2013 Gift Aziatische leeuwen 36 Botanisch Blijdorp : EEN JAAR VOL VRIENDEN- ACTIVITEITEN EN ACTIES!

VN2_2013_v2:Opmaak 1

17-5-2013

14:47

Pagina 1

Vrienden nieuws 2/2013

Gift 2014

14

Aziatische leeuwen

36

Botanisch Blijdorp

2013: EEN JAAR VOL VRIENDENACTIVITEITEN EN ACTIES!

42


17-5-2013

14:47

Pagina 2

E

V

E

N

B

I

J

P

R

A

T

E

N

BESTE VRIENDEN EN VRIENDINNEN, De opening van Amazonica was een absoluut hoogtepunt in ons jubileumjaar! De dome is prachtig, het weer was prima en u was massaal aanwezig. Meer dan 1200 vrienden en vriendinnen: een absoluut record! Het feestelijke karakter van de opening was mede te danken aan drie zomerkoninginnen van het Rotterdamse zomercarnaval, de steelpans van Roadside, de vlinders op stelten van Pavana en niet te vergeten de geweldige inzet van de horecamedewerkers van Blijdorp.

Opening Amazonica - foto: Rob Doolaard

I

N

H

O

U

Vrienden nieuws

U weet het. Het zijn geen makkelijke tijden voor Blijdorp. Als gevolg van de bezuinigingen, opgelegd door de gemeente Rotterdam, heeft Blijdorp afscheid moeten nemen van tientallen medewerkers. Sommige daarvan hebben keihard gewerkt om Amazonica mogelijk te maken, maar kunnen de opening niet meer meemaken… Soms is het leven niet leuk.

D

Amazonica is net open. Maar we zijn alweer bezig met volgend jaar. In de 50 jaar van ons bestaan hebben we al talloze landmarks in Blijdorp gefinancierd: gorilla’s, ijsberen, gieren, olifanten, … Volgend jaar krijgen de penseelzwijnen dankzij de Vrienden een mooi nieuw verblijf. De komende tijd leest u er alles over in Vriendennieuws.

2/2013

Even bijpraten

2

Algemene Ledenvergadering 2013 3 Amazonica is open!

6

Nieuws uit Blijdorp

8

Weekendexcursie naar Zoo Stuttgart en Zoo Heidelberg

12

Lijn 13 – Olli

13

Onze gift voor 2014: Een nieuw verblijf voor penseelzwijnen!

14

(50 jaar) Vriendenherinneringen

16

(50 jaar) Vrienden voor het leven: Lex Noordermeer 18 (50 jaar) En toen was er… het promotieteam!

21

(50 jaar) Voltooid verleden tijd: Henri Martinhuis

25

(50 jaar) De Vrienden in Afrika

28

Aziatische leeuwen in Diergaarde Blijdorp

36

Werf leden met uw eigen poster! 39 Zomerexcursie NaturZoo Rheine

40

Botanisch Blijdorp: Einde van een tijdperk?

42

Afbouw Amazonica

44

Verslag voorjaarsexcursie naar Zoo Wuppertal

46

Mutaties eerste kwartaal 2013

47

2 | Vriendennieuws 2 | 2013

50 jaar = Een feestjaar! De vrijwilligers van onze vereniging hebben flink uitgepakt: overal in Blijdorp ziet u feestsymbolen (vlaggen, stempels, versiering winkels), er verschijnen vijf extra dikke Vriendennieuwsen, we organiseren een spectaculaire reis naar Californië, de samenwerking met Lemniscaat, de hulp van bekende Rotterdammers, veel berichten in de media, etc. U leest er alles over op onze website. Wat ik bijzonder leuk vond was de ontvangst tijdens de Vriendenreis naar Wuppertal. De Vrienden van Zoo Wuppertal wisten dat we 50 jaar bestonden en ontvingen ons (twee volle bussen!) met champagne en koffiekoeken. Dat alles kan alleen omdat we een grote vereniging zijn met 5500 leden. Dat moet zo blijven. En eigenlijk moeten we nog verder groeien. Dus ik heb een dringende vraag aan u. Probeer dit jaar allemaal minimaal één nieuw lid te maken. Dan wordt het jaar nog feestelijker dan het al is! Bij dit Vriendennieuws treft u onze nieuwe folder. Gebruik hem goed. Benader s.v.p. uw buren, collega’s, vrienden, kinderen, kleinkinderen. Alleen als we groot blijven kunnen we Blijdorp goed helpen om door de crisis te komen. Alvast bedankt voor de moeite! Marcel Kreuger, voorzitter.

BEZOEK OOK ONZE VRIENDENSHOP IN DE RIVIÈRAHAL


V

R

I

E

17-5-2013

N

D

E

14:47

Pagina 3

N

Tekst: Alex Schouten - Fotografie: Fred van Tiel, Greet van Norde & Theo vd Velde

van dierentuinen. Het reisteam ( jawel, Peter heeft 2 assistentes) organiseert ieder jaar weer vele reizen en die waren in 2012 allemaal uitverkocht! • Het promotieteam heeft wederom een goed jaar gedraaid, mede door speciale acties in september. Marianne Nichting is ook voor 2013 weer op zoek naar leuke, goedkope artikelen, waar de vereniging een mooie winst op kan maken. In 2012 is de webshop gaan lopen en levert al een bijdrage aan de omzet. • Bart Noordegraaf, die externe communicatie en PR in zijn portefeuille heeft, liet zien dat er in 2012 veel aan gedaan is om de Vrienden op allerlei manieren over het voetlicht te brengen.

ALGEMENE LEDENVERGADERING 2013 Ja hoor, het was dan eindelijk zover, op zaterdag 27 april was de 50ste(!!!) Algemene Ledenvergadering van de Vrienden een feit. Zowel het Eauditorium, de Haaienzaal, als de agenda waren afgeladen vol. De voorzitter, Marcel Kreuger, zette er gezien de lange agenda, flink de vaart in. Of zou dat zijn geweest omdat er om 13.00 uur voor degenen die zich daarvoor hadden aangemeld een heerlijke lunch in Amazonica gepland stond?

En er volgde nog meer goed nieuws: de contributie wordt voor de tweede keer op rij niet verhoogd. Dat leverde uiteraard een flink applaus op. Ook de kandidaatstelling van Arie Bos en Marcel Kreuger en het verslag van de kascontrole-commissie leverde applaus op en werden op die manier goedgekeurd. Tenslotte stelde Marcel Kreuger aan de ledenvergadering voor om Rob Doolaard te benoemen tot lid van verdienste, omdat hij zijn foto’s al jarenlang belangeloos ter beschikking stelt aan de Vrienden voor onze website en voor Vriendennieuws en

De vergadering verliep ontspannen en soepel en het jaar 2012 werd door diverse leden van het bestuur door middel van een presentatie doorgenomen: • Onze secretaris (Koos van Leeuwen) bracht het jaar wederom treffend in beeld door middel van vele foto’s en leuke verhalen. Helaas is het ledenaantal iets afgenomen, maar dat is gezien de economische crisis niet zo vreemd. • Penningmeester Arie Bos liet deze keer geen saaie getallen zien, maar had mooie taartpunten gemaakt in zijn presentatie om de inkomsten, uitgaven e.d. inzichtelijk te maken. En inderdaad, met uitzonderling van degenen die niet van roze en paars houden, was het een leuke manier om cijfers te presenteren! • ‘Vakantieman’ Peter Biesta had alleen maar positieve verhalen te melden, die werden vergezeld door mooie plaatjes 3 | Vriendennieuws 2 | 2013


V

R

I

E

17-5-2013

N

D

E

14:47

Pagina 4

N

altijd bereid is om ons te helpen. De leden gingen met ene groot applaus accoord. Laatste nieuwtjes Traditioneel was er aansluitend op de ledenvergadering een kort praatje door de directeur van Diergaarde Blijdorp, Marc Damen. In vogelvlucht en vol humor passeerden de actuele ontwikkelingen de revue. Positief was de geboorte van een steppeslurfhondje, maar helaas heeft de Diergaarde de klipspringer moeten laten inslapen. Blijdorp heeft recent Filipijnse kantjils ontvangen en die gaan in de Ma-

4 | Vriendennieuws

2 | 2013

leise bosrand een plek krijgen. Marc bedankte de Vereniging voor de financiële en morele steun en alle bestuursleden kregen als verrassing de o zo gewilde Olli! Springende pinguïns en lachende hyena’s Vervolgens werd het eerste exemplaar van het prentenboek ‘Springende pinguïns en lachende hyena’s’ door de directeur van Uitgeverij Lemniscaat aan Marcel Kreuger overhandigd. In 2013 vinden in Rotterdam namelijk twee bijzondere jubilea plaats: zowel Uitgeverij Lemniscaat als

de Vereniging Vrienden van Blijdorp vieren dit jaar hun vijftigjarig bestaan. Lemniscaat heeft daarom een fraai prentenboek uitgegeven, waarvan een deel van de opbrengst naar onze Vereniging gaat. Mooi toch? In het boek staan allerlei leuke, vieze en merkwaardige weetjes over 50 dieren, waarvan de meeste in Blijdorp te bewonderen zijn. Wist u bijvoorbeeld dat een pinguïn vanuit stand wel 1,80 meter hoog kan springen en zelfs een blinde kameleon de kleur van zijn omgeving aan neemt? Na de vergadering vlogen de boeken voor € 15,- over de toonbank en wer-


17-5-2013

14:47

Pagina 5

den ze door de makers (teksten door Jesse Goossens en illustraties van Marije Tolman) gesigneerd. De eerste 150 exemplaren waren snel op en er moest in allerijl een nieuwe lading boeken worden gehaald. Hopelijk verkoopt het boek in de Vriendenwinkel en Vriendenshop net zo goed! Lunch in Amazonica Vrienden die zich hiervoor hadden opgegeven konden direct na de Algemene Ledenvergadering, nog vóór de officiële opening, alvast Amazonica bewonderen. En hoe kon dat beter dan met een prima gevulde lunch-tas. Nu valt direct op hoe groot Amazonica is. Wanneer de planten wat meer volgroeid zijn is er gelegenheid genoeg om straks onverwachts dieren te ontdekken. De vlinders lieten zich al vrolijk zien!

ROB DOOLAARD LID VAN VERDIENSTE Rob Doolaard, de huisfotograaf van Diergaarde Blijdorp, is altijd bereid onze vereniging te helpen. Wij mogen kosteloos gebruikmaken van zijn fotoarchief en zo nodig gaat Rob op zoek naar foto’s die wij nodig hebben. Tijdens de Algemene Ledenvergadering heeft het bestuur daarom voorgesteld Rob Doolaard als dank te benoemen tot lid van verdienste. De vergadering ging enthousiast accoord met dit voorstel. Rob kon helaas zelf niet aanwezig zijn. Hij zal de bijbehorende oorkonde op een later moment ontvangen.



17-5-2013

14:47

Pagina 6

Tekst: Alex Schouten - Fotografie: Fred van Tiel & Rob Doolaard

AMAZONICA IS OPEN! Op zaterdag 27 april 2013 is het jubileumgeschenk van de Vrienden in Caraïbische sferen geopend!!! Naar schatting 1200 leden zagen vanaf het restaurant de Lepelaar een bonte stoet van drie koninginnen van het Rotterdamse zomercarnaval, onze voorzitter (Marcel Kreuger) en de directeur van Diergaarde Blijdorp (Marc Damen) al swingend naar Amazonica lopen. Zij werden begeleid door de steelpanband ‘Roadside’ en de vlinders op stelten van Pavana. Na korte speeches van beide heren werd het rode doek van het Amazonica-bord verwijderd en mochten de Vrienden Amazonica van binnen bewonderen. In Amazonica werden door Marc, Marcel én de koninginnen vlinders losgelaten, die de heerlijk warme hal in fladderden. 6 | Vriendennieuws 2 | 2013

De belangstelling voor het bekijken van de vlinderdome was zo overweldigend, dat er een lange rij stond om Amazonica te bezoeken. De door Blijdorp aangeboden hapjes en drankjes, het optreden van levensgrote vlinders, de muziek van de steelpans én het zonnetje maakte het wachten in de rij zeker geen straf. Je moet er soms wat voor over hebben om deze fantastische dome als eerste te mogen bezoeken! In Amazonica was het gezellig druk en lekker warm. Er waren al diverse vlinders te zien, maar het aantal zal door nieuwe zendingen vanuit Costa Rica de komende tijd flink toenemen. Er waren alom positieve geluiden te horen over Amazonica en de bijdrage van 1 miljoen euro van onze Vereniging is dan ook goed besteed!!!!


17-5-2013

14:47

Pagina 7



17-5-2013

14:48

Pagina 8

Blijdorp

N

I

E

U

W

S Girafje Fabian - Foto: Joost Hubeek

hoorn de mand van de haak gewipt om aan een lekker hapje te komen. Slim bedacht, lekker vers stro valt niet te versmaden! Ook bleek dat de koedoeman om zijn harem en jongen te beschermen, een uitval had gedaan naar de giraffen. Met een hoorn kun je lelijk prikken. Daar moest een list op verzonnen worden. Die werd gevonden in het plaatsen van doppen. Goed idee, maar nu nog even op de hoorns plaatsen. Dat ging niet zonder slag of stoot. Nico is als goede vader een sterke beschermer van vrouwen en jongen, die je niet even bij de horens pakt. De dierenarts moest eraan te pas komen. Deze blies een pijltje met verdoving op de flank en tijdens de daarop volgende time-out van Nico werden snel rubberen doppen op de hoorn geplaatst. Zo kunnen ook de kleintjes veilig over de savanne. Bij de Thomson gazellen zijn ook veulens op komst. Eerst beviel de met de hand grootgebrachte Cristel van een prachtige dochter, Keetie genaamd. Verder zijn de moeders Eefje en Yvonne hoogzwanger of ondertussen bevallen. Vader Tommie krijgt het er maar druk mee!

Tekst: Gerda Nijssen

Eerst kwam Chloe. Toen stond Fabian op beide pootjes nieuwsgierig te kijken naar de fotograaf en tenslotte zag Tijn het levenslicht. Wie weet is er in de daaropvolgende weken nog een ter wereld gekomen. Vader Banio mag trots zijn op het resultaat. Marian beet de spits af. Na lang wachten, de verzorgers rekenden op december, kwam na maanden in maart Chloe ter wereld. Moeder Marian, zelf 10 jaar geleden bij ons geboren, bleek eens te meer een ervaren moeder. Twee weken later, op 8 april, wierp Anne haar jong. Het bleek een mannetje en hij werd Fabian ‘gedoopt’. Tenslotte bracht moeder Christel op 19 april Tijn ter wereld. Dat brengt de teller op dertien giraffen op onze Afrikaanse savanne. Ook het Europese fokprogramma is bijzonder tevreden. De netgiraffen hebben in het wild immers moeite met overleven. En de kudde van Blijdorp is raszuiver. Dat betekent dat ze 8 | Vriendennieuws 2 | 2013

zeer gewild zijn en belangrijk voor de instandhouding van deze ondersoort. Later in het jaar wordt nog minstens één kalfje verwacht van moeder Ziba. We kunnen bogen op de grootste kudde netgiraffen in Europa. Dat belooft weer dringen op de uitkijkplekken in de ui en bij een lekker fris lentewindje buiten tussen de koedoes en de Thomson gazellen.

Samen op de savanne Dat vergt van beide kanten wel wat aanpassingsvermogen. De giraffen willen zich weleens op de koedoe weide wagen, wat Nico, de hengst niet oké vindt. En de koedoes willen wel eens een struikje meepikken van de giraffen. Op een ochtend vonden de verzorgers een voedermand op de grond bij de giraffen. “Zeker door de wind eraf gewaaid”, zo dacht men. Nee, wat bleek, de koedoeman had met zijn

Tenslotte ben ik benieuwd naar de nieuwe dames voor onze struisvogel man. Tijdens de Nieuwjaarslezing van de directeur werden deze aangekondigd. Het zou voor de eenzame man wel erg prettig zijn om weer eens zijn best te doen voor een harem(pje) en over een stapel eieren te kunnen waken.

Bob doet zijn best Onze leenkameel (zie de vorige VN), Bob, gearriveerd op 4 januari, is niet voor niets gekomen. De veteranen Hirschi en Bianca waren wel in voor een geintje. Het charmeoffensief van Bob was dan ook overweldigend. Bronstige kamelen scheiden via hun klieren op het achterhoofd een (voor soortgenoten) heerlijke geur af. Kwijlend en flink urine sproeiend stapte Bob op de dames af. Daarbij trok hij zijn lippen op. Aldus met de tanden ontbloot, paradeert hij rond; hopend op een positieve reactie. Wat zoveel betekent als: “ik kan je zo bijten, want je bent van mij”. Hij gaat ongeveer op gelijke wijze met de verzorgers om, die niet meer alleen en zonder be-


17-5-2013

14:48

Pagina 9

zemsteel het perk betreden. De veteranen, plus de twee jonge dames uit Praag, Pien en Denise, doen ondertussen net of ze hem niet zien. Zo was de stand van zaken in de eerste weken. Ondertussen houdt Hirschi haar poot stijf oftewel haar staart omhoog. Maar Pien is overstag. Op 17 maart is een dekking gesignaleerd. Of Denise ook over de streep getrokken is, vertelt het verhaal nog niet. Afwachten is de leus. Dat duurt nog even, want de draagtijd is 12 tot 13 maanden.

Een klein badje voor Zwatra In Taman Indah was Namaste, Nammy voor intimi, hard toe aan een lekker bad. Dat leek ook de verzorgers een goed idee. Dus lieten ze het bad vollopen. Prompt plonste ook Zwatra met volle vaart in het diepe en …. ging kopje onder. Oeps, dat was nou ook weer niet de bedoeling. Dus nu is het bad halfvol en kan ze lekker met haar jonge neushoornpootjes bij de grond tot haar zwemlessen voltooid zijn. De withandgibbons Saar en Nico zijn weliswaar bejaard, maar nog een heel hecht stel. Saar heeft al jaren verminderd zicht. Ze heeft staar. Voor één oog is alle hulp te laat. De dierenarts heeft het andere nog-

maals onder de loep genomen. Maar hierin snijden vindt hij niet verantwoord. De wond zou te groot worden. Bovendien, hoe leg je een gibbon uit, dat in je oog wrijven een week lang verboden is. Dat gaat niet lukken. Besloten is om het zo te laten. Saar, volgens mij al in de veertig, zal niet geopereerd worden. Helaas moet ze verder met slecht zicht door haar leven. Dat slechte zicht verhinderd haar niet om hoog boven op de takken te klauteren. Maar wel héél voorzichtig. Ook jammer voor onze Nico, want die slingert er nog lustig op los, ondanks zijn eveneens hoge leeftijd. Bangka blijkt ondertussen toch nog niet gedekt door Timber. Wanneer ze haar eisprong heeft, is nog niet goed uitgerekend. Dat betekent dat ze weer naar hem toe mag en voorlopig een poosje mag blijven staan. Dat is voor beide jonge olifanten een feestje, want ze zijn dol op elkaar. Zwangere Trong Nhi was de gelukkige die de nieuwe Feyblij sjaal mocht testen. U weet wel: het geschenk van de sponsor Feyenoord, ASR. Onze voorzitter Marcel Kreuger mocht mee naar de kuip naar om het prachtige nieuws aan te horen. En ondertussen zijn er al vele Olli’s over de toonbank gegaan.

