De Groenbewuste Amsterdammer

IVN voor natuureducatie & duurzaamheid.

De Groenbewuste Amsterdammer Jaargang 32 - Herfst 2012 IVN Amsterdam - Natuurlijk - Voor U

www.ivn.nl/amsterdam

De Groenbewuste Amsterdammer is een uitgave van IVN Vereniging voor natuur- en milieueducatie, afdeling Amsterdam. 32e jaargang – Herfst 2012 Redactieadres Nico Groos Pieter Nieuwlandstraat 81 B 1093 XN Amsterdam 06-12639478 [email protected] Redactie Maddie Bartels Nico Groos Peter Junge Corrie Leefkens Sandra Rietveld Riek Somsen Just Wiarda

Wat vindt u zoal in dit nummer? Een greep uit de inhoud

Onderwerp Blz.  In memoriam Jet Neijman 3  Groen lintje voor Carry Pot en werkgroep Diemen 4  IVN Zomerweek in Zuid-Limburg 4  Toekomstige natuurgidsen aan het woord 9  Groenjuweeltje moet wijken voor het steen 12  Amsterdam Europese Bomenstad 2012 14  Magie en volksverhalen van diverse planten 15  Vogels moeilijk te ‘schieten’ 16  Bloemen en eetbaar groen tussen zakelijke hoogbouw 16  Het raadsel van de torsie 18  Het nieuwe gezicht van IVN Amsterdam 19 En natuurlijk weer een schat aan informatie over de vele activiteiten, cursussen, wandelingen en things-to-do

Neem ook een kijkje op onze website

Drukwerk Drukerij Editoo www.editoo.nl

www.ivn.nl/amsterdam - advertentie -

Aanleveren van kopij: Kopij – teksten als Word 2003 en foto’s als JPEG, PNG of TIFF – kunt u aanleveren middels e-mail, floppy of cd-rom aan bovenvermeld adres Copyright © Uw inzending wordt gepubliceerd onder de 'Creative Commons' licentie Het auteursrecht blijft bij de maker, de GBA krijgt het recht om de inzending te publiceren. Iedereen mag artikelen uit de GBA kopiëren of hergebruiken zonder daar toestemming voor te vragen, maar alleen voor niet-commerciële doeleinden, zolang de Groenbewuste Amsterdammer en de oorspronkelijke auteur worden erkend en publicatie weer gebeurt onder de 'Creative Commons' licentie Deadlines 2012/2013 1 november (voor december) 1 februari 2013 (voor maart), 1 mei (voor juni), 1 augustus (voor september) Belangrijke data Bestuursvergaderingen: Iedere maand vergadert het bestuur in de Rietschuur bij kinderboerderij De Amsteldieren in het Amstelpark. De vergaderingen zijn openbaar. Wilt u ook komen of wilt u een bepaald onderwerp op de agenda hebben, neem dan van tevoren even contact op met het secretariaat (020-6730300).

Groenbewuste Amsterdammer - Jaargang 32 - Herfst 2012

2

Van de redactie

In memoriam Jet Neijman

Corrie Leefkens

Lia Langendoen en Carry Pot

Het herfstnummer alweer. We zitten nu ik dit schrijf nog volop in de zomer maar we moeten altijd vooruit denken. Als dit nummer verschijnt is de vakantie alweer voorbij. De scholen zijn dan weer begonnen en iedereen gaat weer naar zijn werk, ook de vrijwilligers! De herfst brengt weer van alles waar we volop van kunnen genieten, weer of geen weer. Ga mee met een excursie of volg een cursus. Alles hierover staat in dit blad. Wat is er in dit nummer weer te lezen? Verschillende leden hebben een artikel geschreven, er is altijd wel iets van uw gading bij. De redactie wenst u veel leesplezier en een goede opkomst bij excursies.

Kort na het overlijden van Chiel Kliek (zie het lentenummer van de GBA) is onlangs op 24 april ook Jet Neijman op 82 jarige leeftijd overleden. Jet heeft alleen en samen met Chiel heel veel voor het IVN betekend.

Bericht van de voorzitter Paul Panhuizen Gelukkig laat de zomer zich nu van zijn goede kant zien, terwijl ik dit schrijf. Wat hebben we een naar weer gehad de afgelopen tijd. Een aantal excursies is letterlijk en figuurlijk in het water gevallen. In het kader van 40 jaar Amstelpark (Floriade 1972) is er al een groot aantal lezingen en excursies geweest en volgt er nog een aantal de komende maanden. Ook is er iedere zondagmiddag een tweetal diavoorstellingen te bewonderen in ons bezoekerscentrum. De ene gaat over de Floriade van 1972 en de andere brengt de vier seizoenen in het Amstelpark in beeld. In april en juli waren de excursies druk bezocht, zo’n 15 tot 60 deelnemers per keer. Mei en juni waren daarentegen matig gezien het slechte weer. We verwachten dat de komende activiteiten druk bezocht gaan worden. Kijk in deze uitgave of op de website naar wat u zoal te wachten staat. Onze nieuwe website is inmiddels in de lucht, waarvoor heel veel werk is verzet. Hulde hiervoor. Bezoek hem eens en laat in een reactie weten wat u er van vindt. Verder hoop ik dat veel leden en donateurs op de vergadering van dinsdag 16 oktober aanwezig zijn. U hoort dan wat er zoal omgaat in de werkgroepen en met welke activiteiten zij bezig zijn. Verderop in deze uitgave staat meer hierover. Rest mij u veel leesplezier toe te wensen.


Nadat zij eerst de natuurgidsencursus had gevolgd, waarvoor ze een werkstuk maakte over het Siegerpark, werd IVN een deel van Jet’s leven. Ze heeft zich in een kleine 25 jaar voor zeer veel uiteenlopende activiteiten ingezet. Noem een werkgroep en Jet had er iets mee. Het is haast teveel om op te noemen. Jet zorgde voor de boekeninkoop en het vervoer van de boeken en andere spullen naar het Amsterdamse Bos. En om nog een paar dingen te noemen: het coördineren en bemannen van de losse balie en het coördineren van het knuffelen in Artis. Ze was een kei in het aantrekken van nieuwe mensen. Het ‘winkeltje' in het Amstelpark, de vele belrondjes, die er gedaan moesten worden voor het zoeken van mensen voor een activiteit, het organiseren van cursussen, wat ook inhoudt het ontvangen van de cursisten en het innen van het geld; de bibliotheek op orde brengen tot het schoonmaken en het samenstellen van de schoonmaakploegen van de drie houten gebouwtjes in het Amstelpark. Op een gegeven moment is Jet samen met Lia de herfstactiviteiten in het Bosmuseum en later in de Molshoop gaan organiseren; mensen bellen, roosters maken en bedankbriefjes schrijven, ze deed het allemaal. Ondanks haar verslechterende mobiliteit heeft Jet het IVN werk lang volgehouden. Toen zij tot haar grote spijt haar activiteiten moest afbouwen en overdragen en zelfs op een gegeven moment geheel moest opgeven, is haar het zilveren speldje van verdienste opgespeld. 3

Op het laatst kon ze ook niet meer bellen, omdat haar stem onduidelijk was geworden. Bij bezoekjes van diverse IVN’ers waarmee ze contact was blijven houden, bleef ze altijd belangstellend vragen hoe het met het IVN ging. Evenals met Chiel, is ook met het overlijden van Jet een echte IVN’er heengegaan.

Groene Lintje voor Carry Pot en werkgroep Diemen

IVN zomerweek in Zuid-Limburg Riek Somsen Vrijdag 3 augustus begint de IVN zomerweek in Zuid Limburg. Het is prachtig weer en ik vertrek met een intercity richting Maastricht. Op het station ontmoet ik meteen al andere zomerweek-gangers en we zoeken gezamenlijk bus 56. Die blijkt niet te bestaan. Maar bus 57 bestaat wel en deze bereikt halte Overgeul in Mechelen na ongeveer een uur. We hebben in de tussentijd al een voorproefje gehad van de Limburgse sfeer, kijkend naar de karakteristieke boerderijen. Een in carrévorm gebouwd huis met bijgebouwen. Deels zijn de muren van natuursteen en deels met vakwerk, zwart gebeitste eikenhouten frames gevuld met een spierwit geverfd mengsel van leem en gedroogde mest. Aan de achterkant voorzien van een hoge inrijpoort met eikenhouten deuren.

GroenLinks Diemen heeft op woensdag 6 juni in het kader van de Wereldmilieudag een Groen Lintje uitgereikt aan de IVN Werkgroep Diemen. In de stromende regen werd de werkgroep, bestaan de uit Carry Pot, Janny Gerrits, Cathy Wiersema en Petra Kerkhof verrast door een kleine delegatie van GroenLinks in de weelderige IVN tuin achter de Harmonielaan. Joke Schenk, voorzitter van Groen Links Diemen, zei in haar toespraak: “Met veel plezier reik ik jullie het Groene Lintje van GroenLinks uit, omdat jullie je al jarenlang inspannen om de natuur in en om Diemen in kaart te brengen, te beschermen, te onderhouden en vooral bekendheid te geven bij het publiek. Juist dit laatste is in deze tijd, waarin vooral de jeugd het contact met de natuur in hoog tempo dreigt te verliezen, van groot algemeen belang. Jullie verzorgen met regelmaat excursies in het Diemerbos en de Diemer Vijfhoek. In het Diemerbos worden jaarlijks broedhopen voor de ringslang aangelegd onder jullie leiding en in het najaar uitgeplozen. Ook organiseren jullie door het jaar heen thema avonden, die goed worden bezocht. Onlangs hebben jullie een themadag over de in haar bestaan bedreigde honingbij georganiseerd. Zo brengen jullie belangrijke natuuronderwerpen, die wereldwijd een rol spelen, onder de aandacht van de Diemenaren. De voorbeeldtuin waarin we nu staan is een aansprekend initiatief, eigenhandig aangelegd om te laten zien hoeveel plezier je kunt beleven aan een natuurvriendelijke tuin. Iedereen kan hier komen kijken om inspiratie op te doen.” Groenbewuste Amsterdammer - Jaargang 32 - Herfst 2012

Voor zo’n boerderij vochtig grasland met schapen tussen de zomerbloemen, dat afloopt tot het beneden in het dal eindigt bij een door riet omzoomd kabbelend kronkelbeekje. Een hoogstamboomgaard naast het huis wordt aan de zijkant begrensd door een steil hol zandweggetje, geflankeerd door uitgebloeide vlierstruiken, bramen, oude knotwilgen, lindes met geelachtig witte bloempjes en vlinderachtige nootjes, hazelaarstruiken en 4

meidoorns. Naar boven toe mondt de beweide boomgaard uit in een gevarieerd hellingbos met sparren, eiken, essen en berkenbomen. Als we aankomen bij de Vinkenhof, treffen we een grote boerderij in Limburgse stijl aan, daaromheen vakantiehuisjes en bijgebouwen en een afdakje, waar Katja al zit te wachten om ons te ontvangen. We verblijven in huisjes met kamer, slaapkamer en douche. Het erf loopt vrij steil omhoog, waardoor ons dagverblijf zich aan de achterkant boven een hellingstal bevindt, maar aan de voorkant een grote vrije ruimte heeft met boomgaard, kampeerterrein, hellingweiden en hellingbos als uitzicht. Verder naar beneden zien we het kleine dorp met een kerktoren. Op de boerderij nestelen een kerkuil en een steenuil. Deze laatste zit regelmatig ‘s avonds op een houten tipi tegenover ons dagverblijf, naast de kersenboom waarin de uilenkast hangt.

