BRANDWEER AMSTERDAM-AMSTELLAND
April 2010, jaargang 10, nr. 2
“City Box was echt niet te redden” Kazerne Willem 26 jaar Seeyou@SAIL
Behulpzaam Deskundig Daadkrachtig
Inhoud
De commandant aan het woord 3
4
Seeyou@SAIL
4
Terugblik in cijfers
6
Ome Ed
8
Loszittende gasslangen en scheurtjes
9
“City Box was echt niet te redden” 10
6
9
Kazerne Willem 26 jaar
12
Watdoeje.nl
15
“Bijna al mijn vrije tijd gaat naar de brandweer.”
16
Keurmerk BGB
18
Door de bril van... Martijn Boer
20
10
12
12
18
Colofon Sitrap is een uitgave van Brandweer Amsterdam-Amstelland en wordt verspreid onder alle personeelsleden en relaties. Oplage: 2.000 Hoofdredactie: Annette de Wolde
Vormgeving: Brink & de Hoop Amsterdam Druk: Drukkerij De Bink Leiden
Eindredactie: Elke van den Hout
Foto cover: Brand in de City Box, november 2009 Fotograaf: Robby Hiel (zie verder artikel pagina 10 en 11).
Aan dit blad werkten mee: Lotte Dijkstra Gerard Koppers Jeroen Nan Ed Oomes Malika Sevil
Redactieadres: Karspeldreef 16 1101 CK Amsterdam Telefoon: (020) 555 66 21 Fax: (020) 555 68 63 E-mail:
[email protected]
2
SITRAP
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens bestand of kenbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Kopij volgend nummer 10 mei 2010
©2010 Brandweer Amsterdam-Amstelland
2
DE COMMANDANT AAN HET WOORD Branden waarbij burgers omkomen, zijn voor brand-
Wat nooit vervaagt, zijn de herinneringen aan
weermensen vreselijk om mee te maken. In onze regio
omgekomen collega’s. Afgelopen maand overleed
overleed op 12 maart een man nadat brand in zijn
in Veendam Wiebe de Vries, tijdens een inzet. Op
woning was uitgebroken. De man werd in zijn woning
44-jarige leeftijd werd hij uit het leven gerukt.
aangetroffen en helaas mocht reanimatie niet meer
Traumatischer gebeurtenissen bestaan er niet, dat je
baten. Dat zijn ervaringen die brandweermensen de
met één collega minder in het voertuig weer terug
rest van leven met zich meedragen. Herinneringen die
naar de kazerne moet. Een lege plek in de autospuit
na verloop van tijd wegzakken, maar nooit verdwijnen.
die de grote leegte die Wiebe achterlaat in zijn gezin, familie en het brandweerkorps symboliseert. Het bericht van zijn dood schokte heel Brandweer Nederland. We hebben een gevaarlijk beroep. Dat weten we, dat accepteren we. Maar wat kan er ons gebeuren? We zijn geoefend en opgeleid, we hebben veiligheidsprocedures en protocollen. We weten wat we doen en zijn daar goed in. Als brandweerman of -vrouw ben je jezelf bewust van de risico’s, maar je bent er niet altijd mee bezig. Dat kan ook niet, als je teveel denkt aan wat er mis kan gaan, kun je je werk niet meer doen. Gelukkig hoef je er ook niet altijd bij stil te staan. Er wordt veel gedaan om de gevaren te minimaliseren. Des te harder is de klap als het mis gaat. Als je op verschrikkelijke wijze wordt geconfronteerd met dat waar niemand aan durft te denken. Als je collega er opeens niet meer is. Als je niet meer samen thuis komt. Als je beseft dat Wiebe de Vries een partner en drie kinderen achterlaat. Je kunt nauwelijks bevatten hoe groot de leegte is die het overlijden van Wiebe bij hen en zijn ploeggenoten achterlaat. Vanaf deze plek wens ik vooral zijn gezin en familie leden, en zijn brandweercollega’s alle sterkte toe die zij nodig hebben om dit verlies te verwerken. Caroline van de Wiel Commandant Brandweer Amsterdam-Amstelland
SITRAP 3
SAIL
See you @
Duikers van Brandweer Amsterdam-Amstelland paraat.
Van 19 tot en met 23 augustus zie je in Amsterdam bijna
Kennis en ervaring
geen druppel water meer. Op het IJ ligt vier dagen lang een
“Sail is een terugkerend evenement,
tapijt van jachten, plezierbootjes, zeilschepen en pieremacho-
dus er ligt al veel klaar. Bestaande
chels, als de achtste editie van Sail de stad aandoet.
afspraken en procedures zijn tegen het licht gehouden, met behulp van de evaluaties van de vorige
Door: Jeroen Nan
Amsterdam-Amstelland betrokken
edities. Een ander voordeel is dat
bij de voorbereidingen van het
in de voorbereidingsteams veel
Vier dagen lang draait alles om de
evenement. “Vanaf 2008 zijn we
mensen zitten die ook toen betrok-
drijvende wereld, een spektakel
al volop bezig met Sail. Op ver-
ken waren bij Sail. Er is al heel veel
dat begint met Sail In, waar ruim
schillende niveaus is hard gewerkt
kennis en ervaring en dat werkt
zeshonderd schepen aan meedoen.
aan de organisatie, waarbij veilig-
wel zo prettig.”
Het festijn gaat verder met muziek,
heid een belangrijk aspect is.
exposities, zeilwedstrijden en ein-
Naast de overkoepelende samen-
Bereikbaarheid
digt met het traditionele vuurwerk.
werking tussen de hulpdiensten
In 2005 kwam in de late avond van
Voor de hulpdiensten betekent
en de gemeentelijke diensten als
18 augustus een man om het leven
Sail vooral dat er alles aan moet
de Havendienst, stadsdelen en
tijdens Sail, nadat hij in het water
worden gedaan om dat wat een
Binnenwaterbeheer, is er een
was gevallen. “Dit incident is
feest hoort te zijn, ook een feest te
sub-vijfhoek gevormd waarin de
natuurlijk uitgebreid geëvalueerd
kunnen laten worden.
operationele diensten en de dienst
Waar we in de voorbereiding op
Openbare Orde en Veiligheid van
dit jaar vooral naar hebben geke-
Samenwerking hulpdiensten
de gemeente zich richten op de
ken is de communicatie tussen de
Nicole Voltman is vanuit Brandweer
veiligheid.”
diensten onderling. Hoe weet je
4
SITRAP
elkaar te vinden en weet iedereen wat hij van de andere dienst wel of juist niet mag verwachten. Daarnaast wordt gekeken of het terrein van Sail goed bereikbaar is voor de hulpdiensten.” De voorbereidingen voor Sail raken Brandweer Amsterdam-Amstelland bij veel afdelingen van de organisatie. De afdeling die zich bezig houdt met bereikbaarheid is uiteraard nauw betrokken, er moeten vergunningsaanvragen worden beoordeeld en natuurlijk betekent het evenement ook veel voor het duikteam.
