Actieplan Centrum Delfzijl

Actieplan Centrum Delfzijl

2012 - 2022

Actieplan Centrum Delfzijl    

 

Inhoud    Voorwoord   

 

 

 

 

 

 

 

  3 

 

 

 

  5 

   

   

   

  5    6 

 

 

 

  7 

       

       

       

  7    9  17  21 

 

 

 

24 

 

 

 

25 

           

           

           

25  25  25  25  25  26 

 

 

 

26 

       

       

       

26  26  26  26 

 

 

 

27 

  1. De opgave               • Wonen en leefbaarheid in de Eemsdelta  • Investeringsprogramma Delfzijl        2. Het actieplan centrum          • Omgaan met krimp        • Versterking van het centrum      • Herstel van de vesting        • Verbinding met de zee          3. De projecten              Versterking van het centrum         • Invullen lege plekken        • Herstructurering kernwinkelgebied    • Herontwikkeling De Vennen      • Gebiedsregie          • Culturele agenda          • Sociale infrastructuur          Herstel van de vesting          • Reconstructie Stationsweg en Stationsplein  • Herstel Singelgracht        • Aanleg Vestingboulevard       • Herstel Zeedijk            Verbinding met de zee           

 

 

1

  • • 4.

5.

6.

7.  

Inrichting Dijkzone    Vernieuwing zeestrand      Het tijdschema         • Van plan naar uitvoering   • Doorlooptijden      • Het planningsschema       De investeringen        • Infrastructurele werken     • Overige investeringen    • Toelichting  op de tabel    • Overzicht projecten      De financiering        • Beschikbare ruimte    • Besparingen       • Externe financiering    • Financiële strategie      Samenvatting       • • •  

   

   

   

   

   

27  27 

 

 

 

 

 

28 

     

     

     

     

     

28  28  29 

 

 

 

 

 

30 

       

       

       

       

       

30  30  30  31 

 

 

 

 

 

34 

       

       

       

       

       

34  34  34  35 

 

 

 

 

 

36 

Een compact en aantrekkelijk centrum    Water en groen          Recreatie aan zee        

     

     

     

36  37  37 

       

 

 

2

Voorwoord   

Koers 2022      Vorig jaar hebben wij in ons Integraal Investeringsprogramma geschetst hoe wij voor de gemeente  Delfzijl de toekomst zien. We hebben een belangrijke opgave die we samen met inwoners,  ondernemers, instanties en organisaties willen aangaan. Met het afnemende inwonertal verandert  de bevolkingssamenstelling. Om ons gebied leefbaar te houden willen we voor onze dorpen,  wijken en het centrum kwalitatief goede woningen beschikbaar hebben, passend bij de behoeften  van de inwoners. Daarnaast wil de gemeente regionale voorzieningen blijven bieden, zoals goede  zorginstellingen, een stevige onderwijsketen, een aantrekkelijk winkelcentrum en een ruim  aanbod aan culturele activiteiten. Dat is voor ons de koers voor de komende tien jaar.     Een belangrijke partner om deze koers te houden en het einddoel van een leefbaar gebied te  bereiken is voor ons de provincie.   De provincie Groningen gaat samen met de gemeenten Delfzijl, Oldambt en De Marne werken aan  een actieprogramma Werk, Energie en Leefbaarheid. Doel hiervan is een extra impuls te geven aan  de ruimtelijke en economische ontwikkeling van Noord (Oost) Groningen, om er zo aan bij te  dragen dat het in deze regio ook in de toekomst prettig wonen en werken is. De provincie heeft  ervoor gekozen dit te doen door extra te investeren in twee kernen met een (boven)regionale  functie: Winschoten en Delfzijl, en in een gemeente met een bijzondere opgave: De Marne.  Concreet gaat het daarbij om de verbetering van de centra van Winschoten en Delfzijl en om de  ontwikkeling/transformatie van Lauwersoog en de uitvoering van het woon‐ en leefbaarheidsplan  van De Marne. Inmiddels heeft de provincie 30 miljoen euro gereserveerd voor de uitvoering van  het actieprogramma bovenop de al beschikbare middelen voor de Eemsdelta en voor de  leefbaarheid in de krimpgebieden. Bovendien zijn voor elke gemeente uitvoeringsprogramma’s  opgesteld.     Het vervolg van het Integraal Investeringsprogramma ligt voor u: het Actieplan Centrum Delfzijl. In  dit actieplan staat in concrete projecten uitgewerkt waaraan we de komende jaren in het centrum  gaan werken. In uitvoeringsplannen, kostenramingen en tijdsschema’s geven wij aan hoe we voor  het centrum de komende tien jaar aan de slag gaan. Daarbij kiezen wij voor drie hoofdlijnen. Ten  eerste ontwikkelen we een compact en aantrekkelijk centrum. Daarnaast kleurt het groene  karakter van ons cultuurlandschap het centrum van ons stedelijk gebied. En als derde versterken  we de verbinding met de zee, waardoor een aantrekkelijk recreatief gebied ontstaat. 

 

3

De steun die wij vanuit de provincie krijgen, is gericht op het centrum maar heeft een sterke  invloed op de ontwikkelingen die voor de wijken en dorpen zijn ingezet. De concrete actieplannen  voor de dorpen en de wijken zijn nog in ontwikkeling. Maar de samenwerking aan onze toekomst  staat ook in deze gebieden niet stil. Dat gaat onder het motto ‘Nait zoezen moar broezen’.   Het is bemoedigend om te zien hoe inwoners, ondernemers, instellingen en organisaties samen  met de gemeente vorm geven aan de koers die we hebben uitgezet. Dat doen we nu heel concreet  en samen zoekend naar de beste vorm. Maar in de volle overtuiging dat we ons sterk maken voor  een prachtig gebied.        Emme Groot  Burgemeester gemeente Delfzijl    Mei 2013.   

                     

4

1. 

De opgave 

Delfzijl is één van de belangrijkste economische centra van Noord‐Nederland. Vroeger een  strategisch gelegen vesting bij de mond van het Damsterdiep, later groeikern,  centrum van  industrie en belangrijke zeehaven. De economische activiteit is nog steeds indrukwekkend, maar  ze biedt onvoldoende werkgelegenheid voor de inwoners van Delfzijl. Als gevolg daarvan neemt  de bevolking al enkele decennia af. Het streefgetal van 85.000 inwoners werd nooit bereikt, in  plaats daarvan daalde het aantal inwoners tussen 1990 en 2012 van 32.000 naar 26.000, dat is een  afname van bijna 1% per jaar. Delfzijl is daarmee de snelst krimpende gemeente van Nederland.  

Wonen en leefbaarheid in de Eemsdelta  De gevolgen van de krimp voor de gemeente en de regio zijn in kaart gebracht in het Woon‐ en  Leefbaarheidsplan Eemsdelta dat 35 partijen in de regio in 2012 gezamenlijk opstelden. De  bevolkingsdaling gaat hand in hand met vergrijzing en ontgroening, waardoor de behoefte aan  zorg toeneemt, terwijl het draagvlak voor de voorzieningen juist daalt. Scholen krijgen minder  leerlingen zodat ze moeten sluiten. Winkels, die door het winkelen online toch al in de  gevarenzone zitten, houden nog minder klanten over door de krimp. Woningen staan leeg, zijn  onverkoopbaar of onverhuurbaar en er ontstaan gaten in de dorpen en de wijken.   Het woon‐ en leefbaarheidsplan Eemsdelta noemt een groot aantal maatregelen om de kwaliteit  van het wonen en leven in de regio te verbeteren. Daarvoor zijn keuzes nodig, want onderwijs,  medische zorg en andere onmisbare voorzieningen kunnen niet meer overal geboden worden.  Daarom onderscheidt het plan drie soorten kernen: regionale centra met een uitgebreid pakket  aan dagelijkse en niet‐dagelijkse voorzieningen, centrumdorpen waar vooral de dagelijkse  voorzieningen te vinden zijn zoals basisschool, huisarts, levensmiddelenwinkel en openbaar  vervoer. En woondorpen met een beperkt voorzieningenniveau. Delfzijl is het voornaamste  regionale centrum.    Het woon‐ en leefbaarheidsplan   Eemsdelta onderscheidt drie  categorieën kernen: woondorpen,   centrumdorpen en regionale centra.  Delfzijl is het voornaamste regionale  centrum. 

