Aan de leden van Provinciale Staten
Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer Antwoord op Bijlage
: : : : : : :
Onderwerp
: Versnellingsagenda
5 maart 2009 2009-13.792/10/A.21, EZ 163019 Meijerink G. (050) 316 4644 1
Geachte dames en heren, De afgelopen maanden heeft de internationale kredietcrisis de economie van Nederland in snel tempo getroffen. Volgens de meest recente ramingen (18 februari 2009) van het CPB wordt een krimp van de nationale economie met 3,5% voorspeld in 2009. Verwacht wordt dat de werkloosheid in 2009 zal oplopen naar 5,5% en in 2010 naar 8,75% van de beroepsbevolking. Ook de provincie Groningen wordt geraakt door deze crisis. In Groningen was tot voor kort het beeld over de doorwerking van de kredietcrisis naar de regionale arbeidsmarkt sterk variabel en diffuus. Per sector was het beeld verschillend. Ondertussen is echter duidelijk geworden dat de totale Groningse economie zich in een recessie bevindt. De kredietcrisis is omgeslagen in een economische recessie. Hoewel het doen van een voorspelling in deze permanent veranderende omstandigheden lastig is, staat wel vast dat de recessie een ingrijpend effect heeft op de regionale economie en arbeidsmarkt. Versnellingsagenda provincie Groningen De economische recessie vraagt op provinciaal niveau om een verhoogde inzet van verschillende partijen, zoals het bedrijfsleven, de kennisinstellingen, de sociale partners en de overheden om op korte termijn de neerwaartse economische spiraal zoveel mogelijk te beperken. Tegelijkertijd moeten we maatregelen nemen die zorgen voor een verbeterde sociaal economische positie van de provincie Groningen. Iedereen zal een bijdrage moeten leveren. Wij zien onze rol hierbij vooral in het mobiliseren, stimuleren en het aangaan van belangrijke samenwerkingsvormen tussen overheden en Groningse partijen die bij de crisis zijn betrokken. De urgentie van de problematiek maakt een extra provinciale inzet noodzakelijk. Een inzet op realistische basis. Met als uiteindelijke doel Groningen sociaal en economisch weer sterker te maken. Onze versnellingsagenda heeft een tweeledige aanpak. Enerzijds het naar voren halen van verschillende projecten. (Een eerste aanzet hiervan is d.d. 25 februari jl. besproken in de Statencommissie Economie en Mobiliteit). Anderzijds investeren in arbeidsmobiliteit, bij- en omscholing door middel van een arbeidsmarkt-scholing programma. Beide actielijnen worden in deze brief toegelicht.
Versneld naar voren halen van projecten Wij kiezen in onze versnellingsagenda voor het versneld naar voren halen van projecten die in principe obstakelvrij zijn en waarmee nog voor 1 september a.s. kan worden gestart. Voor deze projecten is de financiële dekking geregeld en is het financiële risico gering (zie financiële paragraaf). Versnellen betekent ook het accepteren van mogelijke risico ‘s. De risico’s van het thans voorliggende pakket zijn echter aanvaardbaar. De volgende elf projecten hebben wij opgenomen in onze versnellingsagenda. Inzet van de versnellingsagenda is om werkgelegenheid te behouden c.q. naar voren te halen. In totaliteit gaat het bij de uitvoering van deze projecten om een projectkostenvolume van ca. 82 mln. euro. Indicatie van de werkgelegenheidseffecten ca. 1.000 fte 's. 1. Winschoterdiep, baggerwerk en vervangen beschoeiing, fase 1 Het baggerwerk en het vervangen van de beschoeiing zal gefaseerd versneld worden uitgevoerd; op korte termijn zal een eerste fase in uitvoering worden genomen. Dit onder voorbehoud van een nog te sluiten akkoord met het rijk over de vergoeding. Besluitvorming hierover zal waarschijnlijk plaatsvinden tijdens het bestuurlijk overleg met het rijk dat medio mei plaatsvinden. Projectkosten volume: ca. € 15 mln Werkgelegenheidseffect: het gaat hier om versneld gecreëerde werkgelegenheid welke bijdraagt aan de te vullen orderportefeuille van bestaande bedrijven die te maken hebben met vraag uitval. 2. Vervangen brug Mensingeweer Op grond van het MIT zal de brug in 2010 vervangen moeten worden; dit zal versneld worden opgepakt. Projectkosten volume: € 0,5 mln Werkgelegenheidseffect: betreft versneld gecreëerde werkgelegenheid welke bijdraagt aan de te vullen orderportefeuille van bestaande bedrijven die te maken hebben met vraag uitval. 3. Energiescans bij bedrijven in Groningen In het kader van het energieakkoord wordt er op dit moment gewerkt aan de opzet van een overkoepelend programma en activiteitenplan voor energiebesparing in de industrie. Energiescans en in het verlengde daarvan te ondernemen acties zullen naar verwachting hiervan deel uit maken. Vooruitlopend hierop zijn er inmiddels twee activiteiten in gang gezet: 1. CO 2 scans voor de grotere bedrijven in de Eemsdelta regio en aanvullend hierop energiescans voor energie-intensieve MKB bedrijven in de provincie Groningen 2. opzetten van een MKB Energiecentrum Noord (dit is een Noordelijke dépendance van het MKB Energiecentrum in Houten). Projectkosten volume: € 2 mln Werkgelegenheidseffect: op langere termijn belangrijke werkgelegenheidseffecten (installateurs, bouwbedrijven) ca. 200 fte.
