Afrika Studiecentrum Leiden. Cocoon-Initiative Kenya

Afrika Studiecentrum Leiden [email protected] Cocoon-Initiative Kenya

Safari-Ecotoerisme in Afrika - wie neemt het leeuwendeel? Marcel Rutten

1 november 2013 Cocoon-Initiative Kenya

Wie is toerist?

Cocoon-Initiative Kenya

Definitie toerist • Everybody who visits another place than the home place and spends at least one night there (UNWTO). • Er is een overlap met recreatie. Een belangrijk verschil is de eis van minstens een overnachting om als toerist in de statistieken te verschijnen. Cocoon-Initiative Kenya



economische cijfers toerisme



Toerisme: een economisch en sociaal fenomeen • Toerisme kent een continue groei en verdiepende diversificatie en is een van de snelst groeiende economische sectoren in de wereld. 1950 – 2005: jaarlijkse groei van 6,5%. • Toerisme is omvangrijker dan bv olie exporten, voedsel producten of auto industrie. • Voor sommige lage inkomenslanden is het de belangrijkste bron van inkomsten (e.g., Seychelles). • Meer aanbod en toenemende competitie tussen bestemmingen. • Contact tussen mensen van verschillende culturen, ideeën, gewoontes. Cocoon-Initiative Kenya

Oorsprong van vrije tijd, vakantie toerisme • Oorspronkelijk, rustdagen gelieerd aan natuurlijke jaar cyclus of religieuze festiviteiten. • Rurale bevolking: rustperiode na de oogsttijd, mn dus in de periode augustus tot december. • De eerste reizen waren vooral pelgrimstochten naar religieuze bestemmingen (Mecca, Santiago di Compestella, etc). Cocoon-Initiative Kenya



Internationale Toerist Aankomsten, 1950-2020


Top 40 (x miljoen aankomsten 2011 (1995)) 1. 2. 3.

Frankrijk USA China

81,6 62,7 57,6

(60,0) (43,5) (20,0)

4.

Spanje

56,2

(34,9)

5.

Italië

46,1

(31,1)

6.

Turkije

34,7

( 7,1)

7.

UK

29,3

(23,5)

8.

Duitsland

28,4

(20,2)

9.

Maleisië

24,7

(7,5)

23,4

Cocoon-Initiative Kenya (14,8)

10. Mexico

11. Oostenrijk 23,0 12. Rusland 22,7 13. Hong Kong 22,3 14. Ukraine 21,4 15. Thailand 19,2 16. Saudi Arab 17,5 17. Griekenland 16,4 18. Canada 16,0 19. Polen 13,4 20. Macao 12,9 21. Nederland 11,3 22. Singapore 10,4 23. Hongarije 10,3 24. Zweden 10,0 25. Kroatië 9,9

26. Z. Korea 9,8 27. Egypte 9,5 28. Marokko 9,3 29. Tsjechië 9,0 30. Zwitserland 8,5 31. Zuid Afrika 8,3 32. VAE 8,1 33. Indonesië 7,7 34. Ierland 7,6 35. België 7,5 36. Portugal 7,4 37. Denemarken 7,4 38. Bulgarije 6,3 39. India 6,3 40. Japan 6,2

Internationale Toerisme Uitgaven Internationale toerisme ontvangsten US$

Lokale munteenheid

Miljard Rang 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

USA Spanje Frankrijk China Macao Italië Duitsland UK Hong Kong Australië

2011

116,6 59,9 54,5 48,5 38,5 43,0 38,9 35,1 27,7 31,5

2012

126,2 55,9 53,7 50,0 43,7 41,2 38,1 36,4 32,1 31,5

Verandering (%)

Verandering (%)

11/10

11/10

11,7 14,0 16,2 5,8 38,3 10,9 12,1 8,2 24,6 8,1

12/11

9,2 -6,6 -1,5 3,2 13,7 -4,2 -1,9 3,7 16,0 0.2


11,7 8,6 10,7 1,0 38,6 5,6 6,7 4,4 24,9 -3,8

12/11

9,2 1,2 6,7 0,8 13,3 3,8 6,2 5,2 15,6 -0,2


Toerisme en duurzaamheid Massa toerisme veroorzaakt problemen aan het milieu, lokale culturen = Paradox van toerisme Noodzaak van een duurzaam toerisme: 1. Geen verontreiniging van land, water of lucht 2. Weinig verstoring van de levende natuur 3. Weinig verstoring van sociale structuren en lokale culturen. 4. Bieden van ontwikkelingsmogelijkheden voor de gehele bevolking Cocoon-Initiative Kenya

