DE
Belgische
AARDAPPELSECTOR
E E N O V E R Z I C H T VA N 2012 I N CI J F ER S E N F E I T E N
De Belg aardappels ZEG NOOIT “PATAT” TEGEN EEN AARDAPPEL.
Eén gewas, grote variatie.
ische ector, Alles over een innovatieve branche met een (on)gewoon product. VEILIG, DUURZAAM, KWALITEIT... TOP IN EUROPA EN DE WERELD!
Alles start bij een kwaliteitsproduct:
TRADITIE EN VERNIEUWING België steunt op een rijke aardappeltraditie vol ervaring en vakmanschap. Onze aardappelen groeien op een ideale bodem en in de beste teeltomstandigheden.
Geen holle kwaliteitsslogans maar een officieel gecertificeerde teelt met een IKKB (Integrale Keten Kwaliteit Bewaking) standaard voor pooten consumptieaardappelen: een gegarandeerde voedselen plantenveiligheid op basis van de autocontrolegids, met klemtoon op duurzaamheid en milieuvriendelijkheid, een door het Federaal Voedselagentschap FAVV gevalideerd sectoraal bemonsteringsplan.
Transparante en evenwichtige contractvoorwaarden voor de telers onder toezicht van de federale overheidsdienst economie. Innovatie in elke schakel van de keten. Duurzaamheidsinitiatieven doorheen de ganse aardappelketen. Gericht, minimaal, veilig en gecontroleerd gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.
MY IDEA OF HEAVEN BAKED POTATO AND IT WITH. OPHRAH WINFREY –
Amerikaanse TV-ster
P. 2 – DE BELGISCHE AARDAPPELSECTOR
De industriële verwerking heeft de aardappelsector op de weg gezet van de toegevoegde waarde en van de export. Dankzij de industriële verwerking en de diepvriestechniek, kan heel de wereld vandaag smullen van onze nationale trots: Belgische frieten. CHRIS MORIS –
Directeur Generaal Fevia, de Belgische voedingsindustrie
IS A GREAT BIG SOMEONE TO SHARE
Aardappel? Een banaal product!”. Wie dat nog durft te beweren kent die wereld niet. Deze Belgapom brochure bewijst dat met harde cijfers en feiten. Ook deze branche steunt op onze eigen familiale bedrijven. Ze wisten deze traditionele basisvoeding om te vormen tot een voortdurend vernieuwend assortiment. Een illustratie van hoe de veel besproken noodzaak aan innovatie zich in geen geval beperkt tot blitse high tech producten. Met verstandige inzet van nieuwe processen gekoppeld aan gezond koopmanschap vertegenwoordigt Belgapom nu een volwassen voedingsindustrie én een wereldkampioen export. Een bemoedigend voorbeeld voor veel andere KMO sectoren. KAREL VAN EETVELT – Afgevaardigd bestuurder UNIZO
Verkoop en verwerking binnen een
NATIONALE EN INTERNATIONALE MARKTDYNAMIEK
Nationale handel en exporthandel van pootgoed. Nationale en internationale tussenhandel voor een vrije en dynamische aardappelmarkt, in het belang van de ganse keten. Erkende bereiders-verpakkers van aardappelen voor een aanbod van diverse variëteiten (met specifieke kook- en smaakeigenschappen) in alle maten en verpakkingsvormen.
Gebruiksvriendelijk aanbod van geschilde en voorgesneden aardappelen voor de groot- en privaatkeuken, door gespecialiseerde bedrijven. Breed gamma aan aardappelsnacks met een waaier van vormen en smaken, én van eigen bodem. Wereldwijde export van diepgevroren en gedroogde aardappelproducten.
“Aardappel? Een banaal product!”