Duikteams Duikinstructeur Mario van Hattum: “Wij hebben de expertise in huis om de veiligheid vanaf het water te beoordelen. Met zoveel schepen en mensen op het water moet je als duikteam extra alert zijn. Daarom is ervoor gekozen om dit jaar, net als in 2005, een extra duikteam in te zetten. Dit team is altijd op Sail en kan dus snel worden ingezet mocht er iets gebeuren. Door deze constructie, waarbij het andere duikteam inzetbaar is voor overige incidenten in de regio, leveren we een belangrijke bijdrage aan het adequaat kunnen optreden bij incidenten. Daarnaast gaan we ter voor bereiding op Sail in april een grote oefening op het water doen. Tijdens deze oefening, waaraan naast de brandweer onder andere ook de KLPD, de havendienst, de politie, het GVB en Rijkswaterstaat meedoen, kunnen we de plannen en afspraken in de praktijk toetsen en waar nodig nog aanpassen. Ik hoop dat ons optreden beperkt blijft tot deze oefening en dat Sail 2010 één groot feest wordt, zonder incidenten.” Alles over Sail 2010 vindt u op www.sail2010.nl of www.amsterdam.nl
SITRAP 5
in cijfers Terugblik
6
SITRAP
In 2009 heeft Brandweer Amsterdam-Amstelland minder
zien in het aantal uitrukken. Ter
meldingen gekregen dan in 2008. In totaal kwamen er 12097
vergelijking, in 2006 werd er nog
inzetten binnen bij de Alarmcentrale. 5204 keer moest worden uitgerukt voor brand, de overige meldingen betroffen
329 keer uitgerukt. In een paar jaar tijd is dit aantal dus met bijna 200 gestegen. In Ouder-Amstel en
diverse vormen van hulpverlening, zoals waterongevallen,
Diemen daalde de uitrukken met
dieren in nood of het uitrukken voor een reanimatie.
de AED ten opzichte van 2008. Het meest in het oog springend
Door: Jeroen Nan
zijn er 521 uitrukken geweest, dat
incident van 2009 was de grote
zijn er vierentwintig meer dan in
brand bij City Box in Amsterdam-
Wel is er een stijging te zien in het
2008. Sinds Brandweer Amsterdam-
Noord, op 26 november. Elders in
aantal keer er hulp werd geboden
Amstelland de AED aan boord
deze Sitrap leest u meer over deze
bij hartstilstanden. Afgelopen jaar
heeft, is elk jaar een stijging te
brand (pagina 10).
Een uitgebreide terugblik op 2009 vindt u in het jaarverslag dat medio mei verschijnt op de website www.brandweer.nl/amsterdam-amstelland
SITRAP 7
Ome O m eEdE d
Ventileren dan, geachte collega’s, weet u dat de tijd rijp is om met uw kind een goed gesprek te beginnen over het kantelen van organisaties. Jazeker, kantelende organisaties, organisaties die de vraag van de klant centraal stellen en die daarvoor zowel de structuur als de cultuur op zijn kop zetten. Dus.
Vraag een kind een kasteel te tekenen, en hij maakt een buis met vierkantjes op de kop. Wijs dan de vierkantjes aan en zeg met enige nadruk: kantelen. Het kind kijkt je vervolgens met grote ogen aan. “Kantelen? Kantullen zul je bedoelen”. Houd nu voet bij stuk, beste lezer, en riposteer vriendelijk doch vastberaden dat kantelen een onderdeel vormen van een ver dedigingswerk. Het zijn vierkante uitsteeksels van een borstwering, eventueel met een schietopening in het midden. Het enkelvoud ervan is kanteel. Sluit deze korte les algemene ontwikkeling af met de overtuigende woorden “waarvan akte” en verlaat gedecideerd de ruimte. Mocht u net zo’n eigenwijs kind hebben als ik, dan is u nog niet klaar. Hij komt u roepend achterna, met de boodschap dat het enkelvoud van kantullen kantul is, misschien nog kantel eventueel dat moet hij even nakijken, maar geen kanteel. Niks kanteel. Zeg dan: “ik kantel, jij kantelt, wij kantelen: een vorm van versneld bierdrinken in de kroeg waarbij het er om gaat zo snel als mogelijk de volle bierglazen in de maag te laten verdwijnen middels het kantelen van het glas aan de lippen, tegenwoordig bingedrinking genaamd”. In de meeste gevallen is het gedonder dan wel afgelopen, maar er zijn vasthouders bij, echte bijtertjes die niet van ophouden weten. Die doorgaan met vragen. En
8
SITRAP
Een gekantelde organisatie kenmerkt zich door een één-loket gedachte. Zo’n loket wordt ook wel de front office genoemd. Klanten kunnen daar met al hun vragen terecht en worden direct geholpen zonder doorverwijzing naar kastjes en muren. Slechts in bijzondere gevallen worden er specialisten bij gevraagd. In het merendeel van de situaties kan een generalistische medewerker het zelf af, onder voorwaarde dat de organisatie en de ondersteunende afdelingen zo zijn ingericht dat de front office zijn diensten optimaal kan leveren. Het is een verleidelijke gedachte om de brandweer als gekantelde organisatie te zien. Ons loketje is 112. Wanneer het slachtoffer ook belt (want zo noemen we onze klanten, slachtoffers), met enkele minuten staat de gereedschapskist voor de deur met zes mens, klaar om de gevraagde spoedeisende hulp te verlenen. Maar als we dan een slag dieper kijken zie ik toch wat anders. Dan zie ik in toenemende mate specialismen ontstaan. Onder druk van de steeds uitbreidende opleidingseisen en de daarbij horende oefeninspanning is het nauwelijks meer mogelijk om iedereen in de volle breedte generiek inzetbaar te houden. Dus gaan we specialiseren, naast basisbrandweer doet men gaspak, of duiker, hoogwerker, meetploeg, rampbestrijding, USAR en wat al niet meer zou ik haast zeggen. Op zichzelf is daar niets mis mee, je moet immers wat. Ik vraag me echter wel af of de stap die nu door veel korpsen wordt gezet, ook op langere termijn nog haalbaar is. Hoe lang kunnen we brandweermensen verantwoord opgeleid hou-
