centraal.nu nummer 3 JUNI 2012
IJ-zijde: Lego voor volwassenen Metrocaisson de diepte in pagina 4
pagina 12
Middentunnel: verbouwing begint Turner Jeffrey Wammes pagina 10
pagina 14
CENTRAALTJES
Centraal.nu Centraal.nu is het magazine over werkzaamheden en ontwikkelingen in en rond station Amsterdam Centraal. Ieder kwartaal informeren NS, ProRail en gemeente Amsterdam u over het laatste nieuws uit het stationsgebied en de achtergronden ervan. Kijk voor meer informatie en de meest actuele berichten op
www.amsterdamcentraal.nu
Tegels kiezen: een vak apart Een opgeknapt station kan niet zonder vloertegels die mooi zijn en tegen een stootje kunnen.
Koffie met uitzicht NS opent begin augustus op Amsterdam Centraal een tweede vestiging van Starbucks. Deze komt op spoor 2B, waar voorheen Burger King gevestigd was.
Duizenden bezoekers De zevende editie van de Dag van de Bouw (de open dag van bouwprojecten in Nederland) was een groot succes, zeker in en rond station Amsterdam Centraal. Bijna vijfduizend nieuwsgierige bezoekers namen op de eerste zaterdag van juni een kijkje achter de bouwhekken. Een aantal van hen stond al vroeg in de rij om niets te missen. Medewerkers van de gemeente Amsterdam en ProRail leidden de mensen rond en dat trok veel interesse. Bezoekers verbaasden zich over de unieke werkzaamheden en luisterden vol belangstelling naar de verhalen achter de bouwprojecten. Populair waren onder meer de autotunnel onder de De Ruijterkade, de fiets- en voetgangerstunnel aan de westkant en de bouwplaats onder het stationsplein. 2 CENTRAAL.NU NUMMER 3 2012
En hier is alvast de kreukeltegel Eén tegelvariant, voor de muren, is al door de ballotage heen… en hij heeft een opvallende koosnaam. Op Amsterdam Centraal komt hij in de middentunnel. Keurig geformuleerd is het een keramische, geglazuurde wandtegel. Lichtgroen, met een ietwat ruw, reliëfachtig oppervlak. Hij ziet er aldus een beetje ribbelig uit. En dankt daar zijn benaming kreukeltegel aan! Lees uitgebreid over de vernieuwing van de middentunnel op pagina 10 en 11.
Zeg het maar! Meningen van reizigers, bouwers, ondernemers en bezoekers.
Maar ja, de ene tegel is de andere niet. NS test daarom al enige tijd een aantal varianten in een speciaal vak bij het HEMA-filiaal. Dit wordt begin juli uitgebreid met tegels die kanshebbers zijn voor de IJ-hal, de nieuwe stationshal aan de IJ-zijde. In het testvak liggen ook tegels die bestemd zijn voor de middentunnel. Een éxtra vak met tegels hiervoor is te vinden op de helling richting de tunnel, in het verlengde van de centrale stationshal. Bekijk ze met eigen ogen of loop eroverheen. Da’s nadrukkelijk de bedoeling: zo kan NS beoordelen of ze stevig genoeg en goed schoon te maken zijn.
Eerder al ging een filiaal van de populaire koffieketen open naast de westtunnel. De nieuwe Starbucks op 2B is ideaal om nog even snel koffie te halen voordat de trein vertrekt. Of, voor wie wat minder haast heeft,
MENINGEN
lekker te genieten op het inpandige balkon met uitzicht op de centrale hal van het station. Burger King is niet vertrokken trouwens: de hamburgers en frietjes worden nu verkocht op spoor 2A.