Wie dat nog
durft te beweren kent die wereld
NIET KAREL VAN EETVELT – Afgevaardigd bestuurder UNIZO
DE BELGISCHE AARDAPPELSECTOR – P. 5
J’apprécie particulièrement l’initiative «Belgapom», ou «comment faire passer une production traditionnelle belge par excellence – la pomme de terre – dans l’économie mondialisée du 21ème siècle». ELIO DI RUPO –
Eerste Minister van België
WIST U? Dat de aardappel een rijke geschiedenis kent en de hele wereld omgezworven heeft. De Vlaamse succesvolle TV-kok Jeroen Meus heeft dit geïllustreerd in de Canvasreeks ‘De patat’, waarin hij de rondreis van de aardappel overdoet vanuit Peru, de bakermat van de aardappel tijdens de Incaperiode zo’n 8000 jaar geleden, via de Spaanse conquistadores, de Ierse monniken en grote hongersnood in 1740 – 1741, de Franse wetenschapper Parmentier, tot België (waar de friet het levenslicht zag tijdens het einde van de 17de eeuw) over Wit-Rusland (het land dat met zo’n 130 kg/capita/jaar het hoogste aardappelverbruik ter wereld kent),
om opnieuw te eindigen bij het Centro Internacional de la Papa (CIP) in Peru, die de genen van 1500 oorspronkelijke aardappelvariëteiten uit de Andes heeft opgeslagen in de Arctische genenbank in Spitsbergen. Dat China, India en Rusland op vandaag de grootste aardappelproducenten ter wereld zijn? Dat frietjes voor het eerst ingevroren gecommercialiseerd werden in de VS tijdens de jaren ’40 door J.R. Simplot en intussen samen met de verspreiding van de fast food de ganse wereld veroverd hebben.
P. 6 – DE BELGISCHE AARDAPPELSECTOR
Dat aardappelchips ook zijn ontdekt in de Verenigde Staten, maar al dateren van 1853, wanneer de hotelchef George Crumton in Saratoga Springs (New York) een ontevreden klant dun gesneden aardappelschijfjes presenteerde. Dat de Verenigde Naties 2008 uitriepen tot het ‘Jaar van de Aardappel’, waarbij het economisch en nutritioneel belang van de aardappel centraal stond. De aardappel werd meteen een essentieel onderdeel van de millenniumdoelstellingen om extreme armoede en honger tegen 2015 de wereld uit te helpen.
Dat de aardappelteelt minder grond en water verbruikt dan de productie van graan en rijst. Dat de aardappelproductie, in tegenstelling tot de meeste andere land69en tuinbouwsectoren binnen het Europese landbouwbeleid, functioneert zonder een Europese marktordening, enige marktondersteuning of subsidies. De pure marktwerking doet vraag
en aanbod daardoor vlotter op elkaar afstemmen. Nochtans is ook het rendement van deze teelt sterk afhankelijk van het wisselende weer met sterke prijsschommelingen als gevolg. Om de marktrisico's in te dekken kent de sector daarom naast de ‘vrije markt’ ook ‘teeltcontracten’ en een ‘termijnmarkt’. De sector organiseert zich bijgevolg zelf en dit zonder de steun van (Europees) belastingsgeld!
Dat België, Nederland, Duitsland, (Noord-)Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk samen het Europese teeltgebied vormen waarbinnen de rentabiliteit van de aardappelsector het hoogst is. Dit wordt geïllustreerd door de opbrengsten die bij de hoogste ter wereld behoren. De bodemgeschiktheid, het klimaat, de vakkennis, de ervaring en de transportmogelijkheden liggen hierbij aan de basis.
producto tradition belge par
De Belgische aardappelproductie
IN CIJFERS EN FEITEN De Belgische aardappelproductie werd in 2011 geteeld op 79.482 ha. De gemiddelde opbrengst voor consumptieaardappelen lag dat jaar met 51,07 ton per hectare uitzonderlijk hoog (meerjarengemiddelde ± 46,50 ton per hectare). Daarmee staat België aan de wereldtop met de hoogst gemiddelde productie per ha ter wereld. De variëteit Bintje blijft voor ons land de belangrijkste variëteit en wordt vooral gebruikt in de frietindustrie. Daarnaast worden tientallen andere variëteiten geteeld voor specifieke bestemmingen zoals de versmarkt, verwerking tot friet- en/ of pureeproducten, aardappelvlokken, granulaten of chips. Elk jaar komen er nieuwe namen op de markt met een hoger rendement en specifieke smaak- of kleureigenschappen.
