Over het boek Ted Hughes is een van de grootste Britse dichters van na de oorlog. Zijn veelzijdige productie en gloedvolle voordracht stimuleerden generaties lezers. Daarnaast zou Hughes vooral bekend worden als ‘de man van’ de legendarische dichteres Sylvia Plath. Haar zelfmoord, kort nadat hij haar verlaten had, wierp een schaduw over zijn leven. Hughes zag het schrijven van brieven als een ‘uitmuntende training voor een gesprek met de wereld’. Deze bloemlezing biedt een selectie uit de duizenden brieven die hij schreef in een periode van vijftig jaar. Ze tonen Ted Hughes in al zijn hoedanigheden: als dichter, minnaar, echtgenoot en vader, als goede vriend en vertrouweling, als nuchtere Engelsman met een fascinatie voor mythologie en het bovennatuurlijke, als liefhebber van de jacht, de visserij en het buitenleven, en als een man voor wie de literatuur een magisch middel was om de werkelijkheid zo intens mogelijk te ervaren. De vele brieven aan Sylvia Plath bieden een unieke blik op Hughes’ relatie met haar. Ook zijn er brieven aan Assia Wevill, de moeder van zijn derde kind, die zich net als Plath van het leven zou beroven. Dit boek schetst een gedetailleerd zelfportret van een complexe, zoekende, gepassioneerde en buitengewoon creatieve persoonlijkheid, die de uitdagingen van zijn veelbewogen leven steeds met open vizier is aangegaan.
De pers over Ik wil nooit vergeven worden Geen enkele Britse dichter, zelfs Keats niet, schreef brieven die ons op zo’n intieme wijze laten kennismaken met de bronnen van zijn kunst. –The Sunday Times
Over de auteur Ted Hughes (1930-1998) werd geboren in Yorkshire. Hij publiceerde tal van dichtbundels en verhalen voor volwassenen en kinderen. In 1957 verscheen zijn poëziedebuut The Hawk in the Rain. Andere belangrijke werken zijn Crow (1970) Tales from Ovid (1997) en Birthday Letters (1998), over zijn relatie met Sylvia Plath. In 1984 werd hij benoemd tot Poet Laureate en in 1998 onderscheiden met de Order of Merit.
TED HUGHES
IK WIL NOOIT VERG EVE N WO R D E N brieven gekozen en vertaald door nelleke van maaren
Leesfragment
uitgeverij de arbeiderspers utrecht · amsterdam · antwerpen
De vertaler ontving voor deze vertaling een De vertaler ontving voor deze Letterenfonds vertaling een werkbeurs van het Nederlands werkbeurs van het Nederlands Letterenfonds De uitgeverij ontving voor deze uitgave een De uitgeverij van ontving voor deze uitgave een Schwob-bijdrage het Nederlands Letterenfonds Schwob-bijdrage van het Nederlands Letterenfonds Copyright originele selectie © 2007 Christopher Reid Copyright originele Christopher ReidReid Copyright annotaties bijselectie de brieven Christopher © 2007 © 2007 Copyright annotaties brieven 2007ofChristopher Copyright brievenbij 2007 The © Estate Ted HughesReid ©de Copyright The Estate of Ted © Hughes Copyrightbrieven Nederlandse selectie en vertaling 2012 © 2007 Copyright Nederlandse selectie vertaling © 2012 Nelleke van Maaren DeenArbeiderspers, Utrecht / bv Uitgeverij Nelleke van Maaren / bvtitel: Uitgeverij De Arbeiderspers, Utrecht Oorspronkelijke Letters of Ted Hughes. Selected Oorspronkelijke titel:bijLetters of Ted Hughes. Selected and edited Christopher Reid and edited bij Christopher Reid New York Oorspronkelijke uitgave: Faber & Faber, Oorspronkelijke uitgave: Faber & Faber, New York Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en /of openbaar Niets uit door deze middel uitgavevan magdruk, worden verveelvoudigd of welke openbaar gemaakt, fotokopie, microfilmen of/op angemaakt, druk, fotokopie, microfilm of op welke van andere wijzedoor ook,middel zondervan voorafgaande schriftelijke toestemming dere wijze ook,De zonder voorafgaande schriftelijke toestemming bv Uitgeverij Arbeiderspers, Franz Lisztplantsoen 200, 3533van jg bv Uitgeverij DeofArbeiderspers, Lisztplantsoen 3533 jg Utrecht. No part this book may be Franz reproduced in any form, 200, by print, phoUtrecht.microfilm No part of be reproduced in any permission form, by print, toprint, orthis anybook othermay means, without written fromphobv toprint, microfilm or any otherFranz means, without written from bv Uitgeverij De Arbeiderspers, Lisztplantsoen 200,permission 3533 jg Utrecht. Uitgeverij De Arbeiderspers, Franz Lisztplantsoen 200, 3533 jg Utrecht. Omslagontwerp: Nico Richter Omslagontwerp: © Nico Omslagillustratie: LisaRichter Baskin, Omslagillustratie: LisaHughes Baskin, met permissie van © Carol met permissie van Carol Hughes isbn isbn paperback 978 908615 295 8615 3 / 320 nur 320 978 90 295 3 / nur isbnisbn e-book 90 295 8650 4 / nur 978978 90 295 8615 3 / nur 320 320 www.arbeiderspers.nl www.arbeiderspers.nl www.privédomein.info www.privédomein.info
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
1947/ 8
Edward James Hughes werd op 17 augustus 1930 in Mytholmroyd in West-Yorkshire geboren. Hij was het derde en jongste kind van Edith (geb. Farrar) en William Hughes. Zijn vader was timmerman. In 1938 verhuisde het gezin naar Mexborough, een mijnstadje in Zuid-Yorkshire, waar William een sigarenzaak annex kranten- en tijdschriftenwinkel begon. Net als zijn zus Olwyn, die twee jaar ouder was, volgde Hughes zijn middelbareschoolopleiding aan de Mexborough Grammar School. Zijn broer Gerald, tien jaar ouder, was zijn gids en metgezel bij ontdekkingstochten in de natuur rond Mytholmroyd. Gerald ging van school voor de verhuizing naar Mexborough en had allerlei baantjes – hij werkte onder meer een tijdje als jachtopziener in Devon – voordat hij tijdens deTweede Wereldoorlog in de Royal Air Force diende en in 1948 naar Australië emigreerde. Nadat Hughes eindexamen had gedaan en hem een beurs was toegekend voor Pembroke College in Cambridge, gaf hij er de voorkeur aan eerst zijn dienstplicht van twee jaar bij de Royal Air Force te vervullen voordat hij zijn opleiding voortzette. Hij was gelegerd in raf West Kirby in de Wirral, en werd later overgeplaatst naar raf Pattrington in Yorkshire, waar hij de rest van zijn diensttijd doorbracht met het uitzetten van vluchten op kaarttafels en met lezen.
