Kort Projectplan
Preventie Ambassadeurs
Samenvatting Preventie Ambassadeurs zijn een belangrijk schakel tussen allochtone gemeenschappen en hulpverleningsinstelling Tactus Verslavingszorg. In het project wordt gewerkt aan het signaleren van het gebruik van genotmiddelen en een effectieve aanpak om het gebruik tegen te gaan. Het project wordt uitgevoerd in de regio Zwolle/ Kampen. Naast het signaleren en tegengaan van verslavingen wordt de aanpak van het werken met Preventie Ambassadeurs vastgelegd in een publicatie. Allochtone gemeenschappen, scholen en welzijnsinstellingen in de regio Zwolle signaleren een toename van het gebruik van genotmiddelen bij hun kinderen, met name in de leeftijdsgroep van 12 - 16 jaar. Deze ontwikkeling wordt als zeer ongewenst ervaren. IMAO heeft dit signaal, als maatschappelijke activeringsorganisatie voor de Islamitische gemeenschap, opgepikt en een project ontwikkeld. Daarbij is uitgegaan van de succesvolle aanpak op andere werkgebieden om vrijwillige ambassadeurs in te zetten. Voor de Islamitische gemeenschap en andere allochtone groepen is de eerste reactie de opkomende verslavingen te willen bestrijden. Dit is echter moeilijk omdat niet duidelijk is welke jongeren betrokken zijn, ouders niet goed in staat zijn verslaving(en) te herkennen, straffen geen of een averechts effect heeft en er onvoldoende aansluiting met professionele zorg en hulpverleningsinstanties bestaat. In het project Preventie Ambassadeurs wordt gebruik gemaakt van bestaande instrumenten. Toegevoegd wordt de inzet van vrijwillige ambassadeurs die maatwerk naar de allochtone achterban leveren. Door deze werkwijze wordt een effectieve preventieve aanpak gericht op de doelgroep allochtone ouders en jongeren. Door overdracht van kennis en informatie krijgt de doelgroep meer zicht op ontwikkelingen. Dit zal er toe leiden dat zijn in staat zij binnen de eigen mogelijkheden in hun gemeenschap de opvoeding van jongeren beter vorm te geven. Tevens kan hulp worden ingeroepen bij Tactus Verslavingszorg wanneer wenselijk en noodzakelijk. De werkwijze wordt bestendigd doordat gewerkt wordt aan een hechte vertrouwensrelatie tussen ambassadeurs, de allochtone gemeenschappen en Tactus Verslavingszorg. Het project wordt uitgevoerd in de periode februari 2011 t/m mei 2012. 1
Probleemstelling Aanleiding Allochtone ouders, scholen en welzijnsinstellingen in noord Overijssel signaleren dat veel allochtone jongeren, zowel jongens als meisjes, experimenteren met verdovende middelen. IMAO heeft gepoogd via de scholen, Tactus Verslavingszorg, islamitische zelforganisaties en door eigen waarneming te achterhalen wat de omvang van deze problematiek is. De indruk is dat er een stijgend gebruik is, maar vooral dat het een oncontroleerbaar proces is. Oncontroleerbaar voor jongeren, school en ouders. Duidelijk is ook dat er bij hulpverleningsinstellingen en de school weinig zicht is op de leefwereld van allochtone jongeren. Scholen zijn niet goed in staat de jeugdcultuur van deze jongeren buiten school te volgen. Hulpverleningsinstellingen zijn, mede door bezuinigingen, verder af komen te staan van de leefomgeving van jongeren. Signalen worden niet of laat opgevangen. De afstand tussen potentiële cliënten en de instellingen is groot. Gevolg hiervan is dat pas wanneer drugs- of alcoholgebruik grote vormen aannemen en er sprake is van serieuze verslavingen er hulpverlening wordt gezocht. Een preventieve aanpak in een vroeg stadium kan veel problemen voorkomen. De islamitische gemeenschap heeft een sterke onderlinge band. Hoewel ieder zijn eigen leven leidt en sommige onderwerpen taboe zijn om te bespreken is er ook een sterke behoefte zaken onderling binnen de eigen culturele kaders en/ of binnenskamers op te lossen. De gang naar professionele instanties wordt zoveel mogelijk vermeden. IMAO vindt het daarom belangrijk, waar mogelijk, de zelfredzaamheid van de gemeenschap te versterken. Achtergrond Verslavingen liggen in de islamitische gemeenschap complex, omdat het gebruik van alcohol en drugs ‘haram’, taboe is. Anderzijds zijn er ook islamitische stromingen en jongeren die een vrijere opvatting hebben. Geconfronteerd met de oude normen en waarden ontstaan gevoelens van schuld, falen, schaamte. Bovenstaande ontwikkelingen spelen een rol in de driehoek jongeren- school- ouders. IMAO heeft ondervonden dat met relatief kleine toevoegingen de onderlinge bindingen, de eigen kracht van jongeren, het opvoedend