den in zowel brandbestrijding als specialismen in de eerste lijn, wetende dat elk ongevalonderzoek de opleidingsinspanning doet toenemen? Zo moet u volgens Pieter na het ongeval in De Punt naast flashovers en backdrafts ook bekend worden met plotselinge branduitbreiding in het algemeen en rookgasexplosies in het bijzonder. En niet in plaats van, maar erbij, of ernaast zo u wilt. Hoeveel kan er eigenlijk nog bij? Ik zou daarom nog wel verder durven kantelen: naar een breed inzetbare First Responder, de eerste lijn als specialisme. Snel alarmeren, snel ter plaatse, snelle verkenning en kwalificatie en zo mogelijk snel afmaken. Beginnen met redding of stabilisatie in afwachting van de hulptroepen. Een soort van Brandweer EHBO. En daarna weer naar huis, omdat de hulptroepen die komen gespecialiseerd zijn in het afmaken van de klus, desnoods tot recovery en herstel aan toe. Omdat die specialismen minder vaak worden aangesproken, hebben ze een groot verzorgingsgebied met een hogere opkomsttijd. Hun paraatheid is lager dan de First Responder, de front office. Maar hun slagkracht is groter dan de eerste lijn, is geoptimaliseerd en aangepast aan de grote risico’s uit het verzorgingsgebied. Misschien zelfs wel tot op landelijk nivo in bijzondere gevallen. Er is op die manier echt maatwerk mogelijk, zelfs binnen een regio, zodat de klantvraag centraal komt te staan. Het zou een stap zijn die zowel de kwaliteit van de brandweermens als het brandweerproduct vergroot, met behoud van leuk werk voor iedereen en mogelijkheden tot doorgroei naar bijzondere specialismen waar we nu alleen nog maar van dromen. En je weet nooit waar dat nog handig voor kan zijn, een brandweerintern loopbaanpad. Dus verschanst u niet langer achter de organisatiekantelen en denk mee over het organisatie kantelen. Kantel! Zo, en nu is het tijd voor een biertje.
Rondslingerende gasflessen
Loszittende
Electriciteitsvoorziening
gasslangen en scheurtjes
De lente is begonnen en daarmee ook tuinieren in de
zitten. Ik kan me vooral de lpg-tank
volkstuinen. Op het terrein van vereniging Linnaeus in
bij een huisje herinneren. Onnodig
Driemond gaan de tuinders weer aan de slag op hun lapjes
te zeggen dat dit gevaarlijk is.”
grond. En wordt er ook gekookt in de huisjes, veelal op gas uit gasflessen. Genoeg reden voor de brandweer om een grote veiligheidscontrole uit te voeren.
Speerpunten De bevindingen van drie jaar geleden hebben geresulteerd in een veiligheidsadvies dat is overhandigd aan
Door: Elke van den Hout De kazernemanager van kazerne
hebben we gekeken naar de
het bestuur van Volkstuinvereniging
bereikbaarheid en de aanwezigheid
Linnaeus. Zij hebben dit verder op-
van kleine blusmiddelen.”
gepakt. Johan Hofman: “We hebben
Maxima, Johan Hofman, vertelt:
toen speerpunten geformuleerd,
“Er zijn eigenlijk nooit controles
Zaterdag
gericht op de specifieke situatie
geweest op volkstuincomplex
Het terrein is 35 ha groot en er staan
van een volkstuinterrein. Op dit
Linnaeus, terwijl de tuinders koken
ongeveer 150 tot 200 huisjes op.
moment zijn wij de enige kazerne
en hun huisje verwarmen met gas
Een behoorlijke klus dus, waar 24
die een volkstuincomplex controle-
uit gasflessen. Drie jaar geleden
brandwachten een volle zaterdag
ren en adviseren. Het is wellicht
hebben we het initiatief genomen
mee bezig zijn geweest. Huisjes
een goed idee om deze speerpunten
en contact gelegd met het bestuur
werden van binnen en buiten
ook te gebruiken bij controles en
van de volkstuinvereniging. Zij
gecontroleerd en ter plekke kregen
advisering van andere volkstuinen
waren heel enthousiast over ons
de tuinders advies over brandveilig-
in Amsterdam en omgeving.”
plan om te komen controleren op
heid. De actie werd zeer gewaar-
brandveiligheid. Van tevoren heb-
deerd, de reacties waren allemaal
Opfrissen
ben we, in overleg met afdeling
positief.
Binnenkort is het weer tijd voor
Preventie, bepaald wat we zouden
Hofman: “Wat we het meeste aan-
een nieuwe grote brandveiligheids-
controleren: opslag en afvoer van
troffen was dat gasslangen over de
controle: de huisjes wisselen
gasflessen, gasslangen, andere
keuringsdatum waren en gasslangen
natuurlijk regelmatig van eigenaar
apparatuur zoals geisers, kook
met scheuren erin. Ook bleek in de
en daarbij is het prettig om je
toestellen en rookmelders. Ook
huisjes vaak geen rookmelder te
kennis op te frissen.
SITRAP 9
Foto’s: Olim Bajmat en Robby Hiel
Na de grote brand in het pand van City Box in Amsterdam Noord ontstond de vraag hoe de brand zich zo snel heeft kunnen uitbreiden. Nadat ruim drie maanden waren verstreken en er
‘City
Box
een grondig onderzoek was afgerond, publiceerde Het Parool het volgende artikel.
was
echt niet te redden’
De advocaten van de gedupeerden van City Box hebben de
de auto doorheen kon om spullen
aanval op de brandweer ingezet. Die zou volgens hen steken
te laden en te lossen.
hebben laten vallen. Nu het onderzoek openbaar is, kan de
Circa zestig meter verderop stuitte
brandweer zijn verhaal doen. Door: Malika Sevil
hij op een box waarvan de muur verhit was. “De box zat op slot.
van City Box en de gedupeerden is
Niemand had een moedersleutel.
gedaan. Dit onderzoek concentreert
En er was rook, veel gitzwarte
Het kwam hard aan op de kazernes,
zich overigens niet op de oorzaak
rook. Je zag geen hand voor
die citaatkop in de krant: ‘Brandweer
van de brand. Die is nog steeds
ogen,” zegt Alloo. “Wij probeer-
faalde bij City Box’. Uiteraard kijkt
onbekend, al leeft het vermoeden
den de deur open te breken met
een brandweerman niet met vol-
dat het tijdens werkzaamheden in
breekijzers en betonscharen, maar
doening terug op zo’n verwoesten-
de lift is ontstaan.
dat lukte niet.” Alloo deed een
de fik, maar de overtuiging is wel
Emiel Alloo, bevelvoerder op kazerne
verkenningsrondje in de hoop dat
dat ze goed werk hebben geleverd.