 

5

Investeringsprogramma Delfzijl  Om de functie van Delfzijl als regionaal en economisch centrum te behouden zijn maatregelen  nodig, zowel op het gebied van het wonen als op het gebied van de voorzieningen. Ze zijn  beschreven in het Integraal Investerings Programma Delfzijl 2012‐2022 (IIP) dat de gemeenteraad  in februari 2013 vaststelde. Investeringen zijn nodig om bij een afnemende woningbehoefte de  kwaliteit van wijken en dorpen op peil te houden. Daarnaast moet Delfzijl regionale voorzieningen  blijven bieden zoals een goed zorgcluster, stevige scholen, inclusief voortgezet en  beroepsonderwijs, een aantrekkelijk winkelcentrum en een divers cultureel aanbod.  Het  programma bevat tientallen projecten met een totale waarde van circa € 50 miljoen.  Daarvan is  15 % bestemd voor de dorpen, 25 % voor de wijken en 60 % voor het centrum van Delfzijl.   Deze investeringsopgave overstijgt de financiële draagkracht van Delfzijl. De gemeente kampt met  afnemende inkomsten als gevolg van de daling van het inwonertal en bezuinigingen bij de rijks‐ en  provinciale overheid. Daarnaast daalt de waarde van verworven gronden en vastgoed en moet de  gemeente ingrijpend afwaarderen. Krimpgelden, toegekend in het kader van het financieel  arrangement Eemsdelta, zijn niet toereikend om de kloof tussen inkomsten en noodzakelijke  investeringen te overbruggen, er is extra ondersteuning nodig, met name voor de opgave in het  centrum van Delfzijl.   Om deze opgave concreet te maken hebben de gemeente Delfzijl en de provincie Groningen  samen dit Actieplan Centrum Delfzijl opgesteld. In het plan zijn de investeringsprojecten van het  IIP uitgewerkt in uitvoeringsplannen met  kostenramingen en tijdschema’s. Het gaat niet alleen om  ingrepen in de ruimtelijke sfeer, maar ook om economische, sociale en culturele programma’s.  Zo  ontstaat  een compleet beeld van de benodigde inspanningen en de benodigde financiële  middelen in de komende jaren. Met dit actieplan willen gemeente en provincie de krimp tegemoet  treden en een versnelling brengen in de uitvoering van het Integraal Investerings Programma.   Veranderingen in het centrum van Delfzijl hebben effecten op de woningvoorraad en het  voorzieningenniveau in de wijken en de dorpen. Daarom werkt de gemeente inmiddels ook aan  actieplannen voor de dorpen en de wijken van Delfzijl. De verhouding tussen de investeringen in  het centrum, de wijken en de dorpen is daarbij in overeenstemming met het IIP.  In dit Actieplan Centrum Delfzijl wordt eerst ingegaan op het verschijnsel krimp en de betekenis  die het heeft voor het centrum van Delfzijl.  Het wensbeeld in het IIP voor het centrum wordt in  hoofdstuk 2 toegelicht en vertaald in concrete plannen, afgestemd op de meest recente  ontwikkelingen en inzichten. Hoofdstuk 3 beschrijft daarna de voorgestelde investeringsprojecten,  waarvan in hoofdstuk 4 de uitvoeringsplanning wordt aangegeven.  Hoofdstuk 5 bevat een raming  van de benodigde investeringen en hoofdstuk 6 brengt de financiering in beeld. Het Actieplan sluit  af met een samenvatting, hoofdstuk 7.

 

6

2. 

Het Actieplan Centrum Delfzijl 

Omgaan met krimp  Veel Nederlandse steden hebben te maken met een daling van het aantal inwoners. Er komen  minder huishoudens en meer ouderen. Die bevolkingsontwikkeling blijkt ondanks economische  impulsen niet of nauwelijks te keren.    Praten over krimp is lang taboe geweest, ook in Delfzijl. Veel mensen zijn bang dat het verschijnsel  erger wordt als je er over praat, maar daarmee wordt de werkelijkheid ontkend en loop je achter  de feiten aan. Beter is de krimp onbevangen tegemoet te treden en op tijd de nodige initiatieven  te ontwikkelen. Die liggen op allerlei terreinen zoals in het woon‐ en leefbaarheidsplan Eemsdelta  duidelijk is geworden. Onderwijs, medische zorg, winkelen, verkeer en vervoer ondervinden de  gevolgen van de krimp en moeten daarop worden aangepast. Daarnaast is krimp ook een  ruimtelijk verschijnsel. Je ziet het in het straatbeeld, er ontstaat veel lege ruimte die om een  nieuwe invulling vraagt. Het programma Groen voor Rood is een voorbeeld van het hergebruik van  lege ruimte in Delfzijl.   In het Integraal Investerings Programma 2012‐2022 heeft Delfzijl gekozen voor een offensieve  benadering van de krimp. Niet afwachten tot het allemaal minder wordt, maar nu al aan de slag  om bestaande kwaliteiten te behouden en waar mogelijk ook nieuwe kwaliteiten toe te voegen.  Zodat wonen, werken en recreëren in Delfzijl aantrekkelijk blijft. Misschien met minder mensen,  maar wel beter.    

Het wensbeeld in het Investeringsprogramma   Het IIP 2012‐2022 schetste voor het centrum van Delfzijl een wensbeeld 2.0 voor het jaar 2030  met als centrale thema’s het behoud van de haven en het industriepark aan de oostkant, het  vergroten van het contact met de zee en het respecteren van de historie van de stad. Het IIP stelt  een aantal interventies voor die in drie sporen te verdelen zijn, namelijk het versterken van het  centrum, het herstellen van de historische vestingstructuur en het leggen van de verbinding met  de Waddenzee.  De sporen zijn verschillend van karakter. In het centrum worden bestaande, urgente problemen  aangepakt door leegstand en slijtage te bestrijden, open plekken in te vullen en gebieden te  herontwikkelen. Bij de andere sporen gaat het niet om probleembestrijding, maar om het  scheppen van nieuwe kwaliteiten en condities die Delfzijl in de toekomst sterker en aantrekkelijker  kunnen maken en nieuwe werkgelegenheid kunnen opleveren. Het actieplan heeft dus twee  gezichten, het pakt tekorten aan en creëert nieuwe kansen.  

 

7

  Het wensbeeld voor het centrum  uit het Integraal Investerings  Programma Delfzijl. Het  wensbeeld kiest voor  versterking  van het centrum, het herstellen  van de oude vestingstructuur en  het verbeteren van de verbinding  met de Waddenzee.                   

  In het actieplan zijn de drie sporen van het wensbeeld uitgewerkt in een programma dat voor  2020 te realiseren is.  Dat heeft onder meer geleid tot enkele bijstellingen van het wensbeeld,  waarvan de belangrijkste zijn:   

 

•

In het wensbeeld was aangenomen dat de Oosterveldweg bij de Keerweerbrug zal  worden onderbroken en deels verwijderd, maar dat lijkt op korte termijn niet  realistisch. In het actieplan hebben we de Oosterveldweg gehandhaafd; 

•

In het wensbeeld is gerekend met een flinke woningbouwopgave voor het centrum van  Delfzijl. Het is onzeker of daarvoor de komende jaren voldoende draagvlak is, daarom  houdt het actieplan rekening met minder nieuwe woningen; 

•

In het wensbeeld is uitgegaan van een afnemende parkeerbehoefte bij het  winkelcentrum van Delfzijl. Dat is echter niet gewenst, daarom kiest het actieplan voor  handhaving en zo mogelijk uitbreiding van het aantal parkeerplaatsen bij het centrum; 

8

•

In het wensbeeld is bestaande oudere woonbebouwing ten oosten van het  Vennenplein weggetekend, maar dat is voorlopig niet aan de orde. Het actieplan houdt  rekening met behoud van deze panden.   

Met deze bijstellingen in het achterhoofd is het wensbeeld verder ingevuld en uitgewerkt tot een  concreet uitvoeringsprogramma voor de komende jaren. Het actieplan is daarmee  te beschouwen  als het wensbeeld 3.0 dat al in het IIP werd aangekondigd.    Leidend bij de uitwerking waren de drie sporen die in het IIP werden onderscheiden. We lichten ze  hieronder toe.    

