EUROPESE COMMISSIE
Brussel, 30.11.2009 SEC(2009)1619 definitief C7-0011/10
MEDEDELING AAN DE COMMISSIE betreffende de van Duitsland ontvangen aanvraag EFG/2009/013 DE/Karmann voor een financiële bijdrage uit het Europees fonds voor aanpassing aan de globalisering
NL
NL
MEDEDELING AAN DE COMMISSIE betreffende de van Duitsland ontvangen aanvraag EFG/2009/013 DE/Karmann voor een financiële bijdrage uit het Europees fonds voor aanpassing aan de globalisering Na de gedwongen ontslagen bij de onderneming Karmann heeft Duitsland aanvraag EFG/2009/013 DE/Karmann ingediend voor een financiële bijdrage uit het Europees fonds voor aanpassing aan de globalisering ("EFG”). 1.
De aanvraag werd op 13 augustus 2009 bij de Commissie ingediend; aan de aanvraag werd aanvullende informatie tot en met 23 oktober 2009 toegevoegd.
2.
De aanvraag voldoet aan de voorwaarden voor steunverlening uit het EFG van artikel 2, onder a), van Verordening (EG) nr. 1927/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2006 tot oprichting van een Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering1, en werd ingediend binnen de in artikel 5 van die verordening genoemde termijn van tien weken. SAMENVATTING VAN DE AANVRAAG EN ANALYSE a) Analyse van het verband tussen de gedwongen ontslagen en de structurele veranderingen in de wereldhandelspatronen:
3.
De aanvraag heeft betrekking op 2 476 ontslagen in diverse onderdelen van de Karmann-groep, waarvan 1 618 gedurende de referentieperiode, 803 daarvoor en 55 daarna plaatsvonden. Als bewijs van het verband tussen de gedwongen ontslagen en de structurele veranderingen in de wereldhandelspatronen voerde Duitsland aan dat de automobielindustrie in de EU door de gewijzigde wereldshandelspatronen, vooral door een significante daling van het EU-marktaandeel, ernstig is getroffen. In de aanvraag wordt vermeld2 dat het EU-marktaandeel (wat betreft de aantallen geproduceerde auto's) van 32,1% in 2000 tot 25,8% in 2008 is gedaald in het voordeel van de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China), die hun marktaandeel zagen stijgen van 8,9% in 2000 tot 21,2% in 2008.
4.
Voorts stellen de Duitse autoriteiten dat het effect van de structurele veranderingen in de wereldhandel sinds de tweede helft van 2008 nog wordt versterkt door de wereldwijde financiële en economische crisis en de verminderde vraag naar motorvoertuigen als gevolg daarvan.
5.
Dientengevolge zijn de diensten van de Commissie van oordeel dat er overeenkomstig de artikelen 1 en 2 van Verordening (EG) nr. 1927/2006 een verband kan worden gelegd tussen de 2 476 gedwongen ontslagen bij Karmann en de
1 2
NL
PB L 48 van 22.2.2008, blz. 82. Price Waterhouse Coopers Automotive Institute, AUTOFACTS Q2/2009.
2
NL
structurele veranderingen in de wereldhandelspatronen, die tot een aanzienlijke daling van het EU-marktaandeel in de productie van auto’s heeft geleid. b) Bewijsstukken voor het aantal ontslagen: 6.
De aanvraag werd door Duitsland ingediend in het kader van het criterium voor steunverlening van artikel 2, onder a), van Verordening (EG) nr. 1927/2006, op grond waarvan ten minste 500 gedwongen ontslagen moeten plaatsvinden binnen een periode van 4 maanden in een onderneming in een lidstaat, met inbegrip van de ontslagen bij leveranciers of downstreamproducenten. In de aanvraag wordt melding gemaakt van in totaal 1 618 ontslagen bij Karmann gedurende de referentieperiode (1 juli 2009 - 31 juli 2009). Deze gedwongen ontslagen werden in overeenstemming met artikel 2, tweede alinea, tweede streepje, van Verordening (EG) nr. 1927/2006 berekend.
7.
