Aan de raad
AGENDAPUNT NR. 3 Doetinchem, 22 juni 2011
Multifunctionele hal op sportpark Zuid Voorstel: 1. Kennisnemen van de stand van zaken van het initiatief. 2. Toestemming verlenen tot het verder onderzoeken van de mogelijkheid tot de realisering van het initiatief onder drie voorwaarden: a. een akkoord van de Stichting Waarborgfonds Sport; b. continuïteit Rozengaarde; c. budgettaire neutraliteit. Zoals u bekend, bestaat er een particulier initiatief voor de bouw van een multifunctionele hal op sportpark Zuid. Op 6 januari 2011 besloot u tot een aantal nadere onderzoeken. De stand van zaken op dit moment is nog niet besluitrijp. Wij schetsen u een tussenstand op de vraagstukken en vragen uw toestemming op de ingeslagen weg door te gaan om te kunnen komen tot definitieve besluitvorming. Stand van zaken Op 6 januari 2011 besloot u: 1. kennis te nemen van de inspanningen van de bij multifunctionele hal betrokken partijen om realisatie van de hal mogelijk te maken; 2. voordat u een definitief besluit neemt over het verlenen van medewerking aan de multifunctionele hal de uitwerking van de volgende aspecten af te wachten: - de uitkomsten van de lopende onderhandelingen met het Graafschap College en het Waterschap Rijn en IJssel; - de opbrengsten van het afstoten van de exploitatie van sporthal Rozengaarde inclusief de consequenties van sloop en personeel; - de wijze waarop de andere sportverenigingen en onderwijsgebruikers van Rozengaarde gehuisvest worden op het moment dat de hal komt te vervallen; - de beoordeling door de Stichting Waarborgfonds Sport van de aangepaste exploitatiebegroting van de multifunctionele hal; - de interafhankelijkheid tussen de totale voorgenomen ombuigingen in de sportportefeuille en de ontwikkeling van de multifunctionele hal; - de garantie dat de primaire taak van de hal het faciliteren is van breedtesport. Aan deze aanvullende onderzoeken ligt ten grondslag dat alle partijen, inclusief de gemeente, de meerwaarde van een multifunctionele hal op sportpark Zuid onderkennen. Vanuit die grondhouding hebben wij de volgende voorwaarden geformuleerd om mee te werken aan het plan: 1. De overgang van activiteiten van de gemeentelijke accommodatie Rozengaarde naar het particuliere initiatief op sportpark Zuid moet voor de gemeentebegroting budgettair neutraal verlopen. De gemeente maakt kosten om de concentratie van functies op sportpark Zuid mogelijk te maken. Ook is de gemeente op basis van het hoofdlijnenakkoord een bedrag verschuldigd aan het Graafschap College. Het afstoten van de hal van Rozengaarde is een kans om inkomsten te genereren. Maar het afstoten van de hal heeft consequenties voor de exploitatie van het sportcomplex als geheel en voor het personeel. Er mogen geen breedtesportverenigingen of onderwijsinstellingen de dupe worden van het wegvallen van de hal. Er moet duidelijkheid zijn over de huisvesting van deze partijen. 2. De gemeentelijke verplichtingen aan de breedtesport moeten op elk moment gecontinueerd kunnen worden. De multifunctionele hal moet primair ten dienste staan van de breedtesport.