Versterking van het centrum   Compact winkelen   Het centrum van Delfzijl heeft last van leegstand. Dat is het gevolg van autonome ontwikkelingen  zoals de toenemende mobiliteit en de opkomst van het telewinkelen, maar de krimp doet daar  een schepje bovenop. Het gevolg is dat er gaten vallen in het winkelfront die de kwaliteit van het  centrum verder aantasten. In het IIP is aangegeven dat een herstructurering en  kwaliteitsverhoging van het midden‐ en kleinbedrijf gewenst is, waarbij winkels en voorzieningen  ‘van buiten naar binnen’ worden verplaatst en het totale winkelvloeroppervlak afneemt met  tenminste 30%.  Zo krijgt Delfzijl een compacter en aantrekkelijker winkelcentrum en blijft  werkgelegenheid in het midden‐ en kleinbedrijf behouden.     De in het IIP aangegeven vorm van het toekomstig kernwinkelgebied is overgenomen in het  actieplan. Het winkelen wordt daarin geconcentreerd in de oude kern van Delfzijl, met de Land‐ en  Waterstraat als belangrijkste winkelstraten en de verbinding tussen deze straten, de  School/Post/Willemstraat als toekomstige hoofdroute. De in 1970 toegevoegde winkels rond het  Vennenplein komen te vervallen, de flat zal worden gesloopt en de winkels worden verplaatst naar  het nieuwe kernwinkelgebied. Zo ontstaat een compact en aantrekkelijk centrum met een  vloeroppervlak van maximaal 20.000 m2 winkelvloer.   De twee bestaande supermarkten aan het Vennenplein passen niet binnen de historische  bebouwing van Oud‐Delfzijl, ze zijn daarvoor te groot. Daarom blijven ze gehuisvest aan de rand  van het nieuwe centrum in de omgeving van het Vennenplein. De meest waarschijnlijke locatie  voor Albert Heijn is de bestaande vestiging aan het Vennenplein, bij voorkeur met een flinke  opfrisbeurt van het gebouw. Voor de supermarkt Lidl lijkt herhuisvesting in één van de bestaande  panden aan het Vennenplein een goede mogelijkheid.   De onderstaande kaart laat zien waar het nieuwe kernwinkelgebied is gesitueerd. Aangegeven zijn  de zogenaamde bronpunten of trekkers, zoals de Hema en de twee supermarkten, en een groot  parkeerterrein ten noorden van het winkelcentrum. Bij deze herstructurering van het centrum 

 

9

hoort een nieuwe inrichting van de winkelstraten met mooie, duurzame materialen en moderne  energiebesparende verlichting.    Het toekomstige kernwinkelgebied van  Delfzijl. Een vloeroppervlak van  maximaal 20.000 m2 en concentratie in  het oude hart van Delfzijl. Verder een  goede spreiding van de trekkers en  royaal parkeren op het nieuwe  Vennenplein.                  

De herstructurering van het kernwinkelgebied vraagt om een financieel instrumentarium in de  vorm van een Vastgoedfonds, dat zal worden ingezet voor de volgende interventies:  • Het stimuleren en ondersteunen van bedrijfsverplaatsingen van buiten naar binnen,  inclusief nieuwe huisvesting voor de ondernemers van de Vennenflat;  • Het verbeteren van de bestaande winkelfronten in het centrum;  • Het aankopen en/of herontwikkelen van strategische locaties;    • Het stimuleren van nieuwe bestemmingen in lege winkelpanden en overige  beeldbepalende gebouwen buiten het kerngebied via bijdragen voor verbouwing tot  woning of ombouw tot praktijkruimte, herstel van historische gevels en overige  maatregelen.   Bij de herstructurering van het winkelcentrum zal niet alleen gekeken worden naar de winkels  binnen de oude vesting, maar ook naar de winkels in het gebied rond de Nieuweweg.  Ondernemers die hun bedrijf willen verplaatsen naar het kerngebied kunnen een beroep doen op  het fonds.  Om het Vastgoedfonds optimaal te benutten komt het in beheer bij een samenwerkingsverband  van publieke en private partijen zoals de gemeente Delfzijl, de provincie Groningen, MKB‐Noord   

10

en anderen. De inzet en het beheer van het fonds worden vastgelegd in een verordening die ter  goedkeuring wordt voorgelegd aan de gemeenteraad en de externe partners.  Invullen van lege plekken     Op een aantal locaties in het centrum zijn in het verleden woningen gesloopt en gaten ontstaan in  de bebouwing. Nieuwbouw kan zorgen voor het herstel van de historische structuur en een beter  straatbeeld. Door de situering en de architectuur met zorg te kiezen kunnen de nieuwe panden  bijdragen aan de kwaliteit van het oude centrum.   De grond van de bouwlocaties is gemeente‐eigendom, zodat de nieuwbouw binnen afzienbare tijd  kan starten. Ze biedt dan vervangende woonruimte voor de bewoners van de te slopen  Vennenflat. De inrichting en de voorzieningen van de woningen kunnen afgestemd worden op de  wensen van toekomstige bewoners uit de Vennenflat en andere te slopen flatgebouwen in Delfzijl.  Totaal is op de locaties plaats voor 20 tot 30 nieuwe woningen.    

  Kleine bouwlocaties in het centrum  op plaatsen waar vroeger woningen stonden. Ze bieden vervangende  woonruimte voor bewoners die elders moeten vertrekken.  

Herontwikkeling De Vennen   In het IIP is aangegeven dat niet alleen de winkels, maar ook de flatwoningen aan het Vennenplein  in de toekomst zullen verdwijnen. Op termijn kan het hele gebied De Vennen een nieuwe invulling  krijgen.   Bij deze herontwikkeling wordt uitgegaan van de historische situatie in het noordelijk deel van de  binnenstad. Kenmerkend voor de vesting Delfzijl was een rechthoekig stratenpatroon, waarin   

11

noord/zuidstraten zoals de Land‐ en Waterstraat de hoofdverbindingen vormen en de  oost/weststraten meer ondergeschikte dwarsverbindingen zijn. Dit rechthoekige patroon is een  praktische structuur waarin verschillende bestemmingen ook in de toekomst een plek kunnen  krijgen. Daarom is voor De Vennen een rechthoekig patroon gekozen als basis voor de  herontwikkeling.   Bij de invulling van het raster is allereerst gezorgd voor optimaal parkeren, het toekomstig  winkelcentrum kan immers niet zonder een goed gesitueerd en royaal parkeerterrein. Er is  gekozen voor een nieuwe opzet, waarbij het parkeren wordt verplaatst van de “achterdeur” van  de winkels naar de “voordeur”. Er komt een groot parkeerplein in het hart van het gebied.  De  onderstaande kaart brengt dit in beeld. 

 

 

Het gebied De Vennen krijgt in de toekomst een rechthoekig stratenpatroon, dat past bij een vestingstad.  Ten noorden van het nieuwe Vennenplein zijn nog verschillende invulmogelijkheden.   

  Op de kaart blijft het bestaande groen naast de Zeedijk, aan de bovenrand van het centrum,   bewaard. Dit is een goede locatie voor een nieuwe functie in Delfzijl, namelijk een stadsboerderij,  een combinatie van een kinderboerderij met landbouw en educatieve activiteiten, die je kunt  bezoeken in aansluiting op het winkelen in het centrum. De locatie van de stadsboerderij is nu al  beschikbaar.  De verdere invulling van het toekomstige Vennengebied blijft voorlopig open, een beslissing  daarover is pas nodig tegen de tijd dat de flat gesloopt gaat worden, dus in 2018/2019. De ruimte  kan op veel verschillende manieren worden ingevuld. Met woningbouw in de vorm van een hofje  met voorzieningen voor ouderen of vrije kavels voor zelfbouwers. Of met tuinen of parkeer‐ 

 

12

plaatsen of een combinatie van groen en bebouwing. De onderstaande tekeningen geven een  aantal mogelijkheden weer.    

  Tuinen 

 

  Parkeerplaatsen 

 

13

  Woningbouw 

 

  Combinatie van bestemmingen.   Verschillende gebruiksmogelijkheden voor het nieuwe gebied De Vennen. Bijvoorbeeld tuinen,  parkeerplaatsen, woningbouw of een combinatie van bestemmingen. 

Door de ontwikkeling van de nieuwe Vennen zal de verbinding tussen het centrum en de  Waddenzee aanzienlijk beter worden. Tegelijk moeten de beslotenheid en de kleine schaal van de  binnenstad bewaard blijven. Hoe het gebied er precies uit komt te zien is nu nog niet te zeggen,  hier ligt nog een ontwerp‐opgave voor de toekomst.    

