Ambassadeurs in Beeld

Laurens Ambassadeurs Vivi Silva Urkus Yöney

Ambassadeurs in Beeld

Fatima Benali Vanda Silva Sanchez Emire Peci Ligia Rocha Fortes Nermin Özaydin Meral Budak Glenda File Therese Fernandez Sharmila Babolall Hicham Pericodos Döndü Özdemir

meer dan zorg

14-382_Boek 12 ambassadeurs omslag_def2.indd 1

29-11-14 14:56

Ambassadeurs in Beeld Cultuurrijk Laurens

Vivi

Urkus

P8

Fatima

P12

P16

Vanda P20

Ligia

Emire

P28

P24

Glenda P42

Nermin

Meral

P32

2

P38

Therese

P46

Sharmila P50

Hicham P54

3

Döndü

werkt als Manager Welzijn binnen Laurens regio Centrum. Daarnaast is zij aandachtsfunctionaris Cultuur­ sensitiviteit en projectleider van het project “Ambassadeursnetwerk Cultuurrijk Laurens”

Cultuursensitief Wij werken binnen Laurens aan een cultuursensitieve organisatie. Een organisatie waarin cultuursensitiviteit als onderdeel van klant­ gerichtheid vanzelfsprekend is. Waar mensen zich herkend voelen en gekend weten en waar zowel medewerkers als bewoners zich thuis en prettig voelen.

Must Om cultuursensitiviteit een vast onderdeel te laten worden van klantgerichtheid, is het echter niet voldoende om het bij één project te laten. De cultuursensitieve aanpak moet breed gedragen worden en bekend zijn binnen de organisatie. Het is een must dat al onze medewerkers over de kennis, vaardigheden en motivatie beschikken om cultuursensitief te werken.

’Kleur bekennen!’ 4

Waarom een ambassadeursnetwerk Om cultuursensitiviteit zichtbaar en voelbaar te maken, zowel binnen de organisatie als daarbuiten, hebben wij binnen Laurens regio Centrum, twee jaar geleden twaalf ambassadeurs benoemd. Samen vormen zij het netwerk “Cultuurrijk Laurens”.

5

Het ambassadeursnetwerk is een pilotproject en komt voort uit de bredere ambitie van Laurens om een cultuursensitieve organisatie te zijn waar iedereen zich welkom voelt. Via het pilotproject “Ambassadeursnetwerk Cultuurrijk Laurens” hebben wij de kennis en ervaring van onze kleurrijke medewerkers binnen de organisatie ingezet om onze toekomstige ambitie te kunnen verwezenlijken.

Personal Alignment

’Eindelijk een organisatie die het snapt!’

Soeraya Sewdien ’ trainer Personal Alignment

6

Na selectie en benoeming van de ambassadeurs zijn we het project gestart met de training “Personal Alignment”. Het was een leer­ zame training die op een leuke manier gegeven werd door Soeraya Sewdien, trainer en coach bij Work Heart Play Heart (https://soerayasewdien.wordpress.com/). In de training hebben de ambassadeurs geleerd heel bewust na te denken over waarom ze doen wat ze doen, waar ze goed in zijn en wat ze leuk vinden. Door oefeningen en reflectie leerden de ambassadeurs elkaar ook beter kennen.

Praktijk Maar hoe werkt dat in de praktijk? Hoe zorg je dat cultuursensi­ tiviteit gaat leven en daadwerkelijk verankerd wordt binnen de organisatie? In dit boekje blikken de ambassadeurs terug op het project en vertellen hun persoonlijke verhaal. Ze nemen u mee in hoe ze in hun dagelijkse werk handen en voeten geven aan cultuursensitiviteit en het begrip zichtbaar en voelbaar maken, zowel op de werkvloer als daarbuiten.

7

Vivi

werkt als verzorgster van onder andere dementerende ouderen op een psychogeriatrische afdeling binnen Laurens. Daarnaast maakt ze deel uit van het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’. Een taak die ze met verve vervult. Ja, ja, ja! Toen ik tijdens een bijeenkomst hoorde over de plannen om te starten met het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’, was ik meteen verkocht. Ik hoefde dan ook geen twee keer na te denken toen ik door de toenmalige directeur gevraagd werd of ik ambas­ sadeur wilde worden. Mensen helpen zit in mijn bloed, anders zou ik dit werk ook niet doen. Als ambassadeur kreeg ik de kans om méér te doen. Door mijn Kaapverdische roots kon ik nét dat extraatje bieden in de zorg voor Kaapverdische ouderen. Daar­ naast kreeg ik de gelegenheid om mijn kennis en ervaring te delen met anderen.

Cultuur ‘ Wij kwamen eigenlijk niet om te vertellen.. wij kwamen alleen maar

om te helpen’

8

Cultuur gaat over meer dan een culturele achtergrond. Het gaat ook over de eigen normen, waarden, gewoonten en leefstijl van het individu. Ik vind het belangrijk dat daar in de zorg rekening mee wordt gehouden. Sinds ik ambassadeur ben ga ik daar ook bewuster mee om. Ik ben ervan overtuigd dat we pas de beste zorg kunnen bieden als we rekening houden met de leefstijl van onze cliënten. In mijn rol als ambassadeur probeer ik ook mijn collega’s hier bewuster van te maken.

9

(H)erkenning Door oprecht geïnteresseerd te zijn in de cliënt en alleen al de bereidheid te tonen om aan diens wens gehoor te willen geven, win je al heel veel. Je krijgt dan sneller een vertrouwensband. Door je te verdiepen in de achtergrond van de cliënt voorkom je miscommunicatie en onbegrip. Zo zijn er bijvoorbeeld vrouwelijke cliënten die niet door een mannelijke verzorgende gewassen willen worden. Door de cliënte in haar wens te erkennen en uit te leggen wanneer er wel of niet aan voldaan kan worden en waarom, haal je de kou uit de lucht. Je toont enerzijds aan dat je rekening houdt met de cliënt en anderzijds stel je - op respectvolle wijze - een grens aan wat er mogelijk is.

beerd de blik van de studenten te verruimen en hen ervan bewust te maken dat cultuursensitief werken betekent dat je rekening houdt met diverse leefstijlen, waaronder ook die van Nederlandse cliënten.

Toekomst Sinds de oprichting van het ambassadeursnetwerk benaderen de ambassadeurs elkaar regelmatig voor hulp, advies of vragen. We weten elkaar inmiddels goed te vinden. Ik hoop dat we dit ook verder kunnen uitbreiden binnen Laurens en dat ook andere collega’s ons weten te vinden. Laten we vooral onze kennis en ervaring met elkaar delen, immers vele handen maken licht werk!

Thuisgevoel Ik probeer cliënten zich op hun gemak en thuis te laten voelen door hen bijvoorbeeld te groeten in hun eigen taal. Dat klinkt misschien lastig, maar niets is minder waar. Ik vroeg een buurmeisje en een collega om een paar zinnen voor mij in het Marok­kaans en Turks te vertalen. Dit gebruik ik als ik bij een Marokkaanse of Turkse cliënt binnenloop. Je hebt dan meteen contact en ik merk dat de mensen dit erg waarderen.

