Made, 16 januari 2002
Aan de commissie Maatschappelijke Aangelegenheden
Commissievergadering d.d. 31 januari 2002 Agendapunt:
8
Onderwerp:
Evaluatie algemeen maatschappelijk werk Stichting De Markenlanden en opheffing Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid Drimmelen.
Toelichting: Bijgaand treft u aan een concept raadsvoorstel inzake de evaluatie van het algemeen maatschappelijk werk door Stichting De Markenlanden en de opheffing van Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid Drimmelen. Op 22 januari 2002 heeft het college in principe ingestemd met dit voorstel. Alvorens het voorstel aan de raad in zijn vergadering van 21 februari 2002 voor te leggen verneemt het college gaarne de opvattingen van uw commissie.
Advies commissie:
Aan de Raad. Made, 16 januari 2002
Raadsvergadering d.d. 21 februari 2002
Agendapunt: Onderwerp:
Evaluatie algemeen maatschappelijk werk Stichting De Markenlanden en opheffing Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid Drimmelen
Voorstel:
1. 2. 3. 4.
Kennis nemen van de evaluatie en de toekomstperspectieven. Akkoord gaan met een formatie-uitbreiding van 0,22 fte ten behoeve van het Sociaal Raadsliedenwerk voor 2002 en 2003. Deze uitbreiding verwerken in een nieuwe overeenkomst met Stichting De Markenlanden voor 2002 en 2003. Hierin tevens vastleggen dat het bereik, en daarmee samenhangend de bekendheid van het Sociaal Raadsliedenwerk, aantoonbaar dient te worden vergroot en dat dit zal worden geëvalueerd in 2003.
-2-
Financiële gevolgen: De kosten voor de uitbreiding bedragen voor 2002 i 12.901/jaar. De Stimuleringsbijdrage verleent een subsidie van i 122.521 per fte voor de periode van 4 jaar. Dit betekent een eenmalige subsidie van 0,22 x i 122.521 = i 26.955. Voor 2002 en 2003 kunnen dus de volledige kosten voor uitbreiding worden gedekt uit de stimuleringsmaatregel. Er resteert zelfs nog een bedrag van i 1.153. Tevens komt jaarlijks vanaf 2002 een bedrag van i 2.042 beschikbaar wegens de beëindiging van Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid. Vanaf 2004 is jaarlijks een bedrag benodigd van i 12.901. Binnen de huidige meerjarenraming zijn hiervoor structureel geen middelen aanwezig. De uitbreiding voor wat betreft nieuw beleid en dient in principe bij de Voorjaarsnota te worden afgewogen; de vrijval van de subsidie aan Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid kan in de Voorjaarsnota worden verwerkt. Toelichting: EVALUATIE In de overeenkomst met Stichting De Markenlanden voor uitvoering van het algemeen maatschappelijk werk in onze gemeente is opgenomen dat: 5. de formatie en de dienstverlening binnen één jaar geëvalueerd moet worden aan de hand van outputgegevens; 6. een onderzoek dient plaats te vinden naar de tevredenheid onder cliënten / hulpvragers. ad 1.
In mei 2000 hebben wij het activiteitenverslag van Stichting de Markenlanden over 1999 ontvangen. Dit verslag is destijds nog niet aan college, commissie en raad voorgelegd omdat we eerst de resultaten van het onderzoek ‘Betekenis van het algemeen maatschappelijk werk in de Gemeente Drimmelen’ wilden afwachten en bekijken welke gevolgen de conclusies van dit onderzoek zouden hebben. Inmiddels is ook het verslag van 2000 van Stichting De Markenlanden ontvangen. Deze verslagen zijn hier bijgevoegd. Uit de verslagen blijkt dat: C de gemeente Drimmelen 1 fte algemeen maatschappelijk werk financiert op 10.400 inwoners ( het ministerie hanteert als minimum na te streven norm 1 fte op 6.000 inwoners); C er geen wachtlijst is in onze gemeente;
-3-
C C
C
C
ad 2.
