BIJLAGE NR. 2oK BEHOORT BIJ. Aan de Leiding. Jaarplan 2012

BIJLAGE NR.

Aan de Leiding Jaarplan 2012

BEHOORT BIJ

2oK

Aan de Leiding Jaarplan 2012 Klik hier om aanvullende informatie te plaatsen

drinkwater

9 november 2011 Status Definitief

Opdrachtgever Alexander Vos de Wael, Henk Ardesch

Steller Jeroen Schmaal

Bijdrage Grietje van Zijl

Verspreiding Algemene Vergadering voor Aandeelhouders

Oasen N.V. Nieuwe Gouwe O.Z. 3 Postbus 122 2800 AC Gouda T 0 1 8 2 59 35 30 www.oasen.nl

1

Introductie

Oasen gaat het derde en laatste jaar in van haar Integraal Meerjarenplan 'Aan de Leiding.' In "Aan de Leiding 2012' zie je voor het eerst de programma's terugkomen die we hanteren om onze doelen te bereiken. Door te werken met programma's in plaats van een hele reeks losse projecten, sturen we als organisatie veel meer op samenhang. Bijkomend voordeel is, dat we aan de hand van deze programma's ook veel duidelijker verantwoording kunnen afleggen aan onze omgeving. De plannen voor 2012 zijn wederom ambitieus. Er is veel te doen om de drinkwatervoorziening in het Groene Hart van Nederland in stand te houden en te verbeteren. Om alle plannen tot een succes te brengen, zullen we tijdelijk extra medewerkers moeten aantrekken. In de laatste maanden van 2011 zetten we vol in op het werven van deze mensen. Voor een belangrijk deel hangt het waarmaken van deze ambities hiermee samen. Zoals gepland wordt 2012 een jaar waarin de realisatie van een aantal projecten van start gaat, die in de jaren hiervoor zijn voorbereid. Tegelijkertijd zullen we dit jaar studies doen en voorbereidingen treffen voor investeringsuitgaven in de jaren daarna. Alhoewel 2012 het laatste jaar is van 'Aan de Leiding' is het zeker geen slotakkoord. Het is het jaar waarin veel leidingen worden gelegd en er veel gebouwd wordt, daarnaast is het een opmaat voorjaren waarin programma's zich verder uitrollen en het drinkwater dat wij aan de tap brengen verder verbeteren. In dit plan voor het jaar 2012 lichten we toe wat in hoofdlijnen onze ambities zijn. In de begroting 2012 is te lezen welk financieel plaatje daar bij hoort en wat het tarief is dat wij in 2012 aan onze klanten vragen.

oaseo drinkwater 9 november 2011

Aan de Leiding

Pagina 3 van 16

2

Distributie

De vervanging van onze transportinfrastructuur staat hoog op de agenda. We zetten de komende jaren de eerste stappen in een vervangingsgolf, die in de jaren daarna alleen maar zal rijzen. Daarin is de drinkwaterinfrastructuur niet uniek, de gehele naoorlogse ondergrondse infrastructuur in Nederland zal vernieuwd moeten worden, van gasleiding tot riool. Daarbij zijn alle netwerkpartijen van elkaar afhankelijk, simpelweg omdat leidingen en kabels samen in de grond liggen. Zoals we het nu inschatten, is de leeftijd waarop een drinkwaterleiding van Oasen gemiddeld vervangen moet worden rond de zestig jaar. Dat is vermoedelijk korter dan het landelijk gemiddelde, vanwege de veengrond in ons voorzieningsgebied. Leidingen zakken in die grond weg en appendages als rubberen verbindingen of bouten en moeren hebben te lijden onder het zure veengrondwater waar ze vaak in liggen. De trillingen van het in de afgelopen decennia sterk toegenomen verkeer worden door de veengrond makkelijk doorgegeven en belasten de leidingen fors en geven ze meestal ook het laatste zetje. De gemiddelde leeftijd van ons leidingnet is (naar lengte gewogen) 30 jaar. De eerste groep leidingen hebben zich gemeld voor hun vervanging. In 'Aan de Leiding' identificeerden we 760 kilometer aan leidingen van bepaalde materialen, waarvan we wisten dat die aan vervanging toe waren. Het ging hierbij met name om Asbest-Cement-, oude gietijzeren- en oliecrisis PVC leidingen, die het distributienet vormen in de stadskernen van ons voorzieningsgebied. Omdat niet élke leiding van dit materiaal direct hoeft te worden vervangen of kan worden vervangen, maakten we de inschatting dat we tussen 2010 en 2020 zo'n 400 kilometer leiding van deze materialen zouden vervangen. Op zich een nieuw fenomeen voor ons bedrijf. Tot voor kort waren we vooral bezig met het leggen van leidingen in nieuwbouwwijken. Het vervangen van leidingen in een bestaande straat met bewoonde huizen, waar een oude waterleiding verwijderd moet worden, net als de oude riolering, gasleidingen en elektriciteitskabels, is iets heel anders dan het leggen van een Programmasturing leiding in de maagdelijke grond Sinds begin 2010, tijdens de uitvoering van de plannen uit het van een onbewoonde IMJP, merkten we dat we een besturinglaag misten. We nieuwbouwwijk. Niet alleen hadden een reeks aan losse projecten, die om dezelfde technisch, vooral ook bestuurlijk verbeterdoelen draaiden, maar die los van elkaar aangestuurd vraagt dit om een heel andere werden. Het ontbreken van integrale sturing leidde tot gebrek benadering. De afgelopen twee aan overzicht en samenhang. Daarop is besloten om projecten jaar hebben we al tientallen rondom zeven belangrijke thema's uit het IMJP te clusteren tot kilometers vervangen en daarbij programma's en die ook door een programmamanager te laten veel geleerd. Onder andere dat aansturen. Het sturen in programma's helpt ons om de doelen vervanging van leidingen niet uit het IMJP te halen. Het leidt niet tot extra projecten, maar alleen veel complexer is, maar sturing op een hoger abstractieniveau. Daarbij worden in ook veel duurder. Het is zo programma's niet alleen technische projecten geclusterd, maar anders en zo ingrijpend dat we ook studies en onderzoeken. Niet alleen "de bouw" wordt besloten hebben om van het gemanaged, ook de omgeving, de kennisontwikkeling en vervangen van leidingen een kunde zijn aspecten van de sturing. apart programma te maken, met Het afgelopen jaar hebben we ons verdiept in wat de naam 'Leidingnet 2.0.' Het is programmamanagement voor Oasen kan betekenen. De zaak de komende jaren om de afdeling organisatieadvies ontwikkelt voor eind 2011 een vervanging van ons leidingnet instrumentarium rondom programmamanagement en borgt dat goed in de vingers te krijgen. Na in de Planning en Control-cyclus en het kwaliteitssysteem. Dat 2020 zal het tempo waarin we is een aanvulling op onze projectmatig werken methodiek. Het ons leidingnet moeten vervangen instrumentarium stelt ons in staat om programma's op alleen nog maar groeien naar uniforme wijze te definiëren. In het najaar en begin van 2012 uiteindelijk een worden vijf programma's gedefinieerd en ingericht. In de loop vervangingssnelheid van van 2012 worden de programma's ICT en Duurzaamheid misschien wel 100 kilometer vormgegeven. Die programma's lopen over meerdere jaren. leiding per jaar. Met dat tempo Overigens is op dit moment de administratie van Oasen (nog) hebben we het leidingnet in de ingericht op projectniveau. We onderzoeken hoe we per jaren '60, '70 en '80 immers ook programma kunnen gaan rapporteren. aangelegd. Aan de Leiding

Pagina 4 van 16

Programma Leidingnet 2.0 (1) Het programma 'Leidingnet 2.0' heeft het afgelopen jaar vorm en inhoud gekregen, waarbij op de overgang van 2011 naar 2012 de organisatie er omheen zijn uiteindelijke invulling krijgt, inclusief de programmamanager. Doel Leidingnet 2.0 Het doel van dit programma is om het leidingnet van Oasen op orde te houden. In dit programma moeten verouderde leidingen vervangen worden door nieuwe, rekening houdend met de eisen die we aan een hedendaags leidingnet stellen.

Inspanning Momenteel zit de grootste inspanning aan de vervanging van ruim 40 kilometer waterleiding van de materiaalsoorten Asbest-Cement, Oud Gietijzer, Oud Staal en Oliecrisis PVC.


Verzameling van data Om te weten welke oude leidingen we kunnen vervangen, zijn we het afgelopen jaar het gesprek aan gegaan met de gemeentes in ons gebied, de provincie, waterschappen. Rijkswaterstaat, Prorail en gasnetbeheerders als Stedin en Liander. We hebben zo goed als mogelijk een inventarisatie gemaakt van alle plekken in ons gebied waar de komende jaren de bodem opengaat om leidingen te vervangen, dan wel aan infrastructuur gewerkt wordt zodat wij onze leiding kunnen vervangen of verplaatsen. Die kennis is van groot belang omdat wij zelden in de luxe verkeren dat we op eigen houtje een oude leiding in een straat of dijk kunnen vervangen. Dat is niet alleen vanuit leefbaarheidsoogpunt onmogelijk, onze leidingen liggen er ook nooit alleen. Het opgraven, vervangen en ingraven van een waterleiding beïnvloedt de andere leidingen in de straat dusdanig, dat alleen zo'n actie al een sterk levensverkortend effect heeft op de andere infrastructuur, zeker in ons gebied met zijn mobiele bodem. En andersom geldt natuurlijk hetzelfde. Als een zestig jaar oude riolering opgegraven en vervangen wordt dan moetje erg veel geluk hebben als de er naast liggende waterleiding goed genoeg blijft om nog eens een periode van 15 jaar te overbruggen. Die inventarisatie is aangehouden tegen de informatie over ons eigen leidingnet. Omdat het plannen van vervanging van het leidingnet ook voor de anderen nieuw is, veel partijen hun eigen plan niet helder hebben en er veel afhankelijkheden bij dit soort werk zijn, is er veel onzekerheid rondom de inventarisatie. Daarom zullen we in 2012 goed bijhouden hoe de afgegeven planningen gehaald worden door de andere partijen en zullen we opnieuw inventariseren wat de plannen zijn voor 2013 en verder.

Afdeling asset management: regie en innovatie Belangrijk voor de vraag of een leiding vervangen moet worden, is niet alleen of de grond opengaat, maar natuurlijk ook wat de kwaliteit van de leiding is. Als de leiding nauwelijks is weggezakt en de verbindingen en leidingdelen zelf nog erg goed zijn, dan kan hij misschien nog wel 15 jaar blijven liggen. Het beantwoorden van deze vraag is iets dat gedaan moet worden door de in te richten stafafdeling asset management distributie. Met het ouder worden van ons net en de vervangingsvraag die zich nu aandient, wordt kennis over de staat van het huidige net en haar appendages steeds belangrijker. Vaak denken we bij een te vervangen leiding alleen aan de leidingdelen zelf. In de praktijk Programmasturing blijken de appendages, zoals de verbindingstukken, Een programma heeft een verbeterdoel. Een brandkranen en de afsluiters in het net de zwakke project een resultaat. Een programma brengt schakels. Onlangs ontdekten we bij het ice-piggen van een beweging op gang die ons ergens brengt. ons leidingnet in Zwijndrecht dat een fors percentage Bij een project is het exacte reisdoel bekend. van de spindels van de afsluiters in het net bij het Programma's herbergen niet alleen technische dichtdraaien zomaar kunnen afbreken. De afdeling projecten. Je vindt er ook projecten die gaan asset management bij distributie zal dus niet alleen over leren en innoveren en over communicatie moeten bepalen of een leiding toe is aan vervanging, en public affairs. maar vooral ook wat voor soort leidingen met wat voor Net als bij projecten heeft elk programma ook soort appendages teruggelegd moet worden. Daarbij een opdrachtgever. De opdrachtgevers van streven we naar een verregaande reductie van het programma's zijn bij Oasen de leden van het aantal appendages. We bepalen namelijk met de leiding MT. Een programma kent een uitgeschreven die we nu leggen hoe het leidingnet er over 25 jaar of programmaopdracht en programmaplan. 50 jaar uitziet. Het ontwerp voor de ideale distributie

Aan de Leiding

Pagina 5 van 16

van drinkwater (het distributienet van de tweede generatie) ligt er nog niet. Onder andere door samenwerking met Vitens hebben we wel de ambitie om dit te ontwerpen en te gaan leggen. Een ander punt waarop we willen innoveren, is het vervangingsproces zelf. Op dit moment is dat twee tot drie keer zo duur als de aanleg van een nieuwe leiding. Dat komt onder andere doordat we de mensen in de straat waarvan de waterleiding vervangen wordt permanent van drinkwater willen blijven voorzien. Daarvoor moet er altijd een duur noodnet gelegd worden. We gaan kijken of een combinatie van goed informeren van de klant en het accepteren dat hij een langere periode zonder water zit, leidt tot een forse kostenbesparing. De klantnorm waarop we het succes van de vervanging bepalen, verandert van "zo kort mogelijk zonder drinkwater" naar "de gemeten klanttevredenheid over de werkzaamheden." Het is onze verwachting dat de klant het snapt dat hij een bepaalde tijd zonder drinkwater zit als de waterleiding voor zijn deur vervangen wordt, als hij daar maar heel goed over geïnformeerd wordt. Praktijkonderzoek zal moeten uitwijzen wat de klant als een acceptabele tijd zonder water ervaart en welke informatie hij of zij verwacht. Duurzaam verwijderen Een minstens zo kostbaar fenomeen, waar lastiger op te innoveren is, is de verwijdering van de oude leiding. Waar voorheen nog wel eens de neiging bestond om deze te laten liggen (mochten we daar vergunning voor krijgen), hebben we vanuit duurzaamheidsoogpunt de ambitie uitgesproken om deze toch in alle gevallen op te ruimen. Neem bijvoorbeeld een Asbest-Cement leiding. Een leiding van dat materiaal die in de grond blijft liggen, zal op lange termijn uiteenvallen in vezels. Mocht in de verre toekomst iemand die bodem omwoelen, ten behoeve van bijvoorbeeld een bouwproject, dan komen die vezels vrij, met alle gezondheidseffecten van dien. Die claim op de toekomst willen wij voorkomen. Dat is niet goedkoop. Samenwerking Laatste onderdeel van het programma is de gerichte samenwerking met andere partijen op gang brengen. Uit onze inventarisatieronde is gebleken dat er bij alle netwerkpartijen langzaam een beeld begint te ontstaan dat de gehele ondergrondse infrastructuur in Nederland zijn tweede levenscyclus in aan het gaan is. Om die vervanging echt goed te doen, is coördinatie noodzakelijk, dat kan niet overgelaten worden aan alle partijen afzonderlijk. Op dit moment is onduidelijk welke partij die rol moet vervullen, al ligt het voor de hand om naar de gemeente te kijken, als eigenaar van de grond waar dit alles in ligt. Veel gemeenten zijn of voelen zich daar te klein voor. Oasen gaat de komende jaren het netwerk in om te kijken of we voor samenwerking de handen op elkaar krijgen en of we een coördinerende partij benoemd kunnen krijgen.

