2013
ACTIVITEITENVERSLAG
INHOUD Voorwoord 3 Standhouden bij harde tegenwind! 3 1. Missie en waarden van CESI 4 Een ideaal 5 En waarden... 5 2. Waar heeft u CESI gezien in 2013? 6 De CESI-centra en de mobiele eenheden 7 De waardering van CESI 8 Prijs Gezondheid en onderneming 2013 9 3. Projecten 2013 10 Hervorming van de organisatiestructuur Creatie van een IT-afdeling 11 Verbetering van de werking van de organisatie 11 Ontwikkeling in Vlaanderen 13 Innovatiebeleid 14 OneManagement 15 4. De klanten 16 De wet op overheidsopdrachten 17 Ontwikkeling en concurrentiepositie van de dienst 17 5. Sociaal verslag 24 Evolutie van het personeelsbestand 25 Evolutie van het aantal VTE in loondienst 25 Personeelsverloop 26 Leeftijd en anciënniteit 27 Absenteïsme van medewerkers in loondienst 27 6. Maatschappelijke verantwoordelijkheid en duurzaamheid 28 MVO bij CESI, een interne en externe opportuniteit 29 Implementatie van een gestructureerd en geformaliseerd milieubeleid 29 Partnerschap met Oxfam en hulpmissie naar Nepal 30 Onderneming - Werk - Handicap 31 7. Uitdagingen voor 2014 32 De groep CESI 33 Hervorming van de financiering van de externe diensten 33 Bijlagen 34
VOORWOORD Standhouden bij harde tegenwind! François Ladrière,
Administrateur Generaal, Groep CESI
In 2013 werd CESI 45 jaar. Het jaar had dus getekend moeten worden door festiviteiten voor die verjaardag. Helaas hebben we op een aantal vlakken krachtige tegenwind gekend, waardoor we deze gebeurtenis niet hebben kunnen vieren zoals gepland.
onderwijs. Deze wijziging in de wettelijke omkadering zal alle instellingen en actieve diensten in de sector dwingen om de keuze van hun externe dienst te herbekijken. Deze bedreiging was in 2013 al voelbaar en zal blijven wegen op de komende boekjaren.
Tot in 2012 bleven we nog relatief gespaard, maar begin 2013 heeft de economische crisis en haar nasleep van faillissementen en ontslagen in de productiesectoren van goederen en diensten ook CESI getroffen. De nationale soberheidsplannen als reactie op de financiële crisis hebben aan de zorgsector (waarin CESI sterk verankerd is) financiële beperkingen opgelegd die een negatieve impact hebben op de tewerkstelling.
Nochtans heeft CESI in dit ongunstige klimaat het boekjaar weten af te sluiten met een resultaat in evenwicht - een feit waar we niet weinig trots op zijn. We hebben dat kunnen doen door de groei in de uitgaven in lijn te brengen met die van de inkomsten, wat een inspanning van iedereen gevraagd heeft.
Vermits er een direct verband is tussen het aantal werknemers onderworpen aan gezondheidstoezicht en de tewerkstelling, heeft het werknemersbestand van CESI zich gestabiliseerd terwijl we tot nu toe een groeitrend kenden. Bovendien hebben de aangesloten ondernemingen, die hun kosten probeerden te drukken, minder bijkomende vormingen en interventies aangevraagd op het gebied van welzijn op het werk. CESI werd in de loop van 2013 dan ook geconfronteerd met een dubbele druk op de omzet. Anderzijds heeft de vankrachtwording van de wet op de overheidsopdrachten voor de niet-commerciële sector een sterke impact gehad op CESI, dat 40% van haar omzet realiseert in de zorgsector en het
We zijn er ook trots op dat we standgehouden hebben bij sterke tegenwind en verschillende moderniseringsprojecten en verbeteringen op het vlak van kwaliteit en professionalisme hebben doorgevoerd: digitalisering van de informatie, nieuwe initiatieven op het gebied van communicatie, uitbreiding van de beroepscompetenties, nieuwe productgamma's met OneManagement, regionalisering van de structuur, valorisatie van het MVO-beleid, ... zoveel projecten die ook in 2014 voortgezet zullen worden. Hoewel 2013 werd afgesloten met de aankondiging van de herziening van de financiering van de EDPB - een herziening die tot doel heeft de meerkost van arbeiders als gevolg van de harmonisering van de statuten te compenseren - staat de Groep CESI sterk in haar schoenen om haar stempel te drukken en haar waarden te verspreiden in het nieuwe landschap van welzijn op het werk in België.
1
01
MISSIE EN WAARDEN VAN CESI
Ten dienste van uw beroep Elke Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk voert zijn opdracht uit binnen een wettelijk kader dat bepaald wordt door de Codex over het welzijn op het werk van 4 augustus 1996 en de uitvoeringsbesluiten van 27 maart 1998. De wettelijke opdracht van CESI is dus om elke activiteit te ontwikkelen die geschikt is om preventieve en beschermende acties te bevorderen in de ondernemingen met als doel het welzijn van alle medewerkers te vergroten en hun arbeidsomstandigheden te verbeteren. De preventieadviseurs van CESI stellen zo specifieke oplossingen voor op het vlak van veiligheid, gezondheid, psychosociale risico's, ergonomie en arbeidshygiëne. Een ideaal CESI heeft haar wettelijke opdracht altijd ruim geïnterpreteerd: onze preventieadviseurs zijn ervan overtuigd dat het welzijn op het werk bevorderen ook betekent de waardigheid van vrouw en man op het werk bevorderen, bijdragen aan de sociale werking van organisaties en dus ook aan hun economische werking. En waarden... CESI wil dan ook waarden promoten die samengaan met deze sociale en organisatorische werking. ■ Nabijheid en samenwerking CESI ontwikkelt op alle niveaus van haar organisatie het actief luisteren naar de noden van ondernemingen en hun medewerkers. Wij passen onze interventies aan het algemene beleid in de ondernemingen aan en werken nauw samen met de interne medewerkers die verantwoordelijk zijn voor preventie en bescherming op het werk. Onze gedecentraliseerde structuur, met centra verdeeld over het Belgische grondgebied en mobiele eenheden die naar de ondernemingen toe komen, heeft tot doel om fysiek dicht bij de ondernemingen te staan. ■ Kwaliteit Wij waken over de nastreving van onze doelstellingen door een systeem van kwaliteitsbeheer en door geregelde evaluaties van de vooruitgang die onze organisatie maakt in het behalen van die objectieven. Ons dienstenaanbod overstijgt de strikte interpretatie van preventie en bescherming om werknemers een optimale integratie van een goede levenskwaliteit op het werk te kunnen bieden. ■ Expertise Onze geloofwaardigheid is gestoeld op de deskundigheid en onpartijdigheid van onze preventieadviseurs. ■ Technische en morele onafhankelijkheid Wij staan ten dienste van de werkgemeenschappen die ondernemingen zijn, van de scholen en van alle andere types instellingen en voeren onze opdracht in technische en morele onafhankelijkheid uit. ■ Een goed humeur Wij zijn ernstig zonder onszelf al te serieus te nemen! CESI is de grootste Externe Dienst in Wallonië. Vandaag maken meer dan 16.000 bedrijven gebruik van onze diensten. Dit omvat zowel openbare als private ondernemingen die samen bijna 260.000 medewerkers tewerkstellen. Sinds 2010 is CESI ook officieel erkend door Vlaanderen en versterkt het haar positie daar en in Brussel.
5
02
WAAR HEEFT U CESI GEZIEN IN 2013?
DE CESI-CENTRA EN DE MOBIELE EENHEDEN
Een plaatselijke dienstverlening CESI waakt erover dat de aangesloten ondernemingen diensten in hun buurt aangeboden krijgen. Zo kunnen de ondernemingen rekenen op een lokaal beschikbaar medisch team dat aangepaste medische onderzoeken uitvoert en op experts die elke activiteit kunnen ontwikkelen die geschikt is om preventieve en beschermende acties te bevorderen ten dienste van hun beroep. Zo hebben we in 2013 ook twee nieuwe opleggers voor onze medibussen, beide uitgerust met digitale röntgenapparaten, in circulatie gebracht. Naast deze mobiele eenheden beschikt CESI over 27 centra en regionale antennes, waarvan 8 in Vlaanderen.
Inhuldiging van het nieuwe medisch centrum van CESI in Ciney op donderdag 30 mei 2013 Op 9 januari 2013 opende een splinternieuw medisch centrum de poorten in Ciney in de provincie Namen. Het gebouw werd ingehuldigd op 30 mei in aanwezigheid van de gemeentelijke overheden en andere hoogwaardigheidsbekleders uit de regio. Om de arbeidsgeneeskunde op een ludieke en gezellige manier te ontdekken, konden de gasten deelnemen aan workshops over gezondheid, ergonomie, veiligheid enz. Ze konden ook de inrichting van de medibussen bewonderen.
Infodag CAO 104 Op 31 januari 2013 organiseerde CESI in samenwerking met het UCM een infodag over Collectieve Arbeidsovereenkomst 104 betreffende het leeftijdsbeleid in de onderneming. De 130 aanwezige werkgevers kregen een volledig overzicht van de bepalingen van de nieuwe regelgeving. Daarnaast deelden klanten van CESI, zoals Sodexo en Aide&Soins à domicile uit Namen, laureaten van de Active Aging Awards 2012 van Business & Society, hun ervaringen met de aanwezigen. De deelnemers kregen dan ook diverse denkpistes aangereikt om hun actieplannen te ontwikkelen.
