Amsterdams Darmkanaal

A m s t e r d a m s D a r m k a n a a l i s e e n u i t g a v e v a n H e t A m s t e r d a m s G a s t r o - e n t e r o l o g i s c h e G e n o o t s c h a p • JAARGANG 11 NUMMER 1 SEPTEMBER 2005

Amsterdams Darmkanaal U I T

D E

R E G I O

Eindelijk witte rook We ontmoetten elkaar in het huis van Jet Tuynman. Ze komen allemaal net van de IKA meeting en zijn zichtbaar moe en willen eigenlijk naar huis. Er is al zoveel gezegd en vooral gezwegen. Maar we zitten er bovenop en Joep Bartelsman steekt van wal na een eerste glas rood. Vertelt over de periode Sander van Deventer. Was natuurlijk een briljant wetenschapper, zijn troepen ver vooruit. Maar er waren teveel eilandjes en geen coördinatie. Competitie en te weinig onderlinge samenwerking. Toen plotseling dat vertrek, kamer leeggeruimd, spreekuren afgezegd, vlugschriften op de pilaren van de poli, geen dokter meer, maar een hoge baan bij de bank…. Er klinkt geen wrok, wel ontgoocheling, dan weer respect voor wat Sander voor de afdeling gedaan heeft, dan weer het onbegrip over de manier waarop hij zo plotseling verdween. Een onzekere periode al zo kort na het vertrek van Guido Tytgat, die de afdeling nog als een patriarch kon besturen. Drieluik Er volgde een vacuüm, het bestuur van het AMC wikte, de achtergebleven coryfeeën werden nauwelijks gehoord. Peter Jansen werd interim hoofd. Hoe nu verder? Wetenschappers van over de grens werden gehoord, kontakten ook in de Havenstad, maar zo eenvoudig was die

plaats niet op te vullen. Maar uiteindelijk kwam de benoemingscommissie bij de ware en meest voor de hand liggende oplossing: Een drieluik met Joep als de baas, wie ook anders. Hij als hoofd van de afdeling, al jaren de meest constante bruggenbouwer, de clinicus bij uitstek, het cement binnen al die eilandenrijkjes, de vaderfiguur met een bindend charisma. Joep als kernhoogleraar. Een professor die niet is gepromoveerd, dat is ook absoluut niet nodig, omdat hij alles al weet. Hij zal alle eindjes die er in het recente verleden zijn ontstaan weer aan elkaar knopen. Een professor zoals we hem kennen en waarderen, typisch zichzelf zoals vanavond in een groene broek met een onduidelijk oranje hemd daarboven. Zal Joep in zijn nieuwe functie nog cabarets kunnen presenteren en in gouden jasjes oreren? Mompelt

bescheiden dat het eindelijk tijd wordt dat anderen die inspiratie van hem overnemen. Evidence based endoscopy Ze hebben geoefend want Joep neemt op de cruciale momenten het woord, dat telkens weer diplomatiek doorspelend aan Paul Fockens en Guy Boeckxstaens om vooral ook hun positie te benadrukken. Paul is al langer de opleider en dat blijft hij ook. Als hoogleraar zal hij de GI oncologie en endoscopie bestieren. Voor de oncologie vooral samen met de chirurgie de diagnostiek, palliatieve interventies en de nazorg. Als hoogleraar endoscopie is hij eigenlijk de opvolger van Kees. Paul wil zich daarbij vooral toeleggen op “evidence based endoscopy”. “Iedereen doet verder op pagina 3

1

C

O

L

O

F

O

V A N

N

Amsterdams Darmkanaal is een uitgave van het Amsterdams Gastro-enterologisch Genootschap (AMSTERDAM GUT CLUB), opgericht in december 1987. Eindredacteur: Eric Wesdorp Hoofdredactie: Annemieke Cats, Marianne Smits, Jet Tuynman Redactie: Dimitri Heine, Nancy van Ooteghem, Pleun Snel, Hans Tuynman De uitgave van dit blad wordt mogelijk gemaakt door AstraZeneca. Het blad wordt gratis verspreid onder de leden van de Nederlandse Vereniging van Gastro-enterologie, huisartsen in de regio en Nederlandse Endoscopie assistenten.

