Connecting Mobility in 2015 (jaarplan) Innovatiecentrale ITS-overzicht NL
_inhoud
_voorwoord
‘Nederland bruist van de ambitie om koploper te zijn’ –transitiepaden– de toekomst van smart mobility
routekaart beter geïnformeerd op weg
interview met Marieke Martens
7 vragen aan connecting mobility vraag en antwoord
passie voor smart mobility 5 testimonials
land van de lange lepels
kort verhaal met praktijkvoorbeelden
Connecting mobility in 2015 jaarplan 2015
innovatiecentrale wat / hoe / waar
its-overzicht nL facts & figures
vragen van de weggebruiker
8 vragen aan de markt en de overheid
website connecting mobility dé plek voor interactie
Smart mobility, zelfrijdende auto’s en coöperatieve ITS. Het bruist in Nederland van de ambitie om koploper te zijn in innovatieve mobiliteit. Er begint steeds meer lijn in te komen, partijen vinden elkaar en raken enthousiast. Het is internationaal uniek dat we gezamenlijk de Routekaart Beter Geïnformeerd op Weg hiervoor als leidraad hebben ontwikkeld. Connecting Mobility heeft zich het afgelopen jaar als actieprogramma gericht op zijn rol als katalysator. De spelers en projecten van het smart mobility landschap zijn in kaart gebracht. Dat biedt een goed uitgangspunt om met elkaar in gesprek te raken over op te pakken onderzoeksthema’s, over een gezamenlijke agenda voor standaardisatie en over de richting die we op willen met de projecten. Met als uiteindelijk doel verbeterde veiligheid, bereikbaarheid en leefbaarheid. We zien dat diverse partijen, publiek en privaat, de handschoen opnemen om een rol te spelen in de transitie. De doorbraak is voor een zeer belangrijk deel afhankelijk van de acceptatie door de weggebruiker en van de mate waarin overheden nieuwe technologieën inzetten. Voor 2015 heeft Connecting Mobility daarom twee speerpunten: mogelijk maken van een grootschalige uitrol en stimuleren van de transitie bij de wegbeheerders. Met veel energie gaan wij het nieuwe jaar in, doet u mee?
Marja van Strien Programmadirecteur Connecting Mobility
Van collectieve beïnvloeding naar een slimme mix van collectieve en individuele dienstverlening
Een veranderende rol van wegkantsystemen
Van lokaal/regionaal naar landelijk dekkende reisinfo en verkeersmanagement
Van business to government naar business to consumer en business to business
Van eigendom van data naar maximale openheid en beschikbaarheid van data
Van overheidsregie naar publiek-private samenwerking en allianties
01
_interview Geen onverwachte files, parkeerstress en zoektochten naar de plaats van bestemming meer. Dit zijn enkele voorbeelden van wat smart mobility de weggebruiker kan bieden. Marieke Martens is hoogleraar ITS en Human Factors aan de Universiteit Twente. Zij vertelt over de nieuwe manier van autorijden, de impact voor de weggebruiker en het belang van een partij die alle spelers bijeenbrengt.
de toekomst van smart mobility
‘flexibiliteit en gemak met ruimte voor keuzevrijheid’ Marieke Martens
Hoogleraar Intelligent Transport Systems & Human Factors
–Marieke martens–
Wat is de toekomst van smart mobility? Deze vraag wordt vaak aan Marieke Martens gesteld en haar antwoord is even genuanceerd als persoonlijk. “Niemand kent de toekomst, maar ik zie wel duidelijke beelden voor me. Ik stel me voor dat ik ergens naartoe wil, bijvoorbeeld naar de Dam in Amsterdam. De locatie geef ik op via een app en er komt een auto automatisch voorrijden. Ik stap in, de auto brengt mij naar de plaats van bestemming, ik stap uit en de auto rijdt verder. Om zelf een parkeerplek te zoeken of om zich ergens anders nuttig te maken. Maar stel nu dat het druk is op de wegen. Dan suggereert de auto mij naar station Arena te brengen en daar de metro te pakken naar de Dam. Een app vertelt mij precies waar ik moet zijn en hoe ik moet lopen.” Gemak en keuzevrijheid In enkele zinnen schetst Martens de nieuwe manier van autorijden. “Dankzij de juiste informatie op het juiste moment kan de weggebruiker mobiliteitskeuzes maken die hem het beste uitkomen. Smart mobility biedt de weggebruiker veel gemak en flexibiliteit, maar met behoud van keuzevrijheid. Privacy is uiteraard ook belangrijk. Mijn toekomst is geen ‘Big Brother watches you’ waarbij mensen worden gedwongen op een bepaalde manier te reizen. De weggebruiker blijft bepalen op welke manier hij zich wil verplaatsen.” Testen op veiligheid “De nieuwe manier van verplaatsen moet wel beter zijn”, benadrukt Martens. “Een menselijke fout accepteren wij gemakkelijker dan een ongeluk van een automatische auto. “De veiligheid moet dus aan hoge standaarden voldoen. Daarvoor moet de wet de noodzakelijke randvoorwaarden scheppen. De eerste stappen worden nu gezet om de wetgeving daarop aan te passen. Een zelfrijdende auto mag nu de weg nog niet op. Dat maakt het testen lastig. In de luchtvaart is dat anders”, vervolgt Martens. “Al geruime tijd is het mogelijk om vliegtuigen volautomatisch te laten vliegen, terwijl de piloot zijn vliegvaardigheid behoudt. Want hij moet natuurlijk adequaat kunnen ingrijpen als dat nodig is. Dat geldt voor de weggebruiker ook.”
in vogelvlucht
Na de opleiding Cognitieve Psychologie begon Marieke Martens haar carrière bij TNO Human Factors. Ze promoveerde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam op de effecten van verwachtingen op visuele aandacht en waarneming tijdens het rijden. Sinds 2014 werkt Martens als hoogleraar ITS en Human Factors aan de Universiteit Twente. Een greep uit de onderwerpen die zij onderzoekt: de interactie tussen mens en machine, adaptieve bestuurdersondersteuning, coöperatieve systemen, rijgedrag en verkeersveiligheid.