14

Centrum voor iedereen  Bij de bouw van nieuwe woningen en de herbestemming van bestaande panden zal gezocht  moeten worden naar diversiteit in bestemming en gebruik. Zowel zorgconcepten op maat voor  ouderen als studentenhuisvesting of woon‐ en werkruimte voor ZZP’ers. Het centrum moet in de  toekomst dynamisch en gemengd blijven.   Goede bereikbaarheid en royaal parkeren  Het actieplan kiest voor behoud van de bestaande verkeersstructuur van Delfzijl, met inbegrip van  de Oosterveldweg. Wel zijn op termijn aanpassingen gewenst in de breedte van de wegen en de  afmetingen van de kruisingen, want het verkeer neemt langzaam maar zeker af. Daarnaast zal het  beloop van de Stationsweg en het Van den Kornputplein veranderen. Hier wordt de oude route  teruggebracht zodat er ruimte ontstaat voor het herstel van de voormalige vestingwerken. De  toekomstige verkeersstructuur is te zien op de onderstaande kaart.    In het actieplan blijft de  bestaande verkeersstructuur  behouden. Wel verdwijnt de  “slinger” bij het station. De  straten rond het centrum  kunnen in de toekomst minder  breed worden.  

                         

15

Ook voor het parkeren zijn de wijzigingen in het actieplan beperkt. Het centrum houdt de  bestaande parkeercapaciteit van minimaal 1070 plaatsen, waarbij alleen de locaties zullen  veranderen. Sommige verspreide parkeerterreintjes in het centrum komen te vervallen als gaten  in de bebouwing worden gedicht.  Daardoor ontstaat minder versnippering, het parkeren vindt  vooral plaats op grotere parkeerterreinen. Bij het winkelcentrum worden de parkeerplaatsen zo  dicht mogelijk bij de winkels gesitueerd om de bezoekers maximaal te faciliteren. De  parkeerruimte voor het gemeentehuis wordt, net als de Stationsweg en het Johan van den  Kornputplein, verplaatst om ruimte te maken voor het herstel van de vestingstructuur. Een goede  vervangende locatie is het voormalige rangeerterrein ten oosten van het station, dat binnenkort  beschikbaar komt.  Ook is een optie om een deel van de Damsterkade voor parkeren te gebruiken. In dat geval kan  het aantal plaatsen in het centrum stijgen van 1077 naar ongeveer 1200, zie de onderstaande  kaartjes: 

  Het parkeren in het centrum nu en in de toekomst. Het aantal plaatsen kan stijgen door nieuwe  parkeerterreinen aan de rand voor langparkeerders.  

Bij deze wijzigingen in het parkeren is in de toekomst een onderscheid gewenst tussen kort‐ en  langparkeerders. De parkeerterreinen in het centrum moeten zoveel mogelijk bestemd zijn voor  kortparkeerders (zoals winkelbezoekers) en bewoners. De langparkeerders, zoals de medewerkers  van het gemeentehuis en het winkelpersoneel, kunnen terecht op de terreinen aan de rand. Het  invoeren van een blauwe zone is een goed middel om lang‐ en kortparkeren te onderscheiden.   

16

Gebiedsregie  Om de grote veranderingen in de woon‐ werk‐ en leefomgeving in het centrum goed te kunnen  communiceren met de bewoners en andere belanghebbenden is gebiedsregie een essentieel  onderdeel van het actieplan. De gebiedsregisseur zorgt voor tijdig en zorgvuldig overleg met  betrokkenen en voor ondersteuning van bewonersactiviteiten die bijdragen aan een goed verloop  van het veranderingsproces.  Culturele agenda  Het centrum van Delfzijl moet meer dan nu op het netvlies van bezoekers komen en daarvoor zijn  culturele activiteiten van groot belang. Het centrum moet gaan bruisen en dat kan als de culturele  agenda van Delfzijl wordt uitgevoerd. Die omvat per jaar tenminste 1 grote publiekstrekker in de  zomer en daarnaast een aantal kleinere evenementen. Ook kunst wordt ingezet om het centrum  aantrekkelijker te maken.  Sociale infrastructuur   Voor een aantrekkelijk woon‐ en leefklimaat zijn goede zorgvoorzieningen essentieel. Voor het  centrum wordt gedacht aan woonservice‐concepten, afgestemd op de wensen van ouderen.  Daarnaast zal de gemeente zorgvuldig en op maat zorg moeten inkopen als gevolg van de transitie  op het gebied van AWBZ en jeugdzorg. De zelfredzaamheid en eigen kracht van de  centrumbewoners kan worden gestimuleerd door het starten van een sociaal team en het  opzetten van projecten.   

Herstel van de vesting  Het centrum van Delfzijl was ooit een besloten, door wallen en grachten omgeven binnenstad,  zoals te zien is op de maquettefoto uit het museum van Delfzijl.  De intimiteit en samenhang zijn  echter verdwenen door de sloop van gebouwen en vestingwerken en de demping van het water.  Het centrum kent veel lege ruimte en bestaat uit fragmenten met weinig samenhang. Het mist een  eigen identiteit en een aantrekkelijke uitstraling voor  bezoekers.    Delfzijl rond 1830. Rechts de  wierde met de kerk, in het  midden de Land‐ en  Waterstraat en links de open  velden met de militaire  arsenalen. Rond het centrum  de bastions en grachten van de  vesting. 

 

17

De aanleiding voor het verdwijnen van de wallen en een groot deel van de grachten was de aanleg  van de spoorlijnen aan het eind van de 19de eeuw. Veel water werd gedempt en het centrum  kreeg een ring van sporen aan de noordkant.  

  Delfzijl in 1927. De vestinggracht heeft plaats gemaakt voor treinsporen. De opstelsporen achter het station  verdwijnen de komende jaren,  maar dat geldt  niet voor  de goederenspoorlijn naar de haven.  

In het IIP is gekozen voor het oppakken van de cultuurhistorie van Delfzijl. Het IIP laat zien dat het  herstellen van de oude vestingstructuur een goed middel is om het centrum aantrekkelijker te  maken en een eigen identiteit te geven. In het IIP is daarbij uitgegaan van het aanbrengen van een  nieuwe waterpartij vanaf de Damstersingel tot diep in Kwelderland, met op het terrein van de  vroegere fabriek van Maring een beschutte ruimte,  het zogenaamde Vestingstrand. Het water zou  bevaarbaar moeten zijn voor schepen, ook met een  hoge mast.       In het wensbeeld van het Integraal  Investeringsprogramma was nieuw vaarwater gedacht  tussen de Damstersingel en Kwelderland, met een  Vestingstrand ten noorden van het centrum. 

 

 

18

Naar een nieuwe vesting  In het actieplan is gezocht naar mogelijkheden om in deelprojecten het eindbeeld van het IIP te  realiseren. Daarbij bleek dat de kansen voor het herstellen van de oude waterstructuur verschillen  per locatie. Langs het Van den Kornputplein, tegenover het gemeentehuis,  is genoeg ruimte om  zowel de historische gebogen watersingel als de groenstroken en wegen terug te brengen, maar  verderop, tegenover het station, ontbreekt die ruimte. Hier kan alleen een smal en recht kanaal  gegraven worden dat geen relatie heeft met de historische situatie. Nog weer verder, op het  voormalige Maringterrein, is de ruimte er wel, maar ontbreekt het verband met de rest van de  vesting, hier ontstaat een geïsoleerd en nauwelijks herkenbaar stukje gracht. Bovendien zijn  volgens het IIP hoge kosten verbonden aan het bevaarbaar maken van het nieuwe water   Het onderzoek heeft geleid tot de keuze om het historische water alleen te herstellen waar dat  overtuigend kan, namelijk bij de Damsterlaan en het Van den Kornputplein. Hier kan de bestaande  vestinggracht worden doorgetrokken naar het station, met een nieuwe brug in het verlengde van  de Julianalaan. Dit wordt, evenals de brug bij de Tasmanstraat, een hoogholtje voor voetgangers  en fietsers, zodat het verkeer op de Julianalaan zal afnemen. In de overige randen van het centrum  zal de oude vesting zichtbaar worden gemaakt  met bomen, wallen en andere groene elementen.  Dit betekent onder meer dat het eerder  voorgestelde stukje gracht met vestingstrand op  het Maringterrein komt te vervallen.               De vesting Delfzijl zoals voorgesteld in het actieplan.  Water terugbrengen waar voldoende ruimte is, bij de  Damsterlaan en het Station. Verder naar het noorden  geen water, maar groen. Bij de Julianalaan komt een  brug voor  voetgangers en fietsers.  

