Co-creatie: fotografie in WZC

Co-creatie: fotografie in WZC

“Jonge fotograaf zkt ouder fotomodel” Foto’s: welbekend product van o.a. uitstapjes of fotoshoots en essentieel onderdeel van levensboeken, erfgoed beeldbanken, reminiscentie activiteiten en doodsprentjes. Vanuit het idee van ‘samen creëren’, brainstormen we hoe we participatief met fotografie aan de slag kunnen gaan met ouderen en bewoners in een WZC . We detecteren ideale partners om samen activiteiten en projecten uit te werken en krijgen oog voor mogelijke valkuilen. Klaar om de rollen om te draaien…?:

"Oude fotograaf zkt..."

Opwarming...

©Martine Frank, 1975, “Le temps de vieillir” (gelijknamig boek: 1980)

29/01/2015

studiedag Kronkels - Jonge fotograaf zkt ouder fotomodel - Marjan Van Doorselaer

3

“Jonge fotograaf zkt ouder fotomodel” Inhoud ppt: - “Fotografie”: wat =?, afbakening, kenmerken - Kapstok om met fotografie te werken in zorgsector : - Judy Weiser - ‘Participatory Photography’

- Praktijkvoorbeelden “co-creatie, fotografie in WZC”

Wat verstaan we onder het begrip “fotografie”?

Fotografie?

P.S.: Deze meme vind je via: http://www.vccoaching.com/wp-content/uploads/2014/12/meme-thinking-face-1920x1080.jpg

29/01/2015


5

Wat verstaan we onder het begrip “fotografie”? Persfotografie modefotografie reclamefotografie industriële fotografie bedrijfsfotografie medische fotografie professionele fotografie amateurfotografie hobby-fotografie huis-tuin-keukenfotografie zondagsfotografie oorlogsfotografie vakantiefotografie natuurfotografie vogelfotografie portretfotografie landschapfotografie sportfotografie architectuurfotografie straatfotografie reisfotografie studiofotografie outdoor-fotografie onderwaterfotografie theaterfotografie huwelijksfotografie selfie fotografie Naturalisme Pictoralisme 19de Eeuwse fotografie Straight Forward fotografie ... Macrofotografie HDR fotografie analoge fotografie digitale fotografie GoPro fotografie zwartwitfotografie

kleurfotografie pinhole fotografie smartphone fotografie

 Fotografie kan je op diverse manieren indelen b.v. volgens: gebruik of toepassing ervan, wie het waar uitoefent, het onderwerp, een stijl of stroming, een periode, gebruikte techniek en/of apparatuur....  Dergelijke indelingen overlappen elkaar vaak 29/01/2015


6

Wat verstaan we onder het begrip “fotografie”?

“Dé fotografie bestaat niet: er bestaat wel een veelvoud van fotografieën”. (Hilde Braet, De kracht van een foto, 2010, p.9)

29/01/2015


7

Een definitie van fotografie “Fotografie

is het met behulp van licht en andere vormen van straling vastleggen van afbeeldingen van voorwerpen en verschijnselen op radiatiegevoelig materiaal. Het woord is afgeleid van het Grieks, het betekent letterlijk: “schrijven met licht”. Iemand die beroepsmatig aan fotografie doet noemt men een fotograaf. Sinds de intrede van de digitale fotografie bestaat er een verschil tussen het nemen van een foto en het maken van een foto. (voor het nemen van een foto maakt men gebruik van een camera) http://nl.wikipedia.org/wiki/Fotografie (maart 2013) 29/01/2015


8

Afbakening van het begrip fotografie we onderscheiden: - het proces, de act “fotografie”

- het instrument: - de camera: fototoestel, tablet, smartphone - het fotobewerkingsprogramma - het fotografisch onderwerp (voorwerp, persoon, gebeurtenis, situatie, sfeer, ...) - iemand die het proces, de act uitvoert (de fotograaf) - het product (de foto: tactiel, digitaal, ... en afgeleide producten ) 29/01/2015


9

Fotografie in de context van een WZC fotografie “gebruiken” ?

29/01/2015


10

Fotografie in de context van een WZC Wat we verstaan onder fotografie en de mogelijkheden om fotografie te gebruiken in een WZC is heel ruim.

Vertrekkend... vanuit de bewoner”: vanuit de positie die een individu (de bewoner) kan innemen ten aanzien van fotografie (dus: de camera en ten aanzien van de camera, het proces, het product: de foto...)