Het bedrijf CSU Cleaning Services zorgt er met een team van zo’n 55 man voor dat Amsterdam Centraal schoon en netjes blijft. Een van hen is Saïd Amakrane: “Het is leuk werk. We hebben het gezellig. En we ontmoeten allerlei mensen. Trek een geel vest aan en ze komen op je af, of je nu schoonmaakt of niet. De meestgestelde vragen? Waar de WC is en wanneer de trein naar Schiphol vertrekt.” Toch is het voor Saïd en zijn collega’s niet alleen maar pret onder werktijd. Op het altijd drukke Amsterdam Centraal moeten de schoonmakers flink aanpoten. “Ook maakt de verbouwing ons werk soms moeilijker. Bouwers laten af en toe na een klus rotzooi achter die wij moeten opruimen. Of ze zijn ergens aan het werk en blokkeren dan ineens, zonder dat wij het weten, de doorgang. Dan moeten wij met onze containers omlopen en dat kan leiden tot vertraging. Het zou dus fijn zijn dat we dat soort dingen van tevoren zouden horen.” Saïd heeft ook een wens: tegels die goed schoon te maken zijn. “Ik weet dat NS ze aan het testen is. Ik zou willen pleiten voor de geelachtige, gladde tegel. Ik heb het al geprobeerd en die is goed te reinigen. Vooral het verwijderen van kauwgom is lastig als het oppervlak ruwer is.” Ondanks plakkerig spul en bouwputten houdt Saïd goede moed. “Want ik werk al heel wat jaren hier en weet dat het nog veel erger kan. Ik herinner me de rondhangende drugsverslaafden, vreselijk was dat. Dan is een verbouwing zo erg nog niet!” CENTRAAL.NU NUMMER NUMMER 3 2012 3 3
OMGEVING
Vernieuwde IJ-zijde: reizen, overstappen… en flaneren! Dwarsdoorsnede van de verschillende lagen aan de IJ-zijde; autotunnels, IJ-hal, busstation en de glazen kap.
H
et langste busstation van Nederland… een spectaculaire overkapping… een autotunnel… een nieuwe taxistandplaats… nieuwe bruggen… een kade speciaal voor voetgangers en fietsers… en een nieuwe stationshal. Aldus opgesomd oogt de vernieuwde IJ-zijde van Amsterdam Centraal nú al indrukwekkend. Maar ook in het echt begint de metamorfose van dit compacte stukje Amsterdam serieuze vormen aan te nemen. Het bouwen gebeurt op verschillende ‘verdiepingen’. Dobber in gedachten op een bootje in het IJ, kijk richting station en de IJ-zijde ziet er van onder naar boven uit “als een soort Lego voor volwassenen”, zegt Stijn Lechner, manager van het project IJSEI (IJ-zijde station Amsterdam Centraal) bij de gemeente Amsterdam: “Een aantal lagen op elkaar gebouwd en met elkaar verbonden, deels
IJ-hal: tweede hoofdentree voor Amsterdam Centraal
De IJ-zijde van Amsterdam Centraal ondergaat een metamorfose. Wat ooit de ‘achterkant’ van het station was, wordt omgetoverd tot een volwaardige stationsentree. De kade zal straks het domein zijn van fietsers en voetgangers… en is dan een fantastische plek om langs het water volop te genieten en te flaneren. Tegelijkertijd wordt de IJ-zijde ook een vervoersknooppunt. Het werk vordert zienderogen; een goed moment dus voor een tussenbalans. 4 CENTRAAL.NU NUMMER 3 2012
NS bouwt over circa twee jaar onder het busstation een nieuwe stationshal aan de IJ-zijde. Deze ‘IJ-hal’ wordt de tweede hoofdentree van het station: een ruime en lichte hal van waaruit diverse vormen van vervoer makkelijk bereikbaar zijn, zoals treinen, bussen en metro’s. In de IJ-hal komen bovendien winkels en horeca die ook direct vanaf de De Ruijterkade bereikbaar zullen zijn. Het uitzicht over het water maakt van de IJ-hal een mooie plek om af te spreken of een tijdje te verblijven, bijvoorbeeld tijdens het wachten op de trein.
ondergronds, deels bovengronds. Een heus huzarenstukje! Op het diepste punt bevindt zich de Noord/Zuidlijn-tunnel, direct erboven gekruist door de Michiel de Ruijtertunnel voor auto’s en vrachtverkeer die in aanbouw is. Vervolgens de kade en de IJ-hal (zie kader, red.), op de eerste verdieping het busstation en tot slot over alles heen de glazen kap.”
nieuwste eisen en regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van brandveiligheid. Bijzonder is ook dat tussen beide tunnelbuizen een brede servicetunnel loopt. Deze is niet alleen nodig voor de technische installaties voor bijvoorbeeld verlichting en ventilatie, maar ook voor de roltrappen die vanaf de Noord/Zuidlijn naar boven lopen.”
Gescheiden verkeer
Bóven de kade begint in 2013 de afbouw van het busstation. “Op het middelste deel van het busstation, boven de Noord/Zuidlijntunnel, rijden de bussen nu nog over een noodbrug. Vanaf volgend jaar gaan we die opening dicht maken. Daarna wordt ook het laatste deel van de kap gebouwd. Dan is het langste busstation van Nederland, 300 meter, klaar. Uiteindelijk, als ál het werk aan de IJ-zijde klaar is, komen hier alle stads- en streekbussen samen.”