Kennisdeling Samen met een collega heb ik een les over cultuursensitiviteit verzorgd voor studenten Ergotherapie, Fysiotherapie en Verpleeg­ kunde aan de Hogeschool Rotterdam. Daarin hebben we onder andere onze ervaringen gedeeld. Bij cultuursensitief werken denkt men al gauw aan het werken met buitenlandse mensen. Door een casus in te brengen over een autochtone cliënt, hebben we gepro­ 10

11

Urkus

werkt als wijkverpleegkundige binnen een zorg-aan-huis team van Laurens. Ze is ook ambassadeur binnen het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’. Een netwerk waar ze erg blij mee is. Nodig Ik ben erg blij met het ambassadeursnetwerk. Uiteraard heb ik het werk wat ik nu vanuit mijn rol als ambassadeur doe altijd al gedaan. Maar de onderkenning vanuit Laurens dat het nodig is om cultuursensitief te gaan werken, is meteen ook de erkenning van de meerwaarde van onze rol als ambassadeurs. Door het te benoemen en er tijd voor vrij te maken wordt het ook een ’legitiem’ onderdeel van ons werk en onze organisatie.

Meerwaarde

’Ieder individu is anders - je mag zijn wie je wilt zijn. Dat mag gewoon. Met je eigen normen en waarden.’

Zelf heb ik veel kennis van en ervaring met de Turkse gemeen­ schap. Mijn wortels liggen in Turkije en ik spreek vloeiend Turks. Dit zie ik vooral als meerwaarde voor mijn dagelijkse werk als wijkverpleeg­ kundige. Ik merk dat er onder deze groep amper bekendheid is met Laurens en de producten en diensten die wij aanbieden. Ze zien onze organisatie vooral als een witte instel­ ling; een verzorgings- en verpleeghuis voor autochtone ouderen. ‘Daar horen wij niet thuis’, denken ze. De vraag naar zorg groeit. Ook onder deze groep generatiegenoten van mijn ouders. Ik vind dat we er voor iedere zorgbehoevende moeten zijn. Vanuit mijn rol als ambassadeur probeer ik deze groep ouderen aan onze organi­ satie te binden, door hen simpelweg te vertellen wat wij doen en 13

dat wij er juist ook voor hen zijn. Ik wil er zeker van zijn dat ze de beste zorg krijgen en tegelijkertijd ook hun mantelzorgers ontlasten.

Beeldvorming Voorlichting is belangrijk! Samen met een aantal Turkssprekende ambassadeurs hebben we voorlichting gegeven aan Turkse mensen in de eigen taal. Deze ouderen hebben vaak een vertekend beeld van de zorg en van instellingen als Laurens. Zo denken ze vaak dat ze geen vrije keuze hebben en dat de ‘zuster’ alles bepaalt. Ik probeer ze er juist van te overtuigen dat hun stem wel degelijk belangrijk is en dat ze vrij zijn om aan te geven wat ze wel of niet willen. Daarnaast vertel ik ze dat er heus niet alleen Nederlandse verzorgers werken, maar ook verzorgers van bijvoorbeeld Turkse en Marokkaanse afkomst.

stem te laten horen. Maar ook door eenvoudigweg een briefje in het Turks aan de deur van mijn kantoor te hangen. Daarop staat dat ik in de buurt als Turkse wijkverpleegkundige werkzaam ben en dat iedereen welkom is. Mijn deur staat altijd open voor hulp, advies of een luisterend oor. Mensen weten dat ook. Turkse cliën­ ten weten mij steeds beter te vinden. Door de vertrouwensband die ik met hen opbouw krijgen ze ook vertrouwen in Laurens. Zo zijn er de afgelopen periode al heel wat nieuwe cliënten bij gekomen. Het werkt!

Vervolg Het ambassadeursnetwerk is een pilotproject. We hebben in korte tijd samen veel weten te bereiken met een relatief kleine tijds­ investering. Ik hoop dan ook van harte dat er een vervolg aan wordt gegeven. Het is echt nodig, broodnodig!

Cliënt centraal Goede zorg verlenen is meer dan je klussenlijst afvinken. Je bent er voor de cliënt. Verdiep je in diens achtergrond, cultuur en inte­ resses. Het is geen ramp als de cliënt een keer niet gewassen wil worden. Ga samen wat anders doen als daar meer behoefte aan is. Bijvoorbeeld samen een boekje lezen of puzzelen. Dit geef ik mijn collega’s ook mee. Soms door het te vertellen maar ook door het ze zelf te laten ervaren. Zo heb ik een keer een collega mee­ genomen naar een Chinese cliënt die geen Nederlands spreekt. Samen hebben we gekeken hoe we ondanks de taalbarrière de cliënt toch goed kunnen helpen.

Toegankelijk Ik wil graag voor iedereen zichtbaar en bereikbaar zijn. Dat doe ik onder andere door aan te sluiten bij relevante overleggen en mijn 14

15

Fatima

werkt als maatschappelijk werkster voor drie locaties binnen Laurens. Daarnaast is zij één van de ambassadeurs van het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’.

Onbekendheid In mijn carrière binnen de zorg heb ik gemerkt dat vooral onbe­ kendheid met zorg onder migranten groepen het grootste struikel­ blok vormt voor toeleiding naar (goede) zorg. De zorgbehoefte is er wel maar men weet niet altijd de weg en wendt zich vaak tot particuliere zorg­bureaus. Ik vind de kwaliteit van zorg die deze bureaus bieden wisselend. Wij als Laurens kunnen deze mensen constante goede zorg bieden. Maar dan moeten ze wel weten wie we zijn, wat we doen en hoe ze bij ons binnen kunnen komen.

Taboe doorbreken

‘Ik vind het gewoon belangrijk dat er naar de cliënt wordt

geluisterd. Als organisatie probeer je de cliënt tegemoet te komen.’

Met regelmaat merk ik dat er bij allochtonen nog steeds een taboe heerst over het uit handen geven van zorg voor hun dierbaren aan een zorginstelling. Maar ook meer algemeen over ziektes als de­ mentie. Migranten ouderen hebben een eigen zorgcultuur. Weder­ kerigheid is daarbij een belangrijk uitgangspunt. Zorg wordt dan ook in eerste instantie binnen de eigen gemeenschap geregeld. Het uitbesteden van zorg is ‘not done’. Als de nood aan de man is kloppen ze aan bij kleine particuliere zorgbureaus, die vaak uit de eigen gemeenschap zijn voortgekomen.

17

Zelfde zorg, andere benadering Veel zorginstellingen hebben nog steeds moeite om migranten­ groepen te bereiken. Als ze hen in zorg hebben weten ze ook niet altijd hoe ze daarmee om moeten gaan. Binnen Laurens werken we er hard aan om onder deze mensen de kennis over zorg te vergroten en taboes te doorbreken. Om deze ouderen goed te kunnen helpen is het belangrijk dat wij binnen Laurens kennis hebben over deze ouderen en hun achter­ gronden, zodat we onze zorg beter kunnen laten aansluiten. Hun behoeften kunnen namelijk verschillen van die van autochtone Nederlanders. Naast onbekendheid met het zorgsysteem spelen economische, sociale, culturele en religieuze aspecten een rol. Dit vraagt om een andere benadering en aanpassing aan de belevings­ wereld van deze cliënten.

Effectief Ik heb mij altijd ingezet om de drempel naar zorg voor deze oude­ ren zo laag mogelijk te krijgen en te houden. De werkzaamheden die ik nu als ambassadeur doe, deed ik eigenlijk altijd al. Er kon een beroep op mij gedaan worden, bijvoorbeeld om te tolken of te vertalen, te bemiddelen of mee te denken met cliënten van onder andere Marokkaanse afkomst.

heden, een groeiende caseload en de bezuinigingen, het lastig is om er de tijd en aandacht aan te geven die ik zou willen. Ik hoop dat er in de toekomst meer tijd voor vrijgemaakt zal worden.