We zien veel oude bekenden maar ook veel nieuwe deelnemers en 11 kinderen. Het coördinatieteam heeft de plaatselijke bakker overgehaald om ons maar meteen het vlaaibakken te komen leren. Hij heeft een houtgestookt oventje op een aanhangwagentje gezet en ook heeft hij alle ingrediënten meegebracht. Het is een grote groep die gaat vlaaibakken, eerst mogen de kinderen. Na het deegrollen en knijpen moet je grote deegballen maken en die dan laten rijzen. Hierbij moet je er voor zorgen dat de lucht niet uit het deeg kan ontsnappen. Het deeg moet daarom heel soepel gekneed zijn. Groenbewuste Amsterdammer - Jaargang 32 - Herfst 2012

De vlaaien worden gebakken op eikenhout. Daarna moeten ze afkoelen en worden ze gevuld met diverse vruchtenmengsels. Maar we mogen ze morgen pas eten! Intussen maken we kennis met een tweede nieuwigheid: onze kok/cateraar Edsart Santema. Dit jaar gaat onze eigen Amsterdamse IVN cateraar de maaltijden koken. Zijn bedrijf ‘Edel Catering’ verzorgt biologische maaltijden. In Amsterdam heeft het IVN al eerder kennis gemaakt met zijn overheerlijke hapjes. We verheugen ons daarom bijzonder op zijn prestaties als kok van de zomerweek Onze eerste kennismaking bestaat uit diverse soorten brood, gele soep van rode linzen, aardappelsalade, groene salade en brood.

Die avond maken we een excursie met boer Hans Vinken over zijn land. De Vinkenhof ligt in Overgeul, op zijn Limburgs Euvergäöl, een buurtschap ten westen van Mechelen (gemeente Gulpen-Wittem). De buurtschap ontleent haar naam aan de ligging ten opzichte van Mechelen, namelijk net over de Geul. De hellingstal biedt in de winter plek aan 80 Blonde d’Aquitaine runderen, Hans heeft de stal zelf gebouwd. De runderen worden in de lente en in de zomer ingezet in het kader van natuurbehoud. Het gebied waar de beesten grazen beslaat in totaal zo’n 36 hectare. We lopen met hem door de holle weg, de steile heuvel op. Halverwege zien we uitgangen van een dassenburcht. We krijgen de das natuurlijk niet te zien. Boven op de heuvel is een groot bos dat gedeeltelijk ook bij de boerderij hoort. Opvallend kenmerk van een Blonde d’Aquintaine is dat het kan leven van weinig grasopbrengst. „Zo’n dier voelt zich prima thuis in een ruw weiland”, zegt Hans. „Daarom gedijen de volwassen dieren en kalveren in deze omgeving prima.” We lopen met Hans door het steeds donker wordende bos, en daarna weer steil naar beneden tussen de koeien door. Het wordt ons duidelijk hoe zwaar het boerenwerk hier moet zijn. Stel je eens voor dat je zo’n hellinggrasland moet maaien!

5

Op zaterdag is de Mergelgroevedag. We vertrekken gezamenlijk naar groeve ‘t Rooth, een mergelgroeve in Margraten, die nog steeds in bedrijf is. We krijgen hier een aantal excursies, onder leiding van IVN Zuid-Limburg omdat het gebied een unieke kalkminnende flora en fauna heeft. Grote gedeeltes zijn al uitgegraven en teruggegeven aan de natuur. Eerst lopen we naar een gebiedje waar honingbijen, koninginnen en darren gekweekt worden, het bevruchtingsstation. Dit kweken kun je bevorderen door darren en koningin in een aparte kast te zetten. Wanneer een koningin de darrenvlucht heeft gemaakt en meerdere malen bevrucht is, kan ze een nieuw werkbijenvolk gaan stichten. De darren zijn dan overbodig geworden en gaan dood.

We beklimmen een kruidige heuvel en zien grote aantallen van de eerste kalkminnende plant, bloeiende marjoraan, die heerlijk geurt. Deze plant is wijd verspreid in Zuid-Limburg en we zullen hem nog vele malen tegen komen. De groeves vormen prachtige 'surrogaat' rotsen voor rotsbewoners als steenmarter, steenuil en zelfs de oehoe. Men heeft sommige steile kalkwanden bewust zo laten staan en daarop is een pionerende begroeiing ontstaan. Bosrank hangt aan de bomen bovenop de wanden met zijn omlaag slingerende luchtwortels. Ook verschillende soorten zeldzame varens hebben op de wanden wortel geschoten. In mei/juni bloeien er vele soorten orchideeën en ook amfibieën zoals de zeldzame geelbuik vuurpad zijn er te vinden. In het gebied zijn daarom op verschillende plaatsen ondiepe poelen gegraven. Die trekken op hun beurt weer typische planten, libellen en vlinders aan. De volgende excursie is in de groeve zelf. We mogen fossielen kloppen. Maar ik heb geen gereedschap meegenomen een loop wat rond. Het is heel warm. Een amateur geoloog heeft zijn vondsten uitgestald. Haaientanden, schelpafdrukken, en een heel bijzondere tand van een maashagedis (mosasaurus), die hij een jaar geleden hier heeft gevonden. Groenbewuste Amsterdammer - Jaargang 32 - Herfst 2012

Daarna gaan we op zoek naar kruipende insecten in de krijtvegetatie en als laatste onderdeel van de excursie worden ons de verschillende hier voorkomende steensoorten getoond. We mogen, thuisgekomen, bij de thee onze zelfgebakken vlaaien proeven, daarna volgt een overheerlijke maaltijd van Edsart. Courgettesoep, pasta Bolognese, Griekse gemengde salade en fopvla (vla, appelmoes en een laagje van paneermeel, kaneel en suiker). ‘s Avonds horen we meer over de mergelgroeves in Zuid-Limburg in een lezing door John van Schaik. Zijn belangrijkste les: Limburg heeft geen heuvels! Limburg heeft dalen, uitgeslepen in het zachte mergel door de Geul en andere kleine beekjes.

Op zondag is de Oriëntatiedag. Ik kies voor een wandelexcursie met Arjan. We beginnen achter de boerderij door de holle weg naar boven, de heuvel op. Daar is het Schweiberger bos, en verderop het Kruisbosch, de Molt en het Onderste en Bovenste Bosch. We lopen afwisselend over modderige paadjes door het bos of meer heuvelafwaarts door ruw grasland. We nemen smalle paadjes, die telkens afgestoten worden door een tourniquet hekje, in het Limburgs een ‘stegelke’. Arjan staat plotseling stil omdat hij een boskrekel hoort. Ik kan het hoge geluid helaas niet horen, te hoog. Ook hoort hij het ‘gekuk kuk’ van een middelste bonte specht, een vogel die steeds vaker in Zuid-Limburg te horen is.

6

We komen langs de Belleterbeek waar het zinkviooltje bloeit, een plantje dat bestand is tegen relatief hoge concentraties zware metalen in de bodem. Dit wordt verklaard doordat in dit gebied in het verleden zinkhoudend sediment is afgezet, afkomstig van zink- en loodmijnen in België.

We steken over naar de het oosten en passeren de Geul. Dan gaan we langs de Heimansgroeve, een voormalige steengroeve. Hij is genoemd naar de natuuronderzoeker Eli Heimans. Dit is de enige locatie in Nederland waar gesteente uit het Carboon aan de oppervlakte komt. De groeve ligt in een helling van een door de Geul uitgeslepen dal. Hier bevindt zich leisteen en kolenzandsteen van de Formatie van Epen, die meer dan 270 miljoen jaar oud is. We lopen nu terug naar Overgeul over smalle paadjes in het dal van de Geul. Mijn GPS vertelt me dat ik 12 km heb gelopen. We eten saltimbocca, stamppot spinazie, salade met cantharellen en spek of blauwe kaas en zomerfruit toe. Die avond kijken we naar een oude film die de Geul volgt vanaf zijn oorsprong, in een kelder in België, tot aan zijn uitmonding in de Maas. Op maandag is de eerste Excursiedag. We beginnen natuurlijk met ontbijt. Edsart heeft meer dan 5 soorten bruinbrood, zuurdesem brood en bruin rozijnenbrood, twee soorten thee en koffie. Bij de koffie levert hij verwarmde en opgeklopte melk, om schuimkoffie mee te maken. Elke deelnemer ontwikkelt zijn eigen voorkeur. Vooral de schuimkoffie vind ik heerlijk. Ik ga vandaag naar de Voerstreek, naar de imkerij van Fridy en Hans Maurer. Eerst gaan wij een lange wandeling maken door het gebied. De paadjes zijn smal en erg modderig. Dit komt door de löss. Aan het einde van de laatste ijstijd was het klimaat in Nederland erg koud en droog. De Noordzee stond droog. Al het water was opgesloten in de ijskappen. Door de droogte en de kou groeiden er weinig planten en de bodem was kaal.


