BELEIDSNOTITIE PARTICIPATIERAAD GEMEENTE VENRAY INLEIDING Met ingang van 1 januari 2015 krijgen gemeenten een groot aantal taken overgeheveld, de zogeheten decentralisaties AWBZ-Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet. Met deze overheveling van taken is de gemeente straks verantwoordelijk voor een groot deel van de maatschappelijke ondersteuning. Naast deze transitie doorlopen we met alle betrokken partijen ook gedurende de komende jaren, een transformatieproces. We gaan naar een samenleving waarin mensen en hun sociale omgeving meer aangesproken worden op hun eigen kracht en we ook steeds meer inzetten op maatwerk. Dit maatwerk moet er mede toe leiden dat er minder gebruik gemaakt gaat worden van duurdere vormen van zorg. Een goede burger- en cliëntenparticipatie is een belangrijke voorwaarde om te komen tot deze transformatie. De medezeggenschap van inwoners in het sociaal domein in de gemeente Venray is momenteel georganiseerd in twee verschillende cliëntenraden en een klankbordgroep. De WSW (Wet Sociale Werkvoorziening) raad, de cliëntenraad WWB (Wet Werk en Bijstand) en de Klankbordgroep Wmo (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). De cliëntenraden en klankbordgroep adviseren ieder afzonderlijk, gevraagd en ongevraagd, het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Venray. Naast deze cliëntenraden bestaat er ook een Cliëntenraad Leerlingenvervoer, welke niet formeel is opgericht en waarvoor ook geen verordening bestaat. De Cliëntenraad Leerlingenvervoer bestaat uit ouders van kinderen die gebruik maken van het leerlingenvervoer naar speciale vormen van onderwijs. Door de drie decentralisaties wordt het sociaal domein van de gemeente steeds groter en neemt de adviestaak van de cliëntenparticipatie qua omvang en inhoud toe. Het sociaal domein gaat over alles wat mensen in hun directe bestaan raakt. Het heeft primair betrekking op zorg, welzijn, arbeid, inkomen, onderwijs, gezondheidszorg en vrije tijdsbesteding. Het sociale domein gaat om mensen en de wijze waarop zij in staat zijn om deel te nemen aan de samenleving. Door de onderlinge verbindingen van de decentralisatiethema’s Wmo-Jeugd-Participatie wordt integrale advisering en afstemming steeds belangrijker. Na frequent overleg en een studiedag met de voorzitters van de cliëntenraden Wwb, Wsw, de Klankbordgroep Wmo (Kbg Wmo) en de projectgroep decentralisaties van de gemeente, is overeengekomen de oprichting van één participatieraad (met werkkamers) verder uit te werken. Hierin zal ook de Cliëntenraad Leerlingenvervoer worden opgenomen omdat onderwijs ook een thema is binnen de participatieraad. Er is een onderscheid tussen burgerparticipatie en cliëntenparticipatie. Burgerparticipatie betreft vertegenwoordigers van belangenbehartigersorganisaties. Cliëntenparticipatie/-raden kunnen ook individuele cliënten vertegenwoordigen en cliënten dienen hier ook zitting in te hebben. In de participatieraad voegen we beide vormen samen.
1 Beleidsnotitie Participatieraad voor de gemeenteraad van 16 december 2014
Een participatieraad met werkkamers heeft de volgende voordelen: -
Brede deskundigheid in één raad beschikbaar.
-
Onderlinge en daarmee integrale afstemming is makkelijker te realiseren.
-
Overlap in doelgroepen en beleid worden sneller zichtbaar.
-
De participatieraad kan een sterke positie opbouwen als gesprekspartner, niet alleen voor de gemeente maar wellicht ook voor andere partijen.
-
Beschikbaarheid van een groot netwerk.
