DE VERENIGING VRIENDEN VAN BLIjDORP
16e jaargang nummer 2
VERENIGING VRIENDEN VAN BLIJDORP Sonoystraat 6-a, 3039 ZT Rotterdam Vrienden nieuws is een uitgave va n de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt 4 maal per jaar.
Inhoudsopgave
Van de voorzitter
Van de voorzitter
3
Van de redactie
5
Voordeel cheque
5
Najaarsexcursie Burgers' Zoo
6
ALV-verslag
8
Oplage: 5.000 De vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: "het opwekken van belangstelhng voor de Diergaarde Blijdorp, het steunen daarvan door het bijeenbrengen van gelden en het doen va n giften in geld of natura, voorts het geven van bekendheid aan het doel en streven van culturele zoölogische tuinen". De jaarlijkse contributie bedraagt (minimaal) f 35,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigmgsorgaan Vriendennieuws ontvangen, a ls mede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam of Artis in Arosterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld ·om deel te nemen aan excursies naar binnen- en buitenlandse dierentuinen, speciale lezingen gedurende het winterseizoen bij te wonen en worden zij uitgenodigd voor de jaarlijkse Blijdorp-dag annex Algemene ledenvergadering.
Giften
10
Uit de promotiehoek
10
De Blijdorp-tulp
11
Meerdaagsereis naar Berlijn
13
Nieuws uit andere dierentuinen
14
Een stukje nostalgie
15
mevr. C. Berger-Kindt Kortedreef 48,3075 GR Rotterdam Telefoon : 010 - 419 1863 Giro: 20 71 059
Verslag reis Keulen
17
Nieuws uit Blijdorp
20
PROMOTIETEAM:
Foto's Taman Indah
23
Kuno Bleyenberg (slot)
25
VERENIGINGSSECRETARIAAT: J.Th.A. van Leeuwen ,Sonoystraat 6-a, 3039 ZT Rotterdam.
VRIENDENFOON: 010 - 467 66 37 GIRO: 1357 803 BANK: Ver. Spaarbank nr: 98.55 .33.099 AFDELING REIZEN:
fam. H. Gerritse Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam Telefoon: 010 - 466 36 82 Giro: 6217 917
REDACTIE-ADRES VRIENDENNIEUWS:
D.A. van H erwijnen Marshalliaan 11 3223 TJ Hellevoetsluis Tel: 01883-17161
SAMENSTELLING VERENIGINGSBESTUUR:
Voorzitter Vice-voorzitter Secretaris Penningmeester Leden
C.M. Groenhorst mevr. C. Berger-Kindt J.Th .A van Leeu wen A.M. Bos H. Gerritse D.A. van Herwijnen T. Slijkoort
FOTO'S EN ILLUSTRATIES:
Rob Doolaard (6x), Zoo Köln , Burgers' Zoo , Diergaarde Blijdorp, E. Krebs, S. Sheermahomed (3x), Peter Arnold.
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:
A.M.Bos, R.J.Bruin , D.A.van Herwijnen, M. Damen, G. Gerritse , K. de Grijp , C.M. Groenhorst, M. Waldermann, K.van Zwieten.
VERENIGINGSAGENDA 17 september 1994 N aj aars excursie Arnhem
FOTO VOORPAGINA:
IJsbeer in Blijdorp, S . Sheermahomed
14 tlm 17 oktober 1994
Reis naar Berlijn
Dit keer een openingsartikel van de h and van uw nieuwe voorzitter. Graag wil ik u hi erin op de hoogte brengen van de ontwikkelingen binnen onze vereniging, mede naar aanleiding van het besluit dat het bestuur genomen heeft om op dit moment niet tot z.g. professionalisering over te gaan. Wij worden a ls bestuur in de juistheid van de genomen beslissing gesterkt door de vele enthousiaste reacties di e wij mochten ontvangen van leden die zich graag belangeloos in willen zetten voor onze verenigingIDiergaarde Blijdorp. Deze positieve reacties betreffen onder andere ondersteuning op h et gebied van het op de computer verwerken van tekst c.q. het verzorgen van de lay-out voor Vriendennieuws, assistentie bij de ledenadministratie, hulp bij de organisatie van reizen en het werven van a dverteerders voor Vriendennieuws. Daarnaast verkeren wij in de comfortabele positie dat het huidige promotieteam thans uit zoveel leden bestaat, dat bezetting van onze winkel in de Diergaarde niet alleen in het weekend, maar ook op drukke dagen in de week mogelijk is. Toen ik onlangs tijdens een manifestatie, waar de Vrienden acte de présence gaven, een der promotieteam-leden sprak, werd mij verteld dat zij zich voor dit seizoen 5x had aangemeld om beschikbaar te zijn, terwijl er "slechts" 2x gebruik van haar diensten werd gemaakt. Op de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering van 23 april 1994 heb ik naar aanleiding van deze positieve ontwikkelingen toegelicht dat wij de oorspronkelijke opzet van een vrijwilligers-organisatie zo lang mogelijk willen handhaven, teneinde een zo hoog mogelijk bedrag aan Diergaarde Blijdorp te kunnen schenken. Het is wellicht in de toekomst niet uit te sluiten dat wij toch tot een of andere vorm van professionalisering over zullen moeten gaan als de groei van onze vereniging zich blijft voortzetten en het aantal vrijwilligers niet navenant toeneemt. Het bezoekersaantal van Diergaarde Blijdorp stijgt immers voortdur end en het ligt