De harde wind, die over Nederland waaide, nam het zand op en liet het op een andere plek weer neerkomen. Hoe verder naar het zuiden, hoe kleiner de met de wind meegenomen zandkorrels, zodat het dekzand gemiddeld naar het zuiden toe steeds fijner werd. Ongeveer ten zuiden van de lijn Roermond-Antwerpen gaat het dekzand over in löss, een zeer fijne, en snel modderige, maar zeer vruchtbare grondsoort. We wandelen door het prachtige en rustige dallandschap en Fridy vertelt de geschiedenis van de Voerstreek. Dit is sinds 1963 een klein Nederlandstalig gebied met 4200 inwoners, in het noordoosten van België, met faciliteiten voor Franstaligen. Het omvat een zestal dorpen, die sinds 1977 de gemeente Voeren vormen. Voeren grenst aan de Waalse gemeenten in de provincie Luik en in het noorden aan de Nederlandse provincie Limburg. In de Voerstreek ontstond een taalstrijd toen de streek niet meer bij Wallonië ging horen, maar bij het Vlaamse taalgebied. 40% van de inwoners sprak een Vlaams-Limburgs dialect en 60% sprak Frans. De taalstrijd is nu voorbij, er is nu een Vlaamstalige burgemeester. Maar de onlusten hebben wel veroorzaakt dat er nog steeds weinig toeristen naar dit mooie gebied komen. Het tweede deel van de middag gaat over de imkerij. Fridy vertelt ons een uur lang veel opmerkelijke details over het bijen houden en we eten brood met heerlijke honing.

´s Avonds komt Marcel Prik ons voorlichten over ´s nachts en in de schemer vliegende vlinders. Hij weet alles over de verschillende leefstijlen en uiterlijkheden van de vlinders. Hij heeft buiten een laken met een speciale lamp opgehangen en ook een paar ‘lichtvallen’ gezet en bomen bij de Geul, bestreken met zijn eigen recept ‘bijensmeer’. Het recept wil hij niet verklappen, maar het bevat veel alcohol en zoetstof. Bij de Geul treffen we een zeldzame nachtvlinder aan, het zwart weeskind. In de lichtval vinden we nog een zeldzame vlinder, een Spaanse vlag en op het laken zit een essenspanner.

7

Er zijn ook veel minder zeldzame vlinders en vliegjes, die enthousiast worden gedetermineerd. Dinsdags is onze vrije dag. We eten weer een heerlijk ontbijt en een ieder gaat zijns weegs. Ik besluit naar Schin op Geul te lopen, tot dicht bij Valkenburg. Vanuit Mechelen is dat ongeveer 11 km. Daar doe ik een groot deel van de dag over. Het weer is nog steeds perfect. Er is sluierbewolking, dus de zon is niet te fel en ik krijg maar een heel klein regenbuitje over me heen. Ik volg alleen smalle paadjes, maar ik blijf wel in de dalen lopen. De Gulpense berg, daar loop ik langs. ´s Avonds zingen we allerlei volksliedjes, begeleid door onze vaste trekzakspelers, Colette en haar broer Sander, en er worden verhalen verteld.

Woensdag is de Natuurbeheersdag. Deze wordt verzorgd door de Stichting het Limburgs Landschap. We gaan eerst op excursie. Zuidoostelijk van Epen ligt één van de mooiste landschappen van Nederland, het reservaat Cottessen. Dit bestaat uit een vakwerkboerderij met bijgebouwen en graslanden met hoogstamfruitbomen, bronweiden, hellingbos, singels en graften (steile rand met bos of struikgewas op een helling), gelegen op een helling tussen de Belgische grens en het Vijlenerbos. De Cottessense beek vormt de grensrivier. We wandelen naar de grens bij een klein bruggetje, de Geul passeert hier de grens. We zien waar de Cottessense beek en de Geul samenvloeien. Dan wandelen we door dit sprookjeslandschap naar de Heimansgroeve. Op de helling boven de groeve beheert het Limburgs Landschap een grote boomgaard met 350 verschillende fruitbomen, geschonken door de familie Crombach. De boomgaard heeft vele oude appelrassen. Het Limburgs Landschap streeft ernaar deze boomgaard in stand te houden. ‘s Middags gaan we de maaiploeg aflossen. Met hooivorken en hooiharken gewapend trekken we naar een helling die al gemaaid is, maar het Groenbewuste Amsterdammer - Jaargang 32 - Herfst 2012

hooi moet op hopen gezet worden en dan op een klein rupsvoertuig geladen en afgevoerd worden. Het lopen door het veld is al zwaar, het hooien nog veel zwaarder en het opladen vergt een enorme conditie. Ik doe een paar zwakke pogingen met de hooihark, maar ik moet het al snel opgeven. Anderen zijn taaier en werken een paar uur gestaag door. We eten die avond overheerlijke biologische quiche. Edsart heeft er een stuk of acht in de oven gebakken, gevuld met diverse groenten, gehakt of kaas. We mogen drie keer langs komen om steeds een andere combinatie te verorberen. Daarna wordt het kampvuur aangestoken. Riki en Paul vertellen een verhaal over de bokkenrijders en daarna zijn de trekzakspelers ook weer paraat om onze kampvuurliedjes te begeleiden. Donderdag is de tweede Excursiedag. Ik ga naar Eys. We beginnen in de Eyserhalte, een grote winkel waar streekproducten en Limburgse wijn worden verkocht. Dan gaan we wandelen. Onze excursieleider van de stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen in Limburg (IKL) heet Pierre. Hij vertelt heel veel over de geschiedenis van het gebied en de bijzondere planten die we tegenkomen. Eerst passeren we het Miljoenenlijntje, nu een toeristische spoorlijn, dat met een stoomtrein over een hoge dijk loopt. We volgen verschillende steile paadjes door het Eyser Bosch. Dan komen we in de buurtschap Piepert, waar het waterwingebied Roodborn ligt. Ooit waren hier 130 bronnen. Daar zijn er nog maar enkele van over. Het is een grondwater beschermings-gebied, waar drinkwater opgepompt wordt. Dit waterwingebied werd echter door agrarische bemesting en zure regen bedreigd. Daarom is een deel van het boerenland afgestoten en omgevormd tot natuurlijk kalkgrasland. We zien het resultaat: een prachtige helling met vele soorten algemene en zeldzame bloeiende zomerplanten. Er wordt hier door het waterschap een verschralingsbeheer gevoerd, met jaarlijks maaien en afvoeren van de vegetatie in combinatie met beweiding. Zittend tussen deze bloemenpracht eten we onze lunch op en blijven we nog een poosje nagenieten. We volgen daarna een holle weg en gaan samen met de Eyserbeek een stikdonkere tunnel in, vlak langs het riviertje en onder het lange, honderdjarige viaduct van de miljoenenlijn door. Daarna laten we ons de maaltijd goed smaken: tomatensoep, zilvervliesrijst, bal gehakt, bloemkool, kaassaus of kerrieballetjes in roomsaus met groente, aardbeienyoghurt met banaan en slagroom. ’s Avonds is het traditionele Zomerweektheater. Alle mensen die zich voor deze week hebben ingezet worden in het zonnetje gezet. De week is weer voorbij. Ik weet nu goed wat de waarde is van het Limburgse landschap: uniek! 8

Toekomstige natuurgidsen komen aan het woord Natuurgidsen, die begin dit jaar aan hun opleiding zijn begonnen, schrijven tijdens de cursus o.a. over hun ‘adoptiegebied’. In een individueel gekozen groengebied verdiepen zij zich en volgen zij de natuur.

Mijn adoptiegebied ‘Park De Duinen’

Door het vergroten van de Zeestraatvijver aan het begin van het park kan nu meer water opgevangen worden. Dit is nodig omdat er vanuit het Zeestraatviaduct ook meer water aangevoerd wordt vanwege de verdiepte aanleg van een rotonde in de Randweg. Omdat de kwaliteit van het water in deze vijver niet gecontroleerd wordt is dit water niet geschikt als zwemwater. Ik heb vanwege het bord ‘Bacteriologisch Verontreinigd’ dan ook liever niet dat mijn hond zijn dorst hier lest.

Nicole Honingh In het grote duinmeer achter begraafplaats Duinrust in Beverwijk komt een aalscholver boven de waterspiegel uit met een vis in zijn bek. Na een snelle hap-slik-weg-actie duikt de pelikaanachtige weer onder water en zo gaat het nog een tijdje door. Verderop zitten een vader en zoon aan de rand van het meer te vissen. Zo te zien zit er genoeg vis. Mijn hond kijkt deze keer niet op of om naar de aalscholver of de vissers. Hij heeft meer aandacht voor een aantal honden dat verderop met elkaar aan het spelen is en neemt een spurt die kant op. Heerlijk om hem zo te zien genieten in dit prachtige park waar mens en dier zich prima kunnen vermaken.

Park De Duinen vormt een natuurlijke bufferzone tussen het industrieterrein van Tata Steel (voorheen Corus) en de woonkernen eromheen. Als deelgebied van de ‘Groene IJmond’, een groengebied tussen Heemskerk, Beverwijk en Velsen, is het onlangs op 29 mei 2011 officieel heropend. De ‘Groene IJmond’ maakt deel uit van het Groen- en Waterplan waarin de groene rand tussen de stad en het industrieterrein van Tata Steel is aangepakt. Uitgangspunt hierbij was de versnippering van de diverse groene deelgebieden tegen te gaan door de aanwezige groene (natuur) en blauwe (water) verbindingen te versterken. In Park De Duinen komt dit onder andere tot uiting door de uitbreiding van de Zeestraatvijver, de aanleg van de Lunettenbeek en van het nieuwe duinmeer, waar mijn hond normaal gesproken graag alle stokken voor je uit het water haalt. Groenbewuste Amsterdammer - Jaargang 32 - Herfst 2012

De Zeestraatvijver en de directe omgeving zijn vooral bedoeld als speelgebied. Er is een speeltuin ingericht voor kinderen van 4 tot 7 jaar oud en om één van de twee eilandjes in de vijver te kunnen bereiken is een touwpontje neergelegd. Het andere eilandje is een broedplaats voor ganzen. Het hier geplaatste bord wijst de bezoekers van het park er op even een moment stil te staan bij deze prachtplek, waar je van de tijdsgeest uit kunt blazen. En dat kan hier zeker. Want als je verder het gebied in loopt via allerlei kronkel-, struinen duinpaden kom je door bosachtig gebied, waar al het groen je rust geeft. Geen wonder dat er in dit stukje drie scoutingverenigingen hun gebouw hebben staan. Park De Duinen strekt zich uit tussen de Zeestraat, de Westelijke Randweg, de Plesmanweg en begraafplaats Duinrust. Het is verbonden met de andere deelgebieden van de ‘Groene IJmond’, (De Lunettenzone in Heemskerk, Park Nieuw Westerhout, Park Vondelkwartier en Park Scheybeeck in Beverwijk) en loopt door tot en met het Wijkeroogplantsoen in Velsen Noord. In de vorm van duintjes is er langs de Westelijke Randweg een grondwal als bufferzone aangelegd waardoor het voormalige Corusterrein uit het zicht ligt (nou ja, bijna dan). Speciaal voor de zandhagedis zijn ook blijvende zandhellingen in het ontwerp opgenomen. Nieuwe beplanting is afgestemd op de al aanwezige soorten zoals de esdoorn, liguster, veldesdoorn, duindoorn, sleedoorn, eik en hondsroos. Open (begroeide) zandvlaktes 9

leiden naar het achterste gedeelte van het park en zijn een ideale vlakte waar mijn hond het altijd nodig vindt om zijn persoonlijke snelheidsrecord te verbreken. Verderop in het open gedeelte zijn twee duinmeren aangelegd. Het kleine duinmeer dient vooral als paddenpoel en is niet verbonden met het grote meer. Het grote duinmeer, waar vandaag de aalscholver aan het lunchen is, voorziet beken van schoon, stromend water door de opvang van schoon hemelwater. Dit meer vormt de bron voor de nieuwe Scheybeeck en de Lunettenbeek in de omgeving. Elke keer als ik in het park loop verbaas ik mij over de snelle ecologische ontwikkeling in het gebied. Langs de oevers van het grote duinmeer ontstaat in het voorjaar moerasachtige begroeiing en lijkt het alsof het meer aan het krimpen is. Het duinzand verdwijnt dan grotendeels onder het blad van groene distels, zwarte toortsen, brandnetels, slangenkruid, riet en allerlei grassen. Langs het zandpad is de begroeiing links en rechts ineens twee meter hoger door de Japanse duizendknoop, die hier welig groeit en die voor de biodiversiteit en de portemonnee van de bestrijdingsmensen een drama schijnt te zijn. En in april houdt het gezang van de nachtegalen tussen de duindoornstruiken niet meer op.