Kennismanagement Er is veel kennis en expertise aanwezig in onze organisatie. Ook als het gaat om cultuursensitief werken. Het zou mooi zijn als we deze kennis meer met elkaar delen en inzetten. Waarom zouden wij de kennis extern inhuren terwijl we de juiste mensen in huis hebben? Zeker in deze tijd van bezuinigingen. Daar zie ik een kans voor Laurens. Door onze eigen mensen in te zetten worden kosten bespaard en erken je de meerwaarde van deze medewerkers.

Veranderen doe je samen Veranderingen zijn vaak een zaak van het management. Ik geloof erin dat we elkaar als management en medewerkers kunnen helpen en versterken. We moeten het samen doen. Met het ambassadeurs­ netwerk ‘Cultuurrijk Laurens’ kunnen we de verandering naar cul­ tuursensitieve zorg meedragen en inhoud geven op de werkvloer. Wij brengen het in de praktijk. Ik zie het ambassadeursnetwerk als een interne bron van kennis, ervaring en expertise die haar waarde heeft bewezen. We worden helaas nog onvoldoende benut. Dat is de uitdaging voor de toekomst. Ook hiervoor hebben we elkaar nodig.

Nu maak ik deel uit van een groep collega’s die hetzelfde doen. We hebben als ambassadeurs dezelfde uitgangspunten en streven hetzelfde doel na. We kunnen van elkaar leren en elkaars hulp inroepen als dat nodig is. Ook kunnen we bepaalde zaken als groep aankaarten. Het is effectiever. Waar het mij vooral aan ont­ breekt is tijd. Meer tijd om mijn rol als ambassadeur goed te kunnen ver­ vullen. Ik merk dat naast de dagelijkse werkzaam­ 18

19

Vanda

werkt als verpleegkundige bij een zorginstelling van Laurens. Daarnaast is zij ambassadeur binnen het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’.

Voortrekkers Ik werk samen met collega’s met diverse culturele achtergronden, maar heb niet veel allochtone cliënten. Laurens zit midden in het proces om een cultuursensitieve organisatie te worden. Als ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’, ondersteunen wij in dit proces en maken de vertaalslag naar de werkvloer en de buiten­ wereld.

deelden

‘Vroeger we eten dat over was. Voor anderen zorgen, daar ben ik mee opgegroeid.’

Wij zijn de voortrekkers van interculturalisatie binnen Laurens. We geven voorlichting binnen en buiten de organisatie. Intern nemen we collega’s, óók de leiding­gevenden, mee in nieuwe benaderin­ gen en activiteiten. We kaarten zaken aan, gaan het gesprek aan en delen onze ervaring. Extern geven wij voorlichting aan poten­ tiële klanten en bij opleidingsinstituten. Als netwerk binnen de organisatie steunen, inspireren en motiveren wij elkaar. We ont­ wikkelen nieuwe ideeën en geven elkaar tips. Het netwerk verbindt ons en geeft mij een gevoel van saamhorigheid. Dat vind ik prettig.

Hobbels Het ambassadeurschap is nieuw binnen Laurens. Collega’s moeten er aan wennen en nog niet iedereen weet ons te vinden. Ik krijg 21

veel enthousiaste reacties maar helaas soms ook minder leuke. Zo hebben wij als ambassadeurs ieder een eigen poster met onze foto, achtergrond en contactgegevens. Het idee was om de posters op diverse locaties van Laurens op te hangen om onze zichtbaarheid te vergroten, zodat mensen ons makkelijker weten te vinden. Mijn poster is toen beklad. Dat deed pijn. Ik ben toch met iets goeds bezig? Daar zou iedereen toch blij mee moeten zijn? Het toont aan dat de verandering die we als organisatie door­ maken nog niet door iedereen toegejuicht wordt en bij sommigen zelfs weerstand oproept. Dat bewijst voor mij des te meer het nut van ons ambassadeursnetwerk. Als ambassadeurs werken we voor­ al aan de bewustwording van de noodzaak om cultuur­sensitief te werken. We kunnen daar gewoonweg niet meer omheen.

Behoeften Ik heb collega’s met verschillende roots, maar slechts één Kaap­ verdische cliënt. Door haar dementie spreekt ze geen Nederlands meer, alleen nog maar Kaapverdisch. Haar kinderen begrijpen haar niet meer. Die spreken geen Kaapverdisch. Er werd alleen Neder­ lands gesproken thuis. Als ambassadeur met een Kaapverdische achtergrond kan ik deze mevrouw helpen. Als ik er ben, ga ik bij haar langs om een praatje te maken, zodat ze haar emoties kan uiten.

beurt om de zorg voor hun ouders op zich te nemen. Mantelzorgers kunnen niet altijd de zorg bieden die de oudere nodig heeft. Toen mijn moeder ziek werd, nam ik automatisch de zorg op mij. Ik zie dat als mijn plicht. Ook al was het eigenlijk te zwaar omdat ik destijds hoogzwanger was.

Recht uit het hart Ik doe mijn werk met liefde, recht uit het hart. Voor mensen zorgen zit in mijn DNA. Ik verzorg en behandel mijn cliënten zoals ik zelf ook verzorgd wil worden. Als mijn moeder in een zorginstel­ ling terecht komt verwacht ik dat ze dezelfde zorg krijgt als die ik aan mijn cliënten geef en dat mijn collega’s haar op dezelfde wijze behandelen. Liefdevol en met respect. Ik vind dat iedereen recht heeft op goede zorg en dat het onze plicht is, als Laurens, om deze zorg aan iedereen te kunnen bieden, ongeacht diens achtergrond. Zo zie ik het. Sinds ik hier werk, heb ik nog nooit een klacht van een familielid gehad. Ik hoor alleen maar positieve dingen. Daar ben ik trots op. Dan denk ik, ik kan meer, ik wil meer. Ik wil mensen helpen, maar hoe? Als ambassadeur kan ik en mag ik dat nu eindelijk.

Meerdere Kaapverdische ouderen hebben zorg nodig. Er wordt alleen nauwelijks aanspraak gedaan op zorg. Men schaamt zich en wendt zich in eerste instantie tot de familie. Die voelen op hun beurt een zorgplicht ten opzichte van hun ouders. Hun ouders hebben immers ook altijd voor hen gezorgd. Nu is aan hen de 22

23

Emire

werkt als medewerker financiën bij Laurens. Daarnaast is zij één van de ambassadeurs van het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’.

Energiek

‘We zijn ambassadeurs en we blijven ambassadeurs.

We blijven mensen helpen.

Dat hebben we altijd al gedaan’

Onze voormalige directeur vertelde mij over het ambassadeurs­ netwerk en zei dat hij dat echt iets voor mij vindt. Het idee om samen met een groep collega’s ouderen met diverse culturele achtergronden verder te helpen in de zorg vind ik geweldig. Wij vormen een energieke groep met elkaar. Het enthousiasme van de ambassadeurs werkt aanstekelijk. We streven allemaal naar het­ zelfde: de beste zorg voor iedereen. En dat kunnen wij bieden als Laurens. Al weet niet iedereen binnen onze organisatie altijd hoe. Hoe bereik je cliënten met een niet-Nederlandse achtergrond? Waar moet je rekening mee houden in het contact met deze mensen? Hoe houd je rekening met de gebruiken bij de mensen thuis? En wat doe je als een vrouw niet door een mannelijke verpleegkundige geholpen wil worden? Bij cultuursensitief werken gaat het om dit soort praktische vragen. Daar kunnen wij als ambassadeurs onze collega’s bij helpen. Allochtone cliënten ondersteunen wij onder andere door hen voor­ lichting te geven over de mogelijkheden die er zijn als ze zorg nodig hebben, wat deze zorg inhoudt en hoe ze daar aanspraak op kunnen maken. Goede zorg kan de kwaliteit van leven van de cliënt en diens familie een stuk veraangenamen. 25