Aan de Leiding

Pagina 6 van 16

3

Productie

In juli van dit jaar gebruikte een aannemer oppervlaktewater bij het boren van een put in het waterwingebied van zuiveringsstation Lekkerkerk. Daardoor kwamen er bacteriën in de tot dan toe bacteriologisch betrouwbare ondergrond. Na enkele dagen kwamen deze bacteriën in ons zuiveringsstation en na enkele weken zelfs in het reine water. Daarop moesten we ter bestrijding van de bacterie chloor aan het water toevoegen en uiteindelijk schakelden we het hele zuiveringsstation af van het net. De drinkwatervoorziening in Lekkerkerk en omstreken werd overgenomen door aanvoer van drinkwater via het slagadersysteem. Had deze calamiteit zich in een periode van hoog verbruik voorgedaan, dan hadden we te weinig drinkwater gehad om het leidingnet in piekuren onder druk te houden. Deze calamiteit heeft ons veel geleerd. Onder andere dat deelvoorzieningsgebieden gekoppeld moeten zijn en er telkens voldoende reservecapaciteit beschikbaar moet zijn om langdurige uitval van grote elementen in de infrastructuur op te kunnen vangen. Dat is nu niet overal zo. Het sterkt ons in de lijn die we met het programma "Oasen West' hebben ingezet, waarbij zuiveringsstation Lekkerkerk direct verbonden raakt met het gebied aan de andere kant van de Lek en met het slagadersysteem. Ook benadrukt deze gebeurtenis het belang van de plek die zuiveringsstation De Hooge Boom in Kamerik in onze infrastructuur heeft (Programma Kamerik). Dit straks kleinste zuiveringsstation van Oasen heeft door zijn ligging en de redelijk beperkte transportinfrastructuur in het noordelijk deel van ons voorzieningsgebied een strategische positie in het leveringszeker houden van dit gebied. Een ander leerpunt van de besmetting in Lekkerkerk, maar ook van de verstopte watermeters in Zwijndrecht, is dat een schoon leidingnet een belangrijke voorwaarde is om in alle omstandigheden schoon water aan de tap te leveren. Het programma "Schoon Leidingnet' en de programma's "Kamerik en Oasen West' laten ons stappen zetten in die richting. Daarover later meer.


Programma Oasen West (2) Doel Oasen West Het doel van dit programma is het verbeteren van de bedrijfszekerheid in het voorzieningsgebied boven de Lek en het duurzaam verbeteren van de waterkwaliteit in het deelvoorzieningsgebied Lekkerkerk. Inspanning Daartoe bouwen we in Lekkerkerk een zuiveringsstation met een voor Oasen nieuwe zuiveringstechniek dat het water uit het winveld De Put en de winvelden Schuwacht en Tiendweg zuivert tot onthard drinkwater. Daarmee groeit de productiecapaciteit in het Noordelijk gebied met bijna 4 miljoen kubieke meter drinkwater, zodat we daar beter gesteld staan voor de uitval van objecten in onze infrastructuur. Ook creëren we zo een tweede kruising met de Lek die onze leveringszekerheid vergroot. In 2012 maken we het ontwerp en bestek voor de nieuwe reinwaterkelder en de pompensectie, we bereiden het leggen van de verbindingsleiding onder de Lek verder voor, net zoals het doortrekken van de millenniumleiding. We maken in dit jaar ook het ontwerp van de membraanfiltratie-installatie en de bijbehorende concentraatnabehandeling, die tezamen moeten zorgen voor het zuiveren en ontharden van het grondwater. Veel energie zal ook gaan zitten in de vergunningstrajecten, die een groot effect kunnen hebben op de doorlooptijd van het programma. We doen daarnaast onderzoek naar een goede manier van ontijzering van het drinkwater in combinatie met membraanfiltratie. Vanwege het samenspel van deze projecten is er eind 2011 een programmamanager benoemd die dit aanstuurt. Nieuw aan het programma is dat we expliciet tijd gaan stoppen in het bedienen van de stakeholders rondom dit programma, waaronder de klanten. Een laatste maar niet minste onderdeel van het programma is kennisopbouw voor Oasen. Met name (het opdoen van operationele ervaring) met membraanfiltratie, snelle ontijzering en ionenwisseling zijn op deze schaal nieuwe technieken voor Oasen.

Aan de Leiding

Pagina 7 van 16

Programma Kamerik (3) Doel Kamerik Dit programma heeft als doel het verbeteren van de bedrijfszekerheid in het deelvoorzieningsgebied Kamerik en het duurzaam verbeteren van de waterkwaliteit in dit gebied. Inspanning Projecten die hier onder vallen zijn de herbouw van het zuiveringsstation De Hooge Boom, het verbeteren van de transportinfrastructuur en het in relatie daarmee uit gebruik nemen van watertoren Pietje Potlood in de Meije. Het programma raakt aan het programma 'Schoon Leidingnet', waar het gaat om het schoonmaken van het leidingnet in dit gebied. Onderzoek De onderhoudstoestand van ZS De Hooge Boom in Kamerik baart zorgen. Onderzoek naar zuiveringsalternatieven en de besluitvorming daaromtrent hebben veel tijd gekost. Gezien het belang van ZS De Hooge Boom hebben we gekozen voor een conventioneel zuiveringsconcept, dat zover is uitgewerkt dat er een bestek gemaakt kan worden. Onlangs is na discussie met de RvC besloten om een drietal onderzoeken uit te voeren naar Innovatieve zuiveringsconcepten. Om geen tijd te verliezen, mochten de onderzoeken niet het gewenste resultaat opleveren, laten we in 2012 een bestek maken voor het conventionele zuiveringsconcept en voeren we parallel drie onderzoeken uit, die we proberen te limiteren in de tijd: een onderzoek naar biologische ontijzering, een onderzoek naar membraanfiltratie en een onderzoek naar de ontharding van het ruwe water. Voor dit onderzoek zullen we extra onderzoekscapaciteit aantrekken. Het onderzoek Is samen met de bouw ondergebracht in een programma, om de samenhang te bewaken. Belangrijk wordt het om strikt de hand te houden in de doorlooptijd van de drie onderzoeken, omdat ze anders een te groot vertragend effect zullen hebben op de herbouw van het zuiveringsstation. Gezien de leeftijd en onderhoudsstaat van de zuivering zal vertraging van de bouw door langlopende onderzoeken leiden tot een verhoogde onderhoudsinspanning. Ook nieuw bij dit programma is dat we net als bij 'Oasen West' expliciet tijd vrijmaken voor contact met de stakeholders rondom dit station. In november valt het besluit of het onderzoek naar de inzet van membraanfiltratie als zuivering doorgezet wordt. Dan blijkt of het Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden in staat is om het brijn (het restproduct van membraanfiltratie) te verwerken dat wij moeten lozen. Tot nu toe denkt het hoogheemraadschap goed met ons mee, maar hun zuiveringsinstallatie zal wel ineens 300.000 kuub extra afvalwater te verwerken krijgen. Dit is het afvalwater dat vrijkomt bij de het zuiveren van een deel van het grondwater met membranen. Mochten ze dit kwantitatief of kwalitatief niet aankunnen, dan vervalt deze zuiveringsoptie en zal ook het onderzoek worden stopgezet. Overige projecten bij productie We zullen in 2012 het oude distributiepompstation in Hazerswoude slopen, zodra we het nieuwe in gebruik hebben genomen. We leggen de laatste hand aan de renovatie van het machinegebouw van ZS Rodenhuis, we ronden de bouw van de nieuwe reinwaterkelder bij ZS De Laak af en nemen de al langer geplande overstromingsmaatregelen op De Steeg en De Laak. Tenslotte starten we met de bouw van Suppletie Pomp Station Elzengors. Een wat groter project, dat én bij productie én bij distributie ondergebracht kan worden is Leidingnet Schoon. Het doel van dit project is het schoonkrijgen van het leidingnet, waarmee we bedoelen dat er zo min mogelijk sediment, biofilm en daarop levende organismen in het leidingnet aanwezig is. Gedachte achter dit project is dat een schoon leidingnet een duurzaam gunstig effect heeft op de kwaliteit van het water uit de tap.

Verschillende sporen

Long Term

Short Term

Distribution Eerder presenteerden w e vier sporen waarlangs een schoon leidingnet willen bereiken

Aan de Leiding

we

Pagina 8 van 16

Een schoon net bereik je door schoon (voedsel en deeltjesarm) water te produceren en vervolgens het leidingnet erachter goed schoon te spuien. In dit project is een aantal deelprojecten en onderzoeken benoemd, variërend van het optimaliseren van de zuivering in specifieke zuiveringsstations, zodat de troebelheid van het uitgaande water omlaag gaat, tot onderzoeken samen met de TU Delft naar nanofiltratie als zuiveringsstap. Twee zaken vallen op binnen dit project. Allereerst het schoonmaken van het leidingnet van ZS De Hooge Boom. Het leidingnet van dit zuiveringsstation kent een hoge sedimentlast, door de ietwat verouderde zuivering. Dat brengt risico's met zich mee op het gebied van waterkwaliteit. Het oorspronkelijke plan was om dit leidingnet pas schoon te maken nadat de zuivering in Kamerik vernieuwd was en nauwelijks nog sediment het net in pompte. Duurt de herbouw echter te lang, dan zullen we eerder het net moeten schoonmaken, en dit herhalen na de herbouw van het station. Om dit leidingnet goed te kunnen reinigen, zullen we vrijwel zeker de techniek van ice-piggen moeten inzetten. Een tweede opvallende zaak binnen dit programma is een onderzoek naar de inzet van de UV-installatie als zuiveringsstap. Op dit moment kent elk zuiveringsstation een UV-unit (krachtige UV-lampen in de leiding waar al het drinkwater langs stroomt) die bedoeld is om eventuele kiemen uit de actief kool installatie te neutraliseren. Deze lampen zijn niet ontworpen om ook eventuele andere bacteriologie in het water te neutraliseren. De vraag is of we bij elk zuiveringsstation de bestaande UV-installatie moeten vervangen voor een krachtigere, afgezet tegen de kosten, opbrengsten en bij-effecten.


Aan de Leiding

Pagina 9 van 16

4

Onderzoek en innovatie

Gezien de toegenomen complexiteit van ons werkveld en in voorbereiding op een paar grotere projecten stijgen onze onderzoeksinspanningen fors. Zoals eerder gemeld, starten we drie onderzoeken naar alternatieven voor de zuivering voor het herbouwen van ZS Kamerik. Ook hebben we de wens om weer mee te doen met het BedrijfsTakOnderzoek (BTO), met de gezamenlijk Nederlandse Drinkwatersector. Na jaren van afwezigheid in dit onderzoeksprogramma hebben we ons vanwege de gewijzigde opzet weer aangemeld. Daarbij hebben we aangegeven dat we alleen meedoen als we net als deelnemend drinkwaterbedrijf Vitens veertig procent van het door ons ingebrachte geld zelf mogen bestemmen; het zogenoemde speerpuntenonderzoek. De opzet van het BTO is nog niet precies zoals we het willen, maar omdat we ook onze verantwoordelijkheid willen nemen voor het doen van echt gemeenschappelijk onderzoek in de drinkwaterbranche, vinden we de ontwikkeling die het BTÖ doorgemaakt heeft toch voldoende. Op dit moment wachten we op een officieel antwoord van het BTO-bestuur op onze aanmelding. Het geld dat we de afgelopen jaren besteedden aan innovatie met netwerkpartijen willen we (grotendeels) blijven besteden. Op de middellange en lange termijn komt er een aantal zaken op ons af, zoals de verzilting van onze bronnen en de aanwezigheid van prioritaire stoffen in het drinkwater, waarmee we met de huidige zuiveringsopzetten nog niet goed raad weten. Vandaar dat we bijvoorbeeld uitgebreid onderzoek doen naar membraan- en nanofiltratie en daarbij oplossingen zoeken voor de energiekosten en het lozen van het brein. Onderzoek naar betere zuivering Daarnaast doen we een aantal onderzoeken die onder een programma vallen. Dat is met name aan de nieuwbouw van zuiveringsstations gerelateerd onderzoek. Drie onderzoeken springen daarbij in het oog. De eerste is het onderzoek naar membraanfiltratie als aanvullende zuiveringsstap. Voordeel van membraanfiltratie is dat het relatief eenvoudig is ten opzichte van de conventionele zuivering met acht zuiveringsstappen. Daarnaast haalt het ook prioritaire stoffen uit het water, die met andere zuiveringsstappen moeilijk te verwijderen zijn. Ook zout is via membraanfiltratie goed te verwijderen, iets wat van pas komt als het grondwater verder verzilt. Maar er kleven ook nadelen aan membraanfiltratie. Het kost relatief veel energie, is daardoor mogelijk in de exploitatie duur en scoort lager op duurzaamheid. Het verwijdert magnesium, iets wat volgens het drinkwaterbesluit vanuit volksgezondheidsoverwegingen niet toegestaan is en er toe leidt dat mogelijk het magnesiumgehalte achteraf moet worden aangevuld. Het doet de totale beschikbare reservecapaciteit dalen, omdat een deel van het water dat we winnen gelijk als afvalwater afgevoerd wordt. En er ontstaat een reststroom, het zogenaamde concentraat, die moet worden nabehandeld voordat deze mag worden geloosd. Onderzoek moet uitwijzen of de voordelen van deze vorm van zuivering opwegen tegen de nadelen en zo j a , wat de beste manier is om deze manier van zuiveren toe te passen. Het tweede onderzoek is onderzoek naar de conventionele zuiveringsopzet, waarbij ijzer en ammonium uit het water verwijderd worden. Door de veenbodem waar Oasen haar ruwe water uithaalt, zit er veel ijzer en ammonium uit oude plantresten in het water. Om die stoffen te verwijderen laten we het water over twee op elkaar volgende zandfilters lopen. Uit onderzoek blijkt dat in beide filters én ijzer én ammonium wordt verwijdert, en dat de ijzerverwijdering de ammoniumverwijdering in de weg zit. In de praktijk merken we dat ammoniumverwijdering daardoor geen stabiel proces is. Regelmatig zien we de waardes wat oplopen en moeten we allerlei ingrepen doen in de zuivering om de ammoniumverwijdering te verbeteren. Via een proef gaan we proberen een scheiding aan te brengen, waardoor in het eerste filter het ijzer verwijderd wordt en in het tweede filter het ammonium. Als dat lukt, levert dat met name waterkwaliteitsvoordelen en een stabiel proces op, en misschien ook kostenvoordelen. Een filter voor alleen ijzerverwijdering kan veel kleiner uitgevoerd worden, omdat het water hier sneller doorheen stroomt. Een derde onderzoek is het zoeken naar een andere plek voor de ontharding in het zuiveringsproces. Dat zal mogelijk zuiveringsstappen en daarmee kosten schelen.