En dat…, en dat…, en dat ik volgend jaar aan het einde van de Natuurgidsencursus nog meer weet over de verbanden van alle planten en dieren hier in het gebied.

De Bretten: “Je ziet zó veel meer.....” Joke van der Boon Deze reclameslogan hoor ik geregeld op de radio en hij blijft maar in mijn hoofd zitten. Vervelend, maar voor mij inmiddels een realiteit sinds ik de cursus voor Natuurgids volg. Als observatiegebied heb ik de Bretten gekozen en daarvan een klein deel: een heuvel, een stukje nat gebied, sloten.

Even wat achtergrond over de Bretten. In de zestiger jaren van de vorige eeuw is het Westelijk Havengebied ontwikkeld. De haven is uitgediept en er is toen veel zand opgespoten op het terrein dat langs de Haarlemmerweg loopt, de Bretten. Later heeft de gemeente Amsterdam het gebied gebruikt om puin te storten. En er is niet alleen puin gestort. Ik herinner mij nog de bordjes ‘Niet betreden, gevaarlijk terrein’. Wat er precies lag en waar het gebleven is weet ik niet, de bordjes zijn weg.

Het is dit achterste gedeelte van het park, dat ik gekozen heb als adoptiegebied, aangevuld met een stuk dichte begroeiing, waar ik in februari nog kon onderzoeken wat er voor bomen en planten staan. Toen waren de konijnenholen nog duidelijk zichtbaar, maar met al die brandnetels nu is het niet verstandig om hier nog tussendoor te struinen. Door echt te kijken naar de natuur en te onderzoeken weet ik nu dat deze planten hier staan vanwege de stikstofvoorraad, die de duindoorn hier als voedsel de grond in pompt. En dat om dezelfde redenen ook de vlieren hier zijn. Groenbewuste Amsterdammer - Jaargang 32 - Herfst 2012

Het gevolg is dat het gebied lang wild en woest is gebleven en de kenmerken heeft van een duingebied met hier en daar een met bomen begroeide heuvel van puin. Ook zijn er nog restanten te zien van de spoor- en tramlijnen die hier in vroegere tijden hebben gelopen. Kortom: de grond vertelt de geschiedenis van de stad Amsterdam, maar dan wel de geschiedenis van afval en bedrijvigheid. Maar dit alles heeft wel geleid tot één van de leukste gebiedjes in stadsdeel West. Planten en bomen, die ik op de zandige bodem heb ontdekt zijn duindoorn, duinroos, slangenkruid, teunisbloem en ossentong.

10

Er zijn veel konijnen, waaronder ook een aantal verwilderde huiskonijnen, die het er opvallend goed doen. Ik heb er echter ook wel eens een vos zien lopen, dus aan de overbevolking van het konijn wordt gewerkt. In het natte gedeelte groeien orchissen, die helaas ook weer gemaaid zijn omdat er kennelijk geen hoge begroeiing mag zijn langs de fietspaden. Verder vind je er dotterbloem, wilgenroosje, moerasandoorn, riet en lisdodde.

De vogels blijven mij echter het meest trekken en het zijn er veel: de blauwborst die schittert boven in een boompje in het rietgebied, de buizerd, rietzanger, karekiet, staartmees, putters, zwartkoppen, halsbandparkieten en nog veel meer. Ook zag ik er onlangs grauwe ganzen, die een genummerde halsband om hadden, ik heb ze geregistreerd bij Sovon (www.geese.org) en ik nu kan ik ‘mijn’ ganzen volgen! Omdat we vlakbij de Bretten wonen, trakteer ik mijn partner soms op een nachtegalenconcert. Even na het nieuws van acht uur de fiets pakken en dan om de tien meter stilstaan en luisteren. Het is onvoorstelbaar hoeveel nachtegalen er in dit gebied zitten. Ik kwam al vaak in de Bretten maar nu zie ik zó veel meer......, die slogan gaat niet meer uit mijn hoofd. Na elke les, of het nu gaat over insecten, korstmossen, planten, bomen of vogels, steeds zie ik weer iets dat voorheen aan mij voorbij ging.

In de sloten groeien mooie waterplanten: lidsteng, kikkerbeet, waterlelies, gele plomp. Met mijn netje ga ik op zoek naar visjes, watervlooien en libellenlarven. Op de puinheuvels groeien inmiddels allerlei bomen en struiken, van alles door elkaar.

OVAL:

Overleg Voor Actieve Leden Dinsdag 16 oktober 2012 om 19.30 uur

Niets is aangelegd, maar aan komen waaien, het is een luilekkerland voor allerlei insecten, diertjes en vogels. Er schijnen zelfs vleermuizen te huizen in de door het puin ontstane grotjes. Tussen dit alles tref je ook wat zwervers aan, mensen die hier verstopt in het groen een groot deel van het jaar wonen! Er is nog avontuur in Amsterdam. Inmiddels is het gebied wat opgeleukt met wandelen fietspaden. Het aantal bezoekers is hierdoor niet echt gestegen en ik geniet dan ook in de eerste plaats van de stilte. Hoewel stilte? De frequent rijdende trein van en naar Haarlem maakt veel herrie, maar levert ook wat op. Hier en daar zie ik appelbomen, waarschijnlijk van weggegooide klokhuizen. Ook is er bij tijd en wijle enorme overlast van vliegtuigen. De snelweg voegt er nog wat decibellen aan toe. De vogels zingen er extra hard door en laten zich er niet echt door afschrikken. Als vogelaar heb ik het er in het begin moeilijk mee gehad dat ik niet alleen naar boven moest kijken maar ook naar de grond om de planten te zien. Nog steeds moet ik mijzelf toespreken “Let ook op de bloemen, de bomen en alles wat groeit en bloeit”.


Alle actieve leden en vrijwilligers worden van harte uitgenodigd voor een interessante en gezellige avond op 16 oktober vanaf 19:30 uur in de Rietschuur in het Amstelpark. Programma We starten met een korte lezing over social media. Daarna zullen alle werkgroepcoördinatoren een korte impressie geven van het afgelopen jaar en van de plannen die op stapel staan voor het komend jaar. Ieders inbreng, suggesties, vragen of kritische opmerkingen worden zeer op prijs gesteld. Ook zullen we stilstaan bij het beleidsplan voor de komende jaren. Tot slot besluiten we de avond om 21:45 uur als vanouds met een glaasje en een zoutje. IVN Amsterdam: een afdeling van, voor en door leden! Welkom en tot dinsdag 16 oktober. 11

Groenjuweeltje moet wijken voor het steen Peter Junge Een vrijwel onbekende oase van rust in de steenwoestenij van de Amsterdamse Zuidas, ingeklemd tussen de VUuniversiteit en het VU medisch centrum, dreigt op termijn te verdwijnen. Uitbreidingsplannen van het ziekenhuis zetten het voortbestaan van de VU Hortus rond het jaar 2025 op het spel. Een plek om te mediteren, te studeren of gewoon te genieten gaat verloren. Groen moet het wederom afleggen tegen steen.

“We zijn eigenlijk maar een jonkie onder de botanische tuinen. Pas in 1967 zijn we ontstaan. Maar ondanks de jeugdige leeftijd staan hier planten en bomen, die veel ouder zijn dan de oprichtingsdatum. Dat heeft een reden: veel van wat hier groeit en bloeit is afkomstig van giften en nalatenschappen.

Maar er staan hier ook planten die bijvoorbeeld door de douane in beslag zijn genomen. In totaal hebben we het over zo’n 40.000 planten en bomen. Als je het over soorten hebt, zijn dat er zo’n tienduizend.”

Hij houdt zich in. Felle uitspraken komen niet over zijn lippen. Hortulanus Geralt Joren heeft zijn lesje geleerd. Maar de strekking van zijn woorden is duidelijk. “Iets moois weghalen en er niets voor teruggeven is niet echt verstandig.” Het college van bestuur van het VU medisch centrum en hij zijn niet bepaald vrienden, zo blijkt in de loop van het gesprek. En dat is nog zacht uitgedrukt. Een kwestie van tegenstrijdige belangen. “Er is niets veranderd in de wederzijdse standpunten. Het voortbestaan van de VU Hortus staat nog steeds op het spel. Het verdwijnen van deze plek zou een ramp zijn.” Een oase van rust achter de steenklomp van het ziekenhuis. Een terrein van een hectare volgepakt met bloemen, planten en bomen. In de kassen met een subtropisch klimaat groeien boomvarens, orchideeën, cactussen, bromelia’s, tropische heesters en vleesetende planten Nauwe paadjes leiden de bezoekers door een idyllische omgeving. Hier lijkt het stadsgewoel ver weg. Ruisende bladeren van bomen. Geurende bloemen. Joren is verknocht aan deze plek. Niet alleen omdat het zijn broodwinning is. Het is zijn leven. Beter gezegd: zijn levensovertuiging.


Oorspronkelijk is de Hortus Botanicus opgezet om het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek van de faculteit Biologie te stimuleren. Aanvankelijk aangelegd als een systeemtuin, waarbij elke plantenfamilie in een apart vak stond. Hierdoor kreeg men snel een beeld van de grootte van de verschillende families en de variaties daarbinnen. In de loop der jaren is van dit idee afgestapt.