Pure noodzaak Als ambassadeurs willen we bereiken dat de hele organisatie aan de slag gaat met het toegankelijk maken van goede zorg voor ie­ dereen, ook voor cliënten met een niet-Nederlandse achtergrond. Interculturalisatie wordt nog wel eens gezien als ’iets extra’s’, een luxe, maar dat is niet zo, het is pure noodzaak. We krijgen steeds meer migranten ouderen binnen. Voor hen is de ouderenzorg vreemd. Ze komen uit samenlevingen waar familie de hulp en zorg biedt die nodig is, dus ook als zij oud zijn. De familie blijft dan ook de eerste belangrijke schakel. Deze mensen wachten vaak te lang met het zoeken van hulp. Ze komen meestal pas in aanraking met ons als er een medische noodzaak is. De belangrijkste oorzaken liggen, naast de heersende taboes, in de onbekendheid en ontoegankelijkheid van de voorzieningen en het negatieve beeld dat ze er veelal over hebben. Zorginstellingen zijn anderzijds niet altijd op de hoogte van de zorgbehoeften van deze specifieke groep ouderen en hun omgeving. Daardoor zijn vraag en aanbod nog onvoldoende op elkaar afgestemd. Daar proberen wij als ambassadeurs verandering in te brengen.

Hoe? Naast het helpen bij activiteiten, probeer ik vooral veel te vertel­ len over de zorg en het aanbod van Laurens. Zo heb ik bijvoor­ beeld op de school van mijn zoontje, maar ook in mijn directe omgeving, verteld over mezelf, mijn rol als ambassadeur en wat ik voor (potentiële) cliënten kan doen. Ik heb ze verteld dat ze me kunnen benaderen als zij of anderen in hun omgeving vragen hebben. Dat ik iemand voor ze kan regelen die hen ook kan infor­ meren in hun eigen taal en eventueel bij hen thuis kan komen. Ik deel ook weleens folders uit. Als ik een folder meegeef kan dat 26

aanleiding geven voor mensen om het er thuis over te hebben. Intern heb ik samen met een collega een presentatie gegeven over ons ambassadeursnetwerk waarin we hebben verteld wat we doen, waar we hulp bij kunnen bieden en hoe ze ons kunnen bereiken.

Minimaal Helaas bleef het voor mij bij het geven van informatie en voorlich­ ting. Ik had graag meer gewild. Ik vind het jammer dat mijn bij­ drage minimaal is geweest. Ik had er meer van verwacht. Mis­ schien had ik vaker zelf het initiatief moeten nemen? Al weet ik niet goed hoe. Deels heeft dat te maken met mijn dagelijkse werk. Ik kom niet veel in aanraking met cliënten in tegenstelling tot mijn collega’s in de verzorging en verpleging. Daarnaast heb ik een Albanese achtergrond. Wij hebben maar één Albanese cliënt op een gesloten afdeling. Daar kan ik niet veel voor doen. Waarom zouden andere allochtone ouderen bij mij komen? De taalbarrière waar ze bij autochtone Nederlandse collega’s tegen­ aan lopen ervaren ze ook bij mij. Ze komen hooguit voor vragen over facturen en dan help ik ze uiteraard. Ik benader dan meestal ook de familie. Dan vertel ik hen wat ik met hun familielid heb besproken en vraag na of ze alles hebben begrepen. Dat wordt erg op prijs gesteld. Met ons allen hebben we veel gedaan de afgelo­ pen twee jaar. En dat zullen we ook blijven doen. Ambassadeur ben je immers voor altijd.

27

Ligia

werkt als wijkverpleegkundige en meewerkend teamleider bij een zorg-aan-huis team van Laurens. Ze is ook ambassadeur binnen het ambassadeurs­ netwerk ’Cultuurrijk Laurens’ Leuk Ik vind mijn werk als ambassadeur vooral leuk. Vanuit mijn functie als wijkverpleegkundige en meewerkend teamleider was ik altijd al een soort ambassadeur. Ik denk dat iedere collega in de zorg dat ook is, of in ieder geval zou moeten zijn. Binnen ons team zoeken we elkaar op als we hulp of ondersteuning nodig hebben. Ik spreek Kaapverdisch en wordt regelmatig benaderd voor hulp met Kaap­ verdische cliënten.

’

Ambassadeur

- dat ben je eigenlijk altijd in de zorg’

Uiter­aard is het wel afhankelijk van waar je werkt en hoe divers de groep cliënten en het personeel in je team is. We hebben niet alle kennis en expertise binnen ons zorg-aan-huis team. Dat is ook niet haalbaar. Daarom is het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’ dan ook zo waardevol. Het ambassadeursnetwerk gaat een stap verder. Onze ambassadeurs hebben diverse culturele achtergronden, spreken verschillende talen en hebben expertise binnen uiteen­ lopende domeinen. We zijn er voor iedereen, niet alleen voor ons eigen team.

Klantgerichte zorg Het ambassadeursnetwerk is ontstaan uit de behoefte om goede klantgerichte zorg te bieden die voor iedereen toegankelijk is. 29

Onze cliëntengroep wordt steeds meer cultureel divers. Een aantal collega’s die intramuraal werken, lopen daarbij tegen een aantal zaken aan. In hun omgeving zien ze problemen ontstaan doordat de cliënt zich niet begrepen voelt en daardoor gefrustreerd raakt of zelfs agressief wordt. Ook weten sommige collega’s niet hoe ze moeten handelen door een taalbarrière, of omdat ze de (culturele) gebruiken niet ken­ nen. Soms is het onwil. Om ook aansluiting te vinden bij de wen­ sen en behoeften van deze groep cliënten en hen goede zorg te kunnen bieden, zullen we hen beter moeten leren kennen en begrijpen. Deze kennis hebben we – in de vorm van ons eigen cultureel diverse personeel – al in huis. Door middel van het ambassadeursnetwerk is deze kennis gebundeld en toegankelijk gemaakt en heeft de hele organisatie er nu profijt van.

Kaapverdische roots Door mijn Kaapverdische afkomst kan ik als ambassadeur meer betekenen voor mijn eigen doelgroep, de Kaapverdische cliënten binnen Laurens. Als Kaapverdische kom ik toch makkelijker bij deze mensen binnen. Ook benaderen ze mij regelmatig als ze vragen hebben of tegen dingen aanlopen. Collega’s weten dat ik aan­ spreekpunt ben als ze specifieke vragen hebben over deze groep ouderen, of als ze hulp nodig hebben bij tolken of vertalen. Ik ben er trots op dat ik dit kan en mag doen. Ik kan nu ook zelf initiatief nemen en bijenkomsten organiseren, gesprekken voeren of participeren in activiteiten. Ik werk veel samen met de kerk. Zo heb ik een bijeenkomst helpen organiseren over ouderenmishandeling. Ik vond dat erg leuk om te doen. Ik heb tijdens die bijeenkomst verteld over de zorg die wij als 30

Laurens bieden en de bezoekers rondgeleid in onze instelling in Delfshaven. Daarnaast ben ik ook betrokken bij het opzetten van een Kaapverdische dagopvang. Dat had ik vanuit mijn reguliere functie niet kunnen doen. Als ambassadeur heb ik de tijd en ruim­ te om het te doen. Het is ook nodig. Ik hoop dan ook dat het netwerk blijft bestaan.

