdag  

2-okt 25-okt   30-okt 30-okt 30-okt 6-nov  19-nov   27-nov 27-nov 29-nov 4-dec  11-dec 19-dec    11-jan  25-jan 29-jan   8-feb  5-mrt  7-mrt 21-mrt  13-apr  2-5 juni

16.00 11.00    15.00 18.00 19.30  16.00  20.00   18.00 19.30    16.00 14.00     10.00 10.00 16.00   10.00    10.00  10.00 09.00   

Dispuut Zondagochtendconcert Pieter en Marius van Delden Bedrijfsbezoeek aan BMW  Installatie nieuwe leden  Laatste vrijdag maaltijd  Dispuut  Najaarslezing  "Rusland vandaag de dag" Algemene Ledenvergadering  Laatste vrijdag maaltijd  Sinterklaasfeest  Dispuut  Bedrijfsbezoeek aan De Rollepaal  Kerst/Wilddiner 2015    Muziekcursus Muziekcursus Bert Klaver Lezing Eddy van Hijum  gedeputeerde Provincie Overijssel Muziekcursus Heerendiner Muziekcursus Muziekcursus Dagtocht Radio Kootwijk/Doorn 4-daagse reis naar Parijs 

Bas Dane Bert Klaver    Bert Klaver Directie  Directie  Bas Dane Hans Harms   Directie Directie  Dimitri Sijperda  Bas Dane  Hans Harms  Hans Harms   Bert Klaver    Hans Harms   Bert Klaver  Hans Harms Bert Klaver Bert Klaver  Hans Harms Hans Harms

DNV DNV   DNV DNV  DNV DNV  DNV    DV DV DNV  DNV DNV Speciaal     DNV  DNV  DNV    DNV  Speciaal DNV  DNV  DNV DNV

elke  6-okt   13-okt   15-okt 12-nov 21-okt 18-nov 12-okt 9-nov 5-okt  2-nov

18.00  19.30   19.30   19.30   13.15   17.30    17.30  

Biljarten Gemengd bridge  tevens op 20-okt, 3-nov en 17-nov Wisselbridge  tevens op 27-okt,10-nov,27-nov  Heerenbridge Heerenbridge: Afwijkende datum! Damesbridge   Koken en Braden    Culinaire Cornuyten  

Wim Bleeker Theo Kuitert 

DNV DNV

Aad Rigter    Wilfred Smit    Gerrie Knigge   Bert Boonk   E. Hendriksen  

DNV   DNV   n.v.t.   DNV   DNV  

   

DNV DNV 

l-j l-p   l-j l l-j l-j l-p   l l-j l-j l-j l-j l-p-j   l-p-j l-p-j l-i   l-p-j l-p-j l-p-j l-p-j   l-j

CLUBS maandag dinsdag   dinsdag    donderdag    woensdag   maandag   maandag   

OVERIGE ACTIVITEITEN vrijdag vrijdag  4

elke elke 

14.00 17.30

Vrij bridge,biljarten, schaken  Vrijdagborrel 

 

Buurt en Boodschap 2 Een stad is een gemeenschap van men­ sen en in de leefruimte, de invulling daarvan, zit ordening en het getuigt van zichtbare historie als de ontwikkeling van de bewoning organisch oogt en oogst. Niet alleen de opbouw en de glorie maar ook  het verval en het vergaan zijn daarin belangrijk en mogen wat mij betreft enige aandacht of zelfs koestering heb­ ben. De Papenstraat is geen allee met voor­ kanten maar een brede steeg met ontoe­ gankelijkheden. Of als de mouw van een jas: er kan wat doorheen maar verder doe je er niet zo veel mee. En als een lieve­ lingskledingstuk is het veel gebruikt en wellicht versleten maar altijd met trots gedragen. Een dergelijke constatering is bedrei­ gend voor illuster beleid en nijver druk­ doen; immers, aan verval kan geen allure ontleend worden. Toch is het straatje aan groots en meeslepend overheidsingrij­ pen ontsnapt en ik denk omdat de be­ stuurders er vanuit het stadhuis letterlijk overheen keken. Op mijn niveau, dat het is omdat de bewoners zelf initiatieven hebben ontplooid. Overigens, op de andere hoek zit Slacht­ offerhulp en op hoeveel schade door mensen was dit woongebiedje voorbe­ reid ? Het is nu een moedig centrum van unie­ ke ambachtslieden (u hoort violen en ziet penselen), een doorlooplaan van de Cloud van het Paleis naar de Kerk van Waanders en ooit – in de tijd van Domi­ no – gewoon een wellustige route waar­ langs je ‘s avonds van Pils naar Patat kon lopen. Het is kunst en kunst, van violen en textiel naar het schilderijendoek van Daniel Douglas en laatstgenoemde heeft met zijn partner het initiatief ontwikkeld om de muren te voorzien van uitstalkasten en deze kasten te vullen met schilderin­ gen, alles tegen de (dubbele) achter­ grond van een landelijke groene kleur. Het doet je beseffen dat in dit zeer oude gedeelte van de stad het allernieuwste mogelijk is zonder dat het karakter van de straten ernstig aangetast wordt. Een ouder mens bejegen je met eerbied en een rimpel is een vertrouwde, ja van­ zelfsprekende, aanblik;  een opgedron­ gen botox behandeling lijkt mij niet lei­ den tot een frisse eerste indruk, een nieuwe jas wel. Blij wordt u er van als u op deze wijze de Blijmarkt verlaat !       /      Jacques Hovius

