Charlotte Van Gils
Rotterdamse haven
14 november 2011
De Rotterdamse haven 1.1 onderwerp Dit werkstuk gaat over de Rotterdamse haven en het deltaplan (met name de maaslandkering). Hoofdstuk één gaat over de geschiedenis van de Rotterdamse haven en hoofdstuk twee gaat over het deltaplan. Hoofdstuk drie is de conclusie. Ieder hoofdstuk is onderverdeeld in paragrafen met een ‘kopje’. Bij hoofdstuk één en twee heb ik een aparte inleiding gemaakt. In hoofdstuk 2 beantwoord ik de deelvragen en de hoofdvraag, de hoofd- en deelvragen staan hieronder 1.2 hoofd- en deelvragen Hoofdvraag: - waarom zijn de deltawerken gebouwd ? Deelvragen: - waar liggen de deltawerken ? - ze al hun nut al bewezen ? - wat is er zo bijzonder aan de deltawerken ? - wat zijn de voor- en nadelen ? - heeft de natuur onder al de dammen geleden? - wat is de stormvloedkering van de nieuwe waterweg,en hoe werk die ? - waarom zijn de stormvloedkeringen gebouwd ? 1.3 hoe ik begon Ik begon met het maken van de hoofd en deelvragen. Daarna ben ik op zoek gegaan naar informatie op internet. Maar ik kon weinig over het onderwerp vinden. Dus heb ik daarna nieuwe hoofd- en deelvragen bedacht, en informatie gezocht op internet. Over dit onderwerp was wel veel te vinden. Ik heb een paar sites en teksten van enkarta uitgeprint zodat ik ze overzichtelijk voor had. Toen heb ik met een marken aangestreept wat ik in mijn werkstuk wilde hebben. Ik heb ze daarna een beetje in mijn eigen woorden gezet of samengevat en zelf dingen geschreven. Alle teksten waren af en daarna ging ik plaatjes zoeken op internet en uit de atlas en die heb ik erbijgevoegd.
1
Charlotte Van Gils
Rotterdamse haven
14 november 2011
Hoofdstuk 1 Hoe een gewone vissershaven uitgroeide tot de grootste haven van de wereld 1.1 Inleiding In de 14e eeuw is Rotterdam nog een visserdorp aan de rivier de Rotte Zes eeuwen later is het de grootste haven ter wereld. De ontwikkeling van visserhaven tot Mainport is vooral de laatste eeuw snel gegaan. In dit hoofdstuk zal ik het hebben over de ontwikkeling van de Rotterdamse haven. In 1.2 heb ik een kort overzicht gemaakt van de gebeurtenissen in een bepaalde periode, in 1.3 ga ik dieper op de genoemde gebeurtenissen in. Op de pagina hiernaast zie je een kaartje van de Rotterdamse haven, dan is het verhaal makkelijker te begrijpen 1.2 Beknopte geschiedenis Rond 1328: beginnen de eerste havenactiviteiten met de aanleg van de Haven 1864: Aanleg Nieuwe Waterweg 1900-1930: Waalhaven en Merwehaven 1930-1940: Petroleumhavens 1940-1945: De haven verwoest 1950-1960: Botlek en Europoort 1962: De grootste haven ter wereld 1969: Verdieping Nieuwe Waterweg 1967: Start containerisatie 1970: Aanleg Maasvlakte 1980-1997: Verdere groei en distributie 1.3 Uitgebreide geschiedenis Rond 1328 ontstond er een kleine haven die tot de16e eeuw een vissershaven bleef, een haven voor de haringvisserij en de haringhandel. De havens die toen in gebruik waren stonden in verbinding met de rivieren en ze waren zo aangelegd dat de schepen voor de koopmanshuizen konden lossen. Later werden deze havens gedempt of gebruikt voor de binnenvaart. Via het Brielse gat en de Botlek was er 2
Charlotte Van Gils
Rotterdamse haven
14 november 2011
in die tijd toegang tot de Noordzee. De val van Antwerpen in 1585 zorgde ervoor dat Rotterdam een deel van de Antwerpse voorraadmarkt (opslag) overnam en dit betekende samen met de deelname ven Rotterdam in de Oost-Indische en West-Indische Compagnie het begin van Rotterdam als handelshaven. Al gauw trekt de in- en uitvoer van producten de aandacht en komen er banden met havens in Engeland en Portugal. De export neemt toe en er worden een twaalftal andere havens aangelegd. Rotterdam groeit uit tot een welvarend Oudhollands havenstadje. In 1864 start men met het graven van een vaargeul zonder sluizen als definitieve monding van de Rijn en Maas in de Noordzee. De directe verbinding met zee is gunstig voor de doorvoer van Duitse kolen en staal. Het massavervoer ontstaat. De waalhaven is in 1906 aangelegd, deze haven was bedoeld voor de overslag (transport) van granen, ertsen en kolen. Nu worden er in de haven vooral containers gedistribueerd Aan de