2 Doetinchem, 22 juni 2011 3. Meewerken aan bouw van de hal moet verantwoord zijn binnen het ombuigingsproces. Als wordt overwogen om de hal te realiseren, moet er een sluitende argumentatie zijn met betrekking tot de wijze waarop dit past binnen de bezuinigingen. Overleg met provincie Gelderland Er is sprake van geweest een alternatief scenario bij sportcentrum Rozengaarde te ontwikkelen. Met de provincie is overlegd of haar subsidie van € 2 miljoen ook voor Rozengaarde beschikbaar kan zijn. Meermaals is zowel ambtelijk als bestuurlijk te kennen gegeven dat alleen voor een multifunctionele sporthal op sportpark Zuid de bedoelde gelden beschikbaar zijn. Deze zijn door middel van de provinciale Voorjaarsnota 2010 in het vooruitzicht gesteld. Het alternatief Rozengaarde voldoet niet aan de criteria voor accommodaties voor Gelderland Sportland. De meerwaarde van een school, breedtesport, topsport en alle overige voorzieningen maken dat het initiatief op sportpark Zuid aansluit bij de door provincie gestelde criteria. Het ophogen van een bestaande hal is niet de bedoeling. Daarnaast maakt de provincie nogmaals helder dat de realisatie van het bouwplan vóór 1 januari 2012 minimaal gestart moet zijn. Om die reden vragen wij u nu om een principeuitspraak over de bouw van een multifunctionele hal op sportpark Zuid. Na de datum van 1 januari 2012 behoort de toezegging tot het verleden omdat vanwege de provinciale bezuinigingen de niet-bestede gelden uit eerdere jaren, zoals de Voorjaarsnota 2010, als eerste worden afgeroomd. Drie voorwaarden Uit de gemeentelijke betrokkenheid bij de plannen vloeien zes vraagstukken voort. Deze zijn opgesomd bij het raadsbesluit van 6 januari 2011. Ze laten zich bundelen tot drie voorwaarden waaronder medewerking van de gemeente Doetinchem mogelijk wordt. 1. Akkoord met de Stichting Waarborgfonds Sport De Stichting Waarborgfonds Sport (SWS) heeft het nieuwe exploitatiemodel bekeken. Het eindrapport levert als conclusies: - de looptijd van de afschrijvingen van vijftig jaar wordt niet gedeeld; - de annuïtaire financieringsvorm is niet acceptabel; - de hardheid van de inkomsten, onder andere door het ontbreken van huurovereenkomsten, maakt een SWS-borgstelling niet of moeilijk haalbaar; - de verhouding baten/lasten laat een tekort zien van € 91.000; - het bereiken van een sluitende exploitatie is een harde eis voor de medewerking van SWS. Het volledige rapport met elf aanbelevelingen dient door de initiatiefnemers als uitgangspunt te worden genomen voor verdere financiële studie. Het oordeel is nu niet positief. Daardoor moeten initiatiefnemers, SWS en gemeente in gezamenlijkheid een vervolgstap maken, voordat u een eindoordeel kunt vellen. Een gemeentelijke borgstelling van € 3 miljoen voor een lening van de BNG biedt volgens SWS ruimte voor het bereiken van een sluitende exploitatie vanwege het rentevoordeel. Hiervan zal echter pas sprake zijn als ook SWS haar vertrouwen heeft uitgesproken.