Ecotoerisme • 2002: het Internationale Jaar van Ecotoerisme. • Slotdeclaratie World Ecotourism Summit (Quebec 19-22/5): ‘Tourism (…) can bring both benefits and costs to the environment and local communities (…) ecotourism should contribute to make the overall tourism industry more sustainable, by increasing economic and social benefits for host communities, actively contributing to the conservation of natural resources.’ • Positief: voor eerste maal nadrukkelijk onderkennen van de positie van lokale gemeenschappen. Cocoon-Initiative Kenya

Agenda 21: exclusie van lokale gemeenschappen • Bv in Agenda 21 (1992) de World Travel & Tourism Council, the UNWTO en de Earth Council focussen enkel op duurzaamheid door: – Overheidsafdelingen – nationale toerisme autoriteiten – de private sector

• Gemeenschappen veelal genegeerd als actieve deelnemers • Afrika – (Tanzania, Zimbabwe, Kenia, Botswana, Namibia) – zien een explosie in ‘community-based tourism’ sinds mid-1990s. Cocoon-Initiative Kenya

2002 Regionale Conferentie Ecotoerisme in de Oost Afrikaanse Regio 1. Noodzaak voor alle partners zich te realiseren dat gemeenschappen een significante hoeveelheid tijd nodig hebben om de filosofie van ecotoerisme te begrijpen’.

2. Succesvol ecotoerisme lukt alleen met de volledige betrokkenheid van de lokale gemeenschap. Community-based conservation, (..) is the best strategy available so long as certain conditions are met to ensure that the term “community-based” is not used to misguide interested donors for the benefit of a small group of well-off individuals, tour operators or conservationists (Lynch and Talbott (1995)). Cocoon-Initiative Kenya

Cairns Charter • Oktober 2002: The Cairns Charter on Partnerships for Ecotourism. • Ecotoerisme partners moeten: 1. Vrijwillig in een partnership stappen; 2. Elkaars aspiraties en benodigdheden respecteren, inclusief respect voor sociale en culturele waarden; 3. Samenwerken ten voordele van natuurlijke gebieden waarin ecotoerisme plaatsvindt; Cocoon-Initiative Kenya

Cairns Charter (2) Partners moeten: 4. samenwerken voor ontwikkeling van een goed partnerschap; 5. duidelijke en open communicatie strategieën toepassen; 6. Zorgen voor gelijkwaardige toegang tot expertise en hulpbronnen; 7. waarderen van eenieders inbreng in het partnerschap – (financieel kapitaal; intellectueel eigendom); en 8. samenwerken in een transparant planning proces, monitor uitvoering en periodiek her-evalueren van doeleinden. Cocoon-Initiative Kenya

Hoe kan toerisme bijdragen aan pro-poor, eerlijke partnerschappen?




Kenia’s Amboseli wildlife Park: een korte geschiedenis • • • • •

• • •

• •

1915: Southern game Reserve – hunting blocks ter protectie wild 1947: Amboseli National Reserve (3,260 km2) – ter protectie van het land 1961: Maasai Amboseli Game Reserve – 78 km2 vee vrij en administratie overhandigd aan de lokale County Council 1968: Plan voor 500 km2 exclusief voor wild – Maasai protest 1974: Amboseli National Park: – Maasai mogen Park niet in – Compensatie door aanleg water buiten het Park – WUF: Extra fondsen voor Maasai dmv jacht/camping/cropping 1977: Jachtverbod in Kenia 1984: Wildlife Education Programme (Unesco, Afew): ter assistentie van Maasai versus de Keniaanse overheid 1988: The Kenya Wildlife Services (KWS): – Amboseli ecologie bedreigd – Anti-stropen programma (Somalië/Ethiopië) – Gemeenschapsdeelname: 25% 1995: KWS start het Park beyond Parks programma: lokale bevolking mag tentenkampen opzetten en andere toeristische activiteiten ontwikkelen in de grensgebieden van de nationale wildparken. 1997: Onder andere Eselenkei Conservation Area contract getekend.