     

 

19

Bij deze aanpak wordt de vesting van Delfzijl duidelijk te herkennen en ontstaat een aantrekkelijke  toeristische wandeling door het groen en langs het water rond het centrum. De groenstructuur  biedt daarnaast ruimte voor parkeren, spelen, tuinieren en andere vormen van gebruik.   In de nieuwe vestingstructuur verdient het Stationsplein bijzondere aandacht. Ooit was het plein  een voetgangersgebied waar je onder hoge bomen naar het winkelcentrum wandelde. Een mooie  entree van Delfzijl, zowel per auto als per trein. Die situatie kan terugkomen als de bushaltes, die  nu recht voor het station liggen, naar de zijkanten worden verplaatst of anders worden ingericht.  Voor dit Stationsplein bestaan verschillende mogelijkheden die nog moeten worden uitgewerkt.  Op de kaart is een mogelijke oplossing aangegeven, maar het kan ook anders.       Beeld van het Stationsplein  zoals het was rond 1925.  Door de Damsterlaan en  Stationsweg aan te passen en  de bushaltes te verplaatsen  kan opnieuw een mooie  entree naar het centrum  ontstaan. 

          Dijk met twee gezichten   Om de “groene omarming” van het centrum compleet te maken zal ook de Zeedijk van gezicht  veranderen. Zoals voorgesteld in het IIP wordt de binnenkant van de dijk straks groen in plaats van  steenachtig en verandert het profiel. Soms komen er opgangen, bijvoorbeeld  naar de  Keerweerbrug en het wandelpad op de kruin. De buitenkant van de dijk houdt een meer  industrieel karakter, maar met een nieuwe afwerking van de bestaande witte damwanden. Hier  ligt een uitdaging voor kunstenaars en ontwerpers.      

 

20

Bij het herstel van de oude vesting past een onbebouwde Damsterkade. Op dit buitendijkse land is  plaats voor schuren, opslagplaatsen en loodsen, maar niet voor woningbouw of andere grotere  gebouwen. Dat is ook om veiligheidsredenen niet gewenst. De kade kan daarnaast een functie  krijgen als parkeerlocatie of beschut evenemententerrein.     Door de Zeedijk aan de binnenkant weer met  gras te bekleden krijgt het centrum aan alle  kanten een “groene omarming”. Bij de  Keerweerbrug wordt een nieuwe opgang naar  boven aangelegd.   

 

            Verbinding met de zee  Delfzijl was ooit met de Eems verbonden via het Damsterdiep, maar die relatie verdween door de  afsluiting van het Diep en de aanleg van de Haven.  Nu vormt alleen de Keerweerbrug nog een  verbinding tussen het centrum en de zee, maar de afstand is groot en het contact minimaal door  de leegte van het Maringterrein en de parkeerterreinen bij de Vennenflat.   In het IIP is voorgesteld het contact tussen het centrum en de Eems te versterken door een  tweede verbinding aan te leggen ten westen van de Keerweerbrug. Daarnaast stelde het IIP een  verbetering en uitbreiding van het zeestrand voor, waarbij het strand geschikt wordt gemaakt  voor grotere evenementen.  Het strand en andere toeristische trekkers in de omgeving kunnen  elkaar versterken en Delfzijl aantrekkelijker maken voor bewoners en bezoekers.   Om na te gaan wat de toeristische potentie van Delfzijl is werd de afgelopen maanden onderzoek  gedaan door externe adviseurs. De conclusie is dat Delfzijl 70.000 bezoekers per jaar kan trekken  als een combinatie kan worden geboden van overdekte dagrecreatie, bezoekerscentrum, horeca  en strand,  met voldoende bereikbaarheid en parkeermogelijkheden. Dat biedt ook kansen voor  de winkels en voorzieningen in het centrum en kan zorgen voor extra werkgelegenheid.  

 

21

Om die kansen te verzilveren is in het actieplan extra aandacht besteed aan de toeristisch‐ recreatieve mogelijkheden van de zone tussen het centrum en de Eems.  Gekozen is voor het  ontkoppelen van de functies strand en evenemententerrein. Het strand is bestemd voor recreatie  in en aan het water, waarbij de dijk, net als vroeger, een belangrijke rol kan spelen. De vorm van  het strand is daarop aangepast, het strand bestaat uit een zandstrook langs het water, in de  toekomst mogelijk uit te breiden met een kleine pier.  

27

  Het strand van Delfzijl in vroeger jaren. Het strand kan in een nieuwe vorm weer terugkeren.  

Voor de evenementen wordt in het actieplan het terrein van Maring voorgesteld. Dit heeft al een  natuurlijke tribune in de vorm van de gebogen zeedijk die met kleine aanpassingen geschikt kan  worden om te zitten of te liggen. Het terrein is eigenlijk een natuurlijk amfitheater, geschikt voor  openluchttheater, sport, muziek, markten en andere evenementen. Misschien kan ook het oude  badpaviljoen hier weer tot leven komen.    Naast het Maringterrein ligt het gebied rond het voormalige zwembad dat bij uitstek geschikt is  voor de vestiging van nieuwe toeristische functies zoals een natuur‐ en waddencentrum, een  uitkijkpost, bestaande of nieuwe horeca en andere publiekstrekkers. Omdat dit gebied doorloopt  langs de dijk naar Kwelderland zijn de inrichtingskosten opgenomen in het Actieplan Wijken. Voor  campers is in het plan een plaats gereserveerd aan de oostkant van het strand, bij het bestaande  visrestaurant.  Bij deze cluster van zeestrand, evenemententerrein en nieuwe toeristisch‐recreatieve trekkers  horen goede verbindingen met het centrum en het station, aantrekkelijke fietsroutes op de dijk en  voldoende parkeergelegenheid. Ook een veerverbinding in de zomer tussen Delfzijl en Knock zou  een aanwinst zijn.     

22

  De Kop van Delfzijl kan met een cluster van toeristische voorzieningen ontwikkeld worden als recreatieve  poort naar de Waddenzee.   Het nieuwe  strand moet passen  in de waterhuishouding en  natuurontwikkeling van het Eems/Dollardgebied. 

  Het spreekt vanzelf dat een toeristisch‐recreatieve ontwikkeling van de Kop van Delfzijl moet  passen in de ontwikkeling van het Eems/Dollardgebied zoals onderzocht in het project Marconi,  een samenwerkingsverband van rijk, provincie, gemeente en de waterschappen Hunze en Aa’s en  Noorderzijlvest. De realisatie van de verschillende voorzieningen lukt alleen als veel partijen  samenwerken. Private ondernemers zullen risicodragend het waddencentrum moeten  ontwikkelen en de upgrading van het zeestrand en aanleg van fietsroutes, camperfaciliteiten en  andere toeristische voorzieningen vraagt medewerking van overheden en maatschappelijke  organisaties.    

             

23

3. 

De projecten 

De drie processen, versterking van het centrum, herstel van de oude vesting en verbinding met de  zee leiden tot een groot aantal uitvoeringsprojecten die te zien zijn op de afgedrukte  projectenkaart.  

  Overzicht van uit te voeren projecten in het actieplan. De nummers verwijzen naar de projectenlijst in dit  hoofdstuk.       

 

24

Hieronder volgt de projectenlijst, ingedeeld volgens de eerder genoemde drie sporen.    

Versterken centrum  A. Invullen lege plekken     1. Invulling locatie Spoorstraat. Bouw 4 tot 6 grondgebonden woningen of  appartementen   2. Invulling locatie Lijnbaanstraat. Bouw 4 tot 6 grondgebonden woningen of  appartementen   3. Invulling locatie Havenstraat. Bouw  12 tot 18 grondgebonden woningen of  appartementen, eventueel studentenhuisvesting    B. Herstructurering kernwinkelgebied     1. Zoeken vervangende ruimte voor bestaande supermarkt  2. Verplaatsing winkels van buiten naar binnen, totaal  circa 9.000 m2  winkelvloer   3. Verbeteren winkelfronten   4. Herontwikkeling strategische locaties kernwinkelgebied   5. Herbestemming lege winkelpanden en beeldbepalende gebouwen  6. Herinrichting kernwinkelstraten                                          C. Herontwikkeling De Vennen    1. Verwerving en sloop winkelruimten en appartementen laagbouw Vennenflat   2. Verwerving en sloop appartementen hoogbouw Vennenflat   3. Bouw stadsboerderij in Vennen Noord  4. Inrichting openbare ruimte De Vennen fase 1, parkeerplein en aangrenzende straten  5. Inrichting openbare ruimte De Vennen fase 2, overige straten, invulling velden voor  parkeren, tuinen, park, overige    6. Uitgifte gronden voor woningbouw                          D. Gebiedsregie ( periode  2013/2016)    1. Inzet gebiedsregisseur en ondersteuning bewonersactiviteiten              E. Culturele agenda ( periode 2013/2016)    1. Jaarlijks zomerevenement in of rond het centrum van Delfzijl   