in de lijn der verwachting dat wij als vereniging gelijke tred zullen houden met deze ontwikkeling. Wij zullen echter als bestuur ons uiterste best moeten doen om die werkzaamheden die verricht moeten worden om de vereniging draaien de en bloeiend e te houden, zo lang mogelijk op niet-betaalde wijze te laten plaatsvinden. Velen van u zal waarschijnlijk, bij het zien van de beelden op Stads tv van "onze" badende olifanten in Taman lndah , ook het gevoel bekropen hebben dat dit duidelijke gevoel van welbehagen bij de olifanten het waard is om je voor in te zetten. Met andere woorden, onze slogan "Maak je dik voor de dikhuiden" heeft tot een prachtig resultaat geleid, dankzij u w fin anciële en morele steun en dankzij de inzet van vele vrijwilligers. U kunt er dan ook op vertrouwen dat wij alles zullen doen wat in ons vermogen ligt om ervoor te zorgen dat ook andere dieren in Blijdorp het in de toekomst net zo naar hun zin zullen krijgen als de olifanten in Taman lndah. Tenslotte doet het mij plezier u te kunnen meedelen dat wij thans bezig zijn de mogelijkheid te onderzoeken van een m eerdaagse reis in het najaar als "extraatje" voor 1994. Dit als pl eister op de wonde van de vaste deelnemers in verband met het niet doorgaan van de meerdaagse voorjaarsreis dit jaar. Tineke Groenhorst
~li8 UITVAARTVERZORGING e.M. Bouwman Albert Verweystraat 2a 3061 SB Rotterdam Tel. 010 - 414 53 43 B99 . 01 0 - 414 55 64
Stijlvolle uitvoering van begrafenissen en crematies. Informatie over: - Het O.R.V. depositofonds (=verzorgingsfonds) - De kostenbegroting voor een uitvaart, met betrekking tot een af te sluiten verzekering . . Inschrijving wilsbeschikking met vrij lidmaatschap.
Van de redactie De gewijzigde redactie van "Vriendennieuws" presenteert u hierbij een nieuw nummer in een lange reeks interessante en kwalitatief hoogstaande uitgaven van het huis-tijdschrift van de WVB. De vorige hoofdredacteur komt alle lof toe voor zijn inzet bij de positieve ontwikkeling van het magazine. Graag wil de redactie allen bedanken die enthousiast, metterdaad gereageerd hebben op de oproep in het vorige "Vriendennieuws" om zowel inhoudelijk als vorm-technisch te assisteren. De redactie maakt graag gebruik van de aangeboden hulp ons tijdschrift "computer- en drukkerij-rijp" te maken. Voor de redactionele assistentie van Marc Damen, in het bijzonder, is de VVVB bijzonder dankbaar! Tekstbijdragen en suggesties ter verbetering van "Vriendennieuws" zijn van harte welkom! Schrijft u bijv. eens een stukje over een door u bezochte dierentuin. Ook door u gemaakte foto's kunnen ons blad nog meer verlevendigen. De redactie zou ook graag mogelijk nog goed geconserveerde foto 's over de oude Diergaarde op het spoor komen. Bij voorbaat dank voor uw zeer gewaardeerde medewerking en ... ., natuurlijk, veel leesplezier! Redactie-adres: D.A. van Herwijnen Marshalllaan 11 3223 TJ Hellevoetsluis
r---------------------------------~------l
I
I
i
FOTO VOORDEELCHEQlE
Nieuwe
:
met
bank nodig?
f
I I I I
I I
50%
korting op al uw foto's!
Nu kunt u - als lid de Vereniging Vrienden van Blijdorp - op voordelige wijze een leuke kleurenfoto laten maken door de fotoservice van Diergaarde Blijdorp.
i : I I I I
: I
: 1
Na ca. 1 % uur vindt u uw foto op het foto bord bij de uitgang van Diergaarde Blijdorp.
1 1 1
1 1
VSB-BANK
-
Daar kom je verder mee.
Tegen inlevering van deze cheque ontvangt u maar liefst 50% korting op de door u gewenste fotoC's)! Deze cheque is geldig tot 31.12.1994
1 1 1
1 1 1
1 1 1- ___ _____ ________________________ _________ I yRIENDE~NIEUWs
Najaarsexcursie ;;" naar de Burgers' Zoo, Arnhem -17 september 1994. De najaarsexcursie brengt ons in 1994 naar Arnhem. De leden van de Vereniging Vrienden van Blijdorp worden hierbij uitgenodigd tot deelname aan deze excursie.
De onderstaande zaken zijn van belang:
• •
kosten: f 30,-Oeden}, f 35,-(introducé(e}s} vertrek: 09.00 uur plaats: Conradstraat - Rotterdam aankomsttijd Arnhem: 10.30 - 11.00 uur aankomsttijd Rotterdam: 18.30 uur
Bij het ter perse gaan van deze convocatie was over een eventuele rondleiding nog niets definitiefs bekend.