Wist u trouwens dat de Schiedamse bakker Louis van der Krogt zich als Sparta-fan niet onbetuigd wilde laten in de Feyenoord campagne? Hij bakt speciale pinguïnkoekjes. Aan het eind van het voetbalseizoen doneert de Sparta bakker de helft van de koekjesopbrengst aan Diergaarde Blijdorp. Zijn streefbedrag is 1,2 miljoen euro voor de dieren. Dan moeten we wel met z’n allen koekjes van hem bestellen, want hij wil 2,4 miljoen koekjes verkopen. Wij gaan toch zeker ons best doen, nietwaar? Een aantal restaurants heeft zich bij de actie van Louis aangesloten. Deze heerlijk krokante en vooral ook vrolijke koekjes moeten als …… over de toonbank vliegen.

Oceanium Bij de ingang van het Oceanium is alles in gereedheid gemaakt om goede broedplekken te realiseren voor de bewoners van Bass Rock. De papegaaiduikers hebben traditiegetrouw de meest linkse rotswand tot hun beschikking. Voor de drieteenmeeuwen is het aantal geschikte broedplekken op de middelste rotswand met cement verbeterd. De zeekoeten zitten vooral laag op het rotsstrandje in het midden te broeden. Binnenkort kunnen we het resultaat van dit broedseizoen verwachten.

Spartabakker in actie voor Blijdorp - Foto: Diergaarde Blijdorp



17-5-2013

14:48

Pagina 10

Steller Zeearend - foto’s: Peter van Norde

N

De glazen wand bij het mangrove aquarium is helaas opnieuw gesneuveld. Al lang zijn de technici bezig om de problemen op te lossen. Er is een nieuwe cementlaag gestort waarin de glazenwanden vastgezet moeten worden. Dat zag er veelbelovend uit. Tot de nieuwe ruit weer gesneuveld is. Wat een dubbele pech. Ik mis de koeneusroggen, die nu hun charmes achter de schermen ten toon spreiden. De twee kuikens van de koningspinguïns zitten nog in hun donspakken. Deze vogels houden er een bijzondere broedcyclus op na. Van ei tot zelfstandig jong is een fase die veertien tot zestien maanden duurt. Daarom broedt ze soort meestal slechts om de twee jaar. In hun oorspronkelijke habitat, de ijsvrije eilanden van Antarctica leggen de vrouwtjes allemaal één fors ei. Man en vrouw broeden om beurten. Het ei wordt op de poten gedragen, lekker warm verstopt onder de buikplooi. Na 30 tot 40 dagen kan het kuiken zijn temperatuur zelf goed regelen. Dan verhuist hij/zij naar de crèche. In de crèche staan ze bij elkaar onder bescherming 10 | Vriendennieuws 2 | 2013

van een aantal volwassen vogels. Pa en ma kunnen dan op jacht gaan. In Blijdorp krijgen ze vooral makreel of sardines te eten, maar in open zee vissen ze vooral op krill. Tot ze hun donsdek voor een verenkleed verruild hebben, blijven de jongen in de crèche. De ouders komen af en toe langs om ze te voederen. Ieder jong en ouder herkent elkaar aan ‘piep’geluidjes. Dat is een wonder op zich als je bedenkt, hoeveel jongen er bij elkaar staan. In hun donspak zouden ze zinken. Dus zwemmen mag pas in het verenkleed. Het laatste waaraan een jong te herkennen is, is de snavel. Heel lang blijft deze geheel zwart zonder de gele tekening erin.

I

E

U

W

S

Arctica Erik en Olinka hebben het erg goed samen. Na het vertrek van Vicks kregen ze de kans om hun romance nieuw leven in te blazen. Dat lukte wonderwel goed. Het blijkt een goed span dat na een weekje aan elkaar wennen, al snel weer paringsbereid was. Op 7 februari, ze waren amper met elkaar herenigd, genoten ze volop van de daad. Het bleek de prelude tot nog veel meer genieten. Nu, eind april, staan ze nog steeds bij elkaar. Dat verandert binnenkort. Zoals een ijsberin betaamt, heeft Olinka op een gegeven moment genoeg van de mannelijke aandacht. Dan gaat de schuif tussen de twee verblijven weer dicht. Voor ons begint dan het grote wachten. De geboorte van een welpje is immers niet voor eind december te verwachten. De ruit van het verblijf van Olinka is weer piekfijn in orde. Bulkzakken met kiezels zijn geleverd om het kiezelstrand te herstellen. Deze keer is gekozen voor keitjes die niet groter zijn dan 5 centimeter. Die ketsen minder hard. Verderop is activiteit bij de Steller zeearenden. Man en vrouw zijn begonnen aan een nest. In het broedhok liggen alvast wat takken te slepen, waarvan een mooie broedplek te maken is en af en toe zitten ze gezellig samen in het hok. Bovendien biedt het mannetje lekkere hap-


17-5-2013

14:48

Pagina 11

Steppenslurfhondje - Foto: Greet van Norde

jes aan het vrouwtje aan. Alle tekens zijn dus gunstig. Zouden we dit jaar, voor het eerst, kuikens kunnen verwachten? Dat zou wel bijzonder zijn, zo niet uniek voor onze diergaarde? Bij de poolvossen is men in afwachting van nieuwe buren. Er is een stuk gereed gemaakt voor de komst van raven. Deze zijn wel al gearriveerd, maar bevinden zich nog in quarantaine. Na het ongelukkig verlopen samenleef experiment met de sneeuwuilen moet de afscheiding zorgen voor een betere afgrenzing van leefgebieden tussen de vossen en de raven. De vicuna’s zijn verhuisd. Deze schuwe dieren hadden teveel last van de werkzaamheden voor Amazonica. Al die activiteiten zorgden voor stress. Bovendien was het schuinlopende verblijf wel erg drassig geworden. Het gevaar voor uitglijden werd te groot. Besloten werd ze te herhuisvesten op de plaats waar ruimte gekomen is door het vertrek van een aantal okapi’s. Nog niet alle okapi’s zijn uitverhuisd. Op moment van schrijven van dit nieuwsbericht zijn er nog drie dieren over, die wachten op een geschikte nieuwe dierentuin. De vicuna’s vinden het prima, ze genieten zichtbaar van de rustige plek naast de penseelzwijnen. Op termijn komt er weer een andere groep okapi’s, maar nu moeten ze wijken voor een beter ingericht verblijf voor de leeuwenfamilie. De plannen voor dat leeuwenverblijf zien er fantastisch uit. De leeuwen zullen het zeker waarderen!

Steppeslurfhondje Er is een steppeslurfhondje geboren. Volgens Blijdorp is de geboorte een p rimeur binnen Europese dierentuinen. Het beestje heeft de naam Gijsje gekregen en is het jong van vader Gambit en moeder Gloria. Het is niet duidelijk op welke datum het beestje exact geboren is, hij heeft zich eerst een paar dagen schuil gehouden in zijn nest. Ondanks de naam zijn slurfhondjes geen honden maar grote springmuizen, van ongeveer 30 centimeter lang. Het slurfje wordt gebruikt om door de bodem te wroeten naar eten. Het jonge slurfhondje verhuist binnenkort naar de dierentuin van Antwerpen.

Gierenverblijf Verschillende gierenkoppels zitten te broeden. Ze hebben een broedperiode van ongeveer 50 dagen. De hamerkoppen hebben hun nest in de kijkhut nog verder verhoogd. Volgend jaar wordt dat een probleem, want dan gaat het dak in de weg zitten. Of er jongen zijn, kun je vanaf de grond niet meer zien. Opletten dus. Wel blijven ze in de weer met takken en mos om het nodige onderhoudswerk te doen. De maraboes hebben in de winter gebroed. Helemaal voorspoedig gaat dat nog niet. Zoals het zich laat aanzien, hebben we nu in totaal drie kuikens over. Een aantal eieren en kuikens hebben het niet gehaald. Vorig jaar hebben twee kuikens het gered. Deze zijn inmiddels sterke volwassen vogels geworden. Een eindstand van drie jongen zou dus al een verbetering ten opzichte van 2012 zijn. En wat zijn ze koddig die jonge maraboes. Pas als de laatste vriesnacht ver achter ons ligt, mogen de maraboes naar buiten, ze zijn immers zeer vriesgevoelig, met name op de poten. Op 21 april kreeg Blijdorp de prijs uitgereikt van meest innovatieve dierentuin. Deze prijs is beschikbaar gesteld door zoosite.nl. Met 33,26% van de stemmen streefde onze diergaarde Beekse Bergen voorbij met een verschil van slechts zes stemmen. Verder droom ik ervan om op een mooie zomeravond tussen prachtige vlinders in de Amazonica te staan met een donkere hemel vol sterren boven me.

Met dank aan de maandelijkse nieuwsbrief van de vrijwilligers

Vicks - Foto: Peter van Norde

werkzaamheden voor het nieuwe berenverblijf daar vertraging hebben opgelopen. Op 22 oktober jongstleden verhuisde Vicks naar Orsa berenpark in Zweden om daar de winter door te brengen. Hij vermaakte zich daar prima in een gigantisch verblijf samen met een jong vrouwtje uit Ouwehands Dierenpark. Maar, ‘de rechtmatige eigenaren’ van het verblijf in Orsa park, de bruine beren, zijn inmiddels uit winterslaap gekomen en eisen

Vicks tijdelijk terug!

hun verblijf weer op. Vicks (en zijn maatje) moeten dus weg uit het berenpark en kunnen

IJsbeer Vicks komt tijdelijk weer in Blijdorp

nog niet worden ondergebracht in Mulhouse.

terug. Hij zou volgens planning doorreizen

Door een vertraging in de bouw is het verblijf

vanuit Zweden naar zijn definitieve bestem-

pas in september 2013 klaar. Dat betekent

ming in de dierentuin van Mulhouse (Frank-

dus dat Blijdorp Vicks weer van harte welkom

rijk). Dit is uitgesteld omdat de bouw-

heet op zijn oude, vertrouwde stek!



17-5-2013

14:48

Pagina 12

Stuttgart

Heidelberg

Tekst: Peter Biesta - Fotografie: Marc Douven

WEEKENDEXCURSIE DUITSLAND Van vrijdag 30 augustus tot en met zondag 1 september. Zoo Stuttgart en Zoo Heidelberg. Alhambra am Neckar! Ja, u ziet het goed! We gaan met deze jubileum weekendreis een langweekend naar Duitsland. Een combinatie van een weekendreis en een meerdaagse reis. Deze 3-daagse reis komt de deelnemers van de meerdaagse reis tegemoet die niet met de grote jubileumreis mee (konden) gaan. Wij hebben onze standplaats in Heidelberg. Een leuke stad met bovendien nog een leuke middelgrote dierentuin. Hoofdtuin van deze reis is natuurlijk de Wilhelma Zoo te Stuttgart. Als extra is er ook nog gelegenheid om de oude stad Heidelberg te bezoeken. Wilhelma Zoo Stuttgart De rijke geschiedenis van Wilhelma begon als kasteeltuin, later botanische tuin en na de tweede wereldoorlog als dierentuin en botanische tuin. De 28 ha. grote tuin is één van de populairste dierentuinen van Duitsland met jaarlijks meer dan 2 miljoen bezoekers. Ook de collectie is met 9000 dieren in 1000 soorten indrukwekkend. Alleen Berlijn biedt meer. Alsof dat nog niet genoeg is, biedt Wilhelma ook nog 6000 plantensoorten. De fraai aangelegde tuin staat vol met historische gebouwen in overwegend Moorse stijl. Vanaf 1960 volgden moderne gebouwen voor de zoölogische tak. Op het moment van schrijven nog in aanbouw, maar bij ons bezoek moet het af zijn: Het € 20 miljoen kostende paleis van beton, glas en staal voor gorilla’s en bonobo’s.

12 | Vriendennieuws

2 | 2013

Voor een uitgebreide indruk kijk op: www.wilhelma.de Zoo Heidelberg Deze in 1934 geopende dierentuin is met 10,4 ha. beduidend kleiner dan de 120 km verder gelegen Wilhelma. Ook qua collectie niet vergelijkbaar, maar met 1400 dieren in 174 soorten nog steeds behoorlijk. Met name de primaten zijn goed vertegenwoordigd. Zo heeft Heidelberg de drie grote mensapen, gorilla’s, chimpansees en orang-oetans. Heel bijzonder is het nieuwe olifantenhuis voor een groep jonge olifantenstieren. Zoo Heidelberg is vlak. In de Wilhelma is iets hoogteverschil maar er is een speciale buggy/rolstoelroute die trapjes vermijdt. Het reisprogramma ziet er als volgt uit: • Vrijdag 30 augustus vertrek om 9.00 uur vanaf het metrostation Capelse Brug . We rijden van Rotterdam met een koffie- en lunchstop naar Heidelberg. In de loop van de middag aankomst Heidelberg. Na de incheck in ons ****hotel Holiday Inn rijdt de bus naar het oude centrum en bent u vrij om de stad Heidelberg te verkennen. Diner op eigen gelegenheid in Heidelberg. In de loop van de avond rijdt onze bus weer terug naar het hotel. Wilt u langer in de stad blijven? Buslijn 33 brengt u terug naar ons hotel.

• Zaterdag 31 augustus vertrek om 08.00 uur naar Stuttgart voor een bezoek van de hele dag aan de Wilhelma Zoo. Om 17.00 uur vertrek uit de Wilhelma en terug naar ons hotel in Heidelberg voor een gezamenlijk diner in het Holiday Inn. • Zondag 1 september na het ontbijt uitchecken en om 08.45 uur vertrek naar de ingang van Zoo Heidelberg. Om 14.00 uur vertrek uit de dierentuin voor de reis naar Nederland. In Wijchen (NL) hebben we een gezamenlijk 3gangendiner (varkenshaas). Richttijd aankomst Capelse brug 22.00 uur. Kosten € 230 gebaseerd op een arrangement in een 2-persoonskamer. Niet-leden betalen € 235 Voor een 1-persoonskamer geldt een toeslag van € 55. U betaalt dan € 285. In de reissom zijn inbegrepen: • de busreis Rotterdam – Heidelberg v.v; • de bustransfers naar centrum Heidelberg, Stuttgart (Wilhelma) en Zoo Heidelberg; • toegang Wilhelma en Zoo Heidelberg en voor de liefhebbers een rondleiding door de dierentuinen; • twee hotelovernachtingen Holiday Inn te Heidelberg op basis van LO; • een gezamenlijk diner op zaterdagavond 31 augustus in Holiday Inn; • op zondagavond onderweg in Nederland om 18.00 uur een gezamenlijk diner in Wijchen; • fooi voor de chauffeur. Aanmelden voor deze reis Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar girorekening 20.71.059 t.n.v.


17-5-2013

14:48

Pagina 13

Lijn 13 Olli, Ollimania, Olliwood.

erg

Heidelberg

Vereniging Vrienden van Blijdorp Honselersdijk onder vermelding van ‘Heidelberg’ + uw 06 telefoonnummer. Bent u alleenreizend en wilt u de 1-persoonskamertoeslag vermijden, dan kunt u dat met de code “Ind” kenbaar maken. Het reisteam zal dan kijken of een kamerdeling met iemand van het gelijke geslacht mogelijk is. De overschrijvingen dienen uiterlijk 31 juli 2013 te zijn ontvangen. Enkele weken voor vertrek ontvangt u een brief met het volledige programma en de hotelgegevens. Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die na 31 juli worden ontvangen. Eventuele restituties vinden plaats onder inhouding van €5 administratiekosten. Als de reis is volgeboekt, wordt wel het gehele bedrag teruggestort. Gaat u ook mee met de zomerexcursie naar Zoo Rheine, dan graag een aparte overschrijving om verwarring te voorkomen… Wat is verder van belang Voor deze reis dient u te beschikken over een geldig paspoort of een geldige Europese ID- kaart (blauw/wit creditcardformaat). Het minimum aantal deelnemers is 30. Er is een maximum aantal van 50 deelnemers (één 52-persoonsbus). Het bestuur van de Vereniging Vrienden van Blijdorp behoudt zich het recht voor de reis eenzijdig te annuleren als er gewichtige redenen zijn. Voor meer informatie over deze reis kunt u zich wenden tot Peter Biesta (zie colofon).

Olli Foto: Greet van Norde

Als u dit leest is de rage misschien weer over de top. Blijdorp, Feyenoord, nee heel Rotterdam was in de ban van het pluche olifantje. Zelfs mijn volwassen dochter wilde er eentje. En ik snap er niets van. Was de actie bedoeld om Blijdorp te helpen? Was het bestemd voor de hardcore Feyenoordfans? Sloeg het aan omdat het knuffeltje ‘zo’n leuke uitdrukking op zijn snuitje’ had? Iemand uit de zachte sector heeft me eens verteld dat je irrationele zaken niet altijd rationeel moet proberen te verklaren. Toch doe ik een poging. De tientallen volwassen Olli-jagers die ons zaterdag 6 april op weg naar het Olli-huis tegemoet kwamen waren geen verzamelaars. We zagen gezinnen met twee, vier soms zes Olli’s. Echt, buggy’s vol met Olli’s! Het merendeel van de kopers heeft amper een speciale ‘Feyenoord-binding’ en als je iets voor Blijdorp zou willen doen, dan kun je Blijdorp ook op andere manieren ondersteunen. Waarom slaat het dan zo aan? De meeste kinderen in deze tijd hebben al zakken vol pluche beesten. Dat het een prachtig ontworpen knuffel is, een mooi filmpje met Giovanni van Bronkhorst en een prima timing dat mag duidelijk zijn. Olli is natuurlijk schattig en aaibaar. En je weet dat je er gauw bij moet zijn en ervoor in de rij moet staan. Je wilt horen bij de groep waar het voor staat en het is niet te goedkoop. Dus Olli staat voor Blijdorp…en voor Feyenoord, en blijkbaar vinden we dat de moeite waard. Lang niet iedere Feyenoordfan is een Blijdorpvriend of andersom. Maar ook Feyenoord heeft het niet gemakkelijk. Denk naast de sportieve problemen maar aan het geharrewar rond het nieuwe stadion. Zo langzamerhand krijgen de mensen het idee dat je van de overheid niet veel meer hoeft te verwachten. De overheid is beter in het afhakken dan in doorhakken! De gemeente noemt dat ‘het stimuleren van de zelfredzaamheid.’ Ik zie in de olli3 greetvannorde april2013.JPG populariteit van Olli een signaal. In deze actie worden Feyenoord, Blijdorp en Rotterdam met elkaar verbonden. ASR heeft dit heel goed gezien. Het bindmiddel is Olli. Wij zijn Rotterdam en WIJ willen laten zien dat we de zaken die onze stad bijzonder maken willen steunen. Het is waarschijnlijk ook de symboolwaarde die het doet. (hoewel ik op het moment dat ik dit schrijf nog niet ben genezen van het verlies van Feyenoord van Heerenveen en hebben ze ternauwernood een gelijkspel tegen RKC bereikt!! Misschien volgende keer maar een actie met Sparta?) Maar de beste verklaring is natuurlijk dat Olli ook gewoon leuk, zacht en lollig is. Het spreekt het beste in een mens aan. Olli is ook een mooie compensatie voor het hands-off beleid. Dit olifantje mag je ten minste wèl aanraken.

