Aan de leden van Provinciale Staten
Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer Antwoord op Bijlage
: : : : : : :
Onderwerp
: RUG - subsidieaanvraag t.b.v. project Het Verleden van Groningen
27 november 2007 2007-47.482/47/A.18, CW 57909 Vedder J.H. (050) 316 4524
Geachte dames en heren, Graag brengen wij u door middel van deze brief op de hoogte van een bijzonder project dat gaat plaatsvinden in het najaar van 2008, namelijk Het Verleden Van Groningen. Inleiding Onder eindredactie van prof. dr. M.G.J. Duijvendak, hoogleraar regionale geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen, is er door meerdere auteurs jaren hard gewerkt aan een omvangrijke uitgave over de Geschiedenis van de Provincie Groningen. Het nieuwe handboek wil de regionale geschiedenis van Groningen helemaal 'up to date', van prehistorie tot nu en voor iedereen, toegankelijk presenteren. Deze uitgave wordt mogelijk gemaakt door stichting Erven A. de Jager. Op 12 oktober 2008 zal de Dag van de Groninger Geschiedenis geheel in het kader staan van deze publicatie van de nieuwe 3-delige Geschiedenis van 1 Groningen. Dit is de aanleiding geworden - voor de voorbereidende werkgroep onder leiding van Duijvendak - om in de daaropvolgende Week van de Geschiedenis en de aansluitende periode veel extra aandacht voor de Groninger Geschiedenis te vragen. Dit gebeurt met de campagne Het Verleden van Groningen die start op de Dag van de Groninger Geschiedenis. Deze campagne wil regionale geschiedenis in veel verschillende en vooral toegankelijke vormen in alle delen van de provincie 1
De meest recente geschiedschrijving van de provincie Groningen verscheen in 1976. In het standaardwerk Historie van Groningen, Stad en Land onder eindredactie van de toenmalige rijksarchivaris W.J. Formsma werd al de historische kennis samengevat die op dat moment aanwezig was. Duijvendak: "Inmiddels is de beschikbare kennis over de geschiedenis van Groningen weer zoveel breder, dieper en betrouwbaarder geworden. Dat is voor ons reden om de productie van een nieuwe geschiedschrijving te starten." De geschiedschrijving zal alle ontwikkelingen - de landschappelijke, politieke, culturele en sociaal-economische - door de tijdperken heen belichten en voor het eerst de onderlinge relaties zichtbaar maken. Ten opzichte van eerdere werken is het, aldus Duijvendak, ook een verrijking dat deze nieuwe publicatie de ontwikkelingen van de provincie Groningen in een veel ruimer geografisch gebied plaatst.
brengen: op de regionale televisie, in de bibliotheken, de scholen, de musea, kerken, digitaal en op tal van andere verrassende plekken. Deze uitgave en campagne loopt één op één in de pas met de toenemende belangstelling voor geschiedenis in bijv. de media en landelijke ontwikkelingen als de canon van Nederland. Deze canon heeft in diverse provincies aanleiding gegeven tot het opstellen van regionale en zelfs lokale varianten. Dat is ook in Groningen het geval. Ook het steeds toenemende aantal bezoekers aan de dag van de Groninger Geschiedenis illustreert het fenomeen. Geschiedenis vormt ook onze blik op de toekomst. Er is geen bezinning op het heden mogelijk zonder kennis van het verleden. De verbinding tussen heden, verleden en toekomst is ook in de campagne een duidelijk element. Tegen deze achtergrond is het niet verbazend dat er diverse initiatieven bestaan om het verleden op eigentijdse wijze en in verschillende vormen te presenteren. Dat gebeurt ook landelijk in het najaar 2008, o.a. door een tv-serie over het Nederlandse verleden geproduceerd door IDTV in samenwerking met Geert Mak. Dit sluit prachtig aan bij het project in de provincie Groningen, zodat extra publiciteit en interesse wordt gecreëerd. De initiatiefnemers tot de campagne Het Verleden van Groningen zijn afkomstig uit de verschillende (erfgoed)sectoren en instellingen, zoals het RHC De Groninger Archieven, de Rijksuniversiteit Groningen, RTV Noord, het Groninger Forum, Biblionet, het Museumhuis Groningen, de Stichting Oude Groninger Kerken, Groninger Museum, het GAVA, de redactie van het nieuwe handboek over de geschiedenis van Groningen en www.hetverhaalvangroningen.nl. Zij ontwikkelden met een aantal particulieren (werkgroep) het campagneplan, op basis van de Nieuwe Geschiedenis van Groningen, en richtten voor de uitvoering de stichting Het Verleden van Groningen op. Inhoud Enerzijds wordt een aantal lopende initiatieven bijeen gevoegd om zo een grotere manifestatie te krijgen, anderzijds wordt een aantal specifieke initiatieven genomen, waarvan een deel eenmalig zal zijn en een ander deel meer duurzame zaken achterlaat, die nog geruime tijd door belangstellenden kunnen worden gebruikt. Door leden van de werkgroep is een synopsis van de Groninger geschiedenis samengesteld, waarin vensters zicht bieden op een bepaalde periode met typerende zaken: 1. Landschap en water (tot 500) Wierden en dijken 2. Christianisering (500-1300) monniken, ridders en burgers 3. Burgeroorlog (1300-1600) De stadstaat Groningen / De 80-jarige oorlog 4. Gouden eeuw (1600-1700) Land van borgen, jonkers en turf. 5. Verlichting (1700-1815) De stad, verlichte boeren (en afscheiding) 6. Landbouw en industrie (1815-1918) herenboeren, arbeiders en agrarische industrie 7. Stijl van Groningen (1918-1945) De Ploeg, Coasters en confectie, oorlog en migratie 8. Gasbel of luchtbel (1945- nu) Slochteren, verstedelijking en Blauwe Stad.