In de reissom zijn inbegrepen: • •
de busreis Rotterdam - Arnhem v. v. een kopje koffie de toegang tot de Burgers' Zoo de fooi voor de chauffeur(s}
In de bus zal een rook-verbod van kracht zijn. Aanmelding voor de excursie: Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar postrekeningnummer 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, afd. Excursies, Kortedreef 48 te Rotterdam onder vermelding van: "Arnhem '94". De giro-overschrijvingen dienen uiterlijk op 3 september 1994 te zijn ontvangen. Uw overschrijving dient als bewijs van deelnam e. De aanmeldingen worden in volgorde van ontvangst behandeld. Snelle overmaking van het verschuldigde bedrag is derhalve aan te bevelen. Het is helaas niet mogelijk het te betalen bedrag te restitueren voor afmeldingen die later dan 14 september 1994 zijn ontvangen. Deze excursie biedt u de mogelijkheid opnieuw kennis te maken met de unieke dierentuin in Arnhem en vooral met de Burgers' Desert.
Interieur "Desert", dikhoornschapen.
bezoeker wordt onder andere langs een druipsteengrot en een vleermuisgrot geleid en kan zo van Bush naar Desert wandelen. Door deze overdekte "dierentuin" (men kan er werkelijk de hele dag doorbrengen) die Burgers' tot een van de toonaangevende tuinen in Europa heeft gemaakt, zou men de rest van de tuin haast vergeten. Zoals een heel mooie vogelcollectie met een unieke verzameling roofvogels en verder zeldzaamheden als Bongo's, Zadeljakhalzen, Ceylonese Panters, Siamangs en Paca's. Wereldfaam verkreeg Burgers' met het wolvenbos en de chimpanseekolonie, nog altijd grote publiekstrekkers. Onlangs werd ook nog een nieuw olifantenverblijf geopend.
Een korte karakteristiek van de Burgers' Zoo (Dierenpark). Hoewel het pas 5 jaar geleden is dat de Vrienden naar Burgers' Zoo gingen, is er sindsdien alweer zoveel veranderd dat een bezoek weer méér dan de moeite waard is. Burgers' Bush, bij ons vorige bezoek net een jaar open, krijgt nu al de aanblik van een echt oerwoud, met bomen die tot het dak reiken. Ook zijn er sindsdien talloze diersoorten aan de Bush toegevoegd zoals Kongopauwen (voorlopig a lleen mannelijke) en Zeekoeien, waarbij ook al een jong geboren is. Na de Bush heeft men echter niet stilgezeten. Als tegenhanger van de zo rijkelijk begroeide Bush bouwde men Burgers' Desert, een woestijnhal, waar men als bezoeker een indruk krijgt van de pracht van de Arizona-woestijn . De talloze cactussen en andere planten laten zien dat er in een woestijn toch veel meer te zien valt dan alleen zand. Ook veel dieren zoals Dikhoornschapen , Pecari's en vrij vliegende Kalkoengieren! Bush en Desert zijn ondergronds verbonden via een werkelijk schitterend gangenstelsel met daarin weggewerkt een aantal verblijven voor nachtdieren. In dit gangenstelsel heeft men als bezoeker echt het gevoel te kunnen verdwalen omdat er nogal wat zijwegen zijn. De yRIll~~ENNIEU\vS
De specialist voor uw touringcarreis, zoals:
• Dagtochten • Bruiloften • Personeelsreizen • Schoolreizen • Excursies • Meerdaagse reizen
01883 . 31220 Rijksstraatweg 36 • Hellevoetsluis . Telex 29610 . Fax 01883 • 12368
Kort verslag van de Algemene Ledenvergadering Op zaterdag 23 april jl. kwamen rüim honderd leden bijeen in de aula van de Scholengemeenschap Wolfert van Borselen voor de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering. In zijn openingswoord heet de voorzitter alle aanwezigen welkom, in het bijzonder de ereleden B. Swaep en F. Ramack, alsmede de heren Dorresteyn en Klapwijk van Diergaarde Blijdorp. De voorzitter merkt op dat het nu echt tijd wordt voor het Oceanium. Daarin is immers ook een grote zaal gepland, zodat de Vrienden dan in ieder geval weer in de Diergaarde kunnen vergaderen. Zoals al in de media te lezen viel heeft de Diergaarde in ieder geval de eerste 12 miljoen voor dit project al binnen. Vorig jaar was een belangrijk jaar voor de Vriendenvereniging. Voor het eerst was het verschil tussen inkomsten en uitgaven groter dan 3 ton, voorwaar geen geringe prestatie! Verder was 1993 natuurlijk het jaar van de opening van het verblijf van de Amoerpanters ("morgen" precies een jaar geleden). In de zomer is de actie "Gorilla's in een nieuw decor, daar zorgen de Vrienden voor!" van start gegaan. Inmiddels is hiervoor al een fors bedrag bijeengebracht. Ook 1994 wordt een zeer belangrijk jaar. Allereerst wordt natuurlijk op 9 mei a.s. Taman