Aan de Leiding

Pagina 10 van 16

5

Klant

We leven al een paar jaar in een economisch mindere periode en dat merken we aan onze klanten. Die zijn voorzichtiger met het betalen van hun rekening, ondanks het feit dat de koopkracht nog niet echt gedaald is. Daarom zijn we de afgelopen jaren dichter op de huid gaan zitten van onze wanbetalers, bijvoorbeeld door ze snel te bellen bij niet-betalen en zijn we doorgegaan met het verleiden van mensen om automatisch te betalen (gestegen naar bijna 85%). Als derde hebben we het elektronisch regelen van de zaken met Oasen vergemakkelijkt. Het resultaat is er naar, want het betalingsgedrag van de Oasen klant is de afgelopen jaren dankzij onze inspanningen niet verslechterd. De komende jaren gaat de koopkracht jaar op jaar dalen, ook voor de klanten van Oasen. Om ons geld toch binnen te krijgen, zullen we nog harder aan de slag moeten. Daarom zullen we in 2012 het incassoproces verder verbeteren zodat we sneller klanten aan kunnen spreken op hun betalingsgedrag. Hoe meer we er in dat proces bovenop zitten hoe minder snel we uiteindelijk hoeven te grijpen naar het instrument van daadwerkelijk afsluiten. Programma klant (4) De queeste van Youp van het Hek heeft ook binnen Oasen de discussies gevoed. We hebben besloten om alle deelprojecten rondom klanttevredenheid te bundelen tot een programma met als doel om dit verbeteren. De service aan onze klanten wordt momenteel gewaardeerd op een 7,8. Daarmee naderen we het landelijke gemiddelde. Doel Klant Het doel van het programma Klant is het verbeteren van de klanttevredenheid.


Inspanning In 2011 is er een visie op service aan onze klant neergezet waarop we hebben besloten om in de komende jaren alle klantcontacten via een kanaal binnen te laten komen en de klant persoonlijk zo snel mogelijk te helpen. Op dit moment kent de klant vier loketten binnen Oasen. Om dat goed mogelijk te maken, zullen we ook onze klantinformatie en incassosysteem gaan vervangen en de informatiestroom richting de medewerkers van het klantcontactcentrum verbeteren. Zodat de medewerker straks de juiste systemen en informatie heeft om de klant goed te kunnen helpen. In 2012 wordt die vervanging voorbereid. Gezien de complexiteit van deze operatie en het belang van incasso voor Oasen zullen we alle veranderplannen samenbrengen in dit programma. Een ander onderdeel is het instellen van een aantal klantgroepen van bijvoorbeeld, jongeren, zwangere vrouwen, zieken en ouderen waarmee we direct in contact gaan over het product en de service die we leveren. Verbeteren imago drinkwater Het verbeteren van de klanttevredenheid zal ook bijdragen aan een ander doel van Oasen: het verbeteren van het imago van ons product. Uit onderzoek in 2011 onder de klanten bleek dat het imago van ons drinkwater weer verder is gestegen, van een 7,8 naar een 8,0, nog 0,3 punt onder het landelijk gemiddelde. Het feit dat Oasen in de afgelopen tien jaar een enorme verbeteringsstap met haar drinkwater heeft gemaakt, sijpelt langzaam door in het beleven van de klant. Nu nog denkt meer dan dertig procent van onze klanten dat het water uit zijn of haar kraan niet onthard is, terwijl dat feitelijk wel zo is. Hardheid wordt door de klant gezien als een belangrijk kwaliteitsaspect van het drinkwater, naast helderheid en smaak. In 2012 zullen we een campagne rondom het imago van ons drinkwater uitvoeren, met het doel om het beeld over ons drinkwater meer in overeenstemming te brengen met de daadwerkelijke kwaliteit, en er in ieder geval ervoor te zorgen dat elke klant die onthard water heeft dat ook weet.

Aan de Leiding

Pagina 11 van 16

6

Organisatie

Ondanks het feit dat we onze ambities in het planproces voor 2012 op een aantal vlakken teruggebracht hebben, blijft het werkpakket voor komend jaar omvangrijk. De afgelopen jaren hebben we uitbreiding van onze organisatie kunnen voorkomen door extra benodigde fte's rondom het investeringsprogramma terug te verdienen in de organisatie door met name procesverbetering. Daar redden we het echter in 2012 niet mee. De werklast verbonden aan onderzoeks- en uitvoeringsprojecten is dusdanig dat we bovenop de formatie van 253 fte tijdelijk 5,5 fte extra nodig hebben om al het werk gedaan te krijgen. Denk daarbij aan onderzoekers, een projectplanner en inkopers. Om hoge inhuurkosten te voorkomen, gaan we deze mensen via tijdelijke projectgebonden contracten in dienst nemen. Zodra de investeringsgolf achter de rug is, krimpt onze organisatie weer, door contracten af te laten lopen. Programma Oasen Fit (5) In 2009 formuleerden we ambitieuze doelstellingen om Oasen fitter te maken. We investeerden daarop veel in opleiden en ontwikkelen van mensen, zetten ontwikkeltrajecten voor medewerkers op en voerden een uitgebreid gezondheidsprogramma door. We lieten mensen bewust intern doorstromen, verbeterde onze werving, zetten personeelsplanningen voor afdelingen op en richten een traineeprogramma voor monteurs op. We inventariseerdén functies met kritische kennis en zorgden dat we daar een oplossing voor vonden, door vooruit vervanging, extra capaciteit of spreiden van verantwoordelijkheden en over meerdere collega's. Een veelheid van activiteiten, allemaal goed, maar niet altijd in samenhang uitgevoerd. Begin 2011 is een start gemaakt met de herinrichting van de afdeling HR, met onder andere als gevolg een aantal personele wisselingen. Daarnaast was de afdeling veel tijd kwijt aan het introduceren en inrichten van een nieuw HR- en salarissysteem. Hierdoor ontbrak het bij de afdeling HR afgelopen jaar aan capaciteit om alle acties evenveel tijd te geven, met name als het ging om het maken van opleidingsplannen, opleidingsbeleid en personeelsplanningen. In het afgelopen jaar hebben we onze organisatieadviseurs ingezet op het verbeteren van werkprocessen, in plaats van het werken aan vitalisering. Dit in combinatie met een enorm vol werkpakket van de Oasen organisatie, was er minder tijd en aandacht voor leren en ontwikkelen in de organisatie. We zagen het afgelopen jaar als resultante van al die ontwikkelingen onze Leer en Innovatiescore dalen, net zoals de cijfers van het medewerker tevredenheidsonderzoek dat we door Intermediair lieten doen. Voor ons is dat aanleiding om drie zaken in de komende jaren te veranderen en anders te organiseren. Allereerst richt de afdeling organisatieadvies de activiteiten weer op het stimuleren van vitaliteit in de organisatie. Ten tweede is de afdeling HR afgelopen jaar getransformeerd naar een afdeling met HR generalisten en twee nieuw aangetrokken specialisten op het gebied van opleiden & ontwikkelen en werving & selectie. Dat hebben we gedaan om een stimulans te geven het opleiden en ontwikkelen binnen Oasen en de werving van medewerkers op een hoger plan te tillen. De HR generalisten krijgen een centrale rol in het verbeteren van de HR-kwaliteit van onze leidinggevenden: we merkten in eerdere leiderschapstraject dat de leidinggevenden de sleutel zijn naar een ontwikkelgerichte organisatie. Een derde stap is dat we alle ambities rondom een fit Oasen in een programma onder brengen en zo in samenhang aansturen. Dit vijfde programma van Oasen is benoemd tot 'Oasen Fit'. In dit programma brengen we ook een aantal zaken onder die op dit moment heel goed lopen. Zoals het 'gezond leven' traject, wat een veelheid aan activiteiten kent: Aan het sportprogramma van Oasen doet bijna de helft van alle medewerkers mee. Met een kleine bijdrage van 19 euro bruto per maand sporten ze gemiddeld meer dan één keer per week. We zijn een Foodsteps programma gestart onder begeleiding van TNO om mensen binnen het kantoor meer te laten bewegen en gezonder te laten eten. Ook het aanbod van de cateraar en de manier van aanbieden is steeds meer gericht op gezondheid, tot aan een calorieoverzicht op je bonnetje toe. Bijna twee derde van de medewerkers neemt eind 2011 deel aan een Health Aan de Leiding

Pagina 12 van 16

Check, waarbij er een foto van je fysieke en mentale gezondheid gemaakt wordt, die je vervolgens kunt bespreken met een gezondheidsadviseur. Ook is er de mogelijkheid om vervolgafspraken te maken en een aantal coaching gesprekken te krijgen voor een gezondere levensstijl. Vijf mensen binnen Oasen volgen nu al een voedsel en beweeg programma, gericht op (duurzaam) afvallen. Al deze activiteiten zetten we door, bouwen we uit en passen we telkens weer een beetje aan, maar in 2012 onder leiding van de programmamanager veel gecoördineerder: nu werken er drie verschillende afdelingen aan. Ook het traineeprogramma voor monteurs loopt goed. In een traject van twee tot drie jaar worden trainee monteurs opgeleid tot assistent monteurs en uiteindelijk tot monteur. Daarvoor volgen ze theorie en praktijk opleiding en moeten ze examens in het Oasen oefenlokaal en in de praktijk afleggen. De opleiding werkt goed, zowel als opleiding en als selectie-instrument. De helft valt af en over de helft die doorstroomt zijn we zeer enthousiast. Tot nu toe zijn er acht monteurs succesvol van de opleiding afgekomen en wordt deze nog door zes man doorlopen. Doel Oasen Fit Het doel is aansluitend op de ambities van Oasen het duurzaam zorgen voor voldoende en kwalitatief juiste mensen in de organisatie, die fysiek en geestelijk fit zijn en ook inzetbaar zijn en blijven. Dat is af te lezen aan een groei van het Leer en Innovatieklimaat in onze organisatie (gemeten via de LIMmeting) en een groei van medewerkertevredenheid (gemeten via Effectory).


Inspanning Onderdeel van het programma is een reeks van projecten, die uiteindelijk moeten leiden tot een groeiend leer en innovatievermogen en een stijgende medewerkertevredenheid. Een onderdeel van dit programma is het op niveau krijgen en houden van medewerkers, op de korte en lange termijn, door het in het komende jaar opzetten van een integraal opleidings- en ontwikkelprogramma: een ingericht leerfunctie. In 2012 gaan we over van per afdeling opgestelde opleidingsplannen met een licht ad-hoc karakter naar een collectief gecoördineerd opleidingsprogramma, gebaseerd op beleid en behoeftes vanuit organisatiedoelen en persoonlijke ontwikkelplannen. Ook gaan we komend jaar door met het borgen van kritische kennis en het op basis van personeelsplanningen aantrekken van nieuwe medewerkers. Dat laatste wordt de hoofdtaak van de adviseur werving en selectie, waarbij ze ook de taak krijgt om een goed introductieprogramma te ontwikkelen. Een aan werving en ontwikkeling van medewerkers gerelateerd project is gericht op de doorstroming van talentvolle medewerkers naar sleutelposities in de organisatie. Hiertoe wordt een plan opgezet voor interne loopbaanmogelijkheden gericht op sleutelfuncties binnen Oasen. Er komt apart aandacht voor betrokkenheid en motivatie van medewerkers. We zetten ons gezondheidsprogramma door, waar we ook hier het onderscheid maken tussen een kortdurende en lange termijn beweging. Naast aandacht voor de fysieke fitheid komt er een zwaarder accent op de geestelijke fitheid en op veilig werken. Geestelijke fitheid meten we bijvoorbeeld bij onze health check en gaat over zaken als ervaren werkdruk en stress, scheiding werk en privé, maar ook ontwikkelbereidheid en betrokkenheid. We zetten het programma Persoonlijke Kracht door waarin medewerkers in een aantal sessies komen tot een ontwikkelplan en zetten een leiderschapstraject op dat de HR-kwaliteit van onze leidinggevenden verhoogt. In onze visie zijn onze leidinggevenden één van de sleutels tot een vitale organisatie. Programma ICT (6) In 2011 hebben we een medewerker als onderdeel van zijn MBA-studie onderzoek laten doen naar de organisatie van onze ICT. We misten de aansluiting tussen wensen van de interne klant rondom ICT en de afdeling ICT. De door hem voorgestelde functie van informatiemanager zullen we in 2012 inrichten. De informatiemanager krijgt tevens de rol van programmamanager ICT. Informatiemanagement gaat onder andere helpen bij het inventariseren van al onze gebruikerswensen rondom een nieuwe versie van het ERP-systeem AX, waar we in 2012 een vooronderzoek naar doen. Pas als dat project helemaal afgerond is, gaan we over op

Aan de Leiding

Pagina 13 van 16

vervanging van het eerder genoemde klantincasso- en informatiesysteem (zie programma Klant). Omdat de afhankelijkheid tussen alle systemen zo groot is en ICT zo langzamerhand aan de basis staat van al het werk dat we doen, zullen we in 2012 hier een apart programma op formuleren met een heldere doelstelling. Bij die doelformulering zullen we als vertrekpunt het informatievraagstuk van de organisatie nemen en is de bijbehorende techniek uiteindelijk daarin ondersteunend. Op het gebied van Proces Automatisering gaan we er flink tegenaan de komende jaren. We hebben daar gekozen voor de Schneidersuite als standaard. In de komende drie jaar gaan we dit systeem op al onze zuiveringsstations en distributiepompstations introduceren. Daarna draaien al onze besturingen op Schneider. Programma duurzaamheid (7) In het IMJP introduceerden we het werken aan duurzaamheid als nieuw thema voor Oasen. We lanceerden de doelstelling om in drie jaartijd meer dan 5% COzte besparen. Werkend aan deze doelstelling ontdekten we dat we duurzaamheid erg eng uitlegden. Daarop besloten we om niet alleen energie te besparen, maar ook te kijken naar de opwekking van duurzame energie, duurzaam bouwen en duurzaam inkopen. Ook raakten we geïnspireerd door het People Planet Profit denken. We gaan door met het uitvoeren van de IMJP doelstelling, maar gaan in 2012 ook een programma definiëren rondom duurzaamheid met het doel om de duurzame prestaties van Oasen in brede zin te verbeteren. Dit programma wordt ons zevende en laatste programma.