Toerisme Historie Afrika • In 1869, opening van het Suez Kanaal, organiseerde Thomas Cook, eerste reis naar Egypte. • In volgende jaren was toerisme naar Afrika vooral weggelegd voor de gegoede Europeanen met interesse in jacht op groot wild. • Na WW II snelle toename van toeristenstromen naar Afrika. Commercieel vliegverkeer, verbeterde toeristische infrastructuur en groeiende aantallen rijken stimuleerde het reizen naar tropische vakantiebestemmingen. Cocoon-Initiative Kenya


Stropen, Jagen, Cropping • Botswana: jachtsafari met Jeff Rann Safaris kost vanaf $8,700/week • Een dagje uit met een professionele jager zoals Jeff Rann, op foto met koning Juan Carlos, kost $2,000 extra. • Olifant: $15,000 extra om te schieten. Cocoon-Initiative Kenya

Eco-toerisme conservation • Touroperators en natuur beschermingsorganisaties werken samen in een poging wild te behouden. • Lokale gemeenschappen worden ertoe aangezet een deel van hun land te reserveren in ruil voor een aandeel in de winst in deze wild-gebaseerde toerismetak. Cocoon-Initiative Kenya

Publiek-private partnerschap Selengei Group Ranch -Kenia • • • • • •

Gelegen op15 km noordelijk van Amboseli, semi aride regio (250-500mm/jr) group ranch land (74,794 ha) ongeveer 3,000 Maasai pastoralisten leven op de ranch, analfabetisme is hoog Een group ranch committee, waarin alle drie hoofdclans vertegenwoordigd zijn is het juridisch orgaan dat contracten kan aangaan, na ruggenspraak met de leden. Belangrijkste landgebruik is het (nomadisch) houden van vee. Relatief rijke veehouders in jaren 90. Neemt af. Selengei is lid van de Amboseli and Tsavo Group Ranches Conservation Association established in 1995 1997: verhuur van 7,000 ha aan Porini voor 15 jaren. Hoofdopbrengst moet komen van 60-bed lodge Verhuur land US$ 3,500/jr + bednight fee en entrance fee. 2010 inkomen: $43,150 + 60 jobs ($75pm). Contract vernieuwd op April 2011.

Tropical Places Ltd - UK •

Brits bedrijf gevestigd in 1987 by Jake Grieves-Cook, met30 jaar ervaring in de toerisme industrie. • Onderdeel van de World of Tui, de wereld's grootste reisonderneming. • Werkt samen met het in Nairobi gebaseerde Gamewatchers Safaris Ltd en Porini beide eigendom van Jake Grieves-Cook in 1989 and 1996 respectievelijk, ook ooit voorzitter van zowel de Eco-tourism Society of Kenya (ESOK) en de Kenya Tourism Federation (KTF) • Bracht slechts een paar tenten, claimt dat hij nooit beloofd heeft een lodge te bouwen. • Verhoogd de prijzen voor toeristen (2n/pp) van $110 (1997) naar $1100 (2012) • Slechts één jaar was winstgevend (2007) stelt Porini. Cocoon-Initiative Kenya

Potentieel voor ontwikkeling of conflict? • Deze foto laat de overblijfselen zien van (tijdelijke) Maasai hutten, die werden gebouwd in het droge seizoensweidegebied/natuurgebied om het hoofd te bieden aan een enorme droogte van 1999. De touroperator wilde de Maasai hier niet meer zien en zette alle hutten in vuur en vlam. Cocoon-Initiative Kenya

Luxueus tenten kamp


Algemene opinie onder Selengei leden 1997-2009 30 20 10 0

1997 2009 zeer pos

neutr.

zeer neg.