Het mooie, zegt Stijn, is dat al die onderdelen elkaar versterken. “Door de manier waarop het gebied nu wordt ingericht, worden alle verkeerssoorten van elkaar gescheiden. Weggebruikers hoeven straks niet meer op elkaar te wachten, ze zitten elkaar niet meer in de weg. De bussen hebben hun eigen station en aan- en afrijdroutes. De auto’s gebruiken de tunnel. Fietsers en voetgangers krijgen tussen het stationsgebouw en het IJ het rijk alleen. En reizigers met het openbaar vervoer kunnen straks heel makkelijk overstappen via trappen, roltrappen en liften, bijvoorbeeld van de Noord/ Zuidlijn naar de treinen en de bussen.”
Unieke tunnel
Nu aan de IJ-zijde het werk aan de Noord/ Zuidlijn onder de autotunnel en het busstation bijna klaar is, kan er verder worden gebouwd. Dit gaat gebeuren in 2013 en 2014, kondigt Stijn aan. “Allereerst de Michiel de Ruijtertunnel onder de kade. Hij heeft twee buizen met elk twee rijstroken. En vrachtwagens met gevaarlijke stoffen aan boord mogen er niet doorheen. Aan beide zijden onder de kap kun je al zien waar de auto’s de tunnel straks inrijden, want die delen zijn al klaar. Het midden is nog open. De bouwers van de Noord/Zuidlijn maken nu dit deel af.” Een tunnel als deze, in het hart van de stad, is uniek in Nederland: “Hij voldoet dan ook aan de
Afbouw busstation en kap
Rustige kade: nog even geduld
Een van dé blikvangers van de vernieuwde IJ-zijde is de De Ruijterkade. Zonder hinder van auto’s en bussen wordt deze het domein van fietsers en voetgangers. Aan reizen en overstappen kan straks flaneren langs het water worden toegevoegd. Maar nog even geduld, zegt Stijn: “De start van het opknappen en inrichten van de kade hangt af van diverse bouwprojecten in het station en de bouwweg die aan de IJ-zijde direct langs het station loopt. Die weg blijft tot nader order in gebruik. Dus die rustige kade vol fietsers en voetgangers is er voorlopig nog niet. Maar doordat het autoverkeer onder de grond zal verdwijnen, wordt het hier wél al snel een stuk stiller.” Dit project wordt uitgevoerd door Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer, voor meer informatie zie www.amsterdam.nl/IJSEI CENTRAAL.NU NUMMER 3 2012 5
OMGEVING
Dansende lichamen in de stationshal Amsterdam Centraal droeg in juni op een bijzondere manier bij aan het Holland Festival, het jaarlijkse culturele evenement. Op het dak van het AKOfiliaal in de centrale hal plaatste kunstenaar William Forsythe zijn ‘choreografische installatie’ City of Abstracts. Deze bevatte een camera die reizigers in de hal filmde en hen projecteerde op het grote informatiescherm. Zo werden hun alledaagse bewegingen – wandelend, ronddrentelend of hollend richting trein – omgezet in een “dans van uitgerekte en verdraaide lichamen, van hoofden die verdwijnen en weer verschijnen… reizigers als performers”, aldus William.
Over het IJ Festival: Amsterdam Centraal doet weer mee In juli vindt voor de twintigste keer het Over het IJ Festival plaats: elf dagen lang bijzondere en onverwachte theatervoorstellingen op verschillende locaties rond het IJ. Waaronder Amsterdam Centraal. Het Over het IJ Festival begon in 1993 op, wat de organisatie zelf noemt, een ‘rafelrandje van de stad’: de oude NDSM-werf in Amsterdam-Noord. Het evenement sloeg onmiddellijk aan en groeide in twintig jaar uit tot hét
zomerse locatietheaterfestival langs de oevers van het IJ. Talloze theatergezelschappen hebben inmiddels hun creatieve kunsten laten zien en brachten vele unieke voorstellingen en projecten.