Tot Slot Bij dit Jaarplan 'Aan de Leiding 2012' hoort de begroting 2012 (zie agendapunt 5, AvA 22 november 2011).

Aan de Leiding

Pagina 14 van 15

7

Risico's en onzekerheden

Met de leden van de Raad van Commissarissen bespraken we in 2011 een reeks van onzekere projecten die mogelijk in de periode tot 2020 tot onvoorziene uitgaven zouden leiden. Op basis echter van wat we nu weten, verwachten we dat deze projecten na 2020 in uitvoering gaan. We monitoren de toestand van deze elementen in de Infrastructuur goed, om tijdig in te kunnen grijpen. De zaken die we noemden zijn: Slagader naast de A20 die mogelijk verlegd wordt in de toekomst Onze slagader kruist de A20 bij Moordrecht. Er zijn plannen om de afslag naar Moordrecht te verplaatsen, zodat hij verder over onze slagader heen komt te liggen. Op dit moment gaan we er vanuit dat een overkluizing van de slagader op die plek (er wordt een beschermende betonplaat overheen gelegd) afdoende is. Slagader naast de Al2 die mogelijk verlegd wordt in de toekomst Rijkswaterstaat is van plan om langs de A12 bij Gouda een parallelweg aan te leggen, over onze slagader. Hier geldt hetzelfde als bij de afslag Moordrecht: in onze cijfers hebben we rekening gehouden met een overkluizing. Gasrotonde De Gasunie plant een grote gastransportleiding door ons gebied, als onderdeel van een ringstructuur in Nederland. De leiding loopt ook over Oasen grondgebied. Mogelijk betekent dit op een aantal plekken reconstructie van ons leidingnet.


Transportleiding Lexmond-Sliedrecht (30 kilometer) Dit is een gietijzeren transportleiding uit begin jaren zeventig. Een leiding van dit materiaal zou in principe nog tientallen jaren mee moeten kunnen. Onlangs vonden we echter putcorrosie (doorroesten op een klein punt) in een aantal delen van deze leiding. Vorig jaar deden we nader onderzoek en vonden we opnieuw putcorrosie, waarbij de leidingwand plaatselijk met meer dan de helft was afgenomen. Dit jaar inspecteren we de hele leiding op meerdere plekken. De verwachting is dat we slechte plekken gaan aantreffen, maar dat de omvang dusdanig is dat we dit met kleine ingrepen kunnen verhelpen. Bergambachtleidingen 700 mm met bitumen bekleding (2 * 8) kilometer Van ZS Rodenhuis naar Gouda lopen de twee zogeheten Bergambachtleidingen. Dit zijn stalen transportleidingen met een binnenbekleding van asfaltpapier. Deze binnenbekleding zou PAK's af te kunnen geven aan het water, zoals onlangs bij een andere drinkwaterbedrijf met een soortgelijke leiding gebeurde. Mochten die PAK's vrijkomen, dan kunnen ze leiden tot smaakklachten. In hoge concentraties kunnen ze een carcinogeen effect hebben. We monitoren deze leidingen extra, om te kijken of er PAK's vrijkomen. Tot nu toe vinden we geen verhoogde concentraties. Wel zien we met camera inspecties dat het asfaltpapier op plekken loslaat. Als dit gaat veranderen, dan moeten de leidingen vervangen worden. Prioritaire stoffen We volgen het onderzoek in de branche naar het voorkomen en de verwijdering van prioritaire stoffen in het ruwe en drinkwater. Mogelijk leidt dit in de toekomst tot het bijbouwen of installeren van extra zuiveringsstappen. Biologische stabiliteit We doen samen met de universiteit Delft onderzoek naar het verbeteren van de biologische stabiliteit van ons drinkwater. Mogelijk leidt dit in de toekomst tot het bijbouwen of installeren van extra zuiveringsstappen. Tra po's de stad uit We doen twee studies naar de opbouw van onze transportinfrastructuur, in Gouda en Gorinchem. In beide steden hebben we zware transportleidingen door de steden heenlopen, wat in feite daardoor kritische leidingen zijn. Idealiter leggen we dit soort leidingen om de stad heen. Dat gebeurde natuurlijk in het verleden ook, alleen de stad is in die tijd fors gegroeid.

Aan de Leiding

Pagina 15 van 16

Gekeken wordt nu hoe ver de ring van de stadsrand moet komen om over pakweg dertig jaar niet weer in de stad te liggen. Transportinfrastructuur noordelijk gebied We doen een studie naar de ideale infrastructuur in ons noordelijk gebied. Van oudsher zitten we daar 'dun' in onze leidingen. Bij breuk van bepaalde transportleidingen hebben we moeite om de waterdruk voor onze klanten op peil te houden. De aanleg van nieuw leidingen lijkt onvermijdelijk, de vraag is wat de beste oplossing is. In het afgelopen halfjaar hebben zich geen bijzonderheden voorgedaan rondom deze elementen die leiden tot andere inschattingen. Wel heeft zich een calamiteit in Lekkerkerk voorgedaan die nieuwe mogelijke uitgaven introduceert. Dat zal moeten blijken uit de evaluatie en de daarop volgende plannen. Op dit moment is het zo dat we op basis van de leveringszekerheidsnorm van de Vewin bij uitval van een hoofdelement in de infrastructuur 75% van de hoeveelheid water moeten kunnen leveren van een maximale dag. Achtergrond daarbij is d a t j e als drinkwaterbedrijf ten alle tijden in ieder geval wat water moet kunnen leveren. Gebeurt een dergelijke situatie echt in een periode van hoog verbruik dan ervaren de mensen tijdens piekuren lage tot zere lage waterdruk. Dat is overkomelijk als de uitval van het hoofdelement kortdurig is. Bij de calamiteit in Lekkerkerk ervaren we echter dat een hoofdelement weken buiten gebruik kan zijn door een op het eerste gezicht vrij kleine gebeurtenis: een foutieve boring. Ook als er iets zou gebeuren met de slagader, dan is dat niet zomaar in een dag hersteld. Mochten we tot de conclusie komen dat die 7 5 % niet voldoet, dan zullen we onderzoeken welke investeringen we moeten doen in onze infrastructuur om een nieuwe norm te halen. Kruising Nll De provinciale weg N l l tussen Bodegraven en Alphen a/d Rijn kruist onze slagader bovenlangs. De manier waarop onze leiding daar ligt en belast wordt door de weg erboven komt mogelijk ter discussie, wat er toe zou kunnen leiden dat de constructie ter plekke aangepast moet worden. De verwachting is dat we de komende jaren meer risico's en onzekerheden in beeld krijgen. Vanwege voortschrijdend inzicht, maar ook omdat de situatie in ons voorzieningsgebied nu eenmaal aan verandering onderhevig is. Omdat niet te voorspellen is over wat voor kosten het hier gaat, hebben we ze niet gekwantificeerd. Duidelijk is dat er binnen de gepresenteerde tariefontwikkeling geen ruimte voor is.

Aan de Leiding

Pagina 16 van 16

Aan de Leiding 2011

Aan de Leiding 2011

Opdrachtgever: Alexander Vos de Wael Projectleiders: Henk Ardesch, Grietje van Zijl

Steller: Jeroen Schmaal

Verspreiding: AVA


Aan de Leiding 2011

Pagina 3 van 21

Inhoud

2

Water

6

3

Dienstverlening

13

4

Duurzaamheid

15

5

Oasen Fit

16

6

Financiën

20

1 Inleiding

drinkwater

11 november 2010

Het eerste jaar van het IMJP 2010-2012 zit er bijna op. Veel buizen zijn de grond ingegaan en aardig wat bakstenen gestapeld. Een reeks van plannen hebben we verder uitgewerkt om de komende jaren door te gaan met investeringen in onze infrastructuur. Over de drinkwatervoorziening rondom Lekkerkerk en Nieuw-Lekkerland (Oasen West) hebben we een richtingsbesluit genomen en hetzelfde geldt voor de nieuwbouw van Zuiveringstation De Hooge Boom in Kamerik. In dit eerste jaar hebben we veel voor elkaar gekregen. De ambitie was hoog, we hebben niet alles gehaald, maar we zijn een heel eind gekomen en hebben soms meer gedaan dan we van tevoren konden bedenken. Met een van de belangrijkste doelstellingen, het saneren van slechte leidingen hebben we een mooie start gemaakt. Ruim dertig kilometer vervingen we dit jaar, zo'n tien kilometer meer dan we begin van dit jaar dachten dat mogelijk was. Door de extra capaciteit en aandacht voor ons leidingnet krijgen we ook beter in beeld wat ons nog te doen staat. Steeds meer puzzelstukjes die de komende tien jaar op hun plaats moeten vallen zijn bekend. Waar we vorig jaar een financieel meerjaren perspectief neergelegd hebben met naar de verdere toekomst toe een grote mate van onzekerheid en reserve investeringsvolumes, zien we dat onbenoemde investeringen in snel tempo gezicht krijgen. Toch blijft de onzekerheid er inzitten. Met name aan de leidingenkant komt beter in beeld wat ons te doen staat, maar vaak nog niet wanneer en tegen welke kosten. Het komend voorjaar zullen we zorgen dat we die puzzel leggen, zodat we rond de zomer een nieuwe tienjaren investeringskalender kunnen neerleggen, die minder onbenoemde investeringen en minder onzekerheid in zich heeft dan de kalender die we in 2009 presenteerden. We weten dan beter of we in 2009 voldoende reserve investeringsruimte hebben ingebouwd. Een echt hard draaiboek is echter nooit neer te leggen. Daarvoor zijn we te afhankelijk van externe omstandigheden en spelers. Een ding is zeker, we roepen al sinds de jaren negentig dat er een investeringsgolf aankomt na 2010, omdat we in de jaren zestig en zeventig grote investeringen gedaan hebben in onze infrastructuur, die rond deze tijd tegen zijn technische levenseinde begint aan te lopen. Die golf komt er nu echt aan, alleen weten we nog niet precies hoe hoog hij is. Maar daarover in het volgend hoofdstuk meer. Voor 2011 kunnen we echter wel een helder beeld neerleggen. In dit addendum op het IMJP 2010-2012 leest u: • Hoe het er voor staat met de grootste infrastructurele projecten en wat de verder uitgewerkte plannen zijn; • Een korte uitwerking van de andere doelen uit het IMJP. Wat bereikten we in 2010 en welke doelen hebben we in 2011; • De verwachte investeringen voor de komende drie jaar. In deze Aan de Leiding 2011 zullen we de hoofdstukstructuur van het IMJP 2010-2012 zoveel mogelijk aanhouden.

Aan de Leiding 2011

Pagina 5 van 21

2

Water

Buizen De afgelopen jaren heeft Oasen haar leidingnet en de organisatie eromheen bovenaan haar agenda gezet, een beweging die zich al lang van te voren aankondigde, zoals we hiervoor beschreven. Dat begon in 2006 met de start van het project Distributie Vitaal. En dat leidde in 2009 tot het IMJP Aan de Leiding, waarin we de belangrijkste focus van ons werk voor de komende jaren bij het leidingnet legden. Met resultaat want het afgelopen jaar hebben we op leidingnetgebied heel veel werk verzet. En ook in 2011 en de jaren erna gaan we weer veel de grond in. Want wat ons door de focus op distributie steeds duidelijker is wordt is dat we aan de vooravond staan van een grootschalig en meerjarig vervangingsprogramma van onze leidingen en dat we een heldere visie moeten ontwikkelen op distributie om dit programma de juiste keuzes te kunnen maken. Het leidingnet is 'in' De aandacht voor het leidingnet in de afgelopen jaren is betrekkelijk nieuw binnen drinkwater Nederland. Nu het ons lukt om drinkwater van hoge kwaliteit te maken, ontdekken we dat die kwaliteit weer behoorlijk achteruit kan gaan in ons leidingnet. En dat we daar iets aan kunnen doen door het leidingnet anders te ontwerpen, uit te leggen en te onderhouden. Ten tweede merken we dat de levensduur van leidingen vaak veel korter is dan gedacht, zeker in het moerassige veenweide gebied van Oasen. Leidingnetten die we grootschalig hebben uitgerold in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw beginnen zich nu al te melden met lekkages. Daar komt bij dat er in elk geval in ons voorzieningsgebied al jaren een stevige bouwwoede geldt voor wegen en spoorinfrastructuur. Telkens weer moeten leidingen van Oasen verlegd worden: Betuweroute, Hoge SnelheidsLijn, provinciale wegverleggingen, we hebben het allemaal in ons gebied gehad. Een nieuwe lightrail, snelwegverbredingen en wegverleggingen komen er aan. En ook de rotonde rage leidt er toe dat we veel langs kruispunten liggende leidingen moeten verplaatsen. De nieuwe verleggingregeling, waarbij de gemeente minder hoeft te betalen als een leiding van Oasen aan de kant moet, zal die bouwwoede zeker niet afremmen. Ten derde verandert de manier waarop we als samenleving naar onze bodem kijken. Waar we vroeger gevraagd werden om oude leidingen te laten liggen of dat zelf als wens hadden, omdat verwijderen te ingrijpend was, zie je tegenwoordig dat we leidingen die we niet meer gebruiken in zijn geheel verwijderen. Een leiding laten liggen is een hypotheek op de toekomst, de kosten om hem jaren later weg te halen, omdat iemand op dat moment de grond in moet, zijn beduidend hoger. Door de leiding echter direct weg te halen is het vervangen van een leiding op dit moment bijna twee keer zo duur geworden als enkel de aanleg van een nieuwe. De investeringspost voor leidingen op onze begroting is door dit soort zaken (een stuk) hoger dan de post investeringen voor gebouwen. Als vierde zien we dat logische ontwerpkeuzen uit het verleden nu problemen geven. Leidingen voor de eeuwwisseling dimensioneerden we ruim, om de toen nog te verwachten groei in verbruik op te kunnen vangen. Nu zijn ze te ruim, en is de stroomsnelheid in die leidingen te laag. Om de zoveel meter plaatsten we een afsluiter in het net, om zo min mogelijk klanten zonder water te hoeven zetten bij een lekkage. Nu ontdekken we dat veel afsluiters veel minder lang meegaan dan de leiding waar ze inzitten, en zo meer een probleem dan een oplossing zijn. Een vijfde ontwikkeling is dat we steeds minder vaak toestemming krijgen van bijvoorbeeld wegbeheerders om sleuven te graven bij leidingaanleg. Vaak is de eis dat we de leiding boren. Vanuit de vergunningverlener een begrijpelijke eis, maar voor Oasen betekent dat veel hogere kosten. Een zesde beweging is dat de eigenaren van grond zich steeds minder toeschietelijk opstellen en dat het dus lastiger is om een leiding in hun grond te leggen en daar zakelijk recht op te vestigen. Tenslotte zie je dat de visieontwikkeling over het leidingnet in de hele sector nu op gang komt en dat kennisontwikkeling en innovatie op dit gebied langzaam gaat en nog maar weinig toepassing kent in de praktijk. Pas de laatste jaren zie je dat er andere materialen gebruikt worden en er anders gekeken wordt naar de aanleg van leidingen. Heel zwart-wit gesteld

distribueren we ons drinkwater nog hetzelfde als honderd jaar geleden. Op materialengebied en op intelligentie in het net is nog een wereld te winnen. Met de komende investeringsgolf is er nu ook alle aanleiding om veel geld en energie in innovatie op de vervanging van leidingen te investeren.

