AANBOD NATUUR- EN MILIEUEDUCATIE VOOR HET BASISONDERWIJS IN
DEVENTER
SCHOOLJAAR 2008-2009
Uitgave: Stichting De Ulebelt, Deventer
Even voorstellen Voor u ligt het aanbod natuur- en milieueducatie (NME) voor het basisonderwijs, van Stichting De Ulebelt, het educatief centrum voor natuur en milieu in Deventer. De Ulebelt betrekt kinderen, jongeren en volwassenen actief bij duurzaamheid. Dat doet De Ulebelt vanuit een fantastische omgeving op een aantrekkelijke wijze. De Ulebelt is gevestigd aan de Maatmansweg 3 in het Gooikerspark, gelegen in Wijk 5. De Ulebelt heeft onder meer een Kinderboerderij op haar terrein. Het basisonderwijs is één van de belangrijkste doelgroepen. De Ulebelt verzorgt voor het basisonderwijs leskisten, materiaalzendingen, excursies en binnen-/buitenlessen op het gebied van natuur, milieu en duurzaamheid. Ieder jaar vullen we dit aanbod aan met nieuwe leskisten en interessante projecten, zodat u kunt kiezen uit een gevarieerd en actueel programma.
Schooljaar 2008-2009 Vanaf het schooljaar 2008-2009 vindt u het volledige aanbod aan natuur- en milieu-educatie van De Ulebelt op internet. In deze tijd van internet en email hebben wij de keuze gemaakt om onze informatie naar de scholen steeds meer via internet te laten lopen. Dit laatste bespaart ons veel tijd (verdergaande automatisering) en geld (minder papier, drukwerk en kosten). Tijd en geld die we liever in het echte NME-werk willen stoppen! Om de overgang van een papieren catalogus naar de digitale NME-gids te vergemakkelijken, hebben wij een beknopt jaaroverzicht gemaakt dat u nu in handen heeft. Voor meer informatie over deze of nieuwe producten wordt u verwezen naar de internetsite. Wij realiseren ons dat deze nieuwe werkwijze even wennen zal zijn, maar vertrouwen erop dat u hier binnen korte tijd net zo vertrouwd mee bent als met de oude catalogus. Namens de NME-werkers van De Ulebelt, Maike Nelissen
Het aanbod Via de website van De Ulebelt (www.ulebelt.nl) klikt u door naar de digitale NME-gids. Scholen ontvangen van De Ulebelt een gebruikersnaam en inlog op de digitale NME-gids, waarmee zij online materialen kunnen reserveren. Het voordeel van de digitale gids is, dat van veel materialen direct bekend is of het product in de gewenste periode beschikbaar is. Alle producten staan ingedeeld in de volgende groepen: groep 1-2, groep 3-4, groep 5-6, groep 7-8, zodat u als leerkracht makkelijk en snel de juiste materialen kunt vinden. U vindt hier ook informatie over schooltuinsubsidie, de Boomfeestdag en de natuuroudercursus van het IVN .