Indah geopend, letterlijk en figuurlijk het grootste project van de Vrienden. De voorzitter verklapt al dat de Vrienden 's middags alvast een kijkje mogen nemen in Taman Indah, iets wat, aan het applaus te horen, beslist in goede aarde valt! Verder wordt er dit jaar als "tussendoortje" nog even een schitterend verblijf voor kuifhertjes gebouwd. De kosten hiervan, f 113.000,- , worden door de Vriendenvereniging betaald. Na enige maanden van oponthoud is de aannemer weer begonnen met de bouwen is het de bedoeling dat het nu heel snel af is. De notulen van de Algemene Ledenvergadering d.d. 24 april 1993 worden ongewijzigd goedgekeurd en door de voorzitter ondertekend. Het jaarverslag van de secretaris-penningmeester is afgedrukt in Vriendennieuws 1 en wordt door de aanwezigen accoord bevonden. De secretaris-penningmeester voegt er nog aan toe dat het aantal leden op 1 januari van dit jaar 4358 bedroeg en dat dat aantal nu alweer gestegen is tot 4486; echter, 10% van de leden heeft nog niet betaald. Hun wordt verzocht dit zo spoedig mogelijk te doen. Verder komt er binnenkort bij alle leden een acceptgiro in de bus voor de actie "Gorilla's in een nieuw decor, daar zorgen de Vrienden voor!". De kascontrolecommissie heeft de administratie over 1993 gecontroleerd en in orde bevonden, waarop de vergadering het bestuur décharge verleent voor het gevoerde financiële
~:NIE~
beleid. De heer G. van Vuuren treedt af als voorzitter van de kascontrolecommissie. De heer Scheltens blijft lid en hoewel de heer Playsier niet aanwezig is, wordt ervan uitgegaan dat hij accoord gaat met zijn benoeming tot voorzitter. De heer H.L. Zwijnenburg, die al eerder zitting had in de kascontrolecommissie, treedt toe als reservelid. De reisverslagen van de in 1993 gemaakte excursies zijn alle in Vriendennieuws opgenomen. De excursie naar Keulen op 7 mei a.S. is met 108 aanmeldingen helemaal volgeboekt. Mevrouw Gerritse doet op de van haar zo bekende wijze verslag van de activiteiten van het promotieteam. (Haar verslag vindt u elders in dit nummer - red. ). De voorzitter bedankt in de persoon van mevrouw Gerritse alle promotiemedewerkers voor hun belangeloze inzet ten bate van de Vereniging. Volgens het rooster treden de heren Noordermeer en Slijkoort af als bestuurslid. De heer Slijkoort heeft zich herkiesbaar gesteld en wordt door de Vereniging bij acclamatie herkozen. De heer Noordermeer heeft zich, mede in verband met zijn te aanvaarden baan in de Diergaarde, niet herkiesbaar gesteld. De door het bestuur voorgedragen kandidaat voor de vacature in het bestuur, de heer Koos van Leeuwen, wordt door de vergadering benoemd tot bestuurslid. De heer A. Noordermeer draagt de voorzittershamer over aan mevrouw C. Groenhorst. Mevrouw Groenhorst reageert aanvankelijk wat onwennig op de haar toebedeelde functie; zij vergelijkt het met de olifanten in Blijdorp; wanneer die een andere plaats in het binnenverblijf krijgen, zijn ze dagenlang van streek. De kersverse voorzitter leidt echter vrijwel direct daarna de vergadering alsof ze nooit anders heeft gedaan. De nieuwe voorzitter komt meteen met goed nieuws: de vennoot-
schapsbelasting is namelijk teruggebracht tot nul, hetgeen de Vereniging een aardige duit scheelt. In Vriendennieuws heeft een oproep om assistentie gestaan voor Vrienden nieuws en de organisatie van de meerdaagse reizen, waaraan gelukkig gehoor gegeven is. Het bestuur zal de vrijwillige schouders eronder zetten opdat de Vereniging zal blijven groeien en bloeien. De voorzitter dankt de leden voor hun financiële en morele steun bij de totstandkoming van Taman Indah en spreekt de hoop uit dat de Vrienden de Vereniging zo goed blijven steunen, dat alle dieren er net zo mooi bij komen te "zitten" als de olifanten nu. De voorzitter wijst erop dat de entreeprijzen voor Diergaarde Blijdorp "jaarlijks" stijgen. De contributie voor het lidmaatschap van de Vereniging dient wel in verhouding te staan tot hetgeen door onze Vereniging voor dit bedrag geboden wordt. Daarom stelt het bestuur voor de jaarlijkse contributie te verhogen van .f 35,- naar f 40,-. Iemand merkt op dat voor ouderen dit bedrag wellicht te hoog is en verzoekt het bestuur een speciaal ouderentarief in te stellen. De voorzitter antwoordt hierop dat dit al eens in de vergadering aan de orde is geweest, maar destijds om administratief-technische redenen afgehouden