D E

R E D A C T I E

Ja, eindelijk witte rook uit het AMC en wel uit drie schoorstenen! De opvolging van Sander v. D. moet veel voeten in de aarde hebben gehad. Profiel: professor voor wat langere periode; niet gevoelig voor veel geld; Tytgatiaans(?); goede manager etc.. Werd het een buitenlander? Nee hoor: een trio die wij al lang kennen uit het AMC en die zich together heel blij presenteerde tijdens de endoscopieavond april j.l.. Dus de familie Tuynman erop af gestuurd voor een interview (Uit de regio). U zult zien dat de heren gespaard zijn gebleven. Er werden geen vragen aan Paul F. gesteld over zijn bezoeken aan Utrecht, of aan Joep B. waarom hij toch, zoals de huidige Paus, een beroep gekozen heeft dat hij eigenlijk nooit ambieerde. Dus stuurde wij Michelle op Joep af; ditmaal geen vragen aan maar vragen van. Niet over het verleden en het werk

Redactie-adres: Van Eeghenstraat 115, 1071 GA Amsterdam, Telefoon: 020 - 679 35 39, Fax: 020 - 679 35 40, E-mail: [email protected]

maar gewoon over dagelijkse zaken. Dan twee min of meer primeurs: een vervolgverhaal over Dr. Bosman, een perifere MDL-arts, gevolgd tijdens zijn werk en thuis waar we zoveel facetten van ons dagelijks leven in zullen herkennen en GUTEGUTEGUT,

Samenstellers en uitgever proberen een zo betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Zij kunnen echter geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden in deze uitgave.

opgepoetst door Angelique, zoals het hoort: informatie met een hoog soap gehalte over het wel en wee binnen de Amsterdamse GUT club gordel. Het duurde wat lang voordat deze sappige ADK van de grond kwam. Hoedt U voor het Kerstnummer.

C O N G R E S A G E N D A

6 september

Casuistiek NVGE (Maastricht), Utrecht

7 september

GUT-club:GE aan de zee, Zandvoort tel: 072-5482805

8 september

Erasmus Endoscopy Day, Rotterdam tel: 010-4365946

13 september

Regionale Hepatologie Groep, AMC tel: 020-5662422/020-4440554

14-17 september

5-7 oktober

Najaarsvergadering NVGE, Veldhoven tel: 023-5513016

11-15 oktober

Landelijke Hepatitis week, Amersfoort tel: 033-4220980

15-19 oktober

UEGW, Copenhagen inl: www.uegf.org

8 november 8 & 9 november

2

3rd European Pediatric GI Motility Meeting, AMC tel: 020-5663926

Casuistiek NVGE (VUMC), Utrecht Closing Congress Colorectal Theme Year, Noordwijk tel: 073-6901415

S T U D I E S

DROP: stent vs direkt chirurgie pancreascarcinoom. AMC: De Castro tel: 020-5669111. DUTCH Stent-in studie: stent vs chirurgie gemetastaseerd obstructief coloncarcinoom. AMC: Van Hooft tel: 06-30023579. Database colonpoliep-, carcinoom. AMC/VUMC: Terhaar sive Droste tel: 020-4444444. EARL Studie: epidemiologie acute&chronische pancreatitis. AMC: Warnier tel: 020-5669111. PDS: hypnotherapie/relaxatietraining/standaard behandeling. SLAZ: Vidacovic tel: 020-6152905. Autoimmuunhepatitis/PBC/PSC. Osteodystrofie bij chronisch leverlijden. VUMC. Jarbandhan tel: 020-4444444.

vervolg van pagina 1 maar wat” en veel technieken komen vanuit de industrie. Er moeten richtlijnen en protocollen in de specifieke uitoefening komen van alle endoscopische technieken op grond van degelijk onderzoek. Hij denkt ook aan onderzoek naar diverse computertechnieken zoals beeldanalyse. Boeiend is dat endoscopie het dwarsverband vormt binnen de gehele MDL. “Er is ongelofelijk veel te doen”. Gaat zich ook intensief bezighouden met CRC screening en kwaliteitscontrole. Op onze vraag of hij ook taken ziet in de opleiding van verpleegkundig endoscopisten (VE’s) antwoordt hij laconiek dat dit meer de taak is van het Genootschap.