Papenstraat geeft geheim bloot Op de zijgevel aan de Papenstraat van het hoekpand op het Grote Kerkplein zit een grote lijst. Een groot schilderij zonder voorstelling want de muur is binnen en buiten de lijst in dezelfde kleur geschil­ derd. Binnen de lijst heeft in het verleden een muurreclame gestaan. Studenten en docenten van het Cibap zijn in Zwolle bezig met het restaureren van deze oude muurreclames. Inmiddels zijn ze ook begonnen met het verwijderen van oude verflagen binnen de lijst. Vaag is een

eerste stuk tekst zichtbaar geworden. "Hier wordt ......". Wat het wordt hopen we in de volgende Groote Klok te kunnen melden.   Ronald van den Berg

5

Voor uw agenda: Zondagochtendconcert 25 oktober 2015, 11:00 uur. Het zondagochtendconcert van oktober zal verzorgd worden door Pieter van Delden (piano) en zijn vader Marius van Delden (cello).   Op 7 juli j.l. deed Pieter in onze Groote Zaal zijn eindexamen mas­ ter piano klassiek/liedbegeleiding.   Hij is met glans geslaagd en als dank voor het gebruik van onze zaal geeft hij als tegenprestatie een concert met zijn vader (oud solo-cellist van het Noord Neder­ lands Orkest).   Zij zullen werken spelen van o.a.  Brahms, Tsjaikovski, Saint-Saens en Chopin.   In het oktober nummer van De Groote Klok volgt meer informatie over dit concert.   Bert Klaver, sociëteitscommissie    

Excursie naar BMW / MINI Dusseldorp Zwolle a.s. vrijdag 30 oktober. Vrijdag 30 oktober is het zover. We gaan naar BMW / MINI Dusseldorp Zwolle, per BMW-shuttle vanaf onze sociëteits-parkeerplaats. Van 15:00 uur tot 15:30 uur (uiterlijk) kunt U in een BMW stappen om deel te nemen aan deze excursie. We rijden eerst naar MINI Zwolle aan de Ceintuurbaan voor een korte, wellicht hernieuwde,  kennismaking met dit legendarische automerk. Rond 16:15 uur rijden we naar BMW Zwolle aan het Molenland. Gastheer deze middag is ons lid Arie Ruitenbeek. Hij zal ons rondleiden en informatie geven over de toekomstvisie van het merk BMW: "Meet the BMW Innovations". Arie zorgt voor een hapje en een drankje en er is volop de gelegenheid om rond te kijken in de moderne showroom van BMW Dusseldorp Zwolle. Tegen 17:30 uur staat uw BMW weer klaar om terug te rijden naar de so­ ciëteit, alwaar de vrijdagmiddagborrel wacht en, eventueel, de "laatstevrij­ dagvandemaandmaaltijd". Kortom: het wordt weer een fantastische socië­ teits-vrijdag! Zorg dat u er bij bent.

Dagtocht 2016 Dagtocht Radio Kootwijk en Huis Doorn woensdag 23 april 2016 voor leden en partners.   Belangstelling? Geef je op, defini­ tief beslissen komt later, maar be­ langstellenden gaan altijd voor bij boeking.

6

Aanmelden? Per Email :  [email protected]  (voorkeur), lijst in de sociëteit of een telefoontje naar Bert Klaver ( 0529 431823). Dringend verzoek: Komt u met eigen vervoer? Graag even melden bij uw opgave en dan uiterlijk 15:45 uur aanwezig zijn bij MINI Zwolle aan de Ceintuurbaan of om 16:30 uur bij BMW Zwolle aan Het Molenland. Namens uw Sociëteitscommissie, Bert Klaver  

Bedrijfsbezoek “De Rollepaal”. RUSLANDLEZING Hoe denken de Russen over Poetin? Zijn de Russen homofoob? Hoe kijken de Russen tegen Oekraïne aan? Hoe staat het met de mensenrechten in Rusland?   Een greep uit de lezing.   RUSLAND VANDAAG  DE DAG   door   mevrouw Marie-Thérèse ter Haar. Mevrouw ter Haar studeerde Russische taal en Ruslandkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Zij woonde langdurig in Rusland en verblijft tegenwoordig nog zo’n 5 maanden per jaar aldaar. Zij schreef een drietal boeken met haar visie op Rusland en heeft in 2013 de Rusland & Oost-Europa Academie opgericht.   Donderdag 19 november 20.00 uur, voor leden en partners.   Opgeven via [email protected] of via de intekenlijst.   Hans Harms, sociëteitscommissie

Wij brengen op 11 december 2015 een bezoek aan het Internationaal opererende bedrijf De Rollepaal in Dedemsvaart.   De Rollepaal groep omvat specia­ listische bedrijven in de ontwikke­ ling, fabricage en service van hoogwaardige buis- en pijpextru­ sielijnen, specifieke extrusieappa­ ratuur, matrijzen, toevoer- en as­ semblagesystemen voor de kunst­ stofverwerkende industrie. Zij ex­ porteren producten wereldwijd vanuit Dedemsvaart en vanuit eigen vestigingen in Duitsland, de Verenigde Staten, India en ZuidAfrika. Innovatie staat hoog in het vaan­ del bij de onderneming.     Rollepaal 13 7700 AA  Dedemsvaart   Wij zijn op vrijdag 11 december 2015 om 14.00 uur welkom, en  zijn dan weer op tijd terug voor de vrijdagmiddagborrel.   Nadere details volgen in De Groote Klok van november en via de web­ site.  