[11]
14:25
Pagina 1
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
14:25
Pagina 1
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
1952
th ging in het najaar van 1951 in Cambridge studeren, aanvankelijk Engelse literatuur. De vroegste brief uit Cambridge aan Olwyn Hughes, zijn twee jaar oudere zuster (hieronder) – te dateren vanwege de verwijzing naar de dood van koning George vi op 6 februari 1952 – is geschreven tijdens zijn tweede semester daar.
Aan Olwyn Hughes [februari 1952]
Ms Emory
Soms vind ik Cambridge fantastisch, andere keren is het een sloot vol koud, helder water waarin alle kikkers zijn gestorven. Een vogel zonder veren is het, een beurs zonder geld, een oude, verdroogde appel, en dan weer klotst zuivere bordeaux door de goten. Er hangt volgens mij iets in de lucht dat de mensen bijzonder alert maakt. Ik ben een enthousiast lid geworden van de boogschuttersclub. Komend weekend ben ik in Londen om Joan & Gerald in hun natuurlijke omgeving te bezoeken; het weekend daarna in Bedford en dan logeer ik bij Edna. Ik doe dat met tegenzin, want we besteden onze weekenden hier aan buitengewoon luisterrijk eten: Chinees & Indiaas. Vandaag heb ik voornamelijk mijn essay over de balladen geschreven, maar weet je wat ik normaal gesproken doe? Ik sta om zes uur op, en lees een stuk van Shakespeare voor negenen, en soms ook een halfuur Chaucer. Dan ben ik de hele dag aan het zwerven tussen lezen en schrijven. Die vroege lectuur geeft me de hele dag een voorsprong. Mijn twee vrienden, de een uit Ierland, de ander uit Cornwall, de eerste twee vrienden die ik hier heb gemaakt, zijn de wildste figuren in Cambridge. Intellectuele gesprekken komen heel weinig voor, omdat de mensen nergens in geloven. En nu
[13]
14:25
Pagina 1
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
14:25
ted hughes is de koning dood. Dit semester hebben we heel weinig colleges, maar die we hebben, zijn werkelijk buitengewoon goed. Een zekere meneer Rylands, die vorig jaar in slow motion experimenteerde met het ontleden van Pope, praat nu over – taal & actie in Shakes’ toneelstukken. Hij heeft een paar keer Gielgud geregisseerd – zijn colleges zijn echte acts, maar leuk en levendig – vol anekdotes en interessante ideetjes, en vandaag overtrof hij zichzelf. Veel dingen die ik allang wist, maar nooit echt begrepen heb – hij komt ermee, met een prachtig verhaal. Wist je dat wij de eerste elizabethanen zijn sinds Shakespeare Hamlet schreef? Zestig glorieuze jaren! Ik heb zitten staren naar profetische geschriften die voorspellen dat Engeland het tot 1960 moeilijk zal blijven hebben, en daarna machtiger dan ooit zal worden vanwege de dominions. En nu bestormen die gekken me en zijn in alle staten vanwege de publicatiemogelijkheden van mijn ‘Dagboek aan Olwyn’. Ik heb geen moment rust, dus ik schrijf een andere keer meer. th’s tien jaar oudere broer Gerald en zijn Australische vrouw Joan brachten een van hun zeldzame bezoeken aan Engeland. De ‘vriend uit Ierland’ is Terence McCaughey, een medestudent Engels op Pembroke; de ‘vriend uit Cornwall’ is David Morton. ‘Een zekere meneer Rylands’: George (‘Dadie’) Rylands (19021999), Fellow van King’s College, die veel contacten met de literaire wereld had, in het bijzonder met de Bloomsbury Group en de Londense toneelwereld. Samen met de beroemde Engelse acteur John Gielgud maakte hij enkele Shakespearevoorstellingen.