drinkwater

11 november 2010

Groeiende kennis over het leidingnet Kortom: het leidingnet staat in het middelpunt van de belangstelling, ook bij Oasen. Niet voor niets heet ons meerjarenplan 'Aan de Leiding.' De kennis over en de visie op ons leidingnet zijn we aan het opbouwen. In eerste instantie doordat we weten dat leidingen van een bepaalde materiaalsoort aan vervanging toe zijn. Daarnaast doen we nu ook gerichter onderzoek als we lekkages in een grotere diameter leiding hebben, bijvoorbeeld door uitgenomen leidinggedeeltes goed te onderzoeken. De feitelijke technische toestand van veel leidingen is onbekend, en de kennis daarover komt soms toevallig tot stand. We hebben ook nog geen echt goede (en betaalbare methodes) om de toestand van leidingen goed te kennen. Structureel onderzoek was tot nog toe ook niet echt nodig, omdat veel leidingen hun technische levensduur nog niet hadden vol gemaakt. Nu dat wel begint te komen, ontstaat ook de behoefte aan kennis, zodat we op basis daarvan een goede onderhouds en aanlegplanning kunnen maken. Een voorbeeld is de gietijzeren transportleiding van Lexmond naar Sliedrecht. Bij een lekkage van deze in de jaren zeventig gelegde leiding besloten we om een leidingdeel uit te nemen en te onderzoeken. In dat leidingdeel vonden we een plek waar door putcorrosie het gietijzer geheel verdwenen was. Alleen de cementen binnenbekleding hield het water nog binnen de buis. Voor ons is dat tegenwoordig aanleiding om goed onderzoek te gaan doen in deze leiding. Blijkt hij op meerdere plekken zo slecht, dan staan we ineens voor een investering van 20 tot 30 miljoen euro. Op basis van leeftijd en materiaal had de leiding nog wel flink wat jaren mee moeten kunnen gaan. Dus zat de vervanging niet in de investeringsbegroting voor leidingen, die tot 2020 zo'n 120 miljoen euro bedroeg. Blijkbaar is de zure, natte en beweeglijke veengrond zo slecht voor dergelijke leidingen, dat we de verwachte technische levensduur voor dit soort leidingen naar beneden moeten bijstellen. We hebben nog meer leidingen van dit kaliber, waar we de onderhoudstoestand de komende jaren van in beeld moeten brengen. Met name twee stalen 700 mm leidingen die van Bergambacht naar Gouda lopen willen we goed onderzoeken, vanwege hun leeftijd en materiaalsoort. De daadwerkelijke omvang van deze voortijdig te vervangen transportleidingen is onbekend, maar zal vermoedelijk groot zijn. Omdat dit altijd over grote diameter leidingen gaat met grote lengte zijn de investeringskosten hoog. Voor Oasen betekent dat een extra prikkel om met innovatie op het thema vervanging van leidingen aan de slag te gaan. Op dit thema is in de drinkwaterwereld niet veel vernieuwd en ontwikkeld. Bijna altijd stoppen we met het gebruik van de oude leiding, en leggen we een nieuwe. Misschien zijn er wel veel kosten efficiëntere methodes te bedenken. Het investeringsvolume geeft de ruimte om hier op in te zetten. Nieuwe meerjaren investeringsbegroting Door gerichte aandacht voor het leidingnet en door bijvoorbeeld het onderzoek aan uitgenomen leidinggedeelten krijgen we steeds beter in beeld wat ons aan investeringen te wachten staat. Veel elementen waarop we het toekomstplaatje moeten baseren zijn bekend, alleen de hele puzzel moet nog gelegd worden. Daar zullen overigens altijd zaken in ontbreken, omdat in de praktijk blijkt dat in een periode van enkele jaren zomaar enkele wegverleggingen of ander infrastructurele verrassingen langskomen, die ineens vele miljoenen euro's kunnen kosten. Ondanks deze en andere ontbrekende stukjes kunnen we komende zomer, zoals hierboven al gemeld, een veel helderder beeld van onze toekomstige investeringen in het leidingnet schetsen dan in de zomer van 2009, toen we onze toenmalige meerjaren investeringbegroting presenteerden. Onzekerheid zal er echter altijd in blijven zitten. Te saneren leidingen In Aan de Leiding uit 2009 schreven we dat uit de praktijk bleek dat leiding van bepaalde materiaalsoorten hoe dan ook vervangen zouden moeten worden. Leidingen van AsbestCement, Oud-Gietijzer, Oud-Staal en Oliecrisis PVC voeren met stip de lekkage statistieken aan. In totaal schatten we de hoeveelheid leidingen die we tot en met 2020 moeten saneren op zo'n 425 kilometer, ruim 40 kilometer per jaar. Veel van de toen benoemde 'kritische leidingen

Aan de Leiding 2011

Pagina 7 van 21

(hieronder verstaan we leidingen die in de nabijheid van belangrijke infrastructuur liggen, zoals wegen, spoorwegen, viaducten, waterkeringen) zijn van een van de bovengenoemde leidingmaterialen en dus om twee redenen aan vervanging toe. De laatste jaren vervingen we jaarlijks zo'n 20 kilometer van deze leidingen. Om dat tempo op te schroeven naar ruim 40 wilden we in 2010 de organisatie er op inrichten, zodat we in 2011 op stoom zouden kunnen komen en in 2012 op plan zouden zijn. Deze aanpak loopt volgens plan. Begin 2010 zijn een we een aantal gemeenten in het voorzieningsgebied afgeweest om te inventariseren waar zij de grond zouden openleggen voor rioolwerkzaamheden of andere werkzaamheden, zodat Oasen tegelijkertijd de waterleiding daar zou kunnen vervangen. Dat heeft er toe geleid dat we in 2010 ruim dertig kilometer te saneren distributie en transportleidingen zullen hebben vervangen. Ook komen er eind 2010 drie mensen in dienst die zich zullen gaan richten op het opschroeven van het vervangingstempo. Het zal deze mensen even tijd kosten om tot productie te komen, omdat ze eerst zullen moeten inventariseren en vervangingen moeten voorbereiden. Voor 2011 mikken we daarom op een kleine 40 kilometer om in 2012 op het tempo van iets meer dan 40 kilometer te komen. Een onzekere factor hierin zijn de gevolgen van de economische crisis. Een fors deel van die 425 kilometer te saneren leidingen ligt in straten binnen gemeentes. Die leidingen zijn alleen te saneren als de gemeente zelf de grond in gaat om haar riolering te vervangen. Niet alleen zijn de kosten veel hoger als we 'alleen' de grond in gaan, vaak staan gemeenten dat niet eens toe, vanwege de overlast voor de omgeving. Onduidelijk is of de financiële positie van de gemeenten er toe zal leiden dat zij minder vaak de grond in gaan en wij dus minder vaak meekunnen. Dat betekent uiteindelijk of hoger kosten, of een lager tempo. Secundaire waterkeringen In Aan de Leiding 2010-2012 spraken we af om in 2010 de kritieke leidingen in secundaire waterkeringen in beeld te brengen. Dat hebben we als eerste bedrijf in de drinkwatersector ook echt gedaan. Uit een analyse blijkt dat het opgeteld om ongeveer 200 kilometer leiding gaat die in secundaire waterkeringen ligt, waarvan volgens schattingen 40 kilometer daadwerkelijk verwijderd en vervangen moet worden. Deze leidingen zullen meegenomen worden in onze vervangingsplanning en terecht komen in het meerjaren investeringsprogramma dat wé in 2011 zullen presenteren. Plannen voor transportleidingen 2010 Om een beeld te krijgen wat er het afgelopen jaar aan grote leidingen de grond is ingegaan en wat ons komend jaar te wachten staat volgt hier een bloemlezing van de grootste transportleidingen die gesaneerd of nieuw gelegd zijn. •

De slagader is dit jaar twee keer onderbroken omdat er een stuk verlegd moest worden als gevolg van het opschuiven van de N210. Dat kostte ons 3,5 miljoen euro. Een tweede voorbeeld van een verlegging is een transportleiding in de buurt van de Rijngouwe lijn, met een diameter van 600mm. De nieuwe HPE leiding kostte ons anderhalf miljoen euro.

•

In Zwijndrecht is een Asbest Cement leiding op een rangeerterrein over een lengte van 4,5 kilometer vervangen door een leiding van HPE en PVC.

•

Bij Krimpen aan de Lek is langs de Breekade over een lengte van 5,5 km een leiding die deels 300 mm Asbest Cement en deels 400 mm oliecrisis PVC was) opgeruimd en vervangen door een PVC leiding.

•

In Roelofarendsveen is langs de Sotaweg twee kilometer aan 'oliecrisis' PVC transportleiding vervangen door een leiding van modern PVC. Bovenstaande drie leidingen met een totale lengte van 11,5 kilometer maken onderdeel uit van de ambitie om in tien jaar tijd 425 kilometer leidingen van 'slecht' materiaal te vervangen. Ook de leiding in de dijk van Gouda naar Moordrecht hoort daarbij. Dat was een kritieke leiding van oud staal, die diep weggezakt in de dijk lag. Over een lengte van in totaal vier kilometer is hij vervangen door een leiding van HPE. Die leiding is niet meer in, maar naast de dijk gelegd.

2011 • In 2011 gaan we tussen Hazerswoude en Roelofarendsveen over een lengte van 8 km een te saneren Asbest Cementlelding vervangen door HPE. •

Bij de zuidwestelijke randweg van Gouda leggen we over een lengte van 4,5 km een stalen leiding met een diameter van 600 mm. Deze nieuwe transportleiding vervangt een oude stalen leiding die dwars door Gouda gaat en deels door een dijk. Het gaat hier dus over tegelijkertijd een vervanging in het kader van de 425 kilometer saneringsambitie en over het verwijderen van een kritieke leiding.

•

Tussen Alphen en Leimuiden leggen we over een lengte van 8 kilometer een nieuwe transportleiding aan langs de N207 om de infrastructuur in het noordelijk gebied te verzwaren. Dit project zal in 2011 starten en naar verwachting in 2012 afgerond zijn.

•

Tussen ons zuiveringsstation in Ridderkerk en Evides ligt een koppelleiding. In 2011 starten we met het verzwaren van deze leiding, om in geval van een calamiteit terug te kunnen vallen op de capaciteit die Evides heeft liggen. Het eerste deel van het project, overleg met grondeigenaren en overheden, zal behoorlijk wat tijd kosten. Het is nog niet duidelijk wanneer de eerste spade de grond in gaat.

•

Tussen onze waterwinning Hendrik-ldo-Ambacht en onze zuivering in Ridderkerk leggen we over een lengte van 6 km een nieuwe ruwwaterleiding met een doorsnede van 300 mm. Met het gereed komen van die leiding kan de zuivering in Hendrik-ldo-Ambacht dicht.

Bakstenen


Het investeringstempo bij Productie gaat komend jaar ten opzichte van 2010 iets omlaag. Een soort stilte voor de storm want veel projecten worden in 2011 jaar voorbereid, die in de jaren erna een stroom investeringsgeld op gang brengen. Hieronder laten we voor onze grotere infrastructurele projecten (bouw of aanlegsom >1 miljoen euro) zien wat de ontwikkelingen waren 2010 en de plannen zijn voor 2011. Oasen West, Lekkerkerk In 2010 hebben we de richting bepaald voor de toekomstige zuivering en ontharding voor Lekkerkerk en Nieuw-Lekkerland en omgeving. We zijn in gesprek gegaan met Rijkswaterstaat, provincie, pachter en gemeente om de weg te banen om te kunnen gaan bouwen. In 2011 zetten we deze gesprekken voort en kunnen we in afstemming met de omgevingseisen en binnen de technische grenzen van de bestaande locatie de precieze scope van het project bepalen. Het plan is om in het najaar te starten met het leidingontwerp en het ontwerp van de ontharding. Daadwerkelijke aanleg en bouw zal in de jaren erna plaatsvinden. Ook zullen we plannen ontwikkelen voor een nieuwe berging en aansluiting op de millenniumleiding. Belangrijk daarbij is de analyse van de bestaande bouw; kun je zomaar elementen aan het zuiveringstation toevoegen of zaken vervangen zonder dat dit de rest van het gebouw en de installaties beïnvloedt, of betekent vervanging van het een ook automatisch datje iets anders moet vervangen? Deze afhankelijkheidsstudie is essentieel voor de volgorde van uiteindelijk investeringen de komende jaren. Zuiveringsstation De Hooge Boom, Kamerik In 2010 hebben we bepaald welk zuiveringsconcept we willen hanteren. Ook zoeken we naar een wijze van bouwen die op de lange termijn het meeste kosten efficiënt is. Omdat de manier van aanbesteden nog bepaald moet worden en grote invloed heeft op het uitgavenpatroon gaan we in onze meerjarenbegroting nog uit van het in 2009 bepaalde patroon. In 2011 wordt het bestek gemaakt en de bouw aanbesteed. In de jaren erna zal de bouw plaatsvinden. DPS Hazerswoude In 2010 is het bouwterrein gereed gemaakt voor de bouw, door de grond voor te belasten met een zandlaag, en is de bouw aanbesteed. In 2011 start de bouw van dit distributiepompstation, die in 2012 wordt afgerond.

