Business case
Integraal FACT-team Zuidoost Emmen. Samenwerkingsproject van Accare, Ambiq, Promens Care en VNN.
November ’13
Business case Integraal FACT-team in Zuidoost Emmen
1. Inleiding/aanleiding In het voorjaar van 2013 heeft Ambiq het voorstel gedaan aan Accare om meer samenwerkingsmogelijkheden te verkennen in de al bestaande FACT teams van Accare, dit om zo in de jeugdzorg keten meer verbinding aan te brengen tussen psychiatrische problematiek in combinatie met een verstandelijke beperking en gedragsproblemen. Ook in het kader van de transities jeugdzorg en het meer overzichtelijk en inzichtelijk maken van aanbod jeugdzorg. Ook voor de cliënten is het gemakkelijk om meteen in een team ongeacht de achterliggende organisatie de juiste adequate hulp te krijgen. Door samenwerking in FACT met de diverse partijen krijgen cliënten sneller hulp op meerdere nu nog gescheiden hulptrajecten. 1.1 FACTvoor jeugd FACT is de afkorting van Functie Assertive Community Treatment. Voor jongeren die langdurig zorgafhankelijk zijn omdat vaak meerdere problemen spelen binnen het gezin. Deze jongeren verbleven door hun complexe problematiek vaak langere tijd in de kliniek, maar hadden weinig baat bij opname. Door de inzet van een FACT-team kan opname worden voorkomen. FACT Jeugd richt zich vooral op het stimuleren van de ontwikkeling van de jongere in de verschillende levensfasen.
1.2 Samenwerken Het FACT-team is er voor kinderen en jongeren met o.a. psychiatrische problemen die een complexe zorgvraag hebben. Dat betekent dat ze op meerdere levensgebieden problemen hebben, bijvoorbeeld gedragsproblemen, schulden, verstandelijke beperking en/of verslaving. Vaak hebben ze contact met meerdere zorginstellingen. Om versnippering van de zorg te voorkomen gaan Accare, Ambiq, Promens Care en VNN in hun krachten bundelen en samenwerken. 1.3 Opbouw plan In hoofdstuk 2 wordt het FACT-team nader beschreven. In hoofdstuk 3 worden de vier samenwerkende organisaties nader omschreven en in het laatste hoofdstuk wordt de pilot nader toegelicht.
Business case Integraal FACT-team in Zuidoost Emmen
2. Het FACT-team Het Trimbos-instituut heeft in 2013 een herziene modelbeschrijving van FACT jeugd uitgebracht. FACT, de variant op ACT, is een model voor zorg voor de gehele groep cliënten met ernstige psychiatrische aandoeningen, waarbij men de principes van casemanagement met ACT combineert. ACT-zorg door het gehele team wordt ingezet wanneer het slechter gaat met een cliënt. Aan de cliënten die stabiel functioneren, biedt men individuele behandeling vanuit een breed multidisciplinair team met een casemanager, een psychiater en vertegenwoordigers van andere disciplines (Veldhuizen e.a., 2008; Vugt e.a., 2011). Door de combinatie van langdurig individueel casemanagement met de intensieve teamzorg kan veel continuïteit van zorg en behandeling geboden worden tussen 'rustige' en 'ontregelde' fasen van een cliënt. Als een cliënt intensievere zorg nodig heeft, hoeft hij niet naar een ander team, maar wordt de zorg vanuit het bekende team opgeschaald. Het doel van FACT is om cliënten "zodanig te behandelen, te ondersteunen en te begeleiden dat zij succesvol en naar tevredenheid optimaal kunnen functioneren en kunnen meedoen in de maatschappij op een wijze die henzelf aanspreekt en die veilig is" (Van Veldhuizen e.a., 2008, p.31). De kern van ACT is bij FACT behouden, namelijk hulp op meerdere levensgebieden tegelijk (psychiatrische zorg, praktische hulp,opvoeden en