4. Energiebesparingsfonds 100.000 woningenplan Aan de hand van het energieakkoord zet de Energy Valley regio zich in om 35.000 nieuwbouwwoningen met een EPC (energieprestatiecoefficient) van maximaal 0,5 te realiseren en van 65.000 bestaande woningen het energielabel met minimaal twee niveaus te verbeteren. Voor nieuwbouw zullen de Noordelijke overheden vanaf 2010 een aangescherpte en alternatieve bouwnorm gaan hanteren. Voor de bestaande bouw dienen additionele middelen beschikbaar te komen om verbeteringen te stimuleren. Het college van GS wil een deel van dit project versnellen, dat betekent dat 3000 woningen (waarvan 1000 particulier) de komende periode versneld worden aangepakt. Versnelde invoering hiervan draagt bij aan realisatie van de Noordelijke energieambities en kan tevens een impuls betekenen om de economische terugval te verminderen. Projectkostenvolume: € 20 mln (omvang energiebesparingsfonds; beoogde impulsinvestering bestaande bouw: € 81 mln (dit bedrag is niet meegenomen in het totaal bedrag aan projectkostenvolume). Werkgelegenheidseffect: ca. 475 fte. 5. Voorbereiding grootschalige CO 2 afvang, transport en hergebruik. In januari 2009 is het plan van aanpak CCS gereed gekomen. Het plan van aanpak is geschreven door de Noord Nederlandse CCS partners: Nuon, RWE, Gasunie, SEQ, Akzo, RUG, NAM, NOM, CO2ANN, provincie Drenthe, provincie Fryslân en provincie Groningen. Het behelst grootschalige investeringen in de totstandkoming van CCS: afvang, transport, opslag en hergebruik. De totale omvang van deze investeringen bedragen naar verwachting ca. 2,5 miljard euro voor de totale periode van CCS bij de centrales van Nuon, RWE en SEQ. De nationale ambitie is om twee grote demonstratieprojecten in Nederland te realiseren: in Noord Nederland en de regio Rijnmond (RCI). Hiervoor komt een EU bijdrage beschikbaar in de vorm van CO2 credits. De verwachting is dat dit per project een bijdrage van ongeveer 500-700 miljoen euro kan zijn.. Een demonstratieproject in Noord Nederland zou gerealiseerd kunnen worden vanaf 2010-2011; met de voorbereidende werkzaamheden (o.a. opstellen businessplan, starten van vergunningtrajecten, verkennen van mogelijke investeringssubsidies) zal medio 2009 versneld worden gestart. e Projectkostenvolume: € 15 mln (1 fase) Werkgelegenheidseffect: ca. 136 fte. 6. Buisleidingenstraat Delfzijl-Eemshaven. Er bestaan vergevorderde plannen om een leidingenstraat aan te leggen tussen Delfzijl en de Eemshaven. Het gaat hier om een globaal tracé op hoofdlijnen. Een en ander wordt nog verder uitgewerkt. Door de leidingenstraat worden de beide industriële complexen Eemshaven (vooral energie) en Delfzijl (vooral chemie) met elkaar verbonden. Hierdoor ontstaan mogelijkheden om gebruik te maken van elkaars grondstoffen en residuen: ketenefficiency. Bij de ontwikkeling en toekomstige financiering zijn naar verwachting o.a. Groningen Seaports, Waterbedrijf, Gasunie, Nuon, RWE en de stichting Buisleidingenstraat Zuidwest Nederland (beheersstichting buisleidingenstraat Antwerpen-Zeeland-Rotterdam) betrokken. Begin februari '09 was de tracéstudie gereed, deze is ons aangeboden. Fase 1 is daarmee afgerond. De vervolgfasen zullen versneld worden gestart (oa, opstellen businessplan, starten van vergunningtrajecten, MER, verkennen van mogelijke investeringssubsidies).