Station als cultureel podium
De kracht van het Over het IJ Festival is locatietheater. Dit vraagt van de makers dat zij de omgeving verkennen en zich erin verdiepen. Die omgeving is dit jaar het Waterlandplein in Noord, de oevers van het IJ en wederom station Amsterdam Centraal. NS sponsort het festival voor het vijfde opeen-volgende jaar. “Wij hechten veel waarde aan de sponsoring van culturele activiteiten om en nabij het station. Want die dragen bij aan een prettig verblijf van reizigers en bezoekers. We zien het station als de poort naar de stad, dus wat is leuker dan een evenement al op het station te laten beginnen?”, zegt Joost Ravoo, regiodirecteur bij NS. “Een station als Amsterdam Centraal is een cultureel podium bij uitstek met
gegarandeerd een groot publiek. Met het Over het IJ Festival op het station halen we theater in de overtreffende trap binnen. Onze klanten en medewerkers die de afgelopen jaren de voorstellingen op het station hebben gezien, kijken voor altijd met andere ogen rond als ze op het station zijn.”
‘t Is een vreemdeling zeker…
In verband met de verbouwing van Amsterdam Centraal vindt de ‘Over het IJ’-voorstelling deze zomer plaats op het Stationsplein, naast de hoofdingang. Het gaat om ‘Stranger’, een coproductie met Productiehuis Generale Oost, Huis van Bourgondië en het Over het IJ Festival. Blikvanger op het plein, een plek waar duizenden mensen per dag elkaar gehaast passeren, is een spelvloer. Theatermaker Emke Idema ontwierp een levensgroot bordspel vanuit de vraag: hoe nemen we de verschillende mensen die we tegenkomen waar? Wat is ons beeld van de ander? En hoe verhouden intuïtie en bewust verstand zich hierin tot elkaar? Het anderhalf uur durende ‘Stranger’ is een spel met de gezichten van de mensen in de stad. Idema doorkruiste met fotograaf Pim Geerts Amsterdam, Arnhem en Maastricht en ze portretteerden er wie ze tegenkwamen op straat. Verder sprak Idema met sociaal psychologen en deed onderzoek in een zelfgebouwd ‘eerste indrukkenlaboratorium’. Dat wordt dus allemaal spannend en herkenbaar! Het Over het IJ Festival vindt plaats van donderdag 5 tot en met zondag 15 juli. ‘Stranger’ is te zien op het Stationsplein van maandag 9 tot en met zondag 15 juli. Meer informatie en kaartverkoop: www.overhetij.nl.
Het w8chten waard: Edits-kunstwerken terug op de schuttingen
Een échte performer in de hal: bij de start van City of Abstracts op 4 juni danste solist Cédric Ygnace van het Nationaal Ballet voor het scherm van William Forsythe.
6 CENTRAAL.NU NUMMER 3 2012
Daar zijn ze weer: de prachtige kunstpanelen van N8, de Stichting Museumnacht Amsterdam, dit keer op de hoek van de Prins Hendrikkade en het Damrak. De panelen bevatten met als overkoepelende titel ‘Edits’ werken van jonge kunstenaars die geïnspireerd zijn door musea. Eerder al waren ze te zien op bouwschuttingen op het Stationsplein. Maar toen de werkterreinen veranderden was er tijdelijk geen plek meer voor en gingen ze in de opslag. Nu trekken ze op het drukke kruispunt misschien wel meer belangstelling dan ooit. Ze blijven er minstens een jaar hangen. En ook aan de IJ-zijde van Amsterdam Centraal is nog altijd een aantal Edits-panelen te zien. CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012 7
MEI 2012
Amsterdam Centraal van boven
4
1C
Voor meer informatie over de bouwprojecten kijk op:
www.amsterdamcentraal.nu
5 6
6
3 2
1B
1A
8 CENTRAAL.NU NUMMER 3 2012
1A
Tunnelboren Noord/Zuidlijn
1B
Afzinken tunneldeel Noord/Zuidlijn
1C
Invaren tunneldeel Noord/Zuidlijn onder het station
2
Bouw nieuwe metro ingang Oost
3
Bouw fiets- en voetgangerstunnel
4
Bouw glazen kap boven het busstation
5
Herinrichting middentunnel in het station
6
Bouw twee nieuwe passages onder de sporen van het station
CENTRAAL.NU NUMMER 3 2012 9
BOUW
Middentunnel ontwaakt uit verbouwingsslaap
Hij leek nog het meest op een stiltezone, de afgelopen tien jaar: de middentunnel van station Amsterdam Centraal. De onderdoorgang in het verlengde van de hoofdentree en de Cuypershal was sober ingericht, had bouwschuttingen aan beide kanten en geen winkels meer. Dat moest omdat eronder werd gewerkt. Maar nu komt er weer leven in de brouwerij. In augustus begint de verbouwing. De tunnel wordt prachtig opgeknapt en de winkels komen terug!