Ploegentijdrit En dan Guy, de wetenschapper. Natuurlijk, ook hij professor en wel in de neurogastroenterologie, onderzoek en wetenschap. De precieze titel is nog een verassing maar dat hij in die functie onmisbaar is laat geen twijfel. Uiteindelijk dus toch weer een Belg, die door Guido zelf destijds naar het AMC is gehaald. In het begin moeilijke tijd gehad. Veel beloftes werden niet ingelost. Guy moest zijn lab, Aio’s en postdoc’s met veel tegenwind bevechten. Uiteindelijk een academische motiliteitsafdeling met klinkende research opgebouwd. Guy zal alle losse eilandjes van onderzoek

Gutegutegutgutegutegutgutegutegut ..... De breedgeschouderde C. Mulder bleek op een Gut-club avond over een enorme kennis van tatoeages te beschikken. Hoewel hij de locatie niet heeft onthuld, vermeldde hij wel gebruik te hebben gemaakt van zeer duurzame inkt. De Highlights waren weer heerlijk. Er werden zeer geprezen voordrachten gehouden door jonge vrouwelijke collega’s, waarvan helaas voornamelijk de mannen de inhoud niet konden navertellen. De Gut-club leden waren erg verbolgen dat ze de datum van de casuïstische avond moesten aanpassen aan de data van de “vrouwen-Gut-club”. Los van het feit dat ze deze afscheiding niet begrijpen, is het pijnlijk te beseffen dat de dames hun cyclus beter hadden vastgelegd. Parkeren bij Tuynman Van je familie moet je het hebben: recent is de auto van uw voorzitter H. Tuynman weggesleept bij het huis van zijn nicht J. Tuynman na een dwingend telefoontje van diens echtgenoot. Dat terwijl laatstgenoemde de week hiervoor op een feestje zeer joviaal had aangeboden dat, in het bijzonder familieleden, hier altijd mochten parkeren. De Gut club is

weer samenvoegen tot een geheel. Je kunt nu alleen in Chicago horen wat er op de afdeling allemaal aan onderzoek wordt gedaan. Er moet veel meer cohesie komen. Tot voor kort was alles geënt op competitie, er was geen kruisbestuiving. Er komt nu een eigen lab met eigen wetenschappelijk personeel. “We willen niet meer te gast zijn bij de Experimentele Interne”. Ze gaan een kennismakingsronde organiseren tussen de Aio’s onderling (nu 23!), die op onderzoeksdagen gaan vertellen waar ze mee bezig zijn. “Het wordt een ploegentijdrit, geen WK”. Er zal een MDL-vlag wapperen en de groepsfoto zal dus groter zijn. Ook de afdeling Hepatologie onder leiding van hoogleraar Peter Jansen zal nadrukkelijker een onderdeel vormen van de gehele MDL groep, ook ruimtelijk. Er zal voor zijn groep ook stafuitbreiding nodig zijn.

Relaties Recent vond op het landgoed “de Relle” het society huwelijk plaats tussen de zoon van E. Wesdorp en de dochter van T. Jansen, chirurg te Haarlem. Helaas is het R. van der Hulst, ondanks verwoede pogingen, niet gelukt een uitnodiging te bemachtigen. H. Tuynman weer verlaten door vrouw! Onlangs vertrok de Belgische blondine C. Tytgat naar de meer bronstig ogende M. Samsom. Moeten wij geloven dat het hier echt om de wetenschap gaat??

Gedrieën Hiermee zijn het lange tijdperk van Guido en het roerige intermezzo van Sander definitief voorbij. Een almachtige leiding is in deze tijd van enorme diversiteit in het vak niet meer mogelijk en wenselijk. Ze zullen nu samen de afdeling vertegenwoordigen, maar de taken verdelen. Op de vraag met welk gezicht nu ieder van deze drie naar buiten komt antwoordt Joep kordaat dat hij als hoofd de dagelijkse leiding heeft over alles wat organisatorisch de afdeling betreft, dat hij de verbinding vormt met alle geledingen binnen het AMC, de eigen en andere faculteiten en dat hij het onderwijs verzorgt. Paul zal meer het gezicht zijn naar buiten op landelijke en internationale symposia en zal natuurlijk de opleider zijn, terwijl Guy het totale pakket aan research zal aansturen en coördineren. Ze zetten meteen al op de endoscopieavond in april de toon door gedrieën met een oranje das omgeknoopt champagne te serveren, fors bruisend, een nieuwe wind.