7
DE WAARDERING VAN CESI HET WETENSCHAPPELIJK FONDS
Het Wetenschappelijk Fonds van CESI heeft de financiering van onderzoekswerk in de vijf disciplines van het welzijn op het werk tot doel. In de loop van 2013 werd er belangrijke vooruitgang geboekt in het beheer van het Fonds, alsook in de waardering en de zichtbaarheid van het onderzoek. Onze website Alle informatie is nu beschikbaar op de splinternieuwe pagina's van het Wetenschappelijk Fonds op de website van CESI: nieuws, samenstelling van het wetenschappelijk comité, lopende projecten, onderzoekers, samenwerkingen, publicaties, ... Oproep tot projecten De oproep tot projecten die in september 2013 gelanceerd werd, betrof de volgende thema's, gekozen omwille van hun belang voor de gezondheid op het werk in de toekomst: ■ Psychosociale omgeving ■ RSI ■ Gevaarlijke stoffen ■ Management Op 13 februari 2014 heeft het wetenschappelijk comité twee van de acht genomineerde kandidaturen weerhouden. Wij zullen die aan u voorstellen in het
8
jaarverslag 2014. De Fondation Louvain In 2013 werd de samenwerking geboren tussen de Fondation Louvain (UCL) en CESI. De Fondation Louvain verleent ons advies en zichtbaarheid naar de onderzoekseenheden toe en mogelijke multidisciplinaire samenwerking tussen onderzoekseenheden. Het Wetenschappelijk Fonds van CESI levert zijn bijdrage, stelt zichzelf ter beschikking en maakt gezondheid op het werk bekend binnen het netwerk van de UCL. Dit partnerschap heeft veel weerklank gegeven aan de oproep tot projecten 2013 dankzij de efficiënte communicatiekanalen waar het toegang toe verschafte. Lopende projecten Beroepsmatige blootstelling aan ioniserende straling tijdens medische toepassingen. Dosimetrische studie en biologische dosimetrietest. Bijdrage aan de
vaststelling van de relatie tussen dosis en biologisch effect (risico). Promotor: Professor André WAMBERSIE, Medische Faculteit, UCL Onderzoekster: Dr. Veerle DECORTE, PA-AG, CESI Partner: Professor H. THIERENS, UGent Dr. Veerle Decorte kreeg de gelegenheid om de resultaten van haar onderzoek voor te stellen tijdens de Nationale Dagen van de Belgische Beroepsvereniging voor Arbeidsgeneesheren (BBVAG). Twee publicaties zijn momenteel in voorbereiding. De geselecteerde vakbladen zijn: Radioprotection Dosimetry & Occupational Medicine. Het FANC heeft ook belangstelling getoond voor de resultaten van dit onderzoek. Studie van de blootstelling van werknemers aan ethyleenoxide en propyleenoxide via biomonitoring. Professor Vincent HAUFROID, LTAP/UCL Dr. Tamara DOCTERS, CESI Sebastien MORO, CERTECH, Project Manager-Milieucoördinator Het onderzoeksproject loopt tot december 2014.
De lijst van publicaties kan geraadpleegd worden op de website van CESI. http://www.cesi.be/nl/cesi/onderzoek-en-ontwikkelingen/publicaties-en-mededelingen
COMMUNICATIE Web 2.0 en sociale netwerken Naast de mogelijkheid om de publicaties van de website via sociale media te delen, werden er ook "ondernemingsaccounts" gecreëerd op deze netwerken. LinkedIn «https://www.linkedin. com/company/cesi-pr-vention-etprotection?trk=hb_tab_compy_id_682061» Twitter @CESICommunicate. Medewerkers worden uitgenodigd om ook in eigen naam te netwerken via deze media. Intensifiëring van de e-mailcampagnes Onze nieuwsbrieven en e-mailings worden geapprecieerd door de klanten van CESI, zoals het inschrijvingspercentage van meer dan 40% aantoont. Deze communicatie wordt gestructureerd door middel van een nieuwe lay-out, waardoor de campagnes gebruiksvriendelijker, professioneler en frequenter zijn geworden. In 2013 werden vier nieuwsbrieven verstuurd. In 2014 zullen dat er 6 worden. Campagnes rond een evenement, een dienst of een opleiding zullen ook frequenter worden in 2014.
Nieuwe websites voor CESI en OneManagement In 2013 werd de publieke website van CESI helemaal in een nieuw jasje gestoken: een nieuwe lay-out, nieuwe navigatie en vooral de integratie van sociale mediatools. De site werd gebouwd met Drupal, een open source softwarepakket dat grote vrijheid biedt in het online plaatsen van content door talrijke verschillende auteurs (medisch toezicht, risicobeheersing, CEDIOB, Wetenschappelijk Fonds, aanwerving, communicatie). Deze auteurs hebben een opleiding schrijven voor het internet en basisprincipes van SEO genoten. Om het adequate beheer, de optimalisering en de vernieuwing van de inhoud te verzekeren, waken de auteurs erover om een procedure toe te passen voor het bijdragen en valideren van de inhoud door het toepassen van een gedeeld redactiecharter. Alle content kan gedeeld worden via LinkedIn en Twitter en trouwe klanten kunnen zich inschrijven op een RSS-dienst. De resultaten van deze acties hebben zich snel laten voelen met een vermeerdering van 85% van het aantal pagina's geïndexeerd door Google tussen 4 april 2013 (662 geïndexeerde pagina's) en 29 december 2013 (1208 geïndexeerde pagina's), met als gevolg een nettoverhoging van het aantal bezoekers dat door deze zoekmachine werd doorverwezen van 55 tot 64%. Het aantal bezoeken op de website van CESI blijft stabiel, wat een positief resultaat is rekening houdend met het feit dat de bezoeken aan het extranet niet meer worden meegerekend in de statistieken. De structuur van de site geeft zichtbaarheid aan de opleidingen die CESI aanbiedt en de mogelijkheid om daar online voor in te schrijven. Er werd een "opleidingsmodule" ontwikkeld om de syllabi en andere documenten in verband met de opleiding veilig te kunnen downloaden. OneManagement heeft ook een nieuwe website gecreëerd om haar diensten en opleidingen voor te stellen.
Mediacampagnes en diverse erkenningen De opening van het Centrum in Ciney heeft veel persaandacht opgeleverd in de regio, met artikels in La Libre Belgique Edition Namur op 5 juni 2013, Vers l’Avenir op 7 juni 2013 en Vlan Ciney op 19 juni 2013. CESI heeft ook deelgenomen aan Notre Avenir, een katern van MediaPlanet over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in La Libre Belgique in december 2013. Publicitaire katernen of artikels werden ook gepubliceerd in de bladen van onze partners ADIC, CCI en FASD. Prijs Gezondheid en onderneming 2013: De video "Postures", gecreëerd door de Fédération Bruxelloise des Entreprises de Travail Adapté (Febrap) en CESI heeft de prijs "Gezondheid en onderneming 2013" gekregen van de Europese Vereniging voor de Bevordering van de Gezondheid.
9
03
PROJECTEN 2013
CREATIE VAN EEN IT-AFDELING In de loop van 2012 heeft een reeks terugkerende informaticaproblemen CESI doen besluiten om een audit te laten uitvoeren door een extern bedrijf om deze problemen in kaart te brengen en er oplossingen voor te bedenken. De volgende problemen werden vastgesteld: ■ Onaangepaste methodes voor projectbeheer. ■ Geen echte beheersmethode voor ITSM (IT Service Management). ■ Onvoldoende competenties om op efficiënte wijze het groeiend aantal nieuwe technologieën gebruikt bij CESI te beheren. De voorgestelde oplossingen waren de volgende vier: 1. Oprichting van een IT-afdeling en aanstelling van een ICT Manager en een Service Manager. Voorheen bestond de IT-afdeling uit een team technische experts die deel uitmaakten van de administratieve afdeling, maar niet over specifieke IT-managementcompetenties beschikten. Gezien de groei van CESI en haar IT-behoeften, liet de behoefte aan gespecialiseerde competenties zich voelen. 2. Outsourcen van het beheer van de IT-infrastructuur. Er werd vastgesteld dat onze behoeften op het vlak van IT-infrastructuur relatief 'standaard' waren en dat het beheer ervan dus ook 'standaard' kon zijn. We hebben het bedrijf RealDolmen dus belast met het beheer van onze computers, servers, netwerken en printers. We hebben hen ook de werking van onze Service Desk toevertrouwd. Het doel was om de zeer talrijke competenties die we intern niet meer konden verwerven uit te besteden en zo de continuïteit van dienstverlening te verzekeren die we zelf niet gemakkelijk konden bewerkstelligen. 3. Versterking van het interne ontwikkelingsteam. Onze behoeften qua infrastructuur mogen dan wel 'standaard' zijn, onze professionele software en toepassingen zijn daarentegen erg specifiek voor CESI. In tegenstelling tot het infrastructuurbeheer hebben we dus beslist om ons ontwikkelingsteam te versterken en zo de talrijke ontwikkelingsprojecten die een meerwaarde bieden aan CESI beter te beheren. 4. Start van een missie om onze informaticaprocessen te verbeteren. Na de oprichting van een nieuw IT-managementteam hebben we een gerichte audit uitgevoerd van onze informaticaprocessen met het oog op het opstellen van een actieplan om prioritair de informaticaprocessen te verbeteren die de grootste risico's of de grootste toegevoegde waarde voor CESI opleverden.