57% van cliënten op eigen initiatief kwam, wat relatief erg hoog is; het bereik van ouderen in Drimmelen in vergelijking met andere gemeenten opvallend hoog is (28% van de cliënten is 50 t/m 65 jaar en 15% is 65 jaar en ouder); er een daling te zien is van korte hulpverleningstrajecten en een toename van de langere trajecten; een toenemend aantal cliënten een beroep heeft gedaan op de dienstverlening van de schuldhulpverlener, terwijl onze gemeente De Markenlanden voor deze dienst niet apart financiert.
In 2000 is het onderzoek ‘Betekenis van het Maatschappelijk Werk in de gemeente Drimmelen’ uitgevoerd door de GGD in opdracht van De Markenlanden. Op 23 oktober 2000 is dit onderzoek gepresenteerd, toegelicht en aangeboden aan Stichting De Markenlanden. Alle raadsleden en leden van de Commissie Algemene Zaken / Welzijn hebben hiervoor een uitnodiging ontvangen. Vervolgens is het rapport van het onderzoek aangeboden aan het college en aan de commissie Algemene Zaken / Welzijn. De commissie heeft aangegeven de vervolgstappen in overleg met Stichting De Markenlanden te zullen volgen. Inmiddels heeft de stichting een stappenplan opgesteld en voorgelegd aan onze gemeente. Dit plan is hier bijgevoegd. Hierin worden een aantal prioriteiten genoemd: C
C
C
Ondersteuning van vrijwilligers: Het aanbod van de Markenlanden wordt meegenomen in de planontwikkeling van onze gemeente voor het vrijwilligersbeleid de komende tijd. P.R.-plan: Dit plan is in ontwikkeling en wordt uitbesteed aan een professioneel bureau. Onze gemeente zal dienen als pilot-gemeente voor de ontwikkeling van een P.R.-plan voor de gehele organisatie. Sociale Kaart: Deze kaart is reeds in samenwerking met de gemeente o p g e s -4-
t e l d . C
Deelname aan klankbordgroepen: De Markenlanden is inmiddels deelnemer aan de klankbordgroep jeugdbeleid. In onze gemeente is geen klankbordgroep ouderenbeleid.
C
Signalering: De invoering van dit project is inmiddels van start.
De verdere stappen die de Markenlanden naar aanleiding van het onderzoek voorstelt zijn helder weergegeven in het eerdergenoemde stappenplan. TOEKOMST Naar aanleiding van de jaarverslagen en de resultaten van het onderzoek ‘Betekenis van het Maatschappelijk Werk in de gemeente Drimmelen’ is een aantal gesprekken gevoerd met Stichting De Markenlanden om te komen tot nieuwe inhoudelijke en financiële afspraken voor de komende jaren. Hieronder volgen de onderwerpen zoals die in deze gesprekken aan de orde zijn geweest: 1.
Vestigingen Stichting GGZ en Bureau Jeugdzorg Uit het onderzoek is gebleken dat de vestigingen van deze instellingen voor de inwoners van onze gemeente te ver weg zijn. De Markenlanden zou initiatief nemen om te bezien of de locaties van het maatschappelijk werk hiervoor gebruikt kunnen worden. Voorlopig zijn de locaties hier nog niet geschikt voor. De Markenlanden is zelf op zoek naar nieuwe locaties in onze gemeente, zowel voor Terheijden als voor Made.
2.
Jeugd Naar aanleiding van het onderzoek is aanbevolen meer ‘outreachend’ voor de jeugd te werken. Ook wordt nauwe samenwerking aanbevolen met straathoekwerk, jongerenwerk en jeugdhulpverlening. Bovendien is opvoedingsondersteuning aan ouders door middel van een groepsaanbod aanbevolen evenals een aanbod voor de omgeving van hangjongeren.