De diensten van de Commissie zijn van mening dat het totale aantal geschrapte arbeidsplaatsen bij Karmann gedurende de referentieperiode zo groot is dat wordt voldaan aan de criteria van artikel 2, onder a), van Verordening (EG) nr. 1927/2006. c) Uitleg van het onvoorziene karakter van deze ontslagen:
8.
Volgens de Duitse autoriteiten waren de gedwongen ontslagen om de volgende redenen onvoorzien. Ten eerste hebben de grote autoproducenten niet lang geleden hun productiestrategie gewijzigd; zij proberen thans de productie in kleine series weer in hun eigen productielijnen te integreren, terwijl deze series eerder waren uitbesteed aan producenten als Karmann, die gespecialiseerd zijn in de productie van kleine series zogenaamde niche-automodellen3. Ten tweede had de splitsing van Chrysler en Daimler in 2007 tot gevolg dat de productie van de Chrysler Crossfire eerder werd stopgezet dan gepland. Ten derde zag Karmann zich gedwongen tot drastischer maatregelen over te gaan, aangezien de onderneming ondanks intensieve en veelbelovende onderhandelingen met potentiële investeerders in 2008 geen nieuwe investeerder had gevonden. Ten slotte trof de financiële en economische crisis ook de winstgevende onderdelen van de onderneming, zoals de werktuigbouw en de vervaardiging van daksystemen voor cabriolets. d) De gegevens van de ondernemingen, leveranciers, downstreamproducenten en sectoren waar de ontslagen vallen, de categorieën werknemers die ontslagen worden:
9.
De aanvraag heeft betrekking op 2 476 gedwongen ontslagen in twee ondernemingen van Karmann. Van deze ontslagen deden er zich 1 618 voor bij Wilhelm Karman GmbH met statutaire zetel in Osnabrück en 858 bij Karmann-Rheine GmbH & Co. KG met statutaire zetel in Rheine. Van deze 2 476 ontslagen vonden er 1 618 plaats gedurende de referentieperiode, 803 daarvoor en nog eens 55 daarna. Voor 1 793 van deze 2 476 afgevloeide werknemers wordt steun aangevraagd.
10.
De 1 793 werknemers, voor wie steun wordt aangevraagd, bestaan voor 92,4% uit mannen en 7,6% uit vrouwen, voor 96% uit EU-burgers en 4% uit onderdanen van derde landen. Van hen behoort 80% tot de leeftijdsgroep van 25-54 jarigen, 19,5% is
3
NL
Karmann produceerde onder meer de A4 Cabriolet voor Audi, de Crossfire voor Chrysler en de SLK voor Mercedes.
3
NL
55-64 jaar oud en 0,5% behoort tot de leeftijdsgroep van 15-24 jarigen. Van de 1 793 werknemers voor wie steun wordt aangevraagd, gaat 12,2% gebukt onder langdurige gezondheidsproblemen of een handicap. Wat betreft de beroepsgroepen4: 61,5% behoort tot de categorie ‘ambachtsberoepen en verwante beroepen’, 18,6% tot de categorie ‘lagere beroepen’, 8,6% maakt deel uit van de categorie 'bedieningspersoneel van installaties en machines en assembleurs', 6,9% van de categorie ‘administratieve functies’, 2,1% behoort tot de categorie ‘technici en lagere functies’, 1,1% tot de categorie ‘dienstverlenende en commerciële functies’, 0,6% tot de categorie ‘specialisten’ en nog eens 0,6% tot de categorie ‘geschoolde landbouwers en vissers’. e) Beschrijving van het betrokken gebied, de autoriteiten ervan en andere belanghebbenden: 11.