vermogen van ouders en de rol van de school kunnen worden versterkt. De werkwijze is gebaseerd op: - Informatie geven over alcohol, drugs en verslavingen aan alle betrokkenen. - Werkvormen toepassen waardoor alcohol- en drugsgebruik bespreekbaar wordt, herkend kan worden en de taboesfeer wordt doorbroken. - (Vrijwillige) ambassadeurs opleiden als intermediair tussen jongeren, ouders en de school. Relevantie Het project Preventie Ambassadeurs is relevant voor het programma 'Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin'. Preventie Ambassadeurs zijn een krachtig instrument om de doelgroep te bereiken, te informeren en grip te geven op hun pedagogische civil society. In het project worden de volgende elementen met elkaar verbonden: - Het initiatief voor het project is afkomstig uit de allochtone gemeenschap. 2
- De gekozen werkwijze met vrijwillige Preventie Ambasadeurs versterkt de zelfredzaamheid van allochtone groepen, lost problemen op die binnen het eigen bereik kunnen worden aangepakt en legt een verbinding met een hulpverleningsinstelling voor zaken waar specialistische kennis noodzakelijk is: - Ouders zijn geïnformeerd over alcohol, drugs en verslavingen en kunnen deze herkennen. - Jongeren worden geïnformeerd over de gevaren en eigenschappen van verslavingen, alcohol en drugs. - Voor zowel ouders als jongeren zijn er aanspreekpunten (ambassadeurs), waardoor bij twijfel of behoefte aan ondersteuning een vertrouwenspersoon in de eigen gemeenschap kan worden geraadpleegd. - Vrijwillige Ambassadeurs worden geworven en geselecteerd op hun kwaliteiten als onafhankelijk intermediair en kwaliteiten als vertrouwenspersoon. - De vrijwillige Ambassadeurs zijn goed geïnformeerd over verslavingsproblematiek en hebben tevens vaardigheden aangeleerd om als neutraal en onafhankelijk intermediair te kunnen functioneren. - Ambassadeurs worden getraind en gecoached gedurende de projectperiode door medewerkers van Tactus Verslavingszorg en van IMAO, waardoor de verbinding tussen de allochtone gemeenschappen en een hulpverleningsinstelling wordt gelegd. Deze verbinding zal na de projectperiode gecontinueerd worden. - Signalering van ontwikkelingen op het vlak van verslavingen vindt plaats tijdens bijeenkomsten met Tactus Verslavingszorg en IMAO. - De werkwijze maakt gebruik van onderdelen van bestaande instrumenten, zoals 'Home Party's en 'Peer Preventie' op een zodanige wijze waardoor deze aansluiten op de allochtone gemeenschap en activiteiten elkaar onderling versterken. Omdat niet de volledige methodes en protocollen worden toegepast worden betrokken activiteiten in dit project anders omschreven. - Tactus Verslavingszorg heeft contacten met scholen, waardoor er een ingang bestaat om het thema ‘verslavingen’ te bespreken en mogelijke vervolgacties vast te stellen. Het project Preventie Ambassadeurs is een vernieuwende aanpak, omdat het initiatief bij de doelgroep ligt. Uitgegaan wordt van de eigen kracht en mogelijkheden binnen de verschillende allochtone gemeenschappen. Het inschakelen van Ambassadeurs die een eigen en onafhankelijke rol in de gemeenschap vervullen zorgt voor een nieuwe dimensie die het mogelijk maakt de taboesfeer over het onderwerp en tevens de terughoudendheid om algemene instellingen in te schakelen, te doorbreken. Er wordt een duurzame en op vertrouwen gebaseerde verbinding gelegd tussen ouders, jongeren en Tactus Verslavingszorg als hulpverleningsinstelling. Preventie wordt vormgegeven vanuit de behoefte van een potentiële risicogroep en de actoren die een rol kunnen vervullen om verslavingen te duiden en zonodig op te lossen. Analyse In het project wordt een instrument ontwikkeld dat in meerdere situaties kan worden toegepast. Voor de toepassing is het belangrijk deskundigheden en vaardigheden, bijeen te brengen. De vaardigheid van het hebben of opbouwen van een vertrouwensrelatie met de doelgroep, liefst vanuit de groep zelf. Anderzijds de vaardigheid en deskundigheid van het specifieke terrein, bij dit project 'verslavingszorg'. Wanneer de beslissing genomen wordt het instrument Preventie Ambassadeur in te zetten, dan zijn de vaardigheden en deskundigheden in iedere (middel)grote stad aanwezig. Met een adequate instructie of handleiding kan het instrument worden toegepast. Veel van de toegepaste methodieken zijn al bekend bij veel (hulpverlenings) instellingen en beroepskrachten hebben de noodzakelijke competenties in hun opleiding meegekregen.
