ESF-project *Techniek-Ambassadeurs*

ESF-project *Techniek-Ambassadeurs* Verslaggeving study-visit Zweden 16 – 18 juni 2014

Bijlagen bij dit verslag: -

Overzichtsdocument buitenlandse projecten “TRANS1304A-05.009 Lijst buitenlandse projecten.doc”

Intro Het onderzoekskader en bijhorende vragenlijst worden gebruikt als basis voor het gesprek met de verschillende projectmedewerkers. De bruikbare bevindingen, ervaringen en knowhow voor ons project worden hieronder gestructureerd.

I NHOUDSTAFEL INHOUDSTAFEL...................................................................................................................... 2 KADER ................................................................................................................................ 3 1.

Relevante info mbt. het onderwijs ................................................................................. 3

2.

Beleidskader.................................................................................................................. 3

OVERZICHT STUDIEBEZOEKEN .................................................................................................... 4 PROJECTEN .......................................................................................................................... 6 1. 1.1.

IVA (Royal Swedish Academy of Engineering Sciences) ................................................... 6 Omschrijving ............................................................................................................................ 7 1.1.1. Achtergrondinfo ‘IVA’.......................................................................................... 7 1.1.2. Project Tekniksprånget ....................................................................................... 7

1.2.

Aandachtspunten / te onthouden ......................................................................................... 10

2. 2.1.

Vetenskapenshus ........................................................................................................ 11 Omschrijving .......................................................................................................................... 11 2.1.1. Achtergrondinfo ‘Vetenskapenshus’ ................................................................. 11 2.1.2. Project ‘A boost for technology’ ofwel ‘Tekniklyftet’ – www.TekniklyTet.se .... 12

2.2.

Aandachtspunten / te onthouden ......................................................................................... 15

3. 3.1.

Teknikföretagen .......................................................................................................... 16 Omschrijving .......................................................................................................................... 16 3.1.1. Achtergrondinfo Teknikföretagen ..................................................................... 16 3.1.2. Project Matena ................................................................................................. 17 3.1.3. Teknikspanarna (TechScouts) ........................................................................... 17 3.1.4. Problemlosarna ................................................................................................. 18 3.1.5. Ingenjorsvagen (Be An engineer) – www.ingenjörsvägen.se ........................... 18 3.1.6. Teknikcollege – www.teknikcollege.se.............................................................. 19

3.2.

Aandachtspunten / te onthouden ......................................................................................... 19

4. 4.1.

Volvo – diverse projecten ............................................................................................ 20 Omschrijving .......................................................................................................................... 20 4.1.1. Teknikcollege..................................................................................................... 21 4.1.2. Volvo Steget ...................................................................................................... 21 4.1.3. Skolsteget .......................................................................................................... 22

4.2.

Aandachtspunten / te onthouden ......................................................................................... 22

5. 5.1. 5.2.

Universeum ................................................................................................................. 23 Omschrijving .......................................................................................................................... 23 Aandachtspunten / te onthouden ......................................................................................... 24

K ADER 1. RELEVANTE INFO MBT. HET ONDERWIJS Onderwijs in Zweden is gratis voor iedereen. Alle kinderen zijn leerplichtig vanaf zeven jaar tot en met het jaar waarin ze zestien worden. Basis- en secundair onderwijs Alle kinderen in Zweden zijn verplicht om naar school te gaan. De kinderen gaan vanaf hun zevende tot hun zestiende naar de basisschool. Bijna alle kinderen gaan hierna nog drie jaar naar de middelbare ‘upper secondary’ school. Dit kan beroepsgericht georiënteerd zijn (bv kappersgymnasium) of een meer theoretische opleiding die toegang geeft tot de hogeschool of universiteit. Deze keuze is bepalend voor de mogelijke verdere studiekeuzes! Om toegelaten te worden tot het gymnasium naar keuze, wordt een selectie gemaakt op grond van je eindrapport van de negende klas. Vraag en aanbod zijn hier bepalend. Financiering wordt geregeld op gemeentelijk niveau. Universiteit en hogeschool Ongeveer een derde van alle scholieren gaat na de middelbare school naar een hogeschool of een universiteit. Je kunt op een hogeschool of universiteit naast een opleiding ook nog een cursus of training volgen. In Zweden zijn 36 openbare onderwijsinstellingen te vinden. Een opleiding op een hogeschool duurt tussen de twee en vijf jaar. In Zweden is een hogeschool erg praktijkgericht. Op de universiteit is de opleiding opgedeeld in fasen. De eerste fase is het hogeschoolexamen. Deze fase duurt minstens twee jaar. Daarna komt het kandidaatsexamen dat drie jaar duurt. Als laatste volgt het magisterexamen dat minstens vier jaar duurt. Cursussen aan de universiteit zijn gratis maar niet iedereen wordt toegelaten.

2. BELEIDSKADER Tijdens de gesprekken is er het volgende naar voor gekomen: lokale overheden investeren op diverse manieren in het aanbrengen van STEM bij kinderen en jongeren. Bv het project Matena (opgezet deels met subsidies, door de werkgeversorganisatie Teknikföretagen) is nu opgenomen in het nationaal agentschap van onderwijs met gemeentelijke focus en wordt gesteund door lokale coördinatoren aan te werven op kosten van de gemeente. Verder zetten lokale overheden ook – in samenwerking met de bedrijfswereld – in op Teknikcolleges waar jongeren met interesse in techniek terecht kunnen voor een opleiding deels op de werkvloer, deels in de klaslokalen. Ook hier is er een zeer nauwe samenwerking tussen bedrijf en onderwijs.