Ysbrand in Noord, was erbij, op die
hij de brandhaard zou vinden -
Dat de brand bij opslagverhuurder
gure, winderige donderdagochtend.
zonder resultaat.
City Box aan de tt Vasumweg zo uit
Hij en nog vijf man en twee blus-
Terwijl Alloo met zijn mannen nog
de klauw kon lopen, heeft alles te
wagens stonden binnen een paar
op zoek was naar het vuur, kwam
maken met omstandigheden en
minuten bij City Box. Om 11.21 uur
bevelvoerder Coen de Meijer van
niets met onvermogen - zo zeggen
om precies te zijn. Aan de buiten-
kazerne Nico (bij de IJ-tunnel) met
de brandweermannen die zelf met
kant van het pand was niets te zien.
zijn ploeg assisteren. Zij zetten de
hun voeten in het bluswater ston-
Geen rook, niks. Alloo ging met
bluswagens aan de andere kant van
den. En dat is ook de conclusie uit
zijn mannen naar binnen. Hij liep
het pand en gingen daar naar bin-
het eigen onderzoek, dat op verzoek
door de corridor waar je ook met
nen. “Na enige tijd kwam wij bij
10
SITRAP
Brand bij de City Box op 26 november 2009 11.18 uur: Melding brand 11.21 uur: Twee brandweerwagens van de kazerne Ysbrand, pal tegenover City Box, zijn ter plaatse. Brandweerlieden stuiten op veel rook en een hete muur bij een box op de begane grond. Er zijn geen huurders of bezoekers meer in het pand. 11.24 uur: Brandweerwagens van de kazerne Nico (bij de IJ-tunnel in Centrum) arriveren. 11.37 uur: Brand krijgt status ‘middelbrand’. Er wordt versterking gevraagd. 11.47 uur: De gang aan de achterkant van
een gang, achter die box waar
Om een voorbeeld te geven: in
Emiel stond. Daar zagen wij één
City Box stonden tijdens de brand
grote vuurzee. Dit was foute boel.
twee lpg-flessen van zeventig liter
Wij hebben daar een straal op
en wellicht ook andere brand
gezet, maar dat hielp niet.”
versnellers als verf en terpentine.
lijke stoffen, een dompelpomp om bluswater
Bij Alloo liepen de temperaturen
Tijdens het blussen zijn er diverse
op te pompen en een hulpverleningsvoertuig
inmiddels zo hoog op en kwam de
ontploffingen geweest. Wat het
met brandweergereedschap).
ruimte zo vol rook te staan, dat er
was? Niemand weet het. In elk
11.53 uur: Bevel van hogerhand: iedereen
voor hem ook geen houden meer
geval niet 140 liter lpg, zegt De
moet de loods van City Box uit. Brandweer-
aan was. Er kwam inmiddels ‘pers-
Meijer. “Want dat hadden we wel
lieden worden ingezet op het voorkomen
rook’ uit het dak, wat veel zegt
gemerkt.”
dat de brand overslaat naar het kantoor en
over de ernst van de zaak. Officier
Wel was voor de zekerheid vijftig
andere bedrijven.
Elleke van Lingen, Alloo en De
meter rondom de flessen vrij
12.11 uur: Extra eenheden zijn gearriveerd.
Meijer kwamen tot de conclusie
gehouden. Een andere risicofactor:
Brand krijgt officieel het stempel ‘zeer grote
de box staat in lichterlaaie. 11.51 uur: Brand krijgt predikaat ‘grote brand’. Opnieuw wordt versterking opgeroepen (waaronder een adviseur gevaar-
dat het hoog tijd was om de troepen het vuur verspreidde zich vanwege
brand’. Dat betekent dat in totaal minimaal
terug te trekken. Vanaf 11.53 uur
de open structuur heel snel. Zo wa-
zijn opgetrommeld: zes brandweerwagens,
mocht niemand City Box meer in.
ren de boxen van boven met open
Vanaf 12.15 uur worden ook de
roosters afgedekt. En dan was het
aanpalende bedrijven verboden
pand ook nog eens onoverzichte-
terrein.
lijk ingedeeld.
De advocaten van de City Box-
“De commissie die toen onderzoek
twee redvoertuigen (brandweervoertuigen met ladders), een officier van dienst, een hoofdofficier van dienst, een adembeschermingswagen, een commandohaakarmbak (mobiel zenuwcentrum), een verbindingscommandowagen (voor de communicatie
gedupeerden vinden dat de brand- naar De Punt heeft gedaan, heeft
tussen de verschillende hulptroepen), een
weer het pand te vroeg heeft
bepaald dat wij bij brand in indu
hulpverleningsvoertuig, een dompelpomp
verlaten, om het vervolgens van
striepanden, waar geen mensen
unit, een meetwagen, een wagen die de
buitenaf gecontroleerd te laten
binnen zijn, altijd alleen van buiten
brandweerlieden van eten en drank voor-
uitbranden. Maar volgens hoofd
af moeten blussen,” zegt Balk. “Dat
ziet en een voorlichter.
officier Harm Balk waren de risico’s is de nieuwe norm. En dan kan ik
12.15 uur: Opnieuw topoverleg. Besluit:
simpelweg te groot om nog langer
als leidinggevende mijn mensen
ook niemand mag meer bij de bedrijven
binnen te blijven. Hij verwijst naar
daar wel in sturen, maar als het
aan de oostzijde naar binnen.
de brand in een loods in De Punt
misgaat, dan ben ik én mijn mensen
12.40 uur: In de noordwesthoek staan
in mei 2008, waar drie brandweer-
kwijt - wat het verschrikkelijkste is
twee zeventig liter lpg-flessen. Vanwege
lieden om het leven kwamen. Zij
dat je als hoofdofficier kan mee
ontploffingsgevaar wordt iedereen op vijf-
werden overvallen door een plot-
maken - en ik heb voor de rechter
tig meter afstand gehouden.
selinge branduitbreiding. “Het is in geen verhaal. Wij hebben geen
16.39 uur: Sein: brand meester. Die nacht
dit soort gebouwen heel moeilijk
moment getwijfeld om onze collega’s
en de volgende morgen wordt nog nage-
om de risico’s te herkennen.”
uit City Box terug te trekken.”
blust.
