Joods Studiecentrum te Leiden

Joods Studiecentrum te Leiden cursusprogramma 5776 2015-2016

J.S.L.

Welkom bij het Joods Studiecentrum te Leiden!

Voor u ligt het nieuwe cursusprogramma van het Joods Studiecentrum te Leiden voor het jaar 5776 (2015/2016). Het Joods Studiecentrum is opgericht in 1983 om te voorzien in de behoefte van Joodse studenten tot verdieping van hun kennis van het jodendom. De cursussen zijn toegankelijk voor een breed publiek. De cursussen hebben niet de bedoeling om religieuze of politieke stromingen te bevorderen. Het Joods Studiecentrum richt zich in eerste instantie op personen met een Joodse achtergrond uit Leiden en wijde omgeving. De meeste cursussen zijn echter toegankelijk voor een ieder met belangstelling voor de geestelijke waarden van het jodendom. Op de volgende pagina’s vindt u het overzicht van de cursussen, die het komend seizoen worden gegeven. Voor alle cursussen geldt een minimum aantal van vijf deelnemers. Wanneer zich per cursus slechts vier of minder deelnemers aanmelden, dan kan de deze helaas niet plaatsvinden. Afhankelijk van specifieke cursussen, die wekelijks, eens in de 14 dagen of eens per maand plaatsvinden, bestaat het merendeel uit 15 tot 25 cursusavonden over het gehele jaar. Dit aantal is mede afhankelijk van Joodse en/of christelijke feestdagen. Het seizoen loopt van september tot en met mei. Achterin het boekje vindt u meer informatie over de inschrijving en betaling, alsmede een adressenlijst van de docenten en bestuurlijke informatie. Wij hopen u in ons Centrum te kunnen begroeten!

Henny van het Hoofd Voorzitter

Leo Levie Coördinator

3

1. Tussen Tenach en Talmoed... een ontdekkingsreis! Aan de hand van de Talmoed, Midrash, Sjoelchan Aroech (de Codex) en latere bronnen worden alledaagse en minder alledaagse onderwerpen om ons heen behandeld. De cursusavonden beginnen met een vraagstelling over een bepaald actueel onderwerp, zoals aidsbestrijding, discriminatie, de eredienst in de synagoge, het verzorgen van huisdieren, de instandhouding van een parlementaire democratie, strafprocessen en vele andere zaken. De cursisten hebben natuurlijk de vrijheid om zelf ook onderwerpen aan te dragen. De bronnen worden door de cursisten inhoudelijk bestudeerd. Het kunnen lezen van het Hebreeuws is geen absolute noodzakelijkheid om deel te nemen. Door middel van deze cursus maken de deelnemers kennis met de methodiek van het omgaan met eeuwenoude rabbijnse literatuur. Docent:

Rabbijn Lody van de Kamp

Cursusavond:

woensdag van 19.30 – 21.00 uur, eens per maand, eerste cursusavond: wo. 2 september 2015.

4

2. Bijbels Hebreeuws voor beginners In deze cursus wordt een inleiding gegeven in het lezen van het Bijbels Hebreeuws, te beginnen bij de schriftleer en klankleer, en vervolgens de basale verbuigingen van de naamwoorden en werkwoorden. Al snel na de start van de cursus wordt een begin gemaakt met het lezen van teksten. Eerst gaat dat lezen natuurlijk heel langzaam, maar gaandeweg wordt de snelheid opgevoerd. De cursus is geschikt voor mensen zonder enige kennis van welke vorm van Hebreeuws ook. Kennis van het alfabet is echter wel van nut om juist in het begin niet achter te blijven. Belangstellenden wordt daarom aangeraden al ruim van tevoren de website voor de lessen te bezoeken en met het alfabet te gaan oefenen, (http://www.punic.co.uk/projects/cursus_bijbels_hebreeuws_lessen/les_1.html of op http://www.punic.co.uk/projects/cursus_bijbels_hebreeuws_lessen?Les_1.pdf). Voor deze cursus zijn geen extra hulpmiddelen nodig, zowel de teksten als de grammaticale informatie worden via de website van de docent beschikbaar gesteld. Voor belangstellenden met enige kennis van het modern Hebreeuws (Ivriet) zij opgemerkt dat het Bijbels Hebreeuws in zijn schrift- en vormleer weinig afwijkt, echter wel heel sterk afwijkt in de zinsopbouw en de functie van de werkwoordsvormen. Het is de bedoeling om het komende jaar enkele hoofdstukken uit het begin van het eerste boek van Samuel te lezen. We hopen dat na een jaar de cursisten in staat zijn om, met behulp van een woordenboek, te begrijpen hoe verschillende vertalers tot hun vertalingen zijn gekomen. Deze cursus vindt alleen doorgang met minimaal 7 deelnemers! Docent:

Karel Jongeling

Cursusmiddag:

woensdag, van 17.00 – 18.30 uur, wekelijks eerste cursusmiddag: wo. 9 september 2015.