Ook de betekenis voor het academisch onderwijs werd steeds minder. En daarmee vervalt in de ogen van de besturen van ziekenhuis en universiteit de zin om de VU Hortus open te houden. “Ook de botanische tuinen hebben het in deze economisch slechte tijden zwaar. Van overheidssubsidies is geen sprake. En dat is te merken. Personeel wordt ontslagen. 12

Het onderhoud van de kassen loopt achter. We moeten onze eigen broek ophouden. Hoe we dat doen? Door de verkoop van planten en zaden. Door de kassen te verhuren voor bruiloften en recepties. Door het verzorgen van rondleidingen en workshops. Door de verkoop van koffie, thee en frisdrank aan bezoekers. Daarnaast kunnen we rekenen op steun van ongeveer 1400 donateurs, die per jaar 15 euro betalen. Daarentegen heffen we geen entreegelden. We willen geen hoge drempel opwerpen.”

Dat was in de tijd dat er nog een duidelijke hiërarchie bestond tussen bazen en ondergeschikten. Nu spreek je van manager.” Terug naar het heden: de dreigende sluiting van de hortus. Een item dat voorlopig blijft rondzoemen. De politiek heeft inmiddels ook van zich laten horen. Stadsdeelraad Zuid, binnen wiens grenzen de hortus ligt, sprak zich unaniem uit voor behoud van deze groene voorziening. Maar wat kan de politiek uitrichten? Joren: “In een brief aan de centrale gemeenteraad hebben de besturen van het VU medisch centrum en de VU-universiteit verklaard om bij sluiting van de hortus een nieuwe zorgtuin aan te leggen. Die zou dan honderd meter verder, aan de andere kant van De Boelelaan, moeten komen. Te gek voor woorden. Dat betekent wel een enorme kapitaalvernietiging. Ga maar na: we moeten hier alles afbreken, en daar weer opbouwen. Een gigantisch dure logistieke operatie.

De VU Hortus werd meer en meer een plek voor bezoekers van verschillende pluimage: studenten, medewerkers van de universiteit, ziekenhuispatiënten, kunstenaars van de Rietveldacademie of gewone natuurliefhebbers. Bewust wordt naar buiten toe weinig reclame gemaakt. “Per jaar kunnen we rekenen op zo’n 25.000 bezoekers. Veel meer kunnen we er ook niet hebben. Zoals je ziet staat het terrein bomvol met planten, bomen en kassen. Waar ik zelf het meest van kan genieten is de interactie tussen mens en natuur. Bezoekers genieten en komen vaak met vragen en die worden door ons zo goed mogelijk beantwoord. Je ziet de mensen dan tevreden vertrekken.” Met ‘ons’ bedoelt Joren de vijf vaste medewerkers en de dertig vrijwilligers, die de hortus runnen. “Bij de vrijwilligers zitten mensen met een verschillende achtergrond en met leeftijden variërend van veertig tot tachtig jaar. Niet iedereen heeft een ‘groene’ opleiding, maar één ding hebben ze gemeen: een enorm enthousiasme. Ikzelf heb de leiding hier. Mijn functie heette vroeger ‘hortularus’ ofwel ‘hoofd van de tuinlieden’. Groenbewuste Amsterdammer - Jaargang 32 - Herfst 2012

Als die zorgtuin er om de een of andere reden niet komt, dan zullen zoveel mogelijk planten en bomen naar andere hortussen gaan. En laten we reëel zijn, veel planten en bomen zullen de verhuizing niet overleven. Al met al levert sluiting van de hortus een besparing van zo’n honderdduizend euro op. Dat is een hoop geld, maar daar staan veel verliesposten tegenover.” Maar de hortus krijgt uit onverwachte hoek steun in de vorm van de recente uitgave van een prachtig fotoboek: ‘Liefde in uitvoering, een jaar in de VU Hortus’. 13

Elsbeth Tijssen maakte de schitterende foto’s en Hannah de Groot de tekst. Het geeft goed inzicht in het reilen en zeilen van deze oase. Portretten van vrijwilligers, zoals Pieter. Hij is sinds zijn zeventiende blind. Maar hij heeft een gave, hij heeft groene vingers. Hij maakt boeketten en corsages, geeft zelfs cursussen bloemschikken. En hij leidt blinden en slechthorenden rond en leert ze hoe je planten kunt voelen, ruiken en horen. Joren is er blij mee: “Door dit boek wordt het steeds moeilijker om de boel op slot te gooien. Een nog groter publiek maakt via dit boek kennis van de schoonheid van deze hortus en wat het betekent als zoiets verloren gaat.” VU Hortus: van de Boechorststraat 8, Amsterdam

Amsterdam Europese Bomenstad 2012 Maddie Bartels

Bomenstad Amsterdam mag zich nog tot eind december ‘European City of Trees 2012’ noemen. Sinds 2007 wordt deze Award jaarlijks toegekend aan een stad, die toonaangevende activiteiten ontplooit op het gebied van bomen in een stedelijke omgeving. De steden Turku (Finland), Praag (Tsjechië), Malmö (Zweden), Torino (Italie) en Valencia (Spanje) gingen Amsterdam voor. De Award is een aanmoediging om het groene karakter van de stad te behouden en te vergroten. Goede boomverzorging en innovatieve boomprojecten staan hoog in het vaandel. De European Arboricultural Councel (EAC), waar 21 Europese landen toe behoren, is initiatiefnemer.


Aanplantbeleid Al sinds de 16e eeuw plant Amsterdam allerlei soorten bomen in vrijwel alle straten en langs de vele grachten, zoals lindes, iepen, kastanjes en platanen. Stille getuigen daarvan zijn stadstaferelen op oude schilderijen en historische foto’s. Dit al eeuwenoude gebruik heeft vorig jaar zeker meegeholpen bij het aanwijzen van het centrum van de stad als UNESCO Werelderfgoed. En dit jaar komt daar dan ook nog eens de eervolle vermelding ‘Europese Bomenstad 2012’ bij. Amsterdam is inderdaad een van de meest boomrijke steden van Europa met zijn ca 380.000 bomen. Zo heeft Parijs er ‘slechts’ 95.000. Amsterdam is dan ook trots op zijn bomen hanteert een gedegen aanplantbeleid.

Nieuw iepenarboretum Van de iep, de voor de stad zo karakteristieke boomsoort, zijn in Amsterdam wel 75.000 exemplaren te vinden. Dat kom je in geen ander stadscentrum tegen. Daar komt nog bij dat Amsterdam vorig jaar een iepenarboretum heeft aangelegd. De locatie hiervan is het jonge Oeverpark in Overhoeks, aan de overkant van het IJ, naast het prestigieuze Eye filminstituut. Er zijn daar ruim 70 iepen geplant en meer dan 30 iepensoorten zijn vertegenwoordigd.

14

Het ziet er nu helaas allemaal nog erg spichtig, pril en niet zo het overtuigend uit. De iepjes staan nogal ver uit elkaar op kort en bloemloos gehouden grasperken. De rode beschermhekjes om de bomen heen vallen nog het meest op. Verhelderende informatie op bijvoorbeeld panelen met is niet te vinden. En lang niet elke boom blijkt te zijn voorzien van zijn naam. Het zal nog wel even duren voordat deze babyboompjes een beetje een volwassen aanblik hebben en kunnen zorgen voor ‘Springsnow’ van wervelende iepenzaadjes. Hoewel het IJ zelf een spannend decor biedt voor een bomenpark werkt de nieuwe stenige wijk ’Overhoeks’ niet echt mee aan de beoogde groene uitstraling. De tijd zal leren of het ambitieuze plan de naam iepenarboretum zal kunnen gaan waarmaken.

Magie en volksverhalen van diverse planten Corrie Leefkens

Een andere naam voor deze plant is ‘wegenwachter’ omdat hij veel in bermen voorkomt. Ook zou het een betoverd meisje zijn dat haar verloofde niet trouw bleef en daarom voor altijd langs de weg moest blijven staan. De bloemen zijn natuurlijk (blauw is trouw) een symbool van trouwe liefde en beschermt daarmee tegen aardse verlokkingen. Een heel bijzondere eigenschap: wanneer je op Sint Jacob de wortel met een goudstuk opgraaft, kun je je onzichtbaar maken. Eigenschappen van cichorei De bloemkleur verandert in rood in aanraking met zuur. De plant zou goed zijn voor de spijsvertering, dienen als diureticum (vochtafdrijvend), helpen tegen nierstenen, tegen lever-, milt- en galziekten. Ook zou het een middel zijn tegen scheurbuik (vitamine C), bloedzuiverend zijn en helpen tegen ontstoken ogen, hoofdpijn en aambeien. De wortel kan worden geroosterd en fijngemalen en is dan geschikt als vervanging voor koffie. In 1779 werd in Duitsland deze mogelijkheid ontdekt. Frederik de Grote bracht de handel in koffie in staatshanden en bevorderde de verbouw van cichorei. Op deze wijze werd de kapitaalvlucht door het gebruik van echte koffie beperkt. De bitter smakende wortel werd tot het begin van de 20e eeuw nog gegeten met azijn en suiker of stroop. Ook diende hij als varkensvoer. Bron: Encyclopedie van bloemen en planten, uitgeverij Lekturama 1989

Vogel-App Maddie Bartels

Andijvie? Ja, een gewone groente die de één lekker vindt en de ander afdoet met de naam ‘pruimtabak’. Smaken verschillen. Latijnse naam Cichorium endivia. Tot de zelfde soort behoren ook witlof, groenlof en roodlof. Al in het oude Griekenland en bij de Romeinen werd de groente gegeten. Bij ‘doorschieten’ groeien er kleine blauwe bloemen aan. Maar tot welke familie behoort deze groente? Dat is de cichorei (Cichorium), die behoort tot de samengesteldbloemigen (composieten). Daarover gaat eigenlijk dit verhaal. De wilde cichorei kreeg ooit de naam ‘hemelsleutel’. De planten groeien op de plaats waar de engelen de sleutels hebben opgeraapt, die Petrus een keer uit de hemel had laten vallen. Ook dacht men dat de plant zelf uit de hemel was gevallen, omdat ze zulke mooie blauwe bloemen heeft. Groenbewuste Amsterdammer - Jaargang 32 - Herfst 2012

Een duinwandeling op een mooie zomerdag. Vogelgeluiden. Klinkt daar een nachtegaal? Nee, toch een zanglijster. Mijn nieuwe app, ‘Vogelgids van Nederland’, biedt prima uitkomst bij twijfel. Midden tussen de stammen van een dicht bosje word ik opgeschrikt door opgewonden vogelgeroep. Wat zou dat nou kunnen zijn? Misschien wel een nest heel bijzondere vogels! Maar komt het geluid nou van rechts of toch van links? Dan voel ik de iphone in mijn broekzak. Hij schalt spontaan ‘tepietepietepie’ en ik lees: scholekster. App voor smartphone: vogelgids van Nederland

15

Vogels moeilijk te ‘schieten’ Just Wiarda Twee keer per week ontvangen duizenden groen bewuste Nederlanders per e-mail gratis en voor niets het vogeldagboek van Adri de Groot. Wat een vreugde. De natuur glijdt zo je huiskamer binnen.