De digitale NME-gids is vanaf 1 juni 2008 online. Uw school ontvangt in de week hieraan voorafgaand een gebruikersnaam en inlog en een gebruiksaanwijzing. 2
De Ulebelt biedt nog meer Naast het lenen van leskisten, meedoen aan materiaalzendingen en/of het volgen van de boerderijlessen, zijn er natuurlijk nog meer mogelijkheden voor natuur- en milieu-educatie in en om de klas. De Ulebelt helpt uw school graag om een programma op maat te maken (binnen de personele mogelijkheden van ons centrum). U kunt hierbij denken aan: hulp bij de inrichting van schooltuinen. Breng de natuur weer dicht bij de klas, door samen met de klas een tuintje in te richten en groenten en bloemen te verbouwen. Veel ruimte hoeft dat niet eens te kosten, met een paar simpele ingrepen heeft u al snel een klein tuintje ingericht. De Ulebelt kan u hierbij helpen, met inrichtingsadvies, voorbeeldtuinlessen en tips voor zaai- en plantgoed. Natuurouders: op meerdere scholen in Deventer zijn al Natuurouders actief: dit zijn ouders die door het IVN zijn opgeleid tot Natuurouder en die de leerlingen tijdens de lessen in het veld kunnen begeleiden. De Werkgroep Jeugd van IVN Deventer organiseert jaarlijks natuuroudercursussen. Voor scholen met Natuurouders heeft het IVN veldwerkprojecten ontwikkeld, voor elk niveau. Heeft uw school interesse? Neem contact op met Carla Slange van IVN Deventer, tel (0570) 654953. Advies bij (her-)inrichting van speelplaats van de school: veel schoolpleinen kunnen relatief eenvoudig een natuurlijkere uitstraling krijgen. Op een schoolplein is immers meer mogelijk dan stoeptegels en standaardspeeltoestellen. Door de speelplaats meer natuurlijk in te richten, biedt de school ook mogelijkheden voor natuuronderwijs dicht bij de school. Voor beplantingsadvies en overige inrichtingselementen (denk eens aan een takkensofa, stapstammen, struinpaadjes, wilgentenen hutten) kunt u terecht bij De Ulebelt. We kunnen u een eind op weg helpen! Een schoolplein met meer natuur biedt volop aanknopingspunten voor lessen buiten en voor natuurbeleving. Voor basisscholen heeft De Ulebelt een subsidieregeling voor schooltuinen. Deze houdt in dat een school eens per jaar een aanvraag kan doen voor zaai- en plantgoed en eens per vijf jaar een aanvraag voor de aanschaf van gereedschap. Neem voor meer informatie en een aanvraag contact op met Maike Nelissen bij De Ulebelt.
Bij wie kunt u terecht? Binnen het team van De Ulebelt zijn 2 medewerkers aangesteld voor het NME-aanbod aan het basisonderwijs: Truus Mol verzorgt de uitleen van kisten en coördinatie van het transport van de kisten. Zij is bereikbaar op donderdagen of per mail
[email protected] Maike Nelissen is coördinator NME en verantwoordelijk voor de inhoud van het aanbod. U kunt bij haar terecht voor alle vragen over NME. Zij is bereikbaar op maandag t/m woensdag of per mail
[email protected]
Het overzicht Op de volgende twee pagina’s vindt u een overzicht van alle producten van De Ulebelt. U vindt hierbij een korte omschrijving, het niveau waarvoor het product gemaakt is, ontwikkelingsgebied en domein waar een product op gericht is (voor toelichting hierop zie pag 6). Voor een uitgebreidere omschrijving verwijzen wij naar de digitale NME-gids, die vanaf 1 juni online is en te vinden via de website van De Ulebelt (www.ulebelt.nl)
3
Afval Bodemdiertjeskoffer Bomen ‘n Boom is meer dan er staat
Afval: wat is het, bestaat het ook in de natuur? Afvalscheiden Op ontdekkingstocht in en om de bodem 4 lessen over bomen: o.a. over knoppen, vorm en vruchtverspreiding Waardevolle aspecten van bomen