5

3. Bijbels Hebreeuws voor enigszins gevorderden In deze cursus wordt ervan uitgegaan dat de deelnemers een basiskennis hebben van het Bijbels Hebreeuws. Wat de grammatica aangaat besteden we vooral aandacht aan de onregelmatige werkwoorden. Afgezien van een Hebreeuwse Bijbeltekst zijn geen verdere hulpmiddelen noodzakelijk. We zullen aan het begin van de cursus nog eens aandacht besteden aan de bestaande woordenboeken. Het is de bedoeling om het komende jaar te beginnen met de lezing van de Elijahoe-geschiedenis (1 Koningen 17 en volgende). We zullen, behalve aan grammatica en vocabulair, ook aandacht besteden aan de traditionele uitleg van de tekst. Daartoe zullen we voor het begin van het cursusjaar tekst en vertaling van het commentaar van Rasjie op onze website plaatsen. De tekst is te vinden op http://www.punic.co.uk/hebrew/cursus_bijbels_hebreeuws/index.html. Docent:

Karel Jongeling

Cursusavond:

woensdag, van 19.30 – 21.00 uur eerste cursusavond: wo. 9 september 2015.

6

4. Ivriet (modern Hebreeuws) Docent voor alle klassen: Noa Breemhaar De cursus Ivriet wordt aangeboden op vele niveaus. Voor een ieder is er een passende cursus te vinden. Hieronder per cursus een korte beschrijving van de inhoud en het niveau. Dit jaar komt de toekomende tijd niet aan bod. Voor meer informatie of overleg graag even contact opnemen met de docent. Voor alle Ivriet-cursussen geldt dat er naast de teksten uit het werkboek ook aandacht wordt geschonken aan de Joodse/Israëlische feesten aan de hand van verhalen, gedichten of liedjes in eenvoudig Ivriet. Alle boeken worden bij de docent gekocht. Kitah Alef – tegenwoordige tijd Deze cursus is bedoeld voor iedereen die Ivriet wil leren, zoals dat tegenwoordig gesproken wordt in Israël. In het eerste jaar leren we het Alef-Beth (alfabet). Verder oefenen we lezen en spreken met behulp van teksten in de tegenwoordige tijd. Belangrijk voor het volgen van de cursus is het voorbereiden van de lessen thuis (ongeveer 4 uur per week). Werkboek: “Ivriet mi-bereishiet alef”. Cursusavond:

maandag van 18.30 – 20.00 uur, wekelijks eerste cursusavond: ma. 12 oktober 2015.

Kitah Bèth – tegenwoordige tijd Deze cursus sluit aan bij diegenen, die 1 jaar kitah alèf hebben gevolgd. Hier beginnen we met de basis van de verleden tijd. Werkboek: “Ivriet mi-bereishiet alef”, vanaf blz. 75 Cursusavond:

donderdag van 18.30 – 20.00 uur, wekelijks eerste cursusavond: do. 8 oktober 2015.

7

Kitah Gimel – verleden tijd Deze cursus is bedoeld voor diegenen, die al enige basiskennis hebben van de verleden tijd. Dit jaar gaan we verder met de verleden tijd. Werkboek: “Ivriet mibereishiet alef”, vanaf blz. 149. Cursusavond:

dinsdag van 18.30 – 20.00 uur, wekelijks eerste cursusavond: di. 13 oktober 2015.

Kitah Dalet – verleden tijd Deze cursus is bedoeld voor diegenen die al een brede basiskennis hebben van de verleden tijd. In dit jaar ronden we het behandelen van de verleden tijd af. Werkboek “Ivriet mi-bereishiet alèf” vanaf blz. 287. Naast het werkboek lezen we ook literatuur in Ivriet kala. Cursusavond:

dinsdag van 20.15 – 21.45 uur, wekelijks eerste cursusavond: di. 13 oktober 2015.

Kitah Hee – gevorderden Deze cursus is bedoeld voor wie een ruime basiskennis heeft in het Ivriet en deze wil vernieuwen of uitbreiden. Deze cursus wordt gegeven in een rustig tempo. Werkboek: “Ivriet min hahatchala bèth”, vanaf blz. 159 Cursusavond:

maandag van 20.15 – 21.45 uur, wekelijks eerste cursusavond: ma. 12 oktober 2015.