13 | Vriendennieuws

2 | 2013


17-5-2013

14:48

Pagina 14

Onze gift voor 2014:

EEN NIEUW VERBLIJF VOOR PENSEELZWIJNEN! Amazonica is net geopend, maar we zijn al beginnen met het cadeau van 2014. Met uw hulp willen we Blijdorp een nieuw verblijf schenken voor penseelzwijnen. Helpt u mee om Blijdorp weer een stukje mooier te maken? Sfeerimpressie Na zojuist oog in oog gestaan te hebben met een grote kudde giraffen, die samenleven met grote koedoes en thomson gazellen, is het goed toeven op het terras met uitzicht op de monumentale grote vijver met een eiland met ringstaartmaki’s. Links bevindt zich een bosje, waarin wat gerommel te horen is. Het geluid neemt toe en we besluiten om toch maar eens polshoogte te gaan nemen. Plots staan we oog in oog met een groepje… varkentjes!

14 | Vriendennieuws

2 | 2013

Maar dit zijn wel heel bijzondere! Prachtig roodbruin gekleurd, erg behaard, en zelfs aan de oren hebben ze lange kwastjes. Gelukkig vinden we snel meer informatie over deze dieren. Het blijken penseelzwijnen te zien. Nou, die naam spreekt voor zich! Het penseelzwijn leeft voornamelijk in regenwouden, vochtige, dichte struiksavannen en in beboste valleien, in de buurt van rivieren, meren en moerassen en met zachte bodem. Hij komt voor in West-Afrika en het Kongogebied en leeft daar in kleine haremgroepjes.

Wat verder in het struikgewas ontdekken we een okapi, het neefje van de giraffen, die ook in de donkere wouden van Kongo leeft. De kinderen zijn we echter al lang kwijt, want zij wroeten in de grote zandbak naar wortels, net als de penseelzwijnen. Een droom? Nu nog wel. Maar met uw hulp gaan we in 2014 beginnen om deze droom te realiseren.

Beschrijving verblijf Het voormalige addaxenverblijf wordt nu tijdelijk bewoond door onagers. Zij vertrekken deze zomer naar een andere dierentuin en daarmee komt dat verblijf leeg te staan. Het ligt midden in het Afrikacontinent. Bezoekers lopen in de toekomst vanuit de giraffenstal langs de wevers, maar gaan dan niet meer rechtsaf, maar rechtdoor en komen dan vlak langs

Pagina 15

Jonge penseelzwijnen - foto: Joost Hubeek

N

Dit betrof het mannetje Picasso met de vrouwtjes Mona en Lisa. Lisa stierf kinderloos, maar Picasso en Mona kregen een behoorlijk aantal jongen, waaronder de vier volwassen dieren die nu nog in de Diergaarde te zien zijn. Op dit moment heeft de Diergaarde zes penseelzwijnen: fokman Roy, geboren in 2004, met zijn drie vrouwen: Lange Poten (geboren 2000) en de zusjes Serena en Livanne (beide geboren 2004). Dan zijn er nog twee dochters van Lange Poten, geboren 2012.

E

Penseelzwijnen in dierentuinen en in Blijdorp Het eerste penseelzwijn in een dierentuin was in 1852 in London Zoo te zien. In 1857 werd daar ook voor het eerst in een dierentuin gekweekt met deze soort.

In Europa zijn nu zo’n 75 dierentuinen met deze soort, onder andere in Dierenpark Emmen, en Gaiazoo. De Diergaarde was één van de eerste dierentuinen die deze soort succesvol fokte en veel penseelzwijnen in Europa hebben dan ook Rotterdams bloed. De Diergaarde ontving de eerste penseelzwijnen in 1995 uit Duisburg.

D

Die krijgen hun stal in de koedoestal en een aantal buitenverblijven, onder andere het mhorrgazellenperk en het andere deel van het huidige onagerverblijf.

N

Als mensen doorlopen passeren ze de stal van de onagers. Het gebied tussen de onagerstal (afgebeeld op de sfeerimpressie) en het terras van de Terraszaal bij de Rivièrahal, zal worden omgebouwd tot een verblijf voor penseelzwijnen. De stal wordt helemaal opgeknapt en biedt plaats aan penseelzwijnen plus bezoekers. Het verblijf beslaat straks een deel van het huidige onagerperk; de rest zal worden gebruikt voor de okapi’s (die natuurlijk weer terugkomen naar Blijdorp).

Penseelzwijnen zijn tegenwoordig best algemeen in dierentuinen. Toch is er een Europees fokprogramma voor deze soort in het leven geroepen, want in Afrika zijn ze erg bedreigd, met name door het verdwijnen van hun leefgebied en de jacht die er op hen gemaakt wordt.

E

de huidige koedoestal, bij de lelievijver. Die wordt natuurlijk prachtig gerestaureerd.

I

14:48

R

17-5-2013

V


De oplettende lezer zal opvallen, dat onze dieren nogal aan elkaar verwant zijn. Dat kan eigenlijk niet anders, want alle penseelzwijnen in Europa stammen af van één import van Zoo Duisburg in 1975 en 1977 uit Togo. Gelukkig is het onlangs gelukt onverwante dieren uit de Verenigde Staten te importeren. Met de goede reputatie van Blijdorp op het gebied van de fok met deze prachtige diersoort én met een gloednieuw en perfect verblijf, hoopt Blijdorp hoge ogen te gooien om één van die dieren of hun eerste jongen te mogen ontvangen en zo vers bloed in de groep te brengen. 15 | Vriendennieuws

2 | 2013


17-5-2013

14:48

Pagina 16

VRIENDENHERINNERINGEN 1963-2013: Vijftig jaar Vrienden van Blijdorp: Deel uw herinneringen!

zoeken naar herinneringen aan (activiteiten van) de Vrienden. We zijn niet op zoek naar algemene herinneringen aan Blijdorp.

Onze vereniging Vrienden van Blijdorp steunt al vijftig jaar Rotterdams’ trots: Diergaarde Blijdorp. In het jubileumjaar staan we uiteraard uitgebreid stil bij de geschiedenis en verworvenheden van onze vereniging. En daarbij kunnen we uw hulp goed gebruiken! De vereniging is niets zonder haar leden. U heeft de afgelopen jaren geld ingezameld, reclame gemaakt voor de Diergaarde of bent actief geweest als vrijwilliger. Voor de speciale jubileumedities van ons blad Vriendennieuws zijn wij op zoek naar uw herinneringen aan de Vrienden van Blijdorp. Als u die naar ons inzet, maakt u bovendien kans op een leuke prijs. We zijn op zoek naar uw verhalen. Een leuke anekdote. Een typerende foto. Misschien een gedicht? Laat het ons weten! De keuze is aan u. Voor alle helderheid: We

Alle inzendingen worden beoordeeld door een jury, bestaande uit Joke Swaep, weduwe van de oprichter van de Vrienden, Ben Swaep, Blijdorp-directeur Marc Damen, AD-journalist en Blijdorp-watcher Marcel Potters en de voorzitter van de Vrienden en eindredacteur van Vriendennieuws, Marcel Kreuger. Via uw inzending kunt ook een leuke prijs winnen! Als uw stuk geplaatst wordt in Vriendennieuws dan mag u gratis mee op één van de eendaagse Vriendenreizen van 2013! U kunt uw inzending sturen naar het secretariaat van onze Vereniging: Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam of email [email protected] We kijken uit naar uw reacties!

De jury heeft het dit keer erg moeilijk gehad. Twee inzendingen haalden bijna dezelfde score. Uiteindelijk is er één winnaar: de inzending van Arnold Balk uit Sneek. Hij mag gratis mee op een eendaagse Vriendenreis.

Herinneringen aan de Vrienden van Blijdorp Herinneringen zijn er vele aan de Vrienden en deze Vereniging maakt nog steeds een belangrijk deel uit van mijn interesse voor dierentuinen, waarbij niet alleen de dieren maar ook de verblijven en de historie een voorname rol spelen.

1984

1984

16 juni Olifant Berhardine geboren


15 september Vriendenreis naar Dolfinarium en Apenheul

5 oktober Stand op 'Femina 37'

Als klein jongetje, geboren in 1947, had ik al interesse in vooral tropische dieren. In Leeuwarden had je niet meer dan een volière in het stadspark ’De Prinsentuin’ en een kinderboerderij. De stallen van

20 december Stand op tentoonstelling Aquaterra '85 in Blijdorp

31 december Aantal leden: 2324 Contributie fl 20,-


17-5-2013

14:48

Pagina 17

circussen die Leeuwarden bezochten met olifanten, roofdieren en exoten waren een sensatie voor mij. Een schoolreisje van de 2e klas naar het Noorderdierenpark in Emmen was mijn eerste kennismaking met een echte dierentuin. De mogelijkheden waren destijds beperkt als je ouders geen auto hadden. Dus toen de hogere klassen naar Ouwehands Dierenpark in Rhenen gingen regelde mijn moeder dat ik ook mee mocht. Toen we in 1958 in Velp op vakantie waren zijn we op de fiets naar Burgers Dierenpark en nogmaals naar Ouwehands geweest. Ook fietste ik als jongetje 25 km. van Leeuwarden naar Sneek, mijn huidige woonplaats, waar ze in het Wilhelminapark volières hadden met o.a. rhesusapen, flamingo’s en kroonkraanvogels. En een hertenkamp met lama’s! Diergaarde Blijdorp bezocht ik voor het eerst in 1966 met de bus en trein vanuit Heemskerk, waar ik een paar dagen bij een tante logeerde. Vanaf die tijd werd ik abonnee op’ Blijdorpgeluiden’ en kwam daardoor ook achter het bestaan van de Vrienden. Door mijn drukke bestaan met de tijdschriftenspeciaalzaak(en) kwam ik

er pas in 1979 toe eens een Jaarvergadering van de Vereniging te bezoeken. Die werden destijds gehouden in het Paviljoen achterin de tuin. Bijzonder was wel het feit dat ik werd genoemd als zijnde de verst weg komende bezoeker. Sindsdien was de Blijdorpdag een van weinige zaterdagen dat ik de winkel in de steek liet. Op een van deze bijeenkomsten in 1982 zouden de heren Ramack en Noordermeer een diavertoning geven van hun dierentuinreis in de de U.S.A. Dat deed mijn hart sneller kloppen, maar door het slecht te verduisteren zaaltje kwamen die dia’s niet geheel tot hun recht. Ook aardig te vertellen is dat toen de nieuwe stal van olifant Ramon in 1987 officieel in gebruik werd genomen door Tineke Groenhorst, zij hem appels mocht voeren. Dat maakte zo’n grote indruk op mijn kinderen, die ik vaak meenam, dat zij het er jaren later nog over hadden en Tineke op deze manier in ons gezin nog vaak over tafel is gegaan. Hoewel we tijdens vakanties wel buitenlandse dierentuinen bezochten, bood de organisatie van meerdaagse reizen mij een

1985 21 maart Opening Mensapenhuis

27 april Algemene Ledenvergadering

13 mei Ledenadministratie in de computer

mooie kans mijn hobby nog intenser te beleven. Bij de eerste reis in 1986 naar de beide dierentuinen van Berlijn ving ik in de bus gesprekken op van medereizigers over het verzamelen van Dierentuingidsen. Dat deed ik ook op kleine schaal, maar na kennismaking met Frans Ramack en Lex Noordermeer ging er een wereld voor me open. Met Frans tot zijn dood en met Lex heb ik nu nog steeds uitwisseling. Evenals met een zoovriend uit Maagdenburg, wiens adres ik in het Tierpark Berlijn toegespeeld kreeg. Na deze reis ben ik weliswaar met tussenpozen nog vaak met de Vrienden op reis geweest. Als noordeling voelde ik mij al gauw thuis bij dit ‘Rotterdamse’ gezelschap en er werd heel wat afgelachen onderweg en je deed heel wat dierentuincontacten op. Uit bovenstaand verhaal zult u begrijpen dat de Vrienden van Blijdorp in de beleving van mijn dierentuinhobby een grote rol spelen. Daarnaast sinds een aantal jaren ook de Aqua Zoo Friesland op een half uur rijden van ons huis, waar ik mij als vrijwilliger verdienstelijk mag maken. Tekst: Arnold Balk

1985

1 juni Kinorama voegt wervingsfolders bij fotowerk

8 juni Vriendenreis naar Noorderdierenpark Emmen

21 september Vriendenreis naar Antwerpen Zoo



17-5-2013

14:48

Pagina 18

VRIENDEN VOOR HET LEVEN veerd voor een outplacement bureau. Over de reorganisatie proberen we niet te praten. Gewoon omdat het buiten het onderwerp van dit verhaal valt. Lex Noordermeer is een relaxte man aan het eind van zijn carrière. Vriendelijke uitstraling en een blik in zijn ogen die ‘mij maak je niet gek meer’ lijken te zeggen. Lex werkt al jaren als redacteur aan het Blijdorp Blad voor de abonnementhouders. Wanneer de redactieleden van ‘concurrent’ Vriendennieuws het vragen, dan helpt Lex altijd met zijn immense fotoarchief of raadgeving. Je kunt wel stellen dat Lex met de vereniging is getrouwd.

Lex Noordermeer Op een van de laatste winterdagen op 9 april, vlak voor het lenteweer inviel, vond dit gesprek plaats. Dinsdag om 11.00 uur ’s ochtends is normaal gesproken een rustig moment in de Diergaarde. Nu lopen rijen mensen me met één of meerdere

Olli’s tegemoet. Zoals afgesproken meld ik me bij het directiekantoor. Erboven bevindt zich de oude directiewoning, die tot kantoor is verbouwd. In de nok van het gebouw spraken we elkaar in een ruimte die tijdelijk is gereser-

1985

Lex hoe ben je bij de vereniging betrokken geraakt? “Ik kwam als klein kind al in de Diergaarde. Ik had er wat mee. We woonden in Rotterdam-West, dicht bij Blijdorp en maakten ook regelmatig uitstapjes naar Artis of de Zoo in Antwerpen. Ik was gek op dierentuinen. In 1963 was ik met mijn vader bij de oprichtingsvergadering van Vrienden van Blijdorp aanwezig en ben daar direct lid geworden.”

1985

25 oktober Berhardine krijgt de Rotterdam Promotieprijs


1 oktober Eerste paal stal Olifantbul Ramon


8 november Bijzondere Ledenvergadering

24 november Stand op 'Rotterdamdag'

31 december 2726 leden


17-5-2013

14:48

Pagina 19

Wat is je uit de vroegere periode van Vrienden het meest bijgebleven? “Nou, onder andere de oprichting van het promotieteam. We zijn begonnen met Jan van Daal om zelf in een malletje gipsen dierenbeeldjes te maken voor de verkoop. Ik herinner me ook, dat we tijdens een Knakendag honderden ballonnen met een gasfles hebben opgeblazen en met de hand dichtgeknoopt. Dan had je geen vingers meer over. Nu mag dat niet meer omdat ballonnen sommige dieren laten schrikken en je nooit weet waar het rubber terecht kan komen.”

Kun je zeggen dat je getrouwd bent met de Diergaarde? “Dat kun je zeker. In 1968 kwam ik tijdens een excursie van de Vrienden naar dierentuin Planckendael het bestuurslid van Vrienden van Blijdorp Frans Ramack tegen. Frans bleek dezelfde hobby te hebben als ik: het verzamelen van gidsen en andere publicaties zoals ansichtkaarten en jaarverslagen van dierentuinen. Een andere interesse ging uit naar de oudste dochter van Frans Ramack waar ik mee getrouwd ben. Vandaar dat ik indirect met de Diergaarde ben getrouwd.”

dorp ontwikkelde zich sterk en het gevoel was dat daar een eigen blad bij hoorde. Zo werd ik in Blijdorp aangenomen om mede het eigen blad te helpen vormgeven. Dit was voor mij het moment om uit het bestuur van Vrienden van Blijdorp te stappen om vermenging van belangen te voorkomen.”

Er verandert momenteel veel… “Ja, ik zeg er niet te veel over. Maar ik hoop wel op enig ‘Historisch besef.’ Het grootste deel van het fotoarchief is digitaal. Maar er zijn ook nog veel oude foto’s, dia's en andere documenten die nog niet zijn gedigitaliseerd. Blijdorp is niet zo goed in het 'bewaren' en dat vind ik zonde. Weet je, een dierentuin en dus ook

En daar dan ook nog werken? “In 1969 werd ik gevraagd in het bestuur van Vrienden van Blijdorp en in 1990 ben ik Ben Swaep opgevolgd als voorzitter. In 1994 trad ik in dienst van Blijdorp en verliet het Vriendenbestuur. Daarvoor heb ik een aantal jaren gewerkt bij het ministerie van CRM als inspecteur Uitheemse Dieren en later ben ik werkzaam geweest bij het Gemeentelijk Woningbedrijf Rotterdam.” “In 1994 ontstond er in Blijdorp meer en meer onvrede over de gezamenlijke uitgave van het blad Dieren met Artis. Blij-

1986 1 januari Contributie naar fl 25,-. Vriendennieuws zelfstandig.

