FRIESE TAAL EN CULTUUR VWO

Vanaf 2016 worden de nieuwe spellingsregels gehanteerd. De spellingsregels vindt u op www.taalweb.frl onder de knop ‘Paadwizer stavering’. Het mondeling college-examen duurt 40 minuten.

FRIESE TAAL EN CULTUUR VWO

VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016

V15.12.1

Friese taal en cultuur vwo | vakinformatie staatsexamen 2016

De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de staatsexamens voortgezet onderwijs en draagt zorg voor de kwaliteit en het niveau van de examens. De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is belast met de praktische uitvoering en organisatie van de staatsexamens. Met vragen over deze vakinformatie kunt u contact opnemen met de afdeling Examendiensten van DUO: (050) 599 89 33 of [email protected].

pagina 2 van 10


Inhoud

1

Opzet van het examen

5

2

Het examenprogramma

5

3

Beschrijving eindtermen

5

4

Het centraal examen

5

5

Het college-examen

6

6

Inzenden literatuurlijst

8

7

De beoordeling van het college-examen

8

8

Het eindcijfer

8

9

Bijlage 1 Voorblad literatuurlijst

9

10 Bijlage 2 Boekenlijst

10

pagina 3 van 11


1 Opzet van het examen Het examen bestaat uit een centraal examen en een college-examen. Het college-examen bestaat uit een schriftelijk en een mondeling examen.

2 Het examenprogramma Friese taal en cultuur Domein A: Leesvaardigheid Domein B: Subdomein B1: Luistervaardigheid Mondelinge Subdomein B2: Spreekvaardigheid taalvaardigheid Subdomein B3: Gespreksvaardigheid Domein C: Schrijfvaardigheid Domein D: Subdomein D1: Literaire ontwikkeling Literatuur Subdomein D2: Literaire begrippen

centraal examen

college-examen schriftelijk mondeling

X X X X X X

Subdomein D3: Literatuurgeschiedenis Domein E Subdomein E1: Friese taal Friese taal en Subdomein E2: Friese cultuur cultuur Domein F: Oriëntatie op studie en beroep

X X X X*

* Domein F: Oriëntatie op studie en beroep wordt alleen geëxamineerd in combinatie met het profielwerkstuk.

3 Beschrijving eindtermen Een beschrijving van de eindtermen is te vinden op: www.examenblad.nl > kies jaarring 2016 > vwo > talen: Fries > > Examenprogramma Fries, vwo en Syllabus 2016 Fries, vwo.

4 Het centraal examen Het centraal schriftelijk examen wordt schriftelijk afgenomen in één zitting van 150 minuten (zie examenrooster). Het examen heeft betrekking op leesvaardigheid (domein A). De toetsing vindt plaats aan de hand van vragen en opdrachten bij een aantal teksten, waaronder een samenvattingopdracht Daarbij wordt onder andere aandacht besteed aan: het onderscheiden van tekstsoorten en subgenres; het analyseren van tekstverbanden en tekststructuren; het kunnen onderscheiden tussen hoofd- en bijzaken; het benoemen van inhoudelijke en functionele relaties; het samenvatten. Oefenexamens met correctievoorschrift voor het examen leesvaardigheid kunt u vinden op: www.examenblad > bijv. jaarring 2014 > vwo > talen: Fries > examendocumenten 1e tijdvak: opgaven, bijlage en correctievoorschrift, omzettingstabel normering. Het gebruik van een woordenboek Nederlands - Fries en Fries - Nederlands en het basispakket hulpmiddelen is toegestaan. Voor basispakket hulpmiddelen, zie: Regeling toegestane hulpmiddelen.