Angelique

Hans en Jet Tuynman

natuurlijk een grote familie en wij adviseren u dan ook, wanneer u bijvoorbeeld bij de RAI moet zijn uw auto te parkeren op de oprit van de Guido Gezellestraat nummer 10.

3

Interview met Joep Bartelsman

OVER HET LEVEN

Al enige jaren wordt in dit blad een aantal vragen aan mij gesteld. Nu heb ik de aangename taak op mij genomen om vragen te stellen aan Joep Bartelsman. Om ons gesprek een zekere richting te geven, heb ik bedacht om drie ‘v’s in het gesprek te ontwijken, te weten: geen vragen over het vak, geen vragen over voetballen en we praten niet over vroeger.

Joep, volgens mijn berekeningen moet je nu 58 jaar oud zijn. Zijn er eigenlijk dingen die je nog wil doen in je leven? Ik word dit jaar 59 en ik hoop nog heel lang door te gaan, ik heb het idee dat ik met mijn werk nog niet klaar ben. Vaak dacht ik; later als ik tijd heb ga ik een ander vak doen, bijvoorbeeld Nederlands of geschiedenis studeren. Maar dan hoor ik van mensen die na hun pensionering, weer in de collegezaal zijn gaan zitten, omringd door studenten van 17 en 18 jaar. In de collegezaal gaat dat nog wel. Maar in de koffiepauze staat dan zo’n gepensioneerd iemand in de rij voor de koffieautomaat tussen al die kinderen en dan weet hij niet wat hij zeggen moet; dan voel je je heel erg eenzaam. Dat wil ik niet, zeker niet op die manier. Dus dat idee heb ik nu een beetje verlaten. Misschien zal ik geschiedenis of Nederlands als hobby doen, maar niet zo dat ik daarmee iets moet kunnen bereiken. Vind je dat je op jouw respectabele leeftijd nog iets moet kunnen bereiken? Nou, dat je gaat studeren, dat je gaat

4

afstuderen, misschien over iets gaat schrijven, misschien zelfs daarop gaat promoveren. Als ik ooit ga promoveren, dan zal het niet in de geneeskunde zijn, zeker niet binnen de gastro-enterologie. Dan moet het iets heel anders zijn, bijvoorbeeld een geschiedenisonderwerp. Maar dat is nu zo ver weg. Waarschijnlijk komt er nooit wat van. Is er iets, Joep, wat je absoluut nog wil doen, waar je nog niet aan toe gekomen bent? Ja, ik zou heel graag journalist willen zijn. Ik ben altijd zo jaloers op mijn zus; die gaat dan voor drie dagen naar Srebrenica voor Nova. Het verbaast me zo dat, net als zij daar aankomt, mensen daar een graf aan het delven zijn. Dat lijkt me zo moeilijk, bijna alsof het geënsceneerd is. Het lijkt me nog steeds een prachtig vak, maar een journalist van zestig jaar is voor de televisie al lang afgeschreven. Wat ik zou doen is televisie-uitzendingen maken voor senioren, zo’n lokale zender voor het bejaardenhuis, dat zou nog mijn kans kunnen zijn. Wat ik ook leuk zou vinden is correspondent zijn in bijvoorbeeld Londen, Washington of Berlijn. Om daar te zitten als er iets gebeurd is en daar dan een item over maken. Neem je specifiek tijd voor jezelf, hoe ontspan je je? Eigenlijk neem ik geen tijd voor mezelf alleen, maar doe altijd iets met vrienden. Ik ga dan met een stel vrienden op de racefiets een stuk fietsen. Als ik meer vrije tijd zou hebben, zou ik graag in de Alpen gaan fietsen. Het is alleen moeilijk om tijd te vinden. Mijn prioriteit nu is dat wij met de familie op vakantie gaan. Als ik meer vrij zou hebben, zou ik graag met de fiets naar Spanje willen rijden. Maar niet alleen, altijd met andere mensen. Gisteravond was ik toevallig alleen thuis, zonder kinderen of Anne-Katrien of iemand anders. De eerste avond is dat nog niet zo erg, maar de tweede avond wordt het al een beetje stiller. En dan valt het nu nog mee, want ik ben met vrien-