Kitah Wav – gevorderden Deze cursus is bedoeld voor wie een ruime basiskennis heeft in het Ivriet en deze wil vernieuwen of uitbreiden. In de lessen komen steeds drie onderdelen aan bod: actualiteiten, het werkboek en moderne literatuur in Ivriet kala. Werkboek: “Diboeriem dieboeriem”, vanaf blz. 209. Cursusavond:

8

donderdag van 20.15 – 21.45 uur, wekelijks eerste cursusavond: do. 8 oktober 2015.

5a. Intensief Jiddisch 3 Een cursus voor degenen, die de afgelopen twee jaar Intensief Jiddisch 1 en 2 hebben gevolgd. We voltooien de cursus Intensive Yiddish van Gennady Estraikh, Oxford, Oksforder Yidish Press, 1996. We vervolmaken onze kennis van de grammatica, breiden onze woordenschat uit en maken kennis met de Jiddische literatuur. Docent: Cursusavond:

Ruben Verhasselt maandag van 19.30 – 21.00 uur, eens per 14 dagen eerste cursusavond: ma. 12 oktober 2015

5b. Intensief Jiddisch 6 voor gevorderden Een cursus voor zesdejaars. We maken verder kennis met de moderne Jiddische literatuur via teksten van onder anderen Itsik Manger (1901-1969), Hersh Shisler (1903-1977), Bella Chagall (1895-1944) en Katie Brown (geb. Gitl Bakon, 18871955). Ze worden ons voorgelezen door Helen Beer, Barry Davis, Pesakh Fiszman en Jeremy Grant op de CD’s bij Heather Valencia (ed.), Mit groys fargenign. Hundert yor Yidishe literatur, Oxford Institute for Yiddish Studies, 2003. Docent: Cursusavond:

Ruben Verhasselt dinsdag van 19.30 – 21.00 uur, eens per 14 dagen eerste cursusavond: di. 13 oktober 2015

5c. De Leidse lejenkraiz, jiddische leesclub voor vergevorderden We lezen verder in de onvolprezen beschrijvingen van Mangers leven en werk door Alexander Spiegelblatt, Blo’e winklen, Itsik Manger – lebn, lid oen balade, Tel Aviv, J.L. Perets Farlag, 2002. We bekijken bijbehorende gedichten van Manger, maar ook van tijdgenoten, die in het boek worden genoemd. Zo krijgen we een mooi beeld van de rijke Jiddische cultuur in vooroorlogs Europa en daarbuiten. Docent: Cursusavond:

Ruben Verhasselt maandag van 20.15 – 21.45 uur, eens per 14 dagen eerste cursusavond: ma. 26 oktober 2015.

9

6a. Ladino, taal en cultuur Ik wil beginnen te vertellen... las anyaranzas de Sefarad... Ladino, tegenwoordig ook Judezmo of Djudeo-Espanyol (Joods Spaans) genoemd is de oorspronkelijke taal van de Sefardische Joden. Velen beschouwen het als een dode taal maar niets is minder waar... ! Judezmo is een minderheidstaal, die vandaag de dag nog wordt gesproken onder Sefardische Joden in Israël, Turkije, Frankrijk, Marokko, Latijns Amerika en de Balkan. In het begin werd Ladino geschreven in het oude Spaans in het Rashi-schrift, maar later werd dit vervangen door modern Hebreeuwse tekens, samen met woorden uit de talen van de landen in de Diaspora, waar de Joden naartoe zijn gevlucht vanuit Spanje. Op dit moment wordt het geschreven in het oude Spaans (met Latijnse en Hebreeuwse tekens). In deze eerste cursus wil ik u introduceren in de Ladino wereld. Tot de rijke en onbekende Djudeo-Espanyol taal en cultuur. Onder anderen zullen we de taal bespreken, simpele teksten, gebeden, liedjes, verhalen, poëzie en eenvoudige literatuur. Verder zullen aan bod komen de geschiedenis, las juderias in Spanje en Portugal, Sefardische tradities zoals muziek, cultuur, het vieren van de Sjabbat en Joodse feesten, Sefardische segulot, de Sefardische keuken en allerlei andere interessante thema’s. Benvenido seas aki haver kerido! Docent:

Jonathan Benavides

Cursusavond:

donderdag, van 18.30 – 20.00 uur, eens per 14 dagen eerste cursusavond: do. 22 oktober 2015.