VERBETERING VAN DE WERKING VAN DE ORGANISATIE
Versterking van onze methodologie voor projectbeheer De grote creativiteit van de CESImedewerkers levert een massa ideeën op waarvan een aantal leiden tot nieuwe projecten. Hoe gaan we van idee naar project? Hoe ontwikkelen we het project? Met wie? Hoe laten we het slagen? Hoe communiceren we erover? Deze en andere vragen werden aangesneden tijdens de
workshops waarin we de sleutelrollen en andere nuttige tools geïdentificeerd hebben. Van sponsor tot projectleider, van directiecomité tot projectcoördinatiecomité: alle rollen en verantwoordelijkheden van de actoren werden onderkend en geïntegreerd en zouden ons moeten in staat stellen de grote lijnen van een projectmethodologie te formaliseren in 2014.
11
Beslissingsondersteunende software Project Business Intelligence, dat volledig opnieuw herzien werd begin 2012, is in 2013 operationeel geworden. Naast een volledig opnieuw ontworpen datawarehouse heeft deze eerste fase van het project het volgende opgeleverd: een vijftiental managementverslagen, een honderdtal indicatoren en meerdere tientallen kwaliteitscontroles van onze gegevens. Het project heeft ook een interface gebouwd (geïntegreerd met Sharepoint) waar de gebruikers de ontwikkelde tools kunnen gebruiken, maar ook de manier kunnen bekijken waarop de indicatoren berekend worden. Het resultaat is een case study die de consultancyfirma Business & Decision (onze partner in dit project) aan Microsoft zal voorstellen. Digitalisering van de vakgebiedprocessen
E-services
■ Phasing out Ergomed Na meer dan tien jaar trouwe dienst hebben we beslist onze 'vakapplicatie' Ergomed te vervangen. Gaan we de opvolger intern ontwikkelen of een bestaande tool aanschaffen op de markt? Het antwoord op die vraag moet onder meer gebaseerd worden op een nauwkeurige inventaris van de operationele processen die door de huidige applicatie verzorgd worden. Dat is een hele opdracht met zoveel functiegebieden! Door een synthese te maken van de functionaliteiten die de nieuwe tool moet bevatten en een lijst van verbeteringen die aangebracht moeten worden, heeft het team van een tiental medewerkers de basis kunnen leggen van de specificaties voor de phasing out van Ergomed die begin 2014 zou moeten beginnen.
MyCESI We moeten nog veel vooruitgang boeken op het vlak van interactieve tools: daar moet de ontwikkeling van de nieuwe klantenzone MyCESI een mouw aan passen. MyCESI zal alle informatie bevatten die we met onze klanten delen. Het moet een evoluerend platform worden dat in de toekomst ook innovatieve tools kan integreren. De voltooiing van de eerste fase van dit project is voorzien voor het eerste kwartaal van 2014.
■ Digitalisering van het dossier Pesterij Het beheer van de klachten over pesten op het werk is een activiteit die blijft uitbreiden en het psychosociale team was dan ook op zoek naar een tool die de papierberg kon vervangen. Een oplossing werd ontwikkeld en geïntegreerd in de CRM met bijzonder veel aandacht voor de beveiliging van de gevoelige persoonsgegevens. ■ Digitalisering van het dossier Arbeidsongeval In het kader van het federaal actieplan 'Farao' ontvangen de EDPB's sinds midden 2013 de gegevens over de arbeidsongevallen in digitaal formaat. De gegevens komen binnen in ruwe vorm en er moest dus een algoritme ontwikkeld worden om ze te interpreteren, zodat ze geïntegreerd kunnen worden in een digitaal dossier dat ook ontwikkeld en geïntegreerd werd in onze CRM. Deze ontwikkeling werd aangevat eind 2013 en zou tijdens de eerste helft van 2014 afgesloten moeten worden. ■ Digitalisering van het Medisch dossier De ontwikkelingen van het digitale medische dossier gingen verder gedurende 2013, maar hebben nog geen stabiele versie opgeleverd die op grote schaal ingezet kan worden. De ergonomische aspecten van de tool werden al enthousiast onthaald door de pilootgebruikers, maar eind 2013 werkten de informatici nog aan een offlineversie voor mobiele gebruikers zonder internetverbinding.
12
My CEDIOB CEDIOB (Centrum voor Documentatie en Informatie gewijd aan de Observatie van Beroepen) is het Documentatiecentrum van CESI. De documentatie wordt er geselecteerd en geanalyseerd met het oog op de nood aan informatie die zich richt op preventie en bescherming op het werk. Weldra zal CEDIOB op de website van CESI in interactieve modus gaan en MY CEDIOB worden! Door de creatie van een interactief documentatiecentrum willen we CEDIOB meer zichtbaarheid geven en de grootste troef ervan benadrukken: de dienstverlening aan de beroepen! Ondersteuning van onze administratieve procedures Om het manuele bijwerken van onze gegevens te beperken, hebben we een protocol voor gegevensuitwisseling (permanente actualisering van de personeelsgegevens) met onze grote klanten ontwikkeld. De klanten die naar ons doorverwezen worden door het sociaal secretariaat van de UCM zullen trouwens weldra kunnen genieten van een snellere aanmaak van hun dossier dankzij de ontwikkeling van een oplossing om de gegevens op een meer gestructureerde manier te communiceren (voltooiing project in 2014).
VERDERE ONTWIKKELING IN VLAANDEREN In 2013 werden de activiteiten van CESI in Vlaanderen verder uitgerold. Zo is de voorbereiding van start gegaan om een bijkomend regionaal centrum te openen nabij de haven van Antwerpen. Het pand werd aangekocht en volledig ingericht als medisch en administratief centrum. In januari 2014 is het operationeel in gebruik genomen en in juni 2014 volgde de plechtige inhuldiging. Op vlak van personeelsbezetting werd er een extra voltijdse preventieadviseurarbeidsgeneesheer aangeworven om medische onderzoeken te realiseren in de Vlaamse centra. Het betreft voornamelijk dienstverlening voor de grote nationale klanten met regionale zetels. Het documentatiecentrum CEDIOB werd systematisch tweetalig uitgebouwd zodat alle preventieadviseurs toegang hebben tot actuele informatie m.b.t. welzijn op het werk. Dit gaat van inhoudelijke thema’s tot nieuwe wetgeving. Dankzij een vernieuwd ‘extranet’ (klantenzone MyCESI) zullen klanten in 2014 gemakkelijk over alle nuttige informatie kunnen beschikken. Op vlak van CRM (centraal klantenbeheersysteem) werd een project afgewerkt zodat de operationele ‘flow’ administratief kan worden verwerkt in het
Nederlands. De eerste prioriteit is om met de klanten te kunnen communiceren in de eigen taal. In de toekomst zullen er nog inspanningen worden geleverd om andere softwaretools met impact op de externe communicatie tweetalig te maken. Commercieel gezien werd er, naast de realisatie van een aantal nieuwe aansluitingscontracten (Generali groep, Hudson Belgium, …), naar gestreefd om de naambekendheid en zichtbaarheid van CESI in Vlaanderen te verhogen. Een goed voorbeeld hiervan is de aanwezigheid tijdens de Prenne’s (seminarie- en netwerkevenementen) die regelmatig worden georganiseerd door Prebes. Ook werd er in 2013 een structurele samenwerking met externe partner Cresept opgestart om Nederlandstalige opleidingen te voorzien. De uitbreiding van het aanbod betreft basisopleidingen EHBO, preventieadviseur niveau III en brandpreventie. De specifieke inhoud van de CESI opleidingen is terug te vinden in de catalogus opleidingen en diensten, welke in de nieuwe huisstijl werd omgezet. Tevens werden er twee nieuwe modules toegevoegd, nl. “dienstenpacks” en “OneManagement”. De eerste module betreft een aanbod
van multidisciplinaire dienstverlening. De module OneManagement kadert in de diversificatie van de dienstverlening (opleiding, coaching en advies inzake HR organisatie en management) en de operationele synergie met CESI als externe preventiedienst. Het vormt een indrukwekkend geheel. In 2014 wordt de samenwerking tussen CESI en OneManagement structureel vormgegeven door middel van een integratie van de twee entiteiten op groepsniveau. De uitdagingen op vlak van marktoriëntatie in Vlaanderen zijn dezelfde. We spreken voortaan van de “groep CESI”. De interne organisatie, coördinatie en communicatie wordt bevorderd door doelgerichte bespreking en opvolging van de beleidsplanning binnen het “Comité Vlaanderen” (COVLA). De regionaal directeur Vlaanderen verenigt de nodige krachten binnen het overlegorgaan teneinde de strategische doelstellingen te bereiken. De verschillende departementen zullen hard blijven samenwerken om de naam van kwalitatieve, nationale marktspeler in de preventiewereld waar te maken. Kortom, 2013 was een boeiend jaar. In de toekomst zal u zeker nog van de groep CESI horen.
13
INNOVATIEBELEID Cap WorK: ‘Dis’ability Management of beheer van de arbeids(on)geschiktheden Cap Work ontwerpt alle programma's voor het werkbehoud en de werkhervatting na een lange periode van arbeidsongeschiktheid met of zonder blijvende functionele problemen. Deze programma's worden binnen CESI verzameld onder de noemer Cap Work (Connected actions to promote Work).
en de toename van ongeschiktheid door RSI en psychosociale problemen hebben een bewustwording in gang gezet in de bedrijfswereld en bij de overheid, die een wettelijk kader voorbereiden voor een multidisciplinaire aanpak van deze problematiek.
pijlers van de arbeid:
Verenigingen van huisartsen, adviserende artsen en arbeidsgeneesheren tonen zich eveneens bereid om actief samen te werken.
■ Werkhervatting en integratie in de drie fases van ongeschiktheid
Als professioneel orgaan voor de gezondheid op het werk en in lijn met onze missie heeft CESI een prioriteit gemaakt van de ontwikkeling van het project Cap Work, waarmee de ondernemingen de middelen krijgen om met dit almaar meer frequent voorkomende fenomeen om te gaan.