Het huidige voorstel betreft een groeimodel. In de inleiding is reeds het transformatieproces benoemd, maar denk ook aan het feit dat er nog een groot aantal onderwerpen in 2015 moet worden opgepakt en/of verder moet worden uitgewerkt. Bij de start van de Participatieraad per 1 januari 2015 gaan we in grote lijnen uit van de huidige bemensing van de cliëntenraden en klankbordgroep, met de bedoeling door te groeien naar een bredere vertegenwoordiging. Nadrukkelijke wens van gemeentezijde is om de participatieraad een goede weerspiegeling te laten worden van de Venrayse samenleving. VOORSTEL: EEN PARTICIPATIERAAD MET WERKKAMERS In de Inleiding wordt de keuze voor een Participatieraad onderbouwd. Schematisch ziet de organisatie van de Participatieraad er als volgt uit: Structuur participatie sociaal domein
PARTICIPATIERAAD - onafhankelijk voorzitter - voorzitters werkkamers - onafhankelijk secretaris
WERKKAMER
WERKKAMER
WERKKAMER
WERK/INKOMEN/
ONDERSTEUNING/
WELZIJN/
ONDERWIJS
GEZONDHEID/ZORG
LEEFBAARHEID/
?
TRANSFORMATIE Voorzitter
Voorzitter
Voorzitter
Secretaris
Secretaris
Secretaris
2 ACHTERBAN: BURGERS EN CLIËNTEN Beleidsnotitie Participatieraad voor de gemeenteraad van 16 december 2014
PARTICIPATIERAAD De participatieraad bestaat uit een onafhankelijke voorzitter, een onafhankelijk secretaris en meerdere leden. De leden zijn de voorzitters van de werkkamers. De participatieraad legt beleidsstukken voor aan de werkkamer die de grootste raakvlakken heeft met het betreffende beleidsstuk. Daarbij bewaakt de participatieraad dat waar nodig ook de andere werkkamers betrokken worden bij de bespreking. Daarnaast stuurt de participatieraad op het op een goede manier betrekken van de achterban bij de werkkamers. Tot slot is de participatieraad formeel het orgaan dat advies uitbrengt aan het college van burgemeester en wethouders. Het spreekt voor zich dat de uitkomsten van de bespreking in de werkkamer (advies van de werkkamer) hier nadrukkelijk in wordt meegenomen en meegewogen. Op het moment dat de participatieraad in haar advies afwijkt van het advies van de werkkamer, zal de participatieraad dat gemotiveerd moeten kunnen uitleggen aan de werkkamer. De participatieraad bewaakt of: -
het advies voldoet aan de vraag;
-
de achterban (voldoende) betrokken is;
-
het advies van voldoende kwaliteit is;
-
het advies compleet is.
De inhoudelijke discussie vindt plaats in de werkkamers. De taakverdeling van de participatieraad en de werkkamers wordt nader uitgewerkt in een huishoudelijk reglement. De secretaris heeft een nadrukkelijke rol in het doorgeleiden van adviesverzoeken naar de juiste werkkamer(s). WERKKAMERS Zoals in het schema aangegeven kent de participatieraad drie inhoudelijk werkkamers, te weten: 1. Werkkamer Werk/Inkomen/Onderwijs 2. Werkkamer Ondersteuning/Gezondheid/Zorg 3. Werkkamer Welzijn/Leefbaarheid/Transformatie Daarnaast bestaat de mogelijkheid om, al dan niet tijdelijk, een extra werkkamer in te stellen. Dit kan zijn omdat op basis van ervaringen blijkt dat een vierde werkkamer wenselijk is. Maar het kan ook zijn dat een bepaalde thematiek leidt tot het tijdelijk instellen van een extra werkkamer. Wij maken nadrukkelijk de keuze voor een indeling in domeinen en niet in doelgroepen. Dit sluit aan bij de keuze die de gemeente Venray al jaren geleden heeft gemaakt. Dit wil overigens niet zeggen dat er binnen een bepaald beleidsterrein geen extra aandacht kan zijn voor een bepaalde doelgroep, integendeel. Bijvoorbeeld: wij kennen geen specifiek beleid meer voor jeugd of ouderen, maar binnen de verschillende beleidsterreinen kan er qua aanpak of instrumenten wel bijzondere aandacht zijn voor deze groepen inwoners. Iedere werkkamer heeft 1 voorzitter en een uit hun midden te kiezen secretaris. In de werkkamers kunnen inwoners, cliënten/gebruikers, werkgevers, etc. zitting nemen. De werkkamers leveren een advies aan de participatieraad op de betreffende (beleids)vraagstukken door o.a. achterbanraadplegingen te organiseren met inwoners en/of cliënten/gebruikers.