Projectkostenvolume: € 4,5 mln Werkgelegenheidseffect: ca. 35 fte. 7. Bodemsanering voormalige gasfabriek Appingedam. Vanuit rijksdoelstellingen dient deze bodemverontreiniging gesaneerd te zijn voor 2015. Deze sanering zal versneld worden gestart. Nadat de bodemsanering is uitgevoerd zal de gemeente Appingedam woningbouw realiseren op dit terrein. Projectkostenvolume: € 3,8 mln Werkgelegenheidseffect: 8.000 mensuren werk. 8. Recreatief fietspad Duinkerkenbrug/Dr. Ebelsweg. Het fietspad tussen de Duinkerkenbrug en de Dr. Ebelsweg (ca 2200 meter) in de gemeente Groningen zal versneld worden aangelegd. Projectkostenvolume: € 500.000,-Werkgelegenheidseffect: betreft versneld gecreëerde werkgelegenheid welke bijdraagt aan de te vullen orderportefeuille van bestaande bedrijven die te maken hebben met vraag uitval. 9. Project Zernike Ondernemerschap/incubator kennisinstellingen (HanzeHogeschool/RUG) De ontwikkeling van dit project, gericht op ondernemerschap, zal versneld worden gestart (o.a. starten van een tijdelijke incubator, afstemming onderwijs-bedrijfsleven-ondernemerschap). De kennisinstellingen (Hanze Hogeschool en RUG) vervullen hierbij een trekkersrol. Dit project is onderdeel van het totale project 'ontwikkeling Zernike' (inclusief het realiseren van een programma voor de ontwikkeling van jonge bedrijven en bedrijfshuisvesting voor kennisintensieve bedrijvigheid). Projectkostenvolume: € 10 mln Werkgelegenheidseffect: ca. 200. 10. Project centrum voorzieningen Leens Dit project richt zich op versterking en vernieuwing van winkelvoorzieningen in de gemeente de Marne. Dit in de vorm van concentratie in een nieuw winkelgebied in Leens. Daarmee ontstaat een winkelconcentratie van voldoende omvang en met perspectief voor de sociaal- economische en toeristische ontwikkeling op lokaal en boven lokaal niveau in Noord West Groningen. Projectkostenvolume: € 13,9 mln Werkgelegenheidseffect: ca.150 fte. 11. Multifunctionele accommodatie Onstwedde Verschillende partners (Ubbo Emmius, Voortgezet Onderwijs instelling met een vestiging in Onstwedde; -Ver. voor Chr. basisonderwijs Zuidoost Groningen met een school in Onstwedde; -OCREA, belangenbehartiger van de vier sportverenigingen in Onstwedde; -St. Welstad met een Peuterspeelzaal in Onstwedde; en de gemeente Stadskanaal). hebben het plan voor een multifunctionele accommodatie (MFA) voor basisonderwijs, voortgezetonderwijs, kinderopvang en sport in Onstwedde ontwikkeld. Deze partners zien mogelijkheden een voor Nederland unieke school te bouwen, die gebaseerd is op onderwijs zoals in Finland en Duitsland. Het gaat dan om het realiseren van een doorlopende leer- en zorglijn van 4 t/m 17 jaar. De samenwerking met de peuterspeelzaal maakt een nog verder sluitende aanpak mogelijk. Er zal een versnelling m.b.t. dit initiatief in gang
worden gezet door provinciale cofinanciering vanuit het Investeringsfonds WWZ (doelstelling B) ter beschikking te stellen. Projectkostenvolume: € 6.951.000,-Werkgelegenheidseffect: ca. 50 fte. Arbeidsmarkt-scholing programma Als tweede spoor in onze Versnellingsagenda willen wij inzetten op een arbeidsmarkt-scholing programma. Wij willen substantieel aandacht schenken aan arbeidsmarkt en scholing in relatie met het MKB en het onderwijs. Eén van de instrumenten in dit verband is het Mobiliteitscentrum. Tevens zal het Seaports Experience Centrum in dit kader als belangrijk instrument voor het Eemsdeltagebied worden ingezet. Wij zijn voornemens om een breed arbeidsmarkt-scholing programma op te zetten waarbij fors wordt ingezet op bij- en herscholing, eerder verworven competentie trajecten (EVC 's), begeleiden van