Marktontwikkelingen De luchtvaart is een goed voorbeeld van een ontwikkeling die al richting geeft aan de toekomst van smart mobility. “Net als Green Wheels”, zegt Martens, “waarmee je kunt kiezen uit een pool met auto’s. Alleen heb je een abonnement nodig en je moet van tevoren reserveren. Dat maakt Green Wheels tijdrovend en wat ingewikkeld, maar niet minder innoverend als je nagaat dat het bedrijf in 1995 is opgericht. Het succes toont aan dat mensen behoefte hebben aan maatwerk. Onder invloed van de vergrijzing, de bevolkingsgroei en de aanhoudende verplaatsingsbehoefte neemt die behoefte alleen maar toe.”
Gevolgen voor de weggebruiker “De behoefte van de weggebruiker staat centraal in de ontwikkeling van smart mobility. Naast de vele voordelen van goede informatie en toenemende technologie op maat − geen onverwachte files, parkeerstress en zoektochten naar de plaats van bestemming − moet de weggebruiker een andere manier van autorijden aanleren. Hij moet leren omgaan met informatie tijdens het rijden. Technisch is het mogelijk dat de auto alles automatisch doet en hij alleen als actieve monitor meekijkt. Maar realistischer is dat we langzaam overgaan naar steeds betere informatie in de auto, naar steeds actievere ondersteuning en daarna naar de situatie dat automatisch rijden en actief zelf rijden worden afgewisseld”, aldus Martens. Zij schetst het beeld van een automatische auto die continu signalen doorkrijgt van slimme sensoren. “Stel dat de auto bij bepaalde omstandigheden geen honderd procent veiligheid kan garanderen, zoals bij een nat wegdek. Dan merkt de auto dit en dus neemt de bestuurder het weer over.” Standaardisatie Het is volgens Martens noodzakelijk dat de auto-industrie gezamenlijk inspeelt op de gevolgen voor de weggebruiker. “Iedere auto moet op basis van dezelfde onderliggende principes werken, zodat de bestuurder intuïtief kan reageren. Deze standaardisatie is belangrijk voor de veiligheid. Het kan niet zo zijn dat de ene auto mij drie minuten de tijd geeft om het rijden over te nemen en de andere auto maar drie seconden. Natuurlijk willen autofabrikanten onderling verschil maken, bijvoorbeeld in de manier waarop de weggebruiker de informatie ontvangt en hoe de interface eruitziet. Maar de achterliggende logica moet gemeengoed zijn. De weggebruiker moet snel kunnen acteren en er moet geen verwarring bestaan over of de bestuurder of het voertuig ergens voor aan de lat staat.” Connecting Mobility Naast de auto-industrie spelen veel meer partijen een rol in het doen slagen van smart mobility. Andere marktpartijen, zoals leveranciers van navigatieproducten, maar ook kennisorganisaties en overheden. “Deze partijen moeten in het belang van de weggebruiker een gezamenlijke horizon neerzetten”, stelt Martens. “Waar willen we naartoe op de korte en lange termijn en hoe bereiken we dat? Deze essentiële vragen moeten we samen beantwoorden. Connecting Mobility kan dat goed faciliteren. Ik zie Connecting Mobility als een katalysator die alle partijen bijeenbrengt en een onbaatzuchtige beweging kan creëren. Denk aan gratis data uitwisselen en proefauto’s ter beschikking stellen. Want dat is smart mobility: een beweging die boven jezelf uitstijgt en pas effect sorteert als je samen en op basis van uniforme beelden nadenkt over de juiste stappen naar de toekomst.”
03
7 vragen aan Connecting Mobility Connecting Mobility is het actieprogramma van de Routekaart Beter Geïnformeerd op Weg. De Routekaart geeft met transitiepaden richting aan de ontwikkelingen op het terrein van smart mobility. –smart cars–
1.
3 iNTELLIGENTE MOBILITEITSCONCEPTEN fig a. Autonoom > ziet
Op welke ontwikkeling zet Nederland in?
De internationale automotive industrie zet in op de zelfrijdende auto. De eerste promotypes van de zelfrijdende auto’s zijn autonome voertuigen en kunnen vooral zien en reageren op wat zij zien: afremmen en versnellen, op de juiste baan blijven, sturen. Maar dit is niet genoeg om verkeer zichzelf te laten regelen op drukke wegen in dichtbevolkt gebied. Daarvoor moeten auto’s met elkaar en de omgeving communiceren. Dit noemen we connected en coöperatieve auto’s, auto’s die kunnen praten en samenwerken. Met razendsnelle communicatie tussen auto’s kunnen we veiligheid verhogen, files tegengaan en uitstoot verminderen. Autonoom rijden en coöperatief rijden vullen elkaar aan en zullen uiteindelijk leiden tot zelfrijdende auto’s die kunnen zien én praten. Nederland wil koploper zijn in deze ontwikkelingen. Connecting Mobility focust hierbij op grootschalige toepassing van de connected en coöperatieve auto. Binnen het ministerie van Infrastructuur en Milieu loopt parallel een traject dat testen met zelfrijdende auto’s in Nederland (juridisch) mogelijk maakt.
04
fig b. Connected en coöperatief > praat
fig c. Zelfrijdend > praat en ziet
2.
Wat doet Connecting Mobility?
Connecting Mobility zorgt als onafhankelijke katalysator dat publieke en private partijen kunnen samenwerken en maakt de weg vrij om innovaties te realiseren. Door te verbinden, te ondersteunen, de besluitvorming te versnellen en grootschalige tests en uitrol mogelijk te maken. De gebruiker staat centraal en belangrijke thema’s zijn security, privacy en human factors. Connecting Mobility wil de Routekaart Beter Geïnformeerd op Weg in beweging krijgen, met de horizon op 2023.
4.
Hoe is de internationale aansluiting?
Connecting Mobility zorgt voor coördinatie rondom de Nederlandse inzet van de (internationale) standaardisatie. De ontwikkelingen van de Amsterdam Group, het ITS Action Plan, MOGIN en de Europese Commissie brengen wij in samenhang in beeld. Ook zorgen wij dat onderwerpen in Europa geadresseerd worden of onderwerpen uit Europa op de Nederlandse agenda komen. Lopende initiatieven ontsluiten wij voor onze stakeholders.
6.
Werken jullie samen met Connekt?