29/01/2015


11

Fotografie in de context van een WZC … kom je tot deze ‘big five’ kapstok:

-

De bewoner is de fotograaf De bewoner is het fotografisch onderwerp De bewoner is het fotografisch onderwerp dat zelf regisseert De bewoner is curator van de eigen verzameling (verzamelt, ordent, selecteert, stelt samen, bewerkt … ) - De bewoner is de observator van foto’s: kijkend naar en reflecterend over foto’s. Deze indeling komt uit: ‘PhotoTherapy” en het ‘PhotoTherapy Centre’- Judy Weiser Vancouver 29/01/2015


12

Achtergrond info over “PhotoTherapy” en het ‘PhotoTherapy Centre’- Judy Weiser - Vancouver “PhotoTherapy Techniques Exploring the Secrets of Personal Snapshots and Family Albums”, 1993, 1999 (2de druk)

Judy Weiser verleent met haar boek ‘PhotoTherapy Techniques’ een kapstok, een framework waarbinnen diverse technieken die in een therapeutische context uitgeprobeerd werden, min of meer geordend in een structuur bij elkaar staan. Haar structuur vertrekt vanuit de positie die een individu kan innemen ten aanzien van de camera en ten aanzien van een foto. Ontstaan: zorgsector Canada & V.S. (jaren ’70 – ‘80 – ‘90),

nu meer dan ooit actueel! Wereldwijd gekend, toegepast, zie:

http://www.phototherapy-centre.com/ http://www.phototherapy-centre.com/home.htm 29/01/2015


Bio: congres in TURKU,2008 http://congress.u tu.fi/phototherap y08/speaker_jw. php?print=yes

13

Fotografie in de context van een WZC Enkele voorbeelden:

De bewoner is de fotograaf fotocursus, fotoactiviteit, fotoclub, activiteiten in het WZC registreren, fotografie als ‘kwaliteitsevaluatie’: ‘wat vind ik van ... in het WZC’ (bv via Lomap),

De bewoner is het fotografisch onderwerp foto-naamkaartje aan de deur, register van activiteiten, WZC kalender, nieuwsbrief,… Website van WZC, WZC infoboekje, levensboeken (door familie samengesteld) De bewoner is het fotografisch onderwerp dat zelf – regisseert ‘Hoe is het om in het WZC te wonen? – boekje’ ‘Hoe wil ik herinnerd worden?’ (doodsprentje) De bewoner is curator van de eigen verzameling fotoboek maken, scrapbook atelier, familiealbum ordenen, het eigen verhaal bij foto’s uit het fotoalbum schrijven De bewoner is de observator foto’s uit de Erfgoedbank taggen / becommentariëren, De tento van de fotoclub in de gang van WZC beoordelen, impressie of gedicht schrijven 29/01/2015


14

Fotografie in de context van een WZC Waarom? Meerwaarde?

29/01/2015

Eigenheid van het medium fotografie ?


15

Kernkwaliteiten van fotografie: Handelen Self-empowerment Verbinding Interne/externe wereld

Licht

Fotografie Tastbaar, focus, aandacht

Tijd Werkelijkheid (paradox van)

29/01/2015


16

Kernkwaliteiten van fotografie • Licht Fotografie werkt doorheen licht dat zich rechtlijnig voortbeweegt, ergens opvalt, gereflecteerd wordt en in een camera terecht komt. Lichtstralen die iets aangeraakt hebben

29/01/2015


17

Kernkwaliteiten van fotografie: • Licht ervaren, beleven (zowel tijdens opname; als nadien in het resultaat)

©Evgenia Arbugaeva: uit de tentoonstelling TIKSI http://www.sintpietersabdijgent.be/nl/content/tiksi http://followartwithme.blogspot.be/2013/12/evgenia-arbugaeva-tiksi.html

29/01/2015


18

Kernkwaliteiten van fotografie • Tijd een foto is een ‘still’, een statisch beeld, waarin tijd gefixeerd werd dit ‘verstilde’ beeld biedt de mogelijkheid om er stil bij te staan, zoveel tijd als je zelf wil.

Tijd ‘toen’ - tijd ‘nu’ – tijd ‘later’ (fotografie = tijdreizen)

29/01/2015


19

Kernkwaliteiten van fotografie:

• Tastbaar, concreet, aandacht

Een foto is een concreet, tastbaar iets, een visueel houvast, met een concrete inhoud. Een foto en wat er op voorkomt trekt onze aandacht, en helpt onze aandacht vasthouden. Als ‘memory clip’ werkt het ook als ‘trigger’ voor het geheugen.

29/01/2015


20

Kernkwaliteiten van fotografie • Verbinding interne – externe wereld Tijdens het fotograferen en bij het kijken naar foto’s worden externe beelden (uit de buitenwereld, buiten onszelf) verbonden met interne beelden in onszelf

29/01/2015


21

Kernkwaliteiten van fotografie • “In Touch” - verbinding Fotograferen nodigt uit tot betrokkenheid op de te fotograferen omgeving Bij fotografie gaat het om een bijzondere mengeling: een werkelijkheid die gevuld is met herinneringen, gevoel, emotie.