Cap Work zal talrijke wettelijke, organisatorische, psychologische en soms financiële obstakels moeten overwinnen om mogelijkheden voor gemakkelijke werkhervatting te kunnen realiseren.
Het project wil deel uitmaken van een globaal ontwikkelingsbeleid voor de beroepen binnen CESI. Het kan enkel slagen als allen zich ervoor inzetten. Er is dan ook voorzien dat het geïntegreerd zal worden in het actieplan van elk departement.
Het project zal actieplannen opmaken die op het niveau van een gezondheidsdienst op het werk zullen kunnen toegepast worden en die gebaseerd zijn op verschillende
En omdat het niet enkel gaat om de inhoud van het programma, zal er tegelijkertijd ook een gepast en gericht communicatiebeleid ontwikkeld worden.
De verouderende bevolking, het gebrek aan werknemers met de juiste kwalificaties
■ Het structureren van onmiddellijk toepasbare acties op het terrein ■ Het bevorderen van gezondheid op het werk ■ Het behoud van de werknemer
OneManagement biedt klanten persoonlijke diensten op maat aan, waaronder managementopleidingen en trainingen in persoonlijke efficiëntie, talent management, bedrijfsconsultancy en HR en teamcoaching.
14
ONEMANAGEMENT Het afgelopen jaar werd getekend door een belangrijke versterking van het team met de komst van een nieuwe directeur, consultant en account manager. Na de eerdere aanwerving van een consultant in 2012 is het team nu compleet. De aflossing van de twee oprichters is dus definitief verzekerd. 2013 werd ook gekenmerkt door een versterkte integratie in de groep. De uitwisseling van informatie en de ontwikkeling van gezamenlijke benaderingen hebben uitdrukking gevonden in samenwerkingsverbanden tussen de medewerkers van de verschillende departementen van de nieuwe groep en in de overname van een reeks gedeelde processen. Zo is OneManagement nu geïntegreerd in het CRM-systeem en de dienstencatalogus van de groep.
Zonder de eigen professionele identiteit en de eigen werkingsmodellen op te geven, wordt OneManagement het dienstenplatform "Management en organisatorische ontwikkeling" van de groep CESI, op hetzelfde niveau als het Medisch Departement en het Departement Risicobeheersing. OneManagement investeert trouwens volop in een nieuw gamma diensten met betrekking tot "talent management". Dit gamma zal een van de speerpunten worden in het beleid van toenadering tot de historische partners van de groep dat in 2014 gevoerd zal worden. Nieuwe competenties werden ontwikkeld binnen het team en specifieke tools worden momenteel aangekocht.
Het activiteitenverslag voor 2013 van OneManagement is als bijlage bij het activiteitenverslag van CESI gevoegd.
15
04 DE KLANTEN
DE WET OP OVERHEIDSOPDRACHTEN De nieuwe wetgeving met betrekking tot overheidsopdrachten is op 1 juli 2013 van kracht geworden voor alle aankopen van goederen en diensten in de non-profitsector. De nieuwe wettelijke bepalingen hebben directe consequenties gehad voor de commerciële activiteiten van CESI in 2013. Het aantal specificaties dat we in het kader van aanbiedingen voor aansluiting ontvangen hebben, heeft het prospectiewerk in belangrijke mate uitgebreid. Er werden ons ook meerdere opzeggingen betekend met het oog op het conformeren aan deze nieuwe wetgeving. In de toekomst zal dit een belangrijke uitdaging worden voor CESI gezien het feit dat 27% van de werknemers van onze klanten in de non-profitsector werkt (gezondheid, maatschappelijke dienstverlening).
ONTWIKKELING EN CONCURRENTIEPOSITIE VAN DE DIENST Evaluatie van het aantal ondernemingen en werknemers 2005-2013
Jaar
# Onder nemingen
Personeels bestand
Gemiddeld aantal werknemers/ onderneming
EOW
Percentage onderwor penheid EOW
2005
13.205
209.806
15,89
120.119
57,3%
2006
13.736
217.793
15,86
123.395
56,7%
2007
14.197
226.840
15,97
127.047
56,0%
2008
14.754
231.085
15,66
136.649
59,1%
2009
15.508
234.934
15,15
140.344
59,7%
2010
15.593
244.717
14,80
145.066
59,2%
2011
16.761
250.505
14,94
151.310
60,3%
2012
16.698
249.690
14,95
151.345
60,6%
2013
16.790
259.481
15,45
157.413
60,6%
Jaar
2009
2010
2011
2012
2013
Gemiddelde werknemers/bedrijf
15,15
14,8
14,94
14,95
15,45
Gemiddelde EOW/bedrijf
19,05
8,8
9,0
9,06
9,37
% EOW
59,74%
59,2%
60,3%
60,6%
60,6%
% NOW
36%
35,5%
34,3%
33,3%
32,4% 17
Verdeling personeelsbestand per ondernemingsgrootte Aantal ondernemingen Grootte
Aantal
Personeelsbestand
%
Aantal
%
2102
2013
2012
2013
2012
2013
2012
2013
meer dan 1000
23
23
0,14%
0,14%
51.647
54.178
20,68%
20,88%
200-999
148
171
0,88%
1,02%
55.055
62.618
22,05%
24,13%
50-199
618
594
3,70%
3,54%
59.316
58.633
23,76%
22,60%
20-49
1.021
1.005
6,11%
5,99%
31.332
30.867
12,55%
11,90%
5-19
3.633
3.800
21,76%
22,63%
32.831
34.150
13,15%
13,16%
2-4
4.807
5.301
28,79%
31,57%
13.256
14.395
5,31%
5,55%
<=1
6.448
5.896
38,62%
35,12%
6.253
4.640
2,50%
1,79%
Totaal
16.698
16.790
249.690
259.481
1/ Het totale aantal aangesloten ondernemingen is vrijwel stabiel gebleven (+2 ondernemingen) tegenover 31/12/2012. 2/ We stellen een toename van 3,92% vast in het totale aantal gedekte werknemers tegenover 31/12/2012, vooral in het segment van ondernemingen met een personeelsbestand >= 200 werknemers.
18
Verloop van ondernemingen en personeelsbestanden Verloop in 2013 (bewegingen tussen ondernemingen aangesloten in 2013 (inkomend) en zij die CESI verlieten in 2013 (uitgaand)) Aantal ondernemingen
Aantal medewerkers
Grootte
31/12/2012
31/12/2013
Inkomend
Uitgaand
Inkomend
Uitgaand
meer dan 1000
23
23
21
22
2.502
2.740
200-999
148
171
73
54
2.310
1.700
50-199
618
594
14
36
1.187
2.912
20-49
1.021
1.005
27
58
785
1.764
5-19
3.633
3.800
159
212
1.349
1.798
2-4
4.807
5.301
421
417
1.064
1.100
<=1
6.448
5.896
1.337
1.338
946
1.280
Totaal
16.698
16.790
1.967
2.068
10.143
13.294
EXTERNE GROEI
-3.15
INTERNE GROEI
12.9425
Het totale aantal aangesloten ondernemingen is vrijwel stabiel gebleven tegenover 31/12/2012. In het segment van ondernemingen met 20 tot 199 werknemers is er een negatief verloop van ondernemingen (-61), met dubbel zoveel "uitgaande" als "inkomende" ondernemingen. Dat heeft een rechtstreekse weerslag op het aantal werknemers - een verschil van 2.704. Dat komt overeen met een gemiddeld personeelsbestand van 28,75 werknemers per "uitgaand" bedrijf. Gegevens over de "inkomenden" in 2013: 10.143 "inkomende werknemers" 2 aangesloten ondernemingen met een personeelsbestand groter dan 1.000 werknemers: ziekenhuis St Joseph in Bergen – Warcquignies, het gemeentebestuur en OCMW van SintLambrechts-Woluwe. 7 aangesloten ondernemingen met een personeelsbestand tussen 200 en 999 werknemers: de vzw Aide et Soins à domicile in de provincie Luxemburg, Generali Belgium SA, Thomas & Piron Bâtiments SA, vzw Centre Coordonné de l’Enfance, het gemeentebestuur van Herve en de OCMW's van Herve en Enghien. Gegevens over de "uitgaanden" in 2013: 13.294 "uitgaande werknemers" ■ Gemeentebestuur van Elsene (Arista): commercieel aanbod in het kader van de overheidsopdrachten ■ vzw ziekenhuis Epicura (Adhesia): commercieel aanbod in het kader van de overheidsopdrachten ■ TEC Waals-Brabant (Arista): commercieel aanbod in het kader van de overheidsopdrachten ■ Avia Partner (Adhesia): nationaal commercieel aanbod Nationale ondernemingen: in 2013 hebben we 1 entiteit binnengehaald verbonden met een nationaal contract: Multifix verbonden aan de groep Mactac in Soignies 1. vzw ziekenhuis Bergen – Henegouwen, gemeentebestuur en OCMW van Sint-Lambrechts-Woluwe 2. gemeentebestuur van Elsene en vzw ziekenhuis Epicura 3. de vzw Aide et Soins à Domicile in de provincie Luxemburg, Generali Belgium SA, Thomas & Piron Bâtiments SA, vzw Centre Coordonné de l’Enfance, het gemeentebestuur van Herve en de OCMW's van Herve en Enghien 4. vzw ziekenhuis Dinant, TEC Waals-Brabant, vzw L’Atelier, UNDA nv en vzw Collège Notre-Dame de Bonsecours 5. Deze toename is sterk beïnvloed door de nieuwe berekeningsmethode voor personeelsbestanden in 2013
19
Verdeling over de verschillende sectoren (personeelsbestand CESI) 2012-2013 Personeelsbestand Sector
31/12/2012
31/12/2013
EOW % personeels bestand totaal1
31/12/2012
31/12/2013
% EOW totaal
Strategische sectoren Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (Q)
67.302
71.395
27,58%
57.269
60.304
38,42%
Industrie (C)
31.476
29.966
11,58%
22.610
21.721
13,84%
Onderwijs (P)
44.834
44.260
17,10%
12.794
12.851
8,19%
Andere belangrijke sectoren Handel (G)
24.276
23.865
9,22%
12.198
12.092
7,70%
Collectieve diensten2
17.722
24.054
9,40%
10.642
11.588
7,38%
Bouwnijverheid (F)
13.364
12.972
5,01%
9.337
9.722
6,19%
Openbaar bestuur (O)
9.320
10.833
4,19%
6.722
7.079
4,51%
Vrije beroepen (M)
8.630
9.723
3,76%
4.535
4.950
3,15%
Vervoer (H)
5.394
5.774
2,23%
4.079
3.720
2,37%
Verschaffen van accommodatie en maaltijden (I)
7.524
6.932
2,68%
4.054
4.425
2,83%
Overige diensten (S)
8.245
7.315
2,83%
3.904
3.899
2,48%
Financiële activiteiten en verzekeringen (K)
5.939
6.413
2,48%
1.939
2.040
1,30%
Winning van delfstoffen (B)
805
788
0,30%
654
653
0,42%
Landbouw (A)
753
706
0,27%
475
499
0,32%
Exploitatie van en handel in onroerend goed (L)
724
812
0,31%
294
319
0,20%
Informatie en communicatie (J)
2.164
2.686
1,04%
689
847
0,54%
De verdeling van de CESI-werknemers over de strategische activiteitensectoren duidt op een toename van het aantal personeelsleden. Deze toename speelt meer in de sector gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (+1%) dan in de sectoren industrie en onderwijs.