O VERZICHT

STUDIEBEZOE KEN

Studiebezoek 1 – maandag 16/06/2014 (15u30 – 17u) Locatie

Kungl. Ingenjörsvetenskapsakademien, IVA, Stockholm Grev Turegatan 16, SE-102 42 Stockholm

Organisatie

IVA (Royal Swedish Academy of Engineering Sciences)

Contactpersoon Staffan Eriksson (Telefon: 08-791 29 53, Mobil: 070-551 07 07) Agenda

Project Tekniksprånget

Studiebezoek 2 – dinsdag 17/06/2014 (9u – 10u30) Locatie

Roslagstullsbacken 29, Stockholm (AlbaNova University Center)

Organisatie

Vetenskapens Hus

Contactpersoon Cecilia Kozma / Director (+468-790 9815, +4673-273 3525) Ewa Erixson-Carlqvist ([email protected]) Anders Sahlman ([email protected]) Marie Danielsson, developer Chemistry / Technology (marie.danielsson@ vetenskapenshus.se) Agenda

09.00 – 09.15 House of Science

Cecilia

09.15 – 10.00 A boost for technology

Ewa and Anders

10.00 – 10.30 Walking around in the lab

Marie and Annica

Studiebezoek 3 – dinsdag 17/06/2014 (13u30 – 16u) Locatie

Storgatan 5, Box 5510, 114 85 Stockholm, Sweden

Organisatie

Teknikföretagen

Contactpersoon Li Ljungberg Nilsson / Project manager Education and Youth Communication (+46 8 782 09 12, +46 702 19 09 38) Tobias Eriksson Agenda

Matena, Tech Scouts (10-12 j), Problemlösarna (14-15j)

Trein van Stockholm Central – Göteborg Central: 17u14 – 20u25

Studiebezoek 4 – woensdag 18/06/2014 Locatie

Kuggen, Lindholmsplatsen 1, 412 96 Göteborg

Organisatie

Volvo

Contactpersoon Jan-Eric Sundgren / Senior Adviser to the CEO (+46 703 731025, [email protected]) Johan Bengtsson / Teknisk utvecklingschef ([email protected]) Carina Halvord / CEO Universeum ([email protected]) Agenda

Diverse projecten, bezoek aan Volvo Academy 09.00 – 10.30 Hoofdkantoor Volvo Group

Jan-Eric Sundgren

11.00 – 12.30 Bezoek Göteborg Technical College

Johan Bengtsson

13.00 – 14.30 Bedrijfsbezoek Volvo site ‘Tuve’

Karin Mondet Larsson

15.00 – 16.30 Bezoek Universeum

P ROJECTEN Toelichting keuze projecten en werkwijze onderzoek

1. IVA (ROYAL SWEDISH ACADEMY OF ENGINEERING SCIENCES) Identikit Contact

Staffan Eriksson, Senior Project manager [email protected] Eva Glaumann, Tekniksprånget [email protected]

Info

www.iva.se

Regionale spreiding

Nationaal

Doelgroep

Vooral gericht op bedrijfswereld

Bereik

1200 Zweedse en buitenlandse leden 200 aangesloten bedrijven 2.129 stageaanvragen in voorjaar 2014 6.000 stageaanvragen over hele looptijd project +/- 1.350 stages sinds de opstart

Financiering op jaar- Projecten betaalt met eigen middelen, voor Tekniksprånget betaalt basis overheid € ?? gedurende 5 jaar Looptijd

Project Tekniksprånget sinds 2012

Bewezen resultaat

Via bevraging: -

82 % van bevraagde studenten zegt te (willen) starten in ingenieurrichting of technisch programma 75 % van ingenieursstudenten zeggen dat de stage hun studiekeuze beïnvloed heeft

1.1.

O MSCHRIJVING

1.1.1. ACHTERGRONDINFO ‘IVA’ “The Royal Swedish Academy of Engineering Sciences, IVA, is an independent arena for the exchange of knowledge. By initiating and stimulating contacts between experts from different disciplines and countries the Academy promotes cross fertilisation between industry, academia, public administration and various interest groups. Bringing people together to take part in lectures, conferences, research exchanges and other projects serves to generate new ideas and knowledge.” Organisatie: -

Opgericht in 1919 om techniek en wetenschap te promoten Non-profit, onafhankelijk 1200 Zweedse en buitenlandse leden 200 aangesloten bedrijven in een ‘Business Executives Council’

Focus: -

Onderwijs en ontwikkeling Bedrijfsontwikkeling Technologie en samenleving Toekomstgericht

 Promotie techniek en economische wetenschappen, industriële ontwikkeling  Elke tewerkgestelde ingenieur zorgt voor extra jobcreatie!  Elke actie moet nationaal opgezet worden 1.1.2. PROJECT TEKNIKSPRÅNGET Probleemstelling:

tegen 2030 in Zweden een tekort van 30.000 à 50.000 ingenieurs

Hoe aanpakken?

Jonge mensen (18+) krijgen de kans een stage van 4 maanden te lopen bij een ingenieur of een andere professional. Iedereen weet immers wel wat een ingenieur is maar niemand weet wat hij/zij effectief doet.

Opstart project?