T
oen de verbouwing van het station nog in de kinderschoenen stond, ruim tien jaar geleden, ging de middentunnel al vrij snel buiten gebruik. Hij bleef toegankelijk, maar in een zeer sobere vorm. Dat had een belangrijke reden. Een deel van de Noord/Zuidlijn-tunnel moest precies onder de middentunnel worden gebouwd. Dat was niet mogelijk terwijl de tunnel gewoon in gebruik zou blijven. Want er werd een technisch ingewikkelde ‘tafel’ onder de tunnel gemaakt: een constructie met ondergrondse wanden en een dak.
Uitgeklede tunnel
Toen de ‘tafel’ eenmaal klaar was, werd de grond tussen de ‘tafelpoten’ en het dak 10 CENTRAAL.NU NUMMER 3 2012
uitgegraven, zodat daar uiteindelijk vorig jaar een deel van de metrotunnel kon worden ingevaren. De wanden en het dak bleven in de grond zitten en vormen nu een moderne fundering voor het monumentale stationsgebouw. Om dit technische hoogstandje veilig en ongestoord uit te kunnen voeren, werd dus besloten om de tunnel – normaal gesproken de belangrijkste doorgang in het gebouw – ‘uit te kleden’. De winkels verhuisden naar buiten of naar plekken elders in het stationsgebouw. En een verbrede en opgeknapte westtunnel nam de rol van hoofdroute op zich. “Maar nu is het bouwen onder de middentunnel en achter de schuttingen bijna klaar. En dat
betekent dat we de tunnel weer tot leven kunnen brengen! Op dit moment is de aannemer bezig met de voorbereidingen. Na de bouwvakvakantie begint het zichtbare werk,” aldus Jack Jacobs van ProRail en Henk van Duin van NS, verantwoordelijk voor het projectmanagement van de renovatie. “De tunnel blijft ook nu open. Vanuit het stadscentrum gezien beginnen we aan de rechterkant. We schuiven de schuttingen naar het midden en vernieuwen daaráchter het rechterdeel van de tunnel. De andere helft blijft dus nog even zoals hij nu is.”
projectmanagers. “Dat begint met de technische voorzieningen, de kabels en de leidingen. Daarna komt alles erin wat je nodig hebt in een hedendaagse stationstunnel, zoals verlichting, sprinklerinstallatie, vloertegels, wandtegels, trappen, roltrappen, stevige plinten, OV-chipkaartpoortjes en reizigersinformatie.”
Twee keer vijf winkelruimtes
Einddeel moet wachten
Het opknappen van de rechterhelft begint komende augustus en zal klaar zijn in het tweede kwartaal van 2013. Er wordt gewerkt tussen de stationshal en spoor 13/14. “Dus niet helemaal tot het eind van de middentunnel, want op die plek wordt buiten nog volop gewerkt aan de Noord/Zuidlijn, de autotunnel, het busstation en de overkapping. De middentunnel komt midden in dat werkterrein uit. Dus dat stuk doen we pas later, als alles buiten klaar is.”
De middentunnel wordt opgeknapt volgens een ontwerp van architectenbureaus Benthem Crouwel en Merkx+Girod. Hij zal er op hoofdlijnen uit gaan zien zoals de westtunnel dat al ruim tien jaar doet (en in de toekomst wordt ook de oosttunnel op een vergelijkbare manier ingericht). “We starten aan de rechterkant met een kale betonnen bak en die richten we van de grond af weer in”, vertellen de
De middentunnel krijgt geen liften: “Die zaten er ook nooit. De andere twee tunnels in het station, aan de west- en oostkant, hebben ze wel. Dat is voldoende om in de behoefte aan liften naar de perrons te voorzien.” In de tunnel komen aan beide kanten vijf winkelruimtes, eerst dus weer aan de rechterkant. “De winkels krijgen een uniforme stijl met glazen gevels. De vloeren en plafonds van tunnel en winkels zullen in hun stijl en materiaalgebruik soepel op elkaar aansluiten.”