Aan Olwyn Hughes [ongedateerd, 1952]
Ms Emory
Swift is de enige stilist. De uitmuntendheid van andere schrijvers ligt in een bijzondere charme of een persoonlijke kracht waarvan het gebruik benijdenswaardig is, maar geheim blijft door het feit dat het zo persoonlijk, origineel of ongebruikelijk is. Swifts uitmuntendheid schuilt in zijn
[14]
Pagina 1
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
1952 talent voor helderheid, eenvoud en kracht. Zijn onnavolgbare eigenaardigheden liggen in de keuze van onderwerp of toon, maar zijn werk is het fundament waarop elke beginnende schrijver moet bouwen. Het is de standaard voor de taal, en je kunt niet misgrijpen door het te imiteren: het is de beheerste kant van elke persoonlijke eigenaardigheid. Het kopiëren van andere schrijvers verleidt mensen tot allerlei blunders op het gebied van de goede smaak, omdat ze maniërismen imiteren waarvoor ze zelf geen aangeboren aanleg hebben. Maar het kopiëren van Swifts eigenaardigheden kan alleen maar verfijning opleveren van de fundamentele kwaliteiten van literatuur: helderheid, precisie, beknoptheid en kracht, waarvoor iedereen het oorspronkelijke vermogen heeft. […] Het belangrijkste is dat je een woord betreedt als een continent. Denk goed na over afzonderlijke woorden, dan zul je ze gebruiken als actieve verbeelding en effectieve kracht, en ze niet gewoon uit een herinneringsjargon putten om een gearomatiseerde gedachte conventioneel te omvatten. En schrijf dan gewoon, zo vaak je kunt. Swift is een van de schrijvers die ik uit mijn hoofd zou willen kennen – naast Shakespeare en Chaucer, en verheven boven alle andere. Kies een alinea die je mooi vindt, leer die uit je hoofd en herhaal hem vaak, en je zult verbaasd zijn hoe je alles wat je schrijft energie kunt geven door wat toon of taalgebruik betreft bewust te refereren aan die ene lading. Vergeet subtiliteit, en de vluchtige franje van gewaarwording of systematisch denken, en het gecoördineerd belangrijke woordgebruik zal jou vergeten. Voor mijn zus aan het begin van haar literaire loopbaan.
[15]
14:25
Pagina 1
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
14:25
1953-1954
Voor het einde van zijn tweede jaar in Cambridge had th een crisis doorgemaakt die ertoe leidde dat hij Engelse literatuur als studierichting liet vallen. De droom die hem de moed daartoe gaf, wordt verteld in ‘The Burnt Fox’, het tweede stuk in th’s prozacollectie Winter Pollen. In zijn laatste studiejaar, vanaf het najaar van 1953, studeerde hij archeologie en antropologie. Hij verwierf een tweedegraads diploma ba (Bachelor of Arts). De anderhalf jaar daarna werkte hij in allerlei baantjes, waaronder – ongeveer in deze volgorde – werkzaamheden bij de Londense dierentuin, een rozenkwekerij, een beveiligingsfirma en bij de afdeling scripten van J. Arthur Rank, waarvoor hij boeken las waarvan een filmversie werd overwogen. Hij lijkt ook regelmatig te zijn teruggegaan naar Cambridge. De brieven geven maar heel fragmentarische informatie over deze periode en zijn zelden met zekerheid te dateren.
Aan Edith en William Hughes [mei 1954]
Ms Emory
Lieve papa en mama, Deze brief zal een verrassing voor jullie zijn. Ik heb emigratieformulieren voor Australië ingevuld. Wanneer ik een boot krijg, weet ik niet – dat kan maanden of een jaar duren. Er is een meisje hier dat ik mee wil nemen als ik er dan nog zin in heb, en waarschijnlijk trouw ik met haar voor ik wegga. Ze is tot alles bereid, zoals blijkt uit het feit dat ze hiertoe genegen is, wat wel ongeveer het uiterste is. Ze is verpleegster en lijkt in bepaalde opzichten erg op mij, zegt iedereen. Denk nou niet meteen dat ik belazerd word. Ik loop haar rond te commanderen en alles gaat zoals ik wil. Als ik deze beslissende stap niet neem, blijf ik maar hier in Engeland rondhangen. Ik zie op tegen alles, behalve zo snel mogelijk naar Australië vertrekken. Dat
[16]
Pagina 1
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
1953-1954 rondhangen op de universiteit, zogenaamd voor een opleiding, wordt meer en meer een soort zelfbedrog en hoeft voor mij geen dag langer te duren nu ik er schoon genoeg van heb. Ik leef niet in de veronderstelling dat Australië een paradijs voor dwazen is, maar de psychologische stimulans die ik zal krijgen doordat ik zowel een nieuwkomer als een beginner ben, zal me veel verder brengen dan wanneer ik me hier in Engeland een versleten sport verder worstel op de oude ladder, waarvan ik vrijwel alle sporten heb leren verfoeien. In Australië is de onderste sport draaglijk, omdat alle sporten mogelijk zijn. Maar deze brief is alleen bedoeld om jullie te laten wennen aan het feit dat wat ooit vage ideeën waren, nu feiten en feitelijke omstandigheden zijn geworden. Als mijn boot vertrekt voordat de colleges voor de onderwijsbevoegdheid beginnen, ga ik mee. Als hij vertrekt tijdens de colleges, ga ik mee. Ik zal zoveel colleges volgen als de tijd toelaat, maar ik vertrek als mijn boot vertrekt. Als ik genoeg geld had, zou ik vertrekken zodra ik een kooi kon krijgen, maar dat goedkope emigratieprogramma (10 pond) vraagt nu eenmaal tijd, ook van ons. Ik vraag me af of Walt mee zou willen. Als hij onze reis betaalt, zou ik morgen tickets kunnen regelen en zou ik die misschien nog voor de volgende boot of komende zomer kunnen krijgen. Anders zal ik met de emigratieboot moeten gaan. Dat belachelijke examen begint volgende week. Ik schaam me dat ik mezelf in een positie heb laten manoeuvreren dat al mijn tijd en aandacht naar zo’n examen uitgaan. Het is echt vioolspelen terwijl Rome brandt. Degenen die welbewust de universiteit verlaten zijn altijd de intelligentsten die het best weten wat ze willen. De sukkels kunnen hun studie niet als onbelangrijk beschouwen, en als ze die verslonzen omdat ze nu eenmaal sukkels zijn, worden ze bang en herken je ze al van verre; sommigen plegen zelfmoord, vorige week nog eentje. De besluitelozen schuiven alles voor zich uit en trekken zich, ten koste van al hun tijd, terug in de laagste hoek van het laagste exa-
[17]
14:25
Pagina 1
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
14:25
ted hughes men. Zij die conventioneel zijn en zij die veilig op van tevoren bepaalde carrières en vrije beroepen afstevenen, gaan rustig door waarmee ze zijn begonnen. Zij die persoonlijkheid hebben, protesteren en drijven er de spot mee, maar doen wat ze moeten doen, tenzij ze zo vastberaden of intelligent zijn dat ze met evenveel gemak hun studie eraan geven. Liefs, Ted De Australische regering stelde reissubsidies beschikbaar voor jonge Britten die naar Australië wilden emigreren – een aanbod met een strikte tijdslimiet. Wanneer th ook een aanvraag mag hebben ingediend, hij hield de optie in elk geval tot het laatste moment open, toen de zaak in feite werd beslist door zijn huwelijk met Sylvia Plath in 1956. Het ‘belachelijke examen’ is vermoedelijk het eerste tentamen, of een van de tentamens die th voor zijn diploma ba moest afleggen.