Opgestart door 2 grote lobbygroepen en dan later overgenomen door overheid

Wat? -

Nationaal initiatief Gericht op studenten wetenschappen en/of technologie die afstuderen van hoger secundair onderwijs Met verplichte online inschrijving Financiële steun door overheid, bedrijven betalen studenten en begeleidende overste

Doel? -

Meer studenten die ingenieurs- en wetenschapsrichtingen willen volgen aan de universiteit Bedrijven kunnen studenten lokaal aanspreken

Bedrijven -

120 deelnemende bedrijven in herfst 2014 ( in herfst 2012 gestart met 9) ALLE bedrijven geven aan moeite te hebben om technische profielen te vinden Diverse sectoren zoals consultancy, gezondheid, logistiek, ICT, verzekeringen, … Bv Spotify, Atlas Copco, Volvo, Volvo Cars, Electrolux, Eriksson, … Directe return door zichtbaarheid op gedrukt materiaal, op carrièrebeurzen, online en in krantenartikels

Gevraagde investering van bedrijven? -

Verantwoordelijk zijn voor het rekruteringsproces Supervisors voorzien voor de stagiairs (liefst een ingenieur maar kan ook deels HR en deels technisch zijn) Stagiairs een maandelijkse vergoeding betalen (SEK 13,500/maand) gedurende de stage

Supervisors? -

-

Goede begeleiding zorgt voor een goede stage-ervaring Begeleiding vraagt gemiddeld 50 min / dag met piekmoment in eerste week Ondersteuning en handleiding beschikbaar voor supervisors o Praktische tips o Workshop ‘Hoe voorbereiden vóór de stage’, ‘Waaraan denken tijdens stage (om meeste eruit te halen)’, bv welke taken wel/niet uit laten voeren door stagiair o Bedrijven beschouwen extra service naar bedrijven en studenten als extra voordeel IVA organiseert ‘supervisor meetings’ over het hele land om ervaringen uit te wisselen Optionele supervisor training aan KTH/Chalmers – goed voor 3 universiteitscredits (kost € 700 excl BTW)

Stagiairs -

-

-

-

Verdeling man/vrouw o Stageaanvragen: 60 % - 40 % o Effectieve stages: 53 % - 47 % Meer dan 8 op 10 studenten zijn zeer tevreden na de stage Ondersteuning voor studenten: seminarie van hele dag Alumni netwerk  belangrijk om ex-studenten te blijven volgen! Wordt actief opgevolgd.

Extra voordeel: stagiairs leren netwerken, worden ook aangemoedigd om op rustige momenten andere ingenieurs in bedrijf informeel aan te spreken ivm job, studies, waarom dat traject, … De stagiairs worden ook aangemoedigd om hun ervaringen te delen met de leerlingen uit de scholen waarin de leerlingen nog keuzes moeten maken.

Bv van taken voor stagiairs: Bij Volvo  heel het productieproces ‘klokken’, vervolgens analyseren en evalueren waar er ‘bottle necks’ zijn in de workflow om dan in overleg eventueel bij te sturen - Bij IVA  statistieken verzamelen, meegaan naar beurzen om het project te promoten, … - Algemeen  taken die je wilt doen maar waar je nooit de tijd voor neemt  WIN/WIN want er zijn altijd taken die op de lange baan geschoven worden + helpt bedrijf op korte termijn -

Communicatie / promotie project – dd 15/06/2014 -

-

Web: 50.600 (waarvan 28.795 unieke) hits sinds mei 2013 Facebook: 3.650 likes (68 % door 18 – 24 jarigen) Twitter: 278 volgers LinkedIn: 88 leden (vooral HR) Pers: 81 artikels (print en digitaal) DM studenten: ong. 20.000 verzonden DM scholen: ong. 100 scholen aangesproken (focus op scholen met laag ratio in stageaanvragen) Beurzen: diverse beurzen gelinkt aan industrie, HR, ondernemerschap, … Scholen: carrièrebeurzen en bezoeken (leerkrachten, studenten, studiebegeleiders)

Gecombineerde beurs samen met andere initiatieven (samenwerken vs versnippering!!) o Kodcentrum – computerprogrammatie voor kinderen van de lagere school o Matena – zie verder in verslag o Mathleaks.se – gratis app die uitlegt hoe bepaalde wiskundevraagstukken aangepakt kunnen worden o Mattecentrum – IRL en online ondersteuning in wiskunde voor leerlingen in secundair onderwijs o NTA – ondersteuning van onderwijzers in wetenschappen en technologie o Pepp – mentor programma, stimuleren van wetenschappen en techniekonderwijs met focus op jonge vrouwen (hoger secundair) o Svenska Science Center – vereniging van wetenschapscentra o Teknikcollege – nationaal project dat op lokaal niveau scholen, bedrijven en gemeenten samenbrengt om op maat onderwijs (high school) te ontwerpen met een technische invalshoek o Transfer – overgang van ‘student’ naar ‘werknemer’ begeleiden en ondersteunen o Womengineer – diverse acties / projecten met focus op meisjes / vrouwen in techniek o You can do IT – evenement georganiseerd door Spotify, focus op meisjes / vrouwen in techniek

1.2.

A ANDACHTSPUNTEN / TE ONTHOUDEN

IVA focust met het project Tekniksprånget op studenten die reeds een bepaalde richting volgen. Dat is een mogelijke verklaring voor het relatief hoog aantal stagiairs (80 %) die aangeven dat ze verder zullen studeren in die richting. Belangrijke opmerking: in Zweden zijn de ouders meestal overtuigd van de studies van ingenieur, het zijn meestal de jongeren zelf die overtuigd moeten worden.