is. De vergadering gaat accoord met de voorgestelde contributieverhoging. Mevrouw Udenberg vraagt zich af waarom de Vereniging de automatische incasso stimuleert, terwijl de Vereniging dan allerlei giften die bovenop de contributie komen, misloopt. De secretaris-penningmeester antwoordt hierop dat een automatische incasso een gulden goedkoper is en dat de Vereniging door de banken en de Giro toch in die richting gepusht wordt. De heer Peters wijst erop dat de kostenvrije voet van de Giro nu f 6000,- is, maar dat dit f 3000,wordt. De secretaris-penningmeester zegt dat leden gemiddeld f 42,30 betalen; de kosten van een acceptgiro worden dus ruimschoots goedgemaakt. Tijdens de rondvraag komt onder andere de vraag aan de orde of er een vaste plaats voor de zondagochtendlezingen kan worden gevonden i.V.m. de zaalcapaciteit. De heer Dorresteyn geeft ter plaatse toestemming om de lezingen voortaan in het Kiboko Junglecafé te houden, hetgeen, gezien het applaus, door de leden een goed alternatief wordt gevonden. De heer Swaep feliciteert de heer Noordermeer met de nieuwe betrekking, mevrouw Groenhorst met
haar voorzitterschap, de heer van Leeuwen met zijn bestuursfunctie en de heer Bos met zijn functieverlichting door het aantreden van de heer van Leeuwen. Hij spreekt de hoop uit dat ook in de toekomst de zon voor de Vereniging zal mogen blijven schijnen. De voorzitter zegt in de toekomst niet uit te sluiten dat de Vrienden vereniging niet enkel meer met vrijwilligers te runnen zal zijn, maar dat het bestuur nu nog gekozen heeft voor een continuering van de huidige situatie en dat zo lang mogelijk zal proberen vol te blijven houden. De heer Ramack merkt op dat de afgetreden voorzitter precies ("op de dag af') 25 jaar bestuurslid is geweest en geeft vervolgens een overzicht van alle door de Vereniging bezochte buitenlandse dierentuinen. Mevrouw Hennie Hagen informeert naar de mogelijkheid van een erelidmaatschap voor de afgetreden voorzitter. De nieuwe voorzitter zegt toe dit met de andere bestuursleden te zullen bespreken en belooft een reactie. De heer Dorresteyn is bereid om de plannen voor het gorillaverblijf wat toe te lichten. Men heeft nu nog geen idee wat het geheel gaat kosten; de plannen voor het verblijf zijn eind dit jaar klaar. Het wordt in ieder geval een project in fasen , omdat het Paludarium en het Krokodillenhuis ook bij de verbouwing betrokken worden. De eerste fase betreft het huidige nijlpaardenverblijf; daarmee wordt volgend jaar begonnen. Ter overbrugging verhuizen de giraffes naar het oude olifantenverblijf. Na het overhandigen van een cadeau aan de heer Noordermeer als dank voor zijn inzet voor de Vereniging en een bloemetje aan zijn vrouw, sluit de voorzitter om 11.45 uur de vergadering. Na de pauze wordt de film "Blij dorp, oase in een wereldstad", uit 1962, gedraaid. Juist nu de Diergaarde zo aan het veranderen is, was het erg leuk om te zien hoe de Diergaarde er zo'n 30 jaar geleden uitzag. Dat deze film, ondanks het feit dat het beeld soms wat te wensen overliet, zeer op prijs gesteld werd, bleek wel uit het verzoek om deze en andere oude fragmenten van Blijdorp op video te laten uitbrengen. Na de lunch kregen de Vrienden de gelegenheid om alvast een kijkje te nemen in Taman Indah, waar men nog druk met de afwerking bezig was. Pas nu wordt het enigszins mogelijk zich een idee te vormen van hoe het eruit zal zien a ls het op 9 mei door Prins Bernhard geopend zal worden . Een totaal nieuwe dimensie voor iedereen was 't ongetwijfeld te moeten
yRfENDE~UWS
"zoeken" naar de olifanten tussen de struiken door! Later op de middag was er tijdens een afscheidsreceptie nog gelegenheid om de heer Noordermeer persoonlijk te bedanken voor hetgeen hij voor de Vereniging heeft gedaan. Van
deze mogelijkheid maakten velen gebruik. Daarna was er nog ruimschoots de tijd om nog even de Diergaarde in te gaan en te genieten van het prachtige weer. Waarmee een eind kwam aan deze drukke dag.
De Blijdorp-Tulp een nos talgisch bloemle zinkj e
Giften voor de Gorilla Actie van 31 januari 1994 tot en met 30 april 1994 f 20,-- van Lindeboom te Voorburg; f 25,-- van Ie Grand-Wiechert te Schiedam en Lam-v Beuse" kom te Schiedam; f 50,-- van Bovekerk te Spijkenisse, Peters te Schiedam en Schip horst te Witmarsum; f 50,80 van Klein-Duppen te Dieren en f 120,-- van Broekhuysen-Wildschut te Rockanje.