andere kant van de maas ligt de merwehaven, die is aangelegd in 1923. De merwe haven is een fruitport. In 1929 werd gestart et de aanleg van de 1e petroleumhaven, hier kwam in 1936 de eerste olieraffinaderij van de Rotterdamse haven. In 1938 is met begonnen met de bouw van een 2e petroleumhaven. De 2e WO begon. In de 2e wereldoorlog is zijn niet alleen steden getroffen, maar ook de haven. De hebben de Rotterdamse haven meerdere malen gebombardeerd. De Duitsers hebben 35% van de kademuren, 45% van de overslagcapaciteit en 30% van de opslagruimte vernietigd. Toen de oorlog was afgelopen, was het erg belangrijk dat de haven snel weer hersteld zou worden, dan had Nederland weer een bron van werkgelegenheid en van inkomsten. Dit gebeurde o.a. met het geld wat de Amerikanen aan veel Europese landen gaf na de 2e WO, dat men het ‘marchal plan’ noemde. In 1950 was de haven weer helemaal hersteld, en veel moderner als het daarvoor was dus zo werd de haven nog aantrekkelijker. De haven groeide erg, de 1e en 2e Petroleumhaven waren niet meer genoeg voor de industrie, dus in 1950 begon men aan de 3e petroleumhaven, in 1954 was men klaar. Die 2 havens waren weer niet genoeg en men had nog meer industrieterrein nodig, en wel op korte termijn. In 1960 begon men al aan de ‘europoort’ het werd in 3 fasen aangelegd en men begon bij het dichtste punt bij zee, de 4e petroleum haven, daarna het callandkanaal, en als laatste het middendeel, het hartelkanaal. In 1962 werd Rotterdam de grootste haven van de wereld, de zee overslag bedroeg toen ruim 96 miljoen ton. Dus je begrijpt wel dat er hele grote schepen nodig waren, met een grote diepgang. Daarom moesten in 1969 de havenbekkens en toegangswegen tot die bekkens worden uitgediept, eerst tot 62 toen 65 à 68 à 72 voet. Steeds meer ging men ook met containers werken en er kwamen ook speciale containerschepen. Halverwege de jaren zestig vestigde zich in de Eemhaven een containeroverslagbedrijf (ECT). In 1967 legde het eerste containerschip, de US Fairland, met aan boord 226 containers hier aan. dit was de eerste transatlantische overtocht van en containerschip. De haven groeide nog steeds en de reeds aangelegde havens waren niet meer genoeg, er moest dus meer grond bijkomen. In 1970 begon men toen met de aanleg van de maasvlakte, een gebied van 3000 ha voor de kust. Nu kon de haven nog meer groeien. Er werden ook steeds meer containers vervoerd. De totale overslag van containers bedroeg in 1985 nog 2,7 miljoen en tien jaar later was dit aantal al verdubbeld.Dit kwam o.a door de 3 distriparken waarmee men in 1992 begon. 3
Charlotte Van Gils
Rotterdamse haven
14 november 2011
Hoofdstuk 2 De deltawerken, het achtste wereldwonder 2.1 Inleiding Na de overstromingsramp van 1 februari 1953 was iedereen er van overtuigd dat zoiets nooit meer mocht gebeuren. De regering riep deskundige mensen bij elkaar. Zij moesten uitzoeken wat er het beste kon worden gedaan om te zorgen dat ons land nooit meer te maken zou krijgen met zo’n vreselijke overstroming. Deze groep mensen, de deltacommissie genoemd ging meteen hard aan het werk. Binnen 4 maanden, terwijl de grond nog niet eens overal droog was, bracht de commissie haar eerste advies aan de regering uit, het deltaplan was geboren. Dit hoofdstuk gaat over het deltaplan. 2.2 De strijd tegen het water De deltawerken zijn een groep van dijken en liggen in Zeeland. 1 veersdam 6 hollandse ijsel dam 2 stormvloedkering / oosterschelde dam 7 volkerakdam 3 st. philipsdam 8 grevelingsdam 4 haringsvlietdam 9 volkerdam 5 stormvloedkering / maaslandkering 10 oesterdam 11 zandkreekdam Een belangrijke vraag bij de aardrijkskunde is ‘waarom daar’ maar bij dit onderwerp is dat moeilijk te zeggen want je kan niet per dam appart zeggen waarom die daar ligt want dat zou veel te lang duren De Oosterschelde dam en de Maaslandkering zijn allebei stormvloedkeringen. Regelmatig worden die met elkaar verward, men denk dan dat met de stormvloedkeing de maaslandkering wordt bedoelt, maar dat is dus niet zo. De maaslandkering word ook wel de stormvloedkering van de nieuwe waterweg genoemd. Alle dammen samen vormen het deltaplan, het was heel moeilijk te ontwerpen. Na