De door de gedwongen ontslagen getroffen gebieden zijn de steden Osnabrück en Rheine, waar de bedrijven zijn gevestigd. Volgens de NUTS II-indeling betreft het de regio’s Weser-Ems en Münster. De voornaamste verantwoordelijke autoriteiten zijn de arbeidsbureaus van Osnabrück, Nordhorn en Rheine , het centrale bureau van de federale dienst voor de arbeidsvoorziening, de regionale directie van de federale dienst voor de arbeidsvoorziening in Noordrijn-Westfalen en Nedersaksen-Bremen, het ministerie van Arbeid, Gezondheid en Sociale Zaken van Noordrijn-Westfalen en het ministerie van Economie, Arbeid en Transport van Nedersaksen. Andere betrokken partijen zijn de administratieve dienst van IG Metall in Rheine en Osnabrück, de curator Ottmar Hermann en het re-integratiebedrijf Schaffer Success Projekt Rheine/Osnabrück GmbH & Co. KG. f) De verwachte impact van de gedwongen ontslagen op de plaatselijke, regionale of nationale werkgelegenheid:
12.
Volgens de aanvrager vallen de afgevloeide werknemers onder de verantwoordelijkheid van drie lokale arbeidsbureaus, namelijk Osnabrück en Nordhorn in Nedersaksen en Rheine in Noordrijn-Westfalen. De Duitse autoriteiten verklaren dat het werkloosheidscijfer op dit ogenblik dan onder het Duitse gemiddelde mag liggen, maar dat het aantal werklozen sneller dan het gemiddelde in Duitsland is gestegen (van juni 2008 tot juni 2009 een gemiddelde toename van 8% voor Duitsland; daartegenover staat een toename van 18,2 % in Rheine, 19,4% in Osnabrück en 27,3 % in Nordhorn). Naar verwachting zullen de gedwongen ontslagen bij Karmann tot een verdere stijging van het aantal werklozen met 6,5% leiden in de gebieden die onder de drie lokale arbeidsbureaus vallen. Bovendien is als gevolg van de financiële en economische crisis het aantal vacatures aanmerkelijk gedaald. Van juni 2008 tot juni 2009 is het aantal vacatures in Osnabrück met 36,5% en in Rheine met 67,1% gedaald.
13.
In die omstandigheden kunnen de gedwongen ontslagen derhalve worden geacht een wezenlijk negatieve impact te hebben op de plaatselijke en regionale economie.
4
NL
Beroepscategorieën overeenkomstig de Internationale standaardclassificatie van beroepen, 1 cijfer (ISCO-88).
4
NL
g) Het gecoördineerde pakket van individuele dienstverlening waarvoor financiering wordt aangevraagd en een gespecificeerde kostenraming, met inbegrip van de complementariteit hiervan met door de Structuurfondsen gefinancierde acties: 14.
De volgende soorten maatregelen worden voorgesteld; samen vormen deze een gecoördineerd pakket van individuele dienstverlening met het oog op de re-integratie van de werknemers in het arbeidsproces. – Uitkering voor korte duur: Deze maatregel is bedoeld om het levensonderhoud van werknemers veilig te stellen die ervoor kiezen van de diensten van het reintegratiebedrijf (“Transfergesellschaft”)5 gebruik te maken. In het geval van de EFG-aanvraag kan de uitkering voor korte duur slechts worden toegekend voor perioden waarin de ontslagen werknemers actief deelnemen aan actieve arbeidsmarktbeleidsmaatregelen die in het kader van het re-integratiebedrijf uitgevoerd worden. – Basiskwalificatie: Deze maatregel beoogt de inzetbaarheid van migranten en laagopgeleide werknemers te verbeteren en omvat een cursus Duits voor werknemers met een migrantenachtergrond alsook een beroepsopleiding, gevolgd door een stage in de vakgebieden metaalbewerking of opslag/logistiek. – Kwalificaties voor bepaalde groepen: Deze maatregel is bestemd voor werknemers met een basisberoepskennis en dient hun een actuele know-how en specifieke technische kennis te verschaffen, waardoor hun kansen op herinpassing in de arbeidsmarkt verbeterd worden. Hierbij gaat het onder meer om snijbranden, rijbewijzen, kwaliteitszorg, machinebediening en het rijbewijs voor vorkheftrucks. – Specifieke individuele kwalificaties: Deze maatregel maakt de verdere ontwikkeling mogelijk van individuele competenties en vaardigheden die voor bepaalde specifieke werkzaamheden benodigd zijn. – Kwalificatiemanagement: Deze maatregel omvat de inventarisatie en elektronische registratie van de kwalificatiebehoeften van alle werknemers voor wie steun wordt aangevraagd, het opzetten van een databank met aanbiedingen van regionale aanbieders van scholing en opleidingen, alsook de koppeling van beide databanken om op maat gesneden kwalificaties te kunnen vaststellen. – Workshops/peer groups: Deze maatregel beoogt speciale coaching in kleine groepen om de ontslagen werknemers beter voor zichzelf te leren opkomen. Ontslagen werknemers met een specifieke beroepsachtergrond wordt naast de mogelijkheid tot deelname aan workshops de gelegenheid geboden om banenbeurzen te bezoeken, waar zij rechtstreeks in contact kunnen komen met potentiële werkgevers. Daarnaast is de organisatie van sector- of themaspecifieke beurzen binnen het re-integratiebedrijf gepland.