Geen betere zorg, maar beter passende zorg Ik wil niet zeggen dat wij betere zorg bieden dan onze autochtone Nederlandse collega’s. Absoluut niet. Als ik een Turkse man moet verzorgen, weet ik ook niet altijd hoe ik mij het beste kan opstellen omdat ik onvoldoende afweet van de Turkse cultuur en gebruiken. Ik spreek de taal ook niet. Zo hebben wij bijvoorbeeld een Turks echtpaar in de wijk waar ik werk. Ik ben blij dat ik een Turkse collega heb die ik om raad kan vragen en die, als dat nodig is, de zorg voor deze cliënten van mij over kan nemen. De manier waarop zij hen benadert en het feit dat ze Turks spreekt past beter bij deze cliënten. Ik merk dat de zorg dan toch beter loopt.

Te vrijblijvend De volgende stap is dat iedereen binnen Laurens ons daadwerke­ lijk weet te vinden en gebruik van ons maakt. Zover zijn we helaas nog niet. We hebben de afgelopen periode veel gedaan en bereikt maar kunnen nog zo veel meer! Dat ligt deels ook bij onszelf. Ik merk bij mezelf dat ik het ambassadeurswerk nog steeds zie als iets extra’s, naast mijn ‘echte’ werk als verpleegkundige en mee­ werkend teamleider. Dat laatste heeft altijd de prioriteit. Ik zou dat in de toekomst anders willen doen. Mijn werk als ambassadeur zou meer ’ingeburgerd’ moeten zijn binnen mijn dagelijkse werk. In feite is het net zo belangrijk.

31

Nermin

werkt als begeleidster op de dagbehandeling van Laurens en is tevens één van de ambassadeurs binnen het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’.

Drempel verlagen Wij zijn er voor iedereen, maar niet iedereen ervaart dat zo. Om de drempel naar zorg te verlagen moet de zorg voor iedereen toegan­ kelijk worden gemaakt. Ook voor ouderen van niet-Nederlandse afkomst. Zij weten de weg naar de zorg nog steeds niet goed te vinden. Allochtone ouderen hebben vaak een vertekend beeld van de zorg. Taalbarrières, culturele barrières en onbekendheid met het zorgsysteem maken dat allochtone ouderen nog weinig beroep op ons doen. Daar wil ik, samen met mijn collega’s binnen het ambassadeursnetwerk, verandering in brengen. Iedereen heeft immers recht op goede zorg!

Onbekend maakt onbemind ‘Ik vind gewoon, mensen die hulp nodig hebben, daar moet wel iemand

voor gaan staan om ze te helpen.’

’Ik ga mijn moeder daar echt niet de hele dag dumpen! Straks denkt ze nog dat wij haar niet meer willen’, is een veel gehoorde reactie van kinderen van allochtone ouderen. Door uit te leggen wat bijvoorbeeld de dagbehandeling inhoudt, welke activiteiten we doen en door hen te verzekeren dat er ook rekening gehouden wordt met hun wensen en behoeften, zie je dat ze voorzichtig aan toch de stap durven zetten richting een zorginstelling. Het toegankelijk maken van voor­zieningen voor allochtone ouderen vraagt een andere benaderingswijze en kennis van de cultuur en 33

gebruiken van deze groep. Als ambassadeur met dezelfde culturele achtergrond kan ik daar een belangrijke rol in spelen. Ik kan, sa­ men met mijn collega ambassadeurs, de wensen en behoeften bundelen en onder de aandacht brengen. Zo kunnen we samen zorgen voor goede cultuursensitieve ouderenzorg.

Bewustwording Voorheen werd het mij door collega’s kwalijk genomen als ik met cliënten van de Turkse dagbehandeling in de eigen taal sprak. ‘Jullie moeten Nederlands praten!’, werd ons dan verwijtend ge­ zegd. Dat station zijn we gelukkig gepasseerd. Nu word ik juist benaderd om Turkssprekende cliënten in hun eigen taal te woord te staan. Ook mijn collega’s zien nu in dat het uit noodzaak gebo­ ren is en hoort bij het verlenen van goede zorg aan deze cliënten. Een respectvolle bejegening van de eigen taal en cultuur van deze groep ouderen geeft erkenning en een gevoel van ’thuis zijn’. Dat zorgt dat deze ouderen blijven terugkomen naar de dagverzorging, wat vervolgens de stap naar de reguliere zorgvoorzieningen mak­ kelijker maakt.

Zichtbaar Welzijnscoaches benaderen mij regelmatig als ze er niet uit komen met een Turkse cliënt of hulp nodig hebben bij het organiseren van activiteiten voor moslims. Dat doe ik met veel plezier! Ik zou willen dat naast de welzijnscoaches ook collega’s van andere afdelingen mij op hun netvlies hebben. Daar ben ik immers voor. Ik merk dat ik bij andere afdelingen nog onvoldoende zichtbaar ben. Daar wil ik de komende periode verandering in gaan brengen, zodat er optimaal gebruik gemaakt kan worden van mijn expertise als ambassadeur. In de tussentijd blijf ik doen waar ik goed in ben: mensen helpen. 34

35

De Laurens ambassadeurs, van links naar rechts: Nermin Özaydin, Urkus Yöney, Fatima Benali, Hicham Pericodos, Therese Fernandez, Vivi Silva, Glenda File, Döndü Özdemir, Emire Peci, Ligia Rocha Fortes en Sharmila Babolall. Meral Budak en Vanda Silva Sanchez staan niet op deze foto. 36

37

Meral

werkt als projectmedewerker Welzijn bij Laurens. Ze is ook één van de ambassadeurs binnen het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’

Anders zijn is (ook) mooi Ik zie ‘anders zijn’ als een meerwaarde. Cultuursensitiviteit staat voor mij voor óók de aandacht hebben voor hen die anders zijn. Anders zijn mag. Iedereen moet zich welkom kunnen voelen binnen onze instelling. En dat blijft wat mij betreft niet alleen bij woor­ den. Mensen moeten dat ook daadwerkelijk zo ervaren, voelen en beleven. Als ambassa­deur zet ik mij in om dat te helpen realiseren.

Taal is meer dan woorden alleen

‘Cultuursensitiviteit betekent aan de

beleving werken tot die persoon zich thuis voelt.’

Taal is erg belangrijk. Taal is meer dan de woorden die je gebruikt. Het gaat ook over de manier waaróp je communiceert, hoe je de ander benadert, de dingen overbrengt en de expressie die je daarbij gebruikt. Daarbij is lichaamstaal erg belangrijk. Het is een belangrijke vorm van communicatie omdat emoties meestal non-verbaal worden over­gebracht. Door de lichaamstaal proberen te lezen, te interpreteren en te helpen verwoorden, maak je een eerste stap richting écht contact. Zonder contact en zonder elkaar te verstaan of te begrijpen is het lastig communiceren en kan het zelfs weerstand oproepen. Ik merk onder onze allochtone cliënten dat ze behoefte hebben aan informatie en communicatie in de eigen taal, op een wijze die bij 39

hen past. Vooral onder dementerende ouderen is deze behoefte groot. Dementerenden spreken op een zeker moment alleen nog maar hun moedertaal. Het beetje Nederlands dat ze ooit spraken, zijn ze dan kwijt.

Meerwaarde

niet bij een pilot blijft en dat het ambassadeursnetwerk ‘Cultuur­ rijk Laurens’ de kans krijgt om te floreren. Als een fragiel plantje wat je bemest en water geeft, zodat het verder kan groeien en bloeien. Ik zal blijven doen wat ik doe. Daar zit mijn passie en daar haal ik voldoening uit.