De vrije marktprijs voor Bintje en andere variëteiten wordt wekelijks door een prijzencommissie vastgesteld in Belgapomnotering. Deze notering werd goedgekeurd door de Belgische Mededingingsraad. De prijs kan sterk variëren van jaar tot jaar: een prijsverschil met een factor tien is mogelijk. Redenen hiervoor kunnen zijn een sterk verschillend areaal, hogere of lagere rendementen als gevolg van klimaatomstandigheden en de evolutie van vraag en aanbod op de Europese markt. Ondanks de afwezigheid van een Europese marktordening voor aardappelen, beschikken de telers over ruime keuzemogelijkheden om de productie in te plannen binnen de traditionele teeltrotatie in de akkerbouwteelt. Afhankelijk van de markt, de bodemkwaliteit en de beschikbare bewaarfaciliteiten kan de producent de teelt van zijn
De Vlaamse aardappelsector is een sector om trots op te zijn. Vlaanderen is de grootste exporteur van diepgevroren aardappelproducten ter wereld. Het recept van de Vlaamse aardappelsector is heel simpel: puur vakmanschap, van het veld tot op het bord. KRIS PEETERS –
Minister-President Vlaanderen
P. 8 – DE BELGISCHE AARDAPPELSECTOR
vroege aardappelen, aardappelen voor de versmarkt, specifieke aardappelvariëteiten als grondstof voor frieten, chips, geschilde aardappelen of pootaardappelen inplannen. Hij kan daarbij kiezen voor teelt en bewaring in eigen beheer (vrije markt) of voor teeltcontracten met of zonder bewaring, en dit in overleg met de afnemers. De duurzaamheid van de groei van de Belgische aardappelteelt wordt geïllustreerd door de professionalisering van de telers. Vele teeltbedrijven beschikken over een professionele bewaring, waardoor de verwerkende industrie het ganse jaar over een geschikte kwalitatieve grondstof kan beschikken. De temperatuur waarin deze aardappelen voor verwerking tot friet en chips bewaard worden is essentieel voor de kwaliteit (smaak, kleur en veiligheid) van het eindproduct.
HET RECEPT VAN DE VLAAMSE AARDAPPELSECTOR IS HEEL SIMPEL: PUUR VAKMANSCHAP, VAN HET VELD TOT OP HET BORD. KRIS PEETERS –
Minister-President Vlaanderen
De verpakkers van hun kant kunnen hun aardappelen in koelere temperatuur bewaren in kisten, waardoor het ganse jaar door kwaliteitsvolle tafelaardappelen kunnen verpakt worden. De Belgische aardappelteeltbedrijven worden doorgelicht en gecertificeerd door een erkende controle-instelling op basis van een door het federaal voedselagentschap gevalideerd kwaliteitssysteem voor voedselen plantenveiligheid,gekoppeld aan een lastenboek met milieuen duurzaamheidvereisten,
de zogenoemde IKKB -standaard. Het beheer van deze standaard is verzekerd door Vegaplan. Deze IKKB-standaard wordt ook in buurlanden zoals Duitsland (QS) en Nederland (VVC-industriegroenten) als gelijkwaardig erkend, waardoor de telers slechts één certificaat nodig hebben voor meerdere landen. Een verdere uitwisselbaarheid van de IKKBstandaard met andere landen wordt verder overlegd binnen het A-net. De Belgische aardappelketen ontwikkelde een communicatieplan om de aanwezigheid van nematoden
als gevolg van bodemmoeheid te voorkomen. Via perceelsregistratie wordt de rotatie van gewassen zowel door de sector als de overheid gecontroleerd. Ook het gebruik van gecontroleerd en/of gecertificeerd pootgoed maakt van deze aanpak deel uit. De Belgische aardappelketen organiseert tweejaarlijks de “Belgian Inno Potato Award”, een wedstrijd gesteund door Vlaamse en Waalse overheid waarbij innovaties op het vlak van de teelt en bewaring van aardappelen in de kijker gezet worden.
DE BELGISCHE AARDAPPELSECTOR – P. 9
My dream is to become a farmer. Cijfers en feiten (vervolg) Mede als gevolg van de spectaculaire groei van de Belgische aardappelverwerkende industrie is ons land één van de grootste invoerders van aardappelen ter wereld. Deze zijn vooral afkomstig uit de aangrenzende teeltgebieden in Noord-Frankrijk, Nederland en Duitsland. Vroege aardappelen worden tijdelijk ook ingevoerd uit landen rond de Middellandse Zee. Ook deze ingevoerde aardappelen worden aan diverse kwaliteitscontroles onderworpen, zowel door de overheid als de invoerbedrijven.
Just a guy pulling up his own potatoes for dinner.