19 januari Eerste winterlezing door Bert de Boer

13 april Winterlezing Gerard Visser

1986

26 april Vriendenreis naar Zoo Dortmund

3 mei Algemene Ledenvergadering

9 mei Stand braderie Hoogstraat



17-5-2013

14:48

Pagina 20

Blijdorp verandert voortdurend. Je hebt de gebouwen, het park maar ook de dierenen plantencollectie. De inzichten veranderen voortdurend. Dierentuinen zijn organisch. Bij zo’n proces is het belangrijk om de loop der dingen in de gaten te houden. De geschiedenis van de collectie bijvoorbeeld. Zo zie je tegenwoordig Erlebnis Zoos ontstaan, zoals in Gelsenkichen, Leipzig en Hannover. Taman Indah was na de opening in 1994 hèt voorbeeld van hoe je olifanten moet houden. Hoewel het zeker geen slecht verblijf is, werden er inmiddels al her en der veel grotere en ook betere olifantenverblijven gebouwd. Onze olifanten staan op een harde vloer met vloerverwarming, maar nu is de trend om deze dieren ook binnen op zandgrond te houden.” Hoe zie je de toekomst? “Over enkele maanden met pensioen! Of bedoel je dat niet? Dierentuinen hebben ieder een eigen karakter. Dat heeft met ruimte en verbondenheid te maken. Bijvoorbeeld hoe samenwerking met een universiteit of met het lokale bedrijfsleven loopt. Ook zal er altijd een zeker spanningsveld zijn tussen bijvoorbeeld het collectiebeheer, educatie en de wensen van de bezoekers. Ik denk dat we niet om de economische benadering heen kunnen.”

dierentuinen dezelfde diersoorten in de collectie zitten. Ik ben een tijdje geleden in Peru geweest en heb daar in een dierentuin van Lima voor het eerst van mijn leven een levende dwergmiereneter gezien en er zelfs eentje op mijn arm gehad! Dat is in grote delen van Zuid-Amerika niet eens zo’n zeldzaam dier, maar in Europese dierentuinen zie je die nooit. Dat wat wel een geweldige belevenis.”

het gelijke belang. En als Vrienden: doorgaan zoals jullie nu doen. Zeker ook met jullie mooie blad.” Lex Noordermeer is een Vriend van het eerste uur. Iemand die niet graag in de schijnwerpers staat. Lex bedankt voor wat je tot nu toe voor de Vereniging hebt gedaan en we komen je zeker weer tegen. Tekst: Theo van de Velde

Ga je in de toekomst Vriendenreizen maken? “Ik herinner me nog de eerste reis naar Berlijn in de tijd van ‘de muur’. We zouden naar zowel de Zoo in het westen als het Tierpark in het oosten gaan. Onze bus mocht niet door de muur en dus moesten alle deelnemers met de metro. Er werd stevig gecontroleerd wat eindeloos duurde, maar we zijn er gekomen. Ik heb wel getwijfeld over de USA-reis, maar ik wil - zolang ik dat nog kan - toch bij voorkeur zelfstandig reizen. Maar ik sluit zeker niets uit.” Heb je nog tips voor de toekomst? “Ook in roerige tijden je vooral richten op de overeenkomsten. Zoek zoveel mogelijk

Rectificatie In Vriendennieuws 2013-1 zijn in het artikel ‘Vrienden voor het leven’, een interview met Joke Swaep, een paar fouten geslopen. Het is natuurlijk Hein Waalwijk i.p.v. Henk Waalwijk van de christelijke ‘Rotterdammer’. Ben Swaep werkte voor het ‘Rotterdams Nieuwsblad’. Excuses!

Waar word je blij van? “Op het gebied van dierentuinen neem ik aan? Het wordt steeds moeilijker om dieren te zien die je nergens anders ziet. Neem bijvoorbeeld de slurfhondjes en zie wat een succes dat is. Door de EEP-fokprogramma’s zie je dat dierentuinen samenwerken en dat daardoor in veel

1986

1986

20 augustus De eerste meerdaagse reis. Naar Berlijn.

30 augustus Stand op braderie Oud-Beijerland


27 september Vriendenreis naar Ouwehands Dierenpark

3 oktober Stand op 'Femina 39' Met Xara aan het infuus

14 december Een eigen telefoonnummer: De Vriendenfoon. Winterlezing Bert de Boer – Voortplanting



17-5-2013

14:48

Pagina 21

EN TOEN WAS ER... HET PROMOTIETEAM Op een zaterdagochtend sprak ik af met Arie Bos, penningmeester van de Vrienden van Blijdorp. Hij zat al in het bestuur toen ik nog niet geFoto: Arie Bos boren was. En ik dacht dat ik al best lang in Blijdorp kwam. We spraken af bij de Vriendenwinkel. Dat kon ook niet anders, want hij ging me vertellen over het ontstaan en de ontwikkeling van het Promotieteam. Arie is sinds de oprichting betrokken bij het Promotieteam en hij had een wandeling langs vele herinneringen voor me in petto. Wandelt u mee?

Hoe het begon Een naam die regelmatig voorbij komt in het verhaal is Ben Swaep, een van de drie oprichters van de Vereniging. Hij was journalist, zat in vele commissies en kende iedereen, waaronder prominenten uit het bedrijfsleven. Dankzij zijn werk en de contacten die hij had, kon hij de Vereniging via verscheidene ingangen proCora en Willy van Leeuwen in actie - Foto: Trix Vermeulen

1987 11 januari Winterlezing Gerard Visser – Australië

8 februari Winterlezing Hans Post – Ooievaars

8 maart Winterlezing Han Assink

2 mei Algemene ledenvergadering + officiële opening stal Ramon

1987

2 mei Start jubileumactie 'Maak je dik voor de dikhuiden'

23 mei Vriendenreis naar Zoo Gelsenkirchen

15 juli Vijfdaagse Vriendenreis naar Londen



17-5-2013

14:48

Pagina 22

Foto: Koos van Leeuwen

moten. Sinds de oprichting van de Vereniging werd er nagedacht over wat de Vereniging allemaal kon en mocht doen. In de jaren zeventig kwam er een voorstel voor de oprichting van een Propagandacommissie, het begin van wat nu het Promotieteam is. Op 12 februari 1979 kwam de toestemming om de Propagandacommissie officieel op te richten. Binnen het bestuur ontstonden verschillende ideeën over de Propagandacommissie en wat deze commissie zou moeten doen. De commissie viel uiteen vlak voor een Fe-

mina beurs, waar de Vereniging een stand zou hebben, tien dagen lang! Wat nu? Van alle kanten werden familie en vrienden opgetrommeld om mee te helpen om de stand er goed uit te laten zien en bemand te krijgen. Vanaf dit moment was er dus een Promotieteam. Dit is ook de tijd dat Henk en Greet Gerritse zich aanmeldden. Dit echtpaar heeft jarenlang heel veel gedaan voor het Promotieteam. Via de volgende link kunt u meer lezen over wat Greet en Henk voor het Promotieteam betekend hebben: http://www.vriendenvanblijdorp.nl/index.php?text_ID=7&subonde rwerp_ID=6

Activiteiten van het Promotieteam De Vereniging liet zich ook zien op braderieën, die toen veel vaker georganiseerd werden dan nu. Van Diergaarde Blijdorp kregen ze posters en boekjes die ze voor een habbekrats verkochten. Dit leverde

opbrengsten op en de Vereniging kreeg meer bekendheid. Er werd veel samengewerkt met andere organisaties, bijvoorbeeld de Dierenbescherming, waar Ben Swaep ook actief voor was. Hij schreef wekelijks een stukje over een asielhond. Daarom werd er nu een levend ‘Blokje rond’ georganiseerd. Op deze dag werd er een heuse ‘dogwalk’ gehouden: asielhonden die op de catwalk geshowd werden in de hoop een baasje te vinden. De Vrienden hadden hier ook een stand om artikelen te verkopen. Deze artikelen hadden niet zoveel met de Vrienden te maken, maar ze leverden wat op voor de Vereniging. De Vereniging was bij allerlei activiteiten aanwezig. De Femina 33 was een bijzondere Femina. Dit was de eerste keer dat de Vrienden helemaal zelf een stand hadden en niet meer onder de vlag van de Diergaarde. Nog steeds had de Vereniging veel baat bij samenwerking met andere organisaties en ook winkels. Kinorama, een fotozaak op de Hoogstraat, wilde bij elk setje foto’s dat werd opgehaald een folder voegen van de Vriendenvereniging. Ook is er een aantal weken een stand geweest in Ter Meulen, een groot warenhuis destijds. Al deze gra-

1987

1987

19 september Vriendenreis naar Zoo Antwerpen

22 | Vriendennieuws

2 oktober Stand op 'Femina 40' - Het 3000e lid kan worden ingeschreven

2 | 2013

29 oktober Stand in warenhuis 'Ter Meulen'

8 november Winterlezing Blijdorp-directeur van Dam

9 december Promotie bij Buningh woninginrichting bij de tentoonstelling 1001 olifanten in de winkel aan de Binnenweg

13 december Winterlezing Han Assink – Vogelwereld



17-5-2013

14:48

Pagina 23

nog te duur. Zat er soms te weinig ruimte in Blijdorp Geluiden, dan zat er wel ruimte in het gewicht en de bijbehorende portokosten. Er kon voor dezelfde portokosten een extra velletje met Blijdorp Geluiden worden meegestuurd. En zo werd het blad van Blijdorp voortaan verzonden met een apart blaadje van de Vereniging. De enige kosten die hiermee gemoeid waren, waren die van het papier en het insluiten. En, de firma Multi Mail deed meer. Hij verstuurde ook het blad ‘LEUK’, bedoeld voor jonge gezinnen die een kindje verwachtten. De informatie van de Vereniging paste hier prima bij, vanwege de pluche beesten die je kon kopen. Dus ook bij LEUK werd vanaf dat moment informatie verzonden.

Promotieteam in actie - Foto: Koos van Leeuwen

tis reclame had effect. Het ledental groeide van zo’n tweehonderd midden jaren zestig naar drieduizend leden eind jaren tachtig.

stelde een schilderij ter beschikking dat geveild werd. De opbrengst was voor de vereniging. Bij de Albert Heijn in Blijdorp kon je speciale Blijdorpwijn kopen.

De panelen die gebruikt werden bij stands werden steeds mooier en praktischer. Nog steeds zelf met de hand gemaakt door de Vereniging. Er kwamen kastjes bij de panelen die gebruikt werden als toonbank en waar wat voorraad in opgeborgen werd. Ludieke acties mochten ook. Zo was er Xara, een gorilla in Blijdorp. Ze moest geopereerd worden, haar poot werd geamputeerd. Bij de stand van de Vrienden stond een grote pluche aap, compleet met infuus. Het verhaal van Xara was bekend bij de Diergaardeliefhebbers en de acties met de pluche aap trok dan ook veel bekijks.

Het blad Blijdorp Geluiden voor abonnementhouders werd verzonden door Multi Mail. Vrienden van Blijdorp hadden in dit blad een artikeltje. Maar, de ruimte voor dit artikeltje was niet vast, het was afhankelijk van de ruimte die Blijdorp zelf nodig had in Blijdorp Geluiden. De vereniging had natuurlijk wel de wens om deze groep mensen ook te kunnen bereiken. Een eigen blad zoals Vriendennieuws was toen

Van folder naar Vriendenwinkel Toen het Promotieteam begon, was er nog geen Vriendenwinkel. De artikelen werden gefotografeerd, de foto’s werden in een folder geplaatst en konden zo besteld worden. De eerste producten die verkocht werden, bijvoorbeeld op de stand tijdens de Femina, waren nog geen echte Vriendenartikelen. Daar kwam verandering in. De Vereniging organiseert al sinds 1976 buitenlandse Vriendenreizen. Na een van deze reizen

Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Vrienden werd er een aantal bijzondere activiteiten georganiseerd. Zo was er een fotowedstrijd in Blijdorp, een zaalvoetbalvereniging organiseerde een zaalvoetbaltoernooi waarvan de opbrengst aan de Vrienden geschonken werd. David Shepherd, een Engelse kunstenaar en vriend van Prins Bernhard,

1988 10 januari 14 februari 13 maart 10 april Winterlezing Winterlezing Winterlezing Winterlezing Bert de Boer - Kuno Bleijen- Gerard Visser Bert de Boer Stamboeken berg

1988

9 april Algemene Ledenvergadering en jubileumreceptie met Gerard Cox en Joke Bruijs als eregasten

25 mei 16 juni Vijfdaagse David Shepherd veilt Vriendenreis in Rotterdam Hilton naar Beieren, schilderij voor de jaDuitsland rige Vrienden

15 september Blijdorp-directeur Ton Dorresteijn reikt prijzen fotowedstrijd uit

23 | Vriendennieuws

2 | 2013


17-5-2013

14:48

Pagina 24

was er 750 gulden over. Uit de centrale kas werd nog eens 750 gulden geleend en daarvan werden onder andere balpennen gekocht. De eerste echte Vriendenartikelen. Ook werden er zelf T-shirts gemaakt. Arie Bos was koster van de Prinsekerk en kon de zolder van de kerk als opslagruimte gebruiken. Stelt u zich eens voor, een zolder boven een kerk, behangen met waslijnen vol met t-shirts om te drogen. De shirts werden namelijk zelf met zeefdrukramen bedrukt. Een heel karwei dus. Zeker omdat elk hangertje met T-shirt ook een knijper nodig heeft om te voorkomen dat de shirts door het gewicht tegen elkaar zouden gaan hangen. In de zomer van 1983 was de eerste kiosk van de Vrienden in de dierentuin een feit. De kiosk stond tussen het mensapengebouw en de Rivièrahal in. In eerste instantie was hij in de weekends en in de schoolvakanties open. In 1986 werd de kiosk van de Vrienden verplaatst naar de oude ingang, bij de Winkel

van Sinkel. In de kiosk waren allerlei artikelen te koop. Deze spullen gingen ook mee met de buitenlandse reizen en konden tijdens de reis ook gekocht worden. In 1990 kwam er een Vriendenwinkel bij de tijgers. Deze winkel werd helemaal bekostigd door de Vereniging. Een paar jaar later kwam er ook een magazijn bij de winkel. De opslag op de kerkzolder was niet langer nodig. Het Promotieteam had de handen vol aan de winkel in de Diergaarde en daarom was er minder tijd om deel te nemen aan activiteiten buiten de tuin. Opvallend aan alle verhalen die Arie me vertelde, is de samenwerking en het enthousiasme. Het onderdeel promotie van de Vereniging heeft een grote ontwikkeling doorgemaakt. Kon je in het begin alleen artikelen kopen door middel van het bestelformulier over de post, nu kan je naar de Vriendenwinkel in Blijdorp en ook vierentwintig uur per dag rondneuzen in de webwinkel.

1988

Was het promoten van de Vereniging eerst een taak van de bestuursleden, nu telt het Promotieteam van de Vrienden zo’n vijftig medewerkers. Toen ik op zaterdagochtend kwam aangelopen werd ik voorgesteld aan de zussen Cora en Willy van Leeuwen, twee van de trouwe medewerkers van het Promotieteam. Ik mocht even met hen meekijken en het was erg leuk dat bezoekers van de Diergaarde, vol gehangen met Olli’s, ook nog even langs de Vriendenwinkel gingen om een leuke herinnering te kopen. Op de website van de Vrienden kunt u lezen dat het Promotieteam altijd extra handen kan gebruiken. Dus als u zin heeft deel uit te maken van dit bijzondere team met zijn rijke geschiedenis, wandel dan mee! Tekst: Trix Vermeulen Met dank aan: Arie Bos

1988

24 september Vriendenreis naar Artis

30 september AH verkoopt wijn voor onze dikhuidenactie


5 oktober 8 oktober Acteur Pieter Lutz Zaalvoetbaltoeroverhandigt nanooi door zaalmens de Dierenbe- voetbalvereniging scherming een 'Bergpolder' cheque van fl 5000,- ten bate van de Vrienden

5 november Vrienden-Tekencursus door Willem Visser

11 december Winterlezing door Han Assink



17-5-2013

14:48

Pagina 25

Voltooid Verleden Tijd:

DE KOMST VAN EEN APENEN NACHTDIERENHUIS zijn bij de overdracht van de cheque ter waarde van ruim 40.000 gulden aan de Diergaarde. Hiermee was de eerste bijdrage van de Vrienden aan verblijven in plaats van aan dieren een feit.

In 1965 bestond Diergaarde Blijdorp 25 jaar. Let wel, het gaat daarbij dus om de Diergaarde op de huidige locatie. Dit jubileum was voor de Vrienden in 1964, slechts een jaar na de oprichting, al aanleiding tot het oprichten van een jubileumfonds. Hiermee werd geld ingezameld voor een mooi cadeau aan de Diergaarde. De daadwerkelijke bestemming was op dat moment nog onbekend, maar dat er iets moest komen, was al duidelijk. In september 1964 werd bekend gemaakt wat de jubileumgift zou zijn: een apenen nachtdierenhuis. Op dat moment was er al ruim 850 gulden bij elkaar gespaard.

doorverkopen. Eén topverkoopster heeft op deze manier duizenden bouwsteentjes voor de Vrienden verkocht! Uit alle verkochte bouwsteentjes werden een aantal winnaars getrokken. Hier zat natuurlijk geen financiële prijs aan vast, maar de winnaars mochten op 7 december 1965 de dag dat de gehele nieuwe Diergaarde precies 25 jaar geopend was - aanwezig

Voordat het apenen nachtdierenhuis geopend werd, leefden er diverse soorten niet-mensapen verspreid door de tuin. Vele soorten werden in de winter ergens achter de schermen, in winterstallen of zelfs in quarantaineruimtes, gehuisvest. Het was dus hoog tijd voor nieuwe verblijven voor deze populaire dieren, zodat ze gedurende het hele jaar gezien konden worden. Bijkomend voordeel was dat de ruimtes zoals de ziekenzalen en quarantaineruimtes, weer voor hun oorspronkelijke doel gebruikt konden worden. Daarnaast zou er door de komst van het nieuwe apenhuis meer ruimte vrijkomen in het oude apenhuis voor de mensapen, die deze ruimte ook hard nodig hadden. Er leefden al enkele soorten nachtdieren in de tuin, zoals tweevlekpalmmarters,

Naast het overmaken van een gift, was het ook mogelijk om 'bouwsteentjes' te kopen. Deze werden bijvoorbeeld op een stand op de Femina verkocht. Vrienden (en andere liefhebbers van Blijdorp) konden ook meerdere bouwsteentjes kopen, die ze zelf voor vijftig cent per stuk weer konden

1989 1 januari Contributie naar fl 30,-

1 januari Beeld Nijlpaard in tin van Janneke Ros te koop

8 januari Winterlezing Joeke Nijboer – Voeding

12 februari Winterlezing Ton Dorresteijn - Ideeën over dierentuinen

1989

18 februari Opbrengst zaalvoetbaltoernooi door zaalvoetbalvereniging 'Bergpolder' ten bate van de Vrienden: fl 56.035,46!