20
1. Dit cijfer houdt geen rekening met klanten aan wie geen NACE-code werd toegewezen (<1.000 werknemers) 2. Collectieve diensten omvatten: administratieve en ondersteunende diensten (N) | huishoudens als werkgever (T) | kunst, amusement en recreatie (R) | distributie van water, afval- en waterbeheer en sanering (E) | productie en distributie van elektriciteit en gas (D)
Marktaandeel per sector 2012
2013
Sector Strategische sectoren Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (Q)
30,15%
33,45%
0,02%
13,93%
32,06%
35,90%
0,04%
14,72%1
Industrie (C)
5,22%
22,73%
0,24%
6,14%
4,03%
21,61%
0,36%
5,88%
Onderwijs (P)
13,35%
32,44%
0,00%
12,14%
14,43%
30,67%
0,05%
11,87%
Andere belangrijke sectoren Handel (G)
6,60%
14,88%
0,24%
4,86%
5,38%
14,63%
0,46%
4,75%
Collectieve diensten2
10,65%
9,62%
0,05%
4,06%
15,67%
11,22%
0,29%
5,36%
Bouwnijverheid (F)
4,42%
18,72%
5,01%
6,10%
3,45%
18,20%
0,10%
5,92%
Openbaar bestuur (O)
3,30%
4,37%
0,06%
2,27%
5,38%
14,63%
0,46%
4,75%
Vervoer (H)
1,02%
8,21%
0,19%
2,33%
0,43%
9,08%
0,16%
2,42%
Verschaffen van accommodatie en maaltijden (I)
5,87%
22,03%
0,10%
6,58%
5,66%
19,90%
0,17%
6,11%
Financiële activiteiten en verzekeringen (K)
7,38%
6,47%
0,02%
4,55%
7,12%
10,92%
0,08%
4,98%
Winning van delfstoffen (B)
68,75%
34,98%
0,00%
29,01%
56,52%
33,54%
0,00%
27,51%
Landbouw (A)
20,41%
19,13%
0,43%
3,48%
6,12%
17,53%
0,77%
3,56%
Exploitatie van en handel in onroerend goed (L)
3,56%
9,79%
0,04%
3,65%
5,05%
9,72%
0,01%
4,04%
Informatie en communicatie (J)
1,94%
8,68%
0,24%
2,20%
2,45%
11,56%
0,23%
2,82%
Vrije beroepen (M)
14,15%
12,98%
0,44%
5,96%
15,95%
13,67%
0,73%
6,61%
Overige diensten (S)
7,40%
29,21%
1,36%
10,79%
7,33%
27,32%
0,26%
9,73%
TOTAAL
8,98%
18,77%
0,15%
6,55%
9,71%
19,15%
0,24%
6,79%
Het marktaandeel in de verschillende strategische activiteitensectoren heeft bewegingen gekend in 2013. De sector maatschappelijke gezondheidszorg kent een kleine toename (+0,79%) tegenover 2012, vooral dankzij de aansluiting van het ziekenhuis St Joseph in Bergen – Warcquignies en de vzw Aide et Soins à Domicile in de provincie Luxemburg. De sectoren industrie en onderwijs kennen een lichte terugval (-0,26% en -0,27%), die vooral te wijten is aan het vertrek van onderwijsinstellingen uit Henegouwen en enkele industriële ondernemingen.
1. Het marktaandeel wordt in 2013 berekend op basis van de nationale en gewestelijke rekeningen 1995-2012 (gepubliceerd door de BNB in maart 2014). De verhouding wordt bepaald tussen het personeelsbestand van ondernemingen aangesloten bij CESI en het totale personeelsbestand per activiteit (NACE 2008) en per gewest. 2. Betekent dat de verandering kleiner dan 0,10% is, dan 0,10%.
betekent een daling van meer dan 0,10% en
betekent een toename van meer
21
Nationaal, gewestelijk en provinciaal marktaandeel in 2013
2010
2011
2012
2013
6,56%
6,66%
6,55%
6,79%
8,10%
8,93%
8,98%
9,71%
19,41%
19,23%
18,77%
19,15%
0,20%
0,20%
0,15%
0,24%
2010
2011
2012
2013
Brussel
8,10%
8,93%
8,98%
9,71%
Namen
31,40%
30,06%
29,54%
30,11%
Luik
12,36%
12,22%
11,77%
12,09%
Luxemburg
18,89%
20,32%
19,82%
21,15%
Henegouwen
17,94%
18,00%
17,17%
17,40%
Waals-Brabant
29,97%
29,37%
29,66%
29,98%
West-Vlaanderen
0,06%
0,05%
0,04%
0,05%
Oost-Vlaanderen
0,05%
0,06%
0,07%
0,08%
Limburg
0,01%
0,01%
0,04%
0,12%
Vlaams-Brabant
0,97%
0,93%
0,97%
1,03%
Antwerpen
0,04%
0,06%
0,11%
0,09%
België Brussel
Waals Gewest
Vlaams Gewest
In 2013 is ons nationale, gewestelijke en provinciale marktaandeel gestegen (+0,24%). De grootste stijging is waarneembaar in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (+0,73%), gevolgd door het Waalse Gewest (+0,38%) en tenslotte het Vlaamse Gewest (+0,09%). 22
Op provinciaal niveau is de provincie Luxemburg de grootste stijger met +1,33%.
De concentratie van de sector
2011 Positie1
EDPB
2012 Omzet2
EDPB
Omzet3
Groei
1
62.580
66.177
5,7%
2
54.392
55.741
2,5%
3
41.062
40.652
-1,0%
4
33.808
37.079
9,7%
5
29.726
34.826
17,2%
6
26.360
26.707
4,2%
7
25.636
25.602
-2,9%
8
20.366
20.575
1,0%
9
19.063
19.768
3,7%
10
6.872
6.093
3,1%
11
5.907
4.878
-29,0%
12
6.766
Médimar
137
319.902
13
325.772
TOTAAL
13
3.8%
De sector van de externe diensten voor preventie en bescherming kent een groei van + 3,80%. Drie diensten laten voor hun gemiddeld omzetcijfer een groei van meer dan 5% optekenen: Idewe, Attentia en Securex. De groei van Attentia valt te verklaren door de fusie met CBMT. Drie diensten krijgen dan weer te maken met een negatieve groei: Provikmo, Arista en Mediwet. CESI daarentegen realiseert een groei die hoger ligt dan die van de sector: een omzetcijfer dat met +4,2% gestegen is in vergelijking met 2012, waardoor CESI stijgt in de nationale ranking. Het stijgt van de zevende naar de zesde plaats. De fusie van Arista en SPMT werd ondertussen aangekondigd. Bij de redactie van dit verslag waren de cijfers voor 2013 nog niet beschikbaar.
1. Ranking opgesteld op basis van het vorig jaar door de nationale bank gepubliceerde omzetcijfer. 2. In miljoen euro. Omzet 2011 3. In miljoen euro. Omzet 2012
23
05
SOCIAAL VERSLAG
EVOLUTIE VAN HET PERSONEELSBESTAND 350 304
294
300 250
221
208
200
301
220
150 100
86
83
81
50 0 M
V
TOTAAL
M
31/12/2011 Medewerkers in loondienst
V
TOTAAL
M
31/12/2012
V
TOTAAL
31/12/2013
46
163
209
44
175
219
45
174
219
Zelfstandigen
40
45
85
39
46
85
36
46
82
Totaal
86
208
294
83
221
304
81
220
301
Evolutie van het aantal VTE in loondienst
300 250 200 150 100 50 0 2011
2012
2013
Directie
7,00
7,00
7,00
PA-AG
61,39
65,22
63,83
Paramed.
