c u lt u u r, ge s c h i e d e n is e n t a al va n g ro n in ge n - n r. 1 2 0 14
3
4
5
6
7
COLOFON Oplage: 2.500 Redactie: Eddy de Jonge, Harma Rozema-Woldhuis Vaste medewerkers: Albert Buursma, correspondent Stad en Lande Bettie Jongejan, correspondent OVCG
Lutje FEITH is een gezamenlijke uitgave van het Huis van de Groninger Cultuur, het Regionaal Historisch Centrum Groninger Archieven,
Jona van Keulen, correspondent RHC Groninger Archieven René Duursma, correspondent GAVA Henk Scholte, correspondent Huis van de Groninger Cultuur
het Gronings AudioVisueel Archief, het Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen en de cultuurhistorische vereniging Stad en Lande.
Aan dit nummer werkten mee: Jan Glas, Michael Hermse, Gino Huiskes
Cascadeplein 4 is de gezamenlijke voordeur. In Cascadeplein 4 wordt onderzoek over de Groninger geschiedenis en de Groninger cultuur gepresenteerd door middel van tentoonstellingen, publica-
Ontwerp: Richard Bos, Wergea Fotografie: Bert Barelds, Jan Glas, Marij Kloosterhof Druk: Koninklijke Van Gorcum BV, Assen
ties en publieksinformatie. Afbeelding omslag Voorkant: De Glènne Riepe (Vismarkt n.z., met schuilkelder linksachter), Groningen, 1940-1945, collectie RHC Groninger Archieven, 1785- 24582
INHOUD 3. “Dit project maakt van een klas een leuke klas”
door Jona van Keulen
4. Aletta de Musical op de Algemene Ledenvergadering van Stad en Lande
door Gino Huiskes
5. Webloug
door Jan Glas
Achterkant: Noodkachel, 1940-1945, collectie OVCG/RHC Groninger Archieven, 2219-864 ISSN: 2214-2258 Contact: Redactie Lutje FEITH Cascadeplein 4, 9726 AD Groningen Postbus 30040, 9700 RM Groningen Telefoon: 050-5992000 E-mail:
[email protected] www.huisvandegroningercultuur.nl www.groningerarchieven.nl www.gava.nl www.ovcg.nl
6. Uw bijdrage aan het fotoboek Groningen 40-45
www.stad-lande.nl
door Bettie Jongejan Auteursrecht is voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag
7. GAVA en het amateurfilmplatform
door René Duursma
worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor (ingezonden) stukken in te korten, aan te passen of niet te plaatsen. Ingezonden brieven vallen niet onder verantwoordelijkheid van de redactie.
2
lutje
FEITH
Leerlingen opleiding onderwijsassistent die in april meewerken aan het project. I.v.m. een project rond sprookjes fantasievol gekleed tijdens opname van deze foto. Foto: Marij Kloosterhof
“DIT PROJECT MAAKT VAN EEN KLAS EEN LEUKE KLAS” Ieder jaar in april organiseren het OVCG en de Groninger
omgeving. “Onze leerlingen wandelen ter voorbereiding zelf
Archieven voor basisschoolleerlingen een educatiepro
door de stad, krijgen heel veel informatie en tijdens het pro-
gramma rond de geschiedenis van de Tweede Wereldoor
ject laten ze ‘hun klassen’ de sporen van de oorlog zien en
log in Groningen onder de titel: ‘Tweede Wereldoorlog
vertellen erover. Ze kunnen doen wat ze allemaal leuk vin-
Dichterbij’. Sinds een aantal jaren werken hieraan ook
den: kinderen iets leren! Ze leren initiatief te nemen, maken
leerlingen van de opleiding onderwijsassistent van het
heel verschillende groepen leerlingen mee en werken samen
ROC Menso Alting mee, begeleid door Aafke Pomp en
met andere organisaties en meerdere leerkrachten. Doordat
Erica Bourreau, in het kader van het vak werken aan pres
het programma vier keer wordt uitgevoerd, kunnen ze zich
taties.
ook verbeteren. Ze begeleiden één klas de hele ochtend op
door Jona van Keulen
verschillende locaties en maken alle onderdelen mee: het “Wij werden gebeld door een medewerker van de Groninger
gesprek met een ooggetuige, het bekijken van voorwerpen,
Archieven”, vertelt Aafke Pomp, “met de vraag of we mee
stukken en filmbeelden uit de oorlogstijd en een wandeling
wilden werken. Op dat moment stond het nieuwe leren
door de Folkingestraat. De verbindende wandelingen tussen
centraal en startten we met projecten buiten de school.”