pagina 5 van 11


5 Het college-examen Het college-examen bestaat uit twee onderdelen: 1. schriftelijke examen Het schriftelijk examen duurt 150 minuten en wordt afgenomen in de periode van het centraal examen of één dag daaraan voorafgaand. Het examen betreft de exameneenheid Schrijfvaardigheid (domein C). Door middel van het schriftelijk examen schrijfvaardigheid wordt getoetst of de kandidaat een gedocumenteerde tekst kan schrijven, waarvan tekstsoort, doel en publiek gegeven zijn. De schrijfvaardigheid wordt getoetst door middel van een schrijfopdracht, bv. een formele brief of een informele brief. Bij de aanvang van het schriftelijk examen (als onderdeel van het college-examen) krijgt de kandidaat daarvoor één of meer teksten voorgelegd. Oefenopgaven met correctievoorschrift voor het schriftelijk examen kunt u vinden op: www.duo.nl > particulieren > staatsexamenkandidaat, oefenen: vwo. Het gebruik van een woordenboek Nederlands - Fries en Fries - Nederlands en het basispakket hulpmiddelen is toegestaan. 2. mondeling examen Het mondeling examen van 40 minuten vindt plaats in de maand juli (op scholen voor vso eind juni/begin juli). Direct vóór het mondeling examen krijgt de kandidaat gedurende 20 minuten de tijd om zich voor te bereiden aan de hand van ca. drie onderwerpen met informatiemateriaal (soms ook plaatjes) waaruit hij er één moet kiezen. De teksten betreffen informatiemateriaal (tijdschriftartikelen, krantenberichten, beeldmateriaal, plaatjes), waaruit de kandidaat een onderwerp kan kiezen. Dit informatiemateriaal kan zowel gaan over algemene onderwerpen als over praktische zaken uit het dagelijks leven. Tijdens de voorbereiding van het mondeling examen mag gebruik gemaakt worden van een zelf meegebracht woordenboek Nederlands - Fries en Fries – Nederlands en het basispakket hulpmiddelen. Bij het mondeling examen wordt aandacht besteed aan: A. Mondelinge taalvaardigheid (domein B) Friese taal en cultuur (domein E) Van de kandidaat wordt verwacht dat hij/zij een voordracht houdt van ca .vijf minuten. Bij deze voordracht gaat het om een uiteenzetting, beschouwing of betoog. Ter voorbereiding krijgt de kandidaat onderwerpen over een actuele zaak of over praktische zaken uit het dagelijks leven. Daarna worden hierover vragen gesteld (de eindtermen 7 t/m 13). Daarbij wordt onder andere aandacht besteed aan de volgende aspecten: - de doelgroep, het publiek; - de indeling (inleiding, middendeel, slot/conclusie); - het verschil tussen een uiteenzetting, een beschouwing en een betoog; - de toepassing van retorische middelen om een publiek te overtuigen; - de beantwoording van vragen. Bij het beoordelen van de mondelinge taalvaardigheid wordt tevens aandacht besteed aan de argumentatieve vaardigheden. Dit onderdeel wordt in zijn geheel in het Fries afgenomen.

B. Literatuur (domein D) De kennis van de Friestalige literatuur wordt getoetst aan de hand van het lijst met gelezen werken. Daarbij wordt onder andere aandacht besteed aan leeservaringen:

pagina 6 van 11


de kandidaat moet beargumenteert verslag kunnen uitbrengen wat zijn mening, gevoelens en ideeën zijn t.a.v. de gelezen werken. Het onderdeel literatuur wordt in het Nederlands of in het Fries afgenomen, ter keuze van de kandidaat. Als de kandidaat kiest voor afname in het Fries worden de vragen in het Fries gesteld en moeten alle antwoorden in het Fries gegeven worden. De literatuurlijst moet een duidelijk voldoende literair gehalte hebben. Dit gehalte wordt meegewogen bij het bepalen van het cijfer voor het onderdeel Literatuur. Op deze lijst moeten zes werken zijn vermeld van volledige en oorspronkelijke Friestalige werken, slechts één per auteur en de werken dienen afkomstig te zijn uit verschillende letterkundige tijdperken, niet meer dan twee werken van hetzelfde genre (van middeleeuwse werken moet worden aangegeven welke versie of bewerking is gebruikt). Bewerkingen worden alleen geaccepteerd als vertalingen uit het oud-Fries naar Fries. De lijst moet verder een gevarieerd beeld opleveren van de hele literatuur; d.w.z. werken van vroeger en nu, niet alleen romans, maar ook toneelstukken en/of poëzie en ten slotte een variatie in genre, bv. maar één sciencefiction werk. Jeugdliteratuur en scholieren- / studentenuitgaven zijn niet toegestaan. Een van de werken dient uit ten minste vijf gedichten te bestaan. Deze vijf gedichten worden samen als één werk gezien. De literatuurlijst dient per gelezen werk het volgende te bevatten: • de schrijver, • de titel, • het jaar van eerste publicatie, • het aantal bladzijden, • een korte samenvatting van 10 à 15 regels naar keuze van de kandidaat in het Nederlands of in het Fries. Gebruik bijlage 1 als voorblad. Voor aanbevolen werken op de literatuurlijst, zie bijlage 2. Voor gedichten kunnen het aantal bladzijden en de samenvatting achterwege worden gelaten. De werken dienen in chronologische volgorde te worden vermeld.

Tijdens het mondeling examen worden vragen gesteld over de gelezen werken. De vragen n.a.v. de gelezen werken kunnen betrekking hebben op: • de auteur van het literaire werk; tevens de relatie auteur en periode waarin hij leeft/leefde, • het genre van het literaire werk, • literaire geschiedenis, in relatie tot het gelezen werk, • literaire begrippen, in relatie tot het gelezen werk, • vorm en inhoud van het literaire werk, • titel (eventueel ondertitel), motto, thema, motieven, plaats van handeling, tijd en ruimte en de personages in het literaire werk, • bij de gedichten kunnen vragen gesteld worden over rijm, metrum, beeldspraak, etc. De kandidaat dient een exemplaar van zijn literatuurlijst inclusief de korte samenvattingen en de tekst van de gedichten mee te nemen naar het examen.