Aan de Leiding 2011

Pagina 9 van 21

DPS Zwijndrecht In 2010 wordt opdracht gegeven voor het conceptontwerp voor een nieuw DPS naar het model DPS Hardinxveld-Giessendam en DPS Hazerswoude. In het voorjaar van 2011 is het ontwerp gereed. De sloopvergunning is op dit moment al binnen en de bouwvergunning is in de maak. IJs en weder dienende kan dit najaar de sloop starten. In 2011 en 2012 vinden de verdere sloop en bouw plaats. Reinwaterberging de Laak, Lexmond In 2009 hebben we de nieuwbouw van reinwaterberging de Laak om budgettaire redenen naar achteren geschoven. Het hele plan voor de bouw was gereed en kon als het ware 'op de plank' gelegd worden. In 2010 bleek dat een aantal grote investeringuitgaven naar achteren schoven, waardoor er financiële ruimte kwam om dit project in uitvoering te brengen. Als alles goed gaat wordt in december begonnen met het inrichten van het werkterrein, wordt in januari de eerste paal geslagen en vindt de bouw grotendeels in 2011 en een deel van 2012 plaats. Loogopslag Reijerwaard, Ridderkerk De onthardingsinstallatie Ridderkerk kan niet dieper ontharden dan 10,4 graden Duits . Oorzaak is de samenstelling van het water in combinatie met de methode van ontharding. Onthard je dieper dan 10,4 garden Duits, dan overschrijdt je een waterkwaliteitsnorm op een bepaalde stof in het water. Tegelijkertijd wordt een hardheid van 8 in de watersector als na te streven hardheid gezien. De hardheid in Ridderkerk heeft dan ook een negatief effect op de Waterkwaliteitsindex van Oasen. Oasen streeft zelfs naar 6 graden Duits, vanwege het positieve maatschappelijke effect van dieper onthard water (duurzamer en kostenbesparend verderop in de keten). Uit onderzoek blijkt dat door een extra dosering van natronloog het water in Ridderkerk dieper onthard kan worden, zonder andere wettelijke normen te overschrijden. De ruimte in dit zuiveringsstation is echter beperkt, dus de aanleg van een natronloogopslag duur. In 2011 bepalen we in een andere studie of we deze opslag tegen aanvaardbare kosten kunnen bouwen, of dat we naar een andere oplossing moeten zoeken. In 2010 starten we met de uitbreiding van de membraaninstallatie op dit zuiveringsstation. Die uitbreiding zal in 2011 gereed komen. De installatie is er een aantal jaren geleden neergezet om drie diepe winputten, die te zout werden, te kunnen blijven gebruiken. De diepe putten zuigen het brakke water naar zich toe, en houden zo de ondiepe putten zoet. Vorig jaar ontdekten we Dioxaan in het water van enkele ondiepe winputten. Dioxaan gaat er in de 'gewone' zuivering niet uit. Daarom laten we het water uit de 'slechtste' put door de membraaninstallatie lopen, en hebben we de diepe putten tijdelijk uitgezet. Om ook het water uit de diepe putten weer te gebruiken, moeten we de membraancapaciteit vergroten. 1

Brakwaterzuivering Schuwacht, Lekkerkerk - proefinstallatie Als gevolg van klimaatverandering, stijgende zeespiegel en sterker fluctuerend rivierdebiet zal het zoutgehalte van ons ruwe water in de toekomst langzaam stijgen. In de huidige zuiveringopzet 'wandelt' het zout door de gehele zuivering heen. Alleen met membraanfiltratie is het te verwijderen. Daarom doen we een proef bij zuiveringstation Schuwacht in Lekkerkerk waarbij we ongeveer 10% van het water met een membraaninstallatie zuiveren. In 2010 hebben we toestemming gekregen om het ingedikte filtraat in de rivier te laten lopen (na een membraanfiltratie houd je 80% zuiver water over en 20% water met alle stoffen die in het oorspronkelijke water zaten). Door de zuivering daalt het zoutgehalte van de gehele zuivering met tien procent. Bijkomend voordeel is dat ook de hardheid en het gehalte aan andere stoffen in het water met tien procent daalt. Op dit moment zitten we in het vergunningentraject om diep brak grondwater te mogen onttrekken. Daarbij merken we dat het begrijpelijkerwijs lastig is voor de provincie om mee te werken aan innovatieve pilotprojecten door vanuit een lange termijn visie vergunningen af te geven voor projecten die niet in lijn lopen met bestaand beleid en regelgeving, ook al zien we dat de houding van de gedeputeerde positief is. Het is in het maatschappelijk belang om dit soort proeven te doen als we tijdig een antwoord willen hebben op de problemen die klimaatverandering met zich meebrengen. Mochten we de vergunning van 1) Duitse hardheid of Duitse graden ("D of DH) is een maat voor de hardheid van water. De waterhardheid wordt bepaald door de concentratie calciuni-(Ca) en magnesium-(Mg) zouten. De totale hardheid is de som van het gehalte opgeloste calcium- en magnesiumionen. In Nederland wordt de waterhardheid meestal uitgedrukt in Duitse hardheid (bron: Wikipedia) 0

de provincie op tijd krijgen dan zullen we in 2011 de installatie bouwen. Als de proef slaagt dan kan deze aanpak in de toekomst ook op andere zuiveringstations toegepast worden. Anaërobe ontharding Rodenhuis In het najaar van 2010 doen we een proef in Zuiveringstation Rodenhuis waarbij we het ruwe, nog zuurstofvrije water direct ontharden. Dit heet anaërobe ontharding. In de huidige zuivering wordt het water eerst langs een zandfilter geleid, waarin het water ontijzerd wordt. Het voordeel van het direct ontharden van het ruwe water is dat in de onthardingsreactor een groot deel van het ijzer wordt afgevangen. Daardoor hoefje het verderop in de zuivering nog maar langs een zandfilter te leiden. De ontharding krijgt zo een dubbele werking. Daarmee bespaar je kosten, je hebt immers minder energie nodig en produceert minder ijzerslib. We doen in 2010 een proef met een reactor. Als dat goed gaat gaan we in 2011 met alle zes de reactoren anaëroob ontharden. Waterkwaliteit. Be good. And teil it. Conclusie is dat de waterkwaliteit van Oasen door al onze inspanningen steeds beter wordt en op veel plekken een zeer hoog niveau haalt, zelfs als je het met de rest van Nederland vergelijkt. Zo behoort het water dat we op onze grootste zuiveringstation (ZS Rodenhuis) produceren tot het zachtste drinkwater in Nederland. Ook als je kijkt naar de troebelheid van het water dat wij het net in pompen staan onze zuiveringstations op een hoog niveau, blijkt uit vergelijkend onderzoek van de Vewin. Als eerste drinkwaterbedrijf zijn nu wij aan het onderzoeken hoe wij ons waterkwaliteit zo kunnen verbeteren, dat in het leidingnet er niet of nauwelijks biologische nagroei ontstaat. Zo blijven we ook in 2011 inzetten op een betere waterkwaliteit.

drinkwater

11 november 2010

Gezegd mag worden dat Nederland wat betreft chloorgebruik in het drinkwater een unieke plek inneemt in de wereld. Alle drinkwaterbedrijven in Nederland zijn er in de loop der jaren mee gestopt vanwege de stoffen met een mogelijk carcinogeen effect, die het chloor in het drinkwater vormt, en gewoon, omdat het vies is. De mogelijke biologische problemen lossen wij op een andere manier op. Het resultaat is dat de consumptie van flessenwater in Nederland uitermate laag is, vergeleken met de ons omringende landen. We kiezen massaal de kraan in plaats van de fles. Goedkoper, duurzamer, makkelijker en minstens zo lekker. Ook dat gaan we meer vertellen in 2011.

Samenwerking en innovatie Een aantal jaar geleden stopten we onze deelname aan het bedrijfstakonderzoek, het BTO. In dit BTO brengen alle drinkwaterbedrijven geld bij elkaar om KWR onderzoek te laten doen. Onze belangrijkste argumentatie om hier uit te stappen is, dat omdat de vraagstelling die wij als oevergrondwaterbedrijf hebben dermate anders is dan die van de rest van de drinkwaterbedrijven, er te weinig onderzoek gedaan werd waar wij met onze specifieke vragen iets aan hadden. We besloten toen om het onderzoeksgeld, drie ton in totaal, veel gerichter te gaan besteden en andere samenwerkingsverbanden te zoeken. De eerste jaren moesten een aantal netwerken nog echt van de grond komen en kregen we het onderzoeksgeld nauwelijks weggezet. In 2009 begon onze visie post te vatten en in 2010 kwamen we echt op stoom. We hebben onder andere samenwerkingsverbanden met de Universiteit Delft, Vitens, RheinEnergie, IHE Delft en Wetsus en zoeken veel breder dan voorheen onze kennis elders, vaak ook buiten de Nederlandse drinkwatersector. In totaal zeven studenten van de universiteit Delft deden het afgelopen jaar onderzoek voor Oasen, variërend van onderzoek naar Biologie in het leidingnet tot mogelijke nieuwe drinkwater en sanitatieprojecten in de nieuw te bouwen wijk Westergouwe bij Gouda. De mooiste innovatie initiatieven van 2010 binnen Oasen, die in 2011 een vervolg kennen? Een top 4: 1.

Samen met vier andere bedrijven wonnen we in augustus een subsidieprijsvraag van het ministerie van Economische Zaken voor onderzoek naar een nieuw concept voor de verwijdering van zout uit drinkwater, iets wat steeds hoger op de agenda komt vanwege klimaatverandering en de korte afstand van sommige waterwingebieden van Oasen tot de zee.

Aan de Leiding 2011

Pagina 11 van 21

2.

3.

4.

Onze technoloog Weren de Vet ontdekte tijdens zijn promotieonderzoek aan de universiteit Delft dat de werking van onze zandfilters en de verwijdering van ammonium heel anders loopt dan tot op heden werd aangenomen. Zijn resultaten zijn wetenschappelijk gezien spectaculair, en een aantal publicaties en wetmatigheden over ijzeromzettende bacteriën zullen herschreven moeten worden. Ook lijkt hij een recept gevonden te hebben om de zuivering van Schuwacht sterk te verbeteren. In Bristol zagen we een nieuwe manier om de binnenwand van leidingen schoon te maken met behulp van ijs, iets wat mogelijk de oplossing vormt voor een al langer bestaand schoonmaakprobleem voor te groot gedimensioneerde leidingen. Eind 2010 doen we samen met Vitens een proef in onze leidingen. We onderzoeken of we in Bodegraven in de nieuw te bouwen wijk Weideveld een nieuw distributieconcept uit kunnen leggen, met kleinere diameter leidingen en hogere drukken, parallel aan de wijze waarop het energiebedrijf zijn warme tapwater distribueert. Mogelijk biedt dit nieuwe inzichten op die van pas komen als in de toekomst het drinkwaterverbruik onder invloed van allerlei innovaties zal afnemen.

Ook met Grontmij zijn we in overleg om dit jaar een kennisuitwisselingtraject op te starten. Daarnaast nutten we de bestaande samenwerkingsverbanden verder uit. Met name het onderzoeksprogramma rond Distributie willen we een boost geven, om de kennis en kunde over ons leidingnet verder te verdiepen. Een minder op innovatie gericht initiatief, maar zeker niet minder belangrijk, is het samenwerkingsverband met de netbeheerders in Zuid-Holland. Er is tijds- en financiële winst te behalen als de beheerders van ondergrondse infrastructuur de voorbereiding en aanleg hiervan tegelijkertijd doen. In april hebben daarom alle Zuid-Hollandse netbeheerders tezamen Structin opgericht. Oasen en de andere Zuid-Hollandse drinkwaterbedrijven werken daar samen met partijen als KPN, UPC, Ziggo, Liander en Stedin. Tot halverwege 2011 gaat Structin in tien pilotprojecten gebundeld ondergrondse infrastructuur rondom woningbouw aanleggen. Na evaluatie kijken we of we met deze projectenorganisatie doorgaan en of we de samenwerking gaan verbreden.

3

Dienstverlening

De vier doelen die we in Aan de Leiding formuleerden voor onze dienstverlening zijn ook voor het komende jaar nog onverminderd van kracht: 1. We breiden de voorlichting uit aan onze klanten over de kwaliteit van het drinkwater in hun huis; 2. We verkennen de gevolgen van 'het nieuwe wonen'; 3. We verbeteren de digitale dienstverlening aan onze klant en gaan meer klantprocessen via onze website regelen en zullen het gebruik ervan sterk gaan stimuleren; 4. We gaan voor onze klanten transparanter maken hoe onze dienstverlening eruitziet en waar ze voor betalen en een systematiek inrichten waarbij we gerichter leren van de klachten van klanten. Een vijfde doel is daar bijgekomen: het realistischer maken van het klantbeeld, waardoor het imago verbetert. Daarover later meer. Voorlichting In 2010 deden we onderzoek naar de kennis van klanten over de kwaliteitsontwikkeling van drinkwater in de leidingen in hun huis en dat wat ze ermee doen. Daarna hielden we in de zomer een publiekscampagne, waarin we mensen adviseerden de kraan door te spoelen bij terugkomst van vakantie. Hetzelfde advies gaven we met een brief aan alle scholen in het voorzieningsgebied. We ontwikkelden een waarschuwingssticker voor de bewoners die een netgebouwd huis betrokken (opnieuw: spoel de kranen door, maar dan dagelijks, na een nacht van stilstand, voor een periode van enkele maanden) en verzonnen een verspreidingssysteem voor de sticker. In het najaar weten we uit nieuw onderzoek of deze inspanningen een meetbaar effect hebben opgeleverd. drinkwater

In maart van het jaar informeerden we de inwoners Papendrecht en Alblasserdam met een brief dat hun water onthard is vanaf maart 2010. In 2011 zetten we dergelijke campagnes door, waarbij we ook aandacht gaan vragen voor de mogelijke risico's voor het leidingnet in huis die (particuliere) verbouwingen met zich meebrengen.