de watersnood ramp in 1953, waar ik later meer over zal vertellen werd meteen een soort commissie aan gesteld, de deltacommissie. De deltacommissie bestond uit veel architecten en waterkundigen. Ze hadden al snel een voorstel. Het voorstel luidde als volgt Eerst zou het eiland Schouwen, het meest bedreigde eiland, tot 5 meter + NAP (nationaal Amsterdams peil), te verhogen en om in de monding van de Hollandse Ijssel bij Krimpen aan de Ijsel een stormvloedkering te bouwen. Beide voorstellen werden direct door de regering aangepakt. Een jaar na de stormvloed bracht de commissie haar belangrijkste voorstel op tafel: het Deltaplan. In het Deltaplan stond dat in de ondingen van 4 grote zeegaten in het Zuidwesten van Nederland grote afsluitdammen moesten worden gebouwd. Dan zou 4
Charlotte Van Gils
Rotterdamse haven
14 november 2011
de zee daar nooit meer kunnen binnendringen. Eerst zouden de eenvoudigste dammen gebouwd worden. De moeilijkste zou men tot het laatst bewaren. Waarom sommige afsluitingen zo moeilijk waren zal ik nu uitleggen: In een eilandengebied als dat is het niet mogelijk om een zeegat zo maar af te sluiten, zonder rekening met andere zeegaten te houden. Als het Brouwershansche Gat afgesloten zou worden zou het water toch nog via de Oosterscheldedam en het Haringvliet achter de oosterscheldedam kunne komen. Daarom moet, om dat et voorkomen extra dammen gebouwd worden om de achterkant van de verschillende zeegaten af te sluiten. Zulke dammen moesten er komen in de Zandkreek, die de achterkant van het Veerse Gat was, in het Volkerak om de achterkant van het Haringvliet dicht te krijgen en in de Grevelingen om de achterzijde van het Brouwershavensche Gat af te sluiten Er waren nog meer problemen. Door het Haringvliet bereikt bijna de helft van het Rijnwater en bijna al het Maaswater de zee. Die rivieren konden natuurlijk niet zomaar worden gestopt want het water moet natuurlijk wel ergens naartoe, namelijk de zee. Als je toch zomaar zo’n dam zou bouwen zou Nederland onderwater lopen. In de Haringvlietdam moesten dus GROTE SLUIZEN komen om het rivierwater, naar de Noordzee te kunnen afvoeren. Ook de scheepvaart was een probleem. Tussen Antwerpen in België en de Rijn bestaat een drukke scheepvaartverbinding. Als die verbinding door een dam zou worden geblokkeerd zou men in België vreselijk boos worden, want bij antwerpen is ook een grote haven. Daarom moesten er ook in de Volkerakdam sluizen komen. Toen een aantal van de dammen af waren bleek dat de natuur er flink onder zal gaan lijden…… Op vele plaatsen waar voorheen zout water stroomde, stroomt nu zoet water. Dat komt Doordat op veel plaatsen dammen kwamen die een obstakel vormden voor het zoute water. Nu werden delen waar vroeger zout water was opeens zoet water, die overgang konden veel planten en dieren niet aan. Veel planten en dieren gingen daar dus dood. Ook was er door die dammen geen verschil meer tussen eb en vloed. Bij de Oosterschelde zou eigelijk ook hetzelfde gebeuren als milieuactivisten niet hadden ingegrepen. Dit pikten de bewoners en Milieu activisten niet... De strijd werd aangebonden tegen het plan om de Oosterschelde volledig af te sluiten. Uiteindelijk werd een compromis bereikt, en een stormvloedkering was het fantastische resultaat (zie foto), hier zal ik later op terug komen. De keren dat zoiets niet gelukte, probeerde men er het beste maar van te maken. Nieuwe aanplant verdoezelde de plek waar oude bouwputten hadden gelegen. Het landelijke karakter van Zeeland moest ondanks alles worden Gespaard. Nu de Deltawerken zijn voltooid is men volop bezig om weer nieuwe natuur aan te planten. De stormvloedkeringen zijn zo bijzonder of anders als andere dammen omdat ze normaal open zijn. En als er gevaar dreigt, als er bijvoorbeeld storm op komst is kan het water snel en makkelijk worden tegengehouden. Hieronder zie je een tekening met nummers van de stormvloedkering van de nieuwe waterweg, daaronder staat wat er gebeurd wanner er storm op komst is 1. bolscharnier en fundering 2. kerende wand 3. vakwerkarmen
5
Charlotte Van Gils
Rotterdamse haven
14 november 2011
