22 oktober 2003
1
Subjecten van internationaal publiekrecht Erik Franckx
2
Structuur )
Staten bezitten de oorspronkelijke/volledige internationale rechtspersoonlijkheid
)
Andere subjecten van internationaal publiekrecht bezitten een afgeleide rechtspersoonlijkheid – Internationale organisaties – Individuen
3
Staten ) )
4
Waren zeer lang de enige, thans nog altijd de voornaamste subjecten van internationaal recht Voorwaarden waaraan entiteiten op het internationaal vlak moeten voldoen om erkend te worden als staat
Voorwaarden –
Montevideo Verdrag inzake Rechten en Plichten van Staten (1933, Art. 1) “The State as a person of international law should possess the following qualifications: a) a permanent population; b) a defined territory; c) a government; and d) capacity to enter into relations with other States.”
5 –
bepaald territoir X
Uitgestrektheid is niet belangrijk vele mini- of microstaten bestaan -Sint Kitts & Nevis -Liechtenstein -Nauru -Andorra -San Marino -Kiribati & Tonga -Tuvalu
X
Definitief vastgelegde grenzen is niet noodzakelijk Israël/Koeweit Palestijnse staat
6 –
permanente bevolking X
aantal is onbelangrijk -Sint Kitts & Nevis
22 oktober 2003
-Liechtenstein -Nauru -Andorra -San Marino -Kiribati & Tonga -Tuvalu X
–
samenstelling moet niet noodzakelijk homogeen zijn
regering X
dient effectief en daadwerkelijk gezag uit te oefenen vb Aaland eilanden dispuut, Volkenbond, 1920/MAAR zie recente evolutie in ExJoegoslavië – –
–
staat moet niet helemaal onafhankelijk zijn mag ook niet totaal afhankelijk zijn vb Manchuko (1931)/Afrikaanse thuislanden (1976-1981)/Litouwen (1990) tijdelijke verstoring van de effectiviteit niet relevant vb Amerikaanse burgeroorlog/Spaanse burgeroorlog/Duitse bezetting tijdens WO II/ Somalië/Sierra Leone/Libanon
7 –
Vermogen om met andere staten betrekkingen aan te gaan X
Sommigen menen dat dit geen afzonderlijk criterium is
X
Anderen menen van wel
afhankelijk van derde staten (erkenning) soms wordt opgeroepen een entiteit niet als staat te erkennen, en zodoende dit vierde criterium uit te sluiten vb Afrikaanse thuislanden (VN + OAE) Rhodesië Turkse Republiek van Noord-Cyprus –
Sommigen voegen eraan toe dat deze criteria minder streng toegepast moeten worden indien men zich bevindt binnen het kader van de dekolonisatie vb Belgisch Congo Guinea-Bissau
8
Erkenning van staten )
Twee theorieën bestaan –
Constitutieve leer X
–
Staat is pas staat indien erkend door andere leden van de wereldgemeenschap (zie voorwaarde 4)
Declaratoire leer X
~”Bereidheid van staten om met die andere betrekkingen aan te gaan” – – –
)
bevestigd door de praktijk is politiek instrument, met juridische gevolgen Stimson doctrine
Nieuwste ontwikkelingen X
ex-U.S.S.R. en ex-Joegoslavië
9
)
“Guidelines on the recognition of new states in Eastern Europe and in the Soviet Union”
“The Community and its Member States confirm their attachement to the principles of the Helsinki Final Act and the Charter of Paris, in particular the principle of self-determination. They affirm their readiness to recognise,
22 oktober 2003
subject to the normal standards of international practice and the political realities in each case, those new states which, following the historic changes in the region, have constituted themselves on a democratic basis, have accepted the appropriate international obligations and have committed themselves in good faith to a peaceful process and to negotiations. Therefore, they adopt a common position on the process of recognition of these new states, which requires: -respect for the provisions of the Charter of the United Nations and the commitments subscribed to in the Final Act of Helsinki and in the Charter of Paris, especially with regard to the rule of law, democracy and human rights; -guarantees for the rights of ethnic and national groups and minorities in accordance with the commitments subscribed to in the framework of the CSCE;
10 -respect for the inviolability of all frontiers which can only be changed by peaceful means and by common agreement; -acceptance of all relevant commitments with regard to disarmament and nuclear non-proliferation as well as to security and regional stablility; -commitment to settle by agreement, including where appropriate by recourse to arbitration, all questions concerning state succession and regional disputes.
The Community and its Member States will not recognise entities which are the result of aggression. They would take account of the effects of recognition on neighbouring states. The commitments to these principles opens the way to recognition by the Community and its Member States and to the establishment of diplomatic relations. It could be laid down in agreements. Brussels, The Hague, 16 December 1991.”