3 Beleidsnotitie Participatieraad voor de gemeenteraad van 16 december 2014
Zoals al eerder benoemd is er sprake van een groeimodel. Hierna gaan we in op hoe we per 1 januari 2015 willen starten met de verschillende werkkamers. Insteek is dat we bij de start zoveel gebruik maken van de huidige bemensing van de cliëntenraden en klankbordgroep. Ook omdat daar veel kennis, kunde en expertise aanwezig is. Daarbij staat natuurlijk buiten kijf dat we dit niet als verplichting kunnen opleggen aan de huidige leden van de cliëntenraden en klankbordgroep. Werkkamer werk/inkomen/onderwijs Deze werkkamer voorziet de participatieraad van een advies bij beleidsvraagstukken omtrent werk, participatie, inkomen, minimabeleid en schuldhulpverlening en (passend) onderwijs. De samenstelling van deze werkkamer bij de start is: -
Leden van de huidige WSW raad. Omdat er per januari 2015 geen nieuwe WSW indicaties bij komen betekent dit een afbouw van de WSW. Door deelname in deze werkkamer blijft de vertegenwoordiging van de zittende WSW-ers gewaarborgd in de participatieraad. Ook kunnen deze leden op basis van hun ervaring waardevolle inbreng leveren als het gaat om de nieuwe doelgroep die de gemeente per 1 januari 2015 gaat ondersteunen.
-
Leden van de huidige cliëntenraad WWB. Dit betreft vertegenwoordigers van de Seniorenraad, het Platform Lage Inkomens Venray (PLIV), de Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV), het Gehandicaptenplatform (GPV) en het Oecumenisch platform.
-
Enkele leden van de huidige Kbg Wmo. Zij vertegenwoordigen de belangen van bijvoorbeeld vrijwilligers en mantelzorgers.
-
Leden of een lid van de Commissie Jeugd van de huidige Kbg Wmo. Als vertegenwoordiging van de jeugd en jongeren als het gaat om het domein werk/inkomen/onderwijs.
-
Overige betrokkenen.
Werkkamer ondersteuning/gezondheid/zorg Deze werkkamer voorziet de participatieraad van een advies bij beleidsvraagstukken omtrent zorg, gezondheid, opgroeien en ondersteuning. Hieronder vallen o.a. de onderwerpen vanuit de Wmo en de nieuwe Jeugdwet. De samenstelling van deze werkkamer bij de start is: -
Enkele leden van de huidige Kbg Wmo. Zij vertegenwoordigen de belangen van mantelzorgers, gehandicapten, ouderen/senioren, Wmo gebruikers en GGZ cliënten.
-
Leden of lid van de huidige Kbg Wmo commissie Jeugd. Omdat deze commissie meerdere leden heeft, kunnen één of twee leden voor de afvaardiging jeugd/jongeren (die ook te maken hebben met zorg en gezondheid) zitting nemen in de werkkamer. zorg/gezondheid/ondersteuning.
-
Overige betrokkenen.
Werkkamer welzijn/leefbaarheid/transformatie Deze werkkamer voorziet de participatieraad van een advies bij beleidsvraagstukken omtrent welzijn, leefbaarheid en de benodigde transformatie die in de komende jaren vorm moet krijgen. De samenstelling van deze werkkamer bij de start is: -
Enkele leden van de huidige KBG Wmo. Zij vertegenwoordigen de belangen van vrijwilligers, jeugd/ jongeren, wijk-dorpsraden, vrouwen, allochtonen, oecumenisch platform. Deze 4
Beleidsnotitie Participatieraad voor de gemeenteraad van 16 december 2014
werkkamer voorziet de participatieraad van input bij beleidsvraagstukken omtrent welzijn en leefbaarheid; -
Overige betrokkenen, nadrukkelijk uit alle geledingen van de samenleving, dit gezien het onderwerp van deze werkkamer.