3 Doetinchem, 22 juni 2011 2. Continuïteit Rozengaarde Het afstoten van sporthal Rozengaarde heeft consequenties voor de exploitatie van het totale sportcentrum en het personeel. Daarnaast zijn er directe kosten aan verbonden. De jaarrekening 2009 van sporthal Rozengaarde geeft dit beeld: Omzet Directe exploitatiekosten Loonkosten 1½ fte Afschrijving (tot 2023 en 2037) Rente Totalen Bijdrage gemeente
€ 131.000 € 118.000 € 75.000 € 18.000 € 131.000 € 95.000
€ 15.000 € 226.000
Deze jaarlijkse gemeentelijke bijdrage nemen wij in de conclusie op als structurele besparing. Deze besparing gaat ervan uit dat deze te behalen is binnen drie jaar door verloop van personeel. Op dit moment dienen de personele lasten te worden meegenomen en drukken op de besparing. Daarmee is actuele besparing voor de komende drie jaar inclusief personele lasten geen € 95.000 maar € 20.000. Bij gelijkblijvend gebruik zal sporthal Rozengaarde gerenoveerd moeten worden. De kosten hiervoor bedragen € 575.000. Het handhaven van de hal in de huidge staat is zowel uit het oogpunt van de Arbeidsomstandighedenwet als sporttechnisch binnen enkele jaren onverantwoord. Bij een jaarlijkse annuïteit, een rente van 4,75% en een afschrijving over 16 jaar (het restant van de looptijd van het contract met het Graafschap College) is dat een bedrag van € 52.000. Ook is er inzicht nodig wat de gevolgen zijn voor sporthal Rozengaarde als het Graafschap College naar elders vertrekt. Een mogelijkheid is bijvoorbeeld dat het Graafschap College zelf een sporthal bouwt bij zijn nieuwe onderkomen voor de afdeling sport en bewegen. In dat geval krijgt Rozengaarde te maken met inkomstenderving: Inkomstenderving bij vertrek Afkoop contract Graafschap College
€ 47.000
38 weken per jaar x 100 lesuren per week x 12,34 ex btw = € 46.892
€ 400.000
Naast de directe sloopkosten dient er een ontvlechting plaats te vinden tussen zwembad en sporthal. Het zwembad wordt een stand alone-voorziening waarvan de gevolgen maar beperkt zijn in te schatten. Zeker is dat Rozengaarde zijn multifunctionele karakter verliest wanneer de sporthal wordt gesloopt. Dat vindt zijn weerslag op de aantrekkingskracht van het complex en op de omzet van de horeca. Bovendien ligt er in 2011 voor zwembad Rozengaarde een bezuinigingstaakstelling van € 100.000; vanaf 2012 komt daar volgens de voorjaarsnota € 150.000 bij. In totaal een structurele besparing van € 250.000. De exploitatie van het zwembad komt onder druk te staan vanwege de sloop van de hal. Op termijn is een gefaseerde renovatie van het zwembad noodzakelijk tot een maximum van € 3.040.000; hiervan is € 1,3 miljoen gereserveerd. Dit jaar wordt circa 1/3 deel uitgevoerd, te weten glijbaan, horeca en kleuterbad; het budget van € 848.000 valt binnen de reservering. In de voorjaarsnota is ervoor gekozen de verbouwing van het zwembad gefaseerd uit te voeren.
4 Doetinchem, 22 juni 2011 Volgens de huidige regels lopen de afschrijving en rente gedeeltelijk nog door tot en met 2023 en 2037. Het zijn investeringen die enkele jaren geleden zijn gestart voor een totaalbedrag van ongeveer € 300.000. Inmiddels heeft de accountant verklaard dat naar de economische duur moet worden afgeschreven. Dit impliceert dat dit bedrag in een kortere periode moet worden afgeschreven. Bij sluiting van de sporthal blijft de totale investeringslast staan. Samenvattend, in eerste instantie dienen de eenmalige sloop- en verbouwkosten zich aan voor de sporthal Rozengaarde: € 300.000, inclusief de aanbouw van een nieuwe buitenmuur. Met de directie van Rozengaarde hebben wij afgesproken dat zij op korte termijn bekijkt of sloop dan wel het toevoegen van nieuwe functies geboden is. Bij sloop valt structureel € 95.000 vrij in de exploitatie van de sporthal na drie jaar. Overige indoorsporten die nu gehuisvest zijn in Rozengaarde, kunnen verhuizen naar de sporthallen De Bongerd en het Metzo College. De uren die vrijkomen door het vertrek van de breedtesporturen van Orion, worden zodoende in die hallen weer ingevuld. De onderwijsactiviteiten van het Graafschap College gaan naar de nieuwe hal op sportpark Zuid. Eventuele andere onderwijsgebruikers hebben de keus uit diverse andere mogelijkheden. Door het vertrek van Orion uit gymnastiekzalen en sporthallen dient zich een inkomstenderving aan van € 34.000. De vertrekkende indoorsporten uit Rozengaarde kunnen dit grotendeels compenseren. 