22 februari Gift scouting 7-11 jaar voor dikhuidenactie: fl 300,-

4 maart Afscheid directeur van Dam

8 maart Vriendenreis naar Zoo Düsseldorf



17-5-2013

14:48

Pagina 26

galago's en een kinkajou. Deze soorten lagen echter vaak gedurende de dag verstopt in een holletje en kwamen zo niet goed tot hun recht. Ook voor hen was het dus hoog tijd om elders gehuisvest te worden! Op 14 september 1967 werd de eerste paal geslagen van de jubileumgift, welke tijdens het maken van de plannen eerst vaak als niet-mensapenhuis benoemd werd, later als apenhuis en weer later pas als apenen nachtdierenhuis. In het park, bijvoorbeeld op plattegronden in gidsen, werd het nieuwe gebouw na de opening ook nog vaak het apenhuis genoemd. Op 4 september 1968, bijna een jaar na de start van de bouw, werd het apenen nachtdierenhuis geopend door de toenmalige burgemeester van Rotterdam. Gedurende het hele jaar hadden de Vrienden al aangekondigd dat ze het nieuwe gebouw van één of meerdere bewoners zouden voorzien. In september werden twee aardvarkens cadeau gedaan. Deze Afrikaanse nachtdiersoort verdween in de jaren tachtig uit de tuin.

Over nachtdieren gesproken: dat het nachtdierenhuis ook voor de dieren een succes was, bleek uit de - voor die tijd zeer bijzondere - geboortes die in de jaren direct na de opening plaatsvonden, zoals bij de parmawallabies, plompe lori's en luiaards.

Het gebouw Het gebouw bestond uit verschillende gedeeltes. In de hal na de ingang zag je links de voedselkeuken en rechts de machinekamer, waar de apparatuur stond voor de centrale verwarming en ventilatie. Hierna betrad je het gedeelte met de apenverblijven en vervolgens kwam je in het nachtdierendeel. In dit laatste deel was door middel van verlichting het dagen nachtritme omgedraaid, zodat het mogelijk was om overdag actieve nachtdieren te zien. Bij de opening bestond het gebouw uit elf apenverblijven, in verschillende formaten, en elf nachtdierverblijven. De apen hadden ook de beschikking over buitenverblijven. Doordat apen nogal vernielzuchtig zijn, was het niet mogelijk om hun verblijven van beplanting te voorzien. De verblij-

1989

ven, die - zeker vergeleken met verblijven van nu - oogden als kale hokken, waren gescheiden door glazen wanden. Ook het dak en de glazen muren waren zo gemaakt dat het binnen bij de apen zo licht mogelijk bleef. Door middel van plantenbakken die bovenop de binnenverblijven stonden en door een grote plantenbak in het midden van de hal, werd er toch een groene uitstraling gecreëerd. Tijdens de bouw was al een keer aangekondigd dat het gebouw naast de functie als apenen nachtdierenhuis ook ruimte zou bieden voor laboratoria. Dit was er in eerste instantie niet van gekomen, maar na de renovatie in 1982 werd dit alsnog mogelijk gemaakt. Er werd een nieuwe tussenvloer in het gebouw gemaakt. De bovenverdieping zou plaats bieden aan de wetenschappelijke afdeling van Diergaarde Blijdorp. Tevens werden de apenbinnenverblijven vergroot, van schuin geplaatste glasafscheidingen voorzien en geheel opnieuw ingericht. Het nachtdierengedeelte werd uitgebreid met enkele leuk ingerichte verblijven. Deze renovatie werd gefinancierd door de Vrienden, die in

1989

22 maart Algemene Ledenvergadering

9 juli Vijfdaagse Vriendenreis naar Jersey en Parijs


21 juli Actie Winkelcentrum Groot Ijsselmonde Opbrengst: f 10.000

30 september Vriendenreis naar Burgers Zoo Arnhem


10 december Winterlezing Ton Dorresteijn - Bijpraten over ontwikkelingen in Blijdorp



17-5-2013

14:48

Pagina 27

het kader van het 125-jarig jubileum van de Diergaarde in 1982 een gift van 150.000 gulden beschikbaar hadden gesteld. Op 13 mei 1982 werd het vernieuwde apenen nachtdierenhuis heropend door Z.K.H. Prins Bernard en tevens hernoemd tot Henri-Martinhuis, naar de eerste directeur van de Rotterdamsche Diergaarde.

De bewoners Het is vaak een komen en gaan geweest van diersoorten in het Henri-Martinhuis. Het is daardoor ondoenlijk om hier een overzicht te geven van diersoorten die er geleefd hebben, er zouden geheid soorten vergeten worden. Om toch een greep te doen uit de bewoners, is het leuk om te vermelden dat er, naast vele soorten apen en halfapen, (met name) in de jaren tachtig een bijzondere collectie buideldieren werd gehouden, zoals bijvoorbeeld diverse soorten boomkangoeroes, koeskoezen, buideldassen en buidelmarters. Andere noemenswaardige bewoners, één van hen zelfs nog van het eerste uur, zijn de gibbons geweest. U kent ze vast wel, Nico en Saar genieten tegenwoordig van hun oude dag in Taman Indah. Saar arriveerde slechts enkele jaren na de opening van het apenhuis en samen met de reeds aanwezige Nico heeft ze maar liefst negen jongen op de wereld gezet, waarvan de meeste in het Henri-Martinhuis zijn geboren.

Zeker de laatste jaren werd het Henri-Martinhuis ook als tijdelijke verblijfplaats gebruikt voor soorten die later elders onderdak zouden krijgen. Halverwege de jaren 90 kwamen er hutia's in het HenriMartinhuis, alvast bestemd voor het Oceanium waar ze in 2000 naar toe werden verhuisd. Door hun komst in een apenverblijf werd de vaste indeling van apen in de apenverblijven verbroken. Het geheel begon nu nog meer op een klein-zoogdierenhuis te lijken in plaats van het oorspronkelijke apenen nachtdierenhuis. Tegenover de ingang hebben, als ander voorbeeld van kleine zoogdieren, dwergmuizen gezeten.

Sluiting Henri-Martinhuis Op 1 april 2003 werden de deuren van het Henri-Martinhuis gesloten. Het voldeed niet meer aan de veranderde inzichten om apen en kleine zoogdieren te huisvesten. Voor verzorgers waren de verblijven ook niet altijd even praktisch om mee te werken. Daarnaast ligt het Henri-Martinhuis volgens de continentale indeling van Blijdorp in Afrika en zouden er volgens die indeling dus ook vele soorten niet meer gehuisvest kunnen worden. Doordat het apenen nachtdierenhuis naar aanleiding van een gift van de Vrienden werd gebouwd en dus niet vanaf begin af aan in

Diergaarde Blijdorp aanwezig was, maakte het geen onderdeel uit van het monument. Hierdoor kon het gebouw na de sluiting flink onder handen worden genomen; de renovatie leek in eerste instantie meer op slopen. In juni 2004 werd het omgebouwde Henri-Martinhuis in gebruik genomen als kantoorruimte, veterinair laboratorium en behandelruimte. Vanuit de expositieruimte kunnen bezoekers meekijken in de dierenkliniek van de dierenarts. Zo blijft 'ons eerste gebouw' dus toch te bezoeken. Met het verdwijnen van het Henri-Martinhuis als dierenhuis hebben veel diersoorten een ander plekje in de Diergaarde gekregen, maar er zijn ook vele soorten met name nachtdiersoorten - uit de tuin verdwenen. Droomt u ook nog steeds van een nieuw nachtdierenhuis? Het zal u niet ontgaan zijn dat het eerst de bedoeling was om naast de vlinderkas een nieuw nachtdierenhuis te openen. Helaas bleek het financieel niet mogelijk om dit te realiseren. Wie weet wat Blijdorp nog in petto heeft voor ons, of wij als Vrienden voor Blijdorp?! Dromen mag altijd!

Tekst: Karin van Leeuwen Bronnen: Blijdorpgeluiden en Blijdorpblad

In 1997 werd de eerste Françoislangoer in Europa geboren, in het Henri-Martinhuis. Het vrouwtje werd Nanpi genoemd. Kunt u zich het oranje aapje dat vorig jaar geboren is, in het verblijf naast de Chinese tuin, nog herinneren? Zij is een dochter van diezelfde Nanpi!

1990

1990

11 maart Winterlezing Kuno Bleijenberg - Levende Have in Blijdorp

8 april Winterlezing Karel Adriaanse – Onderwaterfotografie

24 april 1e paal voor Azië-continent

28 april Algemene ledenvergadering en afscheid Ben Swaep - 1 miljoen gulden voor Dikhuidenactie. Lex Noordermeer wordt voorzitter. Start actie 'Geen gelanterfanter, help de Amoerpanter'

19 mei Vriendenreis naar Noorderdierenpark Emmen

16 juni Vijfdaagse Vriendenreis naar Noord-Duitsland



17-5-2013

14:49

Pagina 28

DE VRIENDEN IN AFRIKA DE VRIENDEN IN AFRIKA In het vorige Vriendennieuws werd u rondgeleid langs de verblijven in het Noord-Amerikadeel van de Diergaarde die geschonken zijn door de Vrienden. In dit nummer wil ik u meenemen naar Afrika en de geschenken die de Vrienden hebben gedaan voor dit werelddeel in Blijdorp.

Gorilla eiland (1999) De wens voor een nieuw buitenverblijf voor de gorilla’s lag er al geruime tijd. Dat leidde ertoe dat de Vrienden in 1993 besloten om geld in te zamelen. Dat lukte en in 1995 was er één miljoen gulden bij elkaar gespaard. In dezelfde tijd werd het plan van Blijdorp om aan de andere kant van het spoor de tuin uit te breiden goedgekeurd. Het plan voor het buitenverblijf ging even de ijskast in. Na het eerste plan konden de gorilla’s uiteindelijk in de zomer van 1999, dus na zes jaar, hun eiland betrekken. Een grote schare Vrienden (zeker 750 mensen) genoot van een Afrikaans feest. Onder oorverdovend tromgeroffel trad een groep dansers op. Dankzij de ondersteuning van de winkel ‘Sanaa Africa’ was het terrein tegenover het Kiboko restaurant omgetoverd tot een Afrikaans plein. Het zwoele zomerweer hielp mee om iedereen

Gorilla Bokito - Foto: Joost Hubeek

lang mee te doen deinen op de maten van de muziek. Het eiland is ingericht met een uitgekiende plantenschema. Voorkomen moest immers worden, dat de gorilla’s deze in no time op zouden peuzelen. Verder kwam er veel klimmateriaal in de vorm van boomstronken en touwen. Nog steeds bestaan de toen ontworpen grotten. De rotsen waaronder ze zich terug kunnen trekken of schuilen voor de regen. Nieuw was het idee om kistjes in te graven, waarin de verzorgers lekkere hapjes kunnen verstoppen. Op verschillende tijden springen de twaalf kistjes, die afgesloten zijn met een magneet, open. Zo is er een extra speelelement (ook wel gedragsverrijking genoemd) ingebouwd. Om het eiland kwam een gracht. Dat bleek uiteindelijk geen goed idee. U weet het vast nog wel. Bokito voelde zich door een bezoekster dusdanig uitgedaagd, dat hij over de gracht sprong. Tot grote schrik van

1990

de bezoekers. Uiteindelijk liep hij verdwaasd rond in het Kiboko restaurant en kon hij daar verdoofd worden en teruggebracht naar zijn groep. Dagenlang stonden de kranten er vol van. Nog steeds hebben veel bezoekers dat beeld van de gevaarlijke gorilla voor ogen als ze naar hem kijken. Ze vergeten welk een fantastische witrugman en vader hij is. De gracht verdween en maakte plaats voor een grote muur die onneembaar is voor de familie gorilla’s. Voor de mensapen is het buitenverblijf er beter op geworden en voor ons aan de andere kant van de muur ook. Het is nog steeds een prachtig geschenk van één miljoen van de Vrienden.

Okapiverblijf (2001) In 2000 werd een volgende stap gezet op weg naar het moderniseren van de dierentuin. De ruimte rondom het oude giraffenhuis kreeg een nieuwe bestemming. De Vrienden hadden geld bij elkaar gebracht

1990

7 juli Nieuwe Vriendenwinkel bij het tijgerverblijf Foto: 19900905 071

22 september Vriendenreis naar dierenark Planckendael



25 november Geboorte olifant Yasmin - Correct maakt video van de geboorte

7 december 50 jaar Diergaarde Blijdorp

9 december Winterlezing dierenarts Willem Schaftenaar



17-5-2013

14:49

Pagina 29

deze dieren verhuizen naar een andere bestemming. Op de plek waar nu de okapi’s gehuisvest zijn, moet een nieuw verblijf komen voor leeuwen. De belofte, die de directeur ons tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst deed, was dat op termijn, zodra er voor hen een nieuw verblijf gebouwd is, er een nieuwe groep gevormd zal worden. Wij willen deze prachtige dieren immers niet missen.

Okapi - Foto: Astrid Gelderblom

voor een ruime weide voor de okapi’s en de penseelzwijnen. Een bedrag van 100.000 gulden (€ 45.000) is beschikbaar gesteld. Het ontwerp kreeg de naam Ituriwoud mee. Een gebied in de, voormalig Belgische kolonie, Congo, daar waar de okapi’s hun natuurlijke habitat hebben. Het is een dichtbebost, ondoordringbaar gebied, in het noordoosten van Congo. Dit gebied wordt o.a. bevolkt door de pygmeeën. In het ontwerp is dus naar deze streek gekeken om het gebied okapi vriendelijk in te richten. Er kwamen diverse, van elkaar, gescheiden weiden omzoomd door bomen en in de stal staan de dieren in aparte hokken. Na de algemene ledenvergadering van 2001 mochten de Vrienden vol trots het nieuwe verblijf openen. Okapi’s maken sinds 1957 deel uit van de collectie van Blijdorp. De eerste twee okapi’s hebben voor een stabiele groep ge-

zorgd, samen kregen ze maar liefst zeven jongen. Ieder jaar is er wel minstens één jong geboren. Er zijn dus al veel Rotterdamse okapi’s over de wereld verspreid. Het zijn erg gevoelige dieren, die van iedere verandering en teveel geluiden last hebben. Bovendien zijn ze ook nogal vatbaar voor parasieten. Deze gevoeligheid maakt dat de plek waar ze nu staan met het pad aan de achterkant, dat zeer druk bewandeld wordt door de bezoekers, die van het ‘oude’ naar het nieuwe’ gedeelte gaan, uiteindelijk minder geschikt is gebleken. Daar komt bij dat de bomen in het buitenverblijf weliswaar beantwoorden aan de bebossing in hun oorspronkelijke leefgebied, maar hier blijft het te lang koud en vochtig onder de bomen. Het klimaat in Congo is natuurlijk veel droger. Eind april staan er nog slechts drie dieren bij ons op stal. Het is de bedoeling, dat ook

1991 13 januari Winterlezing Ton Dorresteijn - Bijpraten over ontwikkelingen in Blijdorp

10 maart Winterlezing Kuno Bleijenberg - Levende Have in Blijdorp

14 april Winterlezing Azië/Vleermuisgrot

Witneusmeerkat - Foto: Joost Hubeek

Verblijf voor witneusmeerkatten (2004) Eigenlijk konden we ook hier spreken van een eiland. Het is ontworpen voor de Colobus apen. Deze apen moesten verhuizen om plaats te maken voor de Tijgerkreek. Althans voor de aanleg van deze kreek, die veel lawaai en bedrijvigheid met zich mee nam. De plek, daar waar nu de maki’s zitten, was voor de Colobus apen minder geschikt, omdat op het eiland te weinig schaduw is. Dus het leek een goed idee om ze op het eiland naast de gorilla’s te huisvesten. Na de winterlezing, op 11 januari

1991


23 mei Correct 'Knuffelveiling' ten bate van dikhuidenactie

25 mei Vriendenreis naar Zoo Duisburg



17-5-2013

14:49

Pagina 30

2004, konden de Vrienden samen met de toenmalige directeur Dorresteijn het nieuwe verblijf ‘dopen’. Helaas de pret was van korte duur. Na luttele weken waren ze al meerdere malen uitgebroken. Slimme apen die Colobussen! Er moest een list verzonnen worden. Wat te doen met dit eiland( je). De oplossing werd gevonden in de witneusmeerkatten en wat aanpassingen aan de buitenruimte. Na de herinrichting van het gorilla eiland, nu meer een kuil geworden, werden de witneusmeerkatten de nieuwe bewoners. De eerste tijd alleen maar in het binnenverblijf, want ook zij zagen kans te ontsnappen van het eiland.

Een moedige stap werd gezet. Het buitenperk moest gedeeld worden tussen katten en gorilla’s. Er moest een verbinding komen tussen het gorilla perk en het verblijf voor de witneusmeerkatten. Deze zouden dan toegang krijgen tot dat perk. In het begin alleen op tijden dat de gorilla’s binnen zitten, maar de bedoeling was en is dat ze tegelijkertijd van het gorilla perk gebruik maken. Een spannend experiment dat in een andere dierentuin tot goed resultaten had geleid. En ja, het lukte. De meerkatten gingen aanvankelijk alleen ’s nachts het perk op, maar durfden langzamerhand ook overdag de overstap te maken. Via een open tunneltje konden ze eerst op de uitkijk staan en vervolgens

1991

de stoute schoenen aantrekkend het perk op. De gorilla’s reageerden redelijk. Ik denk zeker enigszins verbaasd: “Wat loopt er nu op mijn perk?”. Bokito heeft weleens uitgehaald naar een te vrijpostige meerkat zonder al te grote consequenties. Met de komst van jongen is het uitgaansgedrag van de katten wat spaarzamer geworden. Het schijnt dat vooral het mannetje er op uit trekt. Dat kan ook komen, omdat de vrouwtjes zolang ze jongen niks van die man willen weten. Dus goed opletten in de kijkhut bij de gorilla’s. Er kan zomaar een witneusmeerkat langs glippen. Vooral in de touwen hebben ze het naar hun zin.

1991

1 juni Uitbreiding assortiment Vriendenwinkel met artikelen met Vriendenlogo: sweater, kinder T-shirts, mokken, eierdopjes, lepeltjes, vingerhoedjes, etc.


22 juni Zesdaagse Vriendenreis naar Zwitserland

21 september Vriendenreis naar Dierenpark Amersfoort en Apenheul

25 november Opbrengst Correct actie voor dikhuidenverblijf: fl 55.000,-

8 december Winterlezing door Gerard Schröder, de architect van Taman Indah



17-5-2013

14:49

Pagina 31

Serval - Foto: Peter van Norde

Opening Servalverblijf - Foto: Koos van Leeuwen

Servalverblijf (2010) Het verblijf voor de servals kent een lange geschiedenis. Vele maanden moesten de Vrienden zuchtend langs de plek, waar het ooit moest komen: tegenover het Henri Martinhuis. Lang stonden er slechts een aantal maatstokken en twee kunst termietenheuvels. Vele ontwerpen gingen langs

de welstands- en monumentencommissie. Het gaat hier immers om een stuk van het oorspronkelijke ontwerp van Van Ravesteyn. Het eerste Programma van Eisen was in 2001 gereed. Een verblijf voor de servals gekoppeld aan een verblijf voor de Colobusapen. Het geheel moest onderdeel uitmaken van de Afrikaanse savanne.