25

2. Herplaatsing kunstwerken  3. Uitvoeren verlichtingsplan Molenbergplein  4. Centrumpromotie en citymarketing  

 

 

 

  F. Sociale infrastructuur (periode 2013/2016)    1. 2.

Woonservicevoorzieningen, inkoop van zorg, zorg in de buurt   Project Grip en Glans   

 

Herstel vesting   

G. Reconstructie Stationsweg en Stationsplein    1. Functiewijziging rangeerterrein NS, aanleg parkeerterrein, aanbrengen passage  goederenspoor   2. Tracéwijziging Stationsweg en Damsterlaan, herstel  buitenring   3. Herinrichting Stationsplein, wijziging busstation, aanleg plein met bomen    H. Herstel Singelgracht    1. Herstel Singelgracht tussen Koningin Julianalaan en Damsterlaan, uitgraven water,  bouw voetgangersbrug, aanleg ontsluitingsweg, bijkomende werken  2. Herinrichting Buiskoolplein en omgeving, herprofilering  en aanplant bomen  3. Herprofilering Buitensingel  4. Weg langs politiebureau    I. Aanleg Vestingboulevard    1. Afwaardering Stationsweg/Oosterveldweg, tracé‐ en profielwijziging en aanpassing  kruisingen  2. Inrichting openbare ruimte, aanleg voetpad, inplanten groen en aanbrengen  grondlichamen    J. Herstel Zeedijk    1. Vergroenen binnenzijde Zeedijk en verbreding profiel          2. Uitbreiding opgangen naar boven  3. Verbeteren opgang Keerweerbrug  4. Aankleden damwanden buitenzijde Zeedijk  5. Herinrichting Damsterkade voor parkeren en overige     

26

Verbinding met de zee  K. Inrichting Dijkzone  1. Inrichting Maringterrein tot openbaar evenemententerrein, aanpassing dijkprofiel,  opvullen en egaliseren bodem, aanbrengen meubilair  2. Bouwrijp maken Aquariumterrein voor ontwikkeling door derden (waddencentrum,  uitkijkpost, infopunt, overige)  3. Aanleg camperplaats met voorzieningen in het kader van Kiek over Diek  4. Aanleg fietsroutes op de dijk in het kader van Kiek over Diek    L. Vernieuwing Zeestrand    1. Uitbreiding en verbetering zeestrand, aanbrengen beschoeiing, zandpakket, overige  2. Realisatie waterprojecten in het kader van Marconi  

                                         

27

4. 

Het tijdschema 

Van plan naar uitvoering  Wanneer is er iets te zien van de uitvoering van het actieplan? Hoe lang duurt het om alle  projecten tot een goed einde te brengen? Wat is de relatie tussen de verschillende activiteiten,  wat moet eerst en wat kan later? Hoe zorg je dat het centrum bereikbaar blijft tijdens de  werkzaamheden en dat je er kunt parkeren?  Om die vragen te beantwoorden zijn de projecten  geanalyseerd en in de tijd geplaatst. Het tijdschema in dit hoofdstuk geeft de uitvoeringsplanning  per project.  Doorlooptijden  In het schema is per project aangegeven hoe lang de voorbereiding en uitvoering gaan duren.  Daarbij is uitgegaan van de vroegst mogelijke start van het project. Bij veel projecten is dat  startmoment al binnenkort, bij andere moeten eerst acties elders worden afgewacht.   In het algemeen beginnen de projecten met een voorbereidingsperiode waarin onderzoek wordt  gedaan, een plan van aanpak gemaakt of een programma van eisen (PVE) opgesteld. Meestal volgt  dan een periode van overleg en inspraak, gevolgd door een principebesluit van het  gemeentebestuur. Vaak zullen in deze fase al gesprekken plaatsvinden met ondernemers en  ontwikkelaars, want zij zijn onmisbare partners bij de realisatie van het actieplan. Na het  bestuursbesluit volgt een eventuele selectie van marktpartijen, het opstellen van het definitieve  plan, het regelen van de financiering en het verlenen van vergunningen, waarna het werk kan  starten. In het planningsschema is gerekend met gemiddelde doorlooptijden op basis van  ervaringsgegevens, de werkelijkheid kan soms anders zijn.  Sommige activiteiten in het plan, zoals bijvoorbeeld de verplaatsing van winkels of het verbeteren  van gevels, hebben een min of meer continu karakter, er is hier niet één uitvoeringsmoment.  Andere projecten zijn wel begrensd in tijd, ze hebben een duidelijk begin en eind.  Soms is de start  gekoppeld aan de planning van andere projecten.   Voorbeelden daarvan zijn:  • De bouw van woningen op lege plekken  Bij woningbouw aan de Spoorstraat, Lijnbaanstraat en Havenstraat vervallen  parkeerplaatsen en zou een parkeerprobleem in de omgeving kunnen ontstaan. Daarom  starten deze projecten pas nadat er extra parkeerruimte is gemaakt op het nieuwe  Vennenplein. Tegelijk mogen ze niet te lang worden uitgesteld, want ze bieden  vervangende woonruimte voor de bewoners van de Vennenflat. Ook daar is in het schema  rekening mee gehouden.   

 

28

• Het herstellen van de Singel  Ook bij dit project verdwijnt parkeergelegenheid, die  gecompenseerd kan worden op   het  voormalige rangeerterrein bij het station. Daarom moet eerst het nieuwe parkeerterrein  zijn ingericht voordat de wegen verlegd kunnen worden en de Singel uitgegraven.   Het planningsschema  Het onderstaande schema is een samenvattend overzicht van de planning per project. De  afzonderlijke planningen zijn te vinden in een vertrouwelijke bijlage bij het actieplan, samen met  de uitgesplitste kostenramingen.   In het schema staat zoals gezegd de vroegst mogelijke start van de projecten.  Uitstel is in de  meeste gevallen mogelijk, maar soms zullen dan ook andere projecten in de tijd naar achteren  schuiven. In het schema zijn de onderlinge relaties met pijlen aangegeven.                                 Het tijdschema van het actieplan. De pijlen geven de relaties tussen de projecten aan.        

29

5. 

De investeringen 

In dit hoofdstuk geven we een samenvattend overzicht van de kosten die gemoeid zijn met de  uitvoering van de projecten in het actieplan. De uitgesplitste ramingen per project zijn opgenomen  in een afzonderlijke vertrouwelijke bijlage.  Er is onderscheid gemaakt tussen twee kostensoorten, namelijk uitgaven voor infrastructurele  werken en overige investeringen:  Uitgaven voor infrastructurele werken.  Dit zijn alle investeringen in civieltechnische en bouwkundige werkzaamheden die nodig zijn om  de projecten te realiseren. Daaronder vallen grond‐ en graafwerkzaamheden, verplaatsing van  kabels en leidingen,  aanleg en verbetering van wegen, aanbrengen van beplanting, vernieuwen  van de verlichting, wijziging verkeerslichten, aanbrengen van steigers, plaatsen van  fietsenstallingen enzovoorts. Bij de raming van de kosten is gerekend met de netto  uitvoeringskosten plus vaste opslagpercentages voor een aantal bijkomende kosten.   De ramingen zijn all‐in, exclusief BTW, op het prijspeil van mei 2013.   Bij de infrastructurele werken zijn ook besparingsmogelijkheden onderzocht. In de onderstaande  lijst is daarmee nog geen rekening gehouden.    Overige investeringen  Dit zijn alle overige uitgaven ten behoeve van het herstructureren van het centrum, het herstel  van de vesting en het leggen van de verbinding met de Waddenzee. Voorbeelden zijn bijdragen  aan ondernemers in de verhuis‐ en herinrichtingskosten van hun winkel, bijdragen aan huurders of  eigenaren van voormalige winkelpanden, bijdragen in de onrendabele top van te (ver)bouwen  panden, kosten van gebiedsregie en bewonersondersteuning, ontwikkelkosten voor  zorgprojecten, verwervingskosten van terreinen enzovoorts. Ook deze ramingen zijn inclusief de  kosten van organisatie en exclusief eventuele BTW.   Toelichting op de tabel  Bij de bouwprojecten in het centrum is de aanname gedaan dat grondopbrengsten zullen worden  ingezet om eventuele uitgaven van de gemeente te dekken.  Er zijn dus geen afzonderlijke baten  uit grondverkoop geraamd.  Bij deze projecten is als investeringsbedrag het cijfer 0 ingevuld.   Daarnaast zijn er projecten die inmiddels onderdeel zijn van andere plannen of programma’s. In  dat geval is geen bedrag ingevuld, maar de aanduiding pm.   Bij het project De Vennen is sprake van een langlopende ontwikkeling, waarbij een deel van de  investeringen pas na 2020 gedaan zal worden. Omdat het actieplan zich richt op de korte termijn  zijn de uitgaven na 2020 in de onderstaande lijst niet meegenomen. Het gaat om een bedrag van  circa 3,7 miljoen.    

