Draaiboek infectiebeleid in het woonzorgcentrum (WZC)… Dag van de ziekenhuishygiëne - UZ Gent 10 december 2013
Dr. Tessa Van Houtte CRA WZC Wissekerke te Bazel
Doel: 1. Voorstellen Inhoud Nieuwe accenten
2. Werken met … Bril CRA (Coördinerend Raadgevend Arts)
Bedenkingen
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
2
Hoe ? Historiek Inhoud overlopen Toepassing Bewoner met diarree
Vervolgverhaal
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
3
Historiek: groeiproces ! DRAAIBOEK :
INFECTIEBELEID IN RVT - ROB
2006
REGIO WAASLAND
2006 UZ Gent 10-12-2013
2009 draaiboek infectiebeleid wzc
2012
4
Historiek:
verschillende invalshoeken CRA waasland later ook andere CRA’s Huisartsen Rusthuiskoepels en woonzorgcentra Ziekenhuishygiëne Vaccinatie en epidemiologie Arbeidsgeneeskunde WIV (Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid) Hoge School Gent (opleiding verpleging) Academisch centrum huisartsgeneeskunde(KUL) Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
5
Eindelijk van start 2012 ! ? 22 mei 2012 Handhygiëne campagne Brussel
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
6
Project 2011: eindresultaat Doe – kaft + interactieve PC-versie Acco Idewe
On – line gratis aangeboden www.zorginfecties.be interactieve PDF-versie UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
7
Inhoudstafel Woordkeuze 1. Inleiding 2. Algemene Maatregelen 3. Bijkomende Maatregelen 4. Vaccinaties 5. Arbeidsgeneeskunde 6. Aanvullende informatie 7. Materiaal voor navorming 8. Bronnen, links en bijlage UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
HGR 8
1. Inleiding Algemene maatregelen = preventie Bijkomende maatregelen = verspreiding voorkomen
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
9
1. Inleiding Werkinstrument Uniformiteit Tijdwinst Toegankelijk Correcte actuele informatie Voorkomen paniekreactie Communicatiemiddel steekkaarten
Kaft met interactieve CD-rom UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
10
Werkinstrument: hulpmiddel CRA Bestaande infectiebeleid Toetsen Bijsturen Integreren in het kaft
Raadplegen Vb bij epidemie Maken van afspraken
Bijscholingen UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
11
2. Algemene maatregelen Restrictief antibioticabeleid Algemene voorzorgsmaatregelen Vaccinatie Infectiebeleid WZC Staande orders Verwittigingsdiagram
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
12
Restrictief antibioticabeleid Stop: opmars Multiresistente ziekteverwekkers Basisprincipes = juist
Aangewezen product Dosis Duur Diagnose
CRA overleg met huisartsen WZC formularium beperkte lijst antibiotica werken met 1 labo UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
13
2. Algemene maatregelen Restrictief antibioticabeleid Algemene voorzorgsmaatregelen Vaccinatie Hygiëneplan WZC Staande orders Verwittigingsdiagram
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
14
Algemene voorzorgsmaatregelen Toepassen Bij alle bewoners Ziek of niet ziek Door alle zorgverstrekkers Ook bezoekende huisartsen !
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
15
Algemene voorzorgsmaatregelen
2.1.Handhygiëne
Handhygiëne = hoeksteen! UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
16
Algemene voorzorgsmaatregelen
2.1.Handhygiëne Handen wassen met water en zeep Handen ontsmetten met handalcohol Niet-steriele latexvrije wegwerphandschoenen Overzicht in de praktijk Verzorging van de huid Praktische uitvoering Techniek UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
17
Algemene voorzorgsmaatregelen
2.2. Persoonlijke – hoest - nieshygiëne
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
18
Algemene voorzorgsmaatregelen
2.2. Persoonlijke – hoest - nieshygiëne
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
19
Algemene voorzorgsmaatregelen 2.3. Onderhoud
Productkeuze bij ontsmetting oppervlakten en voorwerpen
Linnen, afval, kamer, instrumenten, bedpan en urinaal …
2.4. Prikaccidenten
Bewoner met hepatitis B, glycemiebepalingen, afval
Kapper, pedicure en manicure
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
20
2. Algemene maatregelen Restrictief antibioticabeleid Algemene voorzorgsmaatregelen Vaccinatie Hygiëneplan WZC Staande orders Verwittigingsdiagram
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
21
Staande orders Doel:
Herkennen infectie Inschatten ernst van een infectie
Algemene richtlijnen vermoeden infectie 1) Algemene symptomen = 5 vitale parameters 2) Specifieke symptomen • NKO, luchtwegen, urineweg, maag-darm, … 3) Alarmsymptomen
Werkschema’s koorts, braken, diarree, .. Vb Bewoner met diarree en koorts UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
22
Staande orders
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
23
2. Algemene maatregelen Restrictief antibioticabeleid Algemene voorzorgsmaatregelen Vaccinatie Hygiëneplan WZC Staande orders Verwittigingsdiagram + stappenplan Vb bewoner met diarree en koorts ! vermoeden van clostridium UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
24
Stappenplan = eenvoudig!