1992 1 januari Contributie naar fl 35,-

12 januari Winterlezing Angela Glatston – Diergedrag

19 januari Het 4000e lid wordt ingeschreven!

Vele ontwerpen later, zo ongeveer in 2008, waren ook de benodigde vergunningen binnen. Het bouwen leek te kunnen beginnen. Inmiddels waren de kosten natuurlijk ook opgelopen tot € 105.000. Oorspronkelijk was (in 2004) een bedrag van € 60.000 gereserveerd. De Vrienden moesten nog wat dieper in de buidel tasten.

1992

9 februari Winterlezing Gerard Visser – Masterplan

4 maart Eerste paal voor Amoerpanterverblijf

8 maart Winterlezing Ton Dorresteijn - Bijpraten over ontwikkelingen in Blijdorp



17-5-2013

14:49

Pagina 32

Opening gierenrots - Foto: Koos van Leeuwen

Na een winterlezing begin 2010 mochten we onder leiding van de kersverse nieuwe directeur met een ’select’ (vanwege het slechte weer) gezelschap, tot aan de knieën diep door de sneeuw ploeterend, een eerste blik werpen op het binnenverblijf. Toen nog een onooglijke groene keet. Die aanblik is sterk verbeterd. De groene keet ziet er tegenwoordig uit als een zogenaamd kopje. Het landschap dat zo kenmerkend is voor Zuidelijk Afrika. Na de Algemene Ledenvergadering mocht het, na jaren trouwe dienst afscheidnemende,

winkelechtpaar Gerritse met het slaan van het naambord het verblijf openen.

Afrikaanse gierenrots (2010) Wij, als Vrienden zijn apetrots op ‘onze’ reuze volière voor verschillende vogels die in Afrika voorkomen. Een deel van de vogels was al sinds 2005 in de tuin. Het betreft een deel van de groep van 200 gieren, die in Italië in beslag genomen zijn door de douane. Deze gieren, die met uitsterven bedreigd worden, vormden het begin van

1992

de interessante groep, die in de volière gehuisvest is. De Vrienden hebben € 500.000,- bijgedragen aan de bouw van kijkhut, binnenverblijven en het ruime buitenveld. Bezoekers staan oog in oog, zonder enige belemmering van glas of tralies, met de bewoners. Zelfs boven je hoofd, op de balken van de kijkhut of bij de ingangen zitten nieuwsgierige gieren. Van dichtbij kunnen we zien hoe de gieren en de maraboes samen strijden om het lekkerste stukje van het aas dat ze aangeboden krijgen. De hamerkoppen hebben een reus-

1992

14 maart Het promotieteam bestaat 12,5 jaar


12 april Winterlezing Jan Klapwijk


9 mei Vriendenreis naar Zoo Krefeld

27 mei Zesdaagse Vriendenreis naar Midden-Duitsland

19 september Vriendenreis naar Ouwehands Dierenpark


17-5-2013

14:49

Pagina 33

Opening gierenrots - Foto: Koos van Leeuwen

achtig nest gebouwd boven het educatieve speelobject in de vorm van een overvliegende gier. Bijzonder zijn ook de maraboes. Maandenlang verbleven ze in de oude olifantenstal. Aldaar mochten hun gekortwiekte vleugels weer aangroeien tot ze weer konden vliegen. Het was bijzonder om te zien hoe dat iedere volgende maand een beetje beter lukte. Je zou nu niet meer zeggen dat deze niet konden vliegen, zo parmantig als ze bovenop de kopjes zitten. Het idee van de Afrikaanse kopjes is in dit

2 oktober Deelname congres Vriendenverenigingen in Innsbruck

8 oktober Eerste paal Taman Indah Foto: 19921010 006

8 november Winterlezing Kuno Bleijenberg - Levende Have in Blijdorp

22 november Stand Rotterdamdag: nominatie 'Rotterdammer van het jaar'

13 december Winterlezing dierenarts Willem Schaftenaar




17-5-2013

14:49

Pagina 34

Rüppels gier - Foto: Peter van Norde

Hoornraaf - Foto: Peter van Norde

verblijf doorgezet. Bovenop zitten verwarmingselementen, die zorgen voor aangename plekken tijdens de wat killere maanden. Bij vorst moeten de maraboes naar binnen, hun tenen zijn extreem gevoelig voor bevriezing.

Binnen het eerste jaar zijn de eerste gieren uit het ei gekropen. Vorig jaar is het eerste kuiken uit het hamerkoppen nest gevlogen, dit jaar doen ze weer erg hun best voor minimaal hetzelfde resultaat. Ook de maraboes hebben voor nalatenschap ge-

1993

zorgd. Vorig jaar lukte het ze om zelf twee jongen groot te brengen. De tekenen dat dat in 2013 weer gaat lukken, zijn veelbelovend.

1993

1 januari Nieuw logo op briefpapier

10 januari Winterlezing Ton Dorresteijn - Bijpraten over ontwikkelingen in Blijdorp


14 februari Winterlezing Jacques Radder – Botanisch

14 maart Winterlezing Jan Klapwijk

24 april 8 mei Algemene Ledenvergadering + Vriendenreis Opening verblijf Amoerpanters naar Zoo Wup+ Diner 'Blijdorp by night' in pertal verband met het 30-jarig bestaan


17-5-2013

14:49

Pagina 35

We hoeven dus niet bescheiden te zijn: het verblijf voldoet aan alle eisen. Dankzij de stalen masten die geschonken zijn door de RET, ze deden eerder dienst als palen voor de tramleidingen, kon er veel met het geld gerealiseerd worden. De opening op 10 juli 2010 was een grote verrassing. Eerst keken we naar een vliegshow. Aan het eind van de show vertoonde een gier zijn kunsten. De gier werd door twee als gieren verklede mannen naar het nieuwe verblijf gebracht. Aldaar werd hij losgelaten. Onze voorzitter, Marcel, mocht samen met de directeur, Marc, het eerste aas aanbieden. Vervolgens kregen we nog een lekker drankje en hapje aangeboden. Het was weer een stralende dag. Tekst: Gerda Nijssen

Kapgier - Foto: Peter van Norde

2 juni Zevendaagse Vriendenreis naar Engeland

1 augustus Start actie: 'Gorilla's in een neiuw decor, daar zorgen de Vrienden voor!

18 september Vriendenreis naar Zoo Antwerpen

14 november Winterlezing Kuno Bleijenberg - Levende Have in Blijdorp

12 december Winterlezing Angela Glatston


1994 - 20003 (Vriendennieuws uitgave 2013-3)



17-5-2013

14:49

Pagina 36

Tekst: Karin van Leeuwen

AZIATISCHE LEEUWEN IN DIERGAARDE BLIJDORP Wie het woord leeuwen hoort, denkt veelal aan de majestueuze, geelbruine heersers van de Afrikaanse savanne. Als Blijdorpenaar zult u echter vast wel weten dat er ook een Aziatische ondersoort van de leeuw bestaat. Er speelt momenteel van alles rondom deze mooie katachtigen in Blijdorp. Ben Westerveld van Diergaarde Blijdorp heeft ons tijdens de winterlezing van 10 februari uitvoerig geïnformeerd. Een goede gelegenheid om deze dieren wat nader te bekijken.

Aziatische leeuwenman - Foto: Karin van Leeuwen

Afrikaanse versus Aziatische leeuwen Bij vrouwelijke leeuwen is het verschil tussen Afrikaanse en Aziatische leeuwen lastig te zien. Een verschil is dat de Aziatische leeuwen een buikplooi hebben, die de Afrikaanse leeuwen niet hebben. Bij mannelijke leeuwen zijn de verschillen duidelijker. Zo zijn Aziatische leeuwenmannen kleiner en hebben andere beharing. Hun manen zijn donkerder, al hebben ze rond hun kop juist een blonde krans. Ze hebben beter zichtbare oren, doordat de manen verder achter op de kop beginnen en minder indrukwekkend zijn. De manen bij Aziatische leeuwenmannen lopen door tot onder de oksels, ze hebben opvallende kwastjes aan de ellebogen en hebben een dik behaarde staartpunt. Ook in de leefwijze zijn er verschillen tussen de subsoorten. Zo leven Aziatische 36 | Vriendennieuws 2 | 2013

leeuwen in bosrijke gebieden, in tegenstelling tot hun Afrikaanse soortgenoten die op de open savannes leven. De Aziaten jagen op kleinere prooien, zoals herten en varkens. Deze kunnen ze vangen via een hinderlaag, zonder dat ze hier een grote groep voor nodig hebben. Meestal leven de Aziatische leeuwen in kleine groepjes van bijvoorbeeld één mannetje met twee vrouwtjes. De mannen hoeven hierdoor minder om de vrouwen te vechten dan hun Afrikaanse soortgenoten, wat een verklaring is voor het feit dat ze kleiner blijven en minder imposante manen krijgen. In het bos zitten die manen maar in de weg en als je ze dan ook niet nodig hebt om indruk te maken...

Verspreiding in het wild Vroeger kwamen de Aziatische leeuwen wijd verspreid voor: van Midden-India,

langs Afghanistan en Pakistan tot aan Zuid-Oost Europa. Daar gingen ze over in de Noord-Afrikaanse leeuwen, zoals de berberleeuwen, die voorkwamen van Egypte tot aan Marokko. Genetisch gezien zijn deze Noord-Afrikaanse leeuwen veel nauwer verwant aan de Aziatische leeuwen dan aan de andere, zuidelijker voorkomende, Afrikaanse leeuwen. Helaas werd er op de leeuwen gejaagd, en de berberleeuwen zijn hierdoor uitgestorven in het wild. Rond het jaar 1900 waren er nog slechts ongeveer tien Aziatische leeuwen over, in India. De plaatselijke heerser die daar op dat moment leefde, ging de leeuwen beschermen. In 1965 werd het Gir Forest National Park opgericht. Tegenwoordig beslaat dit gebied 1412 vierkante kilometer en daarmee is het ongeveer net zo groot als de provincie Utrecht. In het Gir Forest leven tegenwoordig de enige Aziatische leeuwen die in het wild voorkomen, ongeveer 350 tot 400 dieren. Daarnaast leven er ook nog 2375 verschillende plantensoorten, 37 soorten zoogdieren, 300 soorten vogels, 37 soorten reptielen en 2000 soorten insecten. Dit alles bij elkaar maakt het tot een heel bijzonder park, maar tegelijkertijd barst het uit z’n voegen. Het aantal leeuwen dat er nu leeft, kan eigenlijk niet meer groeien. Doordat ze maar op één plek voorkomen, is hun populatie heel kwetsbaar. Een flinke natuurramp, zoals een bosbrand, kan in één keer de oorzaak van het uitsterven van de Aziatische leeuwen zijn. De Indiase regering heeft in de gaten dat ze met de Aziatische leeuw iets bijzonders in handen hebben en wil hen graag behouden. Daarom is het de bedoeling dat er op duizend kilometer van het Gir Forest nog een beschermd gebied met vrij levende leeuwen komt, namelijk het Kuno Wildlife Sanctuary, eveneens in India. Zo willen ze het risico meer spreiden. Aziatische leeuwen in dierentuinen Naast de groep in het wild, komen er ook nog ruim 150 Aziatische leeuwen voor in dierentuinen in India en ongeveer 120 leeuwen in dierenparken in Europa en Singapore. In Nederland is Diergaarde Blijdorp de enige dierentuin met Aziatische leeuwen.


17-5-2013

14:49

Pagina 37

heeft nog maar weinig bloedverwanten en is daarom erg belangrijk voor het fokprogramma. Hij mag dus zijn gang gaan met de vrouwtjes in Blijdorp. Hopelijk gaat het allemaal lukken met de fok en kunnen we snel weer genieten van speelse, jonge leeuwtjes!

Nieuw verblijf Behalve al deze wisselingen in de groep, staan de leeuwen nog meer veranderingen te wachten. De leeuwen leven momenteel in het roofdierengebouw, waar al sinds jaar en dag leeuwen in verblijven. Volgend jaar zullen de leeuwen echter verhuizen naar een nieuwe plek in de Diergaarde. Zij zullen namelijk hun intrek nemen op de plek waar nu nog de okapi‘s wonen.

Afrikaanse leeuwenman - Foto: Karin van Leeuwen

De verzorging is wat betreft voeding en veiligheid hetzelfde als bij Afrikaanse leeuwen. In Blijdorp hebben ze twee vastendagen per week. Op de andere dagen krijgen ze konijn, kip, pens en botten met vlees te eten. Het fokken met Aziatische leeuwen is echter een stuk ingewikkelder dan met Afrikaanse leeuwen. Dit heeft verschillende oorzaken: Bij Aziatische leeuwen moet je goed op de groepsgrootte letten. Bij een te grote groep komt er spanning in de groep. Daarnaast zijn Aziatische leeuwinnen minder luidruchtig als ze krols zijn. Soms is er een vermoeden dat een leeuw drachtig is, doordat ze niet opnieuw krols wordt, maar dan zijn er geen dekkingen gezien of gehoord. Hierdoor is het soms lastig om te bepalen of en wanneer een leeuwin apart moet worden gezet.

De huidige leeuwengroep In 2005 is er besloten om Aziatische leeuwen te gaan houden in Blijdorp. Met het huisvesten van deze bedreigde subsoort kan er een mooi steentje worden bijgedragen aan het behoud ervan. Bovendien mag er met deze subsoort volop gefokt worden, in tegenstelling tot bij Afrikaanse leeuwen, waar er al meer dan voldoende van zijn in dierentuinen. Als het lukt met de fok levert dat voor bezoekers natuurlijk ook veel leuke momenten op.

In 2006 arriveerde de dominante, zelfverzekerde Shantee. In Frankrijk had zij al diverse nestjes geworpen, maar nooit met positieve afloop. Toen ze in Blijdorp aankwam, was ze al drachtig. In september beviel ze van twee dochters. Blijdorp was er erg trots op dat het daar wel meteen goed was gegaan met het eerste nestje. Helaas overleed Mikka na een jaar, maar Bente leeft nog steeds in Blijdorp. Gerard Cox

Zanger, acteur

Shantee heeft hierna nog twee keer succesvol jongen gekregen in de Diergaarde. De zelfverzekerde Naui (vrouwtje) werd in september 2009 geboren. Om de groep niet te groot te laten worden en confrontaties binnen de groep te voorkomen, is er besloten om deze drukteschopper naar Moskou te verhuizen. Hopelijk zal dit voor de zomer mogelijk zijn. Tot slot zijn er nog Rani en Shanto, geboren in november 2011. Rani is zeer sociaal. Ze zoekt contact met alle leeuwen en neemt het in confrontaties op voor haar nu nog wat onnozele broertje. Waarschijnlijk zal het nog enkele jaren duren voordat Shanto is uitgegroeid tot een stoere, leidende leeuw. De vader van de laatste drie jongen is Kumar. Hij is in maart naar de dierentuin van Dublin vertrokken. Zijn opvolger zal waarschijnlijk in juni of juli vanuit Singapore naar Blijdorp komen. Deze jonge man

Ik ben vriend! U ook? Vrienden maken het verschil!

Steun Diergaarde Blijdorp www.vriendenvanblijdorp.nl



17-5-2013

14:49

Pagina 38

De bouw van het nieuwe verblijf voor de leeuwen zal gefinancierd worden uit de jubileumgift van de gemeente aan de Diergaarde voor het 150-jarig bestaan. Deze gift bestaat uit 4,5 miljoen euro. Een derde deel van deze gift, dus 1,5 miljoen euro, zal besteed worden aan het verbouwen van het voormalige okapiverblijf tot een leeuwenverblijf. Voorwaarde is dat de werkzaamheden nog dit jaar starten. Er is momenteel geen geschikte plek in Blijdorp waar de okapi’s tijdelijk kunnen staan. De okapi’s zullen daarom tijdelijk de tuin moeten verlaten. Later zullen zij terugkeren en elders in de tuin gehuisvest worden. Ze komen dan op een rustigere plek, wat goed uit komt voor deze gevoelige dieren. De leeuwen maken zich nergens druk om en kunnen dus goed op deze drukke plek, een kruispunt van verschillende wegen, gehuisvest worden. De Aziatische leeuwen zullen na deze verhuizing op de grens van het Afrikaanse en Aziatische deel van het park terecht komen, een ideale locatie dus om een educatief verhaal over zowel Afrikaanse als Aziatische leeuwen te kunnen vertellen. Om roofdieren in een hoefdierengebouw te willen huisvesten, heeft nog heel wat voeten in de aarde gehad. Als u in februari bij de lezing over Aziatische leeuwen aanwezig was, heeft u de eerste tekeningen

Aziatische leeuwin met jong - Foto: David Verhagen


voor dit plan kunnen zien. Het huidige okapigebouw is onderdeel van het Rijksmonument en dus moesten die plannen nog worden goedgekeurd. De monumentencommissie vond echter dat de eerste plannen de sfeer van het gebouw te veel zouden aantasten. De plannen zijn inmiddels flink gewijzigd, zo is het leeuwentunnel-idee bijvoorbeeld verbannen, maar de nieuwste plannen zijn gelukkig wel goedgekeurd. Net zoals bij de okapistallen nu, zul je straks bij de leeuwen naar binnen en buiten gaan via dezelfde ingang. Na binnenkomst zie je aan de rechterkant de leeuwen in hun binnenverblijf en links de leeuwen in hun buitenverblijf. Het bezoekersgedeelte zal iets minder lang worden, waardoor de leeuwen dus meer ruimte krijgen. Zij kunnen straks via twee gelijkvloerse openingen naar buiten en hoeven daarvoor niet over ons heen, zoals eerst het idee was. De gevel was een tweede punt van kritiek van de monumentencommissie. De gevel zal ongeveer blijven zoals het nu is en niet verder open worden gebroken. In eerste instantie was het de bedoeling om onder het binnenverblijf een aantal separatieruimten te verzinken. Dit zal ook niet door kunnen gaan, onder meer doordat de rots-

partijen niet zo uitgebreid mogen worden. Er zullen nu zes kooien en nog een klein buitenperkje achter de schermen, achter het gebouw, komen. Deze uitbreiding van het gebouw is gelukkig wel toegestaan. Het zal juist de symmetrie nog verder terug brengen, want bij de Lotusserre is al een uitbreiding aan de achterkant aanwezig. De separatieruimten kunnen gebruikt worden voor bijvoorbeeld nieuwe dieren, zieke dieren of moeders met jongen. Het zullen dus geen nachthokken voor de gehele groep worden. Het is namelijk de bedoeling dat de dieren dag en nacht zelf mogen kiezen of ze binnen of buiten willen zijn. Ook het buitenverblijf zal natuurlijk moeten worden aangepast. Zo zal het omheind worden met gaas, aan de spoorkant komt een uitkijkhut en er komt een kraal om de leeuwen in op te sluiten als de verzorgers even het perk op moeten. Het is de bedoeling dat we volgend jaar in de zomer kunnen gaan kijken hoe het allemaal geworden is en hopelijk zullen de leeuwen ook in hun nieuwe verblijf weer een bijdrage leveren aan het fokprogramma van deze bijzondere dieren!