Omklappen naar links
“Als het werk aan de rechterkant van de middentunnel klaar is, klappen we het werk om”, vervolgen Jack en Henk. “De vernieuwde rechterkant gaat dan in gebruik en achter de
bouwschuttingen gaan we verder aan de linkerkant. Precies hetzelfde verhaal, dus ook weer tussen de hellingbaan en spoor 13/14. Daarna rest dus nog het stuk aan het eind van de tunnel ofwel aan het begin, als je vanaf de IJ-zijde richting het centrum kijkt. Naar verwachting werken we hier in 2014. Aan het eind van dat jaar is de middentunnel weer helemaal klaar en volop in gebruik.” CENTRAAL.NU NUMMER 3 2012 11
IN BEELD
Centraal.toen
Haring en een kruimeldief bij het ontbijt
Afzinken metrocaisson: topprestatie in luchtbel De bouwers van de Noord/Zuidlijn zijn begonnen met het in de grond laten zakken (‘afzinken’) van het grote betonnen bouwwerk recht tegenover Amsterdam Centraal. Dit derde en laatste caisson is het ontbrekende stukje metrotunnel tussen het station en de al geboorde tunnels onder het Damrak. Het afzinken is een loodzwaar karwei voor de
12 CENTRAAL.NU NUMMER 3 2012
bouwers, want zij werken onder verhoogde luchtdruk in een luchtbel onder het caisson. De werkzaamheden schieten flink op. Met een gemiddelde snelheid van ongeveer een halve meter per dag verdwijnt het gevaarte langzaam in de Amsterdamse bodem. Eind juli ligt het caisson op een diepte van 20 meter helemaal op zijn plek.
Station Amsterdam Centraal herbergt een monument uit vervlogen tijden. Volledig in het zicht, maar je moet er wel oog voor hebben: een seinhuisje op het perron tussen de sporen 13 en 14, hoog verheven boven de drukte van alledag en de hectiek van de verbouwing. Het is de voormalige ‘Post B’ zoals de spoorse benaming luidde, vanaf 1923 ruim vijftig jaar in gebruik. Dick Keijzer, de vaste schrijver van deze rubriek, werkte er een tijd en blikt terug.
V
anuit Post B werden de seinen en wissels bediend voor de sporen 8 tot en met 15. Dat was de verantwoordelijkheid van de seinhuiswachter. Hij moest ervoor zorgen dat het treinverkeer veilig en snel verliep. Daarvoor moest hij kunnen zien of een trein van een bepaald spoor was vertrokken. Pas dan kon hij weer een andere trein op dat spoor toelaten. Er moest een vrij en onbelemmerd zicht zijn. En daarom werd het huisje gebouwd op een flinke hoogte, met een steile trap vanaf het perron van maar liefst 26 treden. Post B was ook het onderkomen voor rangeerders en de rangeerdienstleider, een functie die ik zelf in het begin van de zestiger jaren heb vervuld. Locomotieven omrijden, rijtuigen
klaarzetten, treinstellen aan- of afkoppelen – alles volgens een strak schema onder tijdsdruk, ook ‘s nachts als de posttreinen voor de PTT en andere goederentreinen reden. Die nachtdiensten waren vermoeiend en niet altijd even prettig. Op Post B keken we ‘s morgens vroeg dan ook uit naar de haringman op de De Ruijterkade. We konden hem zien door de ramen bij spoor 15. Om een uur of vijf scharrelde hij al bij zijn viskraam, voor ons hét moment om even langs te gaan. Een harinkje eten was dé manier om de laatste uren van een nachtdienst door te komen. En maar al te vaak kwam dan ook een andere ‘bewoner’ van Post B tevoorschijn: een muis. Hij kende ons, wij kenden hem. Brutaal kwam hij zijn broodkruimeltjes halen. Die kleine kruimeldief hóórde bij Post B!
Halverwege de zeventiger jaren werd de spoorbeveiliging op Amsterdam Centraal gemoderniseerd. Er kwamen lichtseinen en een centrale verkeersleiding in de vleugel die nu De Oost heet. Post B was overbodig geworden en ging dicht. Maar gelukkig werd het huisje met zijn monumentale uitstraling niet gesloopt. Er werd apparatuur in geplaatst voor verwarming en airconditioning. Maar ook die verhuisde later weer. Nu zit er alleen nog een kleine schakelkast voor de perronverlichting in. Plannen om het gebouwtje alsnog te slopen of op een andere manier te gebruiken zijn er niet; Post B is leeg en verlaten. Misschien loopt er alleen nog een verdwaalde muis rond. Maar hoe komt die nu aan zijn kruimeltjes? Dick Keijzer CENTRAAL.NU NUMMER 3 2012 13
Bekend met Amsterdam Centraal
‘Mooie combinatie van historisch en modern’
centraal op
Werk in uitvoering
Twitter
Wat merkt u ervan?