7

SOCIËTEITSCOMMISSIE LEDENCOMMISSIE

In Memoriam Rob Bloemers 09.05.1942 - 23.08.2015   Op 23 augustus jl. is ons lid de heer M.R.F. Bloemers overleden. Rob was se­ dert 1983 lid van onze vereniging.  vdB.

BURGERLIJKE STAND • Nieuwe leden   De heer M.V.P. Spelbrink  De heer ing. P.M.G. Wiertz  De heer A.W.G.M. Bender    • Voordrachten   De heer W.H. Husselman Msc (Wim) (14.11,1951) Meerminneplein 5, 8011 SW Zwolle. De heer Husselman is European Compliance manager/ global auditor.  Voorgedragen door de heren Carpentier Wolf en Zandbergen.   De heer drs. P.A.M. Spanninks (Pierre) (26.10.1955) Van Nispensingel 33, 8016 LM Zwolle. De heer Spanninks is ZZP ex­ pert.  Voorgedragen door de heren Van Boven en Harms.   De heer Ir. M. Ververs (Mijndert) (03.02.1933) Koningin Emmalaan 8, 8051 PC Hattem. Voorgedragen door de heren J. van Egmond en Olland.   De heer E.C.M. Heeremans (07.01.1945) (Ed), De Doornweg 45, 8035 PD Zwolle. De heer Heeremans is gepensioneerd. Voorgedragen door de heren Cazemir en Jonkers.    • Opzeggingen   de heer A.P.C. de Kok   • Overleden   De heer M.R.F. Bloemers (09.05.1942 - 23.08.2015)  

John van Boven; voorzitter/secretaris; 038-465 32 89; [email protected] Hans Harms; lid; 06-23333175; [email protected] Erik Hendriksen; lid; 038-453 34 39; [email protected] Bert Klaver; lid; 0529- 431823; [email protected]     societeitscommissie@degrootesocieteit. nl

LEGENDA Let op !! Opgave [email protected]; òf op inschrijflijst publicatiebord òf bij coördinator l- lid; p- partner c.q. introducee; j/n opgave ja/neen Kledingvoorschrift: DNV = Das NIET Verplicht   DV= Das Verplicht De agenda staat ook op onze website www.degrootesocieteit.nl

Verleden tijd

Een markeur? Van Dale's  Groot Woordenboek der Nederlandse Taal biedt uitkomst: "markeur = mer­ ker, teller (bij het biljartspel")......" Uit de Provincia­ le Overijssche en Zwolsche Courant van 4 februari 1848.

Uit de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant van 2 oktober 1941.

Uit de Leeuwarder Courant van 11 augustus 1969.

8

Jur Zandbergen (voorzitter); 038 - 453 62 36, [email protected] Otto Cazemier; 038 - 453 24 63; [email protected] Maarten Storm; 038 - 454 29 73; [email protected] Ruurd Tjallema; 038 - 460 30 13; [email protected] [email protected]

De modellen van Jan en Ine van de Burgt

Monumentendag 2015 Een meer dan geslaagde Open Monu­ mentendag 2015! Op de kop af 415 per­ sonen bezoeken zaterdag 12 september De Groote Sociëteit. Eén van de vele voor het publiek geopende monumenten in de Zwolse binnenstad. Het zijn stadgenoten maar ook vele be­ zoekers uit alle delen van Nederland die besloten hebben deze zaterdag 'eens een dagje Zwolle te doen'. Bewonderen­ de blikken zijn er voor onze historische plafondschilderingen in de hal en in de Groote Zaal.   Het jaarthema 'Kunst en Ambacht ' wordt in de Grote Zaal vertegenwoordigd door het echtpaar Jan en Ine van de Burgt met hun maquettes van historische gebou­ wen, waaronder de Sassenpoort. Het is modelbouw in schaal 1: 32 van uitzon­ derlijke kwaliteit. De jeugdige bezoekers laten zich graag de werking demonstre­ ren van een half opengewerkte graan­ molen.  

Blijkens het landelijke, na afloop van de Monumentendagen uitgebrachte pers­ bericht is Zwolle opgerukt naar de 10e plaats van meest bezochte steden. De drukst bezochte gemeenten: Amster­ dam 38.500, Dordrecht 31.000, Bergen op Zoom 30.000, Den Haag 26.000, Breda

25.000, ’s-Hertogenbosch 24.000, Rotter­ dam 23.000, Utrecht 17.500, Apeldoorn 17.000, Zwolle 16.000, Leiden 15.000, Delft 14.500, Groningen 12.000, Alkmaar 12.000, Amersfoort 8.000, Zutphen 7.500. vdB.