Het project focust zich op studenten van 18 à 20 jaar die al een keuze gemaakt hebben. Verder gaat het over langdurige betaalde stages. De combinatie van deze elementen maakt het moeilijk toepasbaar voor de doelgroep van 10 tot 14-jarigen in Vlaanderen.

2. VETENSKAPENSHUS Identikit Contact

Ewa Erixson-Carlqvist ([email protected]) House of Science

Cecilia

A boost for technology

Ewa and Anders

Info about the lab

Marie and Annica

Info

www.vetenskapenshus.se

Regionale spreiding

Gelokaliseerd in Stockholm maar open voor alle inwoners van Zweden

Doelgroep

Studenten en leerkrachten van preschool tem middelbaar onderwijs

Bereik

In 2013: 25.000 studenten

Financiering op jaar- Divers (via projecten, via sponsoring bedrijven, …) basis Tekniklyftet – ESF middelen: 1,6 miljoen euro? Looptijd

Het wetenschapshuis bestaat 12 jaar

Bewezen resultaat

Tekniklyftet: 20 scholen hebben diploma ‘technologieschool’ behaald

2.1.

O MSCHRIJVING

2.1.1. ACHTERGRONDINFO ‘VETENSKAPENSHUS’ “Vetenskapens Hus, House of Science, is a leading resource of inspiration and knowledge in Stockholm. We are here for students of all ages from primary school to gymnasium/high school levels as well as their teachers. We have natural science and engineering students who will gladly guide you through various activities in our two buildings.” Doel: -

Bij jonge mensen interesse opwekken voor wetenschap en technologie Studenten en hun leerkrachten stimuleren door te experimenteren en actief te leren Op lange termijn jonge mensen stimuleren om hogere studies aan te vatten in de gebieden van wetenschap en technologie In 3 jaar tijd moeten alle studenten in de stad Stockholm bereikt zijn + lokale partners bezoeken het centrum minstens één maal Gratis dienstverlening voor partners (bv gemeentescholen van Stockholm)

Hoe? -

Actief samenbrengen van scholen, universiteiten en onderzoekscentra in het domein van wetenschap en technologie Samenwerken met bedrijven (oa voor sponsoring van up-to-date labo’s), universiteiten om jonge mensen een idee te geven van mogelijke toekomstperspectieven als ingenieur, … Samenwerken met andere regio’s in Zweden maar ook in Europa

Wat? -

-

Diverse projecten (100-tal) lopende over 5 domeinen (oa fysica, techniek, biologie, …) o Bv ‘techniekwedstrijd’: 14-jarigen werken in thema’s en bouwen oa zelf een vliegtuig of boot. Vervolgens ‘strijden’ de klassen tegen elkaar. 40.000 jongeren zijn bereikt in deze wedstrijd. o Bv ‘meisjesweek’: week voor schooljaar start worden meisjes uitgenodigd deel te nemen aan labo’s, gesponsord door bedrijven. o Bv ‘after work gathering’ voor leerkrachten Diverse doe-labo’s o Genoemd naar vrouwelijke wetenschappers o Mede gefinancierd door bedrijven o Labo’s gegeven door studenten wetenschappen en technologie (universiteit)  Intro met uitleg over zichzelf, over hun opleiding, over het wetenschapshuis  Experimenteren gedurende 1,5 uur

2.1.2. PROJECT ‘A BOOST FOR TECHNOLOGY’ OFWEL ‘TEKNIKLYFTET’ – WWW.TEKNIKLYTET.SE Wat? -

Nieuwe aanpak voor de leerkracht om technologie stimulerend aan te brengen in lagere en secundaire scholen Gericht op het verhogen van de interesses van studenten voor dit belangrijke onderwerp Projectmiddelen van ESF voor beperkte duur (financiering voor 2 jaar) Projectdoel: 20 gecertifieerde techologiescholen in en rond Stockholm die hun kennis en aanpak betreft technologie verbeterd hebben

Meetbaarheid? -

Minstens 1 leerkracht (per school?) die uiteindelijk 45 credits haalt in technologie Andere leerkrachten halen 15 credits in technologie (de meeste techniekleerkrachten hebben 5 credits in technologie)

Hoe? -

-

-

FOCUS op verhogen competenties leerkrachten o Investeren in technologie-onderwijs in deelnemende scholen o Investeren in trainingen en hands-on lesgeven voor leerkrachten Netwerken o Samenwerking met wetenschapscentra o Netwerken creëren tussen secundaire scholen, hogescholen en universiteiten o Internationale samenwerking uitbouwen Aanbieden van experimenten en modern materiaal in ‘House of science’ Opvolgen mbv evaluaties en onderzoek

Aanpak? 1. Pilot study – requirement o Afbakening: wat is technologie?  Technologie VERANDERT de wereld (versus wetenschap die beschrijvend is)  Technologie is de WIL en de KENNIS om iets te MAKEN.

o

Enquête bij 100 leerkrachten  Weinig achtergrondkennis in techniek  Technologieleraars zien het belang van het vak en van een goede lerarenopleiding  Meer academische opleiding nodig, zowel voor techniekleraars als voor andere leraars 2. Mobilisatie – wie kan deelnemen o 77 scholen uitgenodigd voor infobijeenkomst o Uiteindelijk hebben 30 scholen een overeenkomst getekend 3. Implementatie o 30 deelnemende scholen o 20 scholen die certificaat behaald hebben o Zie hieronder voor verdere uitleg over deze fase 4. ‘Risk information’ o Uitbreiding van project (6 maanden) o Doel: een vraag creëren naar kennisvergroting bij techologieleraars in lagere scholen o Geen verdere info Implementatiefase