Met dank aan: Ben Westerveld (Diergaarde Blijdorp)


V

R

I

E

17-5-2013

N

D

E

14:49

Pagina 39

N

MAAK UW EIGEN POSTER

Werf nieuwe leden met uw eigen poster! Het 50-jarig jubileum van onze vereniging is een mooi moment om nieuwe leden te werven. U kunt ons daarbij helpen. Een tiental bekende Rotterdammers steunt de Vriendenvereniging om nog groter te worden en daarmee Blijdorp nog mooier te maken. U kunt dat nu zelf ook! Maak uw eigen wervingsposter of wervingsmail!

Kijk op: http://www.vriendenvanblijdorp.nl/ index.php?onderwerp_ID=20&subonderwerp_ID=83 Download uw foto naar onze website en u krijgt uw persoonlijke poster. Uw persoonlijke poster kunt u printen, op facebook plaatsen, of per tweet of e-mail verspreiden. Bevalt de afbeelding toch niet, dan kunt u met een andere foto gewoon weer opnieuw beginnen. Succes en veel plezier!

WINNAAR SPEUROCHT De eerste winnaar van de jubileum-speurtocht is bekend!

FEEST IN DE TUIN Ons jubileumjaar is goed zichtbaar in Blijdorp! Foto’s: Bart Noordegraaf

Ter ere van het jubileumjaar hebben we een speurtocht voor u gemaakt. De tocht voert langs verblijven die wij in de loop van ons 50-jarig bestaan geschonken hebben. De puzzel is niet moeilijk, maar brengt wel uw creatieve speurdersgeest in actie. De meeste antwoorden zijn bij de Vriendenverblijven te vinden, maar soms zult u moeten graven in uw geheugen, op de website van de Vrienden moeten zoeken of desnoods een gokje wagen! Elk kwartaal wordt de beste slagzin beloond met een prijs: een cadeaubon van € 50,van de Vriendenwinkels. Aan het eind van ons jubileumjaar wordt onder de prijswinnaars de hoofdprijs gekozen. Deze winnaar mag gratis mee op één van de eendaagse excursies in 2014. De eerste winnaar is Esmeralde Marsman uit Delft. Zij heeft de cadeaubon van € 50,- gewonnen met de slagzin: ‘Blijdorp heeft Vrienden waarop je kan bouwen!’ Wilt u ook meedoen? Haal dan een speurtocht bij de Vriendenwinkels in de Diergaarde of download de speurtocht van de website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl/z_files///VN%20speurtocht%20SITE.pdf



V

R

I

E

17-5-2013

N

D

E

14:51

Pagina 40

N

ZOMEREXCURSIE Puur natuur op zaterdag 20 juli 2013…..NaturZoo Rheine…. Op zaterdag 20 juli 2013 organiseert de Vereniging Vrienden van Blijdorp een zomerexcursie naar Duitsland. Dit keer naar de dierentuin van Rheine. Hier begon zeven jaar geleden de eerste zomerexcursie. Het wordt weer een complete dagtocht!

Rheine - Foto: Fred van Tiel

Rheine - Foto: Fred van Tiel

NaturZoo Rheine Op de grens van Nordrhein-Westfalen en Nieder-Saksen ligt net buiten de stad de slechts 13 hectare grote tuin van Rheine. Bij kenners staat deze tuin hoog aangeschreven. Geen spectaculaire attracties, dat niet. Natuur, ingetogenheid en rust

Niet alleen de tuin maakt een zeer verzorgde indruk, dat geldt ook voor daar buiten. De tuin en omgeving liggen in het recreatiegebied Bentlage met vele idyllische wandelpaden. In het Salinepark, naast de tuin, liggen zelfs enkele historische bouwsels waarmee men vroeger zout won.

Ik ben vriend! U ook? Nelleke Noordervliet Schrijfster


zijn de trefwoorden in de NaturZoo. Rheine kopieert niet veel maar ontwerpt veel in eigen beheer met als resultaat? Een mooie evenwichtige dierentuin met ruime, natuurlijke en originele verblijven. U zult de dieren niet horen klagen!

NaturZoo Rheine en Blijdorp hebben een beetje een speciale band. De enthousiaste directeur, Achim Johann, heeft twee paar jaar geleden bij een bezoek van de Duitse vrienden aan Blijdorp, ons verzocht spoedig weer op bezoek te komen om hun laatste trots, het lippenberenverblijf, te bekijken. Dat gaan we deze zomer dus doen!

Niet te missen in Rheine: - Geladabavianen, twee mooie verblijven waarvan één gecombineerd met manenschapen. Rheine bezit de grootste groep gelada’s in Europa in twee grote groepen. - Berberapenbos, een doorloopgebied met berberapen in een eikenbos. - Watervogels! Mooi is het ooievaarreservaat, een moeraslandschap met meer dan 100 ooievaars. Daarnaast zijn er nog drie doorloopvolières met als thema’s: Waddenzee, tropisch Amerikaans moeras en de pinguïnkust van Peru. - Het mooi aangelegde verblijf voor zeehonden met onderwater panorama. - Een enorm verblijf voor lippenberen gecombineerd met jakhalzen. Na dit alles is het bijzonder goed vertoeven op het terras van de grote ZooBistro voor een Duitse lunch of een goed glas bier. NatuurZoo Rheine is volledig vlak en niet te groot. Ideaal dus voor minder validen.

De volgende punten zijn van belang Maximaal aantal deelnemers is 112 –118 (afhankelijk van de bussamenstelling). Op de heenreis zal een koffiestop gehouden worden (inclusief). Op de terugweg is er een gezamenlijk diner (inclusief). Vergeet niet uw paspoort of ID-kaart mee te nemen. Vertrek: 8.00 uur vanaf het metrostation Capelsebrug op de grens van Rotterdam en Capelle a/d IJssel. U kunt hier ook gratis parkeren.


17-5-2013

14:51

Pagina 41

Aankomsttijd in Rheine ca. 12.00 uur. Vertrek uit Rheine: 17.00 uur. Geplande aankomsttijd in Rotterdam ca. 22.00 uur. Kosten voor leden bedragen: € 55. Niet leden betalen € 57,50. Gaat u ook mee met de weekendexcursie naar Duitsland? Graag een aparte overschrijving om verwarring te voorkomen… In de reissom zijn inbegrepen: - de busreis Rotterdam – Rheine v.v; - toegang tot de dierentuin met een rondleiding; - koffie met gebak op de heenweg; - een 3-gangen diner op de terugweg inclusief één drankje in restaurant ‘De Klaveet’ te Achterveld; - fooi voor de chauffeur. Aanmelden voor deze reis Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar girorekening 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp te Honselersdijk onder vermelding van ‘Rheine’ +

Rheine - Foto: Peter Biesta

uw (06) telefoonnummer. De overschrijvingen dienen uiterlijk 8 juli 2013 te zijn ontvangen. U ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen, tenzij de bus vol is. Hiervan krijgt u dan zo snel mogelijk bericht en het volledige bedrag wordt teruggestort.

V

R

www.vriendenvanblijdorp.nl

U kunt deze bon besteden bij de Vriendenwinkel in Diergaarde Blijdorp.

Cadeaubon € 5,- (vijf euro) uitgegeven aan

I

E

Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die na 8 juli worden ontvangen. Eventuele restituties vinden plaats onder inhouding van € 2,50 administratiekosten.

N

D

E

N

Ontvang een cadeaubon van 5 euro voor de Vriendenwinkel in Blijdorp als u zorgt voor een nieuw lid van onze vereniging. Bedankt voor uw hulp Blijdorp nog mooier te maken!! handtekening

inschrijfnummer

Geldig tot 1 jaar na uitgifte. Niet inwisselbaar voor geld.

naam plaats datum



B

O

T

A

17-5-2013

14:52

N

C

I

S

Pagina 42

H

B

L

I

J

D

O

R

P

EINDE VAN EEN TIJDPERK? De bezuinigingen die de Diergaarde treffen, zijn zeer ingrijpend. Sinds januari bereiken ons steeds meer berichten over grote veranderingen en verdwijnen van functies. Ook de botanische afdeling wordt zwaar getroffen. Zoals het er nu naar uitziet, zal zelfs de hortulanus uit de Diergaarde verdwijnen.

De gulle gevers met vlinderverzorger L. J. Nederlof - Foto Juul van Dam

In het boekje ‘125 jaar Diergaarde’, verschenen in 1982, kunt u vinden dat Diergaarde Blijdorp sinds 1871 naast een dierentuin ook een plantentuin is geworden. Daar staat het volgende citaat: “dat zij (de Diergaarde) op krachtige wijze vooruitgaat, dat hare beide afdelingen, dieren en planten, NU gelijken tred houden, en dat geene voorliefde van Bestuur of Directie voor één van beiden de eene ten koste van de andere tracht vooruit te brengen. Het bestuur is dan ook eenstemmig van oordeel, dat men streven moet naar eenen gesamenlijken vooruitgang in de DIERENen PLANTENWERELD, dat de ontwikkeling in beiden hand in hand moet gaan, enz!” Blijdorp is dan ook meer dan een dierentuin. U herinnert zich vast nog wel de rotstuin, gelegen naast de Lotusserre of de prachtige borders aan beide zijden van het pad naar het toenmalige giraffenhuis. Blijdorp was echt een fraai park. 42 | Vriendennieuws 2 | 2013

Sinds de invoering van het masterplan is Blijdorp een totaal andere dierentuin geworden. De dieren niet meer in hokken of op weiden houden, maar in hun eigen biotoop, zoveel mogelijk aangekleed zoals het er in hun oorspronkelijke leefgebied uitziet. Dat bracht grote veranderingen in de beplanting mee. Naast Europese soorten, kwamen er vele plantensoorten uit andere delen van de wereld naar Rotterdam. Azië was het eerste continent dat gevormd werd en daar verscheen bamboe. Niet zomaar een beetje maar hele bossen om ons in de juiste sfeer te brengen. Voor het continent Afrika was het lastiger om de juiste bomen en planten te vinden. Sommige tropische soorten zijn niet bestand tegen ons klimaat. Maar met het vinden van zogenaamde ‘lookalikes’, planten die uiterlijk op de Afrikaanse soorten lijken, is ook daar steeds meer een Afrikaanse sfeer ontstaan. En in de binnenverblijven kunnen we echte tropische planten bewonderen.

Tekst: Monique van Leeuwen-Maat

Heel wat bijzondere soorten zijn door de botanisten zelf gezaaid en zorgvuldig opgekweekt. Amazonica Nieuw hoogtepunt in Blijdorp is Amazonica, de grote vlinderkoepel die de Vrienden hebben geschonken ter gelegenheid van hun 50-jarig bestaan. Hierin staan de planten van Zuid-Amerika centraal. Zoals gebruikelijk zat er van alles tegen (denkt u maar aan het verhaal van de hooliganmeeuwen uit het vorige Vriendennieuws), waardoor de planten niet in november maar pas in april de grond in konden. Maar toen het eenmaal kon, ging men met man en macht aan het werk om alles op tijd af te krijgen zodat Amazonica na de ALV op 27 april geopend kon worden. Enkele vrienden zijn nog een stapje verder gegaan met hun steun aan de Diergaarde. Manda Schoemaker sponsorde voor € 4475 aan tropische bomen in Amazonica. Eerder sponsorde zij al de Anna Paulownabomen rond de Winkel van Sinkel. Jenny Cockshull, een van onze oud-redacteuren, sponsorde voor € 1185 aan tropische bomen. De bomen die zij gesponsord hebben, zijn heel karakteristiek voor Zuid-Amerika en bij elke soort is een educatief verhaal te vertellen. Wie Jenny wat beter kent, weet dat zij een echte ‘chocoholic’ is. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zij een Cacaoboom (Theobroma cacao) geschonken heeft. De naam van deze boom is afkomstig uit het Grieks: theos betekent God en broma betekent voedsel. Goddelijk voedsel dus. De bomen worden in hun oorspronkelijke leefgebied, de bossen in Midden-Amerika, zo’n tien meter hoog, dus in de koepel zal hij zeker tot volle wasdom kunnen komen. De cacaoboom heeft spitse, ovale, leerachtige bladeren die 25 cm lang kunnen worden. Eind voorjaar bloeit de boom met kleine gele bloemen op de stam en takken. Deze worden gevolgd door de vruchten: grote, geribde peulen met daarin de zaden. Uit de zaden van de cacaoboom wint men cacao en cacaoboter. Jenny houdt duidelijk van zoet, want de andere boom die zij sponsort is de ‘Ice cream bean tree’ (Inga edulis). De zaden van deze boom liggen ingebed in witte, zoete pulp. Vanwege de consumptie van dat zoete vruchtvlees wor-


17-5-2013

14:52

Pagina 43

roosterd en gegeten. Van de harde schil maakt men potten, schotels, lepels en muziekinstrumenten. De stam van de Kanonskogelboom (Couroupita guianensis) is van onder tot boven begroeid met hangende takken die het hele jaar door opvallende rood met oranje bloemen produceren. Maar met name de vruchten spreken tot de verbeelding: dit zijn tot 25 cm grote bruine bollen, gevuld met stinkend vruchtvlees. Aan een boom kunnen wel honderden vruchten hangen. Ze lijken op kanonskogels en barsten met een knal open als ze op de grond vallen.

Werk in uitvoering - Foto: Juul van Dam

den de bomen aangeplant op plantages. Ook Manda Schoemaker koos voor planten met bijzondere vruchten, zoals de Kapokboom (Ceiba pentandra). De naam is afkomstig van de katoenachtige vezels die in de vruchten zitten om het zaad te beschermen. Kapok werd veel gebruikt als vulling in kussens en kleding. Hoewel dat nu steeds meer met synthetisch materiaal gebeurt, is kapok nog steeds in gebruik. Op de stam van de jonge boom zitten doorns. De takken staan horizontaal waardoor de boom een karakteristieke piramidevorm heeft. De boom heeft groot, handvormig blad en opvallende bloemen. Van de Orleaanboom (Bixa orellana) had ik tot nu toe nog nooit gehoord. Toch kruist

deze boom bijna dagelijks ons pad. De boom heeft rode vruchten die bedekt zijn met borstelharen. Uit het vruchtvlees, dat de zaden omhult, wordt de rode kleurstof annatto gewonnen. Deze is oplosbaar in vet en wordt gebruikt in lippenstift, zeep maar ook als kleurstof in kaas en margarine. Nummer E160 op de verpakking duidt op de toevoeging van de rode kleurstof. Indianen in Zuid-Amerika gebruiken deze kleurstof om hun huid te beschilderen en hun haren te verven. De Kalebasboom (Crescentia cujete) brengt tot wel 40 cm grote, ronde vruchten voort. Rauw zijn deze giftig. Maar het pulp van jonge vruchten wordt op de Cariben ingelegd in azijn. De zaden worden ge-

Afscheid Monique van Leeuwen-Maat Helaas is dit de laatste bijdrage van Monique van Leeuwen aan Vriendennieuws. Zij heeft ons vele jaren verblijd met stukjes over met name de botanische kant van Blijdorp. Ik ben er in ieder geval een heleboel wijzer van geworden. Als gevolg van de bezuinigingen in de Diergaarde is het botanische team dermate uitgedund dat Monique heeft besloten om te stoppen met het schrijven van botanische stukjes. De redactie en ikzelf respecteren dit besluit, maar betreuren het enorm. Wij gaan haar deskundigheid en vooral haar enthousiasme ontzettend missen. Marcel Kreuger

Zwanenzang Deze laatste twee bomen spreken erg tot mijn verbeelding. Ik krijg steeds meer gevoelens van ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’. Wordt het niet eens tijd voor weer een Vriendentocht richting stadhuis? En dan een flink aantal van deze vruchten meenemen om het stadhuis te bekogelen..... Niet dat dit een oplossing is, maar het kan zo lekker opluchten! De botanische afdeling heeft weer een knap staaltje werk verricht in Amazonica. Niet alleen bij het aanplanten maar ook bij het maken van de beplantingsplannen, de tekeningen en het kweken van bijzondere soorten. Voor Juul van Dam en Melitta van Bracht lijkt Amazonica het laatste project te zijn. Ruim veertien jaar heb ik hun werk van nabij mogen volgen en hun enthousiasme gedeeld. Hoe moet het nu verder als binnenkort ‘het hart en de ziel‘ uit de botanische afdeling gesneden worden? Zal Blijdorp teruggaan naar de oude status en alleen een ‘mooi park’ zijn? Wat blijft er over van al dat bijzonders dat in de afgelopen jaren is gerealiseerd? “De uitkomst zal het leeren!”, zoals ook op pagina 62 in het boekje 125 jaar Diergaarde staat. Nu er zóveel verandert in de Diergaarde en mensen die mij zeer dierbaar zijn en met wie ik zeer nauw heb samengewerkt de tuin gaan verlaten, kan ik niet verder gaan als botanisch redacteur. Juul en Melitta, alias ‘de dames Groeniger’ en ook de hoveniers: heel erg bedankt voor al jullie informatie en mooie verhalen. Het is met pijn in het hart dat ik mijn pen neerleg. Met dank aan Juul van Dam en Melitta van Bracht Bron: Botanica en Wikipedia



17-5-2013

14:52

Pagina 44

Tekst: Alex Schouten Planten zijn gearriveerd in Amazonica - Foto: Joost Hubeek

AFBOUW AMAZONICA Als u dit artikel over de laatste fase van de bouw van Amazonica leest, heeft de opening van dit groene paradijs al plaatsgevonden en fladderen de vlinders inmiddels rond. Elders in ons Vriendenblad leest u alles over deze opening op 27 april. Maar we kijken eerst nog even terug naar de laatste paar maanden van de bouw: Wat is er gebeurd sinds het artikel in het vorige Vriendennieuws en hoe kan het dat Amazonica, ondanks de tegenslagen, eerder is geopend dan was voorzien?