9

10

Turner in de Fundatie “Ik heb de film niet gezien maar het schilderij vond ik mooier”.   Een authentieke en toegankelijke, maar daarom ook gezellig onzinnige, manier om te zeggen dat je de kunstenaar Jo­ seph Mallord William, “William”Turner alleen met zichzelf kan vergelijken en na alle pracht en praal en kleuren en geuren van de expositie tot mij genomen te hebben lijkt mij inderdaad dat de man uniek is. Er zijn eerder schilders geweest die in een of andere mate met dergelijke zichten of voorstellingen of kleuren bezig zijn ge­ weest, maar nooit zo onderscheidend en definiërend als William Turner dat deed. Later, ja uiteraard na elke grote meester, kan je de halve zool van herkenning en erkenning horen knarsen en zuchten op het molmpad van de namaak en napra­ terij.   Mr Turner was duidelijk een ander per­ soon en een ander soort schilder dan zijn ook nu nog bekende tijd- en landgeno­ ten zoals Constable, maar niet al deze heren trachtten zich te richten op een andere en eigen wijze van schilderen; simpel gezegd: op naar de romantiek!   Dankzij de goede smaak en vooruitzien­ de blik van de stichter Hannema was er in Nederland, meer in het bijzonder in deze provincie Overijssel, één schilderij van Turner in de collectie opgenomen en deze toen der tijd “daad van moed” wordt thans beloond met bijdragen in de ruimste zin van het woord aan de tot­ standkoming aan deze (dubbel)tentoon­ stelling.   Zijn latere werken zijn een spel met licht en stemmingen; zijn mist kan meer ver­ helderend zijn dan een wolkeloze hemel en zijn storm op zee brengt innerlijke onrust; in zijn latere werk, hier en meer in het bijzonder in het schilderij “Stormy Sea with Blazing Wreck”(circa 1835-1840) bedient hij zich van de mens – zo die al wrakkig zichtbaar is - enkel om menselij­ ke nietigheid en vergankelijkheid aan te tonen. Daarom is het een meester, omdat hij precies kan weergeven wat hij wil dat er moet staan; de bijna abstracte wijze waarop is voor1840 vernieuwend. Voor een lid van de gevestigde orde moet hij in artistieke zin moeilijk te plaatsen zijn geweest en wellicht dat zijn buiten­

landse reizen, ook naar Nederland, heb­ ben bijgedragen aan zijn mogelijkheden zich op deze eigen wijze te ontwikkelen en geaccepteerd te blijven. Deze Engels­ man ging wel als kind van de Verlichting langs de gruwelen van Napoleon naar de grote welvaart van de wereldmacht! Die nietigheid van de mens betrof toch vooral anderen en “groots en meesle­ pend” is in zijn carrière, maar ook in zijn artistieke ontwikkeling (en tegen de gel­ dende smaak in) terug te vinden. Het lijkt mij dat dit vooral niet zijn probleem was.   Kijk naar het schilderij dat ik noemde en laat je het gevoel bekruipen dat je een late Rembrandt aanschouwt. Alles zo simpel en vanzelfsprekend en tegelijk onnoembaar en ongrijpbaar en wat blijft

is de wens dat je wilde dat je ook zoiets kon maken. Mooi  is dat er geen “straatje Turner” werd neergezet maar dat op smaakvolle en intelligente wijze – ja, er wordt wat van je gevraagd - aandacht wordt geschon­ ken aan oorsprong en invloed en navol­ ging van  zijn werken.   Overigens raad ik u, alle niet-knorrige mannen van onze Sociëteit, ook aan de vorig jaar vervaardigde verfilming van het leven van William Turner te gaan zien, (“Mr. Turner” in het filmhuis) en vergeet niet het andere deel van de tentoonstel­ ling in Enschede te bekijken. Maar ja, dat is niet op loopafstand.   Jacques Hovius    Zwolle, september 2015

                Timothy Spall als  J.M.W. Turner in de film 'Mr. Turner'.  

11

Koestraat 6 De leden, bijeen in de extra Algemene Ledenvergadering op 25 september j.l. steunen de Directie om het vrijkomende buurpand, Koestraat 6, in eigendom te verwerven. Uiteraard met de nodige mitsen. Diverse leden zijn nieuwsgierig hoe het pand er van binnen uitziet. Omdat het niet doenlijk is met grote groepen door het pand te trekken ter compensatie een foto-impressie. Op deze en de volgende pagina een aantal foto's van de begane grond en de verdiepingen.   vdB. 