3. Budgettaire neutraliteit Het Graafschap College heeft op basis van het hoofdlijnenakkoord recht op een bedrag dat gebaseerd is op de waarde van het huurcontract bij Rozengaarde. De gemeente en het Graafschap College interpreteren het hoofdlijnenakkoord verschillend. De uitersten liggen tussen € 314.000 en € 555.000. De besprekingen hebben nog niet geleid tot de vaststelling van een afkoopsom. Ons voorstel is een maximaal bedrag van € 400.000 in één keer af te boeken ten laste van de algemene reserve. Het waterschap bezit gronden die noodzakelijk zijn om een concentratie van activiteiten mogelijk te maken. De gesprekken met het waterschap over de hoogte van dit bedrag en de bijbehorende randvoorwaarden hebben geleid tot een vraagprijs die wij calculeren op € 1,2 miljoen. Ons aanbod reikt niet verder dan € 400.000. Dit verschil van mening maakt het ons onmogelijk een budgettair neutrale overgang te maken. De gesprekken met het waterschap zijn op dit punt dan ook afgebroken. Het laatste geschiedt mede in het licht van het gestelde in de voorjaarsnota. Hierin stellen wij voor, om af te zien van de ijs- en skeelerbaan. Toch zijn er compenserende maatregelen voor flora en fauna op sportpark Zuid nodig. Door het niet aanleggen van een ijs- en skeelerbaan kunnen, op de vrijkomende grond, parkeerplaatsen worden aangelegd. Omdat het aanleggen van verharding in welke vorm dan ook compensatie behoeft, dient een bedrag van € 250.000 beschikbaar te zijn voor mitigerende maatregelen voor de ruimte die de hal en de parkeerplaatsen inneemt. Als u toch kiest voor een ijs- en skeelerbaan op sportpark Zuid, zullen 200 parkeerplaatsen elders gerealiseerd moeten worden. Daarmee wordt de ruimtelijke situatie op sportpark Zuid een stuk complexer en duurder. De vraag is hoe de breedtesport blijvend te faciliteren. Ons voorstel is bij de definitieve besluitvorming een gemeentelijke garantstelling van € 3.000.000 af te geven op de multifunctionele hal om zodoende de primaire taak te borgen. Dit is in tegenspraak met het gemeentelijk beleid in dezen geen financiële risico’s te nemen. Maar in een 'worst-casescenario' kan de gemeente door deze borgstelling de beschikking krijgen over de hal.
5 Doetinchem, 22 juni 2011 Een nieuwe hal bouwen is aanzienlijk duurder; de garantstelling moet worden beschouwd als een verzekering naar de toekomst toe wat betreft de gemeentelijke zorgplicht op het vlak van de sportinfrastructuur. Bij een eventueel faillissement neemt de gemeente de rente- en aflossingsverplichtingen van de geldlening van afgerond € 0,2 miljoen over. Het financiële risico is aanwezig dat de multifunctionele hal ook door de gemeente niet rendabel is te exploiteren. Daarnaast kennen de voorjaarsnota en de komende sportnota als een van de kernpunten het accommoderen van sportverenigingen. Conform het provinciale en rijksbeleid op sportgebied blijft de gemeente de sportinfrastructuur onderhouden. Het faciliteren van de verenigingen staat daarmee voorop. Via de deelnamesubsidie en het Sportservicepunt kunnen verenigingen in 2012 op steun van de gemeente rekenen. In de voorjaarsnota hebben wij het voornemen neergelegd om in 2013 de deelnamesubsidie te halveren en in 2014 op nul te stellen. Nieuwbouw op Zuid betekent dat ook de kosten voor de sporthal Rozengaarde worden meegenomen om te bezien of er is sprake is van budgettaire neutraliteit: Boekwaarde per 1-1-2012 Kosten herbestemming sporthal (sloop incl. nieuwe muur dan wel nieuwe functies en verrekening onderhoud) Afkoopsom Graafschap College Verkeersontsluiting Liemersweg Aanleg 70 parkeerplaatsen Extra trafohuis (afzonderlijke aansluiting voor SAZA en sporthal) Compensatie flora en fauna Eenmalig af te dekken t.l.v. algemene reserve Activeren over 30 jaar
