Bij het plaatsje Moissac steekt het Candal de Garonne de rivier de Tarn over.
XX BIKE & TREKKING
F A M I L I E
F I E T S V A K A N T I E
Langs het Canal des Deux Mers, Frankrijk
Van de Atlantische Oceaan naar de Middellandse Zee TEKST EN FOTO’S: ARJAN KRUIK
Wie kanaal zegt, die denkt aan varen. Logisch, maar niet helemaal juist. Althans, in het geval van het Franse Canal des Deux Mers. Van deze oude verbinding tussen de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee maken jaarlijks namelijk meer fietsers dan schippers gebruik. Waarbij die fietsers natuurlijk niet door het water gaan, maar over de jaagpaden aan weerskanten van het kanaal. Ideaal fietsterrein, die jaagpaden langs Canal des Deux Mers. Immers, water staat altijd horizontaal en de weg ernaast dus ook. Natuurlijk zijn er hoogteverschillen, maar die zijn gering. Het kanaal is zo’n 550 kilometer lang, het hoogste punt ligt op 190 meter. Met behulp van 118 sluizen wordt dit hoogteverschil overwonnen. Voor de schepen die over het kanaal varen telkens weer een tijdrovend gedoe, voor de fietsers op het jaagpad alleen maar een kwestie van even aanzetten en de twee tot twintig meter hoogteverschil die een sluis of een aaneenschakeling van meerdere sluizen oplevert is alweer overwonnen. Kortom, voor wie met het gezin op fietsvakantie wil lijkt het Canal des Deux Mers een perfecte bestemming. Wij nemen in de meivakantie de proef op de som. Een prima periode, mei, want van de hitte die ’s zomers het zuiden van Frankrijk teistert is nog geen sprake. Wie van stevig doortrappen houdt, kan de gehele route in een week fietsen, maar wij beperken ons vanwege de kinderen tot zo’n dertig à veertig kilometer per dag. En omdat dan de tijd tekort schiet om van de Atlantische Oceaan naar de Middellandse Zee of vice versa te fietsen, besluiten we om een gedeelte van de route te fietsen. We pakken het hart van de route, met de stad Toulouse als centrale plaats. Startpunt is het stadje Moissac, eindpunt Port Lauragais, beide in de Franse région Midi-Pyrénées. Twee kanalen Het Canal des Deux Mers is eigenlijk niet één, maar twee kanalen. Ten zuiden van Toulouse loopt het Canal du Midi, ten noorden van Toulouse het Canal de Garonne. De kanalen schelen twee eeuwen in leeftijd. Stamt het Canal de Garonne uit het midden van de negentiende eeuw, het Canal du Midi tussen de Middellandse Zee en Toulouse werd al in 1681 opgeleverd! Dit kanaal is werkelijk een mirakel, een schoolvoorbeeld van technisch vernuft, creativiteit en doorzettingsvermogen. Want ga maar na, in de tijd dat de werkers aan de slag gingen met de constructie bestonden er nog geen gemotoriseerde graafmachines, elektrische pompen of pneumatische hamers. Alles moest met het handje gedaan worden. En dat waren nogal wat handjes. Op het hoogtepunt van de werkzaamheden waren er ruim 12.000 arbeiders aan het werk! Niet voor niets, want de nood was hoog. Immers; het alternatief voor een kanaal tussen de oceaan en de Middellandse Zee – de bootreis helemaal rondom Spanje en Portugal – was evenmin goedkoop. Deze reis duurde ruim een maand en bovendien hadden de schepen aanvallen te duchten van Barbarijse piraten die opereerden vanaf de Noord-Afrikaanse kust. En dus werden kosten noch moeite gespaard om het Canal du Midi te realiseren. Het kanaal heeft een lengte van 240 kilometer en telt ruim honderd sluizen, waarvan vele aan elkaar gekoppeld. Reden: de constructietechnieken uit de zeventiende eeuw stonden het niet toe, dat grotere hoogteverschillen dan zo’n drie meter werden overwonnen. Om toch over grotere hoogtes te komen, werden losse sluizen trapsgewijs aan elkaar gekoppeld, met als hoogtepunt het sluizencomplex van Fonsérannes bij Béziers: daar liggen negen sluizen achter elkaar, die gezamenlijk een hoogte van ruim twintig meter overbruggen. Naast sluizen telt het waterwerk ook vele tientallen bruggen en ponts canal, bruggen die het kanaal óver een rivier brengen. Allemaal tamelijk bijzonder, dus het is niet voor niets dat het Canal du Midi deel uitmaakt van het Werelderfgoed van UNESCO. >>