Begane grond: receptie

Begane grond: gang, binnenzijde voordeur

Begane grond: trappenhuis

Begane grond: receptie en kantoorruimte aan de Koestraat

12

1e verdieping: trappenhuis

1e verdieping: kantoorruimte aan de Koestraat

1e verdieping: kantoorruimte aan de Potgietersingelzijde

2e verdieping: pantry

2e verdieping: kantooruimte Potgietersingelzijde

2e verdieping: kantooruimte Potgietersingelzijde

13

‘Doejoewanwaoderf­ orjedog?’ Dat is wat de vrouw van van achter een hele batterij bierpompen in ‘The Kings Head’ mij toeriep over de hoofden van een aantal mannen, die luidruchtig de kansen in de komende paardenrennen aan het bespreken waren. Sinds dat recente rare akkefietje met Cameron zal de naam van de Pub onder­ tussen wel veranderd zijn in ‘The Pigs Mouth’.1   Verdiept in gedachten die een bijdrage zouden kunnen leveren tegen een verder afglijden van de mensheid naar een nog lager  niveau maar waarschijnlijk toch vooral omdat ik bezig was met een laat­ ste restje van mijn voortreffelijke ‘pint of bitter’ in die Engelse Pub schrok ik ver­ stoord en niet begrijpend op. ‘Ze vraagt alleen maar of je hondje wat water wil hoor’ zei mijn vrouw die de krochten van de menselijke geest sneller en beter weet te peilen dan ik zelf. Nu kunnen ze wel van mening zijn dat een dier ook mensenrechten heeft, dacht ik onder het legen van mijn glas maar ze kunnen ook eens proberen behoorlijk te articuleren. Dat is in mijn omgeving en dus waar­ schijnlijk in de hele maatschappij een toenemend probleem. Het is allemaal een paar jaar geleden begonnen met de krekels in de zomer. Je moet tegenwoor­ dig wel heel goed je best doen om ze nog te horen. ‘Hóór je ze dan niet?!’ Zeggen ze dan weer naast mij. ‘Ja natúúrlijk hoor ik ze wel maar vroege zongen ze toch duidelijker’.  Maar goed wij waren in Engeland en een ding is er dan duidelijk: Het is géén Euro­ pa en wat nog het meest opvalt is de hoeveelheid vrijwilligers waar het Vere­ nigd Koninkrijk mee bezaaid lijkt. Dat is werkelijk verbazingwekkend. In ieder gebouw van enige betekenis verblijven talloze grijze permanentjes die vanuit duistere hoeken je smekend toefluiste­ ren: ‘Can I help you?”   14

De kathedraal van Salisbury spande de kroon en wij hadden  nauwelijks enkele stappen gezet op de met zerken bezaai­ de vloer van dit monument van in steen gestolde geschiedenis of een statig heer met brede oranje sjerp van schouder tot heup met de duidelijke tekst ‘Volunteer’ en een staf met koperen knop was al niet meer te ontlopen. ‘Can I help you?’ Ik wist zo snel niets anders te bedenken dan dat ik de Maria-kapel zocht om een kaarsje te branden. De kathedraal was tenslotte aan St Mary gewijd. De verbor­ gen moeder, de oermoeder, de vrouwe­ lijke kant van God die in onze cultuur verbannen is.2   “I’m afraid sir we don’t have any, this is an Anglican  church. By the way: are you Roman Catholic?”   Op mijn bevestigende antwoord meen­ de ik een wat vriendelijk toegevende trek op zijn mond te zien verschijnen alsof hij met een onnozel kind van doen had. Op een dergelijk moment kan ik dan toch een naar pesterig trekje van mijn karakter niet onderdrukken.   “Don’t matter”,  sprak hij plechtig. “We serve the same Lord” “Yes, Yes, haastte ik mij te zeggen “the Pope”.   Nu was ik toch te ver gegaan en even leek het of hij een lichte braakneiging moest onderdrukken maar toch kwam er iets: ‘I am not amused sir!’ en schielijk ver­ dween hij in het donkere schip van de kathedraal  waar zijn schaduw zich oplos­ te in de donkerte tussen de zuilen. ‘­ Bloody sinners’ zal het tussen zijn kiezen geknarst hebben   In Frankrijk gaat het allemaal heel anders, daar moet je het overal zelf maar uitzoe­ ken en in Italië blijf je lachen en zingen en natuurlijk ‘peccare’. Daar moeten wij het een andere keer maar eens over hebben.   1 Pieter Geenen strip in Trouw 23 sept. 2015   2 Zie Annine van der Meer o.a. God als vrouw geboren. Zij maakt een eind aan het geseksualiseerde, gedemoniseerde en patriarchale beeld van de oervrouw.   WMCC Willems

Damesgolf 2015 Vorige week donderdag 24 september, hebben wij met een groepje dames van de HEEREN, gespeeld op de Golf en Country Club Hooge Graven  in Ommen.  Een prachtige bos en heide baan met zowel brede als smalle fairways. De holes met doglegs en hoogteverschillen en de vele bunkers op strategische plekken, maken deze afwisselende baan erg leuk en uitdagend om te spelen.  Het weer -helaas wat minder gunstig dan voorspeld- zorgde nog voor wat extra uitdaging op de baan. Door de regen­

Jazz in Zwolle Net als in andere provinciesteden speelt jazz maar een marginale rol in Zwolle.  Henk Romijn Meijer (1929-2008) schreef in ‘Een blauwe golf aan de kust’ een mooi verhaal over enkele  Zwollenaren die vlak na de oorlog de jazzmuziek op de kaart zetten: Ad Sollewijn Gelpke, Henk zelf en Jan Voerman. Ze speelden voor Canade­ zen en op bruiloften voor ‘eer en sigaret­ ten’.

buitjes, hoge luchtvochtigheid en harde wind kregen de ballen helaas net niet die lengte die de dames graag zagen.  Marijke Mengelberg en Ineke Wispelweij waren de twee beste spelers van de dag. Zij gingen beide met de welverdiende prijs naar huis: een prachtige bol chry­ sant. Vooral voor Ineke was deze uitslag een extra opsteker na haar rugoperatie!    Na de wedstrijd hebben we in het club­ huis, waar we erg gastvrij zijn ontvangen, de dag afgesloten met een gezellige borrel en een lekkere maaltijd.    Al met al was het een hele geslaagde dag, iedereen was erg goed gemutst en heeft leuk gespeeld. Ondanks het kleine aantal deelneemsters, was iedereen zo enthou­ siast dat we besloten hebben om het volgend jaar weer te organiseren. Op welke baan we dan gaan spelen weet ik nog niet, maar reserveer en noteer de maand september alvast in jullie agenda's!    Ingrid Kuitert