Uit de promotiehoek Er is ook dit jaar weer goed nieuws. De omzet over 1993 is, zoals u kon lezen in het jaarverslag van de penningmeester, weer goed geweest. De Vereniging Vrienden van Blijdorp was weer op vele braderieën en andere evenementen aanwezig. Ook op de lezingen, die de heer Slijkoort geeft, konden we ons weer vele malen presenteren. Door de verkoop van allerlei snuisterijen komen we daar ook vaak aan een aardige omzet. Soms is dat een paar tientjes, vaak ook een paar honderd gulden, al naar gelang de grootte van de club waar de lezing gegeven wordt. De Femina viel dit jaar ook mee; de aktie van dit jaar hield het volgende in: wie aan de stand minimaal f 35,- voor 1 jaarcontributie betaalde, kreeg een witte sweater kado. Dit lokkertje was goed voor 28 leden. Je kan dus wel zeggen "een aardig succes"! Verder waren er onze gewone drukke dagen in de Diergaarde, n.l. de Knakendag, 2de Paas- en 2e Pinksterdag. Op deze dagen staan we met meerdere mensen in en om de winkel en zetten dan ook navenant om, dus veel! Het promotie-team zelf heeft ook een flinke groei doorgemaakt; in plaats van met 25 mensen afgelopen najaar, zijn we nu met 50 mensen bezig om de voorraad te verkopen. Wij moeten zelf erg ons best doen om ook eens een keer in de winkel te kunnen staan, maar ja, dat is een goed teken, vindt u niet.. .... ? Over de winkel gesproken: we krijgen, als alles meezit, op 3 juni a.s. een echt voorraadmagazijn(tje). We zijn hier zeer gelukkig mee omdat dat ons een massa werk scheelt, zoals de voorraad naar boven en naar beneden takelen en naar de Diergaarde vervoeren. Nu is het een kwestie van ontvangen, prijzen en in de winkel zetten. Dit wordt dus een echt werkbesparend voorraad-magazijn. Als je zo gaat werken BLIJF je er wel zin in houden .... .! Daarom willen wij Arie Bos vanaf deze plek ook hartelijk bedanken voor het feit dat wij al die jaren van een groot deel van zijn zolder gebruik mochten maken. Soms stond het er ook wel erg vol! In de toekomst is het ook de bedoeling dat we kleinere partijen gaan inkopen en misschien wat vaker, zodat we toch aan een flinke omzet komen. We blijven met het hele promotie-team ons best doen!
Met vriendelijke groeten en tot ziens in de winkel! Greet en Henk Gerritse (uitgesproken door Greet op de ALV '94)
Ter gelegenheid van de viering van de bloeiende, vier eeuwen oude relatie tussen de tulp en Nederland, zond de heer Van Zwieten ons een heel actueel artikeltje Blijdorp-geschiedenis. Dit jaar is het 400 jaar geleden, dat de tulp vanuit 'furkije werd ingevoerd. De dagbladen en de visuele media hebben hier uitgebreid aandacht aan besteed. Uiteraard heeft ons nationale visitekaartje de "Keukenhof' hier op ingehaakt en de "Keukenhof ' was dit jaar mooier dan ooit. Ook de botanische tuin in Haren (Gr.) en de hoofdstedelijke dierentuin Artis en nog enkele andere parken hebben meer dan voorheen aandacht aan de tulp geschonken. Alle tulpen hebben echter een naam en menig belangrijk persoon of instelling hebben een eigen tulp. Dit is ook het geval met Blijdorp, want in het kader van het 125-jarig bestaan van de Stichting Koninklijke Rotterdamse Diergaarde kreeg Blijdorp zijn eigen tulp. Onder het motto "De lente lonkt" werd de Rivièrahal in de periode van 26 februari tot en met 7 maart 1982 door hortulanus J . Kortenhoeven en zijn medewerkers omgetoverd tot een lentetuin. Een en ander in samenwerking met "Keukenhof'. Ruim 7000 tulpen, 4000 narcissen en 3500 hyacinten, met daarnaast nog eens 2000 bloeiende planten vulden de Rivièrahal. Door de Noordwijkse firma Konijnenburg en Mark was een speciale tulp gekweekt en "Blijdorp-'fulp" gedoopt. Om deze doop een plechtig aanzien te geven assisteerde "Jacoba van Beieren" die voor deze gelegenheid van de "Keukenhof' naar Rotterdam was gekomen. We hebben gezocht wie deze "Blijdorp-'fulp" zou moeten dopen en hebben die toen gevonden in het echtpaar Blijdorp, dat een bloemenzaak had in de wijk Schiebroek. Met het besprenkelen door en het drinken van een glas champagne was de "Blijdorp-'fulp" gedoopt. Niet onvermeld mag worden gelaten, dat de kwekerij Konijnenburg en Mark vanaf 1972 aan de ontwikkeling van de "Blijdorp-'fulp" heeft gewerkt. Het is een exclusieve tulp die gerekend vanaf 1982 pas over een jaar of 8 tot 10 in de handel zou komen. Mogelijk dat we ooit in de toekomst in Blijdorp een perk met "Blij dorp'fulpen" kunnen bewonderen. K. van Zwieten yR1ENDENNIE~,S 11
ZOO BERUN
IT
KRAANVERHUUR
vlaardingweg 22 3044 CK rotterdam tel. 010 • 437 57 77* fax 010·4621295
•
150.JAHRE
Convocatie voor buitenlandse meerdaagse dierentuin-reis:
aa __• aa11~-a. , I
"Eine Stadt, zwei Zoos" Reis naar de twee wereldberoemde dierentuinen van Berlijn, 14 tot en met 17 oktober 1994. 14 okt.: reis Rotterdam - Berlijn; vertrek: 07 .00 uur 15 okt.: bezoek dierentuin Zoologischer Garten 16 okt.: bezoek dierentuin Tierpark Berlin Friedrichsfelde 17 okt.: terugreis Berlijn - Rotterdam; a fscheidsdiner (22.00 uur aankomst Rotterdam) Prijs:
ten h oogste f 620,- (afhankelijk van aantal deelnemers)
Eé n -persoonskamer: f 80,- toeslag
Verhuur van mobiele kranen t/m 200 ton
Touroperator:
Hoogwerkers • Vorkheftrucks
Arrangement:
Europa Express B.v'Nermaat, Hellevoetsluis
3 dagen halfpension in een 3-sterrenhotel op de Alexanderplatz.