Melding Opvolging Bijsturen Evalueren
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
25
STAP 1 = melding Hoofdverpleegkundige
en/of
huisarts
Verwittigingsdiagram bij infectieziekten met besmettingsgevaar
verwittigt CRA
Hoofdverpleegkundige
Huisarts
Dagelijks verantwoordelijke
Coördinerend en Raadgevend arts CRA: …………………………………….. Tel: ………………………………………. E-mail: …………………………………..
Toezicht volksgezondheid
Huisartsen
Arbeidsgeneesheer
Provincie: …………………………….
Bezoekende huisartsen:
Dr: ………………………………………………
Wacht: 02/512.93.89
…………………………………………
Tel: ...…………………………………………..
FAVV: ……………………………………
………………………………………… .
E-mail: ...……………………………………… Personeel
Bewoners
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
26
STAP 1 = melding Volstaan algemene voorzorgsmaatregelen? Steeds overlopen en aandacht op vestigen = nee Bijkomende voorzorgsmaatregelen afspreken? Steekkaart opstellen
= ja
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
27
STAP 1 = melding Hoofdverpleegkundige verwittigt dagelijkse verantwoordelijke Checken aangifteplicht verwittig Toezicht Volksgezondheid
= niet nodig behalve bij vermoeden epidemie = meer dan 2 gevallen
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
28
Individuele steekkaart: algemene voorzorgsmaatregelen blijven toepassen!
Aanmaak
NAAM:
Individuele steekkaart Snel info uitwisselen
Verzorgend team Onderhoud Keuken Transport Bezoek
Valkuil = beroepsgeheim ! UZ Gent 10-12-2013
START:
STOP:
Bijkomende voorzorgsmaatregelen Besmettelijk materiaal
…………………………………………………………………………….
Eenpersoonskamer
…………………………………………………………………………….
Duur isolatie
…………………………………………………………………………….
Handhygiëne
…………………………………………………………………………….
Masker
…………………………………………………………………………….
Handschoenen
…………………………………………………………………………….
Overschort
…………………………………………………………………………….
Veiligheidsbril
…………………………………………………………………………….
Linnen
…………………………………………………………………………….
Afval
…………………………………………………………………………….
Instrumentaria
…………………………………………………………………………….
Bedpan/urinaal/toilet
…………………………………………………………………………….
Eetgerei
…………………………………………………………………………….
Excreta/secreta
…………………………………………………………………………….
Onderhoud
…………………………………………………………………………….
Transport
…………………………………………………………………………….
Bezoek
…………………………………………………………………………….
Einde isolatie
…………………………………………………………………………….
Opmerkingen
…………………………………………………………………………….
IN OVERLEG MET:
draaiboek infectiebeleid wzc
29
3. Bijkomende maatregelen
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
30
3.1. Bijkomende Voorzorgsmaatregelen
Discussie 1)Dragen van beschermende kledij 2)Linnen 3)Afval
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
31
Afval risicohoudend afval: gele containers of naaldcontainer
niet-risicohoudend afval:
gewone vuilniszakken vuilniszak slechts tot 2/3 vullen dagelijks verwijderen vuilniszak eerst sluiten voor het verwijderen
hygiëneplan WZC UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
32
3.1. Bijkomende Voorzorgsmaatregelen Beschermende kledij: overschort handschoenen masker Veiligheidsbril
Isolatie bronisolatie beschermende isolatie
Vorm van isolatie en beschermende kledij UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
33
3.1. Bijkomende Voorzorgsmaatregelen
Overdrachtswegen rechtstreeks / onrechtstreeks contact druppels aerogeen
Beschermende kledij Vorm van isolatie
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
34
Individuele steekkaart: algemene voorzorgsmaatregelen blijven toepassen!
Diarree met koorts
…
NAAM:
vermoeden clostridum !
Individuele steekkaart Algemene Voorzorgsmaatregelen Blijven toepassen
!
START:
STOP:
Bijkomende voorzorgsmaatregelen Besmettelijk materiaal
…………………………………………………………………………….
Eenpersoonskamer
…………………………………………………………………………….
Duur isolatie
…………………………………………………………………………….
Handhygiëne
…………………………………………………………………………….
Masker
…………………………………………………………………………….
Handschoenen
…………………………………………………………………………….
Overschort
…………………………………………………………………………….
Veiligheidsbril
…………………………………………………………………………….
Linnen
…………………………………………………………………………….
Afval
…………………………………………………………………………….
Instrumentaria
…………………………………………………………………………….