-5-
Een preventieve rol van het algemeen maatschappelijk werk impliceert meedenken over beleid. Uitnodigen van het algemeen maatschappelijk werk voor de klankbordgroep voor jeugdbeleid ligt dan voor de hand. Inmiddels is hierin ook voorzien en neemt de Markenlanden deel aan dit overleg. Het aanbod voor jongeren wordt hier verder besproken. De Markenlanden heeft tevens een scholenproject gedaan, waarbij de maatschappelijk werkers op de basisscholen in onze gemeente voorlichting hebben gegeven over het algemeen maatschappelijk werk. De voorlichting wordt in de vorm van een quiz gegeven aan leerlingen in groep 8. In het schooljaar 2000/2001 zijn de scholen bezocht in Wagenberg en Terheijden en het komend schooljaar wordt het project uitgebreid tot alle basisscholen in de gemeente Drimmelen. Het opzetten van schoolmaatschappelijk werk in onze gemeente heeft geen prioriteit i.v.m. de bestaande buurtnetwerkprojecten. 3.
Vluchtelingen Maatschappelijk werk voor vluchtelingen is aanbevolen, ook gezien de eenzaamheidgevoelens onder deze mensen. De Markenlanden zou met name op het gebied van vaardigheden en methodiek ondersteunend kunnen zijn aan vluchtelingenwerk. Daarnaast zou de samenwerking en verwijzing verbeterd kunnen worden. Waar mogelijk wil De Markenlanden hier ingangen voor zoeken.
4.
Minima Het maatschappelijk werk heeft een signalerende rol om inzicht te krijgen in deze problematiek. Speciale aandacht is gevraagd voor financiële problemen van agrariërs. Deze groep is echter moeilijk te bereiken; bovendien geeft het Z.L.T.O. (Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie) aan zelf zorg te dragen voor deze groep en deze problematiek.
5.
Ouderen Deskundigheidsbevordering van ouderenadviseurs wordt als zinvol genoemd in het onderzoek. Stichting Welzijn Ouderen Drimmelen geeft echter aan de centrale aansturing en begeleiding van deze adviseurs zelf op zich te nemen. De Markenlanden wil graag de samenwerking en het overleg met de Stichting Welzijn Ouderen versterken en verbeteren.
6.
Bureau vriendschapsbemiddeling Dit initiatief loopt de gemeente in Moerdijk. Het gaat om vriendschapsbemiddeling voor ouderen ter bestrijding van eenzaamheid. Samenwerking met Stichting Welzijn Ouderen en -6-
de ouderenbonden hierin is erg belangrijk. Er zou dan ook in onze gemeente eerst contact moeten worden gelegd met deze instanties om te bekijken of en hoe e.e.a. gezamenlijk verder kan worden uitgewerkt. 7.
Integrale schuldhulpverlening Op 1 december 1998 is de ‘Wet schuldsanering natuurlijke personen’ in werking getreden. Gemeenten hebben daarbij een meer nadrukkelijke rol gekregen bij de opzet van een ‘minnelijk’ integraal schuldhulpverleningstraject. Voor wat betreft het maatschappelijk werk gaat het niet om de uitvoering van deze wet maar om het begrip integrale schuldhulpverlening. Partijen die in de optiek van De Markenlanden vorm moeten geven aan samenwerking in het kader van integrale schuldhulpverlening zijn de Afdeling Sociale Zaken, De Gemeentelijke Kredietbank (G.K.B.) en De Markenlanden (algemeen maatschappelijk werk). Deze samenwerking is in andere gemeenten vormgegeven in een lokaal Meldpunt Schuldhulpverlening. In onze gemeente bestaat geen vorm van lokale integrale