Phythophthora infestans (een schimmel, ook bekend als de ‘aardappelplaag’) is een bedreiging voor de teelt en bewaring van de aardappelen. Dankzij de waarschuwingssystemen in Vlaanderen en Wallonië, worden de Belgische telers online geïnformeerd over het mogelijk gevaar van phythophthoradruk, waardoor
LENNY KRAVITZ –
Muzikant
From the discovery of cereals, that is to say from time immemorial, no plant has had such a notable influence on the wellbeing of humanity as the potato. ALEXANDER VON HUMBOLT –
het gebruik van noodzakelijke gewasbeschermingsmiddelen meer gericht is en als gevolg hiervan sterk kan beperkt worden. In België worden geen genetisch gemodificeerde aardappelen geteeld voor commercialisatie. Het proefveld in Wetteren op basis van cisgenese – het inbrengen van genen in bestaande variëteiten van andere resistente aardappelvariëteiten – is in volle transparantie aangelegd in het kader van wetenschappelijke testen. Daarbij worden de strengste veiligheidsregels in acht genomen in nauw overleg tussen wetenschappelijke instellingen, de overheid en de sector. België is de enige Europese lidstaat waarin jaarlijks honderden
Duits ontdekkingsreiziger
stalen worden genomen in het kader van een door Belgapom opgezet sectoraal bemonsteringsplan. Daarbij worden de aardappelen op basis van een risicoanalyse gecontroleerd op de aanwezigheid van chemische gevaren (gewasbeschermingsmiddelen en zware metalen) en bepaalde plantenziekten. Dit sectoraal bemonsteringsplan van Belgapom is één van de weinige die in ons land door het federaal voedselagentschap FAVV gevalideerd werden.
tussen aardappelbedrijven en bevat een kwaliteitsreglement. Via een expertiseregeling, waarbij een erkende expert uit de sector een vaststelling kan doen, worden geschillen m.b.t. de kwaliteit opgelost. Indien nodig zal een arbitragecommissie, met erkende arbiters uit de sector, een uitspraak doen over een betwisting in de aardappelhandel. Bedrijven die RUCIP in hun contracten vermelden zien af van de behandeling van eventuele geschillen hierover voor de gewone rechtbank.
De eventuele geschillen tussen bedrijven in de Europese aardappelsector worden opgelost door een eigen expertise- en arbitrageregeling via het Europese RUCIP -reglement. Dit document is aanvullend op de contracten
Vele Belgische aardappelhandelsen verwerkingsbedrijven hebben zich de voorbije jaren laten doorlichten en certificeren voor private kwaliteitssystemen van hun afnemers (BRC, IFS, …). Daarnaast heeft Belgapom een door het federaal
Grâce à leur sens de l’organisation, à leur dynamisme et à leur ténacité des producteurs belges ont sû créer une filière forte, innovante et tournée vers la qualité. Je suis sûr que ce secteur belge est une source d’inspiration pour de nombreuses filières. DACIAN CIOLOS¸ – Lid van de Europese Commissie, verantwoordelijk voor landbouw en rurale ontwikkeling
DE BELGISCHE AARDAPPELSECTOR – P. 11
Cijfers en feiten (vervolg) voedselagentschap gevalideerde gids autocontrole voor de Belgische AGF handel en verwerking gerealiseerd. Dit lastenboek kan samen met andere kwaliteitssystemen door erkende controle-instellingen geaudit worden, wat bij een gunstig rapport aanleiding geeft tot een certificaat autocontrole. Bedrijven die over zo’n certificaat beschikken zien hun jaarlijkse heffing aan het FAVV hierdoor substantieel verlaagd worden. De Belgische verpakkingsbedrijven bieden een breed gamma aan aardappelvariëteiten in alle kleuren, gewichten, kooktypes en verpakkingen. De kwaliteitsvoorwaarden waaraan deze verpakte aardappelen moeten voldoen liggen vast in het koninklijk besluit voor de handel in primeuren bewaaraardappelen van 30 november 1999.
De consument kan een zeer brede waaier aan aardappelrecepten raadplegen op de website www. aardappel.be van VLAM, die ook de nieuwste trend “patapas” toelicht. Met een campagne opgezet met steun van de Europese Commissie wordt de veelzijdigheid van dit basisvoedingsproduct via deze website en diverse receptenfolders geïllustreerd. De horeca, grootkeukens, frituren en alsmaar meer winkelbedrijven maken gebruik van vooraf geschilde en/of gesneden aardappelen afkomstig van professionele aardappelschilbedrijven. Ze beantwoorden aan de strengste hygiëne- en milieueisen. Zij liggen mee aan de basis van de typische en unieke Belgische frietkotcultuur, die jaarlijks in Vlaanderen, Brussel en Wallonië in de kijker wordt gezet tijdens de week van de friet.