Leskist over duurzame energie boordevol spannende proefjes Geboorte en Ontdekhoek rondom geboorte, verzorging zwangerschap en verzorging Bijzonder dominospel met plaatjes en Huid en haar domino echte huiden van dieren Kabouters wijzen de Met de kabouters opdrachten doen in weg en om de school Waarom zou je allemaal spullen Keuzekist 2e Hands bewaren?Kist gericht op oordeelsvorming Heeft een huisdier rechten? Leerlingen Keuzekist praten over de consequenties van het Thuisdieren houden van huisdieren. Over energieproductie, duurzame Keuzekist energie en besparing. Gericht op Windenergie oordeelsvorming. Projectkoffer ontwikkeld door de Kids for animals Dierenbescherming, met lesmateriaal en doe-opdrachten Zelf kaarsen maken! Niet alleen in Kleine Vlam december leuk! Om op een leuke speelse manier de Natuur om de school natuur direct om de school te verkennen Project over leefruimte, in vorm van Operatie speurneus een speurtocht Papierkist Zelf papier maken: dat kan! Samen met handpop Pieter de Pier Pieter de Pier verschillende soorten afval scheiden Duurzame energie
4-8 5-6
*
*
C
B
7-8
*
A *
C
*
BCF
5-6
*
*
5-6
1-8
EF
*
1-2
7-8
B
*
1-2
*
*
Domeien** AF
*
7-8
6. waardering
*
5-8
1-3
5. rechtvaardigheid
Leskisten
4. duurzaam handelen
3. waarnemen
2. besef
Korte omschrijving
1. zorg
Producten
groep
Ontwikkelingsgebieden*
*
A
*
AC
*
AF
*
C
1-8
*
D
3-4
*
BCF
1-8
*
F
5-8
*
E
*
BF
1-3
*
Rondje Water
Leskist van de Overijsselse Waterschappen over thema water, met onderzoeksopdrachten
6-8
*
DF
Slakkenbak
Kinderen ontdekken het dynamische leven van slome slakken
1-6
*
C
Speelboerderij
Een stevige houten speelboerderij voor in een speelhoek
1-2
*
C
(product)
(omschrijving)
Verhalen uit bomenland
Bomen spelen de hoofdrol als vertegenwoordigers van de natuur Leskist over herkomst van water en schoonmaken van water; met veel proefjes
Water Weerbericht Wormenhotel Zuivelkist Ontdekkisten Bellen blazen 1 Bellen blazen 2
Gr
1
2
3
4
3-4 1-8
5
6
dom
*
BF
*
Wat moet je allemaal doen om je eigen 5-6 weerbericht te moeten kunnen maken?
CD
*
E
*
C
Alles om wormen te bestuderen! Leskist over zuivel, inclusief recepten voor b.v. Kaas
1-6
Ontdekkist over bellen blazen Nog meer te ontdekken over bellen blazen
1-4
*
E
5-8
*
E
3-4
*
AF
Handen
Materialen om te ontdekken wat je allemaal met je handen kan doen
1-3
*
A
Magneten
De geheimzinnige kracht van magneten: er valt veel te ontdekken
3-4
*
E
Buitenlessen Aai eens een konijn Ik ben boer(in) Van dier tot supermarkt Mens en dier Honingbij Afvalluuh!
Boerderijles met veel dieren aaien Boerderijles met veel dieren en dieren voeren Boerderijles: wat hebben de dieren van de kinderboerderij eigenlijk te maken met de supermarkt? Boerderijles: hoe gaan mensen eigenlijk om met dieren? Buitenles met een echte imker! Lessen over afval scheiden en recyclen, inclusief een excursie
1-2
*
C
3-4
*
C
5-6
*
C
7-8 3-8
* *
C C
7-8
*
AF
Materialenzendingen Van graan tot brood Bollen en knollen Tropische producten Vlinders in de klas
Wat gebeurt er eigenlijk allemaal voordat graan verwerkt is tot een lekker broodje? (oktober) Wat groeit er allemaal uit bollen en knollen? (januari) Kijk- en doeles uit de keuken van de derde wereld (april) Volg een paar weken de verandering van ei - rups – vlinder (mei)
1-8
*
AB
1-8
*
AB
1-8
*
AB
1-8
*
C
NME-projecten ism IVN Werkgroep jeugd Veldwerkles met 10 opdrachten, 1-2 * Kabouterpad dichtbij school Tijdens een wandeling speuren naar 3-4 * Speuren naar sporen sporen van dieren en mensen Bodem- en Opdrachten over dierenleven in het 5-6 * waterdieren water en in en op de bodem Onderzoek aan het 7-8 * Uiterwaarden uiterwaardenlandschap. * Ontwikkelingsgebieden: zie pagina 6 * * Domeinen: A wijzelf; B planten; C dieren; D vier elementen; E materialen en verschijnselen; F omgeving