Verschillende begripsniveau’s bij foto’s:  “Denote” (wat de foto toont)  “Connote” (wat de foto suggereert)  “Emote” (…) (wat de foto innerlijk in beweging brengt) (Barrett)

29/01/2015


22

Kernkwaliteiten van fotografie Fotografie is een instrument voor expressie en communicatie van inhoud + gevoel

• Foto’s zijn een ingang om over belangrijke thema’s te communiceren • “verhalen die eigen zijn, waar gevoel in doorklinkt, die er toe doen.” ( Zadoks & den Bode) • waardoor de hulpverlener in contact kan komen met de belevingswereld van de client en relevante, verrassende, aanvullende info bekomt (Sitvast)

29/01/2015


23

Kernkwaliteiten van fotografie De inhoudslaag van fotomateriaal: • biedt zicht op de levensvragen en kernthema’s van een bewoner, deelnemer, medewerker, een groep: • geeft info over het niveau waarop iemand een persoonlijk thema ziet, ervaart, beleeft, aanvoelt • toont welke inhoudslaag van een thema op het moment bij iemand vooral op de voorgrond is • Biedt aanknopingspunten voor doelgericht ontwerpen van een traject, werksessies en opdrachten, verwerkingssporen 29/01/2015


24

Kernkwaliteiten van fotografie • In verbinding

“Experiencing the healing and soul nourishing aspects of photography” Rosemary Bannon Tyksinski, http://preconsciouseye.com/therapeutic_photography_and_phototherapy

Fotografie kan een sterk katalyserende functie hebben

Het is een medium dat iets in beweging kan zetten, kan faciliteren...

29/01/2015


25

Kernkwaliteiten van fotografie •Handelen + ‘self-empowerment’ • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

waarnemen kijken, zien voelen aanvoelen aangesproken worden contactmaken interageren beleven ontvangen toe-eigenen participeren vormgeven (innerlijk, waarnemend, handelend) scheppen herinneren zich toeleggen op (een onderwerp) Creëren fantaseren beslissen Kiezen (plaats, moment, kader, afbakening: wie wat waar wanneer), selecteren doen registreren vastleggen fixeren documenteren gevoel van controle krijgen op (anderen) animeren naar buiten komen laten zien, tonen communiceren

29/01/2015

fotografie is ‘een werkwoord’


26

Kernkwaliteiten van fotografie •Handelen + ‘self-empowerment’ Naar buiten komen met, laten zien, communiceren,... van:

De eigen visie, het eigen verhaal de eigen manier van de wereld te bekijken, de wereld te interpreteren en kenbaar te maken wat we belangrijk vinden Fotograferen is het eigen leven representeren, ‘documenteren’

29/01/2015


27

Kernkwaliteiten van fotografie Fotograferen is durven een eigen standpunt innemen en zich blootgeven.  “The self-statement aspect of photographic images”

• Fotografie = participatie& emancipatie = tool voor inspraak!

Fotografie wordt reeds jarenlang wereldwijd ingezet om emancipatorische en participatieve processen op gang te brengen = de kern van stromingen als: “Participatory Photography”, “Photovoice”: www.photovoice.org, PhotovoiceWorldwide.com, Participatory Photography Linkedin group, ...

29/01/2015


28

Fotografie in de context van een WZC

Waarom fotografie inzetten in WZC?

29/01/2015


29

Fotografie als instrument voor: Met welk (ergotherapeutisch) doel kan je het inzetten? Waartoe stimuleert fotografie? •

activatie, participatie

•

(zelf)expressie, communicatie, interactie met anderen

•

versterken van het omgevingsbesef (zowel besef van realiteit + gevoel van verbinding)

•

verankering in de werkelijkheid, ‘houvast / structuur / ordening’ (omgevingsbesef)

•

verhogen van het gevoel van continuïteit en zelfcontrole

•

reflectie over zichzelf, levensfase (confrontatie/aanvaarding)

•

zelfvertrouwen, zelfwaardegevoel, erkenning

•

empowerment, eigen statement

•

engagement en “verandering” (“aanvaarden” is ook een verandering)

29/01/2015


30

Fotografie is een instrument voor

Expressie, communicatie, interactie:

- met jezelf - met de groep - met de omgeving (instelling/ organisatie, familie, community, maatschappij...)

29/01/2015


31

Fotografie in de context van een WZC Fotografie & co-creatie

29/01/2015


32

Co-creatie ...

“Fotografie = creatie”

“Fotografie = co-creatie”

... Doelgroep senioren? WZC? ...

29/01/2015


33

Praktijkvoorbeeld: “Fotoproject in wijk Dampoort”

De mooie portretfoto’s van WZC bewoners waren te zien tijdens de workshop, Om redenen van privacy

publiceer ik ze niet op internet 29/01/2015


34


29/01/2015


35


29/01/2015


36


29/01/2015


37


29/01/2015


38


29/01/2015


39


29/01/2015


40

Achtergrond info: “Fotoproject in wijk Dampoort” - onderdeel van een ruimer project - professionele begeleiding van leraar en leerlingen (5&6 L.O.) - meester S. & fotograaf: vooraf 6 sessies (fototechniek + afstemming concept van project & activiteit) - meester S. onderwijst fotografie aan leerlingen - leerlingen leren van fotograaf portretfoto’s maken in fotostudio - gebruik van professioneel materiaal, zoveel mogelijk “low cost” - netwerk: andere leerkracht faciliteert contact met WZC - bij de opnames in WZC is er eerst tijd voor ontmoeting en kennismaking tussen de bewoners en de kinderen; en er zijn +/- evenveel kinderen als bewoners (enkel 6de lj) - Outcome: - WZC: leuke (= vitale) bruikbare foto’s (bewoners, personeel) - school, leerlingen: tento eindejaar - stad Gent, buurt, databank: bruikbaar register 29/01/2015