€ 264.000 € 300.000 € 400.000 € 150.000 € 130.000 € 100.000 € 250.000 € 964.000 € 730.000
Investeringen in de openbare ruimte zijn investeringen met een maatschappelijk nut en worden bij voorkeur niet geactiveerd maar in één keer afgeschreven. Slechts om financiële redenen kunnen deze worden geactiveerd. Daarom kunnen de investeringen in de infrastructuur van sportpark Zuid worden geactiveerd. De afschrijvingstermijn is dertig jaar. Uit notitie Afschrijvingsbeleid: De wetgever heeft aangegeven dat investeringen met een maatschappelijk nut bij voorkeur niet dan wel zo kort mogelijk geactiveerd worden. Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut zijn investeringen die geen middelen kunnen genereren. Voorbeelden hiervan zijn wegen, waterwegen, viaducten, geluidswallen, parken en openbare verlichting. De mogelijkheid tot activeren van deze investeringen wordt nadrukkelijk beperkt tot investeringen in de openbare ruimte (water, wegen, groen). Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut kunnen en mogen dus wel geactiveerd worden, onder andere om te voorkomen dat bepaalde investeringen gezien de financiële positie onmogelijk worden.
6 Doetinchem, 22 juni 2011 Qua verkeersafwikkeling ligt de prioriteit bij een ontsluiting vanaf de Liemersweg/Sportweg. De kosten van de aansluiting van het nieuw parkeerterrein (ter plekke van de huidige ijsbaan) bedragen € 150.000. Dit is ongeveer hetzelfde als een eventuele ontsluiting vanaf de andere kant (de rotonde in de Energieweg over het terrein van het waterschap). Door de bouw van de hal zijn er 70 parkeerplaatsen nodig. Daarnaast is er een tekort op het sportpark van circa 200 plekken op piekmomenten. Het terrein van het waterschap is hiervoor beschikbaar. Alle overige posten dienen in één keer van de algemene reserve te worden afgeschreven. De last die voor de gemeente voortkomt uit de overdracht van de waarde van het huurcontract tussen het Graafschap College en Rozengaarde aan de multifunctionele hal moet direct worden genomen. De reden dit bedrag op te nemen, is een toezegging uit het hoofdlijnenakkoord. Exploitatierisico multifunctionele hal De multifunctionele hal op Zuid is een particulier initiatief. De gemeente levert geen bijdrage aan de investering. Het Waarborgfonds Sport verklaart dat het in het voorliggende exploitatiemodel onmogelijk is om de financiële risico's zo te beperken dat een faillissement op termijn volledig uitgesloten kan worden. Nader overleg met initiatiefnemers is dan ook geboden. De gemeente raakt betrokken bij het initiatief in het geval van een faillissement. Dat is in ieder geval op twee fronten: de hal staat op grond van de gemeente en de gemeente is verantwoordelijk voor het aanbieden van accommodatie voor basissporten. In het gemeentelijk sportbeleid zijn volleybal en turnen basissporten. Uit de door SWS onderzochte exploitatieopzet blijkt dat het risico de eerste jaren het grootst is. Dit is een gegeven voor alle leisurevoorzieningen in den lande. De jaren daarna zijn de aanloopkosten verwerkt en toont de exploitatie van de hal een positief beeld. Volgens SWS zijn er meerdere manieren om, ook op korte termijn, een sluitende exploitatie te krijgen. Het fonds is bereid hierin mee te denken. Slot De beoordeling door de Stichting Waarborgfonds Sport is in eerste instantie niet bemoedigend. Er moeten nog veel financiële werkzaamheden worden verricht wil er een sluitende exploitatie mogelijk zijn. Pas dan kan ook het Waarborgfonds participeren. De keuze nu die voorligt, bestaat uit twee varianten: Variant 1: Sloop/herbestemming sporthal Rozengaarde a. eenmalige uitgave ten laste van de algemene reserve € 964.000; b. structurele besparing € 95.000 (binnen een termijn van drie jaar); c. activeren van € 730.000 over dertig jaar tegen 4,75% rente (conform gemeentelijk afschrijvingsbeleid; lineair) betekent een jaarlast van € 59.000. Variant 2: Renovatie hal Rozengaarde a. investering van € 575.000; b. structureel tekort van € 95.000 plus rente € 63.000 (4,75% - 16 jaar) = € 158.000.