Figuur 1: tijdslijn 'Tekniklyftet'

Negen belangrijke platformen / stappen: 1. Technologie in de maatschappij (de hele school betrekken) a. Seminaries voor voltallig leerkrachtenteam uit alle deelnemende scholen b. Over bv wat is technologie, wat is de rol van technologie in de maatschappij, … a. 850 leerkrachten lager secundair aanwezig b. Geen deelnemende basisscholen 2. Technologie in school – 5 werkgroepen / seminaries met techniekleerkrachten en hun medewerkers a. Werkgroep ‘Wat zou een student moeten weten?’ i. Hoe bereik je de doelstellingen? ii. Hoe word je vervolgens een technologieschool (cfr criteria project)? b. Seminarie ‘Hoe een bezoek aan het wetenschapscentrum integreren in de les?’ i. Nuttige activiteiten? ii. Mogelijkheden? c. Seminarie ‘Het belang van experimenteren’ i. Discussie over belang van experimenteren ii. Evaluatie van nieuwe labo’s d. Bedrijfsbezoeken (met de leerkrachten) i. Diverse bezoeken verspreid over verschillende maanden (rolmodellen!) ii. Eerst vanuit projectgroep bedrijven voorbereid en bezocht iii. Leerkrachten vrij om eventueel klasbezoek te plannen met bedrijf maar vooral bezoek gebruiken als achtergrond in lessen e. Werkgroep ‘Actie- en werkplan opmaken’ 3. Technologie cursussen / trainingen (academische opleiding in KTH) 4. Netwerk voor technologie ‘enthousiastelingen’ a. Bijeenkomsten rond technologie met focus op communiceren en netwerken b. Buiten schooltijd c. Bv bedrijfsbezoek, experimenteren, … 5. Studie- en carrièreadvies (bv soorten beroepen) a. Meer kennis nodig over techniek b. Bv technici uitnodigen uit diverse sectoren  technologie in leven van verpleegkundige, … 6. Faciliteiten  labo-sessies beschikbaar voor iedereen 7. Evaluatie, kwaliteitsbewaking 8. Medewerking KTH doctoraatstudenten (2 PHD studenten onderzochten het effect van het project met het oog op continu verbetering) 9. Website met up-to-date info

Bevindingen -

Rekening mee houden dat leerkrachten mogelijk afhaken bij gebrek aan steun van directies Grootste succes: werkgroepen / seminaries Aandacht voor communicatie en samenwerking met alle stakeholders (zie onderstaande afbeelding)! Bv directie, stadsbestuur, politiek, … Belangrijkste is om de dialoog op te starten in scholen! Grootste impact op slagen project!

Figuur 2: stakeholders

2.2. -

-

A ANDACHTSPUNTEN / TE ONTHOUDEN Aandacht nodig voor communicatie en netwerkvorming  binnen scholen maar ook met andere stakeholders Versterken van de leerkracht als belangrijkste peiler om zo de student te versterken Aanspreken van doelgroep door inzetten studenten als ‘host’

Organiseren van seminaries voor leerkrachten om technologieonderwijs te versterken kan in Vlaanderen een meerwaarde vormen, mits partnerschappen en een draagvlak binnen het onderwijsveld.

3. TEKNIKFÖRETAGEN Identikit Contact

Li Ljungberg Nilsson, competence supply (Industrial development)

Info

www.teknikforetagen.se

Regionale spreiding

Nationaal

Doelgroep

Werkgeversorganisatie

Bereik

3.700 technisch georiënteerde bedrijven

Financiering op jaar- Matena: € 150.000 / jaar waarvan € 100.000 voor projectmanagement basis en € 30.000 voor experten Looptijd

Verschillend per project Matena: 4 jaar

Bewezen resultaat

3.1.

Verschillend per project

O MSCHRIJVING

“Teknikföretagen is an employers’ organisation, and a force for innovation. We are present throughout Sweden and assist 3,700 engineering companies in labour law and industry issues, enabling them to focus on developing world-class goods and services. Engineering companies shape the future – and we help them to succeed.” 3.1.1. ACHTERGRONDINFO TEKNIKFÖRETAGEN Organisatie: -

Werkgeversorganisatie van +/- 3.700 bedrijven Meeste werknemers zijn advocaten (bv Europese regelgeving, collectieve arbeidsovereenkomsten, …) Vanuit organisatie aandacht voor industriële relaties/issues met onderwijs, onderzoek en ontwikkeling, politieke invloed op economie, … Vooral gericht op ingenieurs maar zetten ook in op beroepsscholing

Context: -

77 % van Zweedse export gesitueerd in industrie en diensten Stijging van verhouding ‘white collar’ (60 %) tov ‘blue collar’  opleidingsniveau in technische bedrijven ↗↗ Nauwe dialoog tussen vakbonden / werkgeversorganisaties / werknemersorganisaties Uitdagingen in Zweden o Keuze voor ‘techniek’ opwaarderen o Leerkrachten technologie in lager onderwijs beter ondersteunen o Studenten met juiste kwaliteiten in techniek zouden eerder kiezen voor ingenieur dan voor leerkracht (financiële argumenten) o Inhoud van het vak techniek in hoger en post secundair onderwijs onvoldoende relevant en stimulerend

o

Onvoldoende studenten in ingenieursstudies

3.1.2. PROJECT MATENA Wat? -

Idee: kan leerlingen naar bedrijven laten gaan maar praktisch niet evident (bv omwille van kosten maar ook omwille van gebrek aan expertise bij bedrijf in omgaan met leerlingen).  Leerkrachten opleiden zodat zij de ervaringen en kennis in techniek kunnen doorgeven