Aan Gerald, Joan en Ashley Hughes 16 oktober 1954
Ms Emory
Lieve Gerald, Joan & Snatchgrubbington – Wapper hier wenend mee voor Ashleys ogen – kijk eens naar onze miljonair, Ashley, onze zekerheid voor de toekomst enz. Ik heb je geschreven over de omstandigheden en veelbelovende vooruitzichten van mijn laatste plan – nertsen fokken. Ik heb Australia House geschreven en ze hebben me laten weten dat nertsen volkomen ‘uit’ zijn. Canada House zegt dat het goedkoper en gemakkelijker is nertsen te fokken in Groot-Brittannië en dat het klimaat zelfs beter is dan in Canada – allerlei details. Welnu. Dat ga ik doen – hoe dan ook. Het zou betekenen dat we binnen acht jaar voor de rest van ons leven van inkomen verzekerd zijn – en tegen die tijd schrijf ik verkoopbare zinnen, zoals nu al duidelijk wordt. Ik wil niets liever dan naar Australië komen, vooral nu, om een bijdrage aan Ashley’s opleiding te leveren, maar ik zou niets dan de meest arm-
[18]
Pagina 1
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
1953-1954 zalige banen kunnen doen en een last zijn voor wie zich maar over me ontfermde. Volgende week ga ik naar een nertsenfokkerij – een grote – met een heel deskundige man die beloofd heeft me alles te laten zien – die fokkerij die anderhalve kilometer van het nieuwe huis ligt. Ik kan zonder veel kosten thuis wonen, ’s ochtends en ’s avonds schrijven, herten stropen – er zijn nu herten bij Hardcastles – en meer in het algemeen me voorbereiden om van start te gaan. Er is hier een Amerikaan die rijk en buitengewoon energiek is, en een Ier – beiden buitengewoon welwillend, die beloven alles te leveren op het gebied van contacten voor voedsel, kapitaal enz. – zolang ik maar de deskundigheid opdoe. Ik zie het als een uitbreiding van mijn strikken zetten in Old Denaby – tenslotte is het niet zo dat ik voor handelsreiziger in de wieg ben gelegd. Ik verzamel er een heleboel informatie over en ik weet zeker dat ik in vier jaar 12.000 pond zou kunnen verdienen – na belasting en kosten – als ik in die tijd één man heb om me te helpen. Dit lijkt me dus een veel betere gok dan nu meteen naar Australië te komen & op een houtje te bijten. Op deze manier kunnen jij en ik & ook Olwyn – als ze me de eerste twee jaar wil steunen, zoals ze heeft beloofd – binnen drie jaar onafhankelijk zijn. En ik kom nu met een suggestie waarvan ik hoop dat je die niet afgrijselijk zult vinden – drie jaar lang kan ik al het werk zelf doen – of in elk geval twee jaar lang – Olwyn werkt dan om in mijn levensonderhoud te voorzien, en ik zal natuurlijk schrijven. Zelfs voedsel zal tot het vierde jaar niet veel kosten. Zodra ik begonnen ben – met land, kooien, voedselvoorraden, vijftien nertsen – ben ik op weg om een fortuin te verdienen. Maar er is één probleem – ik zal meer nodig hebben dan mijn eigen arbeid om genoeg nertsen te fokken om dat geld mogelijk te maken. En als jij nu bijvoorbeeld in het tweede jaar overkomt, of zelfs eerder, zouden jij & Joan kunnen werken om ons en de nertsen in leven te houden, en ook Olwyn kan werken, en ik kan schrijven en voor de nertsen zorgen, en jij zou elke dag met een bestelau-
[19]
14:25
Pagina 1
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
14:25
ted hughes tootje of zo hun voedsel kunnen ophalen bij de voedselleveranciers voordat je naar je werk gaat – bij slagers of wie dan ook – de fokkerij zal in de buurt van een voedselleverancier zijn – totdat – enzovoort totdat – beng, in het vierde voorjaar er voor ons allemaal werk is, en ook ongeveer 2000 pond van de verkoop van de overtollige mannetjes van het eerste jaar, vervolgens in het vijfde voorjaar 12.000 pond en, als we willen, de fokvoorraad weer verdubbelen – we zouden met voldoende mensen zijn om dat te doen – het meeste werk is gewoon eten ronddelen – en dat zou 24.000 pond in het zesde voorjaar betekenen, of we zouden het op wat kleinere schaal stabiel kunnen houden. Dit is geen droom, maar er is één voorwaarde, namelijk dat je alleen nertsen van de beste kwaliteit houdt, waarvoor we natuurlijk ons uiterste best zullen doen. Er zijn niet veel nertsen van de beste kwaliteit, en toch zijn ze behoorlijk goedkoop. Na acht maanden op een nertsenfokkerij – waarin ik alle belangrijke stadia doorloop – weet ik voldoende om goed fokmateriaal te selecteren – ook nu zou ik me op verschillende punten al niet laten belazeren. Na tien jaar – of we zouden het tot gemakkelijke proporties kunnen beperken – zou je weer naar Australië kunnen