de verschillende locaties gaan langs plekken van herinnering
Aafke en haar collega Erica Bourreau zijn docenten voor
en onze leerlingen geven dan de toelichting. Na die vier och-
verschillende vakken aan het ROC Menso Alting en coaches
tenden weten zij ook meer over de jaren ‘40-‘45 in Gronin-
voor de onderwijsassistenten in opleiding. “Onze leerlingen
gen. Ik vind het zelf zo mooi, dat de hele Folkingestraat vol is
doen dit project aan het eind van hun eerste jaar. Zij heb-
met zichtbare dingen ter herinnering aan de joodse bewoners
ben dan al wel ervaring met het organiseren van een sin-
van voor de oorlog: de sporen in de winkels, de kunstprojec-
terklaasfeest of een voorleesontbijt, maar dit wandelproject
ten zoals die deur zonder klink aan het begin van de straat. Ik
rond de Tweede Wereldoorlog is veel complexer en doordat
zie dat nu ook; je leert al doende veel over je stad.”
ze eigen groepen begeleiden en taken verdelen, krijgen ze veel meer verantwoordelijkheid. Wij merken het ieder jaar: dit project maakt van een klas een leuke klas.”
Het onderwijsproject ‘Tweede Wereldoorlog Dichterbij in Stad’, uitgevoerd in samenwerking met ROC Menso Alting
In het programma ‘Tweede Wereldoorlog Dichterbij’ tonen
Groningen (www.rocmensoalting.nl) en met medewer-
het OVCG en de Groninger Archieven dat de oorlog zich niet
king van Hogeschool Stenden en diverse vrijwilligers, is
alleen in Amsterdam afspeelde, maar ook hier, in de eigen
bedoeld voor groepen 7 en 8 van basisscholen.
lutje
FEITH
3
Angela Hauer als Aletta Jacobs. Foto: Bert Barelds
Ontwerp affiche: Rob de Lange
ALETTA DE MUSICAL OP DE ALGEMENE LEDENVERGADERING VAN STAD EN LANDE De Algemene Ledenvergadering van de Vereniging
Het boeiende levensverhaal van Aletta, het enorme belang
Stad en Lande op 22 april 2014 wordt dit jaar op een
van haar levenswerk, past eigenlijk allemaal niet in één en-
bijzondere manier gepresenteerd. Deze keer geen
kele schouwburgzaal, ook al is de voorstelling nog zo kleur-
lezing na de vergadering, zoals gebruikelijk, maar een
rijk. De musical is een verrassende ontdekkingsreis via gele-
vergadering gecombineerd met historische Groninger
genheidstheatertjes op bijzondere locaties, met de musical
muziek en foto’s.
als gids. Wie naar de voorstelling gaat zal twee van deze
door Gino Huiskes
theatertjes in het oude stadshart van Groningen bezoeken, om daar in te zoomen op één van de aspecten die Aletta zo veelzijdig maken: Gronings icoon, nationaal voorvechMichael Hermse, fotodeskundige en verbonden aan de
ter, internationaal wegbereider, pionier, vrouw met karak-
Groninger Archieven, zal ingaan op de achtergronden van
ter. Uitgekiende, bijzondere plekken die zonder Aletta echt
enkele bijzondere foto’s. Bert Ridderbos, Flip Rodenburg en
niet zo bekend zouden zijn, komen tot leven en trekken je
Henk Scholte zullen in verschillende samenstellingen Gro-
vanzelf mee in het verhaal. Op weg naar de door iedereen
ninger muziek uit de 18e, 19e en begin 20e eeuw ten gehore
samen beleefde ontknoping in de Stadsschouwburg, om
brengen. Zij gebruiken daarbij gitaar, cittern en een scala
getuige te zijn van Aletta’s eerste gang naar de stembus.
aan doedelzakken. Leden van de theatergroep GOOV zullen
De overtreffende trap van theater-op-locatie dus.
op de ALV enkele liedjes zingen uit hun nieuwe programma Aletta de Musical.