Laurens Antonius Binnenweg wordt door allochtone ouderen vaak verward met een ziekenhuis. Ze komen hier meestal na een opna­ me en zien ons als een verlengstuk van het ziekenhuis. Ze zijn over het algemeen wel positief over Laurens en de zorg die ze hebben ontvangen. Ze hebben echter niet een goed beeld van wat voor een instelling wij zijn en welke diensten er geboden worden. Als ambassadeur kan ik hen helpen beter hun weg binnen Laurens te vinden. Door mijn achtergrond en werk weet ik goed wat er speelt en leeft onder onze Turkse cliënten. Daar zit – naast mijn andere taken – mijn meerwaarde als ambassadeur met Turkse wortels. Mijn kennis van de Turkse taal en cultuur kan ik inzetten om cliënten en hun familie voorlichting te geven in de eigen taal, voor hen te vertalen en hen waar nodig te ondersteunen en bege­ leiden. Voor collega’s kan ik als tolk optreden en als vraagbaak fungeren. Uiteraard deed ik dit ook vóórdat ik ambassadeur werd. Maar doordat het nu in een structuur is gegoten ’mag’ het en weten zowel cliënten als collega’s mij steeds beter te vinden. Het werkt op deze manier gewoonweg efficiënter.

Bi-cultureel Door onze bi-culturele achtergrond zijn we als ambassadeurs in staat om ons goed in te leven in verschillende culturen en hier snel op in te kunnen spelen. Ik hoop dan ook van harte dat het 40

41

Glenda

werkt als verzorgende binnen een zorg-aan-huis team van Laurens. Daarnaast is ze actief als vrijwilligster binnen de dagverzorging van Laurens en ambassadeur binnen het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’. Kleurrijke Zorg 4 jaar geleden nam ik deel aan de landelijke bijeenkomst ’Kleur­rijke Zorg’ georganiseerd door ActiZ. Er waren medewerkers van diverse zorginstellingen aanwezig. Het was een inspirerende maar vooral ook nuttige bijeenkomst, waarin we onze ervaringen deelden. Ik wilde wat ik geleerd had ook graag toepassen in de praktijk. Toen ik de kans kreeg om ambassadeur binnen Laurens te worden greep ik deze dan ook met beide handen aan!

Inloop

‘Het

laagdrempelige

dat is mijn doel geweest en nog steeds, om mensen uit hun sociale isolement te halen’

Doordat ik woon en werk in een multiculturele wijk, van Surinaam­ se afkomst ben én als vrijwilliger actief ben binnen deze groep, ken ik hun behoeften goed. Surinamers praten niet gemakkelijk over hun gezondheid en behoeften daarin. Het schaamtegevoel overheerst. Met de hulp van een aantal vrijwilligers ben ik een Surinaamse inloop begonnen. Iedere woensdagmiddag komt een grote groep Surinaamse ouderen bij elkaar om te bewegen, muziek te maken en andere activiteiten te doen. Het laagdrempelige karakter van de inloop maakt dat veel mensen naar deze inloop komen. Als wij dit niet hadden opgezet dan hadden we deze groep moeilijk kunnen bereiken. Ze komen niet meer veel buitenshuis. Door de inloop komen ze weer buiten en ontmoeten ze anderen. 43

Zo haal je ze ook uit hun sociale isolement en motiveer je ze om dingen te ondernemen. De inloopmiddagen gaan als een lopend vuurtje door de gemeenschap. Het slaat zo goed aan dat ik soms nee moet verkopen. Het bewijst des te meer dat de behoefte aan dit soort initiatieven groot is.

Voorbeeldfunctie Als ambassadeur heb je een voorbeeldfunctie. Als anderen zien dat de activiteiten die ik organiseer aanslaan, prikkelt het ze om ook iets te organiseren of op te zetten. Ze kloppen ook vaak bij mij aan met vragen, om even te klankborden of voor advies. Ook buiten onze organisatie blijft ons werk niet onopgemerkt. Met regelmaat krijgen we bezoekers uit andere regio’s die bij ons een kijkje komen nemen.

44

Belangrijk Doordat ik deel uit maak van een netwerk leer ik veel van mijn collega ambassadeurs. Zo kom ik sneller in contact met andere collega’s en afdelingen. De drempel is lager. Ik heb ook in korte tijd veel geleerd over andere culturen en kan dit direct toepassen in mijn werk. Ik ben erg blij met het ambassadeursnetwerk. Het biedt een meerwaarde voor Laurens, maar ook voor mijn dagelijkse werk. Ik heb collega’s waar ik op terug kan vallen en ik leer iede­ re dag weer iets bij. Uiteindelijk moeten we het met elkaar doen. Het ambassadeursnetwerk zorgt er mede voor dat dit verder kan groeien.

45

Therese

werkt als helpende plus binnen Laurens. Daarnaast maakt ze deel uit van het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’

Hoe het begon In een overleg zei één van de ambassadeurs, Hicham, dat er nog een Portugees/Kaapverdisch sprekende ambassadeur gezocht werd. Hij zei dat hij het wel iets voor mij vond. Daarna werd ik gebeld door de manager Welzijn die mij vroeg of ik ambassadeur wilde worden voor cultuursensitief werken. Ik stemde weliswaar in maar begreep nog niet goed wat het betekende en wat er van mij verwacht werd. We kregen een training waarin we vaardigheden meekregen over hoe we iemand kunnen benaderen, hoe we van buiten naar binnen kunnen werken en wat er van ons verwacht werd als ambassadeurs. Toen werd het mij duidelijk.

‘Cultuursensitief werken is

‘intercambio’

een

van cultuur en zorg. Samen voel je je rijker.

Ik was verbaasd over hoe snel het ging. Van de ene op de andere dag voelde ik mij ambassadeur. Ik mocht het initiatief nemen en zaken in gang zetten. Het is een kwestie van durven. Dat geeft voldoening. Ik ben er trots op dat ik ambassadeur mag zijn voor onze organisatie en draag dat ook uit, zowel binnen als buiten de organisatie.

Intercambio Cultuursensitief werken is voor mij als een ‘intercambio’ van cul­ tuur en zorg. In een ‘intercambio’, wat letterlijk talenuitwisseling 47

betekent, wisselen mensen die verschillende talen spreken verhalen uit. Zo leren ze de taal en tegelijkertijd de ander beter kennen. Ze leren van elkaar. Zo is het ook met cultuursensitief werken. Als autochtone Nederlander kun je verzorgd worden door een Kaap­ verdische en vice versa. Daarin ontstaat contact met de ander, inclusief de andere cultuur, taal en gewoonten. Je deelt ervaringen met elkaar en leert de ander beter kennen. Samen voel je je rijker. Althans, zo ervaar ik het.

Taalbarrière Taal is een struikelblok. Vooral onder dementerende ouderen. Ze spreken meestal geen Nederlands meer. Daardoor kunnen ze zich niet uiten en vaak durven ze ook gewoon niet. Bang om de verkeer­ de woorden te gebruiken en niet goed begrepen te worden. Het is fijn als er dan iemand in de buurt is die hun taal spreekt, aan wie ze hun wensen en behoeften kenbaar kunnen maken. Of om gewoon even een praatje mee te houden. Naast de taal is het ook belangrijk dat je kennis hebt van de ge­ bruiken van de diverse ouderen in je instelling. Wat is hun levens­ geschiedenis, hun reli­ gieuze overtuiging? Hebben ze bepaalde dieetwensen? Zijn er bepaalde (culturele) gebruiken waar we reke­ ning mee moeten houden? Als ambassadeur kan ik daar, samen met mijn andere collega ambassadeurs, een rol in spelen. Door onze diverse achtergrond hebben we met elkaar een schat aan kennis van verschillende talen en culturen.