66,89
66,86
69,85
Technici-chauffeurs
12,6
11,98
12,03
PA-RB
25,34
26,87
29,13
Administr.
47,32
51,15
50,49
Totaal
220,45
229,08
232,33
De tewerkstelling uitgedrukt in "voltijds equivalenten" is 232,33 (+ 3,25).
25
40
PERSONEELSVERLOOP
35 30 25
Personeelsbewegingen (aankomst/vertrek) In tegenstelling tot de vorige boekjaren, waarin we meer nieuwkomers dan vertrekkende werknemers telden (+13 in 2011 en +10 in 2012), zien we dit jaar meer vertrekkers dan nieuwkomers met een totaal van -3, vooral omwille van het einde van een aantal contracten van bepaalde duur die op 31/12/2012 nog liepen en het niet vervangen van een aantal vetrekkende werknemers.
20 15 10 5 0 Medewerkers in loondienst
Zelfstandigen
Medewerkers in loondienst
Aanwervingen
Zelfstandigen
Vertrekkenden 2011
2012
2013
46,88%
De evolutie van de redenen van vertrek kent de volgende verdeling:
36,67%
50%
Overlijden 26
Ontslagna me
Einde vervan gingscon tract
Einde contract bepaalde duur
Ontslag
Ontslag proefperi ode
Eindeloop baan 2011
10,00%
3,13%
10,00%
10,00%
6,67%
0,00%
0,00%
0,00%
6,25%
6,67%
3,33%
9,38%
23,33%
20,00%
3,33%
0,00%
0,00%
0,00%
0%
0,00%
10%
12,50%
9,38%
12,50%
20%
16,67%
30%
16,67%
30,00%
40%
(Vervroegd) Statuutver Pensioen andering 2012
2013
Verloop (vertrek/bestand) Het personeelsverloop bedraagt 9,97% (6,98% zonder de contracten van bepaalde duur, voor vervangingsopdrachten en statuutveranderingen). De evolutie van dit percentage tijdens vorige boekjaren toont een trager verloop van het "vaste" personeel, zoals onderstaande tabel illustreert. We kunnen daaruit afleiden dat onze werknemers meer loyaliteit vertonen.
12 10,88
10 8
8,16 7,24
6
Verloop
2
Zonder CBD/VC/STAT
0 2012
48,91
47,08
46,25
43,57
43,15
42,56
6,98
4
2011
2013
Leeftijd en anciënniteit De gemiddelde leeftijd en anciënniteit van het personeel (medewerkers in loondienst en zelfstandigen) kent een lichte stijging. In het jaar 2013 doen zich weinig belangrijke bewegingen voor.
40
13,25
11,29
10,69
10
10,88
10,55
20
12,19
30
2011
0 Medewerkers in loondienst
2013
6%
7,80%
5,65%
7%
6,25%
8%
7,82%
Gemiddelde anciënniteit
2%
2,34%
3%
2,64%
4%
2,40%
5% 2,10%
Absenteïsme van medewerkers in loondienst Het totale absenteïsme omvat afwezigheid wegens ziekte, ongevallen in het privéleven en arbeidsongevallen en alle andere vormen van afwezigheid met uitzondering van loopbaanonderbrekingen die afgetrokken worden van de werktijd. Dit omvat: toegestane afwezigheid, vrijwillige afwezigheid, educatief verlof, verlof wegens omstandigheden, moederschapsverlof, verwijdering, adoptieverlof, vaderschapsverlof, dwingende familiale redenen, verlof voor medische bijstand of palliatief verlof.
2012
Zelfstandigen
5,28%
Gemiddelde leeftijd
2,26%
Zelfstandigen
7,00%
Medewerkers in loondienst
2,25%
50
9,97
9,87
1% 0% Tot.
Tot. in loondienst
ZV-AO-OPL
Het totale absenteïsme in 2013 bedraagt 7,80%, een gelijkaardig cijfer als vorig jaar. Het absenteïsme wegens ziekte, ongevallen in het privéleven of arbeidsongevallen daalde licht tot 5,69%. De betaalde afwezigheden stegen zeer licht tot 2,64%.
Betaald ZV-AO
27
06
MAATSCHAPPELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID EN DUURZAAMHEID
MVO BIJ CESI, EEN INTERNE EN EXTERNE OPPORTUNITEIT Algemene overweging In de loop van het laatste kwart van de twintigste eeuw is de vraag naar de doeleinden (en de legitimiteit) van de onderneming stelselmatig breder geworden. De creatie van rijkdom en waarde, wat traditioneel als het doel van de onderneming werd voorgesteld, wordt meer en meer geïntegreerd in het ruimere kader van de bijdrage van de onderneming aan de ontwikkeling van de maatschappij. De werking van een onderneming kan niet begrepen en gemeten worden aan de hand van boekhoudkundige, economische en financiële criteria alleen. De beoordeling van de werking van ondernemingen en organisaties moet de impact van hun activiteiten op hun menselijke en natuurlijke omgeving meerekenen. Een duurzame onderneming vereist naast economische ook sociale en ecologische prestaties. Een "externe" strategische kans De gezondheid en veiligheid van de medewerkers van ondernemingen zijn centrale elementen in hun sociale werking. Bruggen bouwen tussen de thema's gezondheid, veiligheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid enerzijds en de organisatorische werking anderzijds, opent een opportuniteit voor onze EDPB. In die optiek zijn onze opdrachten niet meer enkel een wettelijke verplichting, maar leveren zij een positieve bijdrage aan de ontwikkeling van de organisatie door de menselijke factor te valoriseren. Engagement van het management Als we ons aanbod willen positioneren als een onderdeel van MVO, is het ook logisch dat we onze managementactiviteiten veranderen en onze maatschappelijke verantwoordelijkheid vertalen in concrete projecten.
De milieulunches
IMPLEMENTATIE VAN EEN GESTRUCTUREERD EN GEFORMALISEERD MILIEUBELEID Sinds 2009 zet CESI zich in voor het milieu: we begonnen toen in onze hoofdzetel in Brussel en in 2013 hebben we het programma uitgebreid en geofficialiseerd in alle centra. De getroffen maatregelen zijn officieel beloond door het BIM dat onze hoofdzetel in november 2012 het label "Ecodynamische onderneming twee sterren" toekende. Deze ecologische dimensie is opgenomen in onze managementpraktijken en bepaalt onze gedragingen op basis van 3 principes: Vermindering van de energiefactuur: ■ Bouw van een centrum met laag energieverbruik in Marche (fotovoltaïsche panelen, ventilatiesysteem met dubbele stroming, warmtepomp, ...) ■ Bouw van een passief gebouw voor het centrum in Ciney ■ Installatie van fotovoltaïsche panelen ■ Energieaudits in de maatschappelijke zetel: deze hebben reeds enkele energieverslindende installaties aan het licht gebracht. Deze audits werden uitgebreid tot andere centra in 2013 (Namen, Luik, Louvain-La-Neuve, Bergen). We geven enkele voorbeelden van getroffen maatregelen: ■ Vervanging van verwarmingsketels: installatie van condensatieketels ■ Isolatie van het dak en de muren ■ Vervanging van de verlichting door spaarlampen ■ en intelligente verlichting in de gemeenschappelijke ruimtes: sanitaire ruimtes, garage, trapportalen, inkomhal ... Afvalsortering: ■ Verplicht voor Brusselse ondernemingen sinds februari 2014, maar al door CESI toegepast in Brussel sinds 2009. Sorteren wordt geleidelijk ingevoerd in alle centra. Opname van ecologische criteria in ons aankoopbeleid: ■ Gebruik van gerecycled papier in alle fotokopieermachines + controle op papierverbruik ■ Gebruik van ecologische schoonmaakproducten ■ Gebruik van elektronische maaltijdcheques ■ Veralgemening van brochures in digitaal formaat Het milieubeleid is een praktijk die altijd en overal toegepast wordt: andere nieuwe en creatieve ideeën worden voortdurend voorgesteld om het personeel bewust te maken van daden die de ecologische voetafdruk van CESI kunnen verkleinen. Zo hebben we in 2013 de Milieulunches ingevoerd. Hierbij komen de medewerkers van CESI samen en stelt een van hen een milieuproject voor dat hem of haar nauw aan het hart ligt. 2014 wordt het jaar van de communicatie rond het milieuproject van CESI: verschillende communicatie- en bewustmakingscampagnes zullen gevoerd worden in het kader van het actieplan.
29
Passiefgebouwen Het nieuwe centrum in Ciney voldoet aan de vereisten voor een Passiefgebouw, met een maximaal energieverbruik van 15 kW/m² per jaar om 's zomers en 's winters een comfortabele binnentemperatuur te bereiken. CESI zet zich in voor een beleid van duurzame ontwikkeling en zal actief werken aan een vermindering van haar energieverbruik en het gebruik van groene energie in haar gebouwen en infrastructuur bevorderen.
Het BIM-label 'Ecodynamische Onderneming 2 sterren' In maart 2013 heeft CESI het label Ecodynamische Onderneming 2 sterren van het Brusselse Gewest gekregen. Het label Ecodynamische Onderneming is een erkenning van de inspanningen die CESI geleverd heeft op het vlak van energiebesparing, afvalbeheer, mobiliteitsbeleid, bewustmaking van het personeel over milieukwesties enz. Het is de bekroning van de talrijke initiatieven die wij de voorbije twee jaar genomen hebben om CESI op weg te zetten naar een milieubewust management.