SITRAP 11
De eerste doelgericht ontworpen brandweerkazerne stond aan het Weesperplein hoek Valckenierstraat. Het solide gebouw uit 1873 is nog steeds in gebruik, nu bij de GGD.
Willem 26 jaar kazerne
Vorig jaar was de kazerne Willem aan de Ringdijk 25 jaar in
één kast voor zichzelf hadden.
gebruik. Het ‘feest’ ging min of meer onopgemerkt voorbij,
Omdat de brandweer zich uitbreidde
maar het jubileum is misschien toch de moeite waard om
en motoriseerde, moest er nodig
even terug te blikken op de roemrijke historie.
een nieuwe hoofdkazerne komen, en die verrees vanaf 1907 aan de Nieuwe Achtergracht, waar vroeger
bouw staat er nog, op de hoek
de stadstimmertuin (inclusief
van de Valckenierstraat. De archi-
brandspuitenfabriek) stond. Ook
Voorgeschiedenis
tect, B. de Greef jr., had zich la-
dat gebouw staat er nog. Het
Willem dankt zijn naam aan de
ten inspireren door de brand-
werd de bekendste brandweer
eerste kazerne aan het Weesper-
weerkazernes in Londen. Alleen
kazerne van Nederland, omdat
plein, die in 1873 gebouwd werd
deed men in Amsterdam niet aan
daar altijd de meeste voertuigen
voor de nieuwe beroepsbrand-
flatjes voor gehuwde brandweer-
stonden, de ‘Jan van der Heijde’
weer. Dat was een echte kazerne,
lieden. Voor het kader waren er
zijn ligplaats had en alle novi
waarin men - in militaire zin - zo-
echte woningen (bestaande uit
teiten op brandweergebied daar
wel werkte als woonde, zodat het
wel twee kamers). De manschap-
gedemonstreerd werden. Tijdens
de eerste echte brandweerkazer-
pen - liefst ongehuwd - woonden
de oorlog stond de kazerne aan de
ne van Nederland werd. Het ge-
gewoon in de slaapzaal, waar zij
rand van de Joodsche Wijk, waar-
Door: Gerard Koppers
12
SITRAP
Op de binnenplaats van de Nieuwe Achtergracht werden auto’s gerepareerd en oefeningen gehouden. Hier een redladderexercitie in 1973. Vlak voor de sluiting van de kazerne aan de Nieuwe Achtergracht werd nog snel een aantal foto’s gemaakt. Ook dit gebouw is er nog steeds en het tegeltableau boven de middendeur is in ere hersteld.
door de brandweermensen veel
kazerne van Amsterdam was, is daar
te oud. Na lang zoeken lukte het
ellende hebben moeten
heel veel brandweergeschiedenis
eindelijk om een geschikte locatie
aanschouwen maar ook hebben
geschreven. Tot 1975, toen het
te vinden. Op het terrein van de
kunnen voorkomen. Na de oorlog,
centraal bureau, de werkplaatsen
voormalige chocoladefabriek van
in 1948, werd in de remise een
en de alarmcentrale naar het
Korff aan de Ringdijk bij de
prachtig monument gemaakt ter
kantoorgebouw ‘De Eenhoorn’
Schollenbrug kwam een nieuw
herdenking van de in de oorlog
verhuisden, was ‘de Gracht’, zoals
bankgebouw en daar was ook nog
omgekomen korpsleden.
de kazerne liefkozend genoemd
ruimte voor een brandweerkazer-
In 1927 werd er een boven
werd, het middelpunt van de
ne. Er kwam een prachtig ontwerp
verdieping toegevoegd, waar-
Amsterdamse brandweer. Vanaf
van twee architecten, waarvan één,
heen de centrale seinzaal
de jaren ‘60, toen er steeds vaker
B. Loerakker, de gevel ontwierp en
verhuisde, die in 1909 was over-
perslucht gebruikt werd en de jaren
de ander, H.H. Lammertsen, het
gekomen van het stadhuis. In
‘70, toen het duikbedrijf ontstond,
interieur. Dat kwam omdat de
1930 werd om de hoek, in de
is Willem altijd de thuisbasis van
buitenkant onderdeel was van een
Lepelstraat, een heus instructie
de adembescherming geweest.
complex van de Westland-Utrecht
gebouw ingericht in de voormalige
Hypotheekbank en de binnenkant
- wegbezuinigde - hulpstadsbank
Nieuwbouw
een typisch utiliteitsgebouw van
van lening. Vanaf dat moment
Ondanks het vertrek van de staf-
de overheid. Op 9 december 1981
was ‘W’ ook het middelpunt van
diensten bleef ‘Willem’ zoals de
ging eindelijk de eerste paal de
de opleiding en oefening van
kazerne genoemd werd na de
grond in door het nestor-lid van
brandweerpersoneel.
introductie van de mobilofoon-
de gemeenteraad, de heer E.
Omdat ‘W’ de feitelijke hoofd
roepnamen, te klein, maar vooral
Steenbergen. Daarna begon nog
SITRAP 13
De nieuwe kazerne aan de Ringdijk was weliswaar net zo groot, maar staat in een ‘saaie’ hoek, vergeleken met zijn voorganger.