  Allotria is een Zwolse big band met een lange historie. In de jaren dertig speelde het orkest nog voornamelijk dansmu­ ziek. Na de oorlog werd het een heuse big band in de stijl van Count Basie. Het ‘Al­ lotria Gala’ was in de jaren zestig een van

de hoogtepunten in het Zwols muziekle­ ven. Willem Duys presenteerde en gast­ solisten als Corry Brokken (!), Louis van Dijk en Milly Scott verleenden graag hun medewerking. De band bestaat nog steeds en is een mix van amateurs en semi-profs. Herman Nijkamp, zelf een uitmuntend trompet­ tist en zanger, heeft de afgelopen jaren de band nieuw elan gegeven   Jazz in Heerde   Je zou het niet verwachten in zo’n klein  Veluws dorp, maar dit jaar wordt voor de 39e keer het Rabo Jazzfestival Heerde georganiseerd. Het festival biedt een podium aan amateurs en (inter)nationaal bekende bands en solisten. Vrijdag 6 november vindt het festival plaats in de nieuwe locatie: de Heerd aan de van Meurslaan met een heuse concertzaal en twee kleine zalen. Ook hier is ‘Zwolle’ prominent aanwezig. Naast Allotria speelt JazzArt Orchestra, een band met gelouterde beroepsmusici die de laatste jaren flink aan de weg tim­ mert. De afdeling jazz van conservatori­ um Artez komt met  aanstormend talent onder leiding van Henk de Ligt. Fay Claassen, door Rita Reys meerdere keren aangewezen als haar ‘terechte opvolgster’ begeleid door het trio van pianist Peter Beets met onder meer bas­ sist Ruud Jacobs (de broer van Pim), brengt ‘a tribute to Rita Reys’, een pro­ gramma dat voor een uitverkocht Con­ certgebouw zorgde. Meer info is te vinden op:  www.jazzfestivalheerde.nl   Joop van Schaik  

Geheel links vooraan Henk Romijn Meijer, gitarist, (excellent) violist, later docent Engels aan de UvA en schrijver. De man met de saxofoon is dr. Ad Sollewijn Gelpke, bekend dermatoloog in Zwolle. Midden vooraan Jan Voerman, zijn vader had een fotozaak in Zwolle.

15

Om negen uur sloeg de klok slechts zeven maal Uit ‘Geschiedenis van Zwolle’ (10)   Terwijl de magistraat bezig was schone plannen uit te broeden om van Zwolle een moderne stad te maken, kwam er op 11 januari 1815 een nieuwe ramp: blik­ seminslag in de toren (Peperbus, red.) met brand. Vooraf zij gezegd, dat de to­ renbeveiliging toen nog zeer primitief was; er bestonden wel bliksemafleiders, maar dat waren bollen met pieken. Op woensdagmorgen 11 januari ontstond kort na half acht een ontzettend onwe­ der, dat tussen IJssel en Zwartewater bleef hangen. De raadsheer Heerkens geeft hiervan het volgende relaas:   “Uit een donkere laaghangende wolk, waaruit het hard sneeuwde en uit die – bij de stand van de thermometer op het vriespunt, door een zuidwestenwind boven de stad was gedragen – borstten vier donderslagen elkander binnen zeven minuten opgevolgd, vreeselijk uit. De twee laatsten – even gelijk met het afschieten van een zwaar stuk geschut – troffen de kap des torens, zoo dat men daaraf dadelijk splinters en leien zag af­ vallen en even daarna een klein lichtje boven in de kap ontdekte, hetwelk door den fellen wind aangeblazen, welras de acht hoeken des torenkaps in ligte-laaien zettende. IJsselijk was het alstoen het gezicht der brandende nedervallende spaanders en des vuurregens, welke op de huizen beneden den wind voorname­ lijk nederstortten, doch waarvan ook de vonken in de Bitterstraat, bij de Roggen­ straat nedervielen.   Om negen uur sloeg de klok voor het laatst, doch slechts zeven maal, wanneer een weinig daarna het kruis langzaam naar de kerk overzakte en vervolgens met de brandende, daaraan verbonden ma­ kelaar (centrale steunbalk, red.) neder­ stortende door het zuider kerkdak totop het gewelf nederviel, terwijl de haan in 16

het huis, destijds door den kousenfabri­ keur Cierenberg gewoond, nederstortte. Dit en het dunne meerdere nedervallen­ de houtwerk, stak het dak der Kerk op verschillende plaatzen, zoomede twee huisjes ten noorden aan de kerk gelegen, in brand; hetgeen eventueel door het behulp der brandspuiten werd geblust.   Omstreeks kwart na tien was de balk in de lantaarn, waaraan de beide klokken hingen, doorgebrand, waardoor beiden nederstortten en de halfuursklok door vijf zolderingen op het gewelf des torens nederviel, terwijl de uursklok in deszelfs val door twee balken van den stoel waar­ aan in het midden van den toorn (Heer­ kens bedoelt: in de oude klokkenkamer) de groote klokken hangen, wierd gestuit en daarop bleef liggen. De balk had in­ tusschen nedervallende, de kagchel welke zich alsnog ter plaatze van het to­ renwachtershuisje bevond, geraakt en uit de lantaarn in het wachthuisje vanaf de Ossenmarkt-noorderzijde geworpen.   Gevaarlijk was het tot dusver geweest uit hoofde van de telkens neerstortende gebintens, gloeiend ijzerwerk en smel­ tend lood onder langs de toren en de kerk zich te begeven; dan (telkens wanneer Heerkens aan het begin van een zin het woord ‘dan’ bezigt, leze men: ‘maar’) dit gevaar verminderde allengskens naar mate de brand beneden den omgang in de zolderingen den toren afdaalde. Vruchteloos waren intusschen alle mid­ delen om de verdere verwoesting te keer te gaan; dan, des nademiddags om­ streeks vier uuren wanneer de verbran­ ding van drie zolderingen het vuur de vierde, benevens de daarop staande stoel voor de groote klokken aanstak en de vlam door de galmgaten des torens uitsloeg, begon de hoop voor het verder behoud van dezelve zich op te doen. Door de slangen van drie brandspuiten aan elkander vereenigd, gelukte het, het water zoo ver op te voeren, dat men het vuur aldaar allengskens meester wierd; dan, de gedurig nog van boven vallende stukken van brandende balkens, vorder­ de het aanhoudend toevoer van water en zulks tot des nagts vijf uuren, wanneer men eerst met spuiten konde ophouden. Noch bleven wel einden van de balken, welke in de muur waren blijven zitten in de daaropvolgende dag en nacht smeu­ len; doch konden geen verder gevaar veroorzaken.   Zoo werd in slechts weinige uuren de toren niet alleen van deszelfs fraaien kap beroofd, maar ook inwendig op het