Voor de verdere ontwikkeling van de Belgische aardappelhandel en -verwerking is de bevoorrading van voldoende kwalitatieve aardappelen aan competitieve prijzen een kritische succesfactor. Voorwaarde om dit te realiseren is de uitbouw van een echt partnerschap tussen aardappeltelers en -verwerkers dat berust op een transparant contractueel kader dat door beide partijen gerespecteerd wordt. PIET VANTHEMSCHE –
Voorzitter Boerenbond en van het Ketenoverleg van de Belgische voedingssector
P. 12 – DE BELGISCHE AARDAPPELSECTOR
Van de Belgische pootgoedproductie wordt een groot deel (vooral voor deze landen specifieke rassen) geëxporteerd naar Noord-Afrika en het Midden-Oosten. De Belgische aardappelverwerkende industrie groeide de voorbije decennia spectaculair. In 1990 werd nog 500.000 ton aardappelen verwerkt. In 2011 werd dit bijna 3,5 miljoen ton! De Belgische aardappelverwerkende industrie exporteert ongeveer 90% van de totale productie. Ruim 15% was in 2011 bestemd voor landen buiten de Europese Unie. Ons land werd in 2011 de grootste exporteur van aardappelproducten ter wereld, en liet daarbij Nederland, Canada en de VS achter zich. De verwerkingsbedrijven in ons land zijn overwegend familiale groeibedrijven en onderscheiden zich daarin van hun internationale concurrenten die eerder functioneren in multinationale structuren. De export van Belgische diepvriesproducten wordt alsmaar duurzamer. Verre bestemmingen zoals Zuid-Amerika, Afrika, Azië en Oceanië worden beleverd met milieuvriendelijk maritiem transport. Dankzij een pilootproject over multimodaal transport van de POM West-Vlaanderen in 2011 wordt de Noord-Italiaanse markt nu beleverd via de weg en het spoor: een nieuwe stap richting duurzaam transport, die wellicht zal uitgebreid worden naar andere Europese bestemmingen.
België is een uniek land, PETER GOOSSENS –
Hof van Cleve
waar groenten een belangrijke rol spelen in ons eetpatroon, en daarbij is de aardappel onontbeerlijk! Duurzaamheid en milieuzorg staan centraal in de Belgische aardappelketen. Enkele voorbeelden illustreren dit: waarschuwingssystemen om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen te beperken, het luik duurzaamheid in de IKKB-standaard voor de primaire productie dat verder zal uitgebreid worden, inspanningen om bodemerosie en aardappelmoeheid te voorkomen, energiebesparing, diverse milieuinspanningen in waterzuivering en afvalpreventie, een voortdurende inspanning tot duurzamer transport en recent nog het toetreden van Belgapom en zijn bedrijven tot de Belgische alliantie voor duurzame palmolie. Belgapom zal eind 2012 een eerste ‘sectoraal duurzaamheidsrapport voor de aardappelhandel en -verwerking’ voorstellen.
DE BELGISCHE AARDAPPELSECTOR – P. 13
THERE CAN BE NO SERIOUS CONVERSATION ON FOOD SECURITY WITHOUT A DEEP DISCUSSION ON THE ROLE AND CONTRIBUTION OF POTATOES TO GLOBAL FOOD SECURITY. PAMELA K. ANDERSON –
Director General International Potato Center
Cijfers en feiten (vervolg) De Belgische aardappelverwerkende industrie behoort tot de meest moderne en geautomatiseerde ter wereld, met de meest eigentijdse milieutechnieken en continue optimalisering van het energieverbruik. De aardappelverwerkende industrie was de eerste in ons land met een modern sectoraal loonbarema voor de arbeiders actief in de aardappelverwerking gebruik makend van een functieclassificatie, gebaseerd op de ORBA-methodiek.