schuldhulpverlening. De schuldhulpverleners van De Markenlanden hebben echter op doorverwijzing van de maatschappelijk werkers wel een aantal cliënten uit onze gemeente in behandeling. Feitelijk wordt deze dienst nu door andere gemeenten bekostigd. Gezien de enorme werkdruk van deze hulpverleners en de lange wachtlijst is deze inzet in onze gemeente stopgezet m.i.v. 01-07-2001. De cliënten die reeds in behandeling zijn zullen worden begeleid tot de hulpverlening is afgerond. Voor de inwoners van onze gemeente is deze dienst vervolgens niet meer beschikbaar. De G.K.B. neemt mensen echter alleen in budgetbeheer wanneer als ze een vorm van budgetbegeleiding accepteren. Overigens blijven de maatschappelijk werkers in onze gemeente wel bewoners met schulden ondersteunen. Zij kunnen echter geen budgetbegeleiding geven en de hulpverlening zal een meer vrijblijvend karakter hebben omdat het voorwaardelijke aspect ontbreekt. Er heeft inmiddels overleg plaatsgevonden tussen Stichting De Markenlanden en de betrokkenafdelingen van onze gemeente met betrekking tot dit onderwerp. Er is een aantal oplossingen voor het probleem te bedenken: 1. Inhuren schuldhulpverlening bij De Markenlanden (opzetten lokaal meldpunt). 2. Inhuren schuldhulpverlening bij Stichting Planpraktijk. 3. Schuldhulpverlening zelf opnemen (Sociale Zaken).
-7-
Voorlopig wordt gewerkt volgens optie 3. en worden de ontwikkelingen afgewacht. 8.
Adviesfunctie lokaal samenwerkingsverband De indicaties van het RIO voor de plaatsing van mensen in de zorgcentra worden besproken en bewaakt in de lokale samenwerkingsverbanden (LSV’s Made, Terheijden en Lage Zwaluwe). Advies aan dit overlegorgaan van het maatschappelijk werk is gewenst. Deelname hieraan is dan ook opgenomen in het pakket van eisen aan het maatschappelijk werk in onze gemeente. In de kern Made bestaat, naast deelname aan het samenwerkingsverband, regelmatig behoefte aan een advies op individueel niveau van het algemeen maatschappelijk werk m.b.t. de plaatsing van een cliënt in zorgcentrum ‘De Wijngaerd’. In deze behoefte wordt in de andere twee kernen voorzien door het maatschappelijk werk van de zorginstelling zelf (zgn. wachtlijstbegeleiders). Deze voorziening is er in de kern Made niet. Deze wachtlijstbegeleiders zijn maatschappelijk werkers die verbonden zijn aan de instelling en naast de opleiding maatschappelijk werk ook een verpleegkundige achtergrond hebben. Ook medische aspecten en zorgaspecten worden dan meegenomen in de afweging. Bovendien heeft een medewerker van het eigen centrum als voordeel, dat die de mogelijkheden van het centrum, de populatie, de zorgbehoefte, het personeelsbestand e.d. van de instelling kent en dus ook de opbouw van een evenwichtig bewonersbestand kan beoordelen. De Markenlanden is van mening dat zij, als algemeen maatschappelijk werkers, deze instellingen niet voldoende van binnen kennen. Bovendien missen de maatschappelijk werkers de benodigde medische kennis . De Markenlanden is niet in staat deze extra dienst aan te bieden en adviseert de zorginstelling: 1. een maatschappelijk werker of sociaal verpleegkundige van de eigen zorginstelling te benaderen; 2. een medewerker van een andere zorginstelling in te huren op declaratiebasis.
9.