Bedpan/urinaal/toilet
…………………………………………………………………………….
Eetgerei
…………………………………………………………………………….
Excreta/secreta
…………………………………………………………………………….
Onderhoud
…………………………………………………………………………….
Transport
…………………………………………………………………………….
Bezoek
…………………………………………………………………………….
Einde isolatie
…………………………………………………………………………….
Opmerkingen
…………………………………………………………………………….
IN OVERLEG MET:
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
35
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
36
Linnen steeds handschoenen dragen bij manipulatie van linnen dat duidelijk bevuild is met bloed, stoelgang, urine en andere lichaamsvochten minimaal manipuleren: niet uitschudden direct in linnenzak niet tegen beroepskledij houden steeds vervangen bij zichtbare bevuiling systematisch wekelijks verschonen aandacht handhygiëne: steeds handen ontsmetten met handalcohol vooraleer naar de volgende kamer steeds wassen op 60°C of meer delicaat linnen: voorwas, lang wasprogramma, voldoende wasproduct, niet te veel in wasmachine UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
37
Welke steekkaart? overzicht Symptoom Diarree Hoest Huidinfectie
Infectieziekten Flash info ziekten Bijkomende voorzorgsmaatregelen UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
38
Bijkomende voorzorgsmaatregelen: DIARREE incontinentie voor stoelgang – slechte lichaamshygiëne Besmettelijk materiaal
= stoelgang = voorwerpen, voedsel en handen met stoelgang bevuild
Eenpersoonskamer
• ja
Duur isolatie
• afhankelijk van diagnose • afhankelijk van klinische evolutie
Handhygiëne
• basishouding
Masker
• neen
Handschoenen
• altijd bij het betreden van de kamer
Overschort
• enkel bij zorgcontacten
Veiligheidsbril
• neen
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
39
MAAR Einde isolatie
• aandachtspunten bij eindschoonmaak kamer: zie hygiëneplan WZC
!
bij vermoeden Clostridium: zie andere fiche Clostridium difficile
Opmerkingen
o.a. iedereen die de kamer betreedt, draagt handschoenen en overschort ! !
UZ Gent 10-12-2013
bij epidemie-outbreakanalyse: kweken stoelgang afnemen bij vermoeden voedselintoxicatie: cultuur besmet voedsel en Toezicht Volksgezondheid contacteren
draaiboek infectiebeleid wzc
40
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
41
Opmerking geen paniek het belang van handhygiëne onderstrepen stoelgang voor onderzoek moet binnen de 2 uur in het labo zijn, anders in de koelkast bewaren bepalen van Clostridiumtoxine is belangrijker dan de cultuur want patiënt met positieve toxines is besmettelijk patiënt met positieve cultuur is niet noodzakelijk besmettelijk UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
42
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
43
Interactieve CD - rom
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
44
Individuele steekkaart: algemene voorzorgsmaatregelen blijven toepassen! NAAM: Mister X
START: 16/06/2012
STOP:
Bijkomende voorzorgsmaatregelen: CLOSTRIDIUM DIFFICILE
Besmettelijk materiaal
= voorwerpen of handen met stoelgang bevuild, eventueel onzichtbare sporen
Eenpersoonskamer
• ja
Duur isolatie
• 2 tot 3 dagen na het stoppen van de diarree; cultuur stoelgang hoeft niet negatief te zijn
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
45
Bijkomende voorzorgsmaatregelen: CLOSTRIDIUM DIFFICILE (vervolg)
Handhygiëne
• basishouding + eerst handen wassen met water en zeep en nadien ontsmetten! (handalcohol alleen helpt onvoldoende)
Masker
• neen
Handschoenen
• altijd bij het betreden van de kamer! Eerst aandoen, dan pas overschort aan! Eerst handschoenen uit, dan overschort uit!
Overschort
• altijd bij het betreden van de kamer met lange mouwen (of goed nadien de voorarmen wassen met water en zeep en daarna met handalcohol
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
46
Bijkomende voorzorgsmaatregelen: CLOSTRIDIUM DIFFICILE (vervolg)
• bij verschonen lakens en kleding: steeds handschoenen + overschort aan Linnen
• naargelang vervuiling: bedlinnen en kledij verversen • linnen en kledij verzamelen op de kamer en dagelijks verwijderen
Afval
UZ Gent 10-12-2013
• geen bijkomende voorzorgsmaatregelen
draaiboek infectiebeleid wzc
47
Bijkomende voorzorgsmaatregelen: CLOSTRIDIUM DIFFICILE (vervolg) • verplicht individueel houden (inclusief stethoscoop, thermometer,…)
Instrumentaria • onmiddellijk ontsmetten na gebruik: zie hygiëneplan WZC
• persoonlijk houden Bedpan/urinaal/toilet
• normale ontsmettingsprocedure • steeds doorspoelen met gesloten deksel!