zeerst beschadigd. Van tijd tot tijd wierd het nodige tot steun en verbinding van muurwerk voorzien, doch het hield aan tot het jaar 1828 eer dat de tegenwoor­ dige kap daarop werd gezet, welke 13 Augustus 1828 in zoover was voltooid, dat daarop het kruis en den 24 Augustus den haan kon gesteld worden…”   Uit het relaas van de raadsheer Heerkens ziet men, dat de situatie ernstig was; de brandweer had volkomen gefaald. Het was een geluk dat de ramp zonder verlies van mensenlevens was afgelopen. Ook de alarmering van brandweer en politie had te wensen overgelaten; er was geen eenheid van commando, enzovoort. De torenwachter had omstreeks 7 uur zijn toetershuisje verlaten en de brandmees­ ters zijn feitelijk gealarmeerd door een misdienaar van de O.L. Vrouwenkerk. Met de pompen en spuiten was het droevig gesteld. Theoretisch konden zij het water 9 meter verticaal oppompen, maar het materiaal was oud en defect. Er moesten aanjagers ingeschakeld worden om het water van de Kamperpoortenbrug naar de Ossenmarkt te voeren. Vanouds stond weliswaar een waterreservoir in de toren, dat redding zou moeten brengen bij blikseminslag; maar dat werkte ook al niet. Toen hebben schippers zich ver­ dienstelijk gemaakt door water aan te voeren per schuit; welke schuiten van de Kamperpoortenbrug gerold werden naar de Ossenmarkt. Een stokoude brand­ spuit, nog daterend uit de tijd van bur­ gemr. Crans (1670) – die denkelijk om de grote koperen bol een legendarische re­ putatie had – is er bij gehaald. Het ding had evenveel effect als een ouderwetse glazenspuit.   STEVEN TEN VEEN 

Plannen met de Grote Kerk In het vorige artikel heb iets laten zien van de historie van de Grote Kerk. In dit 2e deel gaat het vooral over de toekomst: wat kan de Grote Kerk betekenen voor de stad?   Een nieuwe toekomst voor een oud gebouw In de afgelopen 4 jaren is gezocht naar een goede formule voor de Grote Kerk. Een formule waarin de kerk meerwaarde kan hebben voor de stad. In 2 uitgebreide rapporten zijn de kansen beschreven van een Grote Kerk waarin culturele en ande­ re activiteiten voor inkomsten moeten zorgen.   De Protestantse Gemeente Zwolle (PGZ) besloot in 2015 om de Grote Kerk voor dit doel in eigendom over te dragen aan een (neutrale) Stichting en daarmee los te maken van de PGZ. De kerkelijke wijkge­ meente is naar een ander gebouw ver­ huisd. Zo zijn er kansen ontstaan om tot een andere invulling te komen van een programma dat kansen biedt op een gezonde exploitatie van dit monumenta­ le gebouw.   Plannen concreet maken Het stichtingsbestuur had al een aanloop genomen als Projectgroep die de toe­ komst van de Grote Kerk in kaart bracht. In 2015 is verder gegaan met planontwik­ keling. Er ligt een activiteitenplan voor 2015-2016, er is een directeur benoemd (Benjamin Koolstra, die in de culturele wereld al zijn sporen getrokken heeft) en er zijn afspraken gemaakt met andere culturele en educatieve instellingen in de stad. Er is een start gemaakt met een aantal bijzondere (muzikale) uitvoerin­ gen. Plannen worden steeds meer con­ creet.   Leren van het verleden Wie het monumentale gebouw wil aan­ passen doet er goed aan het verleden te laten spreken. Er is maar één Grote of Sint Michaëlskerk in de stad en die moet vooral als zodanig herkenbaar blijven. Maar – zoals in het eerste deel van dit artikel al duidelijk werd – er moet wel één en ander verbeterd worden aan die kerk. Het verstopte karakter moet plaats maken voor openheid. En waarom zou er niet iets bijzonders kunnen ontstaan aan de westkant waar vroeger de toren stond en nu een minder fraai ogend aanbouwtje?

Groot Kerk, westzijde

Grote Kerk, westkant straks?