BIKE & TREKKING XX
Ook het Canal de Garonne ten noorden van Toulouse heeft een aantal aquaducten, maar veel minder sluizen. Niet gek, want dit kanaal werd – door aanhoudende problemen met de financiering en andere geldverslindende staatsprojecten, waaronder de bouw van het Koninklijk Paleis in Versailles – pas twee eeuwen na het Canal du Midi gebouwd. En toen was de techniek dusdanig voortgeschreden, dat er sluizen gebouwd konden worden die een groter hoogteverschil konden overwinnen. Een ander duidelijk verschil is de loop van het nieuwere kanaal. Volgt het Canal du Midi als een rivier de contouren van het landschap, het Canal de Garonne is op veel stukken kaarsrecht. Relaxed fietsen We beginnen onze fietstocht in Moissac, een kilometer of zeventig boven Toulouse. Vóórdat we de voie verte langs het kanaal Canal de Garonne inslaan, brengen we eerst een bezoek aan de abdijkerk van St. Pieter in Moissac, die dateert uit de twaalfde eeuw en een belangrijke tussenstop was op de routes naar Santiago de Compostella in Spanje. En is, want ook nu nog zijn in de straten van Moissac pelgrims aanwezig, herkenbaar aan hun zware wandelschoenen, verkleurde rugzak en de karakteristieke Sint Jacobsschelp achter op die rugzak. Omdat het heerlijk weer is, blijven we niet al te lang in Moissac. We zijn namelijk erg benieuwd naar de pistes cyclables, de fietspaden, langs het kanaal. En we worden niet teleurgesteld. Al direct nadat we het centrum van Moissac verlaten hebben fietsen we een groene tunnel in, gecreëerd door de kruinen van de hoge platanen die links en rechts van het kanaal staan. Maar voor we het weten zijn we de groene tunnel ook al weer uit en beleven we de eerste grote verrassing van de reis: het kanaal steekt via een stenen brug de rivier
XX BIKE & TREKKING
de Tarn over! Natuurlijk kennen veel Nederlanders de snelwegaquaducten bij Gouda en Schipluiden, maar dit is toch van een geheel andere orde. Een beetje onwennig sturen we onze fietsen over het smalle, met gladde steentjes bestrate jaagpad dat tussen het water en de stenen balustrade loopt. Dan zijn we aan de overkant en duiken we de groene tunnel weer in. Weten we gelijk waar de Fransen de naam voie verte, groene wegen, vandaan hebben. Heerlijk om onder te fietsen, onder die bomen, want het gebladerte tempert de warme stralen van de zon, alsof de bomen speciaal voor fietsers geplant zijn. Niets is minder waar, zo horen we later: de bouwers van het kanaal hebben de bomen ooit geplant om met de wortels van de bomen de structuur van de opgehoogde oevers te verstevigen. Bovendien zorgt het schaduwgevende bladerdak dat het water in het kanaal minder snel verdampt en voorkomen dode, naar de bodem gezonken bladeren dat het kanaalwater door de bodem wegsijpelt. De omvang van sommige platanen is werkelijk gigantisch; ze stammen nog uit de tijd dat het kanaal werd aangelegd en zijn dus anderhalve eeuw oud! >>
Deze pagina: Zodra je de voies vertes langs het Canal du Midi betreedt, beland je in een andere wereld. Rechter pagina, linksboven: Wie denkt dat Nederland het patent heeft op imposante waterwerken heeft het mis. Al in het midden van de zeventiende eeuw legden de Fransen de technisch geavanceerde sluizencomplexen aan. Rechtsboven: Over de glad geasfalteerde jaagpaden langs het kanaal is het lekker doorfietsen. Rechtsonder: Tussenstop in Toulouse. Op mooie dagen zijn de stadsparken aan de oevers van de Garonne the place to be.