Ja, Connekt faciliteert in samenwerking met het ministerie van Infrastructuur en Milieu het proces van de 5 novembergroep. Onder regie van de 5 novembergroep is de Routekaart Beter Geïnformeerd op Weg ontwikkeld. Connecting Mobility schakelt met Connekt over onderwerpen als innovatieve samenwerkingsvormen, het mobiliseren van het bedrijfsleven, het wederzijds leren van projecten en het in beeld brengen van het nationale en internationale speelveld.
3.
Waarom verbinding publiek-privaat?
De transitie naar slimmere mobiliteit is een publiekprivaat samenspel. Wegbeheerders en bedrijfsleven hebben elkaar nodig om de juiste investeringsbeslissingen te nemen. Daarom werken wij aan een hecht partnership, een structureel overlegplatform en een passend governancemodel. Dit vergroot de marktkansen en leidt tot (kosten)effectiever verkeersmanagement. Wij maken onder meer gebruik van het samenwerkingsverband DITCM en de belangenorganisaties BOVAG, RAI, VNA en TLN.
5.
Wat is de relatie met Beter Benutten?
Het Programma Beter Benutten neemt innovatieve maatregelen om de bereikbaarheid in de twaalf drukste regio’s te verbeteren. Het deelprogramma Beter Benutten ITS richt zich op het ontsluiten van publieke data, het verbeteren van reisinformatie en nieuwe toepassingen voor rij-assistentie, zodat reizigers ook tijdens hun reis advies krijgen over rijstrook, snelheid en in- en uitvoegen. Deze maatregelen dragen op de korte termijn al bij aan de voortgang op de transitiepaden van de Routekaart.
7.
Hoe monitoren jullie de voortgang?
We meten in hoeverre we in Nederland aan de doelstellingen van de Routekaart tegemoetkomen. Vanaf 2015 brengen we met Traffic Quest, KiM en DITCM de effecten op veiligheid, bereikbaarheid en leefbaarheid in kaart. De verbetering van de dienstverlening aan de reiziger meten we samen met Rijkswaterstaat. Met het Directoraat-Generaal Bereikbaarheid onderzoeken we hoe we de concurrentiepositie van bedrijven kunnen volgen. Het ITS-overzicht op onze website brengt de voortgang op de transitiepaden in beeld.
05
_testimonials
–melanie schultz van haegenMinister van Infrastructuur en Milieu –
“… De komende twintig jaar gaat er in de automobiliteit meer veranderen dan de afgelopen honderd jaar. Nederland heeft alles in huis om koploper op het gebied van slimme mobiliteit te zijn. De nieuwe technieken bieden grote kansen bij de bestrijding van de files. Waar we nu op kleine schaal mee begonnen zijn, wordt uiteindelijk op grote schaal uitgerold. Het levert ons ook een mooi exportproduct op…”
Minister Schultz van Haegen heeft de ambitie om Nederland internationaal als koploper en testland te positioneren.
–Jan van der welCEO Technolution B.V. –
“… binnen vijf jaar coöperatief gestuurde voertuigen een feit zijn. Wij hebben dan een intelligente infrastructuur om deze voertuigen op individuele basis elektronisch te geleiden vanuit de wegbeheerders. Als we hierop doorpakken, zijn er over tien à vijftien jaar autonoom rijdende auto’s. Belangrijk is dat we hierbij niet alleen de focus houden op auto’s en snelwegen, maar ons ook richten op provinciale en gemeentelijke wegen. En dus ook op de kwetsbare verkeersdeelnemers als fietsers en voetgangers. Qua technologie zijn wij hier in Nederland verder mee dan alleen proeven doen. Het is nu de tijd te starten met het realiseren van de daartoe geschikte ICT-voorzieningen.”
06
Bron: Bezoek Automotive Campus in Helmond 19 novemer 2014
–leen verbeekCommissaris van de Koning in Flevoland –
“… smart mobility ons complete mobiliteitsgedrag drastisch zal verbeteren. “… smart mobility binnen tien jaar naar Nederlands voorbeeld Europees wordt uitgerold. “… smart mobility de capaciteit van onze infrastructuur verdrievoudigd. “… smart mobility het binnen vijf jaar mogelijk maakt om een bestemming filevrij te bereiken. “… smart mobility de automotive industrie in Nederland en sterke groei-impuls zal geven. “… smart mobility nieuwe vervoersconcepten mogelijk maakt. “… smart mobility crowdmanagement op de weg een spectaculair nieuwe gereedschapskist aanbiedt.”
–Renate Hemerik-
– Jan Hendrik Dronkers-
Directeur Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA) –
Directeur-generaal Rijkswaterstaat –
“… smart mobility innovaties via nieuwe auto’s geïntroduceerd “… het Nederlandse wegennetwerk in de drukbevolkte delta de zullen worden. De autoleasebranche heeft daar een groot ideale proeftuin voor smart mobility is. Wij leven immers in aandeel in, omdat zij jaarlijks meer dan 30 procent van al een dichtbevolkt gebied waar positieve effecten op het vlak de nieuw verkochte auto’s inkoopt. Daarnaast zal in de van bereikbaarheid en leefbaarheid zeer gewenst en snel zakelijke automobiliteit eerder behoefte zijn om ervaringen zichtbaar zijn. op te doen met slimme nieuwe technologieën, waardoor “… markt en overheid ieder een eigen rol en verantwoordelijkzakelijke rijders slimmer gaan reizen. Dat maakt dat zakeheid hebben en houden in het speelveld van verkeersmalijke leaserijders de early adopters van smart mobility opnagement. Deze rollen zullen in de loop der tijd wel veranlossingen kunnen zijn. In combinatie met het feit dat deren. Samenwerking richting de toekomst is de sleutel. leaseauto’s na drie tot vier jaar naar de tweedehandsmarkt “… Nederland in Europees en in ook mondiaal verband al als gaan, betekent dit naar mijn mening dat autoleasing dé koploper te boek staat, dankzij de inspanningen van velen weg is waarlangs smart mobility innovaties bij een grote in de afgelopen jaren. Dit heb ik zelf mogen ervaren als groep autogebruikers geïntroduceerd kunnen worden.” voorzitter van CEDR en bij meerdere werkbezoeken in onder andere Brussel en de Verenigde Staten. “… Rijkswaterstaat klaar is om de veranderingen mee tot stand te brengen en te stimuleren. De Innovatiecentrale in Helmond is een mooi voorbeeld.” 07
_kort verhaal
_voorwoord De praktijk het Freilot-project in Helmond
/ praktijkvoorbeeld #1
land van de lange lepels In de roman Laat me je een verhaal vertellen wil de nieuwsgierige en onrustige Demian meer over zichzelf te weten komen. Zijn zoektocht brengt hem bij een bijzondere psychotherapeut die hem verhalenderwijs antwoord op zijn vragen geeft. Een van deze verhalen raakt een belangrijk thema van Connecting Mobility: samenwerken. Laat u inspireren door het Land van de Lange Lepels.