3
Doelstelling De doelstelling van het project is gericht op: - De zelfredzaamheid van jongeren en hun ouders vergroten door een zelfhulp- systeem te ontwikkelen, waarbij nauw wordt samengewerkt met Tactus Verslavingszorg, IMAO en zelforganisaties. - Het verder ontwikkelen en vastleggen van het instrument Preventie Ambassadeurs. Beoogde resultaten: - 10 vrijwillige Preventie Ambassadeurs opleiden, coachen en positioneren in een intermediaire rol - Preventie Ambassadeurs een jaar lang actief te volgen, ervaringen vast te leggen, te beschrijven en overdraagbaar te maken. - Presentatie resultaten project naar de doelgroep(en) - 6 Ouderbijeenkomsten met ouders en/of jongeren - Vastleggen van de ervaringen en werkwijze in een brochure - Afsluitend symposium Partners Belangrijke partners in het project zijn: - IMAO als activerings- organisatie - Tactus Verslavingszorg als deskundige op het vlak van preventie en verslavingszorg - Organisaties van minderheden die aangegeven hebben iets te willen doen aan het terugdringen van verslavingen - Ondersteunende organisaties, zoals de scholen voor Middelbaar Onderwijs, Centrum voor Jeugd en Gezin en welzijnsinstellingen. Ervaringen met (Preventie) Ambassadeurs Zowel IMAO als Tactus Verslavingszorg hebben ervaringen opgedaan met vormen van peerpreventie. IMAO past de methode toe bij projecten voor sport en bewegen in verschillende gemeenten. Ambassadeurs worden intermediair tussen sportverenigingen, de lokale sportraad en organisaties van allochtonen. Tactus Verslavingszorg paste peer preventie projecten toe bij verschillende preventieprogramma’s in de regio Zwolle. Contact: IMAO Gombertstraat 340 8031 MK Zwolle Tel. 038 4529202 www.imao.nu
[email protected]
4
Betrokkenheid doelgroep IMAO heeft de signalen van de doelgroep opgevangen en het initiatief tot het project genomen. Verschillende organisaties van allochtonen geven aan dat zij vermoeden dat er in toenemende mate genotmiddelen worden gebruikt. Besturen van betrokken organisaties vinden dit een zeer ongewenste ontwikkeling en willen dit bestrijden. Na overleg is vastgesteld dat deze ontwikkeling niet eenvoudig te bestrijden is, nog door ouders afzonderlijk, noch door (vertegenwoordigers van) allochtone gemeenschappen. Daaruit is het project Preventie Ambassadeurs ontstaan om grip te krijgen op wat er gebeurt en een passende aanpak in gezamenlijkheid tot ontwikkeling te brengen. De projectmedewerkers van IMAO informeren de besturen van zelforganisaties over de voortgang van het project. Profiel Preventie Ambassadeurs Een Preventie Ambassadeur is een persoon die door opleiding, levenservaring en houding een onafhankelijke positie heeft. Het gaat om die personen die wel een maatschappelijke binding hebben met de Islamitische gemeenschap en bereid zijn om als vrijwilliger een kwalitatieve bijdrage te leveren. Deze vorm van vrijwilligerswerk is in de Islamitische gemeenschap niet ingeburgerd. Vrijwilligerswerk wordt geassocieerd met een sociale verplichting, bijvoorbeeld als bestuurder van een moskee, waarbij vooral veel wekelijks terugkerende uitvoerende doe- werkzaamheden noodzakelijk zijn. Van Preventie Ambassadeurs wordt onder meer verwacht dat zij: - Als gesprekspartner kunnen optreden met de doelgroep. Doel van de gesprekken is signalen op te vangen op het vlak van verslavingen en een sfeer creëren waarbij