41

Achtergrond info: “Fotoproject in wijk Dampoort” Projectlijn CREËER JE WIJK “Cultureel revitaliseren van stad en wijken” Dienst Cultuurparticipatie van de stad Gent

Partners: •Psycholoog-fotograaf Eduardo Tardáguila •Buurtcentrum Dampoort •CDF (Federatie Van Voortuitstrevende Verenigingen) •Freinetschool De Vlieger “Dit project stimuleert bewoners van diverse leeftijden en herkomst uit de wijk Gent Dampoort om doorheen fotografisch beeldmateriaal hun persoonlijke visie op hun buurt weer te geven. Dit gezamenlijk gecreëerd fotografisch register is authentiek getuigenismateriaal voor de komende generaties en kan ingezet worden om de ontmoeting en communicatie tussen de bewoners van de wijk zelf en tussen andere Gentse wijken te faciliteren” www.eduardotardaguila.net/fotocollectief-dampoort/  luik 29/01/2015

kinderen (= Freinetschool De Vlieger) studiedag Kronkels - Jonge fotograaf zkt ouder fotomodel - Marjan Van Doorselaer

42

Achtergrond info: “Fotoproject in wijk Dampoort”

“Aan buurtbewoners wordt fotografie als taal en techniek aangeleerd. Voor jong en oud zijn het expressieve, communicatieve vaardigheden waarmee ze ook verder in de toekomst aan de slag kunnen om het standpunt, mening, visie van zichzelf en/of dat van hun gemeenschap te vertolken”. http://eduardotardaguila.net/downloads/downloads-website/p&g/fotocollectief-dampoort/Oproep-creer-jewijk-2013.pdf

29/01/2015


43

Praktijkvoorbeeld: fotoproject ‘dromen voor het Paradijs’

29/01/2015


44

Praktijkvoorbeeld: fotoproject ‘dromen voor het Paradijs’ De architect van een WZC in aanbouw, wil graag foto’s van bekende locaties in de gemeente om er de wanden van het nieuwe gebouw mee te decoreren. De gemeente vraagt aan een lokale socio-culturele organisatie of zij al foto’s van deze locaties hebben (of kunnen maken). Deze organisatie stelt al enkele jaren foto’s tentoon, resultaat van hun fotografiecursus (in het kader van een participatieproject rond ‘kunst proeven’). De organisatie heeft geen bruikbare foto’s van deze locaties, maar de deelnemers van de fotocursus willen er wel samen met de lesgever fotograaf aan werken. 29/01/2015


45

Praktijkvoorbeeld: fotoproject ‘dromen voor het Paradijs’ Zo leert de fotograaf de deelnemers fototechniek en ondersteunen de deelnemers de fotograaf (die de geschiedenis van de gemeente niet kent) bij de opnames: - waar zijn deze locaties gelegen? - wat lijkt de beste invalshoek om een locatie in beeld te brengen? - welke ‘geschiedenis’ is er verbonden aan deze plekjes, welke sfeer kan de foto best uitstralen?

29/01/2015


46


De groep gaat met een ruime keuze aan beelden naar het WZC en betrekt de bewoners bij de selectie van de foto’s, m.a.w.: de bewoners participeren in het selectieproces: (bv. kleur of zwart wit, welk locaties, welke sfeer in de opname, ...?) Het zijn immers de bewoners die elke dag in het nieuwe WZC op de foto’s (zullen moeten) kijken... 29/01/2015


47


één van de geselecteerde beelden... 29/01/2015


48


De selectie ... “foto’s van bekende locaties in de gemeente om de wanden van het nieuwe gebouw te decoreren” wordt tentoonstellingsklaar bewerkt en doorgestuurd naar de architect.

29/01/2015


49


Helaas blijken de foto’s toch niet bruikbaar ... Omdat de communicatie via, via, via door een reeks filters ging, wist de fotograaf niet dat de architect reuzegrote fotoposters voor ogen had (Billboards) die bv. wanden van 6 meter moesten kunnen overspannen. Daar was een technische fotocamera (met grote sensor met voldoende aantal megapixels) voor nodig. Dit had de lesgever fotograaf niet, noch de organisatie aan wie foto’s waren gevraagd. De foto’s werden wel tentoongesteld in de openbare bibliotheek en de gemeente hing ze later in openbare burelen en andere publieke ruimtes op.