Niet inbegrepen: toegang tot de tuinen.
~.
CIÓTIA IT TRANSPORT
vlaardingweg 22 3044 CK rotterdam tel. 010 • 437 57 77* fax 010·4621295
Nog niet alle details over deze bijzonder interessante meerdaagse dierentuin-reis zijn, bij het ter perse gaan van dit nummer, bekend (o.m . toegangsprijs van beide tuinen). U wordt dringend verzocht u zo spoedig mogelij k na het verschijnen van dit Vrienden nieuws aan te melden voor deze reis. Het te betalen bedrag dient u over te schrijven naar postrekening 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blij dorp , afd. Excursies, Kortedreef 48 te Rotterdam onder vermelding van: "Berlijn 1994". Geeft u alstublieft met de code: "lP" aan dat u uitdrukkelijk een éénpersoonskamer wenst. De giro-over schr ijvin gen dienen uiterlijk 23 juli 1994 te zijn ontvangen. Bij onvoldoende belangstelling zal de reis geen doorgang vinden, d.w.z. bij minder dan 40 deelnemers. Zoals altijd worden de aanmeldingen in volgorde van ontvangst behandeld. De vele Vrienden die al eerder duidelijk kenbaar hebben gemaakt deze fantastische trip te willen meemaken, worden als eersten op de deelnemerslijst geplaatst. Een uitgebreidere mailing over de reis zal volgen . De Zoologischer Garten Berlin met z'n fenomenale collectie dieren viert, zoals u wellicht bekend is, dit jaar zijn 150-jarig jubileum . Het befaamde Tierpark, bijna 40 jaar oud, heeft na de "Wende" een ware gedaanteverwisseling ondergaan.
yRlENDENNlE liI\1s 13
Nieuws uit andere dierentuinen.
Een stukje nostalgie (12)
GEEN SCHOKKEND NIEUWS UIT L.A.
In maart 1972 nam diereninspecteur C. van Doorn na een dienstverband van ruim 52 jaar afscheid van de Diergaarde om van een welverdiend pensioen te gaan genieten. C. van Doorn kwam in 1920 (een jaar later werd schrijver dezes geboren) als hulpje bij het voedselmagazijn in dienst van de Rotterdamse Diergaarde, toen nog gelegen aan de Kruiskade. Door zelfstudie klom Van Doorn op van oppasser, hoofdoppasser, dierenopzichter tot algemeen inspecteur van de levende have. Ouderen onder de lezers zien hem in gedachten nog gaan, fietsend door de tuin met aan zijn zijde z'n trouwe assistent Janus v.d. Berg. Bladerend door de jaargangen van "Blij dorp-Geluiden" komt men in wel bijna elk nummer een artikel van zijn hand tegen, altijd geïllustreerd met foto 's, want het fototoestel droeg hij altijd bij zich. Hij was n.l. een fervent fotograaf. Bij zijn afscheid werd ter ere van hem, niet alleen in verband met zijn lange staat van dienst, maar als gerespecteerd dierenkenner en raadgever voor vele dierentuinen en als publicist voor zijn vele artikelen in binnen- en buitenlandse tijdschriften de "Cornelis van Doorn prijs" ingesteld. Deze prijs zou, zo lag het in de bedoeling, minimaal eenmaal in de twee jaar worden toegekend aan een man of vrouw die zich op dierkundig gebied als "selfmade man", dus zonder universitaire opleiding, verdienstelijk heeft gemaakt. De eerste die de "Cornelis van Doorn De heer C. van Doorn prijs" in ontvangst mocht nemen was de heer A. Hoogerwerf uit Bakkum (NH ). Dit voor z'n verdienste op het gebied van natuurbescherming in het voormalig Ned. Indië en later Indonesië. De heer Hoogerwerf heeft meer dan 200 publikaties op z'n naam staan op het gebied van de ornithologie en de natuurbescherming. Het voornaamste is wel het in 1971 verschenen boekwerk "Udjung Kulun the Land ofthe Javan Rhinoceros". Op 12 februari 1973 ontving de heer Hoogerwerf in het bijzijn van de heer Van Doorn de "Cornelis van Doorn prijs", bestaande uit een bronzen plaquette en een geldbedrag, uit handen van de toenmalige voorzitter van de Diergaarde Prof. Dr. W.M. van Hof. Een jaar later, namelijk op 22 maart 1974, viel de prijs ten deel aan de heer E.J. Nieuwenhuis uit Rotterdam. Hij kreeg de prijs voor zijn grote verdienste op het gebied van de entomologie en speciaal vlinders