starters, bevorderen van ondernemerschap, verhoging van opleidingsniveau (en betere doorstroming) mbo-hbo, het marktgericht opleiden, begeleiden van jongeren zonder startkwalificatie etc. Uiteraard zullen wij hierbij aansluiting zoeken bij de reeds in gang gezette trajecten zoals Leren en Werken, het bedrijfstak overleg onderwijs-bedrijfsleven(BTO), de actieprogramma 's Noord "arbeidsmarkt in de keten van werk en inkomen" en Oost Groningen "iedereen doet mee", de task force arbeidsmarkt-onderwijs Eemsdelta, het netwerktraject bevorderen ondernemerschap en andere initiatieven. Dit brede initiatief zal niet alleen een inspanning van provinciezijde vragen, maar er zal ook provinciebreed een appel worden gedaan op onze partners in het veld. Met sociale partners, de kennisinstellingen en het bedrijfsleven zal intensief worden gesproken hoe de verschillende partijen het meest effectief kunnen worden ingezet. In dit verband zal ook een beroep worden gedaan op cofinancieringsgelden vanuit de Opleidings- en ontwikkelings fondsen van de verschillende sectoren (O & O fondsen). Het instrument Mobiliteitscentrum is een uitvloeisel van de landelijke regeling Werktijd Verkorting (WTV) van het rijk. UWV werkbedrijf (voorheen UWV en CWI) is hiervoor als landelijke trekker aangewezen. In ons reguliere overleg met sociale partners (CNV, FNV, MKB Noord en VNONCW), UWV werkbedrijf en gemeente Groningen worden wij regelmatig nader geïnformeerd over de stand van zaken met betrekking tot de WTV en welke gevolgen dit heeft voor de bedrijven in de provincie Groningen. Het meest recente peilmoment (12 februari 2009) van bedrijven die in onze provincie gebruik maken van de WTV regeling maakt duidelijk dat er inmiddels 14 bedrijven een beschikking hebben gekregen van het ministerie van SZW. Hier zijn in totaal ca. 1.000 arbeidsplaatsen mee gemoeid. Iedere week wordt dit aantal groter en dan hebben we het nog niet over de bedrijven die niet voldoen aan de eisen van de WTV regeling en ook in de problemen raken. De grootste klappen komen nog aldus de bonden. Het kabinet zet in op het zo snel mogelijk aan het werk helpen van mensen die door de crisis hun baan dreigen te verliezen of kwijt zijn. Daarom komen er versneld 30 mobiliteitscentra. Vanaf 1 maart jl. is het Mobiliteitscentrum Groningen operationeel. Met sociale partners en UWV werkbedrijf is de principeafspraak gemaakt om indien nodig voor de Groningse situatie maatwerk te verrichten de komende tijd. Dat betekent dat er onder de vlag van het mobiliteitscentrum Groningen, afhankelijk van de economische situatie, elders in de provincie centra zullen worden ingericht. De concepten hiervoor zullen worden uitgewerkt. Maatwerk verrichten betekent dat er een regionale plus komt op het reguliere aanbod van het UWV werkbedrijf. Er wordt extra aandacht geschonken aan
scholing, inzetten van EVC trajecten en het proberen om werknemers van werk naar werk te geleiden. Met partijen zoals gemeenten zijn wij bezig om inzichtelijk te krijgen wat de eventuele extra kosten zijn voor het bieden van het zo wenselijke maatwerk. Het ambitieus inzetten op een gedegen arbeidsmarkt-scholing programma vergt een forse financiële inspanning. Er zal een beroep worden gedaan op de O & O fondsen (als co financiering) en op de provinciale middelen. Wij zijn van plan om maximaal drie miljoen euro aan provinciaal geld hiervoor in te zetten. De dekking hiervoor kan worden verkregen uit bestaande programma 's (zie financiële paragraaf). Financiële paragraaf Zoals al eerder aangegeven betekent versnellen extra financiële lasten en ook het accepteren van mogelijke risico ‘s. Wij vinden de risico’s van