29/01/2015


50

Praktijkvoorbeeld ‘Hop Senior’

Een gesubsidieerd project van dienst Diversiteit Stad Mechelen, i.s.m. JongerenCentrum Metteko en Vormingplus regioMechelen

29/01/2015


51

Hop Senior Een tentoonstelling rond actieve 70 plussers (belang van ‘actief blijven’ voor de gezondheid en de rol van beweging hierbij). De “modellen” werden geronseld via een rondschrijven (stadsdienst diversiteit, verspreid via adviesraad voor senioren + via andere stadsdiensten) en … gefotografeerd door gemotiveerde jongeren in het kader van een fotocursus (werk van drie maanden: 8 sessies fotografie, 5 sessies tento voorbereiden) Tentoonstelling in Jeugdcentrum Metteko, nadien reizende tento in de dienstencentra, wijken dorpshuizen in Mechelen en omgeving 29/01/2015


52

Project “Hop Senior”

© Peter Moons

29/01/2015


53


© Tessa Bosmans

29/01/2015


54


© Madelon Huybrechts

29/01/2015


55


© Filip Meutermans

29/01/2015


56


© Peter Moons 29/01/2015


57

Project “Hop Senior” Fijne samenwerking tussen de organiserende partners, en de uitvoerders van het project (senioren, jongeren, fotograaf lesgever) Groepsbegeleider bewaakt op elk moment en bij elke te nemen beslissing de inspraak en participatie van alle betrokkenen http://eduardotardaguila.net/downloads/downloadswebsite/p&g/hop-senior/

29/01/2015


58

Praktijkvoorbeeld: Erfgoed en WZC Participatie... “Maria Verheyen met een zelfportret van haar man Frans Geuens die vaak de ramen openzette van zijn werkkamer in het begijnhof en passanten liet meekijken tijdens het schilderen”. http://www.kempenserfgoed.be/collectie/13-bladerenpartnercollectie/86-stedelijke-musea-lier/23924-rusthuis-paradijsmet-maria-verheyen

Collectie ‘Lier verzamelt’

29/01/2015


59

Praktijkvoorbeeld: Erfgoed en WZC

http://www.kempenserfgoed.be/collectie/13-bladeren-partnercollectie/86-stedelijke-musealier?sort=ca_object_labels.name_sort&per_page=9&page=8 29/01/2015


60


29/01/2015


61

Praktijkvoorbeeld: Erfgoed en WZC “Kan je ons informatie geven over de beelden die je zag op deze website?” • reminiscentieactiviteit: verhalen ophalen bij foto’s uit de Erfgoedbank = waardevolle info! • als vrijwilliger actief meewerken: foto’s taggen (trefwoorden, metadata) (individueel, in groep)

29/01/2015


62


http://www.kem penserfgoed.be/e rfgoed/50805lierkoffiebranderij?ty pe=popular

29/01/2015


63


Hoge resolutie beelden verkrijgbaar: bruikbaar voor reminiscentie activiteit, als decoratie, ...

29/01/2015


64

Erfgoed en WZC

29/01/2015


65

Praktijkvoorbeeld: Erfgoed en WZC “Heb je oude foto’s, kaarten of prenten?”  In WZC: Afspraken? Procedures? Als suggestie meegeven? (bv: bij de instapbrochure ‘bij overgang van woning naar WZC...’

Wat doet bewoner (of familie) met oude foto’s, prentbriefkaarten? Waar gaat dit materiaal naar toe?

• bij de overgang eigen woning  WZC: • bij overlijden in het WZC... Collectie WZC (animatie, therapie, ... Tento’s) Lokale Heemkring, stedelijk museum, ... Regionale Erfgoedcel ... 29/01/2015


66

Praktijkvoorbeeld: ‘herinneringen aan mijn huis’

29/01/2015


67

Praktijkvoorbeeld: ‘herinneringen aan mijn huis’ Voor mijn buurvrouw Margriet wordt de zorg voor haar zieke echtgenoot te zwaar en ze verhuizen samen naar een WZC. Margriet mist haar huis; zij had er best wat langer willen wonen... De familie vraagt me enkele foto’s binnenshuis te nemen, nu het huis nog niet verkocht is. Met de foto’s maken ze een fotoboek voor haar. Ze is er blij mee.

Had de familie er eerder aan gedacht, dan zou het fotoboek anders geweest zijn: mét in de foto’s de sfeer van hoe het er was, toen het nog bewoond was: de geliefde plekjes, de warmte ... WZC: idee om op te nemen in een begeleidende brochure ‘bij overgang naar het WZC...’ 29/01/2015


68

praktijkvoorbeeld: bewoner= zelf-regisserend onderwerp Rosy Martin & group: project outrageous agers Hoe beleven vrouwen het proces van ouder worden? Hoe beleven ze de beeldvorming die er in de samenleving is rond ‘oude vrouw zijn’?

29/01/2015


69

Achtergrond info over aanpak van Rosy Martin Portret + bio (kort!)  TURKU congress http://congress.utu.fi/phototherapy08/speaker_rm.php?print=yes

Eigen website:http://www.rosymartin.info/home.html http://www.rosymartin.co.uk/Hi.html

Photo Therapy approach in: Project representing ‘ageing’ (University of Sheffield)

LOOK AT ME! Images of Women and Ageing http://www.representing-ageing.com/workshops.php http://www.representing-ageing.com/photo_therapy_film.php http://www.representing-ageing.com/project_story_film.php 29/01/2015


70

Praktijkvoorbeeld: bewoner= zelf-regisserend onderwerp ‘Wish of a lifetime’ Aanpak ‘Herstel4U’ Kijk Kijk mij, kijk mij nou! p.12 - Willem: “Ik heb al heel lang mijn broer en zus niet gezien. Ik wil graag het contact met hen herstellen. Ook wil ik graag eens terug naar Zevenaar, naar voor mij vertrouwde plaatsen als mijn ouderlijk huis, de school, de kerk.” ©http://www.herstel4u.nl/94586040 29/01/2015


71

achtergrond info over Herstel4U Opzet: - Activiteit in herstelondersteunende zorg (‘strenghts’) -15 deelnemers ernstige psychiatrische stoornis / langdurige zorg GGZ-instelling - ‘traject waarin deelnemers ‘iets gaan doen dat als wens of verlangen in hen sluimert’, dat hen in contact brengt met hun ‘gave zelf’.