De meest opvallende tweets van onze volgers op @020centraal
In elke Centraal.nu: een bekende Amsterdammer aan het woord over station Amsterdam Centraal.
De belangrijkste projecten in en rond Amsterdam Centraal: wat houden ze in, en wat gebeurt er de komende maanden?
T
N
urner Jeffrey Wammes (25), meervoudig Nederlands kampioen turnsport, bouwt aan een prachtige carrière en heeft het razenddruk. De Amsterdammer reist de hele wereld over voor wedstrijden (en pikte al heel wat medailles op), is ambassadeur van Right to Play (dat met sport en spel de levens van arme kinderen verbetert) en volgt een opleiding aan het Johan Cruijff College. Binnen Nederland pakt hij dikwijls de trein, “bijvoorbeeld om naar mijn fysiotherapeut in Hilversum te gaan. En ik train in Den Bosch. Dat is ver genoeg om níet voor de auto te kiezen.” Start en finish van Jeffrey’s treinreizen bevinden zich meestal op Amsterdam Centraal. “Ik ben heel benieuwd hoe het hier uiteindelijk wordt”, zegt hij. “Zal het straks als het klaar is mooier en overzichtelijker zijn? Ik vind het wel interessant allemaal wat er gebeurt. Vooral hoe modern en historisch worden gecombineerd. Dat kan prachtig uitpakken, kijk maar naar het Conservatorium Hotel. Daar hebben ze veel glas gebruikt. Op Amsterdam Centraal zie ik dat al bij het busstation en ik hoop dat het nog meer gaat gebeuren.” Want de sportman vindt het gebouw hier en daar wat donker en krap. “Ik gebruik het station sinds een paar jaar en het heeft wel even geduurd voordat ik mijn weg vond. De afstanden tussen bijvoorbeeld tram en trein zijn best lang. En als je op perron 11A staat en je trein vertrekt op 11B, dan moet je rennen en loop je kans dat je hem mist. Het zijn hele lange perrons!” Ook hoopt Jeffrey op meer overzichtelijkheid en op bij elkaar gegroepeerde winkels. En eenmaal buiten op een veiligere situatie rond de trams: “Die komen soms onverwacht aanrijden, dan schrik ik me dood. Dus als het bij de tramhaltes veiliger kan worden gemaakt dan zou ik dat heel prettig vinden.”
14 CENTRAAL.NU NUMMER 3 2012
Amsterdam Centraal
S en ProRail maken goede vor deringen met de bouw van twee nieuwe passages onder de sporen van het station, tussen de huidige reizigerstunnels in. Het werk onder de sporen 8, 9 en 10 is begin juli klaar. De bouw schuift dan door naar de sporen 4 en 5, waar in de zomer maanden wordt gewerkt. De gehele bouw zal duren tot december 2012. Wat merkt u ervan? Het werk vindt in principe overdag plaats, maar indien nodig wordt ook ‘s avonds en ’s nachts gewerkt. Er is af en toe geluidhinder. Tijdens de gehele bouw zullen treinen vertrekken en aankomen langs andere perrons dan u mogelijk gewend bent. Het afzinken van het Noord/Zuidlijn metrocaisson aan de centrumzijde van het station is in volle gang en zal duren tot eind juli. Zie ook pagina 12. Wat merkt u ervan? Het metrocaisson is duidelijk zichtbaar op het stationsplein, maar veroorzaakt geen hinder. Het werk gebeurt binnen een werkterrein. Half augustus start de herinrichting van de middentunnel in het station. Lees het uitgebreide artikel op pagina 10 en 11. Wat merkt u ervan? Vanuit het centrum gezien wordt eerst de rechterhelft van de tunnel afgesloten. Hierdoor wordt de loopruimte smaller. Het werk gebeurt achter bouwschuttingen. De trappen aan beide zijden van de middentunnel blijven tijdens het werk open. Onder de sporen door wordt aan de westkant van het station een fiets- en voetgangerstunnel gebouwd. Hij gaat zorgen voor een goede verbinding tussen de binnenstad en het IJ. De tunnel komt naast de buitentrap die loopt van de centrumzijde naar de sporen 1 en 2a. Wat merkt u ervan? Eind juli of begin augustus wordt het stuk tunnel onder de buitentrap gesloopt. Op dat moment gaat de trap dicht vanwege de werkzaamheden. Reizigers kunnen gebruik maken van de omleidingsroute via de MacBike fietsen-