11 november 2010

Nieuwe wonen In 2010 hebben we drie grote sessies gehouden op ons zuiveringstation de Laak met installatiebedrijven, woningcorporaties, aannemers en bouwbedrijven. We bepleiten voor dit gezelschap het belang van het veilig aanleggen van drinkwater in een duurzame woning. Grote afwezige waren de architecten. Omdat zij in de ontwerpfase een cruciale rol spelen in het tot stand komen van duurzame en veilige woningen zullen we daar in 2011 aparte sessies mee beleggen. Twee studenten van de TU Delft hebben op verzoek van Oasen een studie gedaan naar mogelijkheden voor het nieuwe wonen in de nieuw te bouwen wijk Westergouwe. In 2011 zetten we onze inspanning voort om een deel van de wijk te bouwen met moderne nuts en sanitatie principes om zo te verkennen wat dat betekenen voor de drinkwatervoorziening voor dat soort huizen. In Bodegraven wordt een wijk gebouwd waarbij Nuon warm water aan huis gaat leveren. Begin dit jaar hebben we de technische eisen voor dit systeem uit het oogpunt van veiligheid aangescherpt. Op dit moment maken we afspraken met Nuon over hoe we richting de klant gaan handelen als hij bijvoorbeeld even geen warm water heeft. In 2011 zullen wij er op toezien dat de aanleg van de collectief warm tapwaterinstallaties op veilige wijze gebeurt. Ook grijpen we de gelegenheid aan om in een deel van de wijk te gaan een andersoortig drinkwaterleidingnet aan te leggen, met kleinere diameters leiding en hogere drukken, net zoals de warm waterleverancier dat gaat doen. Misschien dat deze nieuwe manier van distribueren van water ons veel gaat leren. Digitale dienstverlening Het digitale contact met onze klant heeft in 2010 een sterke vlucht genomen. We namen drie nieuwe kanalen in gebruik:

Aan de Leiding 2011

Pagina 13 van 21

• • •

De klant kan ons nu betalen via IDeal Betalingsherinneringen kunnen we nu per mail uitsturen Als men verhuisde stuurde we voorheen een bevestigingbrief. Nu kunnen mensen die per mail ontvangen. Het hebben van een digitaal kanaal is één, mensen moeten het vervolgens wel gebruiken. Door mensen gericht te benaderen en ze kortingen te bieden doet nu al 42% van de klanten zaken met Oasen via de mail. Een jaar geleden was dit nog maar de helft. We sturen de meterstandkaart, rekening en eventuele herinneringen naar hun mailadres. En zelfs 53% van de klanten vult zijn meterstand op onze website in. Deze in verhouding tot onze branchegenoten (zeer) hoge scores zijn mogelijk door de klant per dienst op de website een laagdrempelige toegang te geven in plaats van een persoonlijk portal met password en username. Deze digitale kanalen besparen jaarlijks 150.0000 euro aan drukwerk en porti en geeft minder werk aan de medewerkers. Het aantal fte's bij klantenservice is door deze ontwikkeling afgenomen van 10,65 in 2005 naar 9 in 2010. In 2011 richten we ons op het stimuleren van nog meer klanten om gebruik te maken van deze digitale kanalen. Daarnaast gaan we een nieuw factureer- en incassosysteem voorbereiden, ter vervanging van ons vertrouwde maar ook verouderde systeem Accent. Het doel is om het contact met de klant nog beter in te richten. Denk aan directe online facturatie, plaatsonafhankelijk het systeem gebruiken als medewerker, maar ook het benutten van ons CRM systeem voor de voorlichting van onze klanten over werkzaamheden. Transparanter maken In 2010 hebben we zoals gepland een eerste aanzet gemaakt in het neerzetten van normen voor onze klantprocessen. Eind van het jaar hebben we normen liggen voor de verwisseling van de watermeter, voor het verhuisproces en aangescherpte normen voor het incassoproces. In 2011 komen daar normen bij voor de afhandeling van e-mailverkeer, telefonische vraagafhandeling en het realiseren nieuwe aansluitingen. Deze normen zullen wij bekend maken aan de klant, via onze website en we zullen er intern op gaan sturen. Imago Uit benchmarkonderzoek van de Vewin bleek dat het beeld dat de klant van ons heeft niet altijd overeenkomt met onze daadwerkelijk prestaties. Desgevraagd geeft onze klant ons een 7,4 voor onze dienstverlening, terwijl onze eigen norm minimaal een 7,5 is. Zoomen we in op de cijfers, dan zien we dat de klanten die daadwerkelijk met ons te maken hebben gehad, bijvoorbeeld vanwege een meterverwisseling, een verhuismelding of een vraag aan Oasen, ons een ruime 7,7 geven, een tiende punt boven het branchegemiddelde. De 7,4 komt van klanten die geen specifiek contact hebben gehad met Oasen, anders dan een keer in dat jaar de meterstand invullen. Een mogelijke verklaring is dat het algehele imago van Oasen wat achterblijft. Datzelfde zien we terug als de klant wordt bevraagd op waterkwaliteit. De 7,8 die de klant aan het Oasen drinkwater geeft is een halve punt lager dan het branchegemiddelde. Terwijl feitelijk gezien het water zeer goed is. Ingezoomd op die cijfers blijkt dat ruim een kwart van de klanten onbekend is met het feit dat hun water onthard is. De hardheid van water is voor de klant een belangrijk aspect om zijn mening op te baseren. Oasen is vanuit maatschappelijk oogpunt altijd zeer terughoudend geweest met het spenderen van geld aan grootschalige klantinformatie en imagocampagnes. Wie goed doet, vanzelf goed ontmoet, was de gedachte. Het lijkt er echter op dat het nu tijd is voor de benadering 'be good and teil it'. Minimaal moet de klant wiens water onthard is weten dat hij of zij minder wasmiddel hoeft te gebruiken en niet zelf het water hoeft te ontharden. Ook mag de klant best weten dat we zulk goed water maken. In 2011 zullen we een campagne ontwerpen om de klant beter te informeren over deze aspecten. Daarnaast zullen we een aantal dienstverleningsonderdelen aanpakken, waarop de klant ons een verhoudingsgewijs een laag cijfer gaf.

4

Duurzaamheid

In van tap tot bron is duurzaamheid voor het eerst bewust onderdeel van onze missie geworden. In het IMJP Aan de Leiding hebben we drie doelen voor duurzaamheid geformuleerd: • Bewustwording van medewerkers 5-10% CO2 besparing • Inkoopbeleid duurzaam maken 2010 was een jaar om te verkennen. Wat is er eigenlijk allemaal mogelijk? Daarin ontdekten we datje medewerkers pas in beweging krijgt als je zelf als bedrijf het goede voorbeeld geeft. Zo branden in het hoofdkantoor overdag in de felle zon altijd de lichten in het trappenhuis. Energietechnisch stelt het niets voor, maar iedereen ergert zich er aan. Om dat aan te pakken moet het 'elektrisch leidingnet' in het bedrijf op de schop. Je verdient de investering die je daarvoor moet doen niet in drie jaar terug. Vanuit lange termijnperspectief en om de medewerkers te laten zien dat het menens is gaan we het toch doen in 2010. Dit is een van de maatregelen die uiteindelijk tot 2 % besparing in 2010 moeten leiden. Andere maatregelen zijn bijvoorbeeld het minder rijden van kilometers in de wachtdienst, een bijeffect van het afhandelen van storingen vanuit huis via het web, het aanbieden van een cursus 'Het Nieuwe Rijden' aan alle medewerkers, uit gebruik nemen van een oud zuiveringsstation en het uit gebruik nemen van eigenlijk overbodige computerservers. De vraag is of we in 2010 precies 2% gaan halen, maar we komen in iedere geval dicht de buurt.

oaseo <water

11 november 2010

Met ons inkoopbeleid hebben we de eerste stappen gezet door in openbare aanbestedingen bewust het thema duurzaamheid te introduceren. Bij de aanbesteding voor de verwisseling van 70.000 watermeters vragen we bijvoorbeeld om duurzame verwerking van de oude watermeters die vrijkomen. Ook bij de vervanging van kopieermachines en Pc's was duurzaamheid een nadrukkelijk onderdeel van de aanbesteding. Een van de zaken waar vanuit de organisatie al langer vragen over werden gesteld hebben we gehonoreerd. We schakelen vanaf 1 januari 2011 over op groene stroom. Voor een bedrag van iets meer dan veertigduizend euro per jaar extra wordt onze elektriciteit voortaan opgewekt door windmolens. Dat betekent overigens niet dat we stoppen met energie besparen. Voor 2011 zetten we ons doel opnieuw op nog eens 2% besparing van energie. Daarover blijven we communiceren met onze medewerkers en blijven we ze vragen om initiatieven. Wat in ieder geval veel energie moet gaan besparen is de anaërobe ontharding op Zuiveringstation Rodenhuis, waardoor er een zuiveringsstap uit het proces gaat. Ook gaan we bij hetzelfde zuiveringsstation bronpompen vervangen; een mooi moment om zuinige exemplaren terug te zetten. In 2011 gaan we ook onderzoeken of we onze UV installaties anders kunnen inrichten. Uit kennisuitwisseling met de andere drinkwaterbedrijven blijkt op dat onderdeel van de zuivering veel energie bespaard te kunnen worden. We hebben twee stage en een afstudeeronderzoek op het oog om het energieverbruik binnen de afdeling productie te verlagen, bijvoorbeeld door onze pompen slimmer af te regelen. Tenslotte gaan we ervoor zorgen dat duurzaamheid een standaard criterium wordt in onze inkopen en aanbestedingen. De ontwikkelingen die we zien rondom duurzaam wonen zetten zich langzaam maar zeker door. We merken ook dat collega-bedrijven zich hiervoor interesseren. In hoofdstuk 2 en 4 schreven we er al over. Misschien dat met het aantrekken van de economie er op een gegeven moment weer ruimte is om op dit onderwerp samen met Oasen een pilot te doen in een nieuwe woonwijk. We blijven de ontwikkelingen op dit gebied volgen en breiden ons netwerk daarop verder uit, zodat op het moment dat de tijd er rijp voor is we direct in kunnen stappen.

Aan de Leiding 2011

Pagina 15 van 21

5

Oasen Fit

De vraag die we onszelf in 2009 stelden was of we niet te ambitieus waren. Kon onze organisatie alle doelen uit het IMJP wel aan. In 2010 zagen we dat we heel veel voor elkaar krijgen in een jaar, maar ook dat we op sommige onderdelen inderdaad iets te ambitieus zijn. Tegelijkertijd concludeerden we dat dit ambitie niveau een belangrijk onderdeel is van onze bedrijfscultuur. Oasen is vanwege het moerassig veengebied waarin ze werkt misschien wel het drinkwaterbedrijf in Nederland met de moeilijkste uitgangspositie om een goed werkende drinkwatervoorziening neer te zetten. Die permanente uitdaging heeft ons gemaakt tot een ambitieus en actiegericht drinkwaterbedrijf, dat niet voor niks in de sector bekend staat dat het veel zaken op een eigen wijze benadert. Uit een gesprek tussen medewerkers en de RvC bleek dat de Eigen Wijze van Oasen zeer gewaardeerd wordt. Ook daar was het hoge ambitieniveau van Oasen uitgebreid onderwerp van gesprek. De voortdurende dadendrang wordt onderkend en betekent tegelijkertijd dat we in de organisatie moeten blijven zoeken naar manieren om dat voor elkaar te krijgen. Uit dat gesprek bleek dat de doelen uit het IMJP "meer op output sturen" en "beter communiceren over de voortgang en achtergrond van het IMJP" ook voor 2011 op de agenda moeten blijven staan. Deze doelen en andere ambities op organisatievlak vatten we in Aan de Leiding samen in het hoofdstuk Oasen Fit. Het doel is het op de juiste manier inrichten en besturen van de Oasenorganisatie, met de juiste en voldoende mensen, die de uitdagingen van het IMJP aankunnen. We deelden dat op in drie thema ' s : efficiënt, effectief en fit. Aan de hand van die drie thema's zullen we kort schetsen wat er allemaal gebeurd is het afgelopen jaar en wat we het komende jaar van plan zijn. Efficiënt Om onze ambities voor het leggen van buizen en het stapelen van bakstenen aan te kunnen hebben we capaciteit nodig. We spraken af dat we die capaciteit in de organisatie zouden vrijmaken om op buizen en bakstenen in te zetten. We wisten in 2010 ruim vijf fte te besparen door een optelsom van procesverbeteringen, anders verdelen van werk en inkrimpen van ondersteunende diensten. Die krimp is in zijn geheel bereikt door natuurlijk verloop. De vrijgevallen fte zijn ingezet om mensen te werven voor de sanering van de 425 kilometer en voor extra projectleidercapaciteit bij nieuwbouw. In 2011 verwachten we nog zo'n 3 tot 5 fte te besparen, met name door het programma procesverbetering. Ook die zullen we in gaan zetten bij projectleiding en de staffunctie bij de afdeling distributie: assetmanagement. Bij het inzetten van extra organisatiecapaciteit om onze projecten voor elkaar te krijgen focussen we niet alleen op aantallen medewerkers, maar ook op de kwaliteit van projectbeheer, aansturing, prioritering en besluitvorming. Watje ziet is dat de organisatie constant in beweging is, zich aanpassend aan de veranderende omstandigheden. Het uitgangspunt daarbij is de vitale organisatie; we veranderen door continu door te ontwikkelen, niet door schoksgewijze reorganisaties. Vanaf 8 november 2010 werken alle monteurs van Oasen met Field Service. In 2011 worden de effecten zichtbaar van de nieuw ingerichte processen. Met deze toepassing leveren de processen, waarbij de monteur een rol speelt, betere stuurinformatie op. De werkzaamheden kunnen efficiënter gepland worden en de administratieve werklast van een monteur wordt verminderd. De verwerking van de door de monteur geregistreerde gegevens vindt rechtstreeks in Microsoft AX plaats. Door de realisatie van eenmalige registratie aan de bron komen diverse administratieve handelingen, waaronder die van de afdeling Office Support, te vervallen.

Dit jaar is door gerichte kostenbesparingen en slimmer inkopen ruim meer dan drie ton bespaard (doelstelling was twee ton) die ook daadwerkelijk uit de afdelingsbegrotingen is verdwenen. Er is bijvoorbeeld geld bespaard door samen met collegabedrijven Natronloog in te kopen, door oude printers te vervangen door minder en goedkopere nieuwe printers, door te

digitaliseren en zo te besparen op drukwerk. Komend jaar zullen we opnieuw minstens twee ton op de reguliere exploitatie besparen. Dit geld zetten we voor onze projecten in. Het doel was om rond Oasen een flexibele schil van studenten creëren die met contracten van enkele uren gemakkelijk overal in het bedrijf ingezet kunnen worden. Bij pieken in het werk kunnen deze studenten tijdelijk meer uren maken. Op dit moment hebben we vijf studenten, elk voor een dag in de week gecontracteerd. De bedoeling is om die schil in 2011 verder uit te breiden en meer in te zetten. Het voordeel van studenten is hun flexibiliteit, het feit dat ze snel leren en ze kunnen soms op klussen ingezet worden die dicht bij hun studie liggen. Daarnaast leren ze ons kennen en zijn ze ook potentiële medewerkers van de toekomst. Eind van dit jaar liggen ervoor drie grote afdelingen personeelsplanningen en opleidingsplannen. De monteurs, projectleiders en de engineers. Ook ligt er een ruwe personeelsplanning voor heel Oasen. In 2011 zullen we ook voor een aantal andere afdelingen personeelsplanningen maken en de bedrijfsbrede planning verder vervolmaken.