5
NL
Zoals reeds in SEC(2007)1142 betreffende de aanvraag EFG/2007/003 DE/BenQ uiteengezet, is een “Transfergesellschaft” een in het Duitse recht voorzien instrument, dat kan worden opgezet bij herstructureringen met daarmee gepaard gaande afvloeiingen. De “Transfergesellschaft” maakt het mogelijk om ontslagen werknemers op gestructureerde wijze voor te bereiden op een nieuwe baan door middel van begeleiding en kwalificatie- en bemiddelingsactiviteiten.
5
NL
– Begeleiding bij het opstarten van bedrijven: Deze maatregel biedt behalve de reguliere cursussen voor het opzetten van een bedrijf ook een intensieve cursus van acht weken, en voorts de begeleiding van de deelnemers door een adviseur gedurende het gehele proces van het opzetten van een bedrijf. – Ondersteuning bij internationale sollicitaties: Deze maatregel heeft in de eerste plaats tot doel een beperkt aantal werknemers de mogelijkheid te bieden om zich in samenwerking met Eures voor te bereiden op het solliciteren op banen in het buitenland; hiertoe behoren ook talencursussen en bezoeken aan bedrijven in een naburig land. Een tweede doelgroep in het kader van deze maatregel betreft werknemers met een migrantenachtergrond die naar hun land van herkomst willen terugkeren om daar een bedrijf op te zetten; zij ontvangen uitvoerige voorlichting omtrent de situatie in hun land. – Plaatsingsonderzoek: Arbeidsbemiddelaars werken samen met potentiële werkgevers en stellen op basis van specifieke vacatures vast wie de meest geschikte kandidaten zijn en welke eventuele verdere beroepsspecifieke opleidingsbehoeften er bestaan. – Begeleiding door mentoren en ondersteuning, met name nazorg bij werkloosheid: Deze maatregel dient tot ondersteuning van arbeidskrachten die bij de beëindiging van hun re-integratieperiode geen nieuw werk hebben gevonden. Om te voorkomen dat de continuïteit van de bemiddelingsactiviteiten verloren gaat, behouden zij dezelfde mentoren die hen bij het re-integratiebedrijf hebben begeleid. 15.
De in de aanvraag vermelde administratieve uitgaven overeenkomstig artikel 3 van Verordening (EG) nr. 1927/2006 dekken activiteiten op het vlak van voorbereiding, beheer, voorlichting en publiciteit en controle.
16.
De individuele dienstverlening, die deel uitmaakt van het door de Duitse autoriteiten voorgelegde gecoördineerde pakket, bestaat uit actieve arbeidsmarktmaatregelen in het kader van de subsidiabele maatregelen in de zin van artikel 3 van Verordening (EG) nr. 1927/2006. De Duitse autoriteiten ramen de totale kosten van deze dienstverlening op 9 137 449 euro en de administratieve uitgaven op 400 000 euro ( = 4,2% van het totale bedrag). Van het EFG wordt in totaal een bijdrage van 6 199 341 euro (65% van de totale kosten) gevraagd.