Belgapom, de Belgische beroepsorganisatie van de sector, neemt ook haar maatschappelijke verantwoordelijkheid ernstig. In het zog van het VN Internationaal Jaar van de Aardappel in 2008 ondersteunt de federatie de aardappelcoöperatie ‘Conpapas’ in Chimborazo (Ecuador), een ontwikkelingsproject in samenwerking met de NGO Trias. Belgapom organiseert tweejaarlijks de internationale vakbeurs Interpom Primeurs in Kortrijk Xpo. Dit werd
P. 14 – DE BELGISCHE AARDAPPELSECTOR
intussen wereldwijd het grootste professionele aardappelevent onder dak, met bijna 250 exposanten en 15.000 bezoekers uit gans Europa. Interpom Primeurs illustreert perfect het ketenversterkend effect van de groei van de Belgische aardappelsector. Belgische en Europese bedrijven actief in de toelevering en mechanisatie werden in samenwerking met hun afnemers toonaangevend in de ganse wereld.
The potato is one of nature’s great gifts to mankind and the modern potato varieties a tribute to the skills of the many scientists working in plant breeding and other areas of research. The potato “family” working in concert continue to supply this wonderful food stuff to billions of people on a daily basis. Let us take time to be grateful and remember how important the potato is to feeding the world. ALLAN PARKER –
Voorzitter World Potato Congress Inc.
The potato is one of nature’s great gifts. Let us take time to be grateful. ALLAN PARKER –
Voorzitter World Potato Congress Inc.
Iedereen mag en moet het weten,
hier en elders, de aardappel is rijk aan geschiedenis, gezond, lekker en gevarieerd.
SMAKELIJK!
Nuttige aardappellinks: Belgapom, bedrijven en de Belgapomnotering: www.belgapom.be Interpom Primeurs, de tweejaarlijkse internationale vakbeurs in Kortrijk Xpo: www.interpom-primeurs.be Recepten en consumenteninformatie: www.aardappel2008.be Informatie over pootgoed: www.pootgoed.be Voedsel- en plantenveiligheid- en kwaliteitsborging primaire productie: www.vegaplan.be Voedsel- en plantenveiligheidsborging groothandel & verwerking: www.gidsac.be Tweejaarlijkse wedstrijd rond innovatie in de aardappelteelt: www.innopotato.be Ontwikkelingsproject ‘Conpapa’ in Chimborazo (Ecuador) met de steun van Belgapom en zijn bedrijven: www.triasngo.be Actieplan aardappelmoeheid van de aardappelketen: www.nematoden.be Internationaal aardappelcentrum (CIP) in Lima Peru: www.cipotato.org Hoe gezond en lekker frietjes bereiden: www.goodfries.eu De aardappelsector in Europa: www.europatat.eu (handel) en www.euppa.eu (verwerking)
DISCLAIMER
Intellectuele eigendomsrechten De inhoud van deze brochure, met inbegrip maar niet beperkt tot de merken, logo’s, teksten, beelden zijn de eigendom van Belgapom e.b. en zijn beschermd door de wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten en de andere toepasbare wetgeving. De inhoud van de brochure mag in geen enkele vorm gereproduceerd worden door of in opdracht van een derde partij, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Belgapom e.b. Bepaald materiaal uit deze brochure mag enkel beperkt voor niet-commercieel of persoonlijk aangewend of vermeerderd worden. Beperking van aansprakelijkheid Belgapom e.b. besteedt veel aandacht en zorg aan het opstellen van die brochure en streeft ernaar dat alle informatie zo juist mogelijk is. Belgapom e.b. voorziet echter geen enkele wettelijke of commerciële garantie voor de inhoud van deze brochure. Belgapom e.b. is niet verantwoordelijk of aansprakelijk voor de nauwkeurigheid, volledigheid of nuttigheid van enige informatie, product of proces die in deze brochure vervat zijn. Volgens de meest ruime interpretatie van de toepasbare wetgeving, zijn noch Belgapom, noch haar bestuurleden of medewerkers verantwoordelijk voor schade veroorzaakt door het gebruik van de informatie zoals beschreven in deze brochure (met inbegrip maar niet beperkt tot de rechtstreekse, onrechtstreekse, toevallige, gevolgschade, boetes of derving van winst). Toepasselijke wetgeving, bevoegde rechtbanken Onderhavige bepalingen zijn onderworpen aan de Belgische wetgeving. In geval van conflict omtrent de interpretatie of het gebruik van dit document, zijn de rechtbanken van Brussel bevoegd.
Contactgegevens T. +32 ( 0 ) 9 33 9 12 52 F. +32 ( 0 ) 9 33 9 12 51 E. I N FO@ F V PHOUSE.BE
GR AFISCHE VORMGEVING: W W W.IKON.BE
W W W. B ELG A P OM . B E