PARTNERSCHAP MET OXFAM EN HULPMISSIE NAAR NEPAL In 2011 besliste CESI dan ook om haar inzet voor MVO op een tweede pijler toe te spitsen: de ontwikkeling en bevordering van lokale activiteiten in arme landen ("Low Income Countries") en de uitwisseling van ervaringen tussen landen met uiteenlopende arbeidsomstandigheden. Om zich op te werpen als een speler in het bevorderen van lokale activiteiten en uitwisselingen van ervaringen is CESI een partnerschap aangegaan met OXFAM waarin beide organisaties rond verschillende thema's zullen samenwerken. Daarbij zal CESI haar expertise inzake risicopreventie ter beschikking stellen van de partners met wie OXFAM initiatieven voor eerlijke handel ontwikkelt. Voor Oxfam functioneert de organisatie van consultancymissies over gezondheid en veiligheid als een manier om de concepten van Fair Trade te verrijken op het gebied van aanvaardbare arbeidsomstandigheden.
30
Voor CESI houdt dit initiatief een terugkeer in naar de wortels van haar vakgebied en is het een herbronning over de zin van het werk dat de organisatie dagelijks doet: de gezondheid en waardigheid van mensen in het kader van hun werk bevorderen. Door de dagelijkse sleur, de ups en downs van
de sector en de wetgeving verliezen onze adviseurs inderdaad soms de fundamentele waarden uit het oog die hen ertoe geleid hebben ons vak te kiezen. Het doel hier is dus om terug aan te knopen met de fundamenten van het beroep van preventieadviseur en ondertussen expertise bij te dragen in omstandigheden waar die niet altijd aanwezig is.
Na enkele intensieve dagen vol bezoeken aan de verschillende sites van de ACP hebben onze twee PA's duidelijke en eenvoudige fiches opgesteld die toegankelijk zijn voor een groot aantal mensen, zowel op de hoofdzetel van de ACP als in de productieeenheden. Er werden ook opleidingen gegeven aan de plaatselijke teams.
Dit partnerschap heeft de vorm aangenomen van een missie van twee weken in Nepal, meer bepaald binnen de coöperatieve ACP (Association for Crafts Producers) in Katmandu, die actief is in diverse domeinen waaronder bijvoorbeeld het werken met vilt, glas en metaal.
Twee weken vol kennisdeling en emoties. De feedback van de ACP was uitstekend, tot onze grote tevredenheid. Gedeeltelijk dankzij deze actie heeft de ACP trouwens het Fair Trade-label kunnen behalen dat de beste leerlingen op het vlak van eerlijke handel beloont.
Ons team bestond uit 4 preventieadviseurs: twee arbeidsgeneesheren en twee preventieadviseurs risicobeheersing uit het ergonomische team. Twee van hen, een geneesheer en een preventieadviseur ergonomie hebben zich ter plaatse begeven, terwijl de andere twee ondersteuning boden vanuit België. Het doel daarvan was om back-up te voorzien indien iemand van het eerste team het liet afweten, maar ook om het team ter plaatse informatie te kunnen bieden vanuit CESI België.
Onze preventieadviseurs hebben al hun knowhow ten dienste van deze missie gesteld, met als resultaat dat ze nog meer zin hebben om beter te presteren en te werken aan de fundamenten van preventie. De missie in Nepal zal trouwens geen geïsoleerd project blijven: CESI plant een herhaling van deze ervaring, met de ambitie om zich in die sector te positioneren, maar misschien ook om een 'preventielabel' te creëren ter aanvulling op de bestaande Fair Trade-labels.
EEN VZW DIE HET BEHOUD VAN MINDERVALIDE WERKNEMERS IN HUN FUNCTIE BEVORDERT Onderneming - Werk - Handicap CESI streeft naar een duurzaam beheer en wil meer initiatieven ontplooien op het vlak van MVO. Daarom richten we ons op een uitbreiding van onze visie en onze actieradius op het gebied van de integratie van mindervalide personen in het werkmilieu en meer algemeen op de relaties van ondernemingen met de wereld van mindervaliden. Eind 2013 heeft de Raad van Bestuur van CESI zich akkoord verklaard met de oprichting van een vzw met als sociaal doel de promotie van het behoud van werknemers in hun functie na een lange afwezigheid en de tewerkstelling van mindervalide personen en personen met gezondheidsproblemen. Concreet zal deze vzw de vorm aannemen van een consultancyfirma die adviseert over de aanpassing van de werkomgeving (ergonomie, veiligheid, ...), het verkrijgen van subsidies, bewustmaking, medische opvolging en coaching van de werknemer en diens professionele omgeving en alle thema's die het behoud van mindervalide werknemers in hun functie bevorderen. Meer globaal zal deze vzw studie en onderzoek verrichten in het domein waar onderneming, werk en handicap elkaar overlappen en de rol van gesprekspartner spelen voor overheden en werkgeversorganisaties.
31
08
UITDAGINGEN VOOR 2014
DE GROEP CESI De overgangsperiode van twee jaar die volgde op de overname van OneManagement in 2011 is eind 2013 afgelopen. In die tijd hebben we vooral gewerkt aan de stabilisering van de structuur door de omkadering te vernieuwen en de loyaliteit van de klanten te bevorderen. In 2014 is het moment gekomen om een nieuw elan te geven aan de uitbreiding van ons aanbod en de diversificatie van onze activiteiten door de integratie van de twee structuren te versterken en hun strategieën op elkaar af te stemmen. Deze integratie zal bewerkstelligd worden door het opzetten van een groepsstructuur die de ontwikkeling van de beide operationele entiteiten - de EDPB en de consultancyfirma - vorm zal geven en voor de nodige ondersteuning zal zorgen. Het opzetten van nieuwe structuren alleen zal echter niet volstaan om een groepsdynamiek te creëren. We zullen een gedeelde visie moeten uitwerken en de bijdrage van elke entiteit aan het gezamenlijke project bepalen. Er zullen gemeenschappelijke besturings- en opvolgingstools ontwikkeld moeten worden alsook communicatiekanalen die een goede circulatie van informatie toelaten en er moet een collectief imago uitgestraald worden naar de aangesloten ondernemingen en naar onze partners.
HERVORMING VAN DE FINANCIERING VAN DE EXTERNE DIENSTEN Go to 2015! De wet betreffende de invoering van een eenheidsstatuut voor arbeiders en bedienden werd aangenomen op 26 december 2013. Artikel 96 van deze wet vormt een wijziging op artikel 40 van de wet inzake het welzijn op het werk uit 1996 en stelt dat de Koning (dus de minister) "de wijze van financiering bepaalt van de externe diensten voor preventie en bescherming op het werk". De minister heeft dus de bevoegdheid om: ■ het bedrag van de forfaitaire bijdragen voor de EDPBW vast te leggen volgens de economische sector; ■ de prestaties te bepalen die gedekt worden door deze forfaitaire bijdragen; Hoe bereidt CESI zich voor op deze verandering? CESI heeft de aanname van de wet niet afgewacht om na te denken over de impact ervan op onze organisatie. Door middel van haar vragen en haar deelname in het advies dat ingediend werd bij de Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk (COPREV; BBvAg) tracht de directie invloed uit te oefenen op de beslissingen die genomen worden door de minister. De directie zal doorgaan met 'lobbyen' tot de uitvoeringsbesluiten gepubliceerd worden. Op 20 januari 2014 heeft de Hoge Raad een unaniem advies overhandigd aan minister De Coninck; Naast deze informerende taak en het lobbywerk heeft het directiecomité een eerste actieplan uitgewerkt op basis van het wetsvoorstel en simulaties. De definitieve wetteksten worden vol ongeduld verwacht... Het plan zal in de praktijk worden gebracht door een stuurcomité. Dit comité zal werken met werkgroepen die zich toespitsen op specifieke thema's: CEDIOB, organisatorische en financiële impact, personeelsbeleid, interne en externe communicatie, productaanbod, gevolgen voor het kwaliteitsproces, gevolgen voor de rapportering aan klanten, commerciële impact... U merkt het, door deze wijziging van de financieringswijze van de EDPB wordt de hele organisatie van de EDPB in vraag gesteld. Ook vandaag is er nog bezorgdheid over veel aspecten in de evolutie van het dossier, dat van nabij gevolgd wordt door de directie.
33
BIJLAGEN ONEMANAGEMENT IN 2013 Evolutie van de omzet gedurende de laatste 3 jaar 2011 € 800.508
2012 € 750.000
2013 € 876.000
In termen van omzet werd het jaar 2011 beschouwd als een van de beste sinds de oprichting van de vennootschap. Een reeks projecten kwam tegelijkertijd tot volle ontwikkeling. In 2012 zijn meerdere van die projecten ten einde gelopen en het team heeft opnieuw moeten investeren in nieuwe projecten en tegelijkertijd nieuwe klanten moeten aantrekken. Deze overgang heeft zich vertaald in een afname van de omzet met 6,25%. De fundamenten die in 2012 gelegd werden hebben echter hun vruchten afgeworpen in 2013, met een toename van de omzet met 16,8% tegenover 2012 en met 9,5% vergeleken met 2011. Het fenomeen van de tweejarige cyclus is welbekend binnen OneManagement. In het verleden werd een goed jaar vaak gevolgd door een lichte vermindering om een jaar later opnieuw naar een hoger niveau te stijgen. Deze cyclus is in essentie toe te schrijven aan het feit dat de commerciële functie afhankelijk is van de productiefunctie. De daljaren in termen van productie laten het team toe om de commerciële functie intensiever uit te bouwen. De productievere jaren laten daarentegen weinig ruimte aan de consultants om op zoek te gaan naar nieuwe klanten. Het effect daarvan wordt voelbaar tijdens het volgende jaar. De reële groei van de omzet is dus een 5 à 6% per jaar. Wij zijn ons bewust van dit fenomeen en hebben meerdere initiatieven genomen om herhaling ervan te vermijden. Wijziging van de interne structuur, waarbij account managers beter geïdentificeerd werden en productverantwoordelijken aangeduid werden binnen het team van OneManagement, zou ons moeten in staat stellen om de commerciële activiteit beter te verdelen. Daarnaast is de cross-selling binnen de groep nog niet geoptimaliseerd. Toch is er een zeer duidelijke vooruitgang en zou de nieuwe structuur van de groep CESI een hefboomeffect moeten bewerkstelligen. De globale vooruitgang blijft ook een opmerkelijk resultaat in volle crisistijd, met een sprong van 16,8% in 2013. De versterking van het team is daar ongetwijfeld niet vreemd aan.