10

6b. Ladino, taal en literatuur Een interessante cursus voor mensen, die geïnteresseerd zijn om te leren praten, lezen en schrijven in het Ladino, de taal van de Sefardische Joden. We zullen het hedendaagse Ladino leren, zoals deze nu in verschillende landen gesproken wordt en we zullen deze prachtige taal beoefenen – niet alleen in het Latijnse, maar ook in het moderne Hebreeuwse schrift. Het doel is om aan het eind van deze cursus de basis grammatica te leren, om bepaalde teksten te kunnen lezen en te begrijpen, te schrijven en ook te kunnen converseren in het Ladino op een eenvoudig niveau. Het is een actieve cursus en zo wordt er bij elke les schriftelijk materiaal overhandigd om thuis verder te kunnen leren en oefenen als voorbereiding voor de volgende les. Kerido elevo ven i ambeza a meldar, eskrivir i avlar en ladino… te aspero! Docent:

Jonathan Benavides

Cursusavond:

donderdag, van 20.15 – 21.45 uur, eens per 2 weken eerste cursusavond: do. 22 oktober 2015

11

7. Geschiedenis en topgrafie van Joden in Oost-Europa II Deze korte cursus verkent lotgevallen, plaatsen en migraties van Joden in OostEuropa van 1914 tot nu, met een keur aan kaarten, plattegronden, dagboeken, schilderijen, foto’s en sites. Op vier zondagavonden komen de volgende thema’s aan bod: 1. In zijn ‘Verhalen uit Odessa’ vereeuwigt Isaak Babel (1894-1940) haar Joodse onderwereld, terwijl Ze’ev Jabotinsky (1880-1940) na een pogrom de Joodse zelfverdediging in Odessa organiseert (en later een zionistische para-militaire eenheid in Palestina). 2. We bekijken een deel van de tentoonstelling East of Auschwitz. Mapping the Holocaust in East Central Europe, gemaakt voor het Riga Ghetto Museum. Waarom zijn er geen getto´s ten westen van Auschwitz? 3. Het dagboek van Arnold Daghani (1909-1985) documenteert oorlogsmisdaden in slavenkampen van Ukraìne. Zijn kaarten en schilderijen verbeelden het streven naar gerechtigheid en verzoening. 4. Oost-Europa wordt weer Centraal-Europa en krijgt eindelijk haar Joodse herdenkingsplekken. We zien een revival van Jiddische tradities en antisemitisme en ontdekken virtuele ´sjtetls´.

Docent:

Harry Teunissen

Cursusavond:

zondag van 19.30 – 21.00 uur op 31 januari en 7, 14 en 21 februari 2016

12

8. Joodse literatuur Komend studiejaar zullen onderstaande romans worden besproken: 1. Joseph Roth, ‘Hotel Savoy’ (Duits, 1924; lees de nieuwe vertaling van Wilfred Oranje, 2003), 160 blz. Uitzichtloosheid en hoop in het Habsburgse MiddenEuropa na de eerste Wereldoorlog. Laconiek verteld. 2. Ariel Sabar, ‘Paradijs van mijn vader’ (Amerikaans, 2008; vertaald 2009), 352 blz. Poging tot toenadering van een Amerikaanse zoon en zijn Koerdische vader, die nog leeft in de wereld van het verdwijnende Aramees en de Joodse cultuur in Noord-Irak. 3. Miri Rozovski, ‘3 Vriendinnen’ (Hebr. 2005: vertaald 2014 door Sylvie Hoyinck: neemt deel aan de leesgroep!), 350 blz. Een beeld van Israël nu, via de vervlochten verhalen van drie heel verschillende jonge vrouwen. 4. David Grossman, ‘Komt een paard de kroeg binnen’ (Hebr.; vertaald 2015, Ruben Verhasselt), 256 blz. (Droef)geestige confrontatie van een komiek met zijn wereld en zichzelf.

Docent:

Peter Schmitz

Cursusmiddag:

maandag van 14.00 – 16.00 uur op 1 februari, 7 maart, 4 april en 9 mei 2016

13

Namen en adressen Drs. J.A. Benavides Leidseweg 94-f 2251 LE Voorschoten Tel.: 06-271 65 053 E-mail: [email protected]

Dr. P.F. Schmitz Louise de Colignylaan 13 2341 CG Oegstgeest Tel.: (071) 523 74 66 E-mail: [email protected]

Mw. N. Breemhaar Dr. Hamburgerlaan 98 2771 JS Boskoop Tel.: (0172) 46 27 88 E-mail: [email protected]

Drs. H.B.A.M. Teunissen Utrechtse Veer 16 2311 NC Leiden Tel.: (071) 513 22 75 E-mail: [email protected]



