Ontwikkelingen binnen de Rotterdamse haven in vogelvlucht Joris Hurenkamp Business Manager Chemie Industrie Havenbedrijf Rotterdam NV Delft, 11 maart 2010
Inhoud Helicopterview havengebied Haven in cijfers Rol Havenbedrijf Rotterdam Het industriële cluster van Rotterdam Voorsorteren op de toekomst Lopende investeringen in de haven
Huidige opbouw havengebied industrie logistiek stad distributie
Maasvlakte
Europoort
Botlek
Pernis
Waal/Eemhaven
Waal-/Eemhaven Containers Stukgoed
Pernis Raffinaderij Chemie
Botlek Raffinaderij Chemie
Europoort Raffinaderij Chemie Opslag
Maasvlakte Ruwe olie Chemie Containers Droge bulk
Haven in cijfers
PoR totale overslag 2000 – 2009 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
09
08
07
06
05
04
03
02
01
00
Unit: x 1 million metric tons
Europa’s grootste havens, 2009 400 350 300 250 200 150 100 50 0 em ilh
r po ea S
en av sh
ge ug
d an al Se
W
r eb Ze
en
re av
m da er
rk ki un D
H
st
rg bu
m re B
Le
m A
am H
p er tw An am rd te ot R
ts
Unit: Gross weight x 1 million metric tons
World’s major ports, 2008 600 500
400 300
200 100
0 o ha iz R 2) es ba hi gel C n A s Lo n ia al p D r 2) e w ng a nt A gy an w en G zh en ) Sh a 2 oy 3) a ag N ton ian s is ou Lou H h ut So 2) o a an d us ng B a 1) hu g in on Q K g on o H a gd ou in Q g zh n ua G n ji m an Ti rda ) *) 2 te o ot ore gb R ap Nin ng n/ Si ha s ) ou ai 1 Zh gh an Sh
Unit: Gross weight x 1 million metric tons - *) Ports combined in 2006 1) Including river trade – 2) Freight tons (= 0,920 metric tons) – 3) Short ton (= 0,907 metric tons) Validity of comparison is limited due to differences in definitions
Import (273.3 mln tons) Export (113.6 mln tons) by commodity at the port of Rotterdam, 2009 Agribulk Ores and scrap
Import
Export
Coal Other dry bulk goods Crude oil Mineral oil products Other liquid bulk goods Roll on/roll off Containers Other general cargo
0
15
30
45
60
75
90
105
Natte bulk (+ 1,1%) 120
100
-5,7%
2008 2009
+22,6%
80
60
-15,5%
40
20
0
Olieprodukten
Eenheid: x 1 miljoen ton (m)
Ruwe olie
Overig nat
Overslag minerale olieprodukten
80 70 60 50 40 30 20 10 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Eenheid: x 1 miljoen ton (m)
Droge bulk (- 29,4%) - 47,0% 45
2008
40
2009
35
-12,0%
30 25 20
-21,7%
-13,0%
15 10 5 0 Erts & schroot
Kolen
Eenheid: x 1 miljoen ton (m)
Agribulk
Overig droog
Containers (- 6,3%) en breakbulk (- 12,2%) 120
-6,3%
2008 2009
100
80
60
40
- 12,2%
20
0
Containers
Eenheid: x 1 miljoen ton (m)
Breakbulk
Marktaandeel Rotterdam in HLH-range 2008
2009
50% Nat massagoed:
47,8% 48,3%
Totaal:
35,1% 36,7%
40%
Droog massagoed: 34,5%
30%
20% 2006
2007
2008
2009
33,4%
Containers:
26,1% 28,0%
Breakbulk:
23,1% 25,8%
Samenhang overslag industriële productie 120 115 110 105 100 95 Industriële productie Duitsland
90
Industriële productie Nederland
85
Totale overslag (excl. minerale olieproducten)
80 09 20
09 20
08 20
08 20
07 20
07 20
06 20
06 20
05 20
05 20
07 M
01 M
07 M
01 M
07 M
01 M
07 M
01 M
07 M
01 M
Index: 2005 = 100
Rol Havenbedrijf Rotterdam NV
Havenbedrijf Rotterdam NV Kernopdracht en doelen •
Kernopdracht: “Het HbR ontwikkelt in partnerschap dé Europese haven van wereldklasse”
•
Doelen van de N.V.: N.V. 1. Bevorderen van een effectieve, veilige en efficiënte
afhandeling van het scheepvaartverkeer en zorgdragen van de nautische en maritieme orde en veiligheid 2. Ontwikkeling, aanleg, beheer en exploitatie van het
haven- en industriegebied Rotterdam, in de ruimste zin van het woord
Hoofdopgaven huidig bedrijfsplan 1. Versterken van de concurrentiekracht van de haven, met gerichte keuzes voor marktsegmenten
Versterken concurrentiekracht Gegeven : •