opgroeien, veiligheid, maatschappelijke ondersteuning, hulp bij wonen en financiën en wat verder nodig is) en op de plaatsen waar de cliënt zich bevindt. FACT werkt vaak wijkgericht, in een kleinere regio van zo'n 50.000 inwoners. Door de outreachende werkwijze kennen teamleden de lokale situatie goed en weten ze de weg naar instanties, waarmee ze actieve samenwerking zoeken. Ook voor het FACT-model is een instrument ontwikkeld om de getrouwheid aan de standaard te meten, de FACTS (Vugt e.a., 2011). Inmiddels zijn er zo’n 50 ACT- en 150 FACTteams in Nederland waaronder naar schatting 15 Jeugdteams. FACT lijkt te voorzien in een behoefte aan een zorgvorm waarmee kinderen en jongeren die in de reguliere zorg tussen wal en schip vallen, kunnen worden behandeld en waarmee klinische opname of uithuisplaatsing voorkomen kan worden. 2.1 Doelgroep FACT Jeugd kan worden ingezet voor de hele leeftijdsgroep kinderen en jeugd (0-18 jaar) met een uitloop naar 23 jaar. Bij 18- tot 23-jarigen ontstaan vaak problemen binnen de reguliere hulpverlening, omdat ze volgens de wet zijn aangewezen op hulpverlening binnen volwassencircuits, maar in wezen nog met ontwikkelingstaken kampen die passen bij de kinder- en jeugdpsychiatrie (Faber & Mostert, 2010). Dit sluit aan bij bevindingen uit longitudinaal onderzoek dat de hersenen van adolescenten nog rijpen tot ver in de twintiger jaren (Sowell, Thompson, Holmes, Jernigan & Toga, 1999). In het huidige FACT Jeugd model worden daarom de leeftijdsgrenzen 0 tot 23 jaar aangehouden. In algemene zin gaat het bij de doelgroep van FACT Jeugd om kinderen en jongeren met complexe problemen op meerdere levensgebieden, die niet de weg naar de reguliere hulp kunnen vinden of bewandelen (Otter, Verschuur & Schell, 2009). Faber
Business case Integraal FACT-team in Zuidoost Emmen
en Mostert (2010) beschrijven de doelgroep als jeugdigen die binnen de organisatie van de bestaande zorg afhaken, buiten de boot vallen of zorgmijdend zijn. Er is bij deze jeugdigen sprake van (vermoedens van) complexe psychiatrische problematiek met regelmatig ook verslavingsproblematiek, agressie of criminaliteit. In hun dagelijkse leven worden zij hierdoor fors beperkt. Vaak zijn er grote problemen op school of zijn ze daar weggestuurd. In de gezinnen is veel moedeloosheid. Sommige jongeren of gezinnen die uiteindelijk bij FACT terechtkomen zijn zorgmijdend en de meeste zijn niet gemotiveerd voor behandeling. Naast problematiek bij de jeugdige is er vaak sprake van systeemproblematiek. De draagkracht/draaglast-verhouding is verstoord (Barnard & Kramer, 2002), er zijn opvoedingsproblemen en/of relatieproblemen binnen het gezin. Vaak ook spelen er financiële problemen, psychische problemen of verslavingen bij de ouders en komt misbruik of mishandeling voor (Assan e.a., 2008). Ook de zwerfjongeren kunnen tot deze doelgroep gerekend worden. Deze jongeren zijn niet te vergelijken met volwassen zwervers; ze zien er meestal verzorgd uit, dragen modieuze kleding, maar hebben geen vaste verblijfplaats of kunnen thuis niet terecht. Ze slapen vaak bij vrienden (Sierksma, 2009; Faber & Mostert, 2010). Doelgroep FACT Jeugd · 0-23 jaar. · Complexe psychiatrische problemen of vermoedens daarvan. · Verstoorde draagkracht/draaglast-verhouding in thuismilieu. · ‘Multiprobleemgezinnen', problemen op meerdere levensgebieden. · Onvoldoende aansluiting bij reguliere hulpverlening. · Een verstandelijke beperking met ernstige vormen van gedragsproblemen/ontwikkelingsproblemen.