Aletta de Musical wordt opgevoerd in de Stadsschouwburg en op 2 historische locaties en is nog te zien van 11 tot en
Aletta Jacobs was de eerste vrouw die een HBS bezocht, ze
met 15 juni 2014. Kaarten zijn verkrijgbaar bij www.ssbg.nl.
studeerde als eerste vrouw af aan een universiteit (de Rijks-
Meer informatie op www.goov.nl.
universiteit Groningen) en promoveerde hier vervolgens ook als eerste vrouw (als arts). De universiteit bestaat in 2014
Tijdens de Algemene Ledenvergadering van Stad en Lande
400 jaar, een goed moment om Aletta Jacobs te eren met
worden enkele liedjes uit de musical gezongen. Deze verga-
een musical. De première was op zaterdag 8 maart, de in-
dering is vrij toegankelijk voor alle belangstellenden die een
ternationale vrouwendag.
bijzondere avond willen beleven (www.stad-lande.nl).
4
lutje
FEITH
WEBLOUG Webloug is een blog met een overzicht van alle actuele Groninger streektaalactiviteiten in en buiten Groningen. Door de activiteiten bundeling is duidelijk dat er heel veel gebeurt in het Gronings, veel meer dan gedacht.
door Jan Glas
Op initiatief van het Huis van de Groninger Cultuur is in januari 2012 Webloug van start gegaan. Tot dat moment was er op internet geen centrale plek waar men op de hoogte kon blijven van Groningstalige activiteiten in de breedste zin van het woord. Steeds meer organisaties, stichtingen, muzikanten, schrijvers, verenigingen etc. hebben weliswaar een eigen website, maar er was behoefte aan een plek waar
alle
afzonderlijke
activiteiten
worden gebundeld, waar iedere geïnteresseerde een zo compleet mogelijk overzicht kan vinden van Gronings
kan gaan om activiteiten die nog geen
zijn erg divers. Via de sociale media
talige activiteiten.
vermelding op internet hebben en als
worden de nieuwe berichten onder de
link gebruikt kunnen worden, maar
aandacht gebracht.
Een belangrijk onderdeel van Webloug
vaker zijn het korte berichten in het
zijn de activiteitenlinks. Via deze links,
Gronings die doorlinken naar meestal
Webloug heeft een dienstverlenende
die nagenoeg iedere dag worden bij-
Nederlandstalige teksten elders op in-
functie. Wie zijn activiteit meldt, krijgt
gewerkt, krijgt de bezoeker snel een
ternet. Verder worden er flyers, You-
vermelding en aandacht. Activitei-
overzicht van de actuele activiteiten
Tube-clipjes en aankondigingen ge-
ten kunnen aangemeld worden via
en waar en wanneer ze plaatsvinden.
plaatst van optredens, nieuwe boeken
[email protected].
Vaak verwijzen de links naar uitgebrei-
en (theater)voorstellingen. Ook inte-
de achtergrondinformatie elders op
ressante of grappige (kranten)artikelen
De berichten op Webloug zijn in het
internet.
worden opgenomen; de onderwerpen
Gronings. Korte, gemakkelijk leesbare teksten. Het is noodzakelijk voor de
Verder zijn er de algemene links, ver-
Groninger taal dat er Gronings op het
wijzend naar organisaties, naar muziek,
internet te vinden is. Wanneer men te-
literatuur, theater, toneelverenigingen,
genwoordig een Gronings woord zoekt
koren, fondsen en subsidieverstrek-
via Google, geeft Google steeds minder
kers. Het overzicht met algemene
vaak Nederlandstalige opties en kan het
links wordt voortdurend uitgebreid. Er
woord gevonden worden op Webloug
worden nog altijd verenigingen, clubs,
of ergens anders op internet. Het Gro-
schrijvers,
nings kruipt het world wide web binnen.
bloggers,
muziekbandjes
etc. opgespoord.
Internet is in deze tijd erg belangrijk, ook voor het Gronings.
Voor de dynamiek van de blog zijn de dagelijkse berichten van belang. Het
lutje
FEITH
Jan Glas, beheerder Webloug (zelfportret)
5
Voor het dorpshuis, Loppersum, 18 mei 1941, particuliere collectie
UW BIJDRAGE AAN HET FOTOBOEK GRONINGEN 40-45 Help ons mee om de geschiedenis
logsomstandigheden duidt? Of heeft u
bij opname ervan in onze collectie.
van Groningen in de jaren ’40-’45 in
misschien een bijzonder fotoalbum van
Mocht u niet in de gelegenheid zijn om
beeld te schrijven! Ondanks de talloze
de bevrijding in een Gronings dorp?
op 12 april langs te komen, maar wilt u
publicaties die zijn uitgebracht over
Natuurlijk zijn er vele andere mogelijk-
toch uw foto aanbieden, neemt u dan
de Tweede Wereldoorlog is het tot een
heden denkbaar. Wij zoeken niet alleen
contact op via foto4045@groningerar-
fotoboek van stad én provincie
naar professionele foto’s, maar ook
chieven.nl of bel naar 050 599 2000.