den wezen eten. Ik ben niet iemand om alleen te wonen, dat heb ik nooit meegemaakt en nooit geambieerd; altijd relaties in mijn leven gehad, zo dakpansgewijs over elkaar. Nooit onderbrekingen gehad, nooit alleen gewoond, direct van huis bij de eerste vriendin, van de eerste naar de tweede, van de tweede naar de derde vriendin. Nooit een periode daartussen gehad, nooit geleerd om alleen te wonen en ik hoop dat dat ook nooit gebeurt. Ik zie niet op tegen het idee om, als ik erg oud zou worden, in het bejaardenhuis te komen. Het lijkt me fantastisch, met andere oudere mensen samen voetballen te kijken (mag ik het niet over hebben) of een potje te biljarten. Noem een van jouw passies. Waar ik helemaal enthousiast over ben is filmpjes maken met een opdracht die je voor jezelf gesteld hebt. Onderwijs geven doe ik ook met passie, al is het voor een groepje van vier verpleegkundigen. Het is altijd verbaal. Passie heeft met het woord te maken, een beetje opvallen in de koffiekamer, het liefst met veel publiek. Dat doe ik graag, dat hoort erbij. Drie jaar geleden werd in het Amsterdams Darmkanaal over jouw volwassenheid gesproken. In de ogen van sommige mensen was dat proces bij jou toen nog niet helemaal voltooid. Het ligt eraan in welke ogen: in de ogen van jongeren en mijn kinderen ben ik ongetwijfeld volwassen. Anderen, die mij kennen van vroeger, zeggen dat ik veel rustiger ben dan twintig jaar geleden. Ik weet niet wat volwassen zijn precies betekent. Heeft het te maken met gedrag? Ik voel me een kind in een soort grotemensenwereld; dat wil ik ook wel zijn. Als je zegt enfant terrible, dan zit daar ook een kind in. Aan de andere kant weet ik heus wel dat ik dat allang niet meer ben. In de ogen van anderen –jongeren op de afdeling spreken mij met ‘u’ aan– ben ik gewoon een oude lul en dat is onontkoombaar.

Wij zijn oud genoeg om in wonderen te geloven, ben je het daarmee eens? Als je ouder wordt kunnen de meest onwaarschijnlijke dingen gebeuren, daar ben ik het mee eens. Dat ik hoofd van de afdeling ben geworden, dan had ik nooit gedacht. Ik had ook nooit gedacht dat ze me zouden vragen en het is toch gebeurd. Ben je nu gelukkig met de nieuwe situatie? Ik heb het nooit geambieerd en ik kan niet zeggen dat ik me nu daardoor gelukkiger dan dat ik me voor die tijd heb gevoeld. Stel, Joep, je gaat slapen en in je slaap gebeurt een echt wonder en jij ontwaakt, waaraan zou je dat dan merken? Moeilijke vraag…. dan word ik in een andere tijd opeens wakker. Daarmee bedoel ik niet de Middeleeuwen, maar meer de periode voordat ik geboren ben, zodat ik bewuster de oorlog zou meemaken. Ik zou heel erg benieuwd zijn wat ik dan zou hebben gedaan. Het is natuurlijk

een afschuwelijke tijd geweest. Maar anderzijds was het wel een tijd waarin een heleboel gebeurde en mensen kleur moesten bekennen. Dat heb je nu niet meer. In de situatie van grote conflicten, waar je eigenlijk toch liever niet in wilt belanden, leer je mensen op een andere manier kennen. En je krijgt vijanden of juist meer vriendschappen, polarisaties dus. Zo’n periode in het leven zou mij spannend hebben geleken. Je krijgt meer liefde en je krijgt ook meer haat. Je leert mensen beter kennen. Ik zou heel benieuwd zijn of ik risico’s had durven nemen. Of zou ik laf geweest zijn? Als ik zou dromen dan zou ik zo’n periode wel even willen meemaken, maar misschien niet voor lang. Joep vindt dat wij al heel uitgebreid over het leven hebben gesproken. Maar toch blijven bij mij nog twee vragen over. Vragen over vak, voetballen en verleden heb ik achterwege gelaten, maar dan is er nog een vierde ‘v ‘, waar ik wel dringend twee vragen over heb. Dat is de ‘v’ van vrouwen.