hoge groeiverwachting ladingstromen
•
beperkte ruimte
•
strak financieel kader (rendementseis)
•
milieuruimte
Is een specifieke marktbenadering nodig ten aanzien van segmenten Speerpuntmarkten: containercluster: containeroverslag en distributie industriële cluster: energie, kolen, olieproducten, chemie, tankopslag
Hoofdopgaven huidig bedrijfsplan 1. Versterken van de concurrentiekracht van de haven, met gerichte keuzes voor marktsegmenten 2. Ruimte bieden aan (ontwikkeling van) bedrijven, door beter benutten ruimte en infrastructuur en tijdig realiseren nieuwe ruimte (Maasvlakte 2) 3. Minimaal behoud van het uitstekende niveau van scheepvaartafwikkeling (veilig, vlot, schoon en beveiligd) 4. Creëren van optimale randvoorwaarden voor de haven (met name bereikbaarheid, veiligheid, luchtkwaliteit, arbeid) 5. Een financieel renderende en kredietwaardige onderneming 6. Een topfitte organisatie
Industrie in Rotterdam
Industriële cluster in de Haven van Rotterdam
In 2009 brachten en haalden ruim 33.000 zeeschepen ruim 386 miljoen ton lading, waarvan 223 miljoen ton (58%) in het industriële cluster: ruwe olie, olieproducten, chemicaliën en kolen
De haven van Rotterdam is 40 km lang en 10.500 hectare groot, waarvan 5.000 hectare bedrijfsterrein, waarvan ruim de helft in gebruik bij het industriële cluster.
Het industriële cluster in de haven heeft een productiecapaciteit van 54 miljoen ton olieproducten en 13 miljoen ton chemieproducten; de tankopslagcapaciteit in de haven is 28 miljoen m3; de centrales en utilities centers produceren totaal 3.000 MW elektriciteit (14% van NL).
Industriële cluster in de haven van Rotterdam
5 raffinaderijen (Shell, Esso, BP, Q8, Koch)
5 raffinaderijterminals (MOT, TEAM, MET, Shell, BP)
36 (petro-)chemische bedrijven
9 tankopslagbedrijven (16 sites)
3 producenten van industriële gassen
2 elektriciteitscentrales (E.ON, Rijnmond Energie)
6 utilities centers
1 waterbedrijf (Evides)
1 afvalverwerkingbedrijf (AVR)
7 pijpleidingbedrijven (o.a. MultiCore, RC2, OCAP)
1.500 km pijpleidingnetwerk tussen bedrijven
Rotterdam Olie en Chemie Cluster
Base chemicals:
Chemical product flows production in Rotterdam
ureum
ammonia
Olefins cluster
syngas
Nitric acid H2
CO
Polymers:
methanol
Shell
formaldehyde
Aromatics cluster ExxonMobil
Steamcracker
Chlorine cluster
O L E F I N S
AkzoNobel, Shin-Etsu
naphta
Polyester cluster Shell (EO-EG) Indorama (PTA-PET)
Polyurethane cluster Lyondell-Basell; Huntsman
Other products
Bulk Intermediates:
A R O M A T I C S
ethylene propylene
glycols
PE PP
PO
polyols SBR
butadiene
ethylbenzene
styrene PS MDI
benzene toluene
nitrobenzene
PUR aniline PC
cumene
fenol Epoxy
xylenes chlorine
ExxonMobil; Hexion; Air Liquide
EO
oxo-alcohols O-xylene
PAN
Plasti cizers
P-xylene
PTA
PET
EDC
VCM
PVC
Strategie van het Havenbedrijf voor het industriële cluster Ontwikkelen en verbreden Rotterdam Energy Port:
Naast olie en kolen ook gas: ontwikkeling LNG-terminal
Kolen/biomassacentrales met CO2 afvang en opslag
Uitbouw tot Europees centrum voor exportraffinaderijen
Ontwikkelen cluster voor biobrandstoffen import en productie
Versterken en diversificeren Rotterdam Chemical Cluster:
Strategische acquisitie sleutelclusters
Diversificatie naar meer downstream en specialties
Co-Siting en utilities sharing
Aanbieden van pijpleiding infrastructuur (o.a. MultiCore)
Transitie naar biobased economy
In ontwikkeling: Bioport Rotterdam
BioPort Rotterdam -> leidende positie Rotterdam in het duurzaam gebruik van biomassa in energie, transport en chemie, waarbij optimaal gebruik wordt gemaakt van de bestaande kracht op het gebied van kennisinfrastructuur, chemie, energiecluster en agro/foodsector.