Een man had veel gereisd. Op een van zijn reizen ontwaarde hij aan het einde van een kronkelig weggetje een enorm alleenstaand landhuis. Toen hij dichterbij kwam, zag hij dat het landhuis in twee stukken leek te zijn verdeeld: een westvleugel en een oostvleugel. Hij parkeerde zijn auto en liep naar het huis. Op de deur hing een bord waarop te lezen viel:
De man liep de gang in en ging eerst naar rechts. Een nieuwe gang van zo’n vijftig meter lang eindigde bij een enorme deur. Hij had nog geen twee stappen gedaan of hij hoorde een enorm gejammer dat uit de zwarte kamer kwam. Even brachten deze kreten hem aan het twijfelen, maar hij besloot toch verder te gaan. Hij kwam bij de deur, opende die en ging naar binnen.
Het Freilot-project was een Europees smart mobility pr0ject in de periode van 2009 tot 2012. De vier deelnemende steden waren Bilbao, Lyon, Krakow en Helmond. Met coöperatieve technologie (C-ITS) wilden ze aantonen dat het vrachtverkeer in stedelijke gebieden energiezuiniger kan en daardoor minder uitstoot produceert. Het resultaat bij een transportbedrijf in Helmond: 13 procent minder CO2-uitstoot en 13 procent minder brandstofgebruik. Ook de aanpak van de pilot was een groot succes.
Rond een enorme tafel zaten honderden pers0nen. In het midden van de tafel stonden de heerlijkste en meest exquise gerechten die je je maar kon voorstellen en hoewel iedereen een lepel had waarmee ze het eten in het midden van de tafel konden bereiken, stierven ze allemaal van de honger! De reden hiervoor was dat de lepels tweemaal zo lang waren als hun armen en vast zaten aan hun handen. Daardoor kon iedereen zich wel bedienen, maar niemand kon het voedsel naar zijn mond brengen.
Land van de Lange L epels
08
Dit klei de ZWAR ne land besta Om een TE en de WITT at slechts u it twee tot de srondreis te m e. kamers , kamer plitsing, naaraken moet u d w e r i WITTE k lt bezoeken echts gaan gang uitlop e amer w a enst te en naar links ls u de ZWARTn E leren k g ennen. aan als u de
13% minder brandstof
13% minder CO2-uitstoot
De succesfactoren ◊ Constructieve Europese samenwerking in triple helix (industrie – kennisinstituten – overheden) ◊ In Helmond werkten brandweer, gemeente, transportbedrijf en ICT-leverancier goed samen ◊ V anuit Helmondse praktijk kennis gedeeld voor de aanzet van gelijke Europese vraagstukken ◊ C -ITS vanuit de praktijk toegepast in het verkeersysteem, als eerste in Europa ◊ Pilot uitgevoerd in een echte verkeersomgeving in plaats van een simulatieomgeving
De situatie was zo hopeloos en de kreten zo hart verscheurend dat de man zich omdraaide en de zaal uitvluchtte. Hij keerde terug naar de centrale hal en nam de linkergang die naar de witte kamer leidde. De gang was identiek aan de andere en eindigde in een vergelijkbare deur. Het enige verschil was dat hij nu geen gekerm of geklaag hoorde. Toen de ontdekkingsreiziger de deur bereikt had, duwde hij de klink naar beneden en ging naar binnen. Ook hier zaten honderden personen rond net zo’n tafel als in de zwarte kamer. In het midden stonden eveneens de heerlijkste en meest exquise gerechten en iedereen had een te lange lepel aan zijn hand vastzitten. Maar hier klaagde of jammerde niemand van de honger. Omdat iedereen elkaar voerde! De man glimlachte, draaide zich om, verliet de witte kamer en vervolgde zijn reis.
Uit: Laat me je een verhaal vertellen Jorge Bucay, 2004, Amsterdam: Ambo 09
_advertentie De praktijk Praktijkproef Amsterdam
De praktijk Datafusiepilot NDW
De Praktijkproef Amsterdam (PPA) is een innovatief experiment van Rijkswaterstaat, gemeente Amsterdam, provincie Noord-Holland, Stadsregio Amsterdam en opdrachtnemers TU Delft en bedrijven. Het doel: de files op de Amsterdamse ring terugdringen. Slim aangestuurde verkeerslichten verdelen het verkeer voordat files ontstaan en autobestuurders worden via persoonlijke in-carinformatie rond de stad geleid. De uitvoering van het project is gestart in maart 2014.
De Nationale Databank Wegverkeersgegevens (NDW) heeft samen met DITCM Innovations een precompetitieve pilot georganiseerd. Zij wilden onderzoeken of meer floating car data en datafusie de hoeveelheid vaste meetlocaties op wegen kunnen reduceren. Het ging met name om een reductie van de lusdetectoren. Verschillende marktpartijen namen deel aan de pilot. De testlocatie was een selectie van het wegennet rondom Delft.