De eerste vraag: een leuke vrouw, Joep, hoe moet zij eruit zien, welke eigenschappen moet zij bezitten? Een heftige, lastige vrouw vind ik leuk, borsten en benen, nee, dat vind ik niet zo belangrijk. Wel een slank figuur en ogen, ik kijk naar de ogen. De kleur is niet belangrijk, maar ze moeten spreken. Wat denk je dat vrouwen leuk vinden aan jou? Nou, dat valt tegen de laatste tijd. Echt waar; ze vallen niet op mijn grijze haren, niet op mijn bril, niet op mijn snor. Ja, misschien wel op mijn levendige gedrag. Met een voldaan gevoel neem ik afscheid van Joep, ik dank hem hartelijk voor het gezellige gesprek. Ik ken Joep al jaren, toch heb ik vanavond een andere Joep leren kennen.

Michelle Vidakovic-Vukic augustus 2005

S C I E N C E

Wetenschappelijk onderzoek in het AMC Midden in mijn poli word ik gebeld door Eric Wesdorp: “Hoi Guy, je bent nu professor van het wetenschappelijk onderzoek. Zou je nu eens na een biertje of twee willen opschrijven wat er met het onderzoek gaat gebeuren in het AMC?” Laat me beginnen met te stellen dat het AMC een ongelooflijke tent is om onderzoek te doen. Sander van Deventer heeft destijds verschillende nieuwe erg getalenteerde, jonge en enthousiaste stafartsen aangetrokken en hiermee een aantal nieuwe onderzoekslijnen opgezet. Deze zijn nu uitgegroeid tot volgroeide onderzoeksgroepen die nog steeds exponentieel groeien en waarbij translationeel onderzoek centraal staat. Bevindingen vanuit het lab kunnen direct vertaald worden naar de kliniek (patiënt) en omgekeerd, iets waar elke onderzoeker alleen maar van kan dromen (ook zonder 2 biertjes). Eigenlijk moet ik alleen maar op toezien dat deze groepen meer gaan samenwerken en op hoog niveau blijven functioneren.

De groei van het fundamenteel onderzoek heeft er wel toe geleid dat er een ongelooflijke behoefte is ontstaan aan een eigen laboratorium en een eigen identiteit binnen het AMC. De uitdaging voor mij is dus om een eigen lab te realiseren met eigen postdocs, analisten en budget, waar zowel het hepatologisch onderzoek (Bert Groen en Ronald Oude-Elferink) als het gastroenterologisch onderzoek is ondergebracht. Hoe moet het nu met de “Gut Club” en onze afdeling? In de toekomst zullen we er naar moeten streven om meerdere gezamenlijke projecten op te zetten, zoals de bloedingsstudie eerder en de Barrett en pancreatitis studies nu. Dergelijke initiatieven moeten niet alleen vanuit “de academische afdeling” komen, sterker nog, de Gut Club zou een forum moeten zijn waar expertise wordt gedeeld om gezamenlijk te komen tot briljant onderzoek. Genoeg gezeverd, ik moet mijn koffers gaan inladen. Salu!

Guy Boeckxstaens

5

Born to be wild Een waar gebeurd verhaal over een zeer bekende collega die omwille van zijn privacy van een gefingeerde naam is voorzien.