Toekomstbeeld: technologische innovaties en prijsstijging van energie en fossiele grondstoffen leveren nieuwe impulsen voor de ontwikkeling van een bio-based industrie
Plant One: faciliteren van de kritieke fase in het innovatieproces voor duurzame procestechnologie (o.a. omzetten CO2 via algen in grondstoffen en brandstoffen)
Biomassa als grondstof (synthese gas) voor groene chemie, energie en brandstoffen
Biobrandstoffen voor duurzame mobiliteit, aantrekken bedrijven die inzetten op ontwikkeling van technologie (Abengoa, Neste Oil)
Marktontwikkelingen door crisis
Forse vraaguitval, met name vanuit auto-industrie en bouwsector Grote overcapaciteit, uitstel investeringen, financiële problemen Investeringen in M-O en V-O gaan door => toename chemische basisproducten en polymeren naar Europa Productie biodiesel onderbezet: verlaging bijmengverplichting import gesubsidieerde biodiesel uit VS
Impact crisis op Rotterdam’s cluster Enerzijds: LyondellBasell en Tronox faillisementsbescherming in VS Stilleggen fabrieken (Lyondell-Bayer), uitstel investeringen (Huntsman) Anderzijds: Fabrieken op full capacity (Tronox, Indorama, Kemira) Grote investeringen ExxonMobil, Abengoa, Neste => kwaliteit chemiecluster Rotterdam goed genoeg om crisis te weerstaan
Voorsorteren op de toekomst
Verwachting 2010: Weer boven de 400 mio. ton? Groei ruim 3% is in lijn met prognoses IMF, OESO, CPB, Drewry
Lichte daling nat massagoed lagere arbitrage, raffinagemarges blijven onder druk
Fors herstel droog massagoed herstel staalproductie tot ca. 80% capaciteit
Toename containers + ca. 4%; voorzichtig herstel Europese economie
Ontwikkeling haven van Rotterdam
Volumegroei: van circa 400 mln. ton nu tot circa 800 mln ton in 2035
Hoe realiseren we dit Ruimte Bereikbaarheid Duurzaamheid
Ruimte voor groei
Maasvlakte 2
New land reclamation from the North Sea gives 1.000 hectares or 20% port expansion
Ruimte: Intensiveren bestaand gebied
Bereikbaarheid
Bereikbaarheid Weg
Binnenvaart
2008 Pijpleiding 17% Spoor 6%
Spoor Binnenvaart 51%
Pijplijn
Weg 26%
Binnenvaart Havenbedrijf Projecten Nieuwe terminalfaciliteiten voor barge en feeder bij APMT en ECT Binnenvaartkades en ligplaatsen MV2 Uitbreiding walstroom Container Transferium Samenwerken Binnenvaart
Spoor Doelstelling: Verhogen aandeel spoor in modal split:
20% in 2035 (= 5.000.000 TEU)
Optimaliseren van totale keten Focus op Rotterdam, maar totale keten
moet geoptimaliseerd worden
Voor en met marktpartijen Op projectbasis verbeteren van processen / infrastructuur
Pijpleidingen Projecten: MultiCore RC2 Stoompijp CO2
Bereikbaarheid weg Beter gebruik van de bestaande infrastructuur: Verkeersonderneming Openbaar vervoer Verminderen wegtransport (o.a Container Transferium) Nieuwe infrastructuur Westelijke oeververbinding A15 Maasvlakte-Vaanplein
Duurzaamheid
Duurzaamheid - kader
Investeringen in duurzaamheid zijn noodzakelijk om draagvlak voor havenactiviteiten te behouden en groei mogelijk te maken Duurzaamheid is de balans van: People
Planet
Prioriteiten: • optimaal ruimtegebruik • duurzame bereikbaarheid
Profit
• luchtkwaliteit & klimaat
Verbeteringen - scope en invloed
Invloed: ++
Invloed: +
Invloed: +/-
Effect: - -
Effect: +
Effect: ++
Investeringen
Investeringen Havenbedrijf 2005 - 2010 600 550 500
Prognose MV2 Prognose bestaand gebied
450
Realisatie MV2
400
Realisatie bestaand gebied
350 300 250 200 150 100 50 0 2005
2006
Eenheid: x € miljoen
2007
2008
2009
2010
Investment projects (1)
Investment projects (2)
Investeringen havenbedrijfsleven In aanbouw O.a. Gate (LNG), Neste
Oil, Abengoa, APMT (binnenvaartkade en rail terminal), Stena Beneluxhaven, uitbreiding RSC, Steinweg Hartelstrook, Van Uden, Electrabel, E-On
Uitgesteld: Huntsman
GATE eind 2011
Neste Oil NExBTL fabriek in 3D
58
E-ON Maasvlakte 3 power plant
Totale investeringen 2008 – 2015: € 15 miljard