)
Juridische kenmerken – – – –
)
uitdrukkelijk of stilzwijgend heeft terugwerkende kracht is eenmalige rechthandeling kan collectief gebeuren
Juridische gevolgen – – – –
staat heeft recht om te procederen in rechtbanken van de staat die erkent deze rechtbanken kunnen gevolg geven aan wetgevingsakten en daden van de uitvoerende macht van de erkende staat staat kan immuniteit opeisen voor zijn eigendom en diplomatieke vertegenwoordigers kan eigendom, die toebehoorde aan voorganger en gelegen is binnen de jurisictie van de staat die erkent, verkrijgen of er afstand van doen
11
12
Erkenning van regeringen )
Voorstanders zetten stap terug X X
X
Estrada doctrine “US practice has been to de-emphasise and avoid the use of recognition in cases of changes of governments ...” (US DoS, 1977); Het Verenigd Koninkrijk volgt in 1980: “[The United Kingdom Government would] no longer accord recognition to government.” (Min. B.Z. voor House of Lords) –
X
13
Republic of Somalia v. Woodhouse Drake & Carey Suisse S.A. [1993] Q.B. 54.
Australië volgt deze politiek om niet langer regeringen te erkennen.
Conclusies inzake erkenning ) ) )
Is politiek gegeven, met juridische gevolgen Erkenning van regeringen neemt af Afsluitend voorbeeld –
Luther v. Sagor [1921] 1 K.B. 456
22 oktober 2003
14
Andere subjecten van int’l recht )
Internationale Organisaties –
Algemene internationale organisaties X X
Art. 104 Reparation for injuries suffered in the service of the United Nations-zaak (Advies IG, 1949) – – –
–
organisatie is internationale rechtspersoon • Handvest + praktijk wil niet zeggen dat VN gelijk moet gesteld worden met een staat of dat het dezelfde rechten en verplichtingen heeft bevat pakket rechten, ook recht om zelf schadevergoeding te eisen? • niet in handvest • “necessary implication” toepasbaar op Israël?
15
–
Regionale internationale organisaties X
EG – –
X
–
enkel inzake EGKS expliciet vermeld inzake EEG en EURATOM , impliciet ) sluiten van verdragen (Art. 113 en 238 van Verdrag van Rome van 1957; visserij in de Baltische Zee) ) actief en passief gezantschapsrecht
Europese Unie (onduidelijk)
Inhoud X X
niet zoals staten enkel voorzover nodig voor uitoefening van rechten en verplichtingen –
–
implied powers • werd bevestigd in advies IG, 1949 • ook door het Europese Hof van Justitie, 1971, AERT-arrest ook van toepassing op niet-leden van organisatie • VN zeer duidelijk • Andere, hangt af van houding van 3e staten
16
)
Individuen –
Klassieke leer “The relation of rights and obligations created between two States upon the commission by one of them of an act in violation of international law, arises only between those States subject to the international juridical system. There does not exist in that system, any relation of responsibility between the transgressing State and the individual for the reason that the latter is not subject to international law. The injury inflicted upon an individual ... constitutes an act internationally unlawful, because it signifies an offense against the State to which the individual is united by the bond of nationality.” (US-Mexican General Claims Commission, 1931)
17
–
Nieuwe tendens “It was submitted that international law is concerned with the actions of sovereign States, and provides no punishment for individuals; and further, that where the act in question is an act of state, those who carry it out are not personally responsible, but are protected by the doctrine of
22 oktober 2003
the sovereignty of the state ...” “In the opinion of the Tribunal, both these submissions must be rejected. That international law imposes duties and liabilities upon individuals as well as upon states has long been recognized ... Crimes against international law are committed by men, not by abstract entities, and only by punishing individuals who commit such crimes can the provisions of international law be enforced.” (Nürenberg Tribunaal, 1 oktober 1946)
–
Gaat zeer ver Twee recente zaken voor Europees Hof voor de Rechten van de Mens (maart 2001)
18
)
Rechtspersonen – –
19
Ondernemingen NGO
Besluit )
)
“The theory that states are the exclusive subjects of international law cannot be accepted today as accurate in all respects, although it may be a good working generalisation for he practical international lawyer. The use of a state as a medium and screen for the application of international law cannot now do justice to all the far-reaching aims of the modern system.” (Starke, J, Introduction to International Law, p. 70 (1989)) “Yet it is wrong to minimise this traditional theory as artificially … The bulk of international law consists of rules which bind states, and it is only in the minority of cases, although it is a substantial minority, that lawyers have to concern themselves with individuals and non-state entities or associations as subjects of international law.” (Shearer, I., Starke’s International Law, p. 62 (1994))