pagina 7 van 11


6

Inzenden literatuurlijst De literatuurlijst moet in tweevoud vóór 1 april van het jaar waarin het examen wordt afgenomen, worden opgestuurd naar: Dienst Uitvoering Onderwijs, Examendiensten, Afdeling staatsexamens vwo/havo/vmbo, Postbus 30158, 9700 LK Groningen. N.B. De lijst dient op papier te worden aangeleverd. Een in digitale vorm ingezonden lijst wordt niet geaccepteerd. Van de opgestuurde lijst krijgt de kandidaat binnen drie weken een ontvangstbevestiging. Als de kandidaat na 3 weken nog geen ontvangstbevestiging heeft ontvangen, moet hij contact opnemen met Examendiensten. Als de kandidaat voor een taal in het geheel geen literatuurlijst instuurt, krijgt hij schriftelijk bericht dat hij voor dat vak niet wordt opgeroepen voor het mondeling examen. De regeling voor het insturen van de literatuurlijst geldt alleen voor de staatsexamenkandidaten. De literatuurlijst van vso-kandidaten moet op 1 april gereed zijn, maar hoeft niet te worden opgestuurd. Als de kandidaat na het insturen van de lijst nog wijzigingen of aanvullingen aanbrengt, dient hij de gewijzigde lijst in drievoud in te leveren. Er mag maar één werk gewijzigd worden. Deze gewijzigde lijst dient op de dag van het examen om 9.30 uur aan het secretariaat te worden afgegeven. Zonder een gewijzigde lijst wordt de kandidaat geëxamineerd en beoordeeld aan de hand van de lijst die hij vóór 1 april heeft ingestuurd.

7 De beoordeling van het college-examen Voor het college-examen worden de volgende deelcijfers gegeven: één deelcijfer voor schrijfvaardigheid: één deelcijfer voor luister- en mondelinge taalvaardigheid: één deelcijfer voor literatuur: Het cijfer voor het college-examen wordt als volgt berekend: (33a + afgerond op 1 decimaal

deelcijfer a deelcijfer b deelcijfer c 33b + 34c) : 100,

8 Het eindcijfer Het eindcijfer wordt als volgt berekend: (het cijfer voor het centraal examen + het cijfer voor het college-examen) : 2, afgerond op een geheel getal.

pagina 8 van 11


9 Bijlage 1 Voorblad literatuurlijst

Literatuurlijst Friese taal en cultuur staatsexamen vwo (inzenden vóór 1 april 2016)

Gegevens kandidaat:

ED-nummer:……………………………………………..…………………………………………………………………

Naam en voorletters:……………..……………………………………………………………………………………

Postcode en woonplaats:……………………………………………………………………………………………..

pagina 9 van 11


10 Bijlage 2 Boekenlijst Voor het goed verlopen van het literatuurexamen is het voor kandidaten van groot belang de gehele vakinformatie op de site van DUO goed te lezen! In het bijzonder wat betreft, de samenstelling van de literatuurlijst en de gebieden waarover gevraagd wordt. In de vakinformatie is o.a. het volgende vermeld: De lijst moet duidelijk voldoende literair gehalte hebben. Dit gehalte wordt meegewogen bij het bepalen van het cijfer voor het onderdeel Literatuur. De genoemde werken in de boekenlijst hieronder zijn een aanbeveling en een garantie voor een lijst met een duidelijk voldoende literair gehalte en moet als een advieslijst gezien worden. Vanzelfsprekend zijn andere literaire werken ook acceptabel. Er dient goede spreiding van literaire periodes te zijn. Jeugdliteratuur en scholieren- / studentenuitgaven zijn niet toegestaan.

Titel

Auteur

Niveau

Ikarusblau

Greet Andringa

vwo

It Portret

Wilco Berga

vwo

Eilândochters

Wilco Berga

vwo

Oxzana, ferhaal fan in flechteling

Marga Claus

vwo

Paradys oan de baai

Douwe Kootstra

vwo

It wurk fan ‘e duvel

Durk van der Ploeg

vwo

Nei de klap

Trinus Riemersma

vwo

Swarte ingels

Willem Schoorstra

vwo

Hearen fan Fryslan

Arjen Terpstra

vwo

De Ljedder

Koos Tiemersma

vwo

Paadwizer

Eelkje Tuma

vwo

It Guozzeroer

Rink van der Velde

vwo

Prospero

Nyk de Vries

vwo

Noah

Hylke Tromp

vwo

De Fûke

Rink van der Velde

vwo

Smearlappen

Anne Wadman

vwo

pagina 10 van 11


Fabryk

Trinus Riemersma

vwo

In satansbern

G. Willem Abma

vwo

Reinder Brolsma

Grûn en minsken

vwo

Hengist en Horsa Seleksje út Rimen Teltsjes Simke Kloosterman

havo/vwo De Hoara’s fan Hastings

vwo

pagina 11 van 11


pagina 12 van 11

FRIESE TAAL EN CULTUUR VWO

Recommend Documents