7 Doetinchem, 22 juni 2011 Ons voorstel is te kiezen voor variant 1. De belangrijkste voorwaarde is dat de overgang budgettair neutraal moet verlopen. Op dit moment is die budgettaire neutraliteit nog niet bereikt: - In variant 1 wordt dekking van de investeringslast gevonden door het contant maken van de structurele besparing. Deze bedraagt € 95.000; over dertig jaar en met een rente van 4,75% is de contante waarde afgerond € 1,2 miljoen. De totale investeringen bedragen echter afgerond € 1,7 miljoen (= € 964.000 en € 730.000). Voor het tekort van € 500.000 moet dus nog aanvullende (externe) financiering gevonden worden. De volgende opmerkingen hierbij: - De structurele besparing gaat ervan uit dat deze te behalen is binnen drie jaar door verloop van personeel bij Rozengaarde. - Wanneer rekening wordt gehouden met de toekomstige renovatiekosten van sporthal Rozengaarde bij variant 2 (extra jaarlasten van € 63.000) verloopt variant 1 budgettair neutraal. Immers, de kosten bij renovatie van de sporthal Rozengaarde komen sowieso ten laste van de gemeente aangezien hiervoor binnen BV Rozengaarde geen middelen zijn gereserveerd. - Een deel van de investeringslast (€ 964.000) zal eenmalig ten laste van de algemene reserve moeten worden gebracht. Via de structurele besparing van € 95.000 wordt dit bedrag de jaren daarna weer ten gunste van de algemene reserve gebracht. Voor de eerstkomende jaren betekent dit echter wel een extra druk op de algemene reserve, met mogelijk consequenties voor de afroming daarvan ten behoeve van de ombuigingen (overeenkomstig de voorjaarsnota). In het hoofdlijnenakkoord heeft de gemeente Doetinchem een positieve grondhouding aangenomen met betrekking tot het realiseren van een multifunctionele hal op sportpark Zuid. Dat geldt ook voor de andere partijen. In gezamenlijkheid zullen initiatiefnemers, SWS en gemeente het exploitatiemodel met inbegrip van de huurovereenkomsten en borgstellingen op papier moeten zetten. Burgemeester en wethouders van Doetinchem, De secretaris, De burgemeester, ING. N. VAN WAART
DRS. H.J. KAISER
De raad van de gemeente Doetinchem; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders over een multifunctionele hal op sportpark Zuid en met overname van de in dat voorstel vermelde overwegingen; gelet op artikel 108, lid 1, juncto artikel 147, lid 2 van de Gemeentewet; besluit: 1. Kennis te nemen van de stand van zaken van het initiatief. 2. Toestemming te verlenen tot het verder onderzoeken van de mogelijkheid tot de realisering van het initiatief onder drie voorwaarden: a. een akkoord van de Stichting Waarborgfonds Sport; b. continuïteit Rozengaarde; c. budgettaire neutraliteit. Aldus besloten in zijn vergadering van 30 juni 2011,
, griffier
, voorzitter