De succesfactoren ◊ Nauwe samenwerking projectpartners ◊ PPA vindt live plaats op de weg ◊ Gefaseerde opbouw en realisatie ◊ In-carproef met 40.000 deelnemers onderzoekt effect op gedrag
De succesfactoren ◊ Precompetitieve pilot ◊ Floating car data en datafusie lonend voor het genereren van gegevens over snelheden ◊ Minder vaste meetlocaties nodig ◊ Inzichten bruikbaar voor nieuwe aanbestedingen op het gebied van data-inwinning
/ praktijkvoorbeeld #2
/ praktijkvoorbeeld #3
De praktijk Beter Benutten-project Spookfiles A58
10
Uniek internationaal evenement over mobiliteitsinnovatie
Van 25 maart tot en met 1 april 2015 is het zover. Dan vindt de tweede editie van de succesvolle Automotive Week plaats op de Automotive Campus in Helmond. De Automotive Week is hét internationale podium voor innovatieve ontwikkelingen die het verkeer nog schoner, veiliger en betrouwbaarder maken. Het thema dit jaar is ‘smart mobility on the road.’ Het gevarieerde progamma biedt onder meer: ◊ Opening Innovatiecentrale ◊ Automotive Congres ◊ Kennissessies en workshops ◊ Demonstraties op en rond de A270
/ praktijkvoorbeeld #4
Op drukke wegen ontstaan soms files zonder een duidelijke oorzaak. Door invoegend verkeer of een plotselinge reactie kan een schokgolf en vervolgens een spookfile ontstaan. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu, provincie NoordBrabant en het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven werken in het project Spookfiles A58 samen aan een oplossing. Het idee: met in-carsnelheidsadviezen het ontstaan van schokgolven en de aangroei van files verminderen of zelfs voorkomen. Vanaf januari 2015 krijgen weggebruikers realtime persoonlijk rijadvies via een app op hun smartphone. In de loop van 2015 rollen de ontwikkelaars een techniek uit waarbij auto’s met elkaar communiceren via systemen langs de kant van de weg.
Automotive Week 2015
De succesfactoren ◊ M arktconsultatie: marktpartijen bieden oplossingsrichtingen voor spookfiles ◊ Traject op basis van Pre-Commercial Procurement (PCP) ◊ M et techniek files op A58 tussen Eindhoven en Tilburg tegengaan ◊ Wat succesvol is, kan straks landelijk worden uitgerold
Kom ook naar de Automotive Week 2015! Kijk op www.automotiveweek.nl voor meer informatie. De Automotive Week 2015 is een initiatief van:
_connecting mobility in 2015 (jaarplan) _onderwerp
voorwaarden scheppen
>10 Nederlandse wegbeheerders gaan mee in transitie. Een ‘toolbox’ ter ondersteuning van overheden wordt ontwikkeld
– Gedragen toolbox ontwikkeld en beproefd met >10 wegbeheerders
Innovatiecentrale
De Innovatiecentrale is een centrale publiek-private test- en ontwikkelomgeving.
Koppeling tussen verkeersmanagement (publiek) en mobiliteitsdiensten (privaat) is fundament voor toekomstige ontwikkelingen.
– Opening van Innovatiecentrale – Kick-off serious gaming in InnovatieLab
In-carplatform
20.000 weggebruikers kunnen connected smart mobility diensten uitproberen.
Overheid en markt lanceren gezamenlijk een open in-carplatform voor een breed scala aan coöperatieve diensten.
– Getekende overeenkomst – Kick-off uitvoering
Living Lab NL
Zorgen voor samenhang in nationale en internationale ontwikkelingen zodat Nederland een internationaal toonaangevende testsite voor connected en coöperatieve ITS-diensten is.
Zorgen dat Living Lab NL gezien en erkend wordt.
– Marketing- en communicatiestrategie opgesteld en start met uitvoering
Geven van overzicht van en inzicht in de ITS-ontwikkelingen in relatie tot de transitiepaden. Op basis van de feiten en analyses voeren van de dialoog over smart mobility en versnellen van de opschaling.
Analyse- en rapportagetool. Gestandaardiseerde vastlegging. Grotere bekendheid van het ITS-overzicht.
– ITS-overzicht NL uitdragen bij stakeholders middels website, nieuwsbrieven en seminars – Periodieke analyse en rapportage
Uitwisselen van kennis en komen tot breed gedragen afspraken en richtlijnen op een aantal belangrijke randvoorwaardelijke thema’s. Dit houdt onder meer in: – 1 Kennisverspreiding – 2 Ontsluiten beschikbare (expert)kennis – 3 Agenda en strategie afstemmen en zorgen voor draagvlak per thema – 4 Nieuwe richtlijnen op specifieke thema’s ontwikkelen en adviezen over alle thema’s breed verspreiden. – 5 Wegnemen van barrières - de weg vrij maken voor innovaties – 6 Organiseren van afgestemde inbreng over de thema’s op lokaal tot en met internationaal niveau
Projecten nemen kennisvragen mee. Eenduidige adviezen en richtlijnen voor gedragsevaluaties in projecten.
– Proces voor koppelen kennisvragen aan projecten –A dviezen en richtlijnen ten behoeve van gedragskundige evaluaties in projecten
Verdere implementatie van de Nederlandse referentie-architectuur.
– Kick-off implementatie
Agenda en strategie opgesteld ten behoeve van standaardisatie. Afspraken over internationale participatie. Brede bekendheid van bestaande en nieuwe standaarden.
– Standaardisatie-agenda – Actueel overzicht standaarden beschikbaar
Zorgen dat er een gedragen actieplan wordt opgesteld en starten met de uitvoering van de benoemde acties. Inrichten vraagbaak Security & privacy (indien behoefte).
– Actieplan – Inrichten vraagbaak
Impact op verkeersmanagement
Meer interactie tussen stakeholders om kennis en inzichten te delen op gebied van verkeerskundige effecten en verkeersmanagement.
– Kennis- en expertsessies
Data-ownership
Inzicht in de problematiek en oppakken nodige acties (in samenwerking met NDW).
– Overzicht van aandachtspunten en risico’s – Actieplan
Architectuur,
inclusief businessarchitectuur
Standaardisatie
12
_mijlpalen
Nederlandse overheden anticiperen op smart mobility, zowel organisatorisch als financieel. Zorgen dat succesvolle smart mobility projecten worden opgeschaald.
Human factors en gebruikersgedrag
samenwerking mobiliseren
_ambitie
Transitie- en investeringsstrategie
(route)projecten ITS-overzicht NL in beeld
kennis delen
_doel
Security en privacy
Onderzoek/kennisagenda
Ontwikkeling kennisagenda (inventarisatie kennisvragen, programma’s en kennisdragers) tot interactieve online tool (‘marktplaats’).
Interactieve kennisagenda op een aantal thema’s.
– Symposium kennisagenda – Themagewijze kennissessies – Kennisagenda als interactief instrument beschikbaar online
Governance
Heldere governance faciliteert de voortgang op de routepaden.
Inrichten besluitvormingsproces en daarmee de voortgang op de transitiepaden borgen.
– Beschreven besluitvormingsstructuur
Communicatie
Partijen verbinden, bewustwording creëren en de rol van Connecting Mobility op de kaart zetten.
Stakeholders informeren, betrekken en enthousiasmeren.