Ontvangers voordelen volgens Selengei leden 2009 35 30 25 20 15 10 5 0

++ + +/-huish. samenl. tourop.

wild


natuur

Voordelen eerlijk verdeeld in de Selengei gemeenschap? 16 14 12 ++ + +/--

10 8 6 4 2 0


Belangrijkste voordelen voor Selengei huishoudens 45 40 35 30 25

ja nee

20 15 10 5 0 baan

bedrijf studie

hosp.

aandel.


gift

anders

Belangrijkste nadelen voor Selengei huishoudens 45 40 35 30 25

ja nee

20 15 10 5 0 vee

gewassen

anders


Selengei communale voordelen 45 40 35 30 25

ja nee

20 15 10 5 0 water

school

kliniek


wegen

Selengei communale nadelen 40 35 30 25 ja nee

20 15 10 5 0 weide

veeziekten

cultuur

afval


anders

Selengei informatie management 45 40 35 30 25

ja nee

20 15 10 5 0 initiatief

contract

financieen


Selengei Conservancy moet doorgaan? 25 20 15

ja ja, mits nee

10 5 0 doorgaan


Update 2011/12 DATUM VAN TOT 20-Dec-12 •02-Jan-12 03-Jan-13 •31-Mar-13 01-Apr-13 •15-Apr-13 closed 01-Jun-13

2 Nachten Package fb PER PERSOON $1475

26/07/2011

$1200 $1115 30-Jun-13

01-Jul-13 •31-Oct-13 01-Nov-13 •19-Dec-13 20-Dec-13

$ 930 $1195 $ 840

02-Jan-14

Game warden: Het gaat goed met mijn baan als senior parkopzichter. We hebben onze overeenkomst hernieuwd voor de volgende 15 jaar. De basis betaling is met 50 procent omhoog gegaan.

$1420


Contract hernieuwing • Een selecte groep van 38 mensen eiste aanpassingen: grazen moet toegestaan worden in het droge seizoens graasgebied voor de perioden april-juni en oktober-december. • De prijs per entree/bednight omhoog naar Ksh 1200 pp (10 euro). • Huur van land omhoog van Ksh 1.3 naar Ksh 3 miljoen (11000 naar 25000 euro). • Porini accepteert deze eisen muv de Ksh 1200 entree vergoeding. Deze gaat naar Ksh 1000 (= €9). • Bednight prijzen voor toeristen omhoog met US$ 80-150 pp/p2n. • Volgens Porini manager is het Eselenkei project verliesgevend muv één specifiek jaar (2007) (pers. com. Eseya). Cocoon-Initiative Kenya

Contract hernieuwing (vervolg) • The Eselenkei Youth Alliance (Eseya) bezoekt Porini (Mr GrievesCook) op zijn Game watchers safaris HQ in Nairobi. Hij claimt een verlies voor Porini van Ksh 8 miljoen per jaar (70 000 euro). • Het gemiddelde van 859 bezoekers/jaar (2006-2010) was te laag voor de operationele kosten van de Conservancy. Een minimum van 1000 bezoekers (= 2 500 bednights) nodig zoals in 2007. • Porini accepteert de Ksh. 3 miljoen (nog steeds veel lager dan naburige conservancies) en graasreguleringen om het contract te vernieuwen voor datum afloop (1 oktober 2012) uit vrees dat de meerderheid van de Eselenkei leden de groep ranch wil opdelen en de Conservancy sluiten. Cocoon-Initiative Kenya

Contract hernieuwing (vervolg) • Land surveying kost Ksh 57 miljoen (500 000 euro) • Porini geeft een ‘voorschot’ van Ksh 3,6 miljoen om de Conservancy te registreren, maar weigert vervolgens meer te betalen uit vrees voor opdeling van de group ranch. • Beschuldigingen geuit dat de group ranch officials een ‘merry-go-round’ praktijk erop na houden ter verdeling van inverdiende Conservancy gelden. • Bovendien wordt geld overgemaakt naar de lokale MP van het gebied om zijn politieke campagnes te betalen. Cocoon-Initiative Kenya

Selengei een exceptioneel geval? Kimana Sanctuary 35 30 25 20

1996

15

2009

10 5 0 zeer pos

positief

neutral

negatief


zeer neg

Ontvangers voordelen volgens Kimana leden 2009 30 25 20

++

15

+ +/-

10

--

5 0 huish.

samenl.

tourop.