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
48
Bijkomende voorzorgsmaatregelen: CLOSTRIDIUM DIFFICILE (vervolg)
• als laatste afruimen, met handschoenen aan Eetgerei
• kar of eetgerei direct naar de keuken brengen • materiaal onmiddellijk in de afwasmachine doen
Excreta/secreta
UZ Gent 10-12-2013
• verwijderen via sanitaire afvoer en gewone afvalprocedure
draaiboek infectiebeleid wzc
49
Bijkomende voorzorgsmaatregelen: CLOSTRIDIUM DIFFICILE (vervolg)
• overschort en handschoenen dragen • kamer als laatste poetsen
Onderhoud
• reinigen en ontsmetten: met chlooroplossing van minimaal 1000 ppm volgens hygiëneplan WZC ! volgorde respecteren: van proper naar vuil: eerst horizontale oppervlakken, dan contactpunten, daarna de vloer en als laatste het sanitair ! onderhoudsmateriaal in de kamer houden
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
50
Knipperlichtkaart
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
51
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
52
Bijkomende voorzorgsmaatregelen: CLOSTRIDIUM DIFFICILE (vervolg)
Transport
UZ Gent 10-12-2013
• toegelaten, tot een minimum beperken • dienst verwittigen, bij voorkeur onderzoek of ingreep als laatste plannen • isolatiemaatregelen blijven respecteren • de bewoner draagt beschermende kledij • voor vervoer hoofd- en voeteinde bed en/of rolstoel ontsmetten en linnen verversen • transferdocument invullen en meegeven
draaiboek infectiebeleid wzc
53
Bijkomende voorzorgsmaatregelen: CLOSTRIDIUM DIFFICILE (vervolg)
• toegelaten • informatiekaart bezoekers invullen en toelichten: eerst handen wassen met water en zeep en goed Bezoek
-
naspoelen en daarna de handen ontsmetten voor het verlaten van de kamer zwangeren: toegelaten kinderen: niet toegelaten
• zich steeds eerst melden aan de verpleging
• deze bewoner als laatste bezoeken en direct naar huis UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
54
Bijkomende voorzorgsmaatregelen: CLOSTRIDIUM DIFFICILE (vervolg)
Mister X
19/06/12: • eindelijk uitslag: clostridium toxines positief • gezondheidstoestand ging achteruit • opgenomen in het ziekenhuis • voor hoelang?????
Einde isolatie
• heel de kamer reinigen en ontsmetten met een chlooroplossing 5000 ppm, contacttijd 7 minuten • (scheidings)gordijnen wassen op 60°C
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
55
Bijkomende voorzorgsmaatregelen: CLOSTRIDIUM DIFFICILE (vervolg)
• Bij elke nieuwe diarree Clostridium difficile in overweging nemen en eventueel cohorteren (miniquarantaine) • Opdrijven van de onderhoudsfrequentie
Opmerkingen
! Chlooroplossingen (aanbevelingen HGR 05/2008) bijvoorbeeld chloramine 0,5% oplossing voor 1250 ppm ! bij overschort zonder lange mouwen: extra aandacht: voorarmen mee reinigen en ontsmetten na het uitdoen van de overschort en handschoenen
IN OVERLEG MET:
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
56
STAP 2 = opvolging Hoofdverpleegkundige volgt het goed toepassen van de maatregelen op Nieuwe gevallen worden aan de CRA gemeld Bij vermoeden epidemie … CRA verwittigt Toezicht volksgezondheid
Bijkomende maatregelen bijsturen? UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
57
STAP 3 = afronden Besmettingsgevaar geweken Opheffen bijkomende maatregelen Meedelen:
Dagelijkse verantwoordelijke Verplegend personeel Onderhoud Ander personeel WZC
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
58
STAP 4 = evaluatie Aanpak Doorspelen info Implementeren genomen maatregelen
Vlot verlopen? Bijsturen naar de toekomst! UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
59
Vervolgverhaal = uitdaging! Implementatie
WZC: teach the teacher Huisartsen: LOK CRA: CRA - BasisVorming Ziekenhuizen: ZH hygiëneplatforms Arbeidsgeneeskunde Overheid
Vervolgverhaal = update houden Toetsen Bijsturen Aanvullen
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
60
Tot Slot … Discussie op gang gebracht tussen verschillende partners betrokken bij het infectiebeleid in WZC Meer ondersteuning, transparantie, uniformiteit
Evenwichtsoefening WZC versus ziekenhuis
Vertrouwd geraken met algemene en bijkomende maatregelen Haalbaar en nodig dagdagelijkse praktijk Prijskaartje en belasting voor het milieu UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
61
Wordt vervolgd …
UZ Gent 10-12-2013
draaiboek infectiebeleid wzc
62