Essentie van aanpak:

Samen met hun mentorverpleegkundige ondernemen ze deze activiteit (vaak buiten het terrein van de instelling)

•Fotografie van het ‘mogelijke’:

Een externe fotograaf ging mee en legde de beelden vast,

 register van de ‘wens’ - activiteit

•Verlangens, wensen... uitvoeren en ‘op gevoelige plaat’ vastleggen (=bekrachtigen)

 foto’s van resultaat van deze activiteit (of vervolg erop)

•externe fotograaf

in 3 fotomomenten:  register ‘dit ben ik’ (hoe iemand leeft, dagelijkse activiteiten)

29/01/2015


72

Achtergrond info over Herstel4U

http://www.herstel4u.nl/94586040

http://ellenspanjers.wordpress.com/2012/0 7/04/fototentoonstelling-kijk-mij-nou/

http://www.expodisplayservice.be/nieuws/F oto_expositie_met_modulair_tentoonstellin gssysteem

29/01/2015


73

Praktijkvoorbeeld LOMAP Fotografie als participatie tool

Lomap, “de eerste smartphone – applicatie in het Vlaamse Jeugdwerk”. “Voor iedereen die met jeugd in de stad aan het werk gaat of gewoon zelf zijn mening over de buurt kwijt wil.” Mikt op participatie, erkenning, verantwoordelijkheid, mede-eigenaarschap. Lomap werd ontwikkeld door BEAM, het multimedialabo van JES. Yes is het stadslabo voor kinderen en jongeren in Antwerpen, Brussel en Gent

www.lomap.be 29/01/2015


74

Voorbeelden uit het werkveld

LOMAP •

“Lomap is een smartphone-app en fotografietool waarmee vooral kinderen en jongeren op een leuke en intuïtieve manier, door het toevoegen van kleurcodes en icoontjes, hun mening kunnen geven over een buurt of stad. Wat vinden zij van het nieuwe plein in de buurt, van de wijk achter het jeugdhuis of de school...?” Door middel van deze fotoapplicatie kunnen deelnemers in woord en vooral beeld hun visie op wat zij goed vinden aan hun woonomgeving, maar ook wat zij als pijnpunten of problemen ervaren. Deze gratis beschikbare app (Android smartphones) is een heel intuïtief instrument waar je zowel individueel, of met een groep mee aan de slag kan.

29/01/2015


75

Voorbeelden uit het werkveld

LOMAP •

Case 1 Cinq Blocs: 5 sociale woonblokken in het centrum van Brussel. De bedoeling was om kinderen en jongeren een stem te geven in het lastenboek dat werd opgemaakt voor de tijdelijke heraanleg van de directe omgeving van de 5 blokken. Via Lomap – foto’s antwoordden ze op vragen bij gerichte thema’s rond de wijk. In het laatste atelier werden placemats gemaakt met collages van de genomen lomap-foto’s. “Zo konden de kinderen en jongeren zien wat ze tijdens de participatieateliers zelf gecreëerd hadden, iets waar ze dan ook oprecht fier op waren. Bovendien werden de kinderen en jongeren nu ook geconfronteerd met de meningen en suggesties van anderen. In kleine groepjes en later ook in groep zorgden deze foto’s voor een verhelderende dialoog.”

29/01/2015


76

Praktijkvoorbeeld ‘Zelf fotograaf...’‘

29/01/2015


77

Zelf fotograaf... Foto atelier: opdrachten rond speelse, inhoudelijke thema’s die heel wat communicatie op gang kunnen brengen: ‘Aanwezig’, ‘Waar mijn ogen van gaan blinken’, ‘Overgang’, ‘life is ...’

29/01/2015


78

Zelf fotograferen... In het WZC en in de omgeving van het WZC? “Fotografie ent zich op de werkelijkheid...” Wat met de ‘ruimtelijke inperking’ ?

29/01/2015


79

Als de ruimte ingeperkt is… “Macrofotografie” ‘Breng uit je kamer, of uit de omgeving hier een klein voorwerp dat je dierbaar is, zoek een bijhorende achtergrond (tijdschriften), maak er een ‘dichtbij’ opname van’.