4. de natte werken 5. bewegingswerken en parkeerdok 6. beslis- en besturingssysteem (BOS en BES) Als voor Rotterdam een waterstand van 3.20 meter boven NAP wordt verwacht, dan moet de stormvloedkering in de Nieuwe Waterweg dicht. Er wordt dan water in het parkeerdok gepompt(een soort geul waar de deuren in liggen). Als de kerende wand, die uit twee deuren bestaat, is gaan drijven en het water in het dok even hoog staat als het water in de Nieuwe Waterweg, wordt de dokdeur(deur die het parkeerdok en de nieuwe waterweg scheid) geopend. De locomobielen, duwen de deuren horizontaal onder zich door het parkeerdok uit. Deze varen de Nieuwe Waterweg op. Ze naderen elkaar in het midden, maar komen niet geheel tegen elkaar. Vervolgens wordt water in de deuren gelaten. De constructie zinkt langzaam naar de drempel op de rivierbodem, 17 meter beneden NAP. Is de storm voorbij is wordt het water uit de deuren gepompt waardoor ze weer gaan drijven. Ze worden door het locomobiel terug in het dok gevaren. De dokdeur kan dicht, waarna het water uit het dok wordt gepompt. Dat bij de nieuwe waterweg ook een stormvloedkering is heeft niet echt te maken (zoals bij de Oosterschelde). Dat dit systeem beter is voor de natuur. Dit heeft echter te maken met dat er heel veel schepen langs gaan. Als er een dam was gebouwd met sluizen zou deze erg veel problemen hebben gegeven namelijk: - Er moeten vaak hele grote schepen langs, dan zouden de sluizen dus héél erg groot moeten zijn. - In de haven van Rotterdam is alles strak geplant en moet alles zo snel mogelijk gaan, dus als die schepen dan allemaal voor de sluizen moeten wachten zouden er veel vertragingen kunnen ontstaan - grote schepen kunne heel moeilijk sturen remmen en weer varen dus ze zouden moeilijk door zo’n klein gat kunnen varen Een voordeel zou wel zijn dat op de korte termijn dit veel goedkoper voor de overheid zou zijn. Maar voor de Rotterdamse haven zou het wel een belemmering zijn, er zouden veel vertragingen komen Dat betekent veel extra kosten want b.v. het havengeld van een groot schip is erg veel. De haven zou dus een stuk minder aantrekkelijk worden voor grote bedrijven. Zij gaan dan weer naar andere havens. Dit zou dan erg slecht zijn voor de Nederlandse economie. Dus het is wel begrijpelijk dat ze voor zo’n (dure) oplossing hebben gekozen. Bij de stormvloedkering bij de Oosterschelde werkt dit weer anders. Dit werk met allemaal kleine aparte schuiven die naar beneden kunne als er storm op komst is. Hier ga ik verder niet op in want het is niet echt aardrijkskundig. Het gebeurt echter maar zelden dat er een overstroming dreigt. De stormvloedkering is ook nog maar één keer dicht gegaan, dat was bij de feestelijke opening toen de koningin kwam.Geen van de dammen zijn nog omdat er storm kwam, dichtgegaan of nog nooit hebben ze egt een belangrijke rol 6
Charlotte Van Gils
Rotterdamse haven
14 november 2011
gespeeld. Begrijpelijk is dat veel mensen uit andere landen het Gek vinden dat de Nederlanders ongeveer 11 miljard gulden uitgeven aan zo’n stukje land, dat nog geen 500000 mensen wonen. Dit heeft te maken met Economische, sociale, culturele, historische, redenen. Nederlanders zijn al eeuwen bezig met het bouwen van dijken, inpolderen van land en zichzelf beschermen tegen de zee. Elk stukje grond wat gewonnen was op de zee kon later als landbouwgrond worden gebruikt. De toenmalige inwoners van Zeeland moesten vechten voor hun bestaan en elke vierkante meter vruchtbare grond was van harte welkom. Deze traditie hoort gewoon hoe wij Nederlanders zijn, het zit in onze cultuur…… Toch is het wel belangrijk dat de deltawerken zijn gebouwd daardoor zijn de mensen zich veiliger gaan voelen ook voor de Rotterdamse haven is het belangrijk geweest. Wan als de haven een keer zou onderlopen (het al een keer is gebeurt) dan zou er heel veel schade zijn want zijn , opslagplaatsen met dure spullen, dure kranen en machines die containers uit schepen halen, en door het ‘just-in-time-managment’ zal alles mislopen al zal er voor tientallen miljoenen schade zijn, ook zal het geen goede reclame zijn voor de haven van Rotterdam. Door al die maatregelen maakt de haven, en de rest van Nederland een betrouwbare indruk en dat is altijd handig.