teruggaan om hotels te kopen, Walt zou sterven van jaloezie – schrijf gauw. Ted. Ashley Morris was de eerste zoon van Gerald en Joan Hughes, geboren op 11 augustus 1954. ‘Snatchgrubbington’ is de bijnaam die th de baby geeft. De nertsenfokkerij was een van de plannen om geld te verdienen die door th geestdriftig werden onderzocht en aan zijn broer voorgesteld, in de hoop hem te verleiden terug te keren naar Groot-Brittannië. De genoemde bedragen zijn ‘oude’ ponden, van voor de invoering in 1971 van het decimale stelsel. Een pond was destijds ongeveer 5 euro waard. Een pond was onderverdeeld in 20 shilling, een shilling in 12 pence. Old Denaby ligt ten zuidoosten van Mexborough.
[20]
Pagina 2
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
1955
In de zomer van 1955 kwam Olwyn Hughes terug van haar werk in Parijs om de zomer bij haar ouders door te brengen, waardoor een ruwe datering van een paar brieven mogelijk is. Waar haar broer Ted zich op welk moment precies bevond, is moeilijk vast te stellen, maar het is duidelijk dat Cambridge een grote aantrekkingskracht op hem bleef uitoefenen.
Aan Gerald en Joan Hughes [10 oktober 1955]
Ms Emory
Mijn leven is de laatste tijd zo’n draaikolk geweest dat ik geen zin had om iemand te schrijven, al weet ik zeker dat ik niet hoef te wachten totdat ik bijzonder nieuws heb. Op het moment woon ik weer in Londen. Ik zal een echte, fatsoenlijke baan moeten vinden, want als ik dat niet doe, vergaat ma gewoon van de zorgen. Dus probeer ik bij de televisie, of de bbc te komen, of iets met films. Als ik eenmaal wat ervaring heb, zou ik naar Australië kunnen komen en voor veel meer geld werken. Ik heb een vriend die agent is voor de Amerikaanse televisie en ik heb hem onlangs een stelletje plots voor tv-stukken gegeven – (ze hebben daar teams schrijfslaven om er tv-drama van te maken) – en hij heeft er twee genomen. Als hij ze neemt, ligt het voor de hand dat zijn baas ze ook zal nemen – en ze betalen wel tot 1000 dollar. Ik had een sollicitatiegesprek bij Ealing Studios – de filmmaatschappij – om daar als assistent-supervisor of zoiets te beginnen – beroerd betaald – maar ik zou filmscenario’s door kunnen drukken, en als ik daar eenmaal handig in ben geworden, zijn we allemaal rijk. Onlangs heb ik 25 pond gewonnen bij een wedstrijd van een krant. Op het moment werk ik als nachtwaker – zit
[21]
14:25
Pagina 2
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
14:25
ted hughes de hele nacht in een kantoortje bij een fabriek van dwarsliggers – ik besteed alle tijd aan schrijven en krijg er 8 pond per week voor, dus het is oké tot ik iets beters vind. Toch ben ik diep in mijn hart ontzettend kwaad. Als ik zou doen wat ik werkelijk wil en op een trawler de Noordzee op zou gaan voor de winter, zou ma in bed gaan liggen en er niet meer uit komen. Ik zal fatsoenlijk moeten worden – maar ik blijf niet langer in Londen dan nodig is om de kwalificaties te krijgen waarmee ik met succes ergens anders heen kan verhuizen. Ik heb het plan om vijf jaar lang alles op te sparen, dan een huis in Oxford of Cambridge te kopen & het te verhuren aan studenten en verpleegsters voor drie pond per kamer – een hospita kan dan gratis wonen in het souterrain. Een kennis van mij doet dat, en met dat inkomen kan hij al zijn tijd doorbrengen met rondscharrelen in de wereld. Dan twee, of drie huizen. Wat zouden we een ander leven leiden als we een beetje geld hadden. Als we een serie huizen op poten zetten, is het niet nodig vliegtuigonderdelen te kopen. Een andere mogelijkheid zouden garages kunnen zijn – een stuk of zes bakstenen garages her en der in provinciesteden – 10 shilling per week. Als ik zou kunnen schilderen zoals jij, Gerald, zou ik dolgraag een huis willen kopen, niet voor jullie zelf, maar een huis in Melbourne dat je met huurders kunt vullen – één per kamer – voor de financiële zekerheid zorgen, en dan zelf schilderen. Als je me een stuk of twaalf van je beste schilderijen stuurt, kan ik je 15 tot 20 pond per stuk hier in Londen garanderen. Iedereen die je schilderijen ziet, zegt hetzelfde. En het is ook niet zo dat je er hard voor moet zwoegen. Ik weet zeker dat je er gemiddeld één per week, waarschijnlijk wel twee zou kunnen maken – en na de eerste dertig, zouden ze 30 pond per stuk zijn, dan 40. Lieve God, je bent gek als je geen gebruik maakt van die mogelijkheid. Je zou op die manier in elk geval meer verdienen dan met je werk – niet 6 pond per stuk, maar 15 pond.