“De gezellige studentenstad Toulouse is een absolute must do!”
BIKE & TREKKING XX
CHAMBRES D’HÔTES Wie bij de mensen thuis overnacht, maakt het Franse leven van dichtbij mee. Deze zogeheten chambres d’hôtes tref je in de hele regio aan. De accommodatie varieert van boerderijen tot monumentale huizen en heeft niet meer dan zes kamers. Een ontbijt is altijd bij de prijs van een overnachting inbegrepen. Afhankelijk van de culinaire kunsten van de gastvrouw of –heer, kun je genieten van de zelfgemaakte jam en zuivelproducten en versgebakken brood en cake. In sommige chambres d’hôtes kun je ’s avonds eten aan de table d’hôtes. Kijk voor adressen op g gites-de-france.com en klik vervolgens op chambres d’hôtes (B&B). Wij hebben overnacht, ontbeten en soms gegeten in de volgende chambres d’hôtes langs het Canal des Deux Mers: · Chez Anne Decours, Moissac (decours-moissac.com)) · Maison des Chevaliers, Claude et Claudine Choux, Escatalins (maisondeschevaliers.com)) · Villa Léopoldine, Grenade (villaleopoldine.com p ) · La Masquière, Cathy en Patrick Florin, Gardouch (lamasquiere.com q ) Links: De eetkamer van Claude en Claudine Choux.
Bootjesmensen We fietsen van Moissac naar het dorpje Escatalens, waar we overnachten in een heerlijke chambres d’hôtes. Uit eten? Geen sprake van: het eigenaarsechtpaar staat erop dat we bij hen in huis de maaltijd gebruiken. De volgende dag gaat het verder zuidwaarts langs het kanaal, in de richting van het stadje Grenade, waar we zullen overnachten. Het fietsen langs het kanaal is soms een beetje surrealistisch. We hebben het gevoel ons in een aparte wereld te bevinden. Er is alleen maar het jaagpad, het kanaal en de bomen. Alles wat zich daarbuiten bevindt – het landschap, dorpjes, wegen – is niet of nauwelijks zichtbaar. En veel pleziervaart is er in deze tijd van het jaar ook niet; de bootjesmensen verschijnen pas in de zomermaanden. Dan schijnt het op het water een drukte van belang te zijn. Maar nu, in de eerste week van mei, is het nog heerlijk rustig. Beroepsvaart is er immers ook niet. Al lang niet meer. De huidige vrachtschepen zijn te groot voor het kanaal, alle aanpassingen die in de loop der eeuwen gedaan zijn ten spijt. Bovendien; de opkomst van de spoorwegen aan het eind van de negentiende eeuw verminderde het economisch belang van het kanaal enorm. En in de twintigste eeuw gaf de vrachtauto het kanaal als transportader de genadeklap. Grenade, dat boven op een heuvel aan de rivier de Garonne ligt, blijkt een oude garnizoensstad te zijn, met een opvallend vierkant stratenpatroon en een flink aantal oude bouwwerken die de moeite van het bekijken waard zijn. Niet dat we veel tijd hebben om ernaar te kijken, want wegens té veel luieren onderweg komen we vrij laat aan. En ’s ochtends rijden we er ook weer snel weg, want de volgende etappeplaats is Toulouse, de hoofdstad van de Midi-Pyrénées. Daar willen we graag wat meer tijd doorbrengen. Hip Toulouse Geen slechte beslissing om op tijd te vertrekken richting Toulouse. We komen al vroeg in de middag aan en hebben daarom nog tijd genoeg voor een stadstoer op de fiets, mét gids. Een betere manier om in korte tijd de stad een beetje te leren kennen is er niet. Onze gids loodst ons snel door de stad, waardoor we in een middag een hele goede indruk krijgen van wat de stad te bieden heeft. En dat is veel! Volop historische monumenten, musea, hippe winkelstraten, gezellige terrasjes, ontelbare restaurantjes en niet te vergeten de kades van de