30

In de onderstaande projectenlijst zijn alle kosten van het actieplan, inclusief de bijbehorende  proceskosten, samengevat.  Daarmee wordt een compleet overzicht gegeven van alle  investeringen die tot 2020 nodig zijn om het actieplan te realiseren.     Overzicht projecten   Investeringen Actieplan Centrum Delfzijl  Bedragen in  € x 1.000, prijspeil mei 2013   

 Versterken centrum  A.    Invullen lege plekken 

 

 

 

 

 

 

 

        0  

       

 4.500   1.215   ‐‐‐‐‐‐‐   5.715 

B.    Herstructurering kernwinkelgebied   Vastgoedfonds midden‐ en kleinbedrijf          Herinrichting kernwinkelstraten                               Totaal kernwinkelgebied                C.    Herontwikkeling De Vennen    Verwerving Vennenflat              Bouw stadsboerderij in Vennen Noord          Inrichting openbare ruimte De Vennen tm 2020      Uitgifte gronden voor woningbouw                                                  Totaal De Vennen     D.    Gebiedsregie ( periode  2013/2016)    Inzet gebiedsregisseur en ondersteuning bewonersactiviteiten                    E.    Culturele agenda ( periode 2013/2016)    Jaarlijks zomerevenement in of rond het centrum van Delfzijl    Herplaatsing kunstwerken            Uitvoeren verlichtingsplan Molenbergplein        Centrumpromotie en citymarketing                              Totaal cultuur                    

   6.200                   100     2.010            0    ‐‐‐‐‐‐‐‐     8.310 

   

    290   

                 

    510             30      100      200  ‐‐‐‐‐‐‐‐      840  

31

F.   Sociale infrastructuur (periode 2013/2016)    Woonservicevoorzieningen, inkoop van zorg, zorg in   de buurt  Project Grip en Glans                           Totaal sociaal              

 

 

 

       60 

     

     

     

       25    ‐‐‐‐‐‐‐         85 

Herstel vesting   G.  Reconstructie Stationsweg en Stationsplein    Functiewijziging rangeerterrein NS, aanleg              parkeerterrein, aanbrengen passage goederenspoor   Tracéwijziging Stationsweg en Damsterlaan en herinrichting Stationsplein                        Totaal Stationsweg, Damsterlaan, Stationsplein                     H.  Herstel Singelgracht    Herstel Singelgracht tussen Koningin Julianalaan en Damsterlaan,     herinrichting Buiskoolplein en omgeving, nieuwe weg langs politiebureau    I.  Aanleg Vestingboulevard    Aanpassing Stationsweg/Oosterveldweg, inrichting openbare ruimte, aan‐  leg voetpad, aanbrengen beplanting    J.  Herstel Zeedijk    Vergroenen binnenzijde Zeedijk en verbeteren opgangen naar boven   Aanpassen damwanden  en Damsterkade                                Totaal Zeedijk                   

    810   1.950   ‐‐‐‐‐‐‐   2.760 

 4.250 

    765 

    475          275     ‐‐‐‐‐‐‐      750 

Verbinding met de zee  K.  Inrichting Dijkzone    Inrichting Maringterrein tot openbaar evenemententerrein   

 

 

    910 

32

Bouwrijp maken Aquariumterrein voor ontwikkeling door   derden (Wad&Zoo, overige)  Aanleg camperplaats met voorzieningen      Aanleg fietsroutes op de dijk in het kader van Kiek op Diek                    Totaal Dijkzone                L.  Vernieuwing Zeestrand    Uitbreiding en verbetering zeestrand        Realisatie waterprojecten in het kader van Marconi                      Totaal zeestrand               

 

 

    pm1 

       

          

    pm      pm   ‐‐‐‐‐‐‐      910 

    

   

 5.200       pm 

 

 

 ‐‐‐‐‐‐‐ 

 

 

 5.200 

Samenvatting   

Versterking centrum (A tot en met F), totaal tot en met 2020    Herstel vesting (G tot en met J), totaal          Verbinding met de zee (K tot en met L), totaal                            Totaal Actieplan Centrum           

            15.240                8.525                6.110     ‐‐‐‐‐‐‐              29.875   

           

                                                            

1

 

 ) Opgenomen in andere investeringsplannen  

33

6.     

De financiering 

De ramingen in hoofdstuk 5 maken duidelijk dat het actieplan grote publieke investeringen  vraagt. De totale omvang daarvan is tot  2020 niet minder dan 29,9 miljoen. Wat zijn de  mogelijkheden om deze uitgaven te bekostigen? Wat kan Delfzijl betalen? Wat kunnen andere  overheden, zoals rijk en provincie, of externe fondsen voor hun rekening nemen? In dit  hoofdstuk een verkenning van de financieringsmogelijkheden.      Beschikbare financiële ruimte    Voor de uitvoering van het Investeringsprogramma zijn inmiddels een aantal budgetten  vrijgemaakt. Bij het actieplan centrum gaat het om bijdragen van de gemeente  Delfzijl  (opgenomen in de gemeentebegroting), de regio Eemsdelta (onderdeel van het financieel  arrangement) en de provincie Groningen (het programma leefbaarheid, werk en energie).  Totaal komt een budget beschikbaar voor het actieplan van circa 20 miljoen euro. Dat  betekent dat er een aanzienlijk verschil blijft tussen uitgaven en middelen. Wat zijn de  mogelijkheden om dit verschil te verkleinen?    Besparingen    Bij de raming van de kosten zijn naast zekere uitgaven ook besparingsmogelijkheden in kaart  gebracht. Die verschillen per project, maar maken over het geheel een substantiële  kostenreductie mogelijk. Verder onderzoek moet uitwijzen welke besparing haalbaar is.     Externe financiering     Een andere manier om het verschil tussen budget en kosten te verkleinen is het inzetten van  additionele financieringsbronnen. Belangrijke onderdelen van het actieplan, zoals het herstel  van de historische vestingstructuur en het realiseren van een recreatief‐toeristische poort naar  de Waddenzee lijken kansrijk voor externe financiering, bijvoorbeeld door het Waddenfonds,  het provinciale fonds voor Regionale Economische  Projecten of Europese fondsen. Ook hier is  nader onderzoek nodig om na te gaan of bijdragen mogelijk zijn en hoe groot deze zullen zijn.  Daarvoor zijn gedetailleerde aanvragen en nader overleg met de externe financiers  noodzakelijk.     Bij externe financiering moet rekening worden gehouden met substantiële eigen bijdragen van  Delfzijl. Niet alle kosten zullen door anderen worden vergoed. Dat maakt het gewenst om  eigen middelen te reserveren voor projecten waarvoor een beroep wordt gedaan op externe  fondsen.       