[22]
Pagina 2
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
1956
Saint Botolph’s Review, uitgegeven door David Ross, verscheen op 26 februari 1956. Onder de auteurs waren th en Lucas Myers; andere schrijvers, die th’s levenslange vrienden zouden worden, waren Daniel Huws en Daniel Weissbort. Het tijdschrift werd gelanceerd met een geanimeerd feest, waar th en Sylvia Plath elkaar hebben ontmoet. Sylvia Plath, een Amerikaanse studente met een Fulbrightbeurs, studeerde voor haar masters in Engels aan Newnham College. Ze was naar uiterlijk en gedrag nogal opvallend, en ze had voldoende gedichten gepubliceerd in studentenbladen om de aandacht van de leden van de Saint Botolph’s-groep te trekken, die algauw besloten dat zij stond voor het soort poëzie waar zij tegen waren. Haar eigen verslag van de ontmoeting met th, en hun onmiddellijk wederzijds zich tot elkaar aangetrokken voelen, is te vinden in De dagboeken van Sylvia Plath 1950-1962. Wat volgde – een snelle romance, huwelijk, huwelijksreis naar Spanje, terugkeer naar Engeland en Cambridge – is na te gaan in de brieven hieronder. De periode van scheiding – Plath was terug in Cambridge en probeerde te leven met haar situatie van in het geheim gehuwde studente, en th was óf in Yorkshire bij zijn ouders óf in Londen – leverde een unieke briefwisseling op. Uiteindelijk zou th zich bij zijn vrouw voegen, ze vonden een flat in Cambridge en hij nam een baan als leraar, terwijl zij haar studie voortzette.
Aan Olwyn Hughes [begin 1956]
Ts Emory
Ik heb onlangs ontdekt dat je in Hongarije nog goedkoper kunt leven dan in Spanje. Klopt dat? Het zou een betere plek om te wonen zijn dan Spanje – Spanje is nu eenmaal zo’n braadpan. Ik heb overwogen om via de benoemingscommissie te solliciteren naar een docentenbaan in Madrid, wat blijkbaar mogelijk is. Een programma dat de Mango heet en dat vrij behoorlijk betaalt. Intussen hoor-
[23]
14:25
Pagina 2
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
14:25
ted hughes de ik een paar dagen geleden dat Jo Lyde een docentschap – in Engelse literatuur – is aangeboden bij Toulaine University in New Orleans. Hoe is het leven in Hongarije? Niet zoveel toeristen als in Italië e.d. denk ik. Ik ga door met leven, maar niet met veel enthousiasme. We proberen nog steeds ons komediescript af te maken, en het begint er heel veelbelovend uit te zien. Ik heb geen tijd om te schrijven. In de Everyman Hampstead is een Japans filmseizoen. Gisteravond heb ik de Zeven samurai gezien. Heel indrukwekkend. Ontzettend sentimenteel, op een manier die helemaal niet irritant is. De enige hartstocht die op het moment in Engelse films mogelijk is, is woede of verontwaardiging. Niet zoiets als Kikuchiyo – de clown – als hij de kleine baby buiten de brandende molen vasthoudt. Wat de Attila-vertalingen betreft, ik dacht dat die vast afgesproken waren. Ik wacht op de letterlijke vertalingen in drie versies. Zelfs een selectie van dertig zou al voldoende zijn. Natuurlijk verdien ik er geen cent mee, maar het is zeker de moeite waard om te doen. Ik heb onlangs een roman besproken die geschreven is door die ex-Cambridge jongen die in een van de huisjes onder Hardcastles woont. Het was een buitengewoon saai verhaal. […] Het beste dat ik de afgelopen tijd heb gelezen is Ik ben vijftien jaar en wil niet sterven, waarvan je vast wel hebt gehoord. Twee dagen later. Ik heb een brief van Gerald en Joan gekregen. De vorige keer dat ik geregeld had om te emigreren – in 1954 – heb ik de Australiërs gevraagd mijn overtocht een jaar uit te stellen. Dat liep afgelopen zomer af. Nu informeren ze bij Gerald of ik er gebruik van wil maken, en als ik dat niet doe, kan ik die goedkope overtocht op mijn buik schrijven, want ze hebben niet graag dat er een spelletje met ze wordt gespeeld omdat zoveel mensen ernaar hunkeren met de eerstvolgende boot te vertrekken. Ik voel me daardoor nogal onder druk gezet, maar omdat ik van plan ben binnen een jaar te gaan – na
[24]
Pagina 2
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
1956 een verblijf in het buitenland, zoals ik hierboven zei – moet ik, denk ik, de kans op een goedkope overtocht niet laten schieten, alleen omwille van vijf of zes maanden in Europa voordat ik 27 word. Misschien kun je uit dit buitengewoon verwarde laatste relaas mijn voornemen opmaken – namelijk naar Australië vertrekken zodra de Australiërs aan deze kant informeren of ik nog wil gaan. Ik wil minstens twee jaar blijven en dan doorgaan naar Amerika. Dat betekent niet dat ik deze zomer geen vrije maanden zal hebben om naar Europa te gaan. Ik heb mijn geheim ontdekt. Ik schrijf alleen gedichten wanneer ik tegelijkertijd bezig ben met proza, en ook zorg voor regelmatige lichaamsbeweging. Ik heb een paar gedichten in een tijdschrift