Prins Hendrik@ Amsterdam1012 Schoenen poetsen op CS @020Centraal http://pic.twitter.com/Lsj4Qsbq
stalling. De route zal met borden worden aangegeven. Uiteindelijk komt de trap weer terug. Eind september start de aanleg van het stuk Noord/Zuidlijn-tunnel onder het IJ. Het bestaat uit drie delen die worden afgezonken op drie verschillende data. Voor het afzinken zijn zes dagen gereserveerd, om in de planning rekening te kunnen houden met situaties als dichte mist. Wat merkt u ervan? Op de dagen dat de tunnels daadwerkelijk worden afgezonken is er geen vaarverkeer mogelijk in dit stuk IJ. Bij het ter perse gaan van deze Centraal.nu zijn de gereserveerde dagen 25 september en 2, 9, 16, 23 en 30 oktober, waarvan er dus drie zullen worden gebruikt. Kijk voor het laatste nieuws op www.hierzijnwij.nu. Aan de oostkant van de IJ-zijde (de kant van het Oosterdokseiland) wordt momenteel de De Ruijterkade verbreed. Dit gebeurt om in het najaar de kruising van de kade met de Oostertoegang aan te kunnen passen. Dát is nodig om een goede aansluiting te creëren met de autotunnel onder de De Ruijterkade, om fietsers en voetgangers meer ruimte te geven en om hier voor hen de oversteek veiliger te maken. Wat merkt u ervan? De verbreding zorgt niet voor verkeershinder. Als in het najaar het kruispunt wordt aangepakt, zullen er diverse omleidingen zijn; het kruispunt zal echter niet worden afgesloten, op enkele nachten na. In juli zijn er overigens nog wel enkele avond- en nachtafsluitingen vanwege laatste werkzaamheden aan de overkapping. De vakantie voor bouwvakkers in Amsterdam is dit jaar van maandag 30 juli tot en met vrijdag 17 augustus. Een groot deel van de werkzaamheden in en rond Amsterdam Centraal ligt in deze periode stil.
Jos van Zetten@Newsphoto Grote belangstelling voor #Amsterdam Centraal op Dag van de Bouw @020Centraal #ProRail #DIVV020 #Stationseiland http://flic.kr/p/c9UVaj Thomas van Zuijlen@ thomatronic @020Centraal Mensen, wat hebben jullie een verpletterend mooie achtergrond op je Twitter-profielpagina. Hopelijk nog meer na die rondvlucht! Sander@SanderVers Tegenover de starbucks op @020centraal laden jongeren hun foons gratis op, bij een ontdekt #ns stopconstact @ NS_online opwiens kosten? Prins Hendrik@ Amsterdam1012 Bijna gerold op CS in de rij bij de Kiosk op perron 4. Het blijft opletten op Centraal Station Amsterdam @020Centraal Nop@Nop2net @020Centraal 2015!! Kom op zeg, dat duurt toch veel te lang. Elke ochtend en avond is het een puinhoop, dat mag toch geen 3 jaar meer duren? Justus Beth@justusbeth Met die renoverende stations kom ik wel aan m’n portie OVgerelateerde beweging. Maar wat als ze af zijn? @CU2030 @RdamCentraal @020Centraal CENTRAAL.NU NUMMER 3 2012 15
Colofon Centraal.nu is een uitgave van gemeente Amsterdam, NS en ProRail 2e jaargang, nummer 3, juni 2012 Redactieadres Centraal.nu Stationsplein 9 1012 AB Amsterdam T 020 344 50 74 F 020 344 50 80 E
[email protected] I www.amsterdamcentraal.nu Teksten Bas Berwers Tekstbijdragen Renske van Bers, Dick Keijzer Eindredactie Gemeente Amsterdam Foto’s en illustraties Martin van Welzen, Paul Deelman, Evert Elsinga Luchtfoto middenpagina mei 2012 Vormgeving Monter, Amsterdam Druk Drukkerij Mart.Spruijt bv Oplage 23.000 exemplaren Wijzigingen in planning en ontwerp voorbehouden. Aan deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend. Gemeente Amsterdam, ns en prorail aanvaarden geen aansprakelijkheid voor onjuistheden en onvolledigheden.