De synopsis dient als uitgangspunt voor de tv-serie met RTV Noord en alle andere activiteiten. Tussen de onderdelen bestaat op deze manier niet alleen een inhoudelijke relatie, maar ook in de wekelijkse en geografische spreiding is er afstemming en aansluiting, zodat de onderdelen een samenhang vertonen die elkaar versterkt en tegelijkertijd uitnodigt ook elders aan onderdelen van de manifestatie deel te nemen. Tevens is er in periodisering van de serie en campagne afstemming met wat landelijk gebeurt, omdat de hoofdlijnen aansluiten op de landelijke historische canon en zo op de uitzendingen van Het Verleden van Nederland.
2
Concrete activiteiten In samenwerking met RTV Noord zal er op basis van de acht vensters een tv-serie worden geproduceerd. Deze serie zal tevens de verbindende factor worden voor alle activiteiten. De tv-serie zal ook online beschikbaar zijn ten behoeve van het Game Based Learning (GBL) en er wordt naar een uitgever van de serie op DVD gezocht. De inhoud van de serie die relevant is voor het spelletje komt beschikbaar op het internet via de website www.hetverhaalvangroningen.nl, via www.uitzendinggemist.nl en via de eigen website van de campagne. Zo blijft de informatie beschikbaar voor diverse doeleinden. Naast de tv-serie zal een aantal musea één of meer vensters uit de Groninger Geschiedenis toelichten. Er is gelet op regionale spreiding. Het bijzondere hierbij is dat de presentaties juist niet ín het museum zullen plaatsvinden, maar op een bijzondere locatie daarbuiten die het thema nog eens extra illustreert. De museale presentaties en het landschap zullen elkaar versterken en zorgen voor een extra beleving. Er zal tevens een brochure over de vensters worden samengesteld met verwijzing naar musea, maar ook monumenten en landschappen. De presentaties zullen ca. acht weken duren, met daarbij telkens één specifieke week waarin op de locatie een 'feestje' plaats vindt. Door lezingen, muziek en andere activiteiten, bijv. de Boom van de Groninger Geschiedenis, wordt extra aandacht gevraagd voor de presentatie en de tijdsperiode (venster) waarop die betrekking heeft. De musea die meewerken zijn: Groninger Museum, Groninger Forum, Noordelijk Scheepvaartmuseum, Veenkoloniaal Museum, Museum Stad Appingedam, Openluchtmuseum Het Hoogeland en Borg Verhildersum. Het Museumhuis Groningen neemt de coördinatie op zich en het GAVA zal zorgen voor delen van de productie. Ook het Wierdenmuseum te Ezinge zal betrokken worden en het kloosterverleden van Aduard. Meerdere kerken en monumenten die passen binnen de uitwerking van de thema's zullen een plaats vinden in de verwijzing en/of presentaties. Hier zorgt de SOGK voor de faciliteiten. Het 'feestje' op locatie komt ook terug in de tv uitzendingen. Alle auteurs van de Nieuw Groninger Geschiedenis zullen lezingen geven (flitslezingen en beeldpresentaties) op de locaties bij de 'feestjes' en in de week ook via het netwerk van de bibliotheken. Verder zullen er historische wandelingen worden georganiseerd, rondleidingen (bijv. de Blauwe Stad, Heiligerlee, Vesting Bourtange, Aduard, Ter Apel en Menkemaborg) en aan de slotmanifestatie in Heveskes is een verhalenmiddag gekoppeld. Geschikte verhalen worden uiteindelijk opgenomen in www.hetverhaalvangroningen.nl. Daarnaast wordt sterk ingezet op het educatieve onderdeel. Via de GBL wordt ernaar gestreefd om een zo groot mogelijke groep jongeren te bereiken. Er wordt een spel ontwikkeld - in samenwerking met scholen - op twee niveaus, geschikt voor bovenbouw basisonderwijs en vmbo. Hier is sprake van een innovatieve benadering om de regionaal historische ontwikkeling toegankelijk te maken voor de jeugd. Beide versies zijn geschikt voor individuele afname en voor groepsdeelname. Het bijzondere is ook dat er per regio op maat gegevens kunnen worden toegevoegd, zodat de betreffende regio of school over een 'eigen' game kan beschikken. De Boom van de Groninger Geschiedenis zal voor dit project speciaal verder ontwikkeld worden door het Huis van de Groninger Cultuur en het RHC Groninger Archieven. Dit is een (mobiele) boom waaronder men kan zitten en kennisnemen van de Geschiedenis van Groningen op diverse multimediale manieren: takken met hangende beeldschermen en koptelefoons met allerlei uitzendingen, films, animatie (bijv. door Minerva te ontwikkelen) en de GBL welke alle betrekking
3