De kazerne ‘Willem’ in zijn huidige glorie, die overigens al weer voorwerp van studie is om misschien op een betere plek geplaatst te worden.
stond voor preparatie, rood voor de alarmmelding en blauw voor beweging en actie. Op 30 maart 1984 werd de kazerne officieel geopend door de toenmalige commandant, Gerard Herkemij en wethouder voor de brandweer, Tineke van den Klinkenberg. In de toespraken werd uitgebreid
Het monument dat ruim zestig jaar geleden in de vorige kazerne ‘W’ werd geplaatst in 1984 meeverhuisd. Op 4 mei is er regelmatig een korte herdenkingsbijeenkomst gehouden.
ingegaan op het verzet tegen de aangekondigde bezuinigingen, die binnen een paar jaar leidden tot felle acties. De wethouder kon-
een lange strijd met de buren en
een duikershome en een ligplaats
digde de eerste onderzoeken naar
de fietsersbond, die de bouw
voor de fonkelnieuwe blusboot
noodzakelijke opkomsttijden aan,
behoorlijk vertraagde. Ruim drie
Jan van der Heijde III, die het jaar
die uiteindelijk leidden tot de
jaar en 13,7 miljoen gulden verder
daarvoor in gebruik was genomen.
vuistdikke SAVE-rapporten, die op
(1,5 meer dan oorspronkelijk
Ook het oorlogsmonument
hun beurt de basis vormden voor de
begroot, dat kwam in die tijd ook
verhuisde mee en in de remise werd
landelijke brandweerzorgnormen
al voor!), kon de nieuwe kazerne
een kunstwerk van gekleurde
die in 1992 werden ingevoerd en
op 20 februari 1984 in gebruik
balken van kunstenaar Jacques Bis-
nu weer aan herziening toe zijn.
genomen worden.
schops aangebracht. Die trachtte
Zo speelde ‘W’ gedurende zijn
Er was plaats voor 30 man, een
daarmee de snelheid van de
hele bestaan een rol in de brand-
adembeschermingswerkplaats,
brandweer te verbeelden. Geel
weergeschiedenis.
14
SITRAP
‘Wat doe je...?’ Een ongeluk, brand of ramp. Hulpverleners kunnen helaas niet direct helpen en dus zijn slachtoffers en betrokkenen altijd eerst op zichzelf en elkaar aangewezen. Als burger kun je meer dan alleen 112 bellen en wachten op brandweer, politie of ambulance. Met de campagne ‘wat doe je?’, die in maart van start ging in een deel van Amstelveen, worden burgers bewust gemaakt van wat zij zelf kunnen doen in een noodgeval. Door: Jeroen Nan
leider en campagnemanager Barry van ’t Padje. “Wij vertellen voor
Bij de lancering van de campagne
zo’n twaalf noodsituaties in vier
zei burgemeester Van Zanen dat
stappen wat slim is om te doen.
burgers niet alleen afwachten, maar
Kort en krachtig. Wij hebben van
ook zeer behulpzaam zijn. “In de
te voren gevraagd waar mensen in
eerste minuten na een ramp of
Amstelveen zich zorgen over
ongeval is het vaak cruciaal dat er
maken en zijn met die punten aan
zo snel mogelijk hulp wordt gebo-
de slag gegaan. Brand stond
den. Hoe meer mensen weten wat
hierbij hoog op het lijstje.”
ze in zo’n geval moeten doen, hoe veiliger Amstelveen wordt.”
Een belangrijk onderdeel van de campagne is de website watdoeje.nl.
De bewoners van de Amstelveense
Hierop staan filmpjes en tips over
wijken waarin de campagne loopt,
hoe je kunt handelen in diverse
krijgen een uitgebreid informatie-
situaties. Via de website kunnen
pakket met allerhande tips. Naast
bewoners zich ook aanmelden
bewustwording, is het bieden van
voor diverse cursussen en bijeen-
beeld een vlam in de pan moeten
handelingsperspectief het belang-
komsten. Van ’t Padje”: Er wordt
bestrijden. Bij deze cursussen is ook
rijkste doel. “Het is één ding dat je
een risicocafé georganiseerd waar-
de EHBO betrokken.”
weet dat je iets kunt doen, dat je
bij buurtbewoners met elkaar en
hulp kunt bieden, maar op het
met hulpverleners in gesprek gaan.
Als de campagne in Amstelveen een
moment dat je in zo’n situatie
Een aantal cursussen wordt in de
succes blijkt, wordt hij regionaal en
terecht komt, moet je wel weten
kazerne van Amstelveen gegeven.
mogelijk zelfs landelijk uitgerold.
wát je moet doen,” vertelt project-
Daar leren mensen hoe ze bijvoor-
Meer informatie: www.watdoeje.nl
SITRAP 15
Website kazerne Amstelveen
www.kazernedirk.nl
vrije tijd
“Bijna al mijn gaat naar de
brandweer”
Brandweer Amsterdam-Amstelland heeft twintig kazernes.
Omwonenden inlichten
In de loop der jaren hebben verschillende kazernes hun eigen
Marvin van Loevezijn houdt voor
websites ontwikkeld om de bewoners en geïnteresseerden
drie kazernes de website bij: hij
op de hoogte te houden van wat de brandweer doet in de buurt. Deze websites werden deels door brandweermannen
maakt foto’s, verzamelt informatie over uitrukken en zorgt ervoor dat deze zo snel mogelijk online komt.
van het korps in het leven geroepen, maar voor een deel ook
“Ik ben met de website van kazerne
door enthousiaste vrijwilligers.
Pieter begonnen, puur als een hobby. Dat is nu meer dan drie jaar en bellen naar de voorlichter van
geleden en ik heb nu ook de regie
dienst kan natuurlijk ook altijd.
over de websites van de kazernes
Informatie verzamelen
Daarnaast is internet natuurlijk een
Teunis en Hendrik.” Dat kost
Sam Hendrix onderhoudt de website
prachtig medium en houd ik de
inmiddels behoorlijk wat tijd. Het
van kazerne Dirk. “Daarnaast foto-
websites van AT5, Nu.nl, het Parool
grootste gedeelte van mijn vrije
grafeer ik ook alles wat er gebeurt
dan ook goed in de gaten. Ook op
tijd ben ik met de brandweer
rondom de kazerne en als het kan
de ‘social networks’ Twitter en
bezig. Ik werk zelf dan wel niet
de uitrukken. Ben ik niet bij de
Hyves is door het invullen van een
voor de brandweer, maar het con-
uitruk geweest, dan zoek ik nader-
goede zoekopdracht meestal al na
tact met de organisatie is erg goed.
hand informatie over het incident.
tien minuten informatie te vinden.
Niet alleen met de ploegen, maar
Ik neem dan contact op met de
Later schrijf ik van die informatie
ook met andere delen van het korps.
kazerne voor de juiste informatie
een stukje op de website.”