Containers/Stukgoed 14%
Overige 4%
Infrastructuur 24%
Biobrandstoffen 9%
Raffinaderijen/tankopsl ag 15%
Energie/LNG 34%
Dank voor uw aandacht
Economic growth - Investments
Port Management Expansion & renewal & maintenance
1.2 billion Euro
Maasvlakte 2 land reclamation
2.0 billion Euro
infrastructure
Private companies 45 projects
5-6 billion Euro
National Government Expansion road capacity
Total
2.0 billion Euro
over 10 billion Euro
Note: Dedicated freight railway 3.5 billion Euro invested
Ontwikkelingen korte termijn 2010 blijft een lastig jaar Ruimte Maasvlakte 2 op schema; bestaand havengebied
Bereikbaarheid A15, Verkeersonderneming, Nieuwe Westelijke
Oeververbinding, Container Transferium Duurzaamheid ‘Kopenhagen’ RCI
Ontwikkelingen lange termijn Crisis als katalysator: Vernieuwing, innovaties, systeemsprongen Meer energiegerelateerde activiteiten, verschuiving in
ladingstromen Vertaling in Havenvisie 2030
Chemical product flows in Rotterdam (1) Fuel for industry, housholds and power plants 93%
Natural gas
methaan
Steamcracker
Shell, Esso, BP, Q8, Koch
Crude oil
Oil refineries 90%
Transport fuels LPG, kerosine, gasoline, diesel, fueloil. And other: gasoil, lubricants, bitumen
Salt
naphta
10%
O L E F I N S A R O M A T I C S
Availability in Rotterdam:
ammonia
Supply by sea-going vessel
methanol
Supply by sea-going vessel
ethylene
Production in Moerdijk (Shell); Supply by pipeline from Moerdijk (Shell) and Antwerp (common carrier RC2: jv HbR/ARG)
syngas
7%
ethane, propane, butanes
Base chemicals:
propylene butadiene
Production in Moerdijk and Pernis (Shell); Supply by pipeline from Moerdijk (Shell) and Terneuzen (Dow) Production in Moerdijk (Shell)
benzene
Production ExxonMobil Aromatics Plant Botlek; Supply by ship at Vopak Botlek
toluene
Production ExxonMobil Aromatics Plant Botlek
xylenes
Production ExxonMobil Aromatics Plant Botlek
chlorine
Production AkzoNobel Zoutchemie Botlek
Rotterdam Chemical Cluster How it works for polyurethanes (MDI) DOW
Lyondell Basell
BotlekBotlek-site
137 km
Electr.grid Electricity steam
electr
electr
water
water
water
Shell propylene
electr
steam
steam
Terneuzen
water
steam steam
propylene
Gasunie Gas
Evides
CO
Drinking water
51 km
Moerdijk
Evides Process water
Huntsman (UK) Aniline
CO H2
Air Products
Propylene oxide
Formalde hyde
Lyondell Basell
Hexion
Aniline MDI
Nitrogen
Vopak
Linde
Caustic Chlorine
Hydrochloric acid
Akzo Nobel
Rotterdam area
Co-siting en Utilities sharing in Rotterdam Efficienter gebruik van schaarse grond in de haven Ketenefficiency: grondstof - halffabrikaat - eindproduct in één cluster => minder logistieke kosten Energie efficiency: uitwisseling energiestromen => lagere energiekosten en minder emissies Gezamenlijk gebruik van infrastructuur: MultiCore, common carrier leidingen, Botlekloop, Warmtebedrijf Utilities Centers voor centrale levering in een cluster Experimenteerruimte voor innovatieve technologieën ⇒ Aantrekkelijk cluster voor vestiging nieuwe bedrijven
Voorbeelden - eigen projecten
Eigen vloot op zwavelarme brandstof Toepassing roetfilters en katalysatoren op nieuwe vaartuigen Integrale aanpak congestie op de weg Helder afwegingskader luchtmaatregelen en basis voor duurzaamheid in uitgiftebeleid CO2-footprint beschikbaar Internationale samenwerking andere havens: World Ports Climate Initiative
47
Modal split (%) 35
ROAD
45
2005
2035
40
SHIPPING
20 13
RAIL
Wapenfeiten Verkeersonderneming
Incident Management (halvering afhandelingtijd) Betere hoogtemelding Botlek- en Thomassentunnel Collectief bedrijfsvervoer, gebruik busbaan gestart Inzet e-fietsen voor medewerkers Keppel Verolme Alarmeringsmelding files per mail naar planners transportbedrijven Lange zwaardere vrachtwagens mogen over spoorwegovergangen Botlek Start spitsmijden (5% reductie) na zomer Vervoer over water Quick win verkeersafwikkeling Hartelkruis