Steunpunt Sociale Zekerheid Vanaf begin 2001 is er een samenwerking tot stand gekomen tussen De Markenlanden (Bureau Sociaal Raadslieden) en de Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid Drimmelen. Het Steunpunt houdt vanaf die tijd spreekuur in de Welzijnsbus van de Markenlanden. Deze bus staat op vaste dagen in de verschillende kernen van de gemeente Drimmelen en de stichting houdt hierin haar spreekuur. Het steunpunt levert de vrijwilligers; de -8-
Markenlanden levert de bus, de chauffeur de coördinatie en de middelen (computer etc.). Ook nemen de vrijwilligers van het Steunpunt sindsdien deel aan het vakoverleg van Bureau Sociaal Raadslieden van De Markenlanden. De gemeentelijke subsidie aan de Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid wordt dan ook grotendeels aan de Markenlanden doorbetaald door de stichting. De Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid Drimmelen heeft te kennen gegeven, dat zij per 1 januari 2002 wordt opgeheven. Om verschillende persoonlijke redenen zien de meeste vrijwilligers af van verdere werkzaamheden voor het steunpunt. De overgebleven vrijwilligers willen de werkzaamheden voor de gemeenschap graag voortzetten. Er worden inmiddels nieuwe vrijwilligers geworven door Stichting De Markenlanden. De dienstverlening zou dan kunnen worden voortgezet onder het bureau Sociaal Raadslieden van Stichting De Markenlanden. De Markenlanden heeft de coördinatie van het Steunpunt Sociale Zekerheid in de Welzijnsbus het afgelopen jaar gefinancierd uit de provinciale subsidie die zij ontvingen in het kader van het project: ‘Zorg om het Dorp’. Deze provinciale subsidie is niet meer beschikbaar. De professionele aansturing van de Sociaal Raadslieden door De Markenlanden zal in 2002 neerkomen op 8 uur per week (0,222 fte). Deze ondersteuning bestaat uit deskundigheidsbevordering, werkbespreking, aanschaf materiaal, kosten welzijnsbus, vakoverleg en publiciteit. STIMULERINGSMAATREGEL De tijdelijke stimuleringsmaatregel algemeen maatschappelijk werk is in 2000 in het leven geroepen om de capaciteit van het A.M.W. tot aan eind 2003 geleidelijk te verhogen. Onze gemeente ontvangt tot eind 2003 in principe een uitkering van i 106.412 (f 234.501,–) voor een capaciteitsuitbreiding van 0,87 fte. Dit bedrag is opgebouwd uit de helft van de jaarlijkse kosten voor 0,87 fte maatschappelijk werk vermenigvuldigd met 4 jaren (2000, 2001, 2002 en 2003). Het meetmoment is de gerealiseerde uitbreiding op 31 december 2003. VOORSTEL Er bestaan in onze gemeente geen wachtlijsten voor het algemeen maatschappelijk werk. Wanneer we de onderwerpen bekijken die met De Markenlanden zijn besproken, blijkt in onze gemeente voorlopig geen behoefte aan formatie-uitbreiding ten behoeve van het algemeen maatschappelijk werk. Hierbij dient te worden vermeld dat het een zeer sobere versie van het algemeen Maatschappelijk Werk betreft. Alleen het reguliere -9-
algemeen maatschappelijk werk wordt dan in onze gemeente geboden (individuele hulpverlening). Er worden dan geen extra projecten opgezet, er is geen integrale schuldhulpverlening en geen extra groepswerk. Wel blijkt uit punt 9. de behoefte aan een kleine formatie-uitbreiding ten behoeve van het Bureau Sociaal Raadslieden. In de discussie rondom de toewijzing van het algemeen maatschappelijk werk in de gemeente Drimmelen in 1998 is de instelling van een bureau voor Sociaal Raadslieden door het maatschappelijk werk aan de orde geweest. Met wat extra formatieruimte voor het maatschappelijk werk en een eenmalige investering van ƒ 25.000,-- (i 11.345) zou desgevraagd de Stichting De Markenlanden dit destijds kunnen aanbieden. Ten aanzien hiervan heeft het college destijds aan de Commissie MZ voorgesteld om vooralsnog een