CF CF CF BF
5
Kwaliteit De Ulebelt is voortdurend bezig de kwaliteit van haar aanbod te verbeteren. Vaak doen we dit in nauwe samenwerking met NME-partners (vergelijkbare centra) in met name Overijssel en Gelderland. Hiermee participeren wij in een uitgebreid netwerk, dat in de loop der jaren een flinke expertise op het gebied van natuur- en milieu-educatie heeft opgebouwd. Om de onderwijskundige kwaliteit van haar aanbod te waarborgen, heeft De Ulebelt al haar producten laten screenen door de Kwaliteitsmeter. Dit is een checklist, ontwikkeld door NME-werkers in Gelderland en inmiddels toegepast door NME-centra in het hele land. Voor het uitvoeren van screenings zijn NME-werkers speciaal opgeleid. Daarnaast hebben de gezamenlijke NME-centra een Basispakket NME voor het primair onderwijs opgesteld, waar bij doelstellingen, kwaliteitseisen en randvoorwaarden zijn geformuleerd. Een uitgebreide beschrijving van dit Basispakket kunt u opvragen bij de NME-coördinator van De Ulebelt. Belangrijk uitgangspunt binnen dit Basispakket is dat het aanbod niet meer alleen geformuleerd wordt binnen de 6 domeinen die de meeste natuurmethoden hanteren, maar binnen ontwikkelingsgebieden. De domeinen zijn: wijzelf, planten, dieren, vier elementen, materialen en verschijnselen en omgeving. Het basispakket NME beschrijft de vaardigheden1 waarvan we vinden dat leerlingen die moeten kunnen ontwikkelen in het basisonderwijs. Het pakket geeft geen opsomming van onderwerpen. Het basispakket is dus beschreven vanuit het perspectief van de leerling en de leerkracht, als begeleider van het leerproces en niet vanuit natuuren milieu-onderwerpen. De nadruk op vaardigheden is ingegeven vanuit het besef dat we te maken hebben met een wereld die voortdurend verandert en waarin de mens telkens opnieuw haar positie moet bepalen ten opzichte van nieuwe vraagstukken en inzichten. Niet kennis en feiten staan centraal, maar de wil en vaardigheden om deze te hanteren in steeds wisselende situaties. De ontwikkelingsgebieden van het Basispakket zijn ontstaan uit de opvattingen over de kern van het NME-werk, besproken tijdens verschillende bijeenkomsten met professionele NME-werkers. Begrippen en opmerkingen zijn geordend in een zestal groepen, die met behulp van publicaties over NME, natuuronderwijs en andere educaties van een titel zijn voorzien (tussen haakjes de kernbegrippen bij ieder ontwikkelingsgebied): 1. Zorg en verantwoordelijkheid (zorgen voor, verantwoordelijkheid ontwikkelen, je verantwoordelijkheid voor je eigen omgeving nemen) 2. Besef (verbondenheid, concrete ervaringen, kennis is middel niet doel, bewustwording, samenhangen ontdekken) 3. Waarnemen en onderzoeken (ontdekken, moet actief zijn, handelend ervaren, nieuwsgierigheid, zelf doen, zintuigen) 4. Duurzaam handelen (handelingsperspectief, hoop, vooruit leren denken, milieugedrag natuurlijk maken) 5. Rechtvaardigheid en keuzevaardigheid ((normen en waarden aanleren, leren keuzes maken, sociale vorming, hoop, waardenvorming door voorbeeldgedrag) 6. Waardering ((verwondering, waarde hechten aan, vertrouwd worden met, buiten ervaren en geraakt worden, beleving, het moet leuk zijn, respect, enthousiasme ontwikkelen, interesse behouden) Deze ontwikkelingsgebieden onderscheiden zich vooral in de didactische aanpak van het beoogde leerproces. Ze vertonen ook onderlinge samenhang, waardoor het heel goed mogelijk is om activiteiten te maken die betrekking hebben op meerdere ontwikkelingsgebieden.