Dr. K. Jongeling Blekerssingel 72 2806 AD Gouda Tel.: (0182) 60 17 19 E-mail: [email protected] Rabbijn L.B. van de Kamp Kanteel 82 1083 DC Amsterdam Tel.: (020) 404 07 32 E-mail: [email protected]

14

Drs. R. Verhasselt Meermanshof 4 2312 XK Leiden Tel.: (071) 513 19 72 E-mail: [email protected]

Joods Studiecentrum te Leiden Curatorium Drs. M. den Haan-de Vries Robbé E-mail: [email protected] Rabbijn L.B. van de Kamp E-mail: [email protected] Drs. J.A. Wijnveldt E-mail: [email protected] Bestuur Drs. H. van het Hoofd (voorzitter) E-mail: [email protected] L. Levie (secretaris/penningmeester) E-mail: [email protected] Bestuurslid: Mr. G. Reisenstadt E-mail: [email protected] Coördinator L. Levie Secretariaat Levendaal 14 2311 JL Leiden Tel.: (071) 514 80 78 of 06-133 79 562 E-mail: [email protected] Website: www.joodsstudiecentrum.nl

15

Meer informatie en inschrijving De cursussen worden gegeven aan het Levendaal 14 in Leiden, midden in het stadscentrum. Het cursuscentrum is met vrijwel elke (stads)bus te bereiken, die vertrekt van Leiden CS. Uitstappen bij de halte Levendaal of Korevaarstraat. Auto’s kunnen meestal worden geparkeerd (betaald) in de onmiddellijke nabijheid van het cursusgebouw. Inschrijving U kunt zich inschrijven door het bij deze studiegids gevoegde inschrijf- en informatieformulier in te vullen en te retourneren aan het Joods Studiecentrum te Leiden, Levendaal 14, 2311 JL Leiden. Ook kunt u digitaal inschrijven via de website www.joodsstudiecentrum.nl. U ontvangt daarna tijdig een schriftelijke bevestiging met eventuele nadere gegevens. Aanvang cursusjaar De meeste cursussen beginnen in september/oktober 2015 en lopen tot en met mei 2016. Op Joodse en christelijke feestdagen zijn er geen lessen. Cursusgeld Het cursusgeld bedraagt € 250,– voor het gehele cursusjaar, ongeacht het aantal cursussen. Studenten betalen € 200.–. Wie alléén inschrijft op de cursus 1, 7 of 8 betaalt € 75,–. Het cursusgeld moet tegelijk met de inschrijving worden overgemaakt op ABN-Amro rekening met IBAN-nummer NL 22 ABNA 0515 4892 04. Informatie Voor meer informatie over de cursussen kunt u contact opnemen met de heer L. Levie, coördinator, telefonisch bereikbaar onder 06 - 133 79 562 of per e-mail [email protected].

16

Inschrijf- en informatieformulier

J.S.L.

Naam:...................................................................................................................................m/v Adres:............................................................................................................................................ Postcode en woonplaats:....................................................................................................... E-mailadres:................................................................................................................................ Geboortedatum:....................................................................................................................... Telefoonnummer:..................................................................................................................... Studierichting/beroep:...........................................................................................................

schrijft in voor de volgende cursussen in het cursusjaar 2015/2016: 1...................................................................................................................................................... 2...................................................................................................................................................... 3...................................................................................................................................................... 4......................................................................................................................................................

❍

❍

Ik ben lid van de Joodse gemeente (NIG) te ......................................................... en krijg daarom 25% korting op het cursusgeld. Ik heb het cursusgeld heden overgemaakt op bankrekening NL 22 ABNA 0515 4892 04 van het Joods Studiecentrum te Leiden bij de ABN-AMRO Bank.

Dit formulier ingevuld en in een gefrankeerde envelop zenden aan: Joods Studiecentrum te Leiden, Levendaal 14, 2311 JL Leiden

17

www.joodsstudiecentrum.nl Het programma en alle andere gegevens voor dit cursusjaar zijn ook te vinden op www.joodsstudiecentrum.nl, en op onze Facebook-pagina, facebook.com/ joodsstudiecentrum U vindt daar ook een digitaal aanmeldingsformulier, waarmee u zich simpel en eenvoudig kunt opgeven voor deelname aan (een van) de cursussen. Via de website kunt u tevens een PDF van dit boekje en het papieren aanmeldingsformulier downloaden.

• websites met cms, webshops, social media, domeinen, hosting • productie van boeken en magazines, ook in kleine oplagen • communicatieadvies, teksten, journalistieke producties Sandtlaan 36-D17, Katwijk ZH. Tel. 071-4076002, E: [email protected]