©Taller de Fotografía de MoNaMi, Escuela Roosevelt

29/01/2015


80

Als de ruimte ingeperkt is… “Macrofotografie”

©Kathleen Van Duffel, workshop “Avonden rond fotografie en therapie”, Artevelde Hogeschool 2011

29/01/2015


81

Als de ruimte ingeperkt is… “Macrofotografie”

©Marjan Van Doorselaer

29/01/2015


82

Macrofotografie inspiratiebron:

Micro/Macro - enscenering bv. Slinkachu, “little people in the city”, 2008

29/01/2015


83

Als de ruimte ingeperkt is… Praktijkvoorbeeld gevangenisproject BESCHRIJVING: 25 gedetineerden/geïnterneerden

uit de gevangenis van Gent gingen in op het voorstel van Victoria Deluxe om een brief te schrijven over een plek waaraan ze een positieve herinnering hebben. Elke brief werd verstuurd naar een fotograaf met de vraag een beeld te creëren verbonden aan de plek en geïnspireerd door het verhaal in de brief PLAATS EN JAAR: Gent, 2012 INITIATIEF: Victoria Deluxe COORDINATIE: Evy Menschaert EXPO In de Gevangenis: Open Monumentendag (9 September 2012) In de Stadsbibliotheek: Van 11 November tot 14 Januari MUZIEKTHEATER in de Gevangenis op 17, 18 en 25 November om 15 en 20 uur.

http://www.eduardotardaguila.net/gevangenisproject/ 29/01/2015


84

Praktijkvoorbeeld Gevangenisproject

http://eduardotardaguila.net/downloads/downloads-website/p&g/gevangenis-knack-/Gevangenisproject_Knack_120801.pdf

http://www.eduardotardaguila.net/gevangenisproject/

29/01/2015


85

Verder aan de slag met foto’s

Collage MaryJo Regier (Memory Makers): ‘wat heeft mijn echtgenoot allemaal aan zijn hoofd’ ‘so much to do, so little time Daryl and his passions...’ ©Creatief met foto’s 2, Cantecleer 2004, p.107

29/01/2015


86

Verder aan de slag met foto’s Rouwboek, herinneringsboek

29/01/2015


87


29/01/2015


88


cursus / atelier organiseren:

de Scraplounge http://www.scrapbooking-karin.be/

29/01/2015


89

Verder aan de slag met foto’s Zw/w Foto’s inkleuren

bv. ©Magela Ferrero (Uruguay) 29/01/2015


90

Fotografie in de context van een WZC Wat met het eindresultaat?

29/01/2015


91

eindresultaat van fotografie: presentatie? Criteria? gebruiksvriendelijk, duurzaam (herbruikbaar), ... voor wie?

Meer info: www.herstel4u.nl Initiatiefnemers: Guido Bogert, Ingrid Bogert en Jan Sitvast

29/01/2015


92

eindresultaat van fotografie: presentatie ? “De klassiekers...”: Fotoboek, kalender, placemat, drinkbeker, puzzel, wandposter, foto op doek, canvasfoto op metaal, facebook, pinterest ...

Of “out – of –the – box”?

29/01/2015


93

eindresultaat van fotografie: presentatie? Presentatie / installaties

Annette Messager

©Annette Mesager

29/01/2015


94

eindresultaat van fotografie: presentatie Foto’s op sterk water…

Museum Specimens, © Jo Spence Zie: http://nihilsentimentalgia09.wordpress.com/2008/08/01/%E2%95%91-jo-spence-phototherapy-%E2%95%91/

29/01/2015


95

eindresultaat van fotografie: presentatie Criterium: “uitbreidbaar / inkrimpbaar”

ixxi De ixxi kaarten bestaan uit 300 grams (0,3 mm dik) synthetisch mat materiaal, Synaps genaamd. Het is waterbestendig, scheurt niet, trekt niet krom en is bestand tegen UV-licht. Synaps is ontwikkeld door Agfa. Eigenschappen materiaal . vochtbestendig . scheurvast . antistatisch

http://www.ixxidesign.com/

xxi is een decoratief en flexibel wandsysteem. met koppelkruisjes en kaarten kun je in elk gewenst formaat je eigen interieurproduct maken. Kaarten kunnen eenvoudig gewisseld of aangevuld worden.

hang je ixxi met de bijgeleverde ophangstrip aan de muur of als roomdivider in je interieur 29/01/2015


96

Fotografie in de context van een WZC Mogelijke valkuilen?

29/01/2015


97

Aandacht voor valkuilen Veiligheid (voor creatie is een sfeer van veiligheid en vertrouwen nodig) • Hoe veilig is het medium fotografie? (zelfconfrontatie)

• Hoe veilig is de groep? (veilig genoeg om zich bloot te geven, te creëren, te engageren?) • Hoe veilig voelt de begeleider van de foto activiteit aan? • Hoe veilig is de context van het WZC?

29/01/2015


98

Aandacht voor valkuilen “Veiligheid”

Een bewoner bevindt zich in een WZC in een positie van onmacht:  Hoe veilig voelt het voor de bewoner van een WZC om • wel/niet deel te nemen aan de activiteit? • een mening, standpunt te kennen te geven via fotografie? “Als ik hier teveel mijn mening geef, word ik voortaan pas als laatste in bed geholpen” “Ik dacht: help, wat gaat er met de foto’s gebeuren? Straks ben ik overal te zien via internet”

29/01/2015


99

Aandacht voor valkuilen “Fotografie is participatie, is macht” • Wie maakt de foto’s? Wie krijgt de kans foto's te maken? • Wie selecteert het eindresultaat voor: (diashow, verslag, website, tijdschrift, nieuwbrief, tento) ...?