In 2010 wordt het oude personeelsinformatiesysteem en het salarissysteem vervangen door een nieuw systeem, op basis van Microsofts AX. Ook voeren we op aangeven van de CAO een Flexibel Arbeidsvoorwaardensysteem in, dat op 1 januari 2011 van kracht wordt. In 2011 zullen we het HR in AX systeem verder inrichten en ten volle gaan benutten bij de besturing vanuit HR-perspectief. Voor het Flexibele Arbeidsvoorwaardensysteem zullen we in 2011 een webbased portaal bouwen, zodat de medewerker via het web zelf kan bepalen of hij gaat sparen of spenderen. Dat klinkt makkelijk als je het zo opschrijft, maar dat zal nog heel wat voeten in de aarde hebben. We zullen de medewerkers moeten begeleiden naar een situatie dat hij zelf maandelijks beslist over bijna 19% van zijn salaris, waar de werkgever dat vroeger voor hem of haar spaarde en op de met de vakbonden afgesproken 'juiste' momenten uitkeerden. Het is een voor Oasen nieuwe beweging, die we al lerende ingaan. Onduidelijk is nog wat de medewerker met de hem toegekende budgetten gaat doen (gaat hij sparen of spenderen) en welk effect dat heeft op de financiën van Oasen. Eind 2010 brengen we in beeld op welke afdelingen de hotspots zitten op het gebied van cruciale kennis en komen we met leidinggevenden tot een oplossingsvoorstel. In 2011 gaan we die voorstellen implementeren. Nu al zijn we begonnen op een aantal plekken om medewerkers bewust vooruit te vervangen en op sleutelposten taken te verdelen over meerdere mensen, zodat we geen unieke kennishebbers creëren. Effectief In 2010 functioneerde het afstemmingsoverleg rondom het IMJP erg goed. In dit overleg volgt het MT samen met zes hoofden het IMJP en zorgt dat bijgestuurd wordt waar nodig. Ook maakt dit team de begroting en het jaarplan voor het komende jaar. Dit overleg tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers zorgt voor een bredere gedragenheid van het IMJP in de organisatie en weet als collectief ook meters te maken. Afgelopen jaar ontwikkelden we een Balance Score Card die we gebruikten om onze IMJP prestaties kritisch te volgen. Tegelijkertijd is het ook een instrument waarmee we verantwoording afleggen aan onze RvC. In 2011 zullen we gaan werken met een verder verfijn de Balance Score Card, waar ook de grote investeringsprojecten onderdeel van uit gaan maken. Daarnaast krijgen we signalen uit de organisatie dat ze graag beter willen volgen hoe het nu gaat met de BSC doelen. Het wekelijkse bericht in de Op de Hoogte wordt als te weinig ervaren. En de maandrapportage als te volumineus. In 2011 zullen we de BSC ook gaan inrichten als communicatie instrument om de medewerkers van Oasen mee te nemen in de voortgang van onze plannen. Daarmee verbeteren we de communicatie over onze besluitvorming. Tegelijkertijd zullen we diezelfde BSC gegevens transparant maken via onze website voor de buitenwereld. Voor 2010 stond automatisering van de gegevens verzameling op het programma. Dat zullen we nu in 2011 opstarten. Eind 2010 zullen we een eerste evaluatie organiseren van hoe het werken met outputsturing ons vergaat. Voor 2011 zullen we de dan geformuleerde verbeteracties in de praktijk brengen. In 2009 presenteerden we voor het eerst sinds jaren weer een tienjareninvestering programma. Dat instrument wordt nog onvoldoende benut in de dagelijkse sturing van het

Aan de Leiding 2011

Pagina 17 van 21

bedrijf. In het begin van 2011 zullen we dit investeringsprogramma verder verbeteren en nadrukkelijk als stuurinstrument gaan gebruiken. Fitte organisatie, fitte medewerkers Halverwege 2010 vertrokken ineens twee projectleiders en een teamleider productie, na een dienstverband van rond de zes jaar. Jonge mensen die een tweede of derde baan elders hadden gevonden, zo gaat dat. Het verjongen van het bedrijf heeft er tegelijkertijd voor gezorgd dat het verloop van personeel ook gegroeid is. Het leidde er echter toe dat een aantal investeringsklussen ineens stil kwamen te liggen, vervanging is niet direct geregeld. Ook daalde onze bezetting kortstondig naar 237 fte, waar we 253 fte begroot hebben. Dat gat van 16 fte is een onderbezetting die effect heeft op je ambities. Daarop hebben we besloten om op een aantal plekken tijdelijk bovenformatief mensen aan te stellen, om zo eerder op verloop in te kunnen spelen en het tempo van onze activiteiten hoog te houden. Stelregel blijft dat de daadwerkelijke bezetting niet boven de 253 fte komt. Die bovenformatieve functies gebruiken we bijvoorbeeld om mensen vooruit te vervangen, of om tijdelijk extra capaciteit te creëren op plekken waar veel werk verzet moet worden. Dat betekent voor 2011 een extra werving en selectie inspanning, bovenop de inspanning die we nu al leveren. Alhoewel de gemiddelde leeftijd van onze organisatie in 2010 verder daalde hebben we ook op een aantal plekken mensen uit de middengroep aangetrokken, waar Oasen in haar leeftijdsopbouw een dip laat zien. Ook dat zullen we in 2011 doorzetten. Het jarenlang werken aan een goede website betaalt zich uit. Steeds meer merken we dat mensen direct op de advertentie op onze website reageren, omdat hij hoog scoort in de zoekresultaten. Dat komt omdat hij veel bekeken wordt, en omdat er veel sites naar linken. We zullen dan ook onze werving optimaliseren door een module te maken waarbij cv's direct in een database terechtkomen, die we gemakkelijk kunnen beheren. Dit jaar zijn we gestart met het ontwerp van een nieuwe site. Het ontwerp is nagenoeg gereed en de bouw zal nog dit jaar plaatsvinden. De site die we in 2011 zullen presenteren legt sterk de nadruk op de kennis die we als bedrijf ontwikkeld hebben en aanbieden aan iedereen die het maar wil weten. Om niet alleen kennis te delen maar ook te halen hebben we de afgelopen jaren gebouwd aan een stevig kennisnetwerk. We werken samen met Vitens, met de TU-Delft, met RWE uit Duitsland, in Wetsus en zo kunnen we nog even doorgaan. In 2011 zullen we ons richten op het verder uitdiepen en benutten van het opgebouwde netwerk. Naast het binnenhalen van mensen willen we ook mensen boeien en daardoor aan ons binden. In 2010 starten we een proef met het Nieuwe Werken Oasen stijl, om tegemoet te komen aan de wens van veel mensen om hun werk flexibeler in te richten. In 2011 evalueren we de proef en kijken we of en hoe we er mee verder gaan. Om mensen fit te houden, maar ook om ze de gelegenheid te geven elkaar te ontmoeten buiten werktijd biedt Oasen een breed scala aan sporten aan. In 2010 halveerden we het budget, maar het aantal mensen dat aan Oasen sport deed groeide sterk. Dure sporten schrapten we van het programma of gingen we slimmer doen en we gingen een samenwerkingsverband aan met de sportschool naast Oasen. Aan het eind van de werkdag kom je daar altijd collega's tegen. Dit jaar introduceerden we voor het eerst de mogelijkheid om ook met voeding en beweging aan de slag te gaan, vaak gericht op blijvend gewichtsverlies. De animo hiervoor is groeiende, dus volgend jaar zetten we dit aanbod door. Fysieke gezondheid gaat eveneens onderdeel worden van opleidingsprogramma's. Zo krijgen de monteurs die bij ons in dienst krijgen niet alleen een technische maar ook een fysieke training. Het budget voor sporten en gezond leven blijft gehandhaafd. Een ander aspect van het boeien van mensen is het introduceren van doorgroeipaden met junior en senior functies. Afgelopen jaar hebben we die geïntroduceerd bij monteurs, operators, engineers en office support. De plekken worden nu langzaam ingevuld. In 2011 kijken we of we dit beleid moeten uitbreiden. De mogelijkheden tot opleiden binnen Oasen is zeer ruimhartig. Als kader gebruiken we daarbij de CAO. Binnen de organisatie is dit jaar de behoefte ontstaan om het beleid rondom opleiden verder uit schrijven en te communiceren in de organisatie. In 2011 zullen we dat doen en voorleggen aan onze ondernemingsraad.

In 2010 zijn er twee groepen vanuit HR begeleid in het door Oasen opgezette Persoonlijke Kracht programma. Een medewerker verlaat dit programma met een Persoonlijk Ontwikkel Plan. Aan het einde van de zomer is er een terugkomdag georganiseerd voor alle PK deelnemers van de afgelopen jaren. In 2011 zullen we dit programma evalueren, verbeteren en opnieuw aan medewerkers aanbieden. In 2011 zullen we ook trainingen voor leidinggevenden op gaan starten. Nadrukkelijk komt daar bij onze kwaliteit op het gebied van projectmanagement (opdrachtgeverschap en de rol van projectleider) en programmamanagement in beeld.

oaseo 11 november 2010

Aan de Leiding 2011

Pagina 19 van 21

6

Financiën

In 2009 presenteerden we voor het eerst in jaren een lange termijn investeringsplan. Daar was ook noodzaak toe, want we zagen een golf van investeringen op ons afkomen. We presenteerden toen deze grafiek:

Totaalinvesteringen Oasen |

35

iihlll

2004

2005

2006

20O7

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

• historische Investeringen 2004-2009 (mln€)* • toekomstige investeringen 2010-2020 (min €)

Figuur 1: Jaarlijks bedrag aan investeringen,

volgens de prognoses september

2015 ;:!

2016

Uil 2017

2018

2019

2020

onbenoemde investeringsruimte (min €)

2009

Het afgelopen jaar hebben we gezien dat we veel toekomstige investeringen nog niet scherp in beeld hadden, met name bij distributie. Dit voortschrijdend inzicht betreft zowel de actualiteit van reeds gestarte projecten als nieuwe inzichten in de op termijn op ons afkomende projecten. Zoals in het eerste hoofdstuk gemeld, zullen we rond de zomer van 2011 met een aangepaste versie van het investeringsplan komen, waarbij we een nieuwe totaalgrafiek over de komende tien jaar zullen presenteren. Voor de komende drie jaar hebben we al wel een ingevuld plan en een bijbehorende grafiek. Daarin is te terug te zien dat een aantal grote investeringsprojecten meer voorbereidingstijd kosten dan eind 2009 gedacht en dat daardoor de investeringsgolf wat naar achteren verschuift. De extra tijd hebben we met name genomen omdat de projecten complex zijn, en we nog meer dan vroeger langer studeren op mogelijke kostenvermindering en risicobeheersing, waarbij we geleerd hebben dat een zorgvuldige voorbereiding zich later dubbel en dwars terugverdient. Ook belastten de ingrepen in de slagader de organisatie in 2010 zwaar, waardoor er minder tijd was voor andere ontwikkelprojecten.

Totaal investeringen Oasen 40 35 30 25

S 20 15 10

I IlII 2004

2005

2006

Figuur 2: Jaarlijks bedrag aan investeringen,

2007

2008

2009

2010

volgens de prognoses september

2010

2011

2012

2013

Wat verder opvalt als we de grafieken vergelijken is: • dat de gedane investeringen in 2010 (onderste grafiek) in lijn waren met het in 2009 voorspelde investeringbedrag. • Dat de onbenoemde investeringsruimte in 2013 (lichtgroen in de bovenste grafiek) in zijn geheel opvult. Oorzaak voor het doorschuiven van de investeringsgolf is dat het meer tijd kost om Oasen West en de herbouw van De Hooge Boom in Kamerik voor te bereiden. De investeringen die daarmee gemoeid zijn schuiven naar achteren, maar komen er zeker aan. Kamerik Voor de bouw van Kamerik is het zuiveringsconcept vastgelegd en zijn de uitgangspunten voor de bouwwijze vastgesteld. Momenteel loopt een onderzoek naar de contractvarianten voor dit nieuwbouwproject. Oasen West Daarnaast hadden we in het IMJP rekening gehouden in met een minimumvariant van Oasen West: de aanleg van een rivierkruising tussen Nieuw-Lekkerland en Nederlek en de bouw van een ontharding. Uit de verdiepingsstudie blijkt nu dat er in ieder geval ook een extra verbindingsleiding gelegd moeten worden en een reinwaterkelder gebouwd, om het ontharde water goed te kunnen distribueren. Daarmee groeit het benodigde investeringsbedrag met ongeveer tien miljoen euro. Momenteel loopt er een studie die inzicht moet geven in de bouwfasering. Als blijkt dat ook nog andere onderdelen van het bestaande gebouw aangepakt moeten worden, dan stijgt dit bedrag verder.


Investeringen Leidingnet Daarnaast wordt steeds duidelijker dat de sanering van oude en aanleg van nieuwe leidingen meer geld gaat kosten dan we in 2009 in onze model zetten. De oorzaak is dat renovatie van leidingen anderhalf tot twee keer zo duur is als de aanleg van nieuwe leidingen, onder andere doordat er gefaseerd aan de gang gegaan moet worden om de watervoorziening te kunnen garanderen en er vaak noodleidingen gelegd moeten worden. Daarnaast brengt het verwijderen van oude leidingen veel kosten met zich mee. Zoals we in Hoofdstuk 2 schreven is de maatschappelijke houding rondom oude leidingen aan het verschuiven. Werd voorheen het verwijderen van oude leidingen door de omgeving en Oasen als duur en verstorend ervaren, tegenwoordig is er meer een houding van Yuim afval op'. Dat wordt mede ingegeven door het intensievere grondgebruik, waardoor verlaten leidingen een lig-in-de-weg kunnen vormen. Daarom heeft Oasen tegenwoordig het beleid om haar oude leidingen op te ruimen, behalve als er een nadrukkelijk verzoek ligt om dat niet te doen (en de vragende partij het eigendom over de verlaten leiding overneemt). De vraag is of we verlaten leidingen uit het verleden alsnog zullen moeten opruimen en of we voor deze en toekomstige opruimkosten een voorziening moeten treffen. Daar komen we in de begroting 2011 op terug. Tenslotte zien we op het gebied van vervanging van transportleidingen meer investeringen op ons afkomen dan eerder geraamd. We zijn momenteel bezig om de onderhoudstoestand van onze belangrijkste transportleidingen in beeld te brengen. Dit levert informatie op over mogelijk onderhoudskosten en vervangingsinvesteringen. Het in kaart brengen van deze investeringen zal een doorlopende activiteit zijn. In de update van de tienjaren investeringskalender in 2011 zullen we inzicht geven in de tot dan toe opgedane kennis. Verwachte tariefontwikkeling Het doorschuiven van de investeringen betekent dat we het tarief in 2011 slechts met inflatie hoeven verhogen, plus het bedrag dat we derven door de nieuwe verlegregeling. Overigens zal door de extra kosten van de verlegregeling het tarief over een periode van dertig jaar met bijna een dubbeltje extra omhoog gaan. In 2009 gingen we er van uit dat we in 2011 het tarief met een klein stapje en in 2012 met een behoorlijke stap van vier cent boven inflatie zouden moeten verhogen, om de hoge investeringsvolumes van de jaren erna te kunnen bekostigen, zonder dat rentelasten al te sterk zouden stijgen. Die benodigde stijging van het tarief schuift nu ook naar achteren.

Aan de Leiding 2011

Pagina 21 van 21

BIJLAGE NR. 2oK BEHOORT BIJ. Aan de Leiding. Jaarplan 2012

Recommend Documents