uit Mrika en Indonesië. Ook de heer Nieuwenhuis heeft vele artikelen gepubliceerd, die voor de wetenschap van groot belang waren. Drie jaar later t.W. op 25 maart werd de "Cornelis van Doorn prijs" uitgereikt aan de heer W.J.F. Mörzer Bruijns uit Bussum. Een zeeman in hart en nieren en commodore op het m.s. "Oranje" van de Stoomvaart Mij. Nederland. Op zijn vele reizen observeerde de heer Mörzer Bruijns zeevogels, walvissen en dolfijnen. Zo maakte hij meer dan 5000 kaarten waarop aangetekend was welke soorten en aantallen en waar hij walvissen had waargenomen. Naast meer dan 50 publikaties over walvissen en dolfijnen verscheen van zijn hand het boek "Field Guide of Whales and Dolphins". Ook een groot
De aardbeving die Los Angeles op 17 januari 1994 trof, heeft voor de Los Angeles Zoo ( 1500 dieren) gelukkig weinig schokkende gevolgen gehad. Vergeleken bij de schade door zovele "Angelenos" geleden, een geweldige meevaller! Tegen zonsopgang arriveerden de eerste stafleden in de dierentuin om er de schade op te nemen. Om h alf 8 waren de dierenartsen aan het werk. Het zou een hektische dag worden voor de gehele Zoo-gemeenschap. Vrijwilligers hielpen vele uren met puin ruimen en schoonmaken. De schade toegebracht aan de collectie dieren bleef beperkt tot een paar verliezen. Twee Kongo-pauwen raakten op het moment van de 6.6 - schok zo in paniek dat ze zich, naar later zou blijken, dodelijk aan de wanden van hun verblijf bezeerden. Een al onder behandeling zijnd ernstig ziek klauwaapje stierf uiteindelijk door onderkoeling. De verwarmingslampen waren door een elektrische storing immers uitgevallen! Voor de hogere soorten primaten (gorilla, orang-oetan en chimpansee) is de natuurramp uiterst "stressy" geweest. Diarree kwam bij deze dieren veelvuldig voor. De orangs weigerden te gaan slapen in hun nachtverblijven; ze werden door in allerijl geschonken dekens warm gehouden. Door de vele na-schokken bleven de gorilla's lange tijd behoorlijk "opgefokt". De dierenarts vond dat antilopen als boshokken duidelijk "behekst" waren. Hij voegde er echter aan toe dat vele andere dieren waarschijnlijk subtieler en minder zichtbaar op de aardbeving reageerden. De Zoo ging op 18 januari weer open. Thegang vrij. Ongeveer 200 inwoners van Los Angeles beschouwden de dierentuin die dag als een "peaceful refuge" (= vredig toevluchtsoord). (Al weer een tijd geleden werd in de Metro Miami Zoo ten gevolge van een zware aardbeving voor tientallen miljoenen guldens schade aangericht.)
Vrij naar bericht uit "Zooscape", March 1994, Vol. XVII, no. 8.
\\D
H. van Dongen steigerbouw groep
MONTAGE EN DEMONTAGE VERHUUR VERKOOP ADVIES
-
Ohmweg 6 - Spijkenisse - Tel. 01880-18133 - Fax 01880-18873
yRIENDENNlElJWS 15
aantal vertalingen staan op zijn naam. Met deze achtergrond werd besloten hem de "Cornelis van Doorn prijs" toe te kennen. De heer J. Vlasblom uit Rotterdam was de vierde in de reeks die op 28 september 1979 de prijs in ontvangst mocht nemen. De heer Vlasblom is 25 jaar voorzitter geweest van de Aquariumver. "Aqua Terra", was tevens hoofdbestuurslid van de Nederlandse Bond Aqua Terra en heeft 22 jaar als Bondskeurmeester gefungeerd. Ontelbaar zijn de adviezen die hij heeft gegeven aan bedrijven, instellingen, scholen en allerlei aquariumtentoonstellingen in den lande en in Diergaarde Blijdorp was hij een graag geziene figuur. Zijn boek "Beginregels bij het aquarium houden" beleefde zelfs een 4e herdruk en ook het boekje "Aquarium op school en in huis", uitgegeven door Blij dorp, is door de heer Vlasblom geschreven. Een "selfmade man" pur sang. Ook deze maal was het Prof. Dr. W.M. van Hof die hem deze onderscheiding overhandigde. Elke natuurliefhebber zal zich ongetwijfeld Jan P. Strijbos weten te herinneren. Niet alleen zijn vele radio-praatjes, maar ook de zeer, zeer vele lezingen over vogels en de