Adri maakt schitterende close-ups van vogels en insecten. Hij trekt er elke dag op uit om – meestal in zijn buurt – geduldig te turen naar vogels, ze te betrappen en vast te leggen op het goede moment. Elke foto krijgt een kort en zakelijk onderschrift met vermelding waar hij is genomen.

lijken voor Adri te poseren, alsof ze hem willen laten zien hoe mooi ze zijn. En mooi zijn ze. Ik waag me niet aan het fotograferen van vogels. Vogels zijn me te beweeglijk en de voor het schieten van vogelplaatjes benodigde apparatuur is me te zwaar. Geef mij maar bloemen, die vliegen niet weg, en zijn niet bang. En wat is het dan heerlijk dat er fotografen bestaan die het werk voor je doen. Die de tijd en het geld – aan een state of the art spiegelreflexcamera met een super telelens zit een prijskaartje - ervoor over hebben en ook nog bereid zijn om hun passie belangeloos te delen met natuurliefhebbers. Het is ook efficiënt, zo’n natuurdagboek. Je moet er niet aandenken dat alle abonnees van het vogeldagboek er met Adri op uittrekken om langs waterrand of rietkraag een roerdomp te verschalken. De vogel ziet de meute al aankomen. Natuurlijk, het is leuk dat velen buiten en op locatie van de natuur kunnen genieten. Maar de natuur is kwetsbaar en niet gemaakt voor massatoerisme. Ik heb er dus volstrekt vrede mee dat de roerdomp zich alleen aan Adri vertoont. Maar ik wil niet verhelen dat ik mij soms toegang verschaf tot een gebied, dat mij liever niet ziet. Ik kalmeer mijn geweten dan in de huichelachtige overtuiging dat ik vast de enige ben die stout is. Voor optimale natuurbeleving is zondigheid onontbeerlijk. En eenzaamheid.

Bloemen en eetbaar groen tussen zakelijke hoogbouw Maddie Bartels

Roerdomp

Het geluk van een mooie natuurfoto kun je afdwingen. Kennis, geduld, veel tijd en goede apparatuur zijn onmisbare ingrediënten. Adri lijkt vogels aan te trekken. Hij snuift hun aanwezigheid op, en wacht zijn kansen af. En dan volgt de beloning. De vogel vertoont zich en waant zich onbespied. Sommige vogels Groenbewuste Amsterdammer - Jaargang 32 - Herfst 2012

Zuidas Een van de leuke dingen van wonen in Amsterdam stad is dat je al lopend of fietsend regelmatig wordt verrast door groene gebieden die je nog niet eerder hebt gezien. Zo wandelde ik deze zomer van Station Zuid dwars door de Zuidas, richting VU. Straten dragen daar namen van gepassioneerde componisten als Mahler en 16

Gershwin, die eigenlijk totaal niet passen bij het weinig poëtische karakter van de Amsterdamse zakelijke hoogbouwwijk. Ik liep over het Gershwinplein en stuitte plotseling op een gigantisch veld vol met kleurige zomerbloemen. Ingezaaide wilde en laten we zeggen – semiwilde soorten. Een ware oase en een lust voor het oog. De koele torens en flats vormden het verre decor voor deze bloemenzee. Ik vroeg me af hoe dit fraais daar zo terecht was gekomen en wat de bedoeling ervan zou zijn. Tijdelijk groen Van de Dienst Zuidas, die onderdeel vormt van de gemeente Amsterdam, kreeg ik telefonisch en per mail verhelderende informatie. Volgens het beleidsplan ZIPS (Zuidas Integrated Placemaking Strategy) hebben veel van de bijbehorende bouwprojecten vaak een lange doorlooptijd. Een tijdelijke inrichting van terreinen is daarom wenselijk. Groen, zoals heggen, gras en bolgewassen, is daarbij een belangrijk element. De economische crisis zorgde de laatste jaren voor nog meer en langer braak liggende terreinen. Veel geplande grote bouwprojecten gingen namelijk door geldgebrek en twijfelachtige rendabiliteit helemaal niet meer door. Hele bouwkavels bleven ongebruikt.

Bomen en heesters waren niet geschikt, want die zouden te veel wortelen, letterlijk en figuurlijk. Met wat budget van de Dienst Zuidas kreeg het terrein een openbaar tennisbaantje en daaromheen velden met vooral eenjarige gewassen, bij voorkeur eetbare. Ook kwam er een plukveldje, waar bloemen konden worden gezaaid en geplukt. Het eerste jaar was er een groot maïsveld: voedsel voor dieren.

Ellen Mookhoek

Moestuin Vorig jaar ontstond het plan om een moestuin in te richten. Het idee kwamen uit de koker van de eigenaren van het naburige restaurant Bolenius. Een slim plan, want in ruil voor de financiering en het beheer kreeg het restaurant in elk geval twee seizoenen recht op het gebruik van de biologisch geteelde eetbare gewassen. Met vrijwilligers wordt deze moestuin van ruim een halve hectare nu voor het tweede seizoen onderhouden. Ik bezocht het terrein op een natte dinsdagochtend. Grote plassen, zompige grond. Maar mooi gerangschikte bedden, overzichtelijk en creatief ingericht met verschillende combinaties van groentes, kruiden en bloemen. Een weldadig aandoend contrast met de hoogbouw er omheen.

Deelgebied Gershwin In afwachting van een nieuw bestemmingsplan voor het deelgebied Gershwin van de Zuidas werd in overleg met het Bewonersplatform Zuidas besloten om het grote braakliggende terrein voor een beperkte tijd voor groene projecten te bestemmen. Het tijdelijke karakter moest wel het uitgangspunt blijven, want vroeg of laat zou op deze dure grond natuurlijk alsnog worden gebouwd.


Ik sprak Ellen Mookhoek, die als projectleider voor tuin is aangetrokken. Met haar moestuin expertise beheert ze het gebied en begeleidt ze de vrijwilligers. Ze stond net op het punt weer met hen aan de slag gaan. Ze ervaart de moestuin als heel succesvol. Het is wel jammer, vindt ze, dat de nieuwe grond, die op de zanderige en slikkige bouwgrond is aangebracht, van een ‘goedkope’ categorie is. De kwaliteit is verre van optimaal voor het verbouwen van gewassen. Bij het telen blijkt overigens niet dat het woekeren met de ruimte een probleem maar wel het worstelen met de tijd.

17

Deze zomer is er namelijk tot nu toe te weinig zon en te veel water geweest. De courgettes en pompoenen willen nog niet erg rijpen en dreigen voortijdig weg te rotten. Maar sommige gewassen doen het prima. Zo staan de boontjes er mooi bij en zijn de geoogste rode bieten, broccoli en knoflook heerlijk. Het restaurant heeft toch maar mooi voor het tweede seizoen de hele zomer voor zijn recepten de ingrediënten van eigen teelt kunnen oogsten….. Toekomst? Het lijkt allemaal idyllisch, maar de werkelijkheid is keihard. Afgelopen juli zijn de bouwplannen voor woonblokken op het terrein definitief goedgekeurd. Het is onwaarschijnlijk dat de moestuin volgend seizoen op deze plek zal kunnen worden voortgezet. Er wordt nu gezocht naar een ander tijdelijk gebied in de buurt op de Zuidas.

Het raadsel van de torsie Peter Junge Kastanjebomen, wie herkent ze niet. Dikke stam, zwaar bladerdek. In Amsterdam barst het van de (witte) paardenkastanjes. Meestal loop of rij je er langs zonder acht op details te slaan. Gelukkig is er iemand, journalist Karel Knip van de Volkskrant, die ons bij de les houdt. En wat blijkt? Alle paardenkastanjebomen in onze stad zijn getordeerd. Met andere woorden: vertonen een draaiing. En heel opvallend: altijd naar rechts, zoals bij kurkentrekkers.

Want de biologische groenten en eetbare gewassen uit eigen moestuin smaken naar meer.

Ellen Mookhoek doet haar werk vanuit haar eigen bedrijf De Brede Moestuin www.debredemoestuin.nl. Voor de moestuin op de Zuidas kan zij de komende maanden best wat meer vrijwilligers gebruiken. Er wordt gewerkt op dinsdagochtend, donderdagmiddag en (soms) op zaterdag. Wie interesse heeft kan contact met haar opnemen via haar website. De moestuin ligt in het deelgebied Gershwin van de Zuidas, op de hoek van de Parnassusweg en de Mahlerlaan.

Je leest dat artikel, neemt de proef op de som en komt tot de conclusie dat het waar is. Andere boomsoorten, zoals beuken, iepen en populieren, blijken zich niet aan dit soort extravagante uitspattingen over te geven. De nieuwsgierigheid is gewekt. Je gaat het internet op. Fout, volgens Knip, want daar kakelt men er lustig op los. Allerlei oorzaken passeren de revue: de bliksem, de maan, de zon. Ook magneetvelden worden genoemd. Het blijft raadselachtig. Een woordvoerder van de Bomenstichting vatte het eens als volgt samen: “Er zijn veel theorieën, maar kort gezegd is er geen helder antwoord.” Maar Knip liet zich niet afschepen met zo’n vaag antwoord. Hij duikt in de vakliteratuur. En met succes.


18

Onderzoekers blijken zich namelijk al sinds 1850 het hoofd te buigen over een mogelijke verklaring. Uiteindelijk stoot Knip op een artikel van Hans Kubler, ‘Function of spiral grain in trees’. Kubler stelt dat de torsie de vochtvoorziening van de kroon verbetert. In bomen met een rechte stam krijgen takken alleen water van wortels waar ze recht boven hangen. Vallen wortels, bijvoorbeeld aan de zuidkant, weg dan verdrogen de zuidelijke takken. Van een vochttransport van de ene naar de andere kant is bij een boom nauwelijks sprake. Daardoor wordt een boom asymmetrisch en raakt uit zijn evenwicht. Getordeerde bomen zijn hier tegen beschermd. Bij bijvoorbeeld bomen die tegen een rotswand groeien is de torsie daarom zo sterk vanwege het feit dat alle wortels aan een kant zitten, aldus de visie van Kubler. Anderen onderzoekers wijzen erop dat getordeerde bomen sterker zijn. Of liever gezegd: de stam is beter bestand tegen het wringende effect van harde wind. Sommigen menen zelfs dat de torsie door die windkracht ontstaat. Maar ook die stelling wordt weer onderuit gehaald, ondermeer door het feit dat bomen in de loop der jaren van torsierichting veranderen. De uitsmijter van Knip: “De bittere waarheid lijkt dat de torsie voor het grootste deel genetisch is bepaald.” Ofwel: De celdeling, die in het cambium (het laagje onder de boomschors) plaatsvindt heeft een voorkeur voor een bepaalde richting, die de tordering zou veroorzaken.