– Actiekalender
Public awareness & participation
Informeren en betrekken publiek. Communities van early adopters opzetten voor de feedback van weggebruikers.
Opzetten en uitvoeren communicatieplan. Inrichten community early adopters.
– Community early adopters actief
Online platform
Partijen delen kennis op een online interactief platform.
Online platform doorontwikkelen.
– Uitvoering gebruikersbehoeftepeiling
monitoring van effecten
De impact van smart mobility ontwikkelingen is inzichtelijk.
Monitoringssysteem operationeel.
– Meting 2015 – Rapportage en conclusies van monitoringsronde 2015
Publiek-private samenwerking
Zorgen dat de markt meer initiatief neemt. Daarnaast zorgen dat markt en overheid inzien dat PPS een gewenste vorm van samenwerking is.
Twee trajecten organiseren voor nieuwe publiek-private samenwerking.
– Ervaringen van Beter Benutten met PCP delen – PPA vraagt fase 2 uit als PPS – Symposium business agility in service organizations
Internationaal
Nederland neemt koploperspositie in op internationaal speelveld.
Vraag en aanbod van Nederlandse partijen en internationale partijen koppelen. Invulling geven aan ambities en acties uit het Nederlandse ITS-plan 2013-2017 en EU-ITS-plan/richtlijn/verordeningen.
– Implementatie, zoals Nationaal Toegangspunt en Toezichthouder –K ansen vergroten van Nederlandse voorstellen in EU-verband, met name in CEF en Horizon2020
13
Chris de vries
De Innovatiecentrale brengt intelligente mobiliteitsoplossingen daadwerkelijk in de praktijk met behulp van de Innovatiedesks en het InnovatieLab.
directeur bij provincie noord-holland
De twee delen van de innovatiecentrale:
14
“Het is zinvol dat we in de Innovatiecentrale in Helmond samen werken aan de koppeling van automotiveontwikkelingen en operationeel verkeersmanagement. Ik verwacht dat we met nieuwe technologieën weggebruikers individueler bereiken en dat verkeersmanagement effectiever wordt. Op de Automotive Campus geeft Connecting Mobility op een mooie wijze invulling aan het thema ‘Automotive en in-car’ uit de Routekaart Beter Geïnformeerd op Weg. In de Metropoolregio Amsterdam werken we binnen het thema ‘Netwerkbreed verkeersmanagement’ uit dezelfde Routekaart aan het slim combineren van aandachtsgebieden zoals droog, nat, openbare orde, veiligheid en openbaar vervoer. In het programma iCentrale richten we ons vooral op niet-technologische aspecten als organisatie en private (deel)diensten. We verwachten dat hiermee de gezamenlijke exploitatiekosten voor centrales significant dalen. Daarnaast werken we samen met marktpartijen en kennisinstituten aan innovaties in onze VRI-centrale, waarbij we in de Metropoolregio Amsterdam diverse pilots uitvoeren in DITCM-verband. Het is goed dat Helmond en de Randstad over al deze complementaire ontwikkelingen in gesprek zijn en elkaar vanuit verschillende invalshoeken kruisbestuiven. Dat is een belangrijke rol van Connecting Mobility.”
De Innovatiecentrale, voor smart mobility innovaties, staat op de Automotive Campus in Helmond. De Innovatiecentrale is een initiatief van provincie NoordBrabant, Rijkswaterstaat, DITCM en Connecting Mobility.
1 / Het Innovatielab
2 / De Innovatiedesks
Het InnovatieLab biedt faciliteiten voor brainstormen, samen ontwikkelen, serious gaming en kennis delen met focus op implementatie van smart mobility. Hier worden verkeersmanagementprojecten en -concepten van markt en overheden uitgedacht en geëvalueerd, zodat er kennisdeling over smart mobility tot stand komt.
De Innovatiedesks worden door Rijkswaterstaat ter beschikking gesteld en zijn gekoppeld aan een operationele verkeerscentrale. Deze koppeling is essentieel om intelligente mobiliteitsoplossingen daadwerkelijk te kunnen toepassen en beproeven.
De Innovatiedesks geven toegang tot wegkantsystemen, data uit verkeerslussen en de verkeerssignalering. In het InnovatieLab kunnen partijen samen innoveren, kennisdelen en leren samenwerken. Wegbeheerders kunnen er terecht om innovatieve toepassingen op hun eigen areaal te (laten) beproeven en via de Innovatiedesks te monitoren of aan te sturen. Marktpartijen vinden er een loket om met overheden in gesprek te raken over het implementeren en testen van een nieuwe toepassing op een echte weg. Kortom: het InnovatieLab faciliteert smart mobility innovaties en de Innovatiedesks brengen ze ook écht op weg.
15
_Facts & figures
Het ITS-overzicht nl is online
_schaalGrootte van de initiatieven De initiatieven zijn veelal kleinschalig, zowel qua grootte van de gebruikersgroep als het toepassingsgebied. Alle initiatieven met meer dan 5.000 gebruikers zijn opgestart. De werving loopt.
15.000 - 50.000
< 500
Het ITS-overzicht biedt inzicht in de voortgang op de transitiepaden én kan gericht bijdragen aan een gewenste versnelling.
Per transitiepad zijn oplopende treden bepaald.
transitiepad 1 7– 6– 5– 4– 3– 2– 1– 0–
5 16 2 1 1 2 2
7– 6– 5– 4– 3– 2– 1– 0–
3 0 12 10 2 2
0 3 1 10 12 0 3 0
16
0 7 11 4 3
Domein Peildatum - 15.11.2015
4
20
13
23
27
3
grensoverschrijdend
hoofdwegennet (HWN)
onderliggend wegennet (OWN)
stedelijk wegennet (SWN)
auto
trein
_Ervaring per kennisgebied
Peildatum - 15.11.2015
opgedane kennis binnen projecten Peildatum - 15.11.2015 Verkeersmanagement / verkeerscentrales
7
Effecten op kosten
1
Effecten op milieu
6
Effecten op verkeersveiligheid
11
Effecten op reistijd
11
Effecten op doorstroming
16
transitiepad 3
7 1 3 16 2
transitiepad 5 7– 6– 5– 4– 3– 2– 1– 0–
1 3 15 0 8 2
transitiepad 6 7– 6– 5– 4– 3– 2– 1– 0–
context – wegennetwerken Peildatum - 15.11.2015
0 5 15 2 2 5
transitiepad 4 7– 6– 5– 4– 3– 2– 1– 0–
De initiatieven oriënteren zich op het hoofdwegennet en het stedelijke wegennet. Er zijn minder initiatieven in het domein transport.