• Wie bepaalt wat er later met de foto’s gebeurt? • Hoeveel inspraak hebben de deelnemers? 29/01/2015


100

Aandacht voor valkuilen “De kracht van een foto, de kracht van fotografie”

• Fotografie is nooit zonder betekenis voor een individu en ook de groep draagt betekenissen in zich, in foto’s komen dingen naar boven drijven die latent aanwezig zijn. • Een fotogroep verwerft stilaan een eigen identiteit en ‘kracht’.  Hoe ga je daar als organisator mee om? Gebruiken, stimuleren of afblokken, weigeren, boycotten? Wat laat het WZC toe?  “... One Flew Over the Cuckoo's Nest...” (boek,film)

29/01/2015


101

Aandacht voor valkuilen

Privacy Recht op afbeelding Portretrecht Gebruiksrecht Auteursrecht

29/01/2015


102

Aandacht voor valkuilen Privacy Recht op afbeelding Portretrecht Gebruiksrecht + Auteursrecht

• Auteursrecht: http://beeldkracht.blogspot.be/2012/11/auteursrecht-op-fotos-waar-hebben-we.html •

Recht op afbeelding een recht waarbij voor elke menselijke afbeelding, maar ook het gebruik van die afbeelding toestemming vereist is van de afgebeelde persoon het is alleen aan de betrokken persoon toe te beslissen of van hem een afbeelding mag worden genomen en gebruikt

http://www.privacycommission.be/nl/recht-op-afbeelding

29/01/2015


103

Aandacht voor valkuilen “Co-creatie...”

“Deelnemers zijn geen gereedschap…” … waarmee de doelstellingen van de organisator / belanghebbenden worden gerealiseerd. Co-creatie = samenwerking waarbij alle deelnemers invloed hebben op het proces en op het product van het proces. Voorwaarden zijn: continue dialoog, gelijkwaardigheid, wederkerigheid, sfeer van openheid en vertrouwen

29/01/2015


104

Aandacht voor valkuilen CHECK: ZIT HET ALLEMAAL OP 1 LIJN?

- subsidies? (voorwaarden, ‘eisen’...) - context WZC (missie & visie)/doelen van de organiserende partner(s) & stakeholders? ↨ - karakteristieken van de deelnemers (bewoners, fotografen) - fysieke & psychische ruimte van het WZC - karakteristieken van het medium fotografie ↨ - presentatie eindresultaat “Deelnemers zijn geen gereedschap” waarmee de doelstellingen van de organisatoren / steakholders worden gerealiseerd. 29/01/2015


105

Aandacht voor valkuilen Fotografie = creatie = co-creatie = interactie Tussen fotograaf en onderwerp: ‘klikt het’? ‘wat brengt fotograaf teweeg’? (interactie, klimaat...) ‘welke visie’ heeft de fotograaf op ouderdom, WZC...? ‘hoe brengt de fotograaf het thema in beeld’?

29/01/2015


106

Aandacht voor valkuilen co-creatie: = samenwerking + coördinatie • communicatie & samenwerking tussen de organiserende partners? • communicatie & samenwerking tussen de planners (concept) en de uitvoerders? • zijn leden van de doelgroep van bij aanvang vertegenwoordigd bij projectconcept? • wie heeft inspraak in het project (van concept tot uitwerking)? • ontwerp van het project: vast omlijnd of flexibel? bijsturing in verschillende fasen mogelijk? • verborgen agenda’s van de verschillende betrokkenen? 29/01/2015


107

Aandacht voor valkuilen Co-creatie: raming kosten/tijd: ‘projectmanagement’! • • • • •

brainstorm projectconcept + uitwerking overleg, communicatie & planning: vooraf, tussentijds, evaluatie aantal sessies fotografie voorbereiding eindresultaat: selectie, bewerking, afwerking foto’s de praktische uitwerking van het eindresultaat enzv...

29/01/2015


108

Aandacht voor valkuilen Belang van een kwalitatieve presentatie! Een extraatje meer (inzet, budget, uitwerking) voor een kwalitatieve presentatie van het resultaat, tilt het niveau van het project snel omhoog en geeft meer kans op een duurzaam resultaat

29/01/2015


109

Literatuurlijst namen geciteerd in ppt: Judith Zadoks & Paulien den Bode, Ruimte door beelden. Werken met visuals. Voor adviseurs, trainers en coaches. Zadoks, 2006, 96 pp. Terry Barrett, Criticizing Photographs: An Introduction to Understanding Images. New York, Ohio State University, McGraw-Hill, 2005 (4de Ed.), x-302 pp. Hilde Braet, De kracht van een foto. Antwerpen, garant, 2012, 151pp. Jan Sitvast, Fotografe als verpleegkundige interventie. Dwingeloo, Kavanah, 2004, 103pp.

29/01/2015


110

Co-creatie: fotografie in WZC

Recommend Documents