XX BIKE & TREKKING
Garonne, waar studenten en andere jongeren zich verzamelen om te chillen en muziek te maken. Omdat we een hotel in het centrum van de stad hebben, gaan we ’s avonds te voet de stad in en laten onze smaakpapillen verwennen in een van de vele gezellige restaurantjes. We hebben er de volgende ochtend spijt van, dat we niet meer tijd ingepland hebben voor Toulouse. Ons advies: trek twee dagen voor deze heerlijke stad uit! Wij moeten het doen met één dag, want in het reisschema staat, voordat we naar Nederland terugkeren, nog een tracé langs het Canal du Midi gepland. Wij zijn trouwens blij dat we ook met dit deel van het Canal des Deux Mers kennismaken. De sfeer langs het Canal du Midi is compleet anders. Het heeft meer van een rivier dan van een kanaal weg, zo erg slingert de waterloop door het landschap. Net als bij het Canal de Garonne volgen we nu ook het oude jaagpad, maar het aantal sluizen dat we tegenkomen is veel groter en de sluizen, bruggen en sluiswachterhuisjes zijn zichtbaar ouder. Het is er heerlijk fietsen. En eten, zo ontdekken we op het terras van een tot restaurant omgetoverd sluiswachtershuis. Lang rijden we niet langs het Canal du Midi; Gardouch, een kilometer of veertig ten zuiden van Toulouse, is het eindpunt van onze reis. Of beter: La Masquière, de chambres d’hôtes van madame Florin. Natuurlijk met een table d’hôtes, waar we volop genieten van een door madame Florin persoonlijk bereide maaltijd. Terug met de trein Als we de volgende morgen met de trein terugrijden naar ons startpunt Moissac beseffen we pas hoe bijzonder de tocht is die we de afgelopen dagen gemaakt hebben. Door de vensters van de trein is het kanaal zichtbaar als verafgelegen bomenrij in het landschap. Meer niet. Geen sluizen, geen jaagpad, geen boten, geen schaduwrijke lunchplekken onder grote platanen. We zijn weer terug in de echte wereld, waar dorpjes en stadjes met meer dan honderd kilometer per uur voorbij flitsen... Linksonder: Langs het kanaal staan tientallen identieke sluiswachtershuisjes. De meeste fungeren nu als gewoon woonhuis. Of als eetgelegenheid voor hongerige fietstoeristen. Rechtsonder: Geen restaurant in de buurt? Met een pique-nique aan de waterkant is natuurlijk ook niks mis. Geheel links: Voor de gezellige stad Toulouse moet je minstens een dag uitrekken. En liever twee.
(advertentie)
I
N
F
O
Op de site s van de Region Midi-Pyrenees (toerisme-midi-pyrenees.nl py ]) vind je volop p informatie informat over fietsen langs het 'Kanaal van de twee zeeën'. Verkeerd rijden onderweg is lastig. Immers, zolang je het kanaal volgt, zit je goed! Toch is een routeboekje ekje handig. hand Niet alleen vanwege het kaartmateriaal, maar vooral ook vanwege de leuke euke en praktische pr 'weetjes'. Wij maakten gebruik van de fietsgids 'Fietsen langs het Canal du Midi', met kaarten op een schaal van 1:100.000. Deze gids is voor € 19,50 19 50 te bestellen via recreatief-fietsen.nl. recreatief fietsen nl
BIKE & TREKKING XX