2.2 Werken met FACT jeugd Het FACT team jeugd is gebaat bij een samengesteld team, dit omdat de problematiek vaak niet beperkt is tot de jeugdige, maar samenhangt met problemen in het gezin op meerdere levensgebieden. Hierdoor kan de hulpverlening zeer versnipperd raken. Het FACT team jeugd opereert op diverse snijvlakken, jeugd GGZ, jeugdzorg en ook de VG sector en dan met name de jeugdigen met een licht verstandelijke beperking. Met name laatst genoemden worden vaak over het hoofd gezien of verkeerd ingeschat. Het voordeel van samenwerken is dan ook evident. Snellere herkenning van de diverse problematiek. En dus snellere hulp in de thuis situatie. Ook organisaties werken op deze manier effectiever samen, kortere lijnen, gebruik maken van elkaars expertise, zo is er dus een ruim en divers hulpverleners aanbod en zijn er minder risico’s op blinde vlekken. Een nadeel nu nog zijn de verschillende geldstromen en registratiesystemen. Het vraagt dan ook veel creativiteit en inspanning om dit goed te realiseren. Het hebben van een gezamenlijke visie op jeugdigen en hun context helpt enorm om de dynamiek in het FACT team goed te bewaren. Verschil lijdt tot onnodige discussie tussen leden FACT is de ervaring.
Business case Integraal FACT-team in Zuidoost Emmen
2.3 Wat biedt het FACT-team; team proces en werkwijze. Een FACT team verenigt 2 werkwijzen, de gezamenlijke teamzorg ten tijde van zorgintensivering en de meer individuele zorg vanuit een multidisciplinair team in meer “stabiele tijden “ ( Bahler & van Veldhuizen , 2008). Essentieel bij FACT is de gedeelde caseload, omdat kinderen echter deel uit maken van gecompliceerde systemen, een relatief groot netwerk hebben en met veel instanties te maken hebben, leert de ervaring van FACT jeugd teams dat het voor hen goed is met een overzichtelijk aantal leden van het team te werken waarin een afspiegeling is te vinden van de leefomgeving van de jeugdige. Het team dient als groep samen te werken en niet als afzonderlijke professionals. Het FACT team werkt vanuit een dagelijkse structuur, van overleg en handelen. Doorgaans wordt aanbevolen om een ervaringsdeskunige in het team te halen (hier zijn we in Drenthe over aan het nadenken, het past heel goed in de transformatie filosofie). Er wordt gewerkt met beschreven procedures bij acute vormen van zorg. En er worden heldere criteria, en eenduidige criteria gebruikt in de bespreking van cliënten. De behandelplannen worden multidisciplinair opgesteld en in samenwerking met cliënt en ouders besproken. Aanwezigheid van het systeem is essentieel voor een effectieve behandeling (zie ook modelbeschrijving FACT jeugd van het Trimbos instituut).
Samenwerkende organisaties. Vanaf 1 oktober 2013 werken behandelaars van Accare, Ambiq, Promens Care en VNN samen in een integraal FACT-team in zuid-oost Drenthe, in zuid-west Drenthe en in noord-midden Drenthe.
Business case Integraal FACT-team in Zuidoost Emmen
Doelen: Door intensieve samenwerking onnodige opnames voorkomen van jeugdigen. Wij stellen hierbij als doel dat zal lijden samen met de inzet van het volledig pakket thuis tot een afname van 7 behandelplaatsen in 2014 voor Ambiq Drenthe. De samenwerking van partijen is de aanzet tot een sluitende keten in de 2e lijns zorg. Want naast het FACT team is hiermee ook meteen een consultatie en advies team in ontwikkeling gebracht. Dit team heeft als doel 1 voordeur 2e lijns specialistische jeugdzorg te vormen. Goed bereikbaar en benaderbaar voor het voorliggende veld. Hiermee is deskundigheid binnen handbereik en het zoeken naar de juiste hulp wordt ongeacht waar aangemeld, voor hen uitgezocht en geboden. Door samenwerken willen we actief ons steentje bijdragen aan de transformatie jeugd en het helpen een succes te maken van de overdracht van verantwoordelijkheid naar de gemeenten. Inzet per organisatie gemiddeld 24 uur per discipline.
Business case Integraal FACT-team in Zuidoost Emmen