hebben op de vensters. Ook hier zit een vast onderdeel in om zelf verhalen aan te leveren, die uiteindelijk opgenomen kunnen worden in de website www.hetverhaalvangroningen.nl. De manifestatie is inventief en multimediaal. Ze bestaat enerzijds uit aandacht voor het klassieke boek, foto's en museale voorwerpen uit de Groninger geschiedenis die op een nieuwe wijze worden gepresenteerd, en anderzijds uit televisieuitzendingen (RTV Noord), een educatieve competitie, GBL en plaatst zo, haast terloops, ook andere vormen van regionale cultuurhistorie in de belangstelling. De deelnemende organisaties in de werkgroep zijn faciliterend, stellen materiaal, gebouwen, uren en inhoud beschikbaar voor alle onderdelen in het project. Motivatie Wij hebben besloten om de gevraagde subsidie ad € 80.000 in principe beschikbaar te stellen voor dit project en deze ten laste te brengen van het presentatiebudget 2008. Wij hebben hiervoor de volgende overwegingen. De uitgave van een nieuw standaardwerk op het gebied van de Groninger geschiedenis onder redactie van prof.dr. M.G.J. Duijvendak, de hoogleraar regionale geschiedenis van Groningen, is een bijzonder project en moment. Dat de uitgave van dit standaardwerk tevens aanleiding is geweest aansluitend het activiteitenpakket Het Verleden van Groningen te ontwikkelen onder leiding van Duijvendak, in samenwerking met een brede werkgroep uit diverse (erfgoed)sectoren en particulieren, mag tevens uniek genoemd worden. De provinciale bijdrage in het regionale project Het Verleden van Groningen is cruciaal omdat de overige financiers er in principe positief tegenover staan, maar bij dit speciale onderwerp over de geschiedenis van de provincie Groningen in elk geval willen zien dat met name de provincie zich hiervoor hard maakt. Het plan sluit aan bij de uitgangspunten van de in de Cultuurnota genoemde "presentaties in samenhang". Zo wordt wederom aangesloten bij gaande processen en komt het initiatief vanuit het veld zelf (bottom up). Er wordt uitgegaan van de inhoud en niet van de instellingen. Op deze manier wordt (wetenschappelijke) kennis optimaal benut voor presentaties. Met het project wordt er gestreefd naar ontschotting en naar samenhang tussen de diverse participerende partijen en sectoren vanuit de inhoud. Hiervoor worden de acht vensters als uitgangspunt genomen. Per venster wordt er een regio in de provincie centraal gesteld, zodat de gehele provincie geografisch aan bod komt. Het geheel sluit mooi aan bij de ontwikkelingen rondom de canon die zowel landelijk spelen (de Canonkaravaan) als ook regionaal (Stad & Lande, Fivelingo). Daar waar het boek misschien nog voor een kleine doelgroep geschikt is, zijn er voor dit project activiteiten en 'podia' gezocht die juist een brede doelgroep bereiken (lokale 'feestjes', tv-serie RTV Noord, objecten buiten musea, bibliotheken, lezingen, rondleidingen) en ook met nadruk níeuwe doelgroepen, zoals jongeren (GBL). Dit laatste sluit niet alleen goed aan bij de geschetste ontwikkelingen in de PvdA-brief die onlangs aan de orde kwam in de statencommissie, maar ook bij de gevoerde discussie in de stuurgroep over de toekomst (en uitvoering) van www.hetverhaalvangroningen.nl. Het project wordt breed gedragen door de partners in de werkgroep en anderen. Participatie is belangrijk binnen de campagne Het Verleden van Groningen: bijv. door middel van de GBL en er wordt nieuwe content verzameld voor de site
4
www.hetverhaalvangroningen.nl (verhalen). De output van het project heeft bij onderdelen ook een duurzaam karakter. Dit geldt voor de DVD en de GBL. Er wordt ook overleg gevoerd met Friesland en Drenthe om ze voor de GBL geïnteresseerd te krijgen. Het project zal veel publiciteit genereren omdat het in de eerste plaats meelift op de publiciteit rondom de presentatie van het standaardwerk de Nieuwe Geschiedenis van Groningen en in de tweede plaats op de publiciteit van de landelijke campagne Het Verleden van Nederland. Verder zullen er op de regionale tv en radio spotjes of teasers worden gemaakt en ander publiciteitsmateriaal. Om voornoemde redenen vinden wij het van belang om dit project, met bijzondere status, financieel te ondersteunen. U vindt het projectplan Het Verleden van Groningen ter inzage in de Statenkast. Op grond van artikel 8 van de Kaderverordening Subsidie Provincie Groningen kunt u binnen drie weken na dagtekening van deze brief kenbaar maken aan de Statengriffie (050-316 4485 of
[email protected]) of u ons principebesluit wenst te bespreken. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Groningen:
, voorzitter.
, secretaris.
5