wild


natuur

Voordelen eerlijk verdeeld in de Kimana gemeenschap? 35 30 ++

25

+

20

+/-

15

-

10

--

5 0


Kimana Conservancy moet doorgaan? 25 20 ja

15

ja, mits 10

nee

5 0 Doorgaan


Shompole algemene opinie 20002011 35 30 25 20

2000

15

2011

10 5 0 zeer pos

positief

neutral

negatief


zeer neg

Ontvangers voordelen volgens Shompole leden 2011 40 35 30 ++ + +/--

25 20 15 10 5 0 huish.

samenl.

tourop.

wild


natuur

Shompole moet doorgaan? 30 25 20 15

ja ja, mits

10

nee

5 0 doorgaan


Permanente Mislukkingen? Shompole Lodge, Luxury safari holidays in Kenya - Imagine Africa ... www.imagineafrica.co.uk/...

Lodges/Shompole_L... -

We regret to tell you that Shompole has closed for the time being due to some issues between the owners of the lodge and the reserve.


2009: Loliondo Gate

http://www.youtube.com/watch?v=iqP2MRuJ4Ac 8 Villages unlawfully burnt out of their homes in Loliondo, Tanzania pt2

http://www.youtube.com/watch?v=i-FP2gRvziw Cocoon-Initiative Kenya

2013: Loliondo update http://www.aljazeera.com/video/africa/2013/04/20134309749467675 http://edition.cnn.com/2013/05/01/world/africa/tanzania-maasai-eviction/


CONCLUSIE 1. 2. 3. 4. 5. 6.

De Selengei casus is het bewijs dat “community-based management” een gevaarlijk concept is. De Parks beyond Parks benadering is voornamelijk een top-down approach bedacht op het hoofdkantoor van Kenya Wildlife Service. De kern van het probleem: geen eerlijke motivatie bij de touroperator om de Sanctuary te ontwikkelen in het belang van de lokale bevolking. Meer problemen traden op het moment dat de touroperator faalde om de Maasai traditie te respecteren voor consensus en democratische besluitvorming. Selengei Maasai hebben geen gebruik gemaakt van het contract dat duidelijk stelt dat: ‘opening date of the lodges and other facilities for business shall not be later than twelve months after the effective date of this lease.’ Een nieuw contract zou een werkelijke markt prijs moeten hanteren. Maar ook het hernieuwde contract voldoet daar niet aan. Een hogere basisprijs voor het land zal moeten compenseren voor het niet bouwen van de 60-bedden hotel. Lokale elite heeft het inkomen gekaapt van de Sanctuary voornamelijk voor eigen gebruik. Zij kunnen dat voortzetten door het omkopen van ambtenaren, samenspannen met politici en bedreigen van opponenten. Op deze wijze hebben zij voortijdig zonder het minimum aantal vereiste aantal aanwezigen een nieuw contract afgesloten voor 15 jaar.


Aanbevelingen Ecotoerisme Partnerschappen 1.

Community-based tourism moet bij voorkeur ontstaan vanuit de gemeenschap en niet van buiten;

2.

De (financiële) voordelen EN kosten voor de gemeenschap moeten goed begrepen worden. De opbrengsten moeten de gemeenschap in gehele zin ten goede komen, niet enkele individuen.

3.

Het bieden van kwaliteitsadvies door een onafhankelijke bron is cruciaal.

4.

Klein beginnen met eigen middelen en langzaam groeien is de beste strategie.

5.

Het is beter om meerdere potentiele partners te raadplegen en niet met de eerstkomende in zee te gaan (tender).

6.

De verhuur van het land moet tegen markt prijzen.

7.

Consulteer naburige groepen die negatieve effecten mogelijk zullen ervaren.

8.

Toeristen moeten beter geïnformeerd worden over de wijze waarop lokale gemeenschappen betrokken zijn bij en profiteren van een toeristische attractie.


Referentie • Voor een gedetailleerde analyse van Eselenkei Conservation Area en andere community-based tourism ervaringen in Kenia zie: • Rutten, M. Partnerships in Community-based Ecotourism Projects: Experiences from the Maasai Region, Kenya Leiden: African Studies Centre, ASC Working Paper no. 57, 2004 available at http://www.ascleiden.nl/Pdf/workingpaper57.pdf Cocoon-Initiative Kenya

‘Ashe Oleng’ voor uw aandacht!


Afrika Studiecentrum Leiden. Cocoon-Initiative Kenya

Recommend Documents