Ik werk bijvoorbeeld nu samen met
Door: Lotte Dijkstra
16
SITRAP
www.kazernehendrik.nl
www.kazerneteunis.nl
een projectleider van de brandweer
website op de andere. Nu hebben
werk. Maar de aanvankelijke reden
om informatie over de ontwikke-
alle sites dezelfde uitstraling, ze
voor het opzetten van het opzetten
lingen rond de nieuwbouw van
zijn opgezet in een vormgeving
van de website, was de informatie-
kazerne Teunis goed op de site te
die aansluit bij de landelijke
voorziening voor onze eigen men-
plaatsen. Omwonenden kunnen zo
brandweer huisstijl, ontwikkeld
sen. Omdat onze kazerne voor een
precies zien wat er te gebeuren
door de medewerkers van de
gedeelte bemand wordt door vrij-
staat. Voor de website van Hendrik
afdelingen communicatie en
willigers, brengen onze mensen
ben ik in gesprek met Gerard Kop-
informatisering van Brandweer
weinig tijd door op de kazerne.
pers, een historicus die voor de
Amsterdam-Amstelland. Marvin
Dan is het moeilijk om informatie
brandweer werkt. Het lijkt me
zegt alleen maar voordelen te zien
te delen. Onze website helpt daar
namelijk interessant om de
in de nieuwe techniek. “Ik ben er
erg bij. Medewerkers van de kazerne
geschiedenis van een van de oud-
erg blij mee. Ik kan grotere foto’s
kunnen inloggen op de site en daar
ste kazernes op de website te heb-
plaatsen dan voorheen en het ziet
hun rooster vinden, de bezetting
ben staan.” De belangrijkste reden
er ook een stuk beter uit. Het
zien en verlof aanvragen. En het is
om de websites bij te houden is het
systeem werkt goed en gemakkelijk
de bedoeling er straks ook infor-
informeren van de burgers over het
en als ik ergens mee vastloop, neem
matie over oefeningen gedeeld
werk van de brandweer. Onze web-
ik contact op met de medewerkers
kan worden en dat de oefenregi
sites zijn actueel en buurtbewoners
van het hoofdkantoor en dan
stratie via de website kan. Omdat
weten ons te vinden. Via de kazerne
zoeken we het samen uit.”
de functies van onze website wat
websites kunnen we heel goed laten
ingewikkelder zijn dan alleen
zien wat de brandweer doet.
Informatiebron voor eigen mensen
berichtgeving over incidenten,
Nieuw systeem, nieuwe uitstraling
Ab Boschman is bevelvoerder bij
ons oude systeem. Maar omdat er
kazerne Amstelveen. Hij hield al
speciale vormgevingselementen
Sinds een paar maanden zijn de
een tijd de site van de kazerne bij
zijn gemaakt, ziet mijn site er nu
verschillende kazernewebsites
en heeft deze nu omgebouwd naar
hetzelfde uit als die van de andere
overgegaan naar een nieuwe vorm
de nieuwe vormgeving.
kazernes. En dat vind ik een goede
geving en sommigen naar een
“De berichtgeving over incidenten
uitstraling, zo zijn onze websites
nieuw systeem. Omdat alle websites
naar de burger toe is een belangrijk
duidelijk een onderdeel van de
door iemand anders waren gebouwd
onderdeel van de website. Dat is
professionele organisatie die we
en bijgehouden leek geen een
toch een beetje de promotie van je
zijn.
draait onze site voorlopig nog op
SITRAP 17
Onder luid applaus én p rominente media-aandacht werd door b urgemeester Jan van Zanen het keurmerkbordje overhandigd aan de anager Marian S pecher van het Zonnehof. m
Keurmerk Brandveilig Gebruik Bouwwerken voor nieuwbouw Met een paneldiscussie en de plechtige overhandiging van het
reedschap, zodat iedereen wist waar
muurbordje met de vermelding van de aanwezigheid van het
hij aan toe was en grote kosten bij
keurmerk ‘BGB’ voltrok zich op 17 februari j.l. een primeur. De locatie Het Zonnehof Bovenkerk van de Zonnehuisgroep
de oplevering voorkomen konden worden, omdat niet in het laatste stadium allerlei veiligheidsvoor
Amstelland werd als eerste nieuwbouw van een instelling
zieningen aangepast of aangelegd
getooid met dit keurmerk.
moesten worden. Voor bestaande
Door: Gerard Koppers
gebouwen werd er in Den Haag eindelijk wel aangeslagen. In samen-
vanaf 2007 al mee gewerkt. Vooral
spraak met certificatie-instelling
toenmalig burgemeester Wim
Brandveiligheids-APK voor gebouwen
KIWA en een groot aantal des
Deetman speelde daarbij een grote
kundigen werd een soort checklist
rol.
Vanuit de brandweerbranche werd
ontworpen met maar liefst 146
Door elk jaar de check te laten uit-
in de ontwerpfase van de herziening
punten op basis waarvan een
voeren door een gecertificeerd
van het bouwbesluit nog geprobeerd
gebouw ‘brandveilig’ kon worden
bedrijf, wordt voor de eigenaar of
om een soort jaarlijkse brandveilig-
genoemd. Daarmee hadden archi-
gebruiker een hele zorg uit handen
heids-APK voor gebouwen die ‘er
tecten, bouwers, eigenaren of
genomen (‘ontzorgd’ werd er tij-
toe doen’ in te voeren. Dat lukte
gebruikers én de brandweer een
dens de discussie geroepen), omdat
toen niet, maar het idee is uit
soort van gemeenschappelijk ge-
de kritische inspectie vanzelf komt
18
SITRAP
keurmerk zal hebben, maar hoopte natuurlijk op meer. Het was ook geruststellend te horen dat de vertegenwoordiger van de Rijksgebouwendienst duidelijk maakte dat daar veel geleerd was van de brand in het detentiecentrum op Schiphol en dat het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, dat over een keurmerk ‘Veilig Wonen’ gaat, dat vooral de criminaliteit moet bestrijden, ook fysieke veiligheid begint te ontdekken. In het discussiepanel waren vele disciplines vertegenwoordigd, waaronder de brandweer, in de persoon van Commandant Caroline van de Wiel.