Het was een drukke, maar mooie dag geweest met veel interventies. Alles was vlot gegaan en de stemming was dan ook opperbest. Dr Bosman was druk in gesprek met de sinds kort meescopiërende assistent interne, die het allemaal reuze spannend vond. Het gesprek ging over motorrijden en dan speciaal over de Harley Davidson. Dr Bosman was een man van vele plannen. Deze plannen hadden als gemeenschappelijk kenmerk dat ze kortdurend alle aandacht opeisten, met jongensachtig enthousiasme tot in de finesse werden doorgesproken en voorbeleefd om vervolgens snel weer plaats te maken voor geheel nieuwe bevliegingen. Zijn snaakse levendige knapigheid maakte hem onweerstaanbaar voor romantisch ingestelde vrouwen, die dan ook in groten getale hun opwachting maakten in Dokter Bosman's privé hoofdkwartier. Heel kort waren ze dan het middelpunt van zijn levenscarrousel. Maar met dezelfde ongedurigheid waarmee de bevliegingen plaatsmaakten voor weer andere, wisselden ook de dames van plaats. “Dertienhonderdveertig cc” zei Bosman. “Trekkracht al vanaf lage toeren en dan rijden jongen, lekker toeren.” Met beide handen omvatte hij het denkbeeldige brede stuur van een vintage Harley. "En dan maar doordenderen hè" gebaarde hij met zijn rechterhand het gas opendraaiend. Dr Bosman had al eerder kortdurend een motor gehad, maar al na twee dagen verscheen hij lichtelijk beteuterd op de overdracht met de prut nog op de broek. Een

6

plotseling overstekende kat had hem een keuze opgedrongen - levensgeluk of materie. Door fel uit te wijken belandde hij in een voortuin: kat gered - motor total loss. Deze pro- life actie had Bosman´s populariteit, vooral onder sensitieve vrouwen, onbedoeld nog verder vergroot. De interne assistent herinnerde Bosman voorzichtig aan het gevaar van motorrijden: “Wel een enorme zware fiets zo´n Harley hè?” Blijkens Bosman´s brede gebaren zou alles dit keer echter veel soepeler gaan verlopen. “Ik ga enorm veel kilometers maken en zo’n crash maakt je juist bewuster van het gevaar waardoor je beter gaat rijden” zei hij met een schuin oog op de to do list kijkend. “We moeten nog één gastroscopie doen en dan gaan we uitgebreid lunchen”, sprak Bosman en hij opende een van de twee patiëntenkamertjes en haalde er een klein mager vaal geel /grijs mannetje uit dat juist bezig was zijn jas dicht te knopen. “Maar ik…..” sprak het kereltje terwijl Bosman hem dwingend een arm om de schouder sloeg en hem richting onderzoeksbank dirigeerde. “Alleen het eerste begin is vervelend. Als we in de slokdarm zitten is het ergste voorbij. Kom nou maar.” En hij duwde het mannetje zonder hem aan te kijken voor zich uit richting onderzoeksbank. “Ja maar..” probeerde het mannetje opnieuw. “Nee” onderbrak Bosman het kereltje. “Dokter ik… ” probeerde het mannetje nogmaals, maar Bos-

man zwaaide geroutineerd zijn linkervoet op het opstapje voor de onderzoeksbank en duwde hem erop, zodat hij het kereltje letterlijk en figuurlijk even links kon laten liggen. “De Route 66 is eigenlijk de ultieme uitdaging” sprak hij nu over het broze mannetje heen tot de assistent interne. “Dokter Bosman” probeerde deze, en hierdoor gesterkt richtte het baasje zich mompelend half op. “Heel Amerika trekt aan je voorbij“ ging hij onverstoorbaar verder, terwijl hij het oude mannetje kalm maar vastberaden terug op de onderzoeksbank drukte “Je rijdt als het ware door een documentaire heen.” Van de verpleegkundige die even weg was geweest pakte Bosman de scoop aan terwijl hij zwaaiend verderpraatte. “Aan het eind van de rit laat je de motor gewoon achter, want er zijn ook mensen die de route omgekeerd rijden.” Het mannetje deed een laatste wanhopige poging. “Hwik when alghe-eest Whokte” brabbelde hij beleefd door de bijtring heen. “Nee we gaan nu even lekker in je maag kijken” reageerde Bosman en hij wilde de scoop introduceren. “Maar je bent al geweest” zei hij verbouwereerd het mannetje voor het eerst aankijkend “Waarom zeg je dat niet?!” Volgende keer: waarin Dr Bosman besluit te gaan winkelen in de stad. Otto Neckermann

Gastro-enterologie van A tot Z

Generiek omeprazol: medische noodzaak?