Peildatum - 15.11.2015
transitiepad 1
transitiepad 2 7– 6– 5– 4– 3– 2– 1– 0–
_Context van de initiatieven
B
7– 6– 5– 4– 3– 2– 1– 0–
44 42 44 40 44 43 63
Businesscase en verdienmodellen
3
Procurement-methodiek
4
Governance
3
Aansprakelijkheid
3
Privacy
2
Reliability van data en systemen
8
Security van data en systemen
7
Architectuur, standaardisatie
gemiddelde plateaus pad 6 – pad 5 – pad 4 – pad 3 – pad 2 – pad 1B – pad 1A –
prioritaire wegen
500 - 1.500
_Manier van communiceren A
alle wegen (volledige netwerk)
1.500 - 5.000
4 v2v communicatie
8 short-range communicatie v21, 12v
17 long-range communicatie v21, 12v
2 one-way communicatie
0 wired verbinding via wegkant
1 anders
kennisgebieden
_voortgang op de transitiepaden
Het ITS-overzicht NL geeft antwoord op vragen als: ◊ Welke projecten lopen er momenteel? ◊ Welke partijen zijn waarop actief? ◊ Op welke kennisgebieden wordt kennis/ervaring opgedaan? ◊ Wat voor soort ITS-diensten zijn er in Nederland? ◊ Welke faciliteiten heeft Nederland te bieden als proeftuin? ◊ Waar staan we met elkaar op de transitiepaden? ◊ Waar zitten de blinde vlekken? ◊ Waar zitten de (markt)kansen?
Een beperkt deel van de wegen
5.000 - 15.000
Wilt u weten welke projecten, diensten en faciliteiten Nederland te bieden heeft op het vlak van smart mobility? Bekijk het ITS-overzicht NL op de website van Connecting Mobility. Met het overzicht van Intelligente Transport Systemen (ITS) wil Connecting Mobility het gesprek over smart mobility gerichter voeren. We richten de aandacht op de zaken die er voor de transitiepaden op de Routekaart Beter Geïnformeerd op Weg het meest toe doen. Alle initiatieven en ervaringen worden in kaart gebracht en gedeeld. Dit inzicht levert de basis voor een gezamenlijke vervolgagenda.
schaalgrootte toepassingsgebied Peildatum - 15.11.2015
schaalgrootte toepassingsgebied Peildatum - 15.11.2015
HMI
4
1
regionaal parkeren ov
1 fiets
4
0
transport scheepvaart
uw i Voeg ni toet!iatief
Uw niet project, van ontbrek dienst o Co en ff toe o nnecting in het I aciliteit m TS-o f bek M o b ijk de verzi ag ility. c h V conn uidige o oeg uw ht NL in n ectin gmo twikkeli itiatief n bility .nl gen op
13 9
Verkeersgedrag
14
Gebruikersgedrag
13
Technologie
20
aantal projecten met evaluatie op kennisgebied
17
_Q&A
18
Vragen van de weggebruiker aan de markt en de overheid
De connected auto is in opmars. Dat biedt mogelijkheden voor de verbetering van de verkeersveiligheid, de vermindering van de files en het individuele comfort. Wat verandert er voor de weggebruiker?
Wat is een connected auto precies?
Klinkt mooi, maar heb ik al deze technologie nodig?
En hoe zit het met mijn privacy?
Is het dan wel veilig als ik continu geïnformeerd word?
Wat zijn de uitdagingen op dit Hoe kan ik meedoen? moment?
Waarschijnlijk rijd je zelf al regelmatig in een connected auto. Iedere auto met een navigatiesysteem met realtime informatie is een connected auto. Ook als je een verkeersapp op tablet of smartphone gebruikt, maak je van je auto een connected auto. Connected auto’s communiceren via internet of andere technieken met elkaar en met hun omgeving. Met realtime informatie helpen ze filevorming verminderen en wegcapaciteit, comfort en veiligheid vergroten.
Connected rijden biedt een oplossing voor toekomstige problemen. Bij een calamiteit kan de auto jou tijdig op een veilige route geleiden. Ook kan een connected auto proactief reageren op gevaarlijke situaties, waardoor autorijden veiliger wordt. Verder ontvang je als reiziger nauwkeurige, persoonlijke en actuele verkeersinformatie en -adviezen. Dat zorgt dat je sneller op de plaats van bestemming bent en comfortabeler reist. En niet onbelangrijk, de nadelige gevolgen voor het milieu worden teruggedrongen.
Het openbaar maken van data en de privacy van mensen zijn heel belangrijke aandachtspunten bij het informeren van de weggebruiker. Op het moment dat het systeem weet waar je bent, kan hij je op maat adviseren. Maar dat betekent wel dat jouw locatiegegevens bekend moeten zijn. Mogelijk wil je wel advies, maar niet dat iedereen weet waar je bent. Dit moet dus goed worden geborgd bij de ontwikkelingen op het gebied van connected rijden.
De huidige systemen integreren nog niet. Op dit moment is er een wirwar aan apps en lokale informatie. De verwachting is dat deze verschillende informatiediensten geïntegreerd gaan worden en werken als een taakmanager die de informatie doseert. Als bestuurder kun je daardoor de volle aandacht op de weg houden. De veiligheid kan beter worden als je realtime op de hoogte bent van wat er op de weg gebeurt. Zo kunnen verkeersongevallen met coöperatieve technologie voorkomen worden.
Nederland heeft een goede naam op het gebied van smart mobility. Het is belangrijk dat we in kaart brengen wat de randvoorwaarden zijn. Welke (technische) standaarden gebruiken we, met welke human factors moeten we rekening houden en voldoet de huidige privacy wetgeving? Andere uitdagingen zijn Nederland bewust maken van de mooie veranderingen die mogelijk zijn en markt, overheid en kennispartijen verder verbinden.