Maatregelen
Geschat aantal werknemers voor wie steun wordt aangevraagd
Totale kosten Geraamde kosten per (EFG en nationale betrokken medefinanciering) (in euro) werknemer (in euro)
Individuele dienstverlening (artikel 3, eerste alinea, van Verordening (EG) nr. 1927/2006 ) Uitkering voor korte duur ('Transferkurzarbeitergeld') Basiskwalificatie ('Grundlagenqualifizierung')
NL
6
1 793
2 775
4 975 575
214
2 934
627 876
NL
Individuele kwalificaties ('Einzelqualifizierung')
48
3 844
184 512
Kwalificaties voor bepaalde groepen ('Gruppenqualifizierung')
239
3 905
933 295
Kwalificatiemanagement ('Qualifizierungsmanagement')
501
651
326 151
Workshops/peer groups
547
558
305 226
42
3 367
141 414
Internationale sollicitaties ('Internationale Bewerbungen')
300
317
95 100
Plaatsingsonderzoek ('Stellenresearch')
225
1 022
229 950
1 275
1 034
1 318 350
Begeleiding bij het opstarten van bedrijven ('Existenzgründerberatung')
Nazorg bij werkloosheid ('Nachbetreuung Erwerbslosigkeit') Subtotaal individuele dienstverlening
9 137 449
Technische bijstand voor de implementatie van het EFG (artikel 3, derde alinea, van Verordening (EG) nr. 1927/2006) Subtotaal technische bijstand
400 000
Totale geraamde kosten
9 537 449
EFG-bijdrage (65% van de totale kosten)
6 199 341
17.
Wat betreft de complementariteit met de uit de structuurfondsen gefinancierde maatregelen, wordt in de aanvraag onderscheid gemaakt tussen het EFG-pakket en het oorspronkelijke pakket van actieve arbeidsmarktmaatregelen. Het oorspronkelijke pakket voor Karmann Rheine GmbH & Co. KG omvat naast de oprichting van een „Transfergesellschaft“ de terbeschikkingstelling van ESFfinanciering door de deelstaat Noordrijn-Westfalen voor aanvullende bemiddelingsen begeleidingsactiviteiten. Voor Wilhelm Karmann GmbH stelt de deelstaat Nedersaksen ESF-middelen voor aanvullende bemiddelingsen begeleidingsactviteiten beschikbaar. Voorts worden federale ESF-middelen beschikbaar gesteld, die termijngebonden, gecertificeerde kwalificaties mogelijk maken, zoals basiskwalificaties (cursus Duits, basiskwalificatie metaalbewerking) kwalificaties voor bepaalde groepen en individuele kwalificaties. Met het oog op de complementariteit met andere maatregelen op nationaal, regionaal en lokaal niveau is het EFG-pakket van actieve arbeidsmarktmaatregelen opgezet als aanvulling op het hierboven beschreven oorspronkelijke pakket.
NL
7
NL
De maatregel inzake internationale sollicitaties zal worden uitgevoerd in samenwerking met het Eures-bureau van de federale dienst voor de arbeidsvoorziening. h) De datum/data waarop met individuele dienstverlening aan de getroffen werknemers is begonnen of waarop gepland is daarmee te beginnen: 18.
Op 1 februari 2009 maakte Duitsland ten behoeve van de getroffen werknemers een begin met de individuele dienstverlening van het gecoördineerde pakket, waarvoor een financiële bijdrage van het EFG wordt aangevraagd. Deze datum geldt daarom als het begin van de periode waarin uitgaven voor een eventuele ondersteuning uit het EFG in aanmerking komen (artikel 11, alinea 1, van Verordening (EG) nr. 1927/2006). i) De wijze waarop de sociale partners zijn geraadpleegd:
19.
Nadat Karmann de personeelsinkrimping had aangekondigd, is het Duitse ministerie van Arbeid en Sociale Zaken in overleg getreden met de sociale partners over het maatregelenpakket en de mogelijkheid van EFG-ondersteuning. Aan het overleg werd ook deelgenomen door vertegenwoordigers van de federale dienst voor de arbeidsvoorziening, van de vakbond IG Metall en de regionale ministeries van Werkgelegenheid. In juli 2009 vond in het Duitse ministerie van Arbeid en Sociale Zaken met alle betrokken partijen een afsluitende raadpleging plaats, waarbij overeenstemming over het maatregelenpakket werd bereikt.