Het nieuwe gezicht van IVN Amsterdam Kitty den Boogert Dit najaar laat IVN Amsterdam zich van een andere kant zien met een account op Facebook en een website nieuwe stijl. Een verandering die bedoeld is om IVN meer bekendheid te geven bij een breder publiek. Door het aanbod toegankelijker en aantrekkelijker te presenteren worden oude en nieuwe bezoekers uitgedaagd om actief deel te nemen en om natuurervaringen of bijzondere plekken in de stad aan elkaar door te geven. IVN Amsterdam nieuwe stijl IVN landelijk heeft een nieuwe website ontworpen met een breed scala aan keuzemogelijkheden voor o.a. natuurexcursies, cursussen, evenementen, Groenbewuste Amsterdammer - Jaargang 32 - Herfst 2012

lezingen en natuurwerkdagen, georganiseerd door plaatselijke IVN afdelingen in alle provincies. Op dit moment zijn alle IVN afdelingen druk bezig om de informatie van hun oude site om te zetten naar de nieuwe huisstijl. IVN Amsterdam heeft een deel van haar website al veranderd. Tot het karwei geklaard is, zijn zowel de oude als de nieuwe site toegankelijk. Ook de nieuwe site houdt het oude vertrouwde adres: www.ivn.nl/amsterdam.

Facebook Facebook is voor veel IVN’ers nog een onbekend en wellicht ook onbemind terrein. De reden om toch een pagina te openen is het streven om iedereen die geïnteresseerd is in de natuur in en rond de stad aan het woord te laten. Niet alleen IVN natuurgidsen kunnen interessante dingen laten zien, maar heel veel mensen hebben ‘groene’ ervaringen op onverwachte momenten, dichtbij huis of op een tochtje in een van de natuurgebieden. Om anderen ook te laten genieten van deze ervaringen, willen we van de Facebook pagina een soort natuurkalender maken. Het kan gaan om de melding van een IVN activiteit die binnenkort gaat gebeuren, een kort berichtje over een recente ervaring of een weetje over iets wat actueel in de natuur plaats vindt. Zet er een mooie foto bij, een informatieve one-liner en een eventuele link naar een (IVN)webpagina voor meer informatie. Wordt vriend van IVN Amsterdam Laat u inspireren door de eerste posts op de pas geopende pagina. Kijk op https://www.facebook.com/IVN.Amsterdam hoe het werkt. Het zal u verbazen dat ook een kleine en vaak onbeduidende gebeurtenis of waarneming, de moeite waard is om te publiceren. Het is leuk om te lezen wat andere Amsterdammers allemaal zien in de stad. En die anderen vinden het ook leuk om te lezen wat u meemaakt. We horen van elkaar!

19

Activiteiten KNNV Amsterdam

Vacatures

Meer informatie op www.knnv.nl/amsterdam



Werkgroep Informatiecentrum Functie: 

Zaterdag 29 september

Binnenduinen

Excursie naar landgoederen Woestduin en Vinkenduin o.l.v. Peter Heijtel Tijd: Trein Amsterdam CS 9:41 uur naar Haarlem, Bus 50 of 51 halte Manpadlaan



Vogels in Diemen

Fiets- en wandelexcursie Diemerpark en Diemer Vijfhoek o.l.v. Tobias Woldendorp Tijd: 10:00 uur Start: Nesciobrug bij Diemerpark

  







Muurplanten in Amsterdam

Zaterdag 27 oktober

Paddenstoelen in de Duinen

Excursie o.l.v. Christiane Baethcke Tijd: 11:00 uur, duur ca 4 uur Start: Amsterdamse Waterleidingduinen, Zandvoortselaan 130, bij 'de Duinrand' Info: Toegang € 1,- Aanmelding vrijdagavond 26 oktober tussen 18:00 en 20:00 uur 06-13580780. Bij slecht weer mogelijk wijziging van het programma.

 



 

Functie: 

Het organiseren van korte cursussen.



Regelmatig terugkerende cursussen (ongeveer vijf per jaar) organiseren; Overleg met de docenten over de hoeveelheid lesavonden, excursies en de data; Publiciteit verzorgen over de cursus onder andere in het kwartaalblad, de e-mail nieuwsbrief en de kwartaalfolder van de provincie; Aanwezig zijn bij de lesavonden om de deur te openen, koffie te zetten en de beamer klaar te zetten; na afloop van de avond alles weer opruimen en afsluiten; Via de e-mail of telefoon de aanmeldingen verwerken; contact met de penningmeester onderhouden over het cursusgeld; Syllabi (aanwezig als computerbestanden, zo nodig aan te passen) gereedmaken; lesbrieven inbinden (inbindapparaat aanwezig).

Omschrijving taken:  



Excursie o.l.v. Christiane Baethcke Tijd: 11:00 uur, duur 3 a 4 uur Start: Hoofdingang Volkstuinen, Sloterdijkerweg 20 Info: Bus 48 vanaf Centraal Station, Pr. Hendrikkade, uitstappen Kabelweg. Brood meenemen. Aanmelding vrijdagavond 6 november tussen 18:00 en 20:00 uur 06-13580780. Bij slecht weer mogelijk wijziging van het programma.



Zaterdag 17 november







Lezing door Mike Dijkstra Tijd: 20:00 uur (hek open van 19:45-20:00 uur) Plaats: De Nieuwe Oosterbegraafplaats, Groengebouw

Vereisten: 

Accuraat en sociaal vaardig zijn.



Ongeveer 20 lesavonden per jaar en facultatief de excursies bijwonen; Ongeveer anderhalf uur per week computerwerk; Kopiëren en bundelen ongeveer drie uur per cursus; Eventueel een nieuwe cursus organiseren; Eenmaal per jaar het overleg voor werkgroepcoördinatoren bijwonen in de avond; Eenmaal per jaar de Algemene Ledenvergadering bijwonen in de avond.

Tijdsinvestering:    

Zaterdag 24 november



Landschap en geologie


Maria van Steensel, [email protected]; 020-6768949

Werkgroep Cursussen

Paddenstoelen Sloterdijkermeer

Fietsexcursie over de Gooise stuwwallen o.l.v. Arend Wakker Tijd: 10:00 uur Start: voorzijde NS Station Hilversum;

Tweemaal per jaar overleg van een uur in de ochtend; Tweemaal per jaar een rooster maken achter de pc en andere e-mailcontacten onderhouden: ongeveer vier uur; De coördinator hoeft niet elke zondag aanwezig te zijn; Eenmaal per jaar het overleg voor werkgroepcoördinatoren bijwonen in de avond; Eenmaal per jaar de Algemene Ledenvergadering bijwonen in de avond.

Informatie: 

Woensdag 7 november

Vismigratie en visonderzoek

Leiding geven aan een groep vrijwilligers (gastvrouwen/gastheren); Rooster opstellen; Twee keer per jaar een overleg organiseren; Voorlichting over het IVN geven; Toezien dat de ruimte er verzorgd uitziet.

 Tijdsinvestering: 

Zaterdag 13 oktober

Lezing door Valentijn Hoopen Tijd: 20:00 uur (hek open van 19:45-20:00 uur) Plaats: De Nieuwe Oosterbegraafplaats, Groengebouw

Omschrijving taken: 

Zaterdag 6 oktober

Coördinator bezoekerscentrum De Rietschuur (naast de Stadsboerderij De Amsteldieren in het Amstelpark). De openingstijden van het bezoekerscentrum zijn iedere zondag van 13:00-16:00 uur.



Informatie: 

Carry Pot, [email protected]; 020-6902283

20

Werkgroep PR en communicatie 

Functie: 







Omschrijving taken:     

Schrijven van korte teksten; Houden van interviews; Redigeren van aangeleverde teksten; Bijwonen van werkgroep vergaderingen; Bijhouden van fotoarchief.



Creatief zijn en vaardig met verschillende Microsoft programma’s. Liefst met ervaring/zin in journalistieke taken. Ervaring met het gebruik van social media is zeer welkom.

Vereisten:

Tijdsinvestering: 



Het schrijven van korte stukjes voor de website, de maandelijkse Nieuwsbrief en het afdelingsblad De Groenbewuste Amsterdammer.

Ongeveer 2-4 uur per week. Takenpakket kan soms zwaarder zijn afhankelijk van seizoen.

Informatie: 

Kitty den Boogert, [email protected]

Cursusnieuws Carry Pot

Bomencursus Najaar 2012 tot en met voorjaar 2013. Deze cursus is bedoeld voor iedereen die bomen wil leren kennen. We bestuderen vooral welke kenmerken er veranderen in de overgang van het najaar naar de winter en vervolgens weer naar het voorjaar. De data liggen daarom wat verder uit elkaar dan gebruikelijk is bij een cursus. Er worden vijf lessen gegeven en er zijn vijf excursies op zaterdag. Data: Vijf lessen op dinsdag  

30 oktober en 20 november 2012 26 februari, 2 april en 21 mei 2013

 

3 en 24 november 2012 2 maart, 6 april en 25 mei 2013

Vijf excursies op zaterdag

Locatie en tijden: De lessen worden gehouden in het Amstelpark in ons bezoekerscentrum De Rietschuur naast de kinderboerderij Amsteldieren. De les begint om 19:30 uur en duurt tot 21:45 uur, inclusief pauze. De excursies zijn van 10:00 tot 12:30 uur. De excursielocaties zijn onder voorbehoud en in willekeurige volgorde naar het Amstel-park, het Beatrixpark, het Amsterdamse Bos en Park Frankendael. Docenten zijn Henk Wolters en Gert Snoei. Opgave en kosten: Bij Carry Pot bij voorkeur via e-mail [email protected] of 020-6902283. De cursus kost € 55,- voor leden/donateurs en € 65,- voor niet-leden. Dit bedrag kan overgemaakt worden op bankrekeningnummer 4740601 t.n.v. IVN afdeling Amsterdam o.v.v. bomencursus. Groenbewuste Amsterdammer - Jaargang 32 - Herfst 2012

Agenda IVN-excursies en activiteiten in en rond Amsterdam De kosten hiervoor zijn een vrijwillige bijdrage (tenzij anders vermeld). Het is raadzaam om voor elke excursie even te informeren of deze doorgaat. Dan komt u niet voor niets.