Je kunt meedoen aan regionale proeven en/of proeven vanuit organisaties zoals de ANWB. Op deze manier kun je bevindingen delen en aan verbeteringen meewerken. Je kunt ook eigen ervaringen met bestaande diensten, apps en/ of navigatie in de consumentenonderzoeken meegeven. Tot slot kun je aansluiten bij het netwerk van early adopters van het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
19
website connecting mobility de plek voor interactie De eerste stap naar het slimmer organiseren van mobiliteitsinformatie is gezet. In 2014 heeft Connecting Mobility de website connectingmobility.nl geïntroduceerd. Via deze virtuele weg kunnen betrokken partijen hun kennis van smart mobility delen, de nieuwste ontwikkelingen volgen of een specifieke vraag stellen aan een expert. Bezoek onze website en praat mee over uw ervaringen en expertise!
t Het haanr v ing t Connbeiclity Mo Het team van Connecting Mobility zet zich vol verve in voor de toekomst van smart mobility!
muizelaar De wereld van verkeersmanagement en verkeersinformatie staat nooit stil. Vanuit Connecting Mobility krijg ik de kans om een bijdrage te leveren aan de veranderingen, zowel op de inhoud als in de samenwerking met overheden, markt en kennisorganisaties.
Harms Ik zal het maar gewoon toegeven: ik word heel erg blij van verkeerspsychologie. En met Connecting Mobility zijn we bezig met hoe deze kennis zich in de komende jaren zal ontwikkelen en hoe we dat slim kunnen inzetten voor de mobiliteit van morgen.
de Jong Anticiperen op de toekomst is voor overheden een hele uitdaging. Goed weten wat er om je heen gebeurt en sneller acteren en beslissen zijn voorwaarden voor succes, zeker voor een zich razendsnel ontwikkelend domein als smart mobility. Ik vind het leuk om te zorgen dat door de markt ontwikkelde innovaties in Nederland optimaal maatschappelijk rendement opleveren.
van strien De ambities zijn groot, de techniek gaat alles kunnen. De kunst wordt om de toegevoegde waarde te ontdekken. Het is voor mij een geweldige uitdaging om de transitie samen met consumenten en stakeholders aan te gaan en zo Nederland als koploper smart mobility op de internationale kaart te zetten.
van den Oord Connecting Mobility: een dynamisch innovatief programma. We staan soms in de file en dat houdt ons in beweging.
de Graaf
20
Community van experts
Overzicht ITS-projecten
Deel kennis en discussieer mee
Connectingmobility.nl is een nieuwe plek waar alle betrokken partijen bij elkaar kunnen komen en de diepte ingaan over de thema’s van Connecting Mobility. De interactie vindt plaats via diverse social media kanalen. Er zullen nieuwe expertcommunities ontstaan, maar ook vindt er aansluiting plaats op bestaande expertcommunities. In de community presenteren, delen en bediscussiëren experts alle innovaties op het gebied van smart mobility.
Connecting Mobility bouwt de website in eerste instantie op twee pijlers: een projectoverzicht en verdieping. In het overzicht vindt u alle projecten, diensten en faciliteiten op het gebied van ITS in Nederland. Wat houdt een project precies in? Hoe verhoudt het zich tot de transitiepaden? Welke kennis wordt ervoor gebruikt? Business intelligence voor het hele werkveld dus! Uiteraard kunt u ook uw eigen nieuwe projecten toevoegen.
Met de tweede pijler − verdieping − wil Connecting Mobility de gezamenlijke kennis van specifieke thema’s verstevigen en versterken. Denkt u aan thema’s als human factors, architectuur en standaardisatie. Onder andere staat het thema ‘human factors’ nu al online. Bekijk dus snel de mogelijkheden voor discussie en kennisdeling op dit gebied. Kom langs en praat mee op connectingmobility.nl!
Onze mobiliteit staat voor enorme veranderingen die impact hebben op weggebruikers, bedrijven en overheden. Met communicatie wil ik bijdragen aan vernieuwde samenwerking tussen partijen én acceptatie door de gebruikers van smart mobility innovaties.
Bakker Werken aan innovaties en vernieuwende technieken is uitdagend en toekomstgericht.
Driever
Sweers
Er is enorm veel world-classkennis aanwezig in Nederland op het gebied van slimme mobiliteit en deze kennis wordt voortdurend uitgebreid. Het is fantastisch te mogen helpen om deze kennis toegankelijk te maken, voor het voetlicht te brengen en verder te ontwikkelen, ten dienste van de ambities die we hebben uitgesproken over de Routekaart Beter Geïnformeerd op Weg. Breed gedeelde kennis is noodzakelijk om Nederland voorop te laten lopen!
Zorgen dat samenwerkende bedrijven de kans krijgen om smart mobility in Nederland te realiseren en de reiziger beter te bedienen, dat nieuwe samenwerkingsvormen worden opgepakt en geïntroduceerd en dat andere rollen, taken en verantwoordelijkheden voor zowel de marktpartijen als de overheidspartijen worden ontwikkeld en geïmplementeerd. Prachtig om hieraan mee te werken.
Otto verheul
van Leeuwen
Het is leuk om op het schakelvlak te werken van publieke en private partijen en zo de maatschappelijke uitdaging te verbinden aan innovatie. We kunnen in Nederland een hele hoop samen, ik span me graag in om daar het maximale voordeel uit te halen.
Als kleine jongen had ik een futuristische poster met zelfsturende auto’s en andere mooie toekomstbeelden erop. Nooit gedacht dat ik ooit eens met een team zoals Connecting Mobility zou werken aan het dichterbij brengen van die mooie toekomst.
Connecting Mobility legt de verbinding tussen wegverkeer van het heden en dat van de toekomst. De technische ontwikkelingen leiden tot veel vragen en keuzemogelijkheden. Gezien de onzekerheden en beperkte kennis en middelen zie ik het als een avontuurlijke reis die ik wil meemaken: To enjoy the ride and serve the purpose.
focus op zes transitiepaden
Van collectieve beïnvloeding naar een slimme mix van collectieve en individuele dienstverlening
_activiteit
voorwaarden scheppen
Een veranderende rol van wegkantsystemen
Van lokaal/ regionaal naar landelijk dekkende reisinfo en verkeersmanagement
_activiteit
(Route) projecten in beeld
Van business to government naar business to consumer en business to business
Van eigendom van data naar maximale openheid en beschikbaarheid van data
_activiteit
kennis delen
Van overheidsregie naar publiek-private samenwerking en allianties
_activiteit
samenwerking mobiliseren