20.
De Duitse autoriteiten hebben bevestigd dat aan de voorschriften van de nationale en EU-wetgeving betreffende collectieve ontslagen was voldaan. (j) Informatie over acties die volgens de nationale wet of collectieve overeenkomsten verplicht zijn
21.
In verband met de vraag of aan de criteria van artikel 6 van Verordening (EG) nr. 1927/2006 is voldaan, hebben de Duitse autoriteiten in de aanvraag: • bevestigd dat de financiële bijdrage van het EFG niet in de plaats komt van maatregelen die krachtens de nationale wetgeving of collectieve arbeidsovereenkomsten onder de verantwoordelijkheid van ondernemingen vallen; • aangetoond dat de maatregelen ten doel hebben steun te verlenen aan individuele werknemers en niet worden gebruikt om ondernemingen of sectoren te herstructureren; • bevestigd dat voor de in de punten 14 tot en met 16 vermelde subsidiabele maatregelen geen steun uit andere EU-financieringsinstrumenten wordt ontvangen.
22.
Beheers- en controlesystemen Duitsland heeft de Commissie ervan in kennis gesteld dat de financiële bijdrage zal worden beheerd en gecontroleerd door de volgende instanties binnen het Duitse ministerie van Arbeid en Sociale Zaken ('Bundesministerium für Arbeit and
NL
8
NL
Soziales'): VI Gruppe Soziales Europa als beheersautoriteit en Referat Zb2 als auditautoriteit. CONCLUSIE 23.
Om de hierboven uiteengezette redenen wordt voorgesteld de door Duitsland ingediende aanvraag EGF/2009/013 DE/Karmann betreffende de gedwongen ontslagen bij Karmann goed te keuren, aangezien het bewijs is geleverd dat deze ontslagen voortvloeien uit structurele veranderingen in de wereldhandelspatronen. Deze veranderingen hebben geleid tot ernstige economische verstoringen, waardoor de regionale of plaatselijke economie wordt geschaad. Er is een voorstel voor een gecoördineerd pakket van individuele dienstverlening ingediend. Daarom wordt voorgesteld om in antwoord op de Duitse aanvraag steunverlening uit het EFG toe te kennen.
FINANCIERING Voor het EFG is ieder jaar een budget van in totaal 500 miljoen euro beschikbaar. In 2009 is tot dusverre voor vijf gevallen financiering goedgekeurd, en voor nog eens zes gevallen zijn bij de begrotingsautoriteit voorstellen tot financiering ingediend; het gaat hier om een totaalbedrag van 53 039 047 euro. Artikel 12, lid 6, van verordening (EG) nr. 1927/2006 bepaalt dat op 1 september van ieder jaar nog ten minste 125 miljoen euro beschikbaar moet zijn om tegemoet te komen aan aanvragen die tot het einde van het jaar binnenkomen. Na aftrek van de reeds goedgekeurde of voorgestelde bedragen blijft een bedrag van 446 960 953 euro beschikbaar. Voorgesteld wordt een steunverlening ten bedrage van 6 199 341 euro uit het EFG beschikbaar te stellen. DE COMMISSIE WORDT DERHALVE VERZOCHT OM: – vast te stellen dat aan de voorwaarden voor een financiële bijdrage uit het EFG in verband met de door Duitsland ingediende aanvraag EFG/2009/013 DE/Karmann is voldaan; – aan de begrotingsautoriteit een voorstel voor te leggen tot goedkeuring van vastleggingskredieten ten bedrage van 6 199 341 euro, zoals gespecificeerd in punt 16, alsook een verzoek om overschrijving van dit bedrag in vastleggingskredieten naar begrotingslijn 04.0501 (Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering) overeenkomstig artikel 12, lid 3, van Verordening 1927/2006; – de overschrijving van hetzelfde bedrag in betalingskredieten van begrotingsonderdeel 04.0217 (Europees Sociaal Fonds (ESF) – convergentie) naar begrotingonderdeel 04.0501 (Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering) goed te keuren.
NL
9
NL