Groningen nog nooit gekomen. In
naar amateurkiekjes met een bijzonder
U kunt vragen naar Michael Hermse of
februari 2015 komt hier verandering
verhaal erachter. Dragers waarvan de
Bettie Jongejan.
in. Uitgeverij WBOOKS stelt in samen
inhoud een waardevolle kijk kan geven
werking met het Oorlogs- en Verzets
op een voorbij tijdperk. Een tijdsbeeld
Meer informatie over de fotodag op
centrum Groningen en RHC Groninger
van Groningen in oorlogstijd. En zijn er
12 april is te vinden op www.ovcg.nl en
Archieven de publicatie Groningen
nu werkelijk zo weinig kleurenfoto’s uit
www.groningerarchieven.nl.
40-45 samen.
door Bettie Jongejan de jaren ’40-’45? Schuilkelder, begin Meeuwerderweg, Groningen,
Op zaterdag 12 april a.s. organiseren Beschikt u ook over foto’s van Gronin-
wij van 12.00-16.00 uur te Cascade-
gen uit de oorlogsjaren, op zolder of in
plein 4 in Groningen een fotodag. U
lades opgeborgen? Niet alleen de wel-
kunt dan uw foto aanbieden. Ook wor-
bekende beelden van de verwoestin-
den er presentaties verzorgd over hoe
gen in de stad Groningen, maar bijzon-
wij foto’s bewaren en is er een lezing
dere kiekjes van het dagelijks leven?
over foto’s met een bijzonder verhaal
Zoals van de evacuee die bij uw familie
erachter.
logeerde? Een vertrekkende trein, met
U begrijpt dat niet alle ingebrachte fo-
daarin uw familielid of Joodse buurt-
to’s kunnen worden opgenomen in het
bewoner? Een straat of huiselijk tafe-
fotoboek. Is uw foto niet geselecteerd?
reel, waarin een enkel detail op de oor-
Dan kunnen we toch belang hebben
6
1940-1945, collectie RHC Groninger Archieven, 1785-23706
lutje
FEITH
GAVA EN HET AMATEURFILM PLATFORM Sinds 5 februari 2014 is een groot deel van de films van GAVA ook te zien op www.amateurfilmplatform.nl. Deze website is een initiatief van het Nationaal Instituut voor Beeld en Geluid. GAVA en Stadsarchief Rotterdam zijn gevraagd om mee te doen als pilotpartners voor deze website, die alle amateurfilms uit Nederland wil laten zien via één website.
door René Duursma
Aanleiding voor het in het leven
Vooralsnog zijn er ongeveer 800 films
Ga vooral zelf kijken, het is een soort
roepen van het amateurfilmplatform
uit het GAVA-archief te zien; dat aan-
historische YouTube-ervaring, waar-
was de overdracht van het archief van
tal groeit elke maand. Voor het GAVA
bij ook korte films, nieuwe uploads en
het Nederlands Smalfilmmuseum naar
is het belangrijk om op dit platform te
allerlei soorten familiefilms of anima-
het Nationaal Instituut voor Beeld en
vinden te zijn. Hier is het ook dat re-
tiefilms te vinden zijn. Genoeg voor
Geluid op 1 juni 2006. Dit omvang-
searchers in de toekomst hun zoek-
avond aan avond vermaak.
rijke archief bevat veel films van film
tocht zullen beginnen en filmmateriaal
amateurs uit heel Nederland. Na jaren
van GAVA kunnen vinden voor in hun
van inventariseren zijn deze nu online
documentaires of films.
te zien. Voor GAVA was het technisch wat ingewikkeld om de films op de website te vertonen, zonder dat ze opnieuw allemaal geüpload moesten worden, maar het is uiteindelijk gelukt. In onze database zijn alle films die het trefwoord AFP
(AmateurFilmPlatform)
hebben
gekregen automatisch ook te zien op deze website. Het is de bedoeling dat in de toekomst alle regionale archieven zich aansluiten bij dit initiatief, en zij kunnen profiteren van de ervaring die de Rotterdamse en Groningse archieven hebben opgedaan.
lutje
FEITH
7