COMMUNICATIE Het spreekt voor zich dat de participatieraad moet zorgen voor goede afstemming met de achterban. Dit kan op verschillende manieren. Afhankelijk van wat men wil weten van de achterban, kan de participatieraad op verschillende manieren informatie ophalen. De participatieraad moet organisaties als het Platform Lage Inkomens Venray en het gehandicaptenplatform vertegenwoordigen, maar ook inwoners die niet zijn aangesloten bij een dergelijke organisatie. Daarnaast is het belangrijk om gebruik te maken van bestaande participatievormen bij organisaties en instellingen, bijvoorbeeld de Collectieve Cliëntenraad (CCR) van Vincent van Gogh. Naast reguliere vergaderingen en gesprekken met mensen, kan de participatieraad in bepaalde gevallen kiezen voor andere manieren om informatie op te halen. Hieronder volgen enkele suggesties: -
Vragenlijsten gebruiken met eenvoudige en gesloten vragen. Dat kan schriftelijk, mondeling, telefonisch, via internet of via e-mail. Gemeentelijke communicatiemiddelen zoals de website, social media of de gemeentepagina kunnen ingezet worden om mensen op deze vragenlijsten te wijzen. Uiteindelijk kunnen antwoorden op vragen in percentages of cijfers uitgedrukt worden.
-
Individuele of groepsinterviews of focusgroepen gebruiken op het moment dat van belang is na te gaan waarom mensen iets vinden.
De participatieraad bepaalt per vraag of onderwerp welke vorm van achterbanraadpleging het beste past. BEDRIJFSVOERING De benodigde inzet van inwoners in een participatieraad dan wel een werkkamer moet niet worden onderschat. Er wordt op onderdelen een forse tijdsinvestering gevraagd, flexibiliteit in inzet, inzicht in mogelijkheden van afstemming en het ophalen van de juiste informatie, doornemen van verschillende vormen van beleids- of uitvoeringsplannen, meedenken in ontwikkelingen, etc. In dit kader moet er dan ook nadrukkelijk aandacht zijn voor de mogelijkheden en kwaliteiten van mensen in de participatieraad en de werkkamers. Inzet is om de participatieraad en werkkamers een budget ter beschikking te stellen. Dit betreft zowel een werkbudget als een budget voor de onkostenvergoeding voor leden participatieraad en werkkamers. Dit budget is bedoeld voor (niet limitatief): •
inhuren van een onafhankelijke voorzitter en secretaris van de participatieraad,
•
benodigde scholing/bijwonen van bijeenkomsten,
•
inhuur van expertise,
•
onkostenvergoeding voor de vaste (permanente) leden van de participatieraad en werkkamers; dit geldt dus niet voor inwoners die een enkele keer betrokken zijn bij een onderwerp/thema,
•
gelden voor kosten als kopiëren.
5 Beleidsnotitie Participatieraad voor de gemeenteraad van 16 december 2014
Bijlage WSW RAAD De WSW raad behartigt de belangen van Wsw'ers uit de gemeente Venray. De taak van de WSW raad is het adviseren van de gemeente Venray bij het maken van beleidsplannen die betrekking hebben op de Wsw. De WSW raad bestaat uit vertegenwoordigers en gebruikers van de WSW. CLIËNTENRAAD WWB De Cliëntenraad WWB behartigt de belangen van Venrayse inwoners die ondersteuning van de gemeente Venray nodig hebben. Dit kan zijn op het gebied van inkomensvoorziening (bijstandsuitkering), het verkrijgen van werk (re-integratie), het voorkomen dan wel oplossen van schuldenproblematiek en het doen van een beroep op de Venrayse minimaregelingen. Tevens heeft de cliëntenraad een signaleringsfunctie als het gaat om zaken waar Venrayse inwoners tegenaan lopen. De cliëntenraad WWB bestaat uit een vertegenwoordiging van seniorenraad, PLIV (Platform Lage Inkomens Venray), FNV (Federatie Nederlandse Vakbeweging), gehandicapten platform en oecumenisch platform. KLANKBORDGROEP WMO De klankbordgroep WMO behartigt de belangen van de individuele burger en - meer in het bijzonder - van de burger in een kwetsbare positie door gevraagd en ongevraagd advies uit te brengen aan het college van B&W over het WMO beleid of daaraan gelinkte onderwerpen. In de WMO Klankbordgroep hebben diverse belangenorganisaties van burgers van Venray zitting. Dit is een vertegenwoordiging van mantelzorgers, allochtonen, PLIV (Platform Lage Inkomens Venray), oecumenisch platform, vrijwilligers, ouderen, lichamelijke gehandicapten, verstandelijk gehandicapten, GGZ cliënten, jeugd/ jongeren, vrouwen, wijk- en dorpsraden.
6 Beleidsnotitie Participatieraad voor de gemeenteraad van 16 december 2014