-

Voorwaarde: o Leerkrachten die wensen aan te sluiten dienen les te geven in het basisonderwijs in STEM-gerichte vakken o Gratis voor leerkrachten maar vraagt ook extra inspanning van hen o Goedkeuring directie nodig

-

Oorspronkelijk ontwikkeld door de organisatie in 2009 (naar idee van en met ondersteuning van Volvo en Astrazenica + deels financiering via InGenious) maar nu opgenomen in het nationaal agentschap van onderwijs met gemeentelijke focus

Hoe? -

-

Steeds lokale coördinator nodig (bv onderwijzer of medewerker wetenschapscentrum), betaald door de gemeente (0,1 VTE) en met ongeveer 20 leerkrachten per Matena Coördinator organiseert jaarlijks 8 bijeenkomsten van 4 uur: o 4 bedrijfsbezoeken o 4 bijeenkomsten in een wetenschapscentrum Nadruk op hoe ervaringen gebruiken in lessen Bestaan handleidingen voor de bedrijven en voor de coördinator Altijd ‘local to local’!

Andere bevindingen -

Na de opleiding is er soms een verdere samenwerking tussen de bedrijven en de school Leerkrachten ontdekken verschillende manieren om met bedrijven samen te werken

3.1.3. TEKNIKSPANARNA (TECHSCOUTS) Wat? -

Voor jongeren tussen 10 en 12 jaar Verschillende acties: o Schoolbezoeken  Jonge afgestudeerde ingenieurs bezoeken verschillende scholen en geven een klas (kan 25 à 35 lln) workshop van 90 min  Workshop vindt plaats in rondreizende ‘truck’  Ingenieurs worden getraind in concept (retorica, schoolsysteem, pedagogisch, …)

    

o

-

Rotering van 3 ingenieurs, telkens 2 ‘on the road’ en 1 voor administratie Scholen kunnen inschrijven op de ‘tour’ zodra ze 3 groepen beschikbaar hebben om deel te nemen Variant: buiten schooluren 20 llk die deelnemen aan workshop, op vrijwillige basis, llk krijgen op het einde een boek met experimenten en voorbeelden Financiering: gratis voor scholen Ontwikkeling: bus met materiaal ontwikkeld door extern bureau ism referentiegroep llk, specifieke aandacht voor stimulerende les / materiaal voor jonge kinderen, voor jongens en meisjes, …

Didactisch materiaal  Gratis ter beschikking stellen van materiaal voor leerkrachten  Bv set van dvd’s met bedrijven’feuilleton’ (achtergrondinfo, gekoppelde vragenlijsten, link met lesdoelstellingen, …)  goede manier om met bedrijven samen te werken zonder hen te moeten overtuigen groepen lln te ontvangen van die leeftijdscategorie  Meer en meer materiaal wordt gedigitaliseerd en ter beschikking gesteld via digitaal platform  meer kost effectief dan verspreiden op papier en via dvd’s

Ervaren als sterk merk Willen benadrukken dat leren verder gaat dan enkel dit project dus stimuleren door te zetten en zelf er verder in te ontwikkelen Alle trainingen aan de unief zijn voor llk gratis

3.1.4. PROBLEMLOSARNA Wat? -

Voor kinderen van graad 7 tem 9 Bedoeld om bedrijfsrealiteit naar klas te brengen Loopt al 1 j, nog gepland voor de volgende 2 schooljaren

Hoe? -

Bedrijven posten opdrachten online Llk vinden instructies online en kiezen één of meerdere opdrachten uit Llk posten input van lln online

Evaluatie -

Zowel lln, llk als bedrijven evalueren via interviewlijsten Via criteria over perspectief leerkrachten en perspectief industrie

3.1.5. INGENJORSVAGEN (BE AN ENGINEER) – WWW.INGENJÖRSVÄGEN.SE Wat?

-

Rolmodellen aan het woord rond ingenieur (folder) “In deze folder en op www.ingenjörsvägen.se kunt u lezen meer dan 100 interviews met mensen die hebben gekozen voor verschillende leerwegen, en vervolgens een baan gevonden in een verscheidenheid van industrieën en bedrijven. Alle hebben gemeen dat ze werken aan de ontwikkeling en de mensen werkzaam zijn bij bedrijven die voortdurend op zoek zijn naar voren en het streven om alles van auto's tot pacemakers verbeteren. U vindt er ook informatie over de toekomstige arbeidsmarkt, werk, traineeprogramma's en carrièremogelijkheden voor pas afgestudeerde ingenieurs. De arbeidsmarkt voor ingenieurs is goed, en veel bedrijven zijn geïnteresseerd in het inhuren van technici.”

3.1.6. TEKNIKCOLLEGE – WWW.TEKNIKCOLLEGE.SE Wat? -

-

Label en mindset met focus op samenwerkingsverbanden Netwerk van competentiecentra gericht op techniek op verschillende niveaus Samenwerking tussen bedrijven, steden/gemeenten en onderwijs Regionale bedrijven bepalen mee de structuur en inhoud van de beschikbare lessen Voor studenten: o Beroepsonderwijs en –training o Kansen op werk nà studies Voor bedrijven: o Verhogen van vaardigheden en kennis bij potentieel toekomstige medewerkers Voor maatschappij: o Beschikbare resources zo optimaal mogelijk inzetten

-

Om het certificaat ‘Teknikcollege’ te behalen, moeten bedrijven, steden/gemeenten en het onderwijs samenwerken in cursussen op niveau hoger secundair en post-secundair.