34

Financiële strategie    Uit het voorgaande blijkt dat er verschillende manieren zijn om het verschil tussen budget en  kosten te verminderen, maar ook dat nog niet zeker is wat het resultaat daarvan zal zijn. In  afwachting daarvan is het niet verstandig nu een keuze te maken tussen de projecten. Beter  kan eerst de uitkomst van nader onderzoek naar besparings‐ en bijdragemogelijkheden  worden afgewacht voordat prioriteiten worden bepaald en besluiten genomen. Bij deze  benadering blijft de ambitie van het actieplan voorlopig overeind.     Tegelijk zal wel op korte termijn gestart moeten worden met de uitvoering van urgente  projecten, we kunnen niet wachten tot alle besparings‐ en bijdragemogelijkheden zijn  uitgezocht, maar moeten al in 2013 aan de slag.    Waar moet dan begonnen worden? De beslissing daarover is niet moeilijk. Zoals in hoofdstuk  3 al is toegelicht liggen de meest urgente problemen van leegstand en achteruitgang in het  centrum van Delfzijl. Daar moeten we naar een compacter en sterker winkelcentrum, naar  herstel van de oude stadsstructuur en naar herontwikkeling van het gebied De Vennen. Zodat  Delfzijl weer een concurrerend, gedifferentieerd en aantrekkelijk stadshart krijgt. De andere  projecten zijn ook belangrijk, maar minder spoedeisend, het gaat daar niet om  probleemoplossing, maar om nieuwe kansen om Delfzijl aantrekkelijker te maken en  werkgelegenheid te scheppen.   Daarom wordt voorgesteld om van het beschikbare budget van 20 miljoen euro een bedrag  van 15 miljoen in te zetten voor de versterking van het centrum. Daarmee zijn alle  noodzakelijke maatregelen in het hart te financieren.  Het resterend bedrag van 5 miljoen  wordt gereserveerd voor de cofinanciering door Delfzijl in de kosten van het herstel van de  vesting en het ontwikkelen van de verbinding met de zee. Of 5 miljoen daarvoor voldoende is  weten we overigens nu nog niet, dat moet later blijken. Bij deze laatstgenoemde projecten  worden eventuele keuzes pas gemaakt nadat er meer duidelijkheid is over de kansen van  besparingen en externe financiering.  

             

35

7.   

Samenvatting 

Het Actieplan Centrum Delfzijl is een vervolg op het Integraal Investeringsprogramma 2012‐ 2022 (IIP) dat de gemeenteraad in februari 2013 vaststelde. Het actieplan is in nauwe  samenwerking met de provincie Groningen opgesteld en bevat een groot aantal maatregelen  om het centrum van Delfzijl de komende jaren een kwaliteitsimpuls te geven.     Delfzijl is sinds enkele jaren de snelst krimpende gemeente van Nederland en dat heeft grote  gevolgen voor het wonen, het winkelen, de gezondheidszorg en allerlei andere voorzieningen.  Daarnaast leidt de krimp tot steeds meer lege ruimte die vraagt om een nieuwe invulling.  Krimp mag niet leiden tot achteruitgang en verloedering maar moet juist uitdagen om met  minder mensen beter te kunnen wonen, werken en recreëren.    In het actieplan worden allereerst een aantal bestaande problemen in het centrum aangepakt.  Daarnaast worden ook nieuwe perspectieven ontwikkeld op het gebied van recreatie en  toerisme, die meer bezoekers en nieuwe werkgelegenheid kunnen opleveren. Het actieplan  pakt dus tekorten aan, maar creëert ook nieuwe kansen.     Een compact en aantrekkelijk centrum    Het actieplan onderscheidt in navolging van het IIP drie sporen. Allereerst moet het bestaande  winkelcentrum worden aangepakt, want er is leegstand en het bezoekersaantal daalt. Het  nieuwe kernwinkelgebied wordt compact en  geconcentreerd in het oude hart van Delfzijl met  een omvang van maximaal 20.000 m2 winkelvloer. Door herstructurering, verbetering van  gevels en straten en uitbreiding van het parkeerareaal krijgt het extra kwaliteit.  De in 1970  gebouwde winkels aan het Vennenplein worden, met uitzondering van de twee supermarkten,  verplaatst naar de kern en de flat wordt op termijn gesloopt. Gaten in de bebouwing van het  centrum worden ingevuld met nieuwe woningen, die op maat zijn voor de bewoners van de  Vennenflat en anderen. In het gebied De Vennen is ruimte voor een stadsboerderij en er is na  het slopen van de flat ook plaats voor andere bestemmingen, zoals woningbouw, tuinen of  parkeren.     De verkeersstructuur blijft in het centrum onveranderd, alleen bij het Johan van den  Kornputplein wordt een slinger uit de buitenring gehaald. Daarnaast worden de Stationsweg  en de Oosterveldweg in de toekomst smaller, want het verkeer neemt geleidelijk af. Ook het  aantal parkeerplaatsen, momenteel 1070 plaatsen, blijft minimaal gelijk, maar er komt meer  parkeerruimte aan de randen van het centrum, op het rangeerterrein bij het station en  mogelijk de Damsterkade. Dat betekent dat kort‐ en langparkeren in de toekomst beter  onderscheiden zullen worden, bijvoorbeeld door een blauwe zone. Bij de versterking van het  centrum horen ook goede sociale en medische voorzieningen, actieve ondersteuning van  bewoners en een bruisend cultureel programma.   

36

Water en groen     Het tweede spoor in het actieplan is het herstel van de historische vestingstructuur van Delfzijl.  Daardoor krijgt het centrum een groene begrenzing, verbetert de entree per trein en auto en  wordt Delfzijl aantrekkelijker voor bewoners en bezoekers. Langs de Damstersingel wordt de  oude vestinggracht tot aan het station in ere hersteld, het Stationsplein wordt een  voetgangersplein met bomen en ook verderop, langs de Stationsweg en de Oosterveldweg  wordt de vesting weer herkenbaar in het aan te brengen groen. De Zeedijk krijgt aan de  binnenkant een bekleding met gras,  net zoals vroeger, en ook de buitenkant wordt opgeknapt.      Recreatie aan zee    De verbinding van het centrum met de zee is het derde spoor van het actieplan. Het zeestrand  wordt verbeterd en aanzienlijk uitgebreid, rekening houdend met de natuurontwikkeling en de  waterhuishouding in het Eems/Dollardgebied. Voor evenementen is het strand minder  geschikt, daarom wordt het terrein van de fabriek van Maring daarvoor ingericht met de dijken  als natuurlijke tribune. Het gebied van het voormalige zwembad wordt ingericht voor andere  toeristische trekkers, zoals een waddencentrum, uitkijkpunt en badpaviljoen. Samen vormen  de recreatieve en toeristische  voorzieningen een nieuwe, aantrekkelijke poort naar de  Waddenzee.   

 

37

  Overzichtskaart van het actieplan centrum. Het gebied ten noorden van het nieuwe Vennenplein kan  nog verschillende bestemmingen krijgen. 

  Het actieplan onderscheidt 42 projecten die uitgevoerd moeten worden om het einddoel te  bereiken. Onderzocht is wat het verband tussen de projecten is en hoeveel tijd  de realisatie  kost. Zichtbare resultaten zijn er al vanaf 2013 en het overgrote deel van het actieplan is voor  2020 uitgevoerd.     Ook de kosten van het plan zijn onderzocht. Totaal is met de realisatie tot 2020 een bedrag  van 29,9 miljoen gemoeid. Dankzij de financiële steun van de provincie Groningen en eigen  bijdragen van de gemeente Delfzijl en de regio Eemsdelta is inmiddels een bedrag van  ongeveer 20 miljoen beschikbaar voor het plan. De gemeente wil het verschil overbruggen  door besparingen door te voeren en voor sommige projecten externe financiering te zoeken.  Van het beschikbare budget van 20 miljoen wordt 15 miljoen ingezet voor de aanpak van het  centrum. Daarmee zijn alle noodzakelijke maatregelen te financieren. Het resterend bedrag  wordt gereserveerd voor cofinanciering in de overige projecten.     Delfzijl, mei 2013.  Programmabureau Delfzijl   

38

Verantwoording 

Actieplan Centrum Delfzijl    Opdracht  Gemeente Delfzijl      Provincie Groningen        Kernteam  Voorzitter        Gemeente Delfzijl                          Provincie Groningen                                      Ontwerp  Karres/Brands landschapsarchitecten             Palmbout Urban Landscapes              Gemeente Delfzijl        Supervisie ontwerp  BDP Khandekar                Ramingen  Invraplus BV         Planning   PMB Amsterdam        Adviezen  Gemeente Delfzijl                                                Productie    Gemeente Delfzijl     

   

   

Peter Leeuw  Johan Koopmans 

               

               

Henk van Veldhuizen  Marco Hormann  Robert van der Burgh  Jornand Veldman  Marco Groenhof  Dick Gerlach  Huub Hanssen  René Perton 

         

         

Sylvia Karres  Jorrit Noordhuizen  Jeroen Ruitenbeek  Leonie Rupert  Hiwe Groenewolt 

   

   

Shyam Khandekar  Hélène Leriche 

 

 

Sven Erik Zandvoort 

 

 

Nelleke Stelling 

         

          

Herman Nunnink  Monique Veldt  Wietske Schober  Hindrik Havinga  Albert Heeres 

 

 

Konnie Kamp 

 

 

39

Delfzijl