Burgemeester Van Zanen sloot de discussiemiddag af met een opsomming van een paar pakkende uit-
en de brandweer spaart een hoop
onder leiding van Felix Rotten-
spraken en termen uit de discus-
tijd uit, omdat daar waar het keur-
berg, altijd goed voor een leven-
sies, zoals de ‘kaaskoppencultuur’,
merk er is, een arbeidsintensieve
dige middag.
dat mensen - als ze iets niet kennen
controle niet nodig is.
- hun begrippenkader misschien
Breed samengesteld panel
iets moeten bijstellen, dat ‘BGB’
Nu ook voor nieuwbouw
Het panel dat in de bomvolle zaal
niet betekent ‘Bij Gevaar Blussen’,
Door de eisen van het keurmerk te
van het Zonnehof bij elkaar was,
dat het uiteindelijk bijna altijd om
hanteren bij nieuwbouwprojecten
bestond uit vertegenwoordigers
geld gaat, maar vooral dat de alge-
bleek dat er veel winst te halen was.
van de bouw, zorg, verzekeraars,
mene conclusie van het debat was,
Weliswaar zijn er extra kosten
bestuur en de brandweer, waar
dat er op veiligheid niet
door de inhuur van het gecertifi-
onder commandant Caroline van
geconcurreerd moet worden.
ceerde controlerende bedrijf, maar
de Wiel. Duidelijk werd wel dat
En daarmee konden alle deel
die worden weer ruimschoots
iedereen het er over eens was dat
nemers en toehoorders alleen maar
goed gemaakt door het vermijden
de bescherming van vooral niet-
tevreden instemmen.
van dure verrassingen en de kor-
zelfredzame personen grote aan-
tingen van de verzekeraar. Dat laat-
dacht verdiende en dat daarover
ste werd door Centraal Beheer-
niet gierig gedaan moest worden.
Achmea directeur Klaas Pieter
Commandant Van de Wiel hoopte
Roemeling nog eens bevestigd.
over tien jaar geen gebouw voor
Toen bouwmanager Tom van der
zwakkere groepen zonder keur-
Horst van de Zonnehuisgroep op
merk te hoeven zien en plaats
een bouwbeurs tegen Ascom-man
vervangend commandant Ricardo
Jan-Mark Vink aanliep en over zijn
Weewer kon aan de hand van de
nieuwbouwproject in Bovenkerk
actualiteit van de dag ervoor, de
begon, ontstond de samenwerking
brand in Nieuw Vredenburgh aan
die in de toekenning van het eerste
de Postjesweg, nog eens bena-
keurmerk voor een nieuwbouw-
drukken dat het voorkomen van
project uitmondde.
branden veel meer winst oplevert
Het daarbij behorende bordje voor
dan het blussen. Zodra er ont-
op de gevel werd door de burge-
ruimd moet worden door BHV of
meester van Amstelveen, Jan van
brandweer, ben je eigenlijk al te
Zanen overhandigd. Dat gebeurde
laat. Ascom verwacht dat over
niet bepaald met stille trom, maar
tien jaar zo’n kwart van de gebou-
omrand door een paneldiscussie
wen met kwetsbare groepen een
Felix Rottenberg zorgde voor verbaal vuurwerk en wist de panelleden soms tot prikkelende uitspraken te bewegen.
SITRAP 19
Onze organisatie door de bril van één van onze medewerkers. Deze keer vertelt Martijn Boer, kazernemanager, projectleider Opleiden en Oefenen én voorlichter van dienst, over zijn werk.
door de bril van… Martijn Boer
Brandweer Amsterdam-Amstelland
Martijn Boer is sinds november 2008 kazernemanager van kazerne Nico, vlakbij de IJtunnel in Amsterdam. Daarnaast draait hij sinds vorige maand mee in het voorlichterspiket van Brandweer Amsterdam-Amstelland. Door: Lotte Dijkstra Als kazernemanager ben ik de schakel tussen de mannen op de kazerne en de beleidsmakers op het hoofdkantoor. Daarnaast ben ik binnen mijn kazerne het vaste aanspreekpunt bij problemen en vragen. En
tegen waarin Brandweer Amsterdam-Amstelland
ik probeer ervoor te zorgen dat alles op de kazerne zo
aangaf op zoek te zijn naar kazernemanagers. Al
geregeld is dat mijn mensen niets in de weg staat bij
wist ik niet direct wat de functie precies inhield, de
het doen van hun werk. Mijn dag is elke dag anders.
combinatie van het zelfstandig leidinggeven en het
Ik doe mijn administratie, heb overleggen en
samenwerken binnen een grotere veiligheids
vergaderingen. Maar dat doe ik het liefst zo veel
organisatie sprak me direct aan. Als ik ’s ochtends
mogelijk hier op de kazerne, zodat ik zichtbaar en
naar de kazerne fiets en ik zie dat grote gebouw, de
beschikbaar ben voor de ploeg. Mijn functie mag wat
voertuigen, de mannen, dan denk ik: Wauw, al is het
mij betreft nog breder zijn en verder gaan dan de
misschien met vallen en opstaan, maar daar geef ik
kazerne alleen. Ik zou me graag minder met de kleine
leiding aan.
beslommeringen bezig houden en meer met het nog
Naast kazernemanager ben ik sinds kort ook voorlichter
veiliger maken van onze buurt. Op die manier ben je
van dienst, ik heb net mijn eerste week dienst achter
niet alleen bezig met vandaag, maar ook met morgen.
de rug. Bij grote incidenten ben ik verantwoordelijk
Na een HBO-opleiding Management, Economie en
voor de communicatie en sta ik de pers te woord. Dat
Recht en de Nederlandse Politie Academie heb ik een
is even heel wat anders en daardoor erg leerzaam. En
aantal jaar voor de politie in Amsterdam gewerkt, als
het is spannend, ik maak nu toch een beetje deel uit
agent en bij de recherche, maar ook als Officier van
van de operationele organisatie. Wat ik me alleen
Dienst. Daarna heb ik alsnog mijn jeugddroom gevolgd
nooit had gerealiseerd, is dat het zo’n inbreuk is op je
en ben ik naar de Koninklijke Militaire Academie (KMA)
privéleven, je bent constant beschikbaar. Ik heb ineens
gegaan. Daar heb ik een mooie tijd gehad, maar ik
enorm veel respect voor de mensen die meedraaien in
had al snel door dat ik de binding met de maatschap-
een piket.
pij miste. Na verschillende klussen als interim manager binnen de veiligheidssector kwam ik de advertentie
20
SITRAP
[email protected]