  We zagen al dat in vroeger tijden de Grote Kerk een wijkplaats was voor ieder­ een in de stad. Een belangrijk en mooi motief om terug te brengen in de toe­ komst van de Grote Kerk: een kerk die open staat (letterlijk), waar tal van activi­ teiten plaatsvinden (voor iedereen), waar zingevingsvragen besproken kunnen worden (gesprek), waar men elkaar ont­ moet (netwerk), waar je kunt genieten van cultuur (muziek, exposities), waar je rust kunt vinden (een stiltecentrum, zondagse vieringen met een eigentijds karakter), die een eigen uitstraling heeft als moderne stadskerk in een historisch kostuum. Een kerk waar je dwars door­ heen kunt lopen van Grote Kerkplein naar Grote Markt. Of waarvan je de in­ drukwekkende zolders kunt bezoeken.

Grote Kerk zolders met gewelven

  Die opgaven heeft een architect ver­ werkt op een bijzondere manier en – na verdere uitwerking – zal dat in de komen­ de tijd in presentaties aan de stad ge­ toond worden.

17

  Bijzonder karakter Een kerk van 1460 heeft een bijzonder karakter. Binnen zijn er de grafzerken met namen en jaartallen, banken met allerlei inscripties, een prachtig Schnitgerorgel van bijna 300 jaar oud, een door het Zwolse Gilde geschonken koorhek (17e eeuw), een prachtige consistoriekamer met een gegraveerd tableau met de namen van Zwolse predikanten  vanaf de 16e eeuw, en nog veel meer. Ze vertellen hun eigen verhaal. Een Zwols verhaal. Het gaat over bewoners van de stad, over voorgangers, over de bijzondere beteke­ nis van mensen, over de adel, over ont­ wikkelingen in de tijd, over zoveel meer. De Grote Kerk is een getuige van eeuwen ontwikkeling. Tot aan vandaag.   Heel bijzonder in de historie van de stad

is de plaats van de Hanze en van de Mo­ derne Devotie. Thema’s in de geschiede­ nis die ieder op hun eigen manier actueel gemaakt kunnen worden. De Grote Kerk is bij uitstek een plaats om daarin verbin­ dend te zijn met het verleden. En om bijvoorbeeld vanuit deze thema’s lijnen te leggen naar vandaag.   Dat bijzondere karakter van de Grote Kerk markeert ook een eigen positie te midden van de andere culturele instellin­ gen in de stad. Je kunt in de Grote Kerk exposities en evenementen houden die bij uitstek daar passen en niet in bijvoor­ beeld een moderne omgeving. En ook de thema’s van Hanze en Moderne Devotie zullen in het brede educatieve en cultu­ rele aanbod hun eigen plek krijgen in de komende jaren. Grote Kerk preekstoel

  Het is in 3 woorden samengevat in het visiedocument van de Stichting: de Grote Kerk verbindt, verrijkt en verwondert.   Fondsvorming Het echte startmoment van het nieuwe concept voor dit oude gebouw is medio 2016. Er ligt sinds juni een ambitieus plan ge­ reed dat op dit moment verder uitge­ werkt wordt. Met een calculatie erbij. Voor dat laatste is fondsvorming ofwel het verwerven van kapitaal van groot belang. Een opgave voor de komende jaren. Er moet in dat opzicht nog erg veel gebeuren om van een “dood gebouw” een “levend monument” te maken! Maar er liggen ook prachtige kansen.   Draagvlak in de stad Het Stichtingsbestuur richtte intussen een NV Grote Kerk op om via aandelen participanten te kunnen verbinden aan de Grote Kerk. Zo’n belangrijk monu­ ment in het hart van de stad verdient het immers om – ook financieel! - gedragen te worden door vele burgers van die stad! Je kunt het ook zo zeggen: met een NV kan de Grote Kerk worden teruggegeven aan de stad. Om voor de toekomst een actieve rol te kunnen blijven vervullen in plaats van te verpauperen. Alle inspan­ ning waard! In de komende tijd zal het bestuur naar buiten komen met gerichte acties om de Grote Kerk van dat draagvlak te verzeke­ ren. U bent alvast gewaarschuwd! Janco Cnossen Grote Kerk orgel

18

ZET u uw huis te koop of gaat u het verkopen

Zo snel en goed mogelijk uw huis verkopen. Dat vraagt om een Garantiemakelaar. Een Garantiemakelaar gaat namelijk een stap verder. Niet alleen zorgt hij ervoor dat uw woning zo goed mogelijk gepresenteerd wordt. Dankzij zijn ervaring in de lokale markt is hij specialist en kan hij u voorzien van advies op maat. Zo wordt uw woning voor een reële prijs in de markt gezet en zet hij de juiste middelen en kanalen in om uw potentiële kopers te bereiken. Uiteraard houdt hij u op de hoogte van de laatste ontwikkeling en is hij altijd voor u bereikbaar. Ook uw huis verkopen? Kijk voor meer informatie op www.degraafvanvilsteren.nl of bel ons op 038-4227229.

Van een Garantiemakelaar mag u meer verwachten.

GM02 degraafvanvilsteren adv huis te koop 135x185 def v1.indd 1

21-05-13 11:58

Portret (80x120 cm.) getekend door Dioni ten Busschen met een pen van PenPoint

19

www.editoo.nl

Indien onbestelbaar retour: Koestraat 8 , 8011 NK ZWOLLE

20