Hoofdstuk 3 Conclusie 3.1 Antwoord op de hoofdvraag: waarom zijn de deltawerken gebouwd?? 1953 Was een egt rampjaar voor Nederland. Op 31 januari gebeurde het, een enorme storm bereikte de kust van het zuiden van ons land. En die storm laaide het water op en het water brak door de dijken en richtte daarachter een vreselijke schade aan. Op het kaartje hieronder ze je wat er allemaal onderliep. Vele mensen en dieren kwamen om, door het zoute zeewater werd landbouwgrond onbruikbaar voor vele jaren veel gebouwen begaven het. De dijken die de polders zouden hebben moeten beschermen begaven het en het water kwam overal, de straten van vele steden stonden onder water Dat wilde men nooit meer, hier moest wat aan gedaan worden….. Meteen na de ramp werd door de regering de deltacommissie samengesteld. De delta commissie het deltaplan, het deltaplan bestaat uit een groep van 11 dammen en sluizen. Er zijn bijzondere, zoals de stormvloedkeringen, die open en dicht kunnen. En gewone dammen zoals de brouwersdam, die gewoon uit betonblokken met opgespoten zand bestaan. Er kwamen veel problemen kijken, meer dan men verwachtte. Ook was het hele project een stuk duurden dan men verwachtte, het hele project kostte in totaal meer als 11 miljard gulden.dit was vooraf niet de bedoeling, maar er moesten veel onderzoeken gedaan worden. Bij zo’n groot project komt natuurlijk ook erg veel kijken, er werden speciale (eenmalige) schepen gebouwd voor de oosterschelde dam die per stuk al tientallen miljoenen kostten. Die schepen werden daarna gewoon ‘weggegooid’. Maar al die investeringen zijn het wel waard, hoewel deze dammen nog nooit egt nodig zijn geweest. Denk je eens in als weer hetzelfde gebied als in 1953 onder water zou staan !! Dat zou echt een vreselijke ramp veroorzaken. Als de Rotterdamse haven, de grootste van de wereld zou overstromen. Dan zou de schade wel in de miljarden kunnen gaan lopen en al die woonwijken …….. Dus het is eigenlijk wel een goede investering van de overheid geweest. Als er ooit weer een erge storm zou komen en de dammen houden het water tegen dan hebben ze hun geïnvesteerde geld eigelijk weer terug verdiend en zal heel zeeland en ook de rest van Nederland de overheid dankbaar zijn. 7
Charlotte Van Gils
Rotterdamse haven
14 november 2011
Het antwoord op de hoofdvraag kort gezegd: De deltawerken zijn gebouwd om een ramp als in 1953 te voorkomen. 3.2 Eigen mening / problemen Ik vond dit wel een interessant onderwerp omdat ik er al wat over wist. Want onze buurman heeft veel met de deltawerken te maken gehad. Hiervoor had ik een ander onderwerp, maar daar kon ik niks over vinden daarom heb ik het toen hierover gedaan en ik denk toch dat dit leuker was. Ik ben eigenlijk geen problemen tegen gekomen allen dat ik eerst niet goed wist hoe ik aan informatie kon komen op het internet. Bronnen http://website.lineone.net/~webstorage/deltawerken/top.htm http://www.minvenw.nl/rws/projects/svk/ http://www.archief.nl/rad/thema/strijd_tegen_het_water/core.htm http://altavista.com (plaatjes) http://portofrotterdam.com http://brittanica.com water.pagina.nl encarta 98 cd-rom de grote encyclopedie 2000 cd-rom de bosatlas boek de buurman
8