zij als vertrouwenspersoon aanspreekpunt voor dit onderwerp zijn. - Goed kunnen waarnemen en signalen kunnen interpreteren in een bredere context. - Een gelijkwaardige positie kunnen innemen ten opzichte van de doelgroep en kunnen adviseren over oplossingsmogelijkheden via hulpverleners of in de opvoedingssfeer. - Zich kennis over verslavingen en uitingsvormen van verslavingen kunnen eigen maken en overdragen. - Organisatorische capaciteiten hebben om bijvoorbeeld een ouderbijeenkomst te organiseren. - Hun ervaringen overdraagbaar te maken met korte rapportages. Over het algemeen zijn de kandidaten voor Preventie Ambassadeurs al bekend binnen de gemeenschap, maar niet op deze wijze actief. In de werving- en selectie fase in de eerste maand van het project worden betrokken personen persoonlijk benaderd en gevraagd aan het project deel te nemen. Toepasbaarheid elders Het instrument Preventie Ambassadeurs wordt uitgewerkt op het vlak van verslavingszorg. Met name de allochtone gemeenschap hecht waarde aan deze insteek. Vanzelfsprekend is een constructieve samenwerking met Tactus Verslavingszorg in de regio gewaarborgd. Preventie Ambassadeurs kunnen in beginsel in alle regio’s waar vergelijkbare ontwikkelingen plaatsvinden worden in gezet. Tevens is het mogelijk de werkwijze op andere terreinen toe te passen. Te denken is aan opvoedingsen zorgvraagstukken. Met name toepassing van het instrument bij Centra voor Jeugd en Gezin kan de samenwerking tussen allochtone ouders en jeugdhulpverlening versterken.
5
Fasering van het project Startfase (2-3 maanden) In de startfase wordt de basis gelegd voor de uitvoering van het project. De volgende activiteiten worden ondernomen: - Formeren projectgroep en werkwijze en werkafspraken maken - Informeren van alle partners en samenwerkings- en signaleringsafspraken maken (allochtone organisaties, scholen, welzijnsinstellingen, CJG’s, WMO raden)) - Werving en selectie van Preventie Ambassadeurs - Training van de Preventie Ambassadeurs - Inrichten website IMAO - Plannen voorlichting en presentatie van het project voor ouders en jongeren - Samenstellen promotiemateriaal - Promotie van het project naar doelgroepen, partners - Registratie van: deelname, tevredenheid, signalering uitwerken Realisatiefase (8- 9 maanden) In de realisatiefase worden de doelstellingen concreet gerealiseerd. Er vinden bijeenkomsten met de doelgroep plaats en het instrument Preventie Ambassadeurs wordt toegepast en beoordeeld. Activiteiten zijn o.m.: - Voorlichting bij de start van het project - 8 bijeenkomsten met Preventie Ambassadeurs - 6- 8 ouderbijeenkomsten - 6 projectgroepbijeenkomsten - Informeren van partners (3 maal) - Vastlegging gegevens m.b.t. signalen, tevredenheidsmetingen, bijeenkomsten, effecten, voorbeeldsituaties. - Afrondende bijeenkomst met de doelgroep ouders en jongeren (theatervorm). Afrondingsfase (1- 2 maanden) - Verwerking gegevens toepassing instrument Preventie Ambassadeurs - Evaluatie Preventie Ambassadeurs, vertegenwoordigers doelgroep, betrokken beroepskrachten - Samenvatten informatie in brochure - Advisering door projectgroep over publicatie, resultaten en effecten - Organisatie van symposium voor betrokken instellingen en voor (landelijke) borging relevante instellingen en organisaties. - Publicatie Preventie Ambassadeurs (doen) opnemen in landelijke databanken.
6