-

Nu 150 scholen en 30 regio’s

Hoe? -

Opgevolgd door 2 FTE’s, betaald door Teknikföretagen en de vakbonden Nationaal programma met regionale werkgroepen

Verder minder relevant voor project ‘Techniek Ambassadeurs’ omwille van oudere doelgroep.

3.2. -

A ANDACHTSPUNTEN / TE ONTHOUDEN Diverse projecten met focus op (regionale) samenwerkingsverbanden tussen onderwijs / vakbonden / industrie / maatschappij Onduidelijk hoeveel budget exact voorzien wordt per project, telkens FTE’s beschikbaar voor de organisatie en ondersteuning van de projecten

4. VOLVO – DIVERSE PROJECTEN Identikit Contact

Jan-Eric Sundgren Hoofdkantoor Volvo Group

Jan-Eric Sundgren

Bezoek Göteborg Technical College

Johan Bengtsson

Bedrijfsbezoek Volvo site ‘Tuve’

Karin Mondet Larsson

Regionale spreiding

Nationaal

Doelgroep

Divers

Bereik

Divers

Financiering op jaar- Divers basis Looptijd

Divers

Bewezen resultaat

Divers

4.1.

O MSCHRIJVING

Algemene introductie Volvo Group -

Opstart Volvo in 1927 Door vermindering autoverkoop in wintermaanden in Zweden, uitbreiding naar Zuid-Amerika Sinds 1969 aanwezig in België uit logistieke overwegingen Volvo Cars verkocht aan Chinees bedrijf in 2009 Commerciële voertuigen (trucks, werktuigmachines, …)!!! Volvo Group wil absoluut in Zweden vertegenwoordigt blijven

-

115.000 werknemers Netto verkoop 2012: 45 billioen dollar

-

Bedrijfswaarden: kwaliteit, veiligheid, aandacht voor milieu (Volvo is deel van het probleem dus willen ze ook helpen bij de oplossing) Maatschappij verandert snel dus efficiënt omgaan met research en ontwikkeling + zorgen voor een goed onderwijssysteem

-

Ondersteuning / uitbouw diverse projecten -

Teknikcollege (zie verder) Volvo Steget (zie verder) Skolsteget (zie verder) Samenwerking universiteit

o

-

-

Volvo Group heeft een samenwerkingsverband met universiteiten van over de hele wereld o Gericht op verbetering curriculum in functie van researchwerk Samenwerking met diverse schoolstructuren op onregelmatige basis  nog op zoek naar betere structurering van deze samenwerkingsverbanden Diverse buitenlandse projecten in Brazilië, China, … maar dan eerder onder de vorm van sponsoring en resources en vooral in de productieregio’s. Bv investeren in basis- en lager secundair onderwijs zodat een productieregio aantrekkelijker wordt voor families om naar te verhuizen. Noot: in Frankrijk hebben ze ook een samenwerking proberen op te zetten maar daar verliep het opzetten van een samenwerking met scholen zeer moeizaam.

Binnen Volvo zijn er ongeveer een 20-tal personen actief binnen de verschillende projecten. Zetten zo veel mogelijk studenten / pas-afgestudeerden in om met studenten te praten, om les te geven, om ervaringen te delen

Belangrijkste “lessons learnt” - De buy-in van het top management is cruciaal en - Het middenkader moet willen volgen  Enkel dan volledige medewerking mogelijk 4.1.1. TEKNIKCOLLEGE -

Samen met de gemeente Göteborg staat Volvo Group in voor de oprichting en financiering van het Göteborg Teknikcollege (GTC) en van een andere Teknikcollege elders in Zweden Gesubsidieerd door Volvo Group (25,5 %), Volvo Cars (25,5 %) en lokale overheden (49 %) Niveau hoger secundair onderwijs EN volwassenen Campus bevindt zich op de productiesite Huidige studenten: verdeling 80/20 mannen/vrouwen Soms worden stagairs van Volvo Steget ingeschakeld om praktijkles te geven aan studenten Plaats voor 120 leerlingen maar jaarlijks zijn meer dan 180 geïnteresseerden

Diverse acties: -

Vetenskapensfestival (2 weken beschikbaar voor scholen, 4 dagen beschikbaar voor groot publiek, in top 10 van wetenschappelijke beurzen) Girls evening (voor meisjes van 13 à 14 jaar, groot succes, dit jaar 60 inschrijvingen voor 30 beschikbare plaatsen) Schoolbezoeken Activiteiten voor leerkrachten

4.1.2. VOLVO STEGET -

Programma voor stages gericht op 18+ met een diploma secundair onderwijs en mits inschrijving als werkloze Voorziene looptijd van 3 jaar (nu bezig in het 2e jaar), eventuele verlenging mogelijk Opgestart en gesteund vanuit hoger management oa vanuit vaststelling dat er een tekort heerst aan geschoolde arbeidskrachten terwijl er wel een hoge werkloosheid blijkt te zijn bij jongeren

-

Geen garantie op job (in huidig economisch klimaat telkens enkele aanwervingen uit pool stagairs)