gepubliceerd die niet erg bevredigend zijn, maar ze leidden tot wat strelende kritieken van het juiste soort mensen. Als ik even goede complete gedichten kon schrijven als incidentele fragmentjes, weet ik zeker dat ik echt iets zou hebben, en iets heel anders dan de kleingeestigheid en doodsheid van bijna alle moderne Engelse poëzie – waarmee ik geen enkele affiniteit heb. En die gedichten schrijven is alleen maar een kwestie van mezelf de tijd gunnen en de stimulans geven. Ik ben even geïnteresseerd in het Attila-project als jij. th’s belangstelling voor Hongarije – plannen erheen te verhuizen, informeren naar de gedichten van de Hongaar Attila József (1905-1937) (die hij gewoonlijk ‘Attila’ noemt), zijn lof voor het onlangs gepubliceerde autobiografische Ik ben vijftien jaar en wil niet sterven van de in Hongarije geboren Franse auteur Christine Arnothy dat speelt in het door de oorlog geteisterde Boedapest – dateert van vlak voor de rampzalige confrontatie van het land met de Sovjet-Unie. Olwyn Hughes, die in Parijs woonde en werkte, was daar bevriend geraakt met een groep Hongaarse émigrés, onder wie de dichter János Csokits (19282011) die later een vriend en medewerker van th zou worden, en de violiste Ágnes Vadas, die met Lucas Myers trouwde. Die groep infecteerde Olwyn met hun hartstocht voor de poëzie van József. ‘Toulaine’ moet ‘Tulane’ zijn. Zeven samurai – de film van Akira Kurosawa uit 1954, waarin Toshiro Mifune de rol van Kikuchiyo speelt.
[25]
14:25
Pagina 2
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
14:25
ted hughes Aan Lucas Myers 18 maart 1956
Ts Emory
Beste Luke, Ik verwacht je binnenkort. Schrijf me een briefje om te laten weten wanneer je komt, als je tijd hebt. Als je Sylvia Plath ziet, vraag haar dan of ze naar Londen komt, geef haar mijn adres. Zorg er op een of andere manier voor dat ze komt, gratis onderdak voor haar en voor jou. Ik heb een ultimatum gekregen van de Australische immigratieautoriteiten. Twee jaar geleden heb ik mijn aanvraag voor een kosteloze overtocht twee jaar uitgesteld, en die termijn is nu afgelopen. Wanneer ik er nu geen gebruik van maak, krijg ik geen tweede kans en moet ik de volle prijs betalen als ik ga. Omdat ik toch van plan ben binnen een jaar te vertrekken, denk ik dat ik ermee zal instemmen zo snel mogelijk te gaan. Mijn verhaal is warrig, hè? Hoe het ook zij, het betekent dat ik definitief binnen negen maanden zal vertrekken, maar omdat er lange wachtlijsten voor overtochten zijn, kan het best zijn dat het de volle negen maanden duurt voordat ik aan de beurt ben. Zie je ergens deze week. Vergeet Sylvia niet, en wees discreet. Ted
Aan Sylvia Plath [maart 1956]
Ms Lilly Library
Sylvia, Die nacht was niets anders dan ontdekken hoe glad je lichaam is. De herinnering eraan stroomt als cognac door me heen. Als jij niet naar mij in Londen komt, kom ik naar jou in
[26]
Pagina 2
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
1956 Cambridge. Ik ben hier in Londen tot de 14de. Veel plezier in Parijs Ted En neem cognac mee terug. Twee flessen – één aanbreken om de douane ter wille te zijn. Sylvia Plath bezocht th in Rugby Street 18 op 23 maart, de avond voor haar vertrek naar Parijs en een reis door Europa. In het gedicht ‘18 Rugby Street’ in Birthday Letters herinnert th zich de datum als ‘13 april, je vaders verjaardag’, maar hij lijkt twee bezoeken door elkaar te halen: het eerste aan de vooravond van Plaths vertrek, het tweede na haar vroege terugkeer. Het briefje hierboven moet na het eerste bezoek zijn geschreven.
Aan Sylvia Plath 9 april 1956
Ts en ms Lilly Library
Sylvia, Vrijdag ben ik omstreeks acht uur thuis – verwacht je dan. Volgens het principe dat er voor elke regel proza zes regels poëzie behoren te zijn – Belachelijk het liefde te noemen. Maar toch peilde ik angstig Je afwezigheid, zoals iemand die neergeschoten is naar de wond tast In de wetenschap dat hij leeft. Alleen door wat het meeste angst aanjaagt, de plotseling Vreesachtige, knielende hemel, wolken, bomen, Het ijlende moment dat stopt, staart, dichterbij komt Met een ongelovige, verschrikkelijke blik. De getroffen man kijkt op: Een vogel verzamelt de wereld in zijn keel – één noot
[27]
14:25
Pagina 2
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
14:25
ted hughes Op het punt gehoord te worden –, en staat, met open snavel: Wat voor spookachtige handen strekt zijn gehoor ernaar uit! Een kreet – dan de dood, alles in duisternis. Handen waren hier even ontoereikend, – Waar ook maar je over de aarde zwerft, je hebt de vorm en het licht Van de ware geest van mijn verlies. Boddy was hier tot gisteren mijn gast – heeft uiteindelijk zijn bandrecorder bij mij beleend – voor tien pond – en is vertrokken. Kun je cognac smokkelen? Ted Aan Plath in Parijs gestuurd.