Klanten De klanten zijn grotendeels verdeeld over vijf grote sectoren: Sectoren % Ziekenhuizen 23 Ziekenfondsen 21 Banken-verzekeraars 18 Privéondernemingen 11
34
Openbare overheden
10
Hoger universitair onderwijs
10
Overige 8
De ziekenhuissector blijft de belangrijkste sector binnen ons bedrijf met een aandeel van 23% in de omzet. Onze activiteiten in deze sector zijn zeer gediversifieerd en gaan van klassieke managementopleidingen, medische beoordelingen, coaching en interventie in conflictsituaties tot organisatorische en bestuursaudits. Hoewel de onderneming aanwezig is in een vrij groot aantal instellingen, heeft ze een vrij lage penetratiegraad in de publieke ziekenhuizen. Deze sector is trouwens exclusief Franstalig. Ziekenfondsen vertegenwoordigen een vijfde van de omzet en zoals in de ziekenhuizen zijn onze activiteiten hier ook
De diensten Het gamma diensten dat OneManagement aanbiedt, bestaat uit vier aparte blokken aangevuld door twee zeer specifieke producten. Merk op dat het bedrijf in essentie altijd "op maat" werkt en dus weinig gestandaardiseerde diensten aanbiedt. Dat is ons handelsmerk en het wordt ook zo gezien en geapprecieerd door onze klanten. OneManagement is flexibel en luistert naar de behoeften van zijn klanten. Daardoor en door de diversificatie van onze benaderingswijzen, zijn wij erin geslaagd de verslapping op de opleidingsmarkt te vermijden. Deze kracht heeft echter zijn beperkingen. Er zijn relatief weinig diensten die echt standaardiseerbaar zijn - alles staat of valt dus met de expertise van de dienstverleners, die voor vrijwel elk project opnieuw alles moeten geven. Dat heeft zijn weerslag op de rendabiliteit. Deze situatie is vrij vergelijkbaar met wat we kennen in de andere departementen van de groep. De belangrijkste blokken in ons dienstenaanbod zijn de volgende: 1. De face-to-face opleiding, hoofdzakelijk op het vlak van management en persoonlijke efficiëntie. 2. Talent management: evaluatie, coaching na aanwerving, persoonlijke tussenkomst, individueel advies, identificeren van potentieel.
zeer uiteenlopend. Hoewel het christelijke netwerk de meerderheid van de klanten levert, zijn we ook aanwezig in de twee andere netwerken. Ook deze activiteiten zijn grotendeels Franstalig, met echter ook enkele tweetalige activiteiten. De actieve aanwezigheid van OneManagement in deze twee sectoren maakt ons tot een referentie voor hun klanten. De bank- en verzekeringssector blijft op hetzelfde niveau als tevoren. De sector neemt nu weliswaar de derde plaats in (in de voorgaande jaren stond ze aan de top), maar dat komt niet door een afname van de omzet in 2013, wel door een toename van de
3. Advies over organisatie en HR: bestuursaudits en organisatorische audits, ontwikkeling van HR-procedures, terbeschikkingstelling van experts. 4. Teambuilding en teambegeleiding door middel van seminaries of op langere termijn. Naast deze vier blokken bieden wij twee specifieke producten. 1. De tool HBDI (Hermann Brain Dominance Instrument) die gebruikt wordt om productlijnen te ondersteunen maar apart gefactureerd wordt. Hiermee worden individuele functioneringsprofielen, teamprofielen en duoprofielen aangemaakt. E-learningmodules kunnen gebruikt worden. In 2013 werd met deze tool 7,8% van de globale omzet gerealiseerd. 2. De verhuur van opleidingslokalen met catering in ons opleidingscentrum "OneHouse" vertegenwoordigde 4,2% van de omzet in 2013. Dat cijfer moet echter gerelativeerd worden aangezien een derde van deze inkomsten gegenereerd werd door activiteiten binnen de groep CESI zelf. Merk op dat de interne facturen binnen de groep (gebruik van de diensten van OneManagement door de EDPB) 3,4% van de omzet vertegenwoordigen. Het leeuwendeel van de diensten en producten werd dus rechtstreeks aan klanten van de groep verkocht.
omzet in de twee bovengenoemde sectoren. Wij geven in deze sector vooral opleidingen en het gaat daarbij om enkele modules die voortdurend herhaald worden. Hier werken wij zowel in het Nederlands als het Frans. De sector heeft zware klappen gekregen in 2012 en 2013 maar dat heeft zich niet laten voelen in de omzet. Wij werken dan ook rond generische thema's die tot nu toe goed hebben standgehouden in de basisprogramma's van deze organisaties. De 11% van onze omzet die uit privéondernemingen komt, wordt grotendeels gegenereerd door één grote tweetalige klant en enkele Nederlandstalige ondernemingen. Deze sector moet duidelijk
verder aangeboord worden in 2014, vooral gezien de belangrijke budgettaire beperkingen in de ziekenhuissector en de introductie van overheidsopdrachten in de non-profitsector. De aanwezigheid van OneManagement in de publieke sector is in de loop der jaren sterk afgenomen en verschoven naar andere sectoren. De geleidelijke vermindering van het belang van deze sector in de omzet is echter gestopt in 2012 en de trend begint te keren. Deze sector is niet de meest winstgevende, maar wel vrij stabiel. De publieke sector heeft dus een plaats in ons klantenportfolio naast andere klanten die meer perspectieven bieden, maar ook
wisselvalliger zijn. Ten slotte merken we op dat een groot deel van de klanten van OneManagement tot de historische en natuurlijke partners van de groep CESI behoort en al lang voor de overname van de onderneming door de EDPB klant waren bij OneManagement. Deze situatie zou de ontwikkeling van meer structurele partnerschappen met deze organisaties moeten vergemakkelijken.
35
ENERGIEVERBRUIK IN 2013 ELEKTRICITEIT Elektriciteitsverbruik per centrum
Brussel
Serverlokaal Hanse Luik
Namen
Charleroi
Voor de centra in Brussel en Charleroi bleef het elektriciteitsverbruik in 2013 stabiel. In het actieplan van de commissie milieu zijn bewustmakingsacties voorzien. In Brussel zien we een duidelijke daling in het verbruik van het serverlokaal, dat nochtans 24/24 functioneert. Dat is het resultaat van de vervanging van bepaalde apparaten door minder energieverslindende installaties.
Indicator Elektriciteit kWh/m²
Brussel Hanse Luik
Namen
Charleroi
Gas Specifiek genormaliseerd gasverbruik graaddagen
Brussel Luik
Namen
Charleroi
36
Hoewel het gasverbruik in absolute cijfers is toegenomen in 2013, neemt het verbruik per m² af in alle grote centra behalve Namen, waar er een abnormale toename was. Een nota ter bewustmaking zal opgesteld worden om verbruik in ongebruikte lokalen te vermijden, dit in alle centra.
Specifiek genormaliseerd gasverbruik graaddagen
Brussel Luik
Hoewel het gasverbruik in absolute cijfers is toegenomen in 2013, neemt het verbruik per m² af in alle grote centra behalve Namen, waar er een abnormale toename was. Een nota ter bewustmaking zal opgesteld worden om verbruik in ongebruikte lokalen te vermijden, dit in alle centra.
Namen
Charleroi
Water Indicator Water m³/m² Indicator Water m³/m² Brussel Indicator Water m³/m² Luik Indicator Water m³/m² Namen
Het waterverbruik in het centrum in Brussel is merkbaar gedaald. Deze daling is het resultaat van de installatie van spaartoiletten. In de andere centra neemt het verbruik toe. We hebben bewustmakingscampagnes voorzien om dit verbruik aan te pakken met gerichte acties aangepast aan de specifieke omstandigheden van elk centrum.
37
LEDEN VAN DE RAAD VAN BESTUUR De heer Christian MARICHAL, Voorzitter De heer Jean-Benoît LE BOULENGE, Vicevoorzitter De heer Philippe DIEUDONNE De heer Patrick GOUBAU 5A, vertegenwoordigd door Jean HAUPERT De heer Pierre TEMPELS
LEDEN VAN HET DIRECTIECOMITÉ OP 1/4/2014 François LADRIERE, Administrateur Generaal GROEPSAFDELING Pascal DENHAERINCK, Directeur Strategie Tristan GEURTS, Directeur Human Resources Thierry GOSSEN, Administratief en Financieel Directeur Grégory HERMANS, ICT Manager EDPB Dr. Françoise DENIS, Algemeen Directeur Dr. Ricardo MUNIZ, Medisch Directeur Christophe MAES, Directeur Risicobeheersing Roland VANDERMEULEN, Commercieel Directeur ONEMANAGEMENT Cédric DEGELAEN, Directeur
38
CESI-GROEP - K. Adenauerlaan 8, 1200 Brussel
■
[email protected] ■ www.cesi.be