-

-

Nu 400 stagairs per jaar, gekozen uit 3000 à 4000 aanvragen (werklozen die in aanmerking willen komen voor de betaalde stage) o Meer dan de helft daarvan zijn vrouwelijke stagairs (52 %) o Gemiddelde leeftijd nu +/- 40 jaar Stagairs doen ervaring op op de werkvloer + krijgen theoretische cursussen Stagairs krijgen een salaris (bekostigd door Volvo – budget van € 150 miljoen SEK / jaar) Goede samenwerking met vakbonden, die van bij het begin bij het project betrokken zijn

-

Verhaal van Erika en Milad, beide stagairs dit schooljaar

4.1.3. SKOLSTEGET -

4.2. -

Pilootprogramma (najaar 2014) waarbij reële problemen/uitdagingen voorgelegd worden aan studenten 15 ingenieurs van Volvo worden toegewezen aan het project en volgen het verder op met de 5 scholen, in bijzonder met de leerkrachten De ingenieurs krijgen vorming in het omgaan met studenten In pilootfase 5 betrokken scholen – niveau hoger secundair  verdeeld over wetenschappelijke richtingen, technische richtingen en meer algemene richtingen Ook aandacht voor interne ‘verkoop’ van het project bij werknemers (middle management!), moet doordringen op alle niveaus en belang benadrukken van dergelijke projecten Ook investering voor de gekozen ingenieurs, voor hun leiderschapskwaliteiten

A ANDACHTSPUNTEN / TE ONTHOUDEN Volvo zet op diverse manieren in op het financieel en projectmatig ondersteunen van jongeren in hun traject naar een technisch georiënteerde job. Hun programma’s zijn eerder gericht op iets oudere jongeren (niveau hoger secundair onderwijs) wat maakt dat ze voor ons minder relevant zijn. Belangrijk is dat ze telkens overleggen met alle betrokken partners, zowel lokale overheden, scholen als vakbonden zijn gesprekspartners maar er is ook veel aandacht voor communicatie met werknemers.

5. UNIVERSEUM Identikit Contact

Carina Halvard / CEO Universeum ([email protected])

Info

www.universeum.se

Regionale spreiding

Zweden en eventuele buitenlandse bezoekers

Doelgroep

Alle Zweedse inwoners

Bereik

Zweedse en buitenlandse bezoekers, leerlingen, leerkrachten

Financiering op jaar- Onbekend basis Looptijd

Niet relevant

Bewezen resultaat

Onbekend

5.1.

O MSCHRIJVING

Het Universeum in Göteburg is een groot wetenschapscentrum dat open staat voor het grote publiek maar dat ook specifieke activiteiten uitwerkt voor kinderen, jongeren, leerkrachten. In 2013 ontvingen ze 550 000 kinderen, jongeren en volwassenen. Hun opdracht: -

Kinderen positief beïnvloeden in hun houding tov wetenschappen, technologie en wiskunde Kinderen en jongeren nieuwsgierig maken door actief te laten experimenteren Het brede publiek op een leuke manier nieuwe dingen leren of gewoon een leuke daguitstap te bieden

Figuur 3: schema Universeum

Focus: -

Reële wetenschappen introduceren Interactiviteit Pedagogisch onderbouwde activiteiten voor leerlingen en leerkrachten

Diverse projecten waaronder: -

-

-

-

-

“Adventure assignment” – doelgroep 7 tem 15 jaar (+/-) o Diverse opdrachten aangepast aan de leeftijd o Uitvoeren samen met de leerkracht o Uitgewerkte ‘adventure kits’ om de groepen doorheen de opdrachten te loodsen (versus voordien een medewerker / groep) o Nu 70 000 deelnemers / jaar, willen dat optrekken tot meer dan 100 000 deelnemers “High school project” – doelgroep 17 à 18 jaar o Gericht op inspireren van kinderen o Werken gedurende 2 weken aan een project en stellen het dan voor o Kan gerelateerd zijn aan eindwerk “Young minds” – 14 à 15 jaar o Begeleid nadenken over de toekomst met focus op duurzaamheid en ecologie o Krijgen een case (vanuit industrie, politiek, …) maar werken voor de uitwerking altijd samen met de opdrachtgever – bv toekomstige transportmogelijkheden, digitale wereld, … o Proces: training leerkrachten, inspireren leerlingen, case meegeven met leerling om tijdens lestijden aan te werken, tijdens groot event presenteren van elke case gekoppeld aan wedstrijdelement o Telkens ongeveer 30 deelnemende klassen o Lange termijn project Brochure met activiteiten voor scholen – gericht op leerkrachten o Per activiteit zijn er instructies op de website beschikbaar zodat de leerkracht de nodige voorbereidingen kan treffen met de leerlingen “Outreach project” – gericht op scholen o Cfr CSI o Met een auto vol met onderzoeksmateriaal wordt er naar klassen gereden o Gratis voor scholen op voorwaarde dat de leerkracht een opleiding van 1 dag volgt o Gevolgd door bezoek aan Universeum o Betaald door bedrijven o Nu project ‘on hold’ omwille van hoge kostprijs

Rode draad -

5.2. -

Inspireren door te ervaren! Thema’s holistisch uitwerken! Kansen voor elk kind! Belangrijke rol voor de leerkracht! Aandacht voor samenwerking met bedrijven en maatschappelijke actoren!

A ANDACHTSPUNTEN / TE ONTHOUDEN Minder relevant rekening houdende met de scope van ons project