1
6
Met ‘vaardigheden' wordt hier bedoeld: denk-, doe- en gevoels-vaardigheden.
Eigen bijdrage De Ulebelt ontvangt gemeentelijke subsidie voor het aanbieden van educatieve producten. Daardoor kunnen we de prijs van de producten betaalbaar houden voor deelnemende scholen binnen de gemeentegrenzen. Hiervoor is een strippenkaartregeling ontwikkeld, waarbij geldt, dat hoe meer producten worden afgenomen, hoe lager de strippenprijs is. NB: Scholen buiten de gemeente Deventer kunnen gebruik maken van het aanbod, maar betalen een hogere bijdrage. Product Leskist (klein) Leskist (groot) Materiaalzending Boerderijlessen Imkerlessen
Eigen bijdrage in strippen* 1 2 3 5 5
Eigen bijdrage voor scholen buiten de gemeente Deventer* € 18,00 € 28,00 € 50,00 € 250,00 € 250,00
* Excl. €3,50 administratiekosten per factuur. De eerste 10 strippen kosten € 75,-. Bij grotere afname wordt elke strip voordeliger: 15 strippen kosten € 108,-, 20 strippen kosten € 140,-, 30 strippen kosten € 200, etc. Om het u zo gemakkelijk mogelijk te maken, houdt De Ulebelt de “strippenstand” van uw school per computer bij. U ontvangt een factuur voor de afgenomen strippen.
Transport Wanneer u de leskist leent, wordt de leskist gratis afgeleverd en opgehaald. Deze transportdienst vindt plaats iedere vrijdag vanaf 9.00 uur, tenzij anders aangekondigd (op vrijdagen in de vakanties rijden de chauffeurs uiteraard niet, ook niet op Goede Vrijdag en de vrijdag na Hemelvaart). Zorg ervoor dat de geleende leskist gecontroleerd, compleet en wel voor transport klaar staat. Bent u als leerkracht zelf niet aanwezig, zorg er dan voor dat een collega of conciërge op de hoogte en aanwezig is om de leskist aan te nemen of af te leveren. Zowel voor de aangenomen als voor de opgehaalde leskist moet worden getekend.
7
Kleine lettertjes. • De scholen die gebruik kunnen maken van het aanbod van De Ulebelt zijn alle basisscholen binnen de gemeente Deventer; de scholen in Deventer, Diepenveen, Schalkhaar, Lettele, Okkenbroek, Bathmen en Bathmen-Loo. • De eigen bijdrage van scholen is incl. BTW, excl. €3,50 administratiekosten per factuur. • Bij annulering binnen 14 werkdagen voor de geplande datum of bij niet verschijnen wordt de volledige eigen bijdrage in rekening gebracht + €3,50 administratiekosten. • De inhoud van de leskist is voor het uitlenen door de medewerkers van De Ulebelt op volledigheid gecontroleerd. Mist u tijdens gebruik toch onderdelen? Meld dit dan direct. U bent verplicht om de inhoud na gebruik en voor het inleveren opnieuw te controleren en ontbrekende onderdelen of beschadigingen te melden. • Wanneer beschadigde of missende onderdelen van het lesmateriaal door De Ulebelt bij ontvangst worden geconstateerd, brengen wij deze in rekening bij de laatste gebruiker. • Op de website van de digitale NME-gids moet u akkoord verklaren met deze werkwijze, alvorens u een bestelling kunt doen.
De digitale NME-gids is vanaf 1 juni 2008 online. Uw school ontvangt in de week hieraan voorafgaand een gebruikersnaam en inlog en een gebruiksaanwijzing.
Colofon Stichting De Ulebelt, 2008 Maike Nelissen Maatmansweg 3 7425 NC Deventer Tel (0570) 653437 www.ulebelt.nl
[email protected]