Planning De winter was lang, koud en met veel sneeuw. Het folie voor de luchtkussens werd later geleverd dan gepland. Meeuwen hielden niet echt rekening met de kerstgedachte en hebben als hooligans de foliekussens lek geprikt. En toch is Amazonica iets eerder geopend dan gepland! Dat was een welkome verrassing voor de Vrienden, hoewel........ tsja.... de planning van Vriendennieuws werd daardoor wel een beetje in de war geschopt. Hoe kan het dat Amazonica ondanks deze tegenslagen inmiddels open is voor het publiek? Het antwoord is vrij simpel: Door de werkzaamheden áán de koepel (aanbrengen luchtkussens, kitten e.d.) los te koppelen van de werkzaamheden ín de koepel. In de oorspronkelijke planning moesten de werkzaamheden aan de koepel eerst helemaal klaar zijn, voordat begonnen kon worden met de werkzaamheden in Amazonica zelf. Maar ja, omdat de werkzaamheden aan de koepel door de genoemde tegenslagen nogal wat vertraging oplie44 | Vriendennieuws 2 | 2013

pen, moest er een list verzonnen worden. Konden bepaalde werkzaamheden in Amazonica niet alvast starten, terwijl de mannen ‘op het dak’ nog bezig waren? Ja, dat kon en dus werd begonnen met het timmeren van de hutjes, de aanleg van de paden, het maken van de kunstbomen, e.d. Hierbij moest wel goede afstemming plaatsvinden tussen de werkploegen op het dak en in Amazonica. Als op een bepaald deel van de koepel werd gewerkt, dan werd in dat deel op de grond niet gewerkt. Wie wil er immers gereedschap op zijn hoofd krijgen, dat toevallig naar beneden valt? En het deel waar zich waterbassins bevonden kregen voorrang bij het afkitten van de luchtkussen, omdat de waterbassins op tijd waterdicht (gecoat) gemaakt moesten worden. Behalve het aanpassen van de planning heeft Blijdorp ook goed ingespeeld op de weersomstandigheden. Het afkitten van de luchtkussens kan alleen bij buitentemperaturen van meer dan 10 graden gebeuren. Begin maart was het een paar dagen

heerlijk warm en hebben er zes man tegelijk op het dak gezeten om zoveel mogelijk te doen en dat is een goede keuze geweest, want sindsdien is het 5 weken veel te koud geweest om te kitten. Wat is er in die laatste maanden zoal gebeurd? Hieronder een greep uit de lange lijst van werkzaamheden.

Installaties Zoals René Reusen van Diergaarde Blijdorp tijdens de laatste winterlezing heeft laten zien, stonden er achter de schermen heel wat installaties te trappelen om aan het werk te gaan. Eind maart werkten de koelen verwarmingsinstallaties op halve kracht, maar werd het op zonnige dagen 30 graden in de koepel. Het lijkt er dus op dat de folie zijn werk goed doet (zoveel mogelijk licht door laten) en dat de koeling belangrijker gaat worden dan de verwarming! Begin april gingen de installaties op vol vermogen aan om te testen. Overigens is de kunstboom in Amazonica, waarmee lucht in de koepel wordt geblazen, lager geworden dan gepland. Bij de huidige hoogte (circa 4,5 meter) wordt de lucht beter verdeeld in de ruimte. Ook de watersystemen (filters) zijn getest. Het bassin van de Victoria Amazonica wordt eens per vier uur gefilterd, terwijl het water in de bassins met de vissen eenmaal per twee uur door het grindfilter gaat. Veel tijd om te testen was er overigens niet omdat in de meivakantie gelijk de vuurdoop is geweest mét vlinders én publiek.


17-5-2013

14:52

Pagina 45

Paden Als u over de paden loopt, zult u niets bijzonders zien. En toch zijn de paden wel bijzonder, omdat ze zijn gemaakt van recycle-beton. Daarin zijn (onschadelijke) afvalstoffen verwerkt, waardoor het beton lichter en goedkoper is. Het beton is in een vrij dikke laag aangebracht en er is vervolgens grit op gestrooid, waardoor een stevig verhard pad is ontstaan. Deze paden zijn zelfs geschikt om door (kleine) voertuigen gebruikt te worden (bijvoorbeeld een hoogwerker als er reparaties aan de koepel nodig zijn). De duurzaamheid is uitgebreid getest en wel door de giraffen. Bij de uitgang van het giraffenverblijf trapten de giraffen de ondergrond snel kapot. Op die plek is een proefvak aangelegd dat de giraffen tot nu toe niet kapot lopen. Dan doen mensen dat vast ook niet!

'Nepboomstronk' - Foto: Alex Schouten

dierentuin van Zürich, die 10 jaar geleden gebouwd is. De planten zijn van telers gekomen uit het Westland. De klimaat-gecontroleerde vrachtwagen met de planten werd met de achterkant bijna tot in Amazonica gereden om te voorkomen dat de planten een koude schok zouden krijgen. Zodra alle grote planten stonden, werd de toplaag van circa 20 cm dikte aangebracht en zijn op 18/19 april de vele honderden kleinere planten gepoot. Dat was dus letterlijk aanpoten voor de botanische dienst van Blijdorp. Behalve levende planten, zijn er ook een paar kunstbomen in Amazonica gemaakt. Dat zijn onder andere de ‘nepboomstronken’ die langs de randen van de waterbassins liggen. Het maken van deze kunstbomen is een zeer gespecialiseerde

klus, dat door een team Nederlandse en Canadese decorateurs is gedaan. Op een raamwerk van gaas wordt spuitbeton gedaan en vervolgens wordt tot in detail de schors van een boom erin gekerft. Zeker van dichtbij zie je pas hoe bewerkelijk deze klus geweest moet zijn.

Leuk weetje In Amazonica is een palissade van (halve) palmbomen te zien, rechts naast de ingang die het dichtst bij het Oceanium is gelegen. Is dat bijzonder, een palissade van palmbomen? Ja, dat is bijzonder omdat het afvalhout van palmplantages betreft. Ook palmbomen hebben niet het eeuwige leven en worden na verloop van tijd gekapt. Normaal gesproken worden deze ‘oude’ palmbomen verbrand om te voorkomen dat de stapel hout ongedierte aantrekt. Blijdorp heeft echter een container van deze palmbomen over laten komen en die zijn dus onder andere gebruikt voor de palissade. Blijdorp komt goedkoop aan het hout en het palmhout krijgt op deze manier een tweede leven!

Tot slot De bouw van Amazonica is binnen de planning gereed gekomen en dat mag gezien de tegenslagen in het begin best een enorme prestatie heten. Als de installaties hun werk doen, de mensen op de paden blijven en de vlinders doen wat ze moeten doen (gewoon rondfladderen), dan is Blijdorp weer een fantastisch verblijf rijker, mede dankzij uw giften!!

Wanneer komen de planten en vlinders? De eerste lading vlinders (of liever poppen) is 16 april aangekomen. Vervolgens duurde het nog een paar dagen voordat ze uit hun poppen tevoorschijn kwamen. De dagen erna zijn nog meer transporten aangekomen om bij de opening lekker veel fladderaars te hebben. Uit het oogpunt van risico komen niet alle vlinders op één dag in één lading aan. Ook de planten zijn in twee fasen gekomen. Op 4/5 april zijn de grote bomen/planten (tot wel 5 meter hoog!) aangeleverd. Deze zijn geplant in een dikke laag substraat van 75 cm, die in maart was aangebracht. Het substraat komt van een leverancier uit Duitsland en is ook toegepast in de Masoala-hal in de

Bassin met brug in aanbouw - Foto: Alex Schouten

Met dank aan: René Reusen (Diergaarde Blijdorp) 45 | Vriendennieuws 2 | 2013


V

R

I

E

17-5-2013

N

D

E

14:52

Pagina 46

N

VERSLAG VOORJAARSREIS VRIENDEN VAN BLIJDORP Zoo Wuppertal 20 april Op zaterdag 20 april vertrokken twee bussen met Vrienden naar de Zoo in Wuppertal. Na een voorspoedige reis kwamen we op tijd in Wuppertal aan. Daar werden wij hartelijk ontvangen door de voorzitter van de vrienden van Wuppertal en de curator van de tuin. Als verrassing ivm ons 50 jarig jubileum kregen wij een koffiebrood (gezien de grootte was koffiebroodje niet de goede omschrijving) en een drankje aangeboden.

Tekst en foto’s: Gerhard Tijssen

aanzit, zodat de pinguïns goed zichtbaar zijn en het glas minder beslagen of voorzien van druppels.

Rode Rotshaan in Zoo Wuppertal

Wij werden in de gelegenheid gesteld om een rondleiding door de tuin te doen en/of zelf het park te verkennen. De zoo van Wuppertal is een prachtig aangelegd park met weiden en veel bomen. Verder is het terrein enorm heuvelachtig. Ik besloot om eerst naar het hoogste punt van de tuin te gaan en daarna omlaag richting uitgang te gaan. Op het hoogste punt van de tuin liggen de vrije nieuwe verblijven voor leeuwen en tijgers. De leeuwen (5 stuks) leven op een enorm terrein, waarin zij op een hoog punt lekker slapen. Naar mijn mening is het verblijf veel te groot en hadden beter andere dieren of meerdere verblijven op deze plaats gemaakt kunnen worden. De Siberische tijgers komen wel goed tot hun recht in hun ruime verblijf waar 3 jongen van ongeveer 1 jaar oud te zien waren. Een ander nieuw verblijf is het pinguïnverblijf voor konings- en ezelspinguins. Langs meerdere zijden zijn de pinguïns door glazen wanden goed zichtbaar. Er is een onderdoorgang onder het verblijf, zodat je de pinguïns ook boven je kunt zien zwemmen. De uitstraling van het verblijf doet sterk aan Blijdorp denken. Wat handig is , is dat het landstuk direct tegen het glas 46 | Vriendennieuws 2 | 2013

Al wat ouder is het verblijf van de Afrikaanse olifanten, waar de laatste jaren al 8 jongen zijn geboren. Een knappe prestatie, maar het verblijf oogt niet uitdagend en is zeker niet zeer groot. Hiertegenover is een saai verblijf voor drills. Zo te zien 2 mannen zitten in een relatief klein, saai verblijf. Wuppertal is een van de weinige tuinen waar alle soorten mensapen te zien zijn in het mensapenhuis. De gorilla’s en de orangs hebben een buitenverblijf, de chimps en de bonobo’s niet. Leuk was een tweeling bij de bonobo’s. Een nieuw verblijf uit 2011 is het verblijf van de okapi’s. De dieren worden gecombineerd met geelrugduikers. Een aardige combinatie, hoewel hier voor mij niet duidelijk is wat er nieuw is aan het verblijf. Misschien het binnenverblijf? Nog steeds interessant is het vogelhuis met daaraan vast gebouwd een toegankelijke hal met fraaie beplanting en vrij rond vliegende vogels. Gezien zijn o.a. een broedend vrouwtje rode rotshaan, een vrij vlieSneeuwpanter in Zoo Wuppertal

gende man rode rotshaan en twee zonnerallen. Deze hal is nog steeds heel fraai. De presentatie op deze manier van vogels, maakt vogels voor veel mensen interessant. Naast grote katten is Wuppertal ook bekend om de kleine katten. Het kleinekattenhuis toont in binnen- en buitenverblijven zandkatten, Geoffrey katten en Oman zandkatten. Helaas geen zwartvoetkatten meer, de kattensoort waarvan Wuppertal het stamboek voert. Dan het aquarium annex reptielenhuis. Dit gebouw bestaat uit twee verschillende delen met een aquarium respectievelijk reptielenhuis. Het aquariumdeel toont veel verschillende fraai ingerichte, schone zoet- en zeewateraquaria. Dit is een tamelijk verouderde wijze van presenteren. Het ware interessanter geweest indien geheel of gedeeltelijk enkele thema-aquariums waren gepresenteerd. Het reptielenhuis is zo mogelijk nog meer achterhaald, met enkele rijen kleine verblijven voor verschillende reptielen en amfibieën. Het enige ietwat grotere verblijf bevat de bijzondere Nieuw-Guinea krokodil. Maar de aanwezige krokodillen, kunnen zich nauwelijks bewegen, laat staan zwemmen. Veel te klein dus! Kortom. De Zoo van Wuppertal is, ondanks het fraaie pinguïnverblijf, hoog nodig toe aan een renovatie gericht op de dierentuin van de 21e eeuw. Het nieuwe leeuwenverblijf schiet zijn doel totaal voorbij. Zonde van het geld! Al met al krijgt de tuin van mij een magere 6-. Deze magere voldoende is te danken aan het mooie park en de grote collectie met veel verschillende vaak bijzonder soorten.


M

U

T

17-5-2013

A

T

14:52

I

Pagina 47

E

EERSTE KWARTAAL 2013

S

In deze rubriek vindt u een selectie uit de mutatielijst van de Diergaarde. Er kan tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. Waar bekend wordt aangegeven of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje.

Geboren 3 jan/1.0.0 Kirk’s dikdik, 4, 6 en 16 mrt/0.0.3 maraboe, 8 mrt/0.1.0 Thomson gazelle, 11 mrt/0.0.1 vissende kat, 20 mrt/0.1.0 giraf, 31 mrt/0.1.0 Mhorr gazelle. Gestorven 7 jan/0.1.0 palawanpauwfazant (circa 15 jaar), 14 jan/0.1.0 Harlekijnkwartel (circa 9 jaar), 4 feb/1.0.0 moeraswallabie (circa 5 jaar), 20 feb/0.1.0 rotseekhoorn (circa 9 jaar), 27 feb/0.1.0 serval (circa 7 jaar), 12 mrt/1.0.0 slobeend (circa 5 jaar), 15 mrt/1.0.0 echte karetschildpad (circa 43 jaar), 19 mrt/1.0.0 banteng, (circa 1 jaar), 23 mrt, 0.1.0 zandwallabie (circa 5 jaar), 28 mrt/1.0.0 lepelaar (circa 8 jaar). Gearriveerd 15 jan/3.0.0 pruimekopparkiet (uit Avifauna), 17 jan/0.0.1 blauwe mandarijn pitvis, 25 jan/0.0.3 Sally Lightfoot-krab, 27 jan/0.0.2 baardagame, 27 jan/0.0.1 koningspython, 31 jan 2013/0.0.1 paarse rifkreeft, 31 jan/0.0.1 rode koffieslang, 27 feb/1.0.0 moeraswallabie (uit Plancken-

dael), 14 mrt/2.2.0 Mountain chicken frog –grote fluitkikker (uit Bristol), 20 mrt/0.0.2 groene murene.

Komodovaraan - Foto: Aart Pijl

Verzonden 16 jan/0.0.1 Filipijnse zeilhagedis, 17 jan/2.2.0 grietjebie, 17 jan/2.4.0 purperen suikervogel (naar Burgers, Arnhem), 17 jan/2.2.0 rode tangare, 27 jan/2.0.0 Afrikaanse pannenkoekschildpad, 31 jan/1.0.0 gewone jaarvogel (naar Dierenpark van Oiseaux , Frankrijk), 31 jan/1.0.0 reuzentoekan(naar Oiseaux), 7 feb/2.2.0 zwartstaartprairiehond (naar Helsingborg, Zweden), 13 feb/0.0.4 Komodo varaan (naar Galdar, Canarische eilanden), 18 feb/0.1.0 Von der deckens tok (naar Artis), 19 feb/2.0.32 zebravink (naar Artis), 27 feb/0.1.0 moeraswallabie (naar Planckendael), 12 mrt/0.2.0 Leptien doorstaartagama (naar Bristol), 20 mrt/0.0.2 Komodo varaan (naar Attica, Griekenland), 23 mrt/1.0.0 Aziatische leeuw (naar Dublin).

Reuzentoekan - Foto: Peter van Norde

VRIENDENWINKEL OP INTERNET! Om een leuk cadeautje te kopen bij de Vriendenwinkel hoeft u voortaan uw huis niet meer uit. Via de webshop op onze website

www.vriendenvanblijdorp.nl uw favoriete knuffel thuis laten bezorgen. De post brengt het pakje gewoon bij u thuis.



17-5-2013

14:52

Pagina 48

c

Denkt u na over een (periodieke) schenking aan onze vereniging? Kijk dan op www.vriendenvanblijdorp.nl en klik op ‘giften en schenkingen’. Onze huisnotaris kan u helpen!

a

g

e

n

d

a

Zaterdag 20 juli 2013: Zomerexcursie naar NaturZoo Rheine (zie blz. 40)

o

l

o

f

o

n

35e jaargang, nummer 2, oplage: 6500 Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar. De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 41,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen. Secretariaat: Koos van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam - Telefoon 010-4676637 Email: [email protected] ING Bank nr: 13 57 803 IBAN/SEPA nummer: NL39INGB 0001 3578 03 BIC nummer: INGBNL2A

Vrijdag 30 augustus tot en met zondag 1 september 2013 Weekendexcursie naar Zoo Heidelberg en Zoo Stuttgart (zie blz. 12)

Reizen: Peter Biesta, Dijkstraat 7-B, 2675 AT Honselersdijk Telefoon: 06-48808538 Email: [email protected]

Zaterdag 21 september 2013 Vriendendag

Promotieteam: Marianne Nichting, Email: [email protected]

Zaterdag 5 oktober 2013 Najaarsexcursie naar Burgers' Zoo

Redactie-adres Vriendennieuws: Marcel Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Email: [email protected]

TWITTER @BLIJDORPVRIEND

BEZOEK OOK DE FACEBOOKPAGINA EN ‘LIKE’ DE VRIENDEN VAN BLIJDORP! www.facebook.com/vriendenvanblijdorp a

d

r

e

s

B

l

i

j

d

o

r

Redactie-medewerkers: Monique van Leeuwen-Maat, Karin van Leeuwen, Angeline Peters, Alex Schouten, Gerda Nijssen, Theo van de Velde, Trix Vermeulen Vriendennieuws ontvangt regelmatig foto’s van Rob Doolaard, Joost Hubeek, Koos Net, Koos van Leeuwen, Aart Pijl, Greet en Peter van Norde en Fred van Tiel Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter Marcel Kreuger Secretaris Koos van Leeuwen Tweede secretaris Sylvia Visser-Noordijk Penningmeester / Vice-voorzitter Arie Bos Leden Peter Biesta - Reizen Marianne Nichting - Promotieteam Bart Noordegraaf - Ext. comm. / PR

p ISSN: 1568-3400

Diergaarde Blijdorp, Blijdorplaan 8, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010 - 443 14 95 Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.

2013 Gift Aziatische leeuwen 36 Botanisch Blijdorp : EEN JAAR VOL VRIENDEN- ACTIVITEITEN EN ACTIES!

Recommend Documents