Aan Olwyn Hughes 22 mei 1956
Ts en ms Emory
Lieve Olwyn, Ik kom op 22 juni naar Parijs. Het is nu 22 mei. Tussen die twee data ligt een lange maand. Nu. Ik heb luchthartig, onverantwoordelijk en wankelend toegegeven aan mijn affecties en besloten om volgend jaar Engelse les te gaan geven in Madrid. Of in elk geval aanvankelijk Engelse les te gaan geven, later misschien wat anders zolang het maar handig en mogelijk is voor iemand die van plan is al zijn vrije tijd voor zichzelf te gebruiken. […] Ik heb een eersterangs Amerikaanse dichteres ontmoet. Ze is werkelijk goed. Beslist een van de beste vrouwelijke dichters die ik ooit heb gelezen, en verdomd veel beter dan de gemiddelde goede man. Haar voornaamste enthousiasme geldt op het moment mij, en ze vindt mijn gedichten even goed als ik ze vind, en heeft er bijgevolg heel efficiënt zo’n vijfentwintig naar verschillende grandioos
[28]
Pagina 2
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
1956 betalende Amerikaanse tijdschriften gestuurd. Dus. Ze heeft verhalen en gedichten gepubliceerd in een paar Amerikaanse toptijdschriften. Als je de 22ste in Parijs bent, kun je met haar kennismaken. Ze is een Schorpioen, 27 oktober, maan in Weegschaal, laatste graden van Ram rijzend en ze heeft haar Mars boven op mijn zon, dat is dus allemaal erg passend. Ik verwacht weinig goeds van deze brief omdat de zon vandaag tegenover een conjunctie van Saturnus en de maan staat, en Mars tegenover Jupiter die terug is op mijn zon. Trotseer die sterren. Mijn leven piekt, en mijn schrijven loopt eindelijk zoals ik wil. Later vanavond schrijf ik je uitgebreider. Ik heb besloten dat met bepaalde mensen corresponderen een noodzaak is. Van nu af aan zal ik je de gedichten sturen die ik schrijf, omdat ik nu stabiel goed schrijf – en niet goed op een modieuze of afgezaagde manier. Alle liefs, Ted Veel plezier in Cannes. Later op de avond. De afgelopen maand heb ik ongeveer het vreemdste leven ooit geleid. Het belangrijkste – en de reden waarom het niet gewoon absurd is geworden – is dat ik aardig wat geschreven heb. Omdat ik me ellendig voel en nergens goed voor ben als ik niet voortdurend schrijf, ga ik van nu af aan mijn leven vormgeven rond schrijven in plaats van schrijven in mijn leven te persen zodra ik daar een mogelijkheid toe zie. Geschreven vanuit Tenison Avenue 12 in Cambridge, waar Lucas Myers woonde. Tussen deze brief en de volgende trouwden th en Sylvia Plath op 16 juni 1956 in de kerk van St. George the Martyr in Bloomsbury. Het enige familielid dat aanwezig was, was Sylvia’s moeder Aurelia. th stelde zijn eigen familie pas van het huwelijk op de hoogte toen hij en Plath terugkeerden van hun Spaanse huwelijksreis, hoewel hij wel aankondigt in de volgende brief aan zijn ou-
[29]
14:25
Pagina 2
Hughes Brieven 14+register.qxd:Hugues Brieven
18-03-2013
14:25
ted hughes ders vanuit Spanje, waar ze duidelijk samen met hem is, en in de brief daarna aan zijn zus, dat hij met haar zál trouwen.
Aan Edith en William Hughes [zomer 1956]
Ts Emory
Lieve pa en ma, Na al ons heen en weer reizen zijn we nu aangekomen waar we tot september zullen blijven. We zijn hier nu drie dagen, en ik heb al acht of negen dierenfabels geschreven die ik wil publiceren als een kinderboek dat ook geschikt is voor volwassenen. Ik ga ook wat tekeningen maken. Ze lijken veel meer op wat me voor ogen stond dan ik ooit had gedacht. Met een beetje geluk verdien ik er misschien wat geld mee. Ik heb nog zo’n vijf andere projecten. Een ervan is mijn lange sprookje afmaken dat in Engeland niet erg wilde vlotten. Maar ik weet zeker dat er niets is dat op die fabels lijkt. Ook heb ik onlangs gehoord dat ik weer een gedicht aan Amerika heb verkocht. Deze keer aan de Nation, een internationaal maandblad vol artikelen van allerlei soorten briljante mensen en gewoonlijk ongeveer vijf gedichten. Nee, een weekblad, geloof ik. De beste Amerikaanse dichters publiceren erin, en het zal goed zijn voor mijn reputatie en de verkoop erna. Omdat het maar een kort gedicht is en ik niet bekend ben, krijg ik er maar iets van $12 voor. We waren ongeveer veertien dagen in Parijs, maar moesten een trein naar Madrid nemen omdat Frankrijk te duur werd. Dus ik ben Olwyn net misgelopen, toen ze opeens aankondigde dat ze vroeger naar Parijs terugkeerde dan ze van plan was. Gelukkig heeft Sylvia zo’n 270 dollar die ze met korte verhalen heeft verdiend. Mijn laatste 50 pond is bij Olwyn. We hebben een stierengevecht gezien. We hadden een mooie plaats op de eerste rij, vlak boven de plek waar al het gedoe achter de schermen plaatsvindt, en ook de plek waar de meeste actie gaande is.
[30]
Pagina 3