 = Tijd -  = Start -  = Info

- September Zaterdag 15 september

Nazomeren in het Vliegenbos

Zien we de herfst al komen?  14:00 uur  Brederocollege hoofdingang school, Meeuwenlaan 132, bij ingang Vleigenbos  Corrie Leefkens, 020-6322470, [email protected]

- Oktober Zondag 14 oktober 2012

Ontdek de Koeienweide

Een unieke kans om het educatieve natuurpad op de doorgaans niet toegankelijke Koeienweide in het Vondelpark te ontdekken. Je waant je eventjes in de polder buiten de stad. Wat is er van de beginnende herfst al te zien, te voelen en te ruiken? Vanwege de kleinschaligheid van het gebied kan maar een beperkt aantal mensen tegelijk mee. Aanmelding daarom verplicht. Laarzen aanbevolen.  10:30-12:00 uur  Vondelpark, bij hek Koeienweide; vanaf parkingang Amstelveenseweg rechts aanhouden, na 250 meter links een houten hek.  Maddie Bartels, 020-6765761, [email protected] of Wil van Hal, 06-13282575, [email protected]

Zondag 14 oktober

Paddenstoelen ontdekken

De herfst is en goede tijd om paddenstoelen tegen te komen. Op deze middag hoort u meer over vormen, smaken, geuren en kleuren. Daarnaast is er een tentoonstelling aan de wand en worden allerlei soorten paddenstoelen uitgestald op tafels. U kunt met een binoculair of met een microscoop van dichtbij de sporen en de huidstructuur bestuderen. Maar we gaan ook op pad om te kijken welke soorten er groeien in het Amstelpark. Voor kinderen is er ruimte om te kleuren en te tekenen.  13:30-15:30 uur  Amstelpark, IVN bezoekerscentrum de Rietschuur naast de Stadsboerderij de Amsteldieren  Petra Kerkhof, [email protected]

21

Zondag 21 oktober

Oogsten in het Amsterdamse Bos

Herfst, tijd om te oogsten. Wat kunnen we vinden aan eetbaar, giftig en geneeskrachtig?  13:00 uur  De Molshoop, aan het begin van de Bosbaan  Corrie Leefkens, 020-6322470; [email protected]

Zaterdag 27 oktober 2012

Herfstverrassingen in Klarenbeek

Wat zullen we aantreffen in deze periode van het jaar? Ongetwijfeld vele soorten vruchten en zaden, maar natuurlijk ook diverse paddenstoelen, misschien wel de fopzwam of de prachtige kopergroenzwam. Het natuurterrein Klarenbeek is een zeer afwisselend gebied waar ook in de herfst veel te ontdekken valt. Het kan er drassig kan zijn, laarzen aangeraden.  14:30-16:00 uur  Tuinhuis natuurvereniging ‘De Ruige Hof’, Abcouderstraatweg 77, 1105 AA Amsterdam Zuidoost t.o. golfterrein De Hoge Dijk. Bewegwijzering vanaf Metrostation Holendrecht.  Maddie Bartels, 020-6765761, [email protected] of Wil van Hal, 06-13282575, [email protected]

- December Zondag 9 december

De bomen in het Pinetum.

Midden in het Amstelpark staat, naast het Glazen Huis, het prachtig gerenoveerde Pinetum: een miniparkje vol met coniferen 'sparren en dennen'. In een korte inleiding zal uitgelegd worden wat een conifeer nu precies is en wat de belangrijkste hoofdvormen van een conifeer zijn. Hierna lopen we naar het Pinetum en gaan we de prachtige en vaak bijzondere bomen bekijken en ruiken. En we ontdekken zelfs levende fossielen uit de dinotijd! Excursieleiders: Arend Wakker en Gert Snoei  14:00-15:30 uur  Amstelpark, de Rietschuur  Arend Wakker, 020-4191412, [email protected]

Kinderactiviteiten Yvon Kraaijeveld

Zondag 28 oktober

Herfst in het Beatrixpark

De herfst is het seizoen van kleuren, vruchten en zaden. In het Beatrixpark is daar heel veel van te zien. Op deze wandeling gaan we dat ontdekken.  14:00-15:30 uur  Parkingang aan de Diepenbrockstraat, tegenover de Herman Heijermansweg  Henk Wolters, 020-6644506, [email protected]

- November Zondag 11 november

Herfstbloemen

Derde bloemenexcursie in de serie. In een korte inleiding zullen een of twee nu bloeiende plantenfamilies toegelicht worden. Hierna lopen we het park in om deze planten en bloemen in het 'wild' te vinden. We gaan de gevonden planten helemaal binnenstebuiten keren en ontdekken zo hun schoonheid in detail. Na afloop kunt u weer een paar nieuwe planten herkennen! Excursieleiders Arend Wakker en Gert Snoei.  14:00-15:30 uur  Amstelpark, De Riethoek  Arend Wakker, 020-4191412, [email protected]

Zondag 18 november

Herfst in Noord

We gaan naar het Baanakkerspark.  13:00 uur  Busstation Olof Palmeplein (voor Albert Hein)  Corrie Leefkens, 020-6322470; [email protected]


U kunt zich hiervoor vooraf aanmelden via het mailadres of telefoonnummer dat onder de activiteit staat. Enkele activiteiten vinden plaats in het Amsterdamse Bos. Aanmeldingen verlopen dan via het bezoekerscentrum daar. Kijk dus goed naar de opgegeven locaties! Zondag 7 oktober

Spinnenwebben en elfenbankjes

Herfstexcursie voor kinderen en hun ouders over paddenstoelen, spinnenwebben en elfenbankjes Tijd: 13:00-14:30 uur Start: Bezoekerscentrum Amsterdamse Bos Aanmelden: 020-5456100 tussen 12:00 en 17:00 uur Informatie: [email protected]

Zondag 4 november

Takkenhutten bouwen

Een doe-middag voor jongeren in het Amsterdamse Bos Tijd: 13:00–15:00 uur Locatie: Bezoekerscentrum Amsterdamse Bos Aanmelden: 020-5456100 tussen 12:00 en 17:00 uur Informatie: [email protected]

Zondag 2 december

Natuurdetectives

Natuur in de winter in het Amstelpark Tijd: 13:15–15:30 uur Start: De Rietschuur in het Amstelpark Aanmelden: [email protected] Informatie: Yvon van Kraayeveld (per email)

22

Verenigingsgegevens Actief lid: Huisgenootlid: Donateur:

€.17,50 per kalenderjaar € 3,00 per kalenderjaar € 15,50 per kalenderjaar

Wat houdt lid, huisgenootlid en donateur in? Een lid wil actief deelnemen aan het afdelingswerk en krijgt: -

Voor aanmeldingen van juli t/m september geldt dat maar de helft van de contributie hoeft te worden overgemaakt. Indien een aanmelding na september binnenkomt, betaalt men de contributie met ingang van het volgende jaar.

4x per jaar het afdelingsblad ‘de Groenbewuste Amsterdammer’; het landelijke kwartaalblad ‘Mens en Natuur’; reductie op IVN-cursussen; korting bij aanschaf van artikelen bij de IVN-winkel; stemrecht op de algemene ledenvergadering; aanvullende WA-verzekering (schade aan derden) tijdens begeleiding van IVN-activiteiten; korting bij activiteiten van andere IVN-afdelingen.

Als u huisgenootlid wordt, betaalt u minder maar krijgt geen post toegestuurd. U hebt verder dezelfde privileges als een gewoon lid. Als donateur steunt u de afdeling Amsterdam en krijgt u: -

4x per jaar het afdelingsblad ‘de Groenbewuste Amsterdammer’; reductie op IVN-cursussen; korting bij aanschaf van een aantal artikelen bij de IVN-winkel.

Bekijk onze website:

Bestuur:

Voorzitter Secretaris Penningmeester Algemene functie Algemene functie

Paul Panhuizen Karine Klappe Harmen Binnema Riek Somsen Niek vom Bruch

Zoals het huishoudelijk reglement van het IVN bepaalt, dienen (huisgenoot)leden hun lidmaatschap minimaal 6 weken voor het einde van het kalenderjaar op te zeggen. (artikel 1 lid 5).

Doorgeven wijzigingen: Ledenadministratie IVN afd. Amsterdam Harmen Binnema, Penningmeester Griseldestraat 15-3 1055 AR Amsterdam 06- 47124482 [email protected]

www.ivn.nl/Amsterdam 020-6690758 020-6730300 06-47124482 06-46076279 06-43925363

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

Contactadres:

Olympiaplein 56/1, 1076 AE Amsterdam, 020-6730300, [email protected]

Verenigingsinformatie: ING Bankrekening Ledenadministratie Informatiecentrum De Rietschuur Parkwacht Amstelpark Webmaster

Werkgroepen:

4740601 t.n.v. IVN afdeling Amsterdam Harmen Binnema Griseldestraat 15-3 - 1055 AR Amsterdam 06-47124482 - [email protected] Naast Stadsboerderij de Amsteldieren p/a Amstelpark 22 - 1083 HZ Amsterdam Voor navigatie/tomtom: A.J. Ernststraat 1 020-6444216 of 06-22075058 Marisa Stoffers, [email protected]

Cursussen (organiseren) Diemen Diemen Moestuin Excursies op aanvraag Excursies regulier Groene Routes Informatiecentrum De Rietschuur Informatiemarkten Kinderactiviteiten Knuffelen in Artis PR en communicatie Redactie GBA Tentoonstellingen Verhuur Tentoonstellingen

Carry Pot (tel/fax) Carry Pot (tel/fax) Markus Schmidt Diana Straten Marjolein Toonen Maddie Bartels Maria van Steensel Vacature Yvon Kraaijeveld Ellen Verbraak Kitty den Boogert Nico Groos Vacature Louise Hakkert


020-6902283 020-6902283 020-6812777 06-29208182 020-6690758 020-6765761 020-6768949

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

06-38603344 020-4702191 06-49734773 06-12639478

[email protected] [email protected]

020-6791976

[email protected]

[email protected]

23

Indien onbestelbaar retour: Olympiaplein 56 1-H, 1076 AE Amsterdam

www.ivn.nl/amsterdam

De Groenbewuste Amsterdammer

Recommend Documents