afwachtende houding aan te nemen. Uit reacties van de W-groep bleek dat men voornemens was om een Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid op te zetten (los van de W-groep) die voor de hele gemeente Drimmelen werkzaam is. De commissie MZ oordeelde destijds dat bezien diende te worden op welke wijze de Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid zich ontwikkelt en in hoeverre deze vrijwilligersorganisatie een goed alternatief kan vormen. Na drie jaar zou deze werkwijze moeten worden geëvalueerd en aan de hand van de outputgegevens worden bezien of de opzet van een bureau Sociaal Raadslieden i.s.m. het algemeen maatschappelijk werk alsnog noodzakelijk is. Nu noodzaakt de opheffing van de Stichting ons om deze stap alsnog eerder te nemen. De Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid Drimmelen had zo`n 150 consulten per jaar. Stichting De Markenlanden heeft aangegeven dat het aantal cliënten in 2001 al is gegroeid en nog steeds groeiende is. Om deze dienstverlening voort te zetten is een formatieuitbreiding noodzakelijk van 8 uur. De kosten voor deze formatieuitbreiding bedragen voor 2002 bedragen i 12.901,–. Wanneer we er voor kiezen om deze coördinatie niet te financieren zal de dienstverlening die het Steunpunt Sociale Zekerheid altijd heeft geboden verdwijnen. De Stimuleringsbijdrage verleent een subsidie van i 122.521 per fte voor de periode van 4 jaar. Dit betekent een eenmalige subsidie van 0,22 x i 122.521 = i 26.955. Voor 2002 en 2003 kunnen dus de volledige kosten voor uitbreiding worden gedekt uit de stimuleringsmaatregel. Er resteert zelfs nog een bedrag van i 1.153.
- 10 -
Tevens komt jaarlijks vanaf 2002 een bedrag van i 2.042 beschikbaar wegens de beëindiging van Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid. Vanaf 2004 is jaarlijks een bedrag benodigd van i 12.901. NIEUWE OVEREENKOMST Voorgesteld wordt om de nieuwe overeenkomst af te sluiten voor twee jaar (2002-2003) en vervolgens een termijn van 4 jaar te hanteren. (2004-2008). Voordeel is dat je dan niet vlak voor aanvang van een nieuwe raadsperiode zaken voor 4 jaar vastlegt en de nieuwe gemeenteraad opzadelt met een contract dat pas aan het einde van de raadsperiode opnieuw kan worden aangepast. Voorstel is om de formatie van Stichting De Markenlanden uit te breiden met 0,22 fte voor 2002 en 2003 en het reeds bestaande pakket van eisen aan te passen v.w.b. het Sociaal Raadsliedenwerk. Hierin dient wel opgenomen te worden dat de bekendheid, en dus het bereik, van het Sociaal Raadsliedenwerk aantoonbaar dient te worden vergroot. Dit zal dan ook worden geëvalueerd in 2003. Bijlagen:Ter inzage:
Ambtelijke coördinatie: afdeling: behandeld door: portefeuillehouder:
1. Brief Stichting Steunpunt Sociale Zekerheid 2. Concept Stappenplan voor het maatschappelijke werk 3. Folder Welzijnsbus 4. Jaarverslag 2000 5. Rapport Betekenis van het Algemeen Maatschappelijk Werk Maatschappelijke Aangelegenheden Sandra Heerius J. Elzinga
- 11 -
CONCEPT
De raad van de gemeente Drimmelen; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 22 januari 2002; gelet op de bepalingen van de gemeentewet; BESLUIT: C C C
Een formatie-uitbreiding bij het algemeen maatschappelijk werk te realiseren van 0,22 fte ten behoeve van het Sociaal Raadsliedenwerk voor 2002 en 2003; Deze formatie-uitbreiding vast te leggen in een nieuwe overeenkomst met Stichting De Markenlanden voor 2002 en 2003; In deze overeenkomst vast te leggen dat het bereik, en daarmee samenhangend de bekendheid van het Sociaal Raadsliedenwerk, aantoonbaar dient te worden vergroot en dat dit zal worden geëvalueerd in 2003.
De raad van de gemeente Drimmelen d.d. 21 februari 2002,
Mr. C.M.GH. Wortel secretaris
J. Elzinga voorzitter
- 12 -