Het rommelt al een tijdje in GE Nederland rondom de generieke versie van omeprazol: goedkoper maar mogelijk inferieur. De verzekeringsmaatschappijen ruiken hun kans en beweren dat de generieke vorm even effectief is als het oorspronkelijk door Astra Zeneca ontwikkelde omeprazol. Patiënten beweren wat anders: los van de onbekende verpakking (en een ander omhulsel waardoor een afwijkende biologische beschikbaarheid) menen velen dat de generieke vorm minder effectief is waardoor vaak een dubbele dosis moet worden genomen. Weg financieel voordeel! Mogelijk ook meer kans op complicaties bij profylaxe ingeval van NSAID gebruik? Vele vragen en stellingen geventileerd in MAGMA maart 2004, september 2004 en Gastro Actueel april 2005 en mei 2005. Moeten we echt de R noteren of op ons recept zoiets als medische noodzaak aangeven? De resultaten van een onderzoek van collega apothekers zijn knap suggestief aangaande een verschillend oplospatroon en daardoor veranderd vrijkomen en afgifte van generiek omeprazol (Pharmaceutisch Weekblad 2005; 140:877-878). Moeten we zo doormodderen of binnen de GUT Club één lijn trekken en bijvoorbeeld alleen specialité’s voorschrijven?

Commentaar Begin 2002 is het octrooi op Omeprazol verlopen. Hiermee leken aanzienlijke prijsvoordelen te behalen op nieuwe merkloze varianten van Omeprazol die sindsdien op de markt kwamen, met name nadat begin 2004 een gedwongen prijsverlaging van 40% werd afgedwongen. De overheid en zorgverzekeraars zagen een kans om de geneesmiddelenkosten flink te verlagen. Ongeveer 40 á 50 generieke preparaten van Omeprazol zijn de laatste jaren op de markt verschenen. De vraag is of ze wat betreft biologische beschikbaarheid en werkzaamheid gelijk zijn. Sommige patiënten klagen over mindere werkzaamheid van de generieke

vormen van Omeprazol. De klachten aangaande deze bijwerkingen van deze medicijnen worden door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (collega Lekkerkerker) over het algemeen gebagatelliseerd. Recent is in het ziekenhuis Capelle aan de IJssel door de apothekers een in vitro onderzoek gedaan naar de afgifteprofielen van generieke preparaten en twee specialité’s, Nexium 20 mups en Losec 20

mups. Opvallend was dat de generieke preparaten een zeer snelle afgifte van Omeprazol gaven. Bij specialité Losec® en ook het hier van afgeleide product Nexium® zagen wij een zeer geleidelijke afgifte. De vraag is wat dit betekent voor de patiënt. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen zegt zwaar te tillen aan de waarborg voor de kwaliteit van de generieke geneesmiddelen. Zo is gesteld dat generieke middelen pas op de markt mogen als bio-equivalentie is aangetoond. De bloedspiegels van het generieke preparaat bij gezonde personen moeten identiek zijn aan die van de specialité. Gegevens over patiënten behandeld met generieke medicijnen zijn in principe nooit beschikbaar. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen gaat er gemakshalve van uit dat dit allemaal één pot nat is. Opvallend is dat een deel van de generieke preparaten omhuld wordt door capsules welke nauwelijks die naam mogen krijgen en vaak al in de mond kapot gaan. In hoeverre dit bij patiënten een rol speelt met al of niet slecht passende kunstgebitten en al of niet adequaat wegslikken is onduidelijk. Aan de generieke producenten worden geen eisen gesteld om dit uit te zoeken. Helaas is het zo dat er geen discussie op gang komt met het College van collega Lekkerkerker. En mensen die waarschuwen voor de problemen van generieke medicijnen worden afgeserveerd als zijnde slaven van de industrie. Het wordt tijd dat wij tot een inhoudelijke discussie komen en dat aan generieke geneesmiddelen meer eisen worden gesteld, in het belang van de individuele patiënt. Chris Mulder

7