het thans voorliggende pakket aanvaardbaar. Ten aanzien van een tweetal zaken is er sprake van een bepaalde wijze van voorfinanciering. Het betreft hier het project Winschoterdiep (baggerwerk) en het onderdeel arbeidsmarkt-scholing programma. De kosten die voortvloeien uit de voorfinanciering van deze projecten kunnen worden gedekt uit de middelen die binnen de begroting voor voorfinanciering van grote projecten en het baggerwerk Winschoterdiep beschikbaar zijn. Bijgevoegd is een overzicht voorfinanciering in het kader van de versnellingsagenda. Er is een viertal projecten (Energiescans bedrijven Groningen/Energiebesparingsfonds 100.000 woningenplan/Voorbereiding grootschalige CO 2 afvang/Buisleidingenstraat Delfzijl-Eemshaven) waarbij een beperkt risico aanwezig is. Met betrekking tot de haalbaarheid van de desbetreffende (EFRO/Koers Noord) projecten heeft een ambtelijke toets plaatsgevonden bij het ministerie van Economische Zaken die positief is uitgevallen. Mocht onverhoopt de formele committering van de projecten niet doorgaan dan wordt er een oneigenlijk gebruik gemaakt van de middelen die ter dekking van deze projecten dienen, namelijk het provinciale cofinancieringsfonds ruimtelijke -economische programma’s. Indien deze dekking van de provinciale bijdrage uiteindelijk niet tot de mogelijkheden behoort zal er een beroep op sectorale middelen dan wel de algemene middelen moeten worden gedaan. Indien die opties ook niet mogelijk zijn zal dit in het uiterste geval mogelijk leiden tot het niet doorgaan van genoemde projecten. Zoals genoemd zal in de dekking van de cofinanciering van deze projecten worden voorzien door middel van het provinciaal cofinancieringsfonds ruimtelijkeeconomische programma‘s. Het budget voor 2009 van dit programma kent op dit moment een positief saldo van € 3,2 mln. In dit bedrag zijn mede opgenomen de ramingen van de zgn. pijplijnprojecten voor 2009. Echter er wordt een claim gedaan van € 4,8 mln. Dit verschil (tekort) van € 1,6 mln zou naar voren gehaald kunnen worden uit het budget 2010, echter de desbetreffende projecten zullen gefaseerd worden uitgevoerd en hebben een langere doorlooptijd waardoor in dit verband geen voorfinanciering nodig zal zijn. Voor het arbeidsmarkt-scholing programma wordt een bedrag van maximaal € 3 mln. uitgetrokken. De dekking van dit bedrag moet worden gezocht in het Ruimtelijk Economisch Programma (in het kader van ZZL), programmalijn C: versterken innovatief vermogen bedrijfsleven en arbeidsmarkt (MKB algemeen en Arbeidspotentieel). Mogelijkerwijs zullen ook programma ’s als EFRO en Koers Noord voor dekking kunnen zorg dragen. Het REP (ZZL) budget komt beschikbaar in de eerste helft van 2010. Dat betekent dat er voor 2009 voorfinanciering zal moeten plaatsvinden van naar schatting € 1 mln. De dekking hiervoor zal ten laste
komen te liggen van het eerder genoemde krediet voorfinanciering grote projecten (zie bijgevoegd overzicht voorfinanciering versnellingsagenda). Overige acties Overige acties die voor versnelling kunnen zorgen en die wij in gang zullen zetten: * appel doen op gemeenten. * SNN bijeenkomst plannen m.b.t. voorlichting subsidie mogelijkheden. * nut en noodzaak verkennen van een (interne) task force "versnellen afdoening subsidies" * wij hebben de organisatie opgeroepen facturen zo spoedig mogelijk af te doen. Tenslotte zullen wij u op de hoogte blijven houden van de ontwikkelingen met betrekking tot de Versnellingsagenda en de vervolgstappen die wij zullen gaan nemen de komende maanden. Wij vertrouwen erop u hierover voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Groningen:
, voorzitter.
, secretaris.