Cultuur en religie

komsten over zorg en vertellen wat Laurens daarin kan bieden. Daar zetten we overigens ook de migrantenradiozender voor in. Ik breng geregeld onze Kaapverdische mensen naar de kerk, om daar verschillende activiteiten bij te wonen. De kerk heeft een grote groep 70 plussers in hun gemeenschap. Dat is onze doelgroep! Doordat ik vaak in de kerk ben, kennen mensen mij. Ik word dan ook geregeld benaderd door ouderen en hun kinderen bij vragen over zorg of over Laurens. Binnen Laurens organiseren we ook activitei­ ten voor deze doelgroep. Zo vieren we Onafhankelijkheidsdag en organiseren informatiebijeenkomsten, die tegelijk ook een klein feestje zijn, met Portugese en Zuid-Amerikaanse zang. Als mensen een fijne ervaring hebben, vertellen ze dat door. Zo wordt het ver­ trouwen in mij groter en daardoor ook in Laurens.

Collega’s Collega’s weten dat ik ambassadeur ben en vinden dat ook goed. Er wordt alleen niet zoveel gebruik van mij gemaakt als ik had gehoopt. Ik ben meestal degene die het initiatief neemt. Soms wordt ik wel door een autochtone collega gevraagd om te onder­ steunen bij het invullen van een formulier, om familieleden te bellen of om ter plekke te tolken. Ik hoop dat we als ambassadeurs in de toekomst meer benaderd worden door collega’s. Als netwerk hadden we afgesproken eens per maand bij elkaar te komen om onze kennis en ervaring uit te wisselen. Helaas is dat er niet altijd van gekomen. Dat zou ik de komende periode beter willen doen. Als ambassadeurs hebben wij veel bereikt, individueel en als groep. Ik ben trots op mezelf, trots op ons!

Voor Kaapverdische mensen is religie erg belangrijk. De kerk maakt onderdeel uit van hun sociale leven. Vandaar dat ik regelmatig de samenwerking zoek met de kerk. We organiseren informatiebijeen­ 48

49

Sharmila werkt als manager administratieve diensten binnen Laurens. Daarnaast is zij één van de ambassadeurs van het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’.

Mensen helpen Mijn collega manager Welzijn vertelde mij over het ambassadeurs­ netwerk ‘Cultuurrijk Laurens’. Dat sprak mij erg aan. Dus toen zij mij vroeg of ik ook ambassadeur wilde worden, stemde ik meteen in. Ik help anderen graag, vandaar dat ik er zonder aarzelen in­ stapte. Al was het doel mij aanvankelijk niet helemaal duidelijk. Het was voor iedereen nieuw. Samen met de groep hebben we besproken wat we willen be­reiken en hoe we dat gaan doen. Dat werkte goed. Het creëerde ook een gevoel van saamhorigheid en maakte van ons een team. De trai­ ning heeft daar ook aan bijgedragen. We leerden veel over elkaar maar ook over onszelf. Het mooiste vond ik dat we al snel ontdek­ ten dat we in de kern hetzelfde zijn. We hebben allen dezelfde drijfveer: mensen helpen. Dat bindt ons.

Grote stap

‘Respect hebben voor elkaar dat is cultuursensitiviteit voor mij’

Mijn generatie is in Nederland opgegroeid. Ik heb mij goed aan kunnen passen aan het leven hier. Voor de generatie van mijn ouders ligt dat anders. Zij kwamen op latere leeftijd uit Suriname naar Nederland. Dat was een grote stap voor hen. Alles was anders en nieuw. Om zich ook in Nederland thuis te voelen hebben ze 51

vastgehouden aan hun taal, cultuur en gebruiken. Nu de eerste generatie zorgbehoevend wordt, is het belangrijk om te weten hoe we de zorg ook voor hen toegankelijk kunnen maken. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ze zich ook bij Laurens thuis voelen? Hindoestaanse ouderen maken relatief gezien weinig gebruik van de zorg. Dat is niet altijd omdat zij er onbekend mee zijn. Het heeft ook te maken met de cultuur. Een verzorgings- of verpleeg­ huis is nog steeds taboe. Mantelzorg is bij ons vanzelfsprekend. Onze ouders verwachten niet anders dan dat wij, hun kinderen, de zorg voor hen op ons nemen. Als we dat aan instanties over laten, is dat alsof we niet voor onze ouders willen zorgen. Dat is het heersende beeld onder de Hindoestanen.

Onze rol Onder de Hindoestanen zijn veel misvattingen over ouderenzorg. Voorlichting is daarom belangrijk. Om de heersende taboes te door­ breken moet je ze bespreekbaar maken. Als ambassadeurs doen wij dat. Zo heerst onder de Hindoestanen het beeld dat verzorgingshui­ zen er alleen zijn voor ouderen die niemand hebben, of om wie niemand zich bekommert. Dat was vroeger in Suriname het geval. Daar was het gebruikelijk dat de ouders bij één van hun kinderen inwoonden of andersom. Die namen dan de zorg voor hun (schoon) ouders op zich. Als je als oudere niemand had die voor je kon zorgen, dan pas ging je naar een bejaardenhuis. Ook in Nederland bleven de Hindoestanen aanvankelijk zelf voor hun ouders zorgen. De tijden zijn echter veranderd. De meeste vrouwen werken en het wordt steeds lastiger om hun werk met de zorg voor hun (schoon) ouders en gezin te combineren. Ze zullen dus vaker afhankelijk zijn van hulp van professionals. Door hen uit te leggen wat de zorg in Nederland inhoudt en wat wij hen vanuit Laurens kunnen 52

bieden, hoop ik ze enigszins gerust te stellen en de stap naar een zorginstelling kleiner te maken.

Ambassadeur voor autochtone Nederlanders Wat ik nog mis binnen ons ambassadeursnetwerk is een ambassadeur voor de autochtone Nederlanders. Weliswaar weten ze vaak hun weg binnen de zorg goed te vinden maar ook voor deze groep verandert er veel. Hoe kunnen we zorgen dat ook zij zich thuis blijven voelen? Zij krijgen in de verpleging en verzorging steeds vaker te maken met personeel met diverse culturele achtergronden. Past dat wel bij hun leefstijl? Een ambassadeur voor deze doelgroep kan ook hun wensen en behoeften meenemen en uitdragen binnen de organisatie. Zo sluit je niemand buiten en voelen ook zij zich gehoord.

Verwachting versus realiteit Ik had achteraf gezien grotere verwachtingen van mijn rol als ambassadeur. Ik dacht dat ik actief betrokken zou zijn bij mijn doelgroep, de Hindoestaanse ouderen, en dat ze mij zouden weten te vinden en benaderen bij vragen of als ze hulp nodig hebben. Dat bleek in de praktijk niet zo te werken. Wat ik geleerd had in de cursus kon ik ook niet goed toepassen in mijn rol als ambassa­ deur. Dat heeft ook te maken met mijn functie als manager administratieve diensten. In deze rol is het cliëntencontact mini­ maal. Anders dan de meeste van mijn collega ambassadeurs. Dat maakt een goede invulling van mijn rol als ambassadeur naast mijn dagelijkse werk lastig. Naast de presen­taties voor collega’s over het ambassadeursnetwerk had ik graag meer willen doen en zichtbaarder willen zijn. Toch kijk ik met veel plezier terug op mijn werk als ambassadeur. Het ambassadeurs­netwerk is waarde­ vol voor onze organisatie en onze cliënten. Het moet blijven voortbestaan, met of zonder mij. 53

Hicham

werkt als verzorgende binnen Laurens. Daarnaast is hij ambassadeur binnen het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’.

Wegwijs maken Mensen weten mij altijd wel te vinden. Ik heb een periode achter de balie gewerkt. Regelmatig kreeg ik Marokkaanse en andere Arabisch sprekende mensen met uiteenlopende vragen aan de balie. Vragen over taalcursussen, sporten maar ook om te vertalen of te bemidde­ len. Ik merkte dat er veel onduidelijkheid was over wat Laurens voor instelling is, wat wij doen en hen te bieden hebben. Ik vind het fijn om hen wegwijs te maken en verder te helpen. Dat doe ik met veel plezier.

‘Een mens is als een

watermeloen. Je weet pas hoe deze is als je ook de binnenkant bekijkt.’

Waardering Mijn betrokkenheid en inzet werden wel gewaardeerd. Ik werd door de manager Welzijn gevraagd of ik ambassadeur wilde worden binnen het ambassadeursnetwerk ‘Cultuurrijk Laurens’. Natuurlijk wilde ik dat! Ik houd van mijn werk. Zo kon ik nóg meer betekenen voor Laurens en mijn collega’s maar vooral voor onze cliënten. Als verzorgende ben ik er voor iedereen, ongeacht hun afkomst of religie. Dat hoort bij mijn werk. Omdat ik Arabisch spreek en de Marokkaanse gemeenschap goed ken, kan ik als ambassadeur deze groep en andere Arabisch sprekenden beter helpen om hun weg binnen onze organisatie te vinden.

55

Veel geleerd Ik heb veel gehad aan de training die we als ambassadeurs kregen. Ik pas de dingen die ik daar geleerd heb dagelijks toe, zowel in mijn werk als privé. Ook van mijn collega ambassadeurs heb ik veel geleerd. Dat vind ik zo mooi aan dit netwerk. We delen kennis en ervaring met elkaar, die we direct kunnen toepassen. Zo weet ik bijvoorbeeld dat als een Surinaamse cliënt op luide toon tegen mij praat, zij niet per se boos op mij is. Dat is gewoon een manier van communiceren. Veel mis­verstanden kunnen we op deze manier voorkomen, wat er aan bijdraagt dat een cliënt zich sneller thuis voelt.

georganiseerd. Het was belangrijk om eerst hun vertrouwen te winnen, zodat ze open stonden voor wat ik hen te vertellen had. Ik wist bijvoorbeeld uit ervaring, dat het recht in de ogen kijken van een vrouw als ongepast wordt ervaren, dus vermeed ik direct oogcontact. Maar ook dat ik hen het beste kan bereiken als ik ze aanspreek als zus, of moeder. Dat schept meteen een band. Ik creëerde op deze manier een veilige en vertrouwde omgeving, waardoor het gesprek op gang kwam en ze hun ervaring met mij en met elkaar deelden. Het was een geslaagde avond die wederom bewees hoe belangrijk dit soort bijeenkomsten zijn. Een eerste stap op weg naar het doorbreken van taboes.

Schaamte

Kentering

Binnen de Marokkaanse gemeenschap praat men moeilijk over aandoeningen als dementie. Er wordt vaak te lang gewacht met het zoeken naar hulp en ondersteuning bij zorgvragen. Families schamen zich om hiermee naar buiten te treden. Ze weten ook niet goed hoe ze met de verschillende symptomen van dementie om moeten gaan. Dat maakt het moeilijk voor de familieleden om goede zorg te bieden. Ontkenning en schaamte plaatsen het in de taboe sfeer. Er is ook een gebrek aan kennis. Ouderen en hun familieleden hebben de neiging om na de diagnose weinig te ondernemen, zij zullen niet snel om hulp vragen. Ook sluit het zorgaanbod niet altijd aan bij hun behoeften. Ik vind het belang­ rijk dat wij deze groep mensen informeren over de zorg en onder­ steuning die wij hen kunnen bieden.

Er is voorzichtig een kentering merkbaar binnen de Marokkaanse gemeenschap. Waar het voorheen alleen voor mannen acceptabel was dat ze in een zorginstelling opgenomen werden, zie ik nu ook vrouwen komen. Ook wordt het normaler dat een cliënt door ie­ mand van het andere geslacht gewassen wordt. Die omslag zie ik ook onder de verzorgenden. Ook voor hen wordt het gewoner om een cliënt van het andere geslacht te wassen. Dat is mede te danken aan onze inzet als ambassadeurs. Veranderen heeft tijd nodig. Die tijd moeten we onszelf ook gunnen. Uiteraard moeten we wel de levensstijl van onze cliënten blijven respecteren en rekening houden met hun wensen en behoeften. Ieder individu is immers anders.

Voorlichting in eigen taal Voorlichting geven in de eigen taal is erg belangrijk en je moet zeker kennis hebben van de cultuur. Zo heb ik voor een groep Marokkaanse vrouwen een informatiebijeenkomst over Alzheimer 56

57

Dankwoord Het is inmiddels alweer enige tijd geleden dat wij gestart zijn met het ambassadeursnetwerk ’Cultuurrijk Laurens’ als pilotproject. Zoals u in de verhalen van de ambassadeurs heeft kunnen lezen, is het een tijd van intensief werken geweest. Maar ook een tijd waarin we veel hebben geleerd en vooral ook veel plezier hadden met elkaar. We hebben nieuwe wegen bewandeld en nieuwe rich­ tingen werden aangegeven. Cultuursensitief werken heeft als veel­ omvattend thema haar eerste voetsporen achtergelaten in onze organisatie. We kunnen er gewoonweg niet meer omheen. In die zin wil ik mijn hartelijke dank uitspreken aan alle ambassa­ deurs voor hun enthousiasme en inzet. Zonder hun doorzettings­ vermogen had het project geen kans van slagen gehad. Tevens wil ik alle MT-leden en de toenmalige directie bedanken en uiteraard ook alle collega’s die het project steunden en erin geloofden. Zij hebben de uitvoering ervan mede mogelijk gemaakt. We moeten het immers sámen doen. Ik hoop dat de verhalen van de ambassadeurs u hebben geïnspi­ reerd om het door hen beschreven gedachtengoed vast te houden en verder uit dragen, zowel binnen als buiten uw organisatie. Döndü Özdemir

58

59

Colofon

Dit project is opgezet, uitgevoerd en gefinancierd door Laurens. Het ambassadeursnetwerk Cultuurrijk Laurens komt voort uit de bredere ambitie van Laurens om een cultuursensitieve organisatie te zijn. Dit boekje is tot stand gekomen in opdracht van Dondu Ozdemir, projectleider van het ambassadeursnetwerk Cultuurrijk Laurens en met medewerking van de ambassadeurs. Tekst: Accretio Consulting, www.accretioconsulting.nl Ontwerp en opmaak: Bureau Zeker, www.bureauzeker.nl Druk: De Koning repro, www.dekoningrepro.nl Deze uitgave kunt u bestellen en downloaden op https://www.laurens.nl/nieuws/publicaties/overig/ambassadeursinbeeld.pdf

© Laurens, november 2014 60

61

Laurens Ambassadeurs Vivi Silva Urkus Yöney

Ambassadeurs in Beeld

Fatima Benali Vanda Silva Sanchez Emire Peci Ligia Rocha Fortes Nermin Özaydin Meral Budak Glenda File Therese Fernandez Sharmila Babolall Hicham Pericodos Döndü Özdemir

meer dan zorg

14-382_Boek 12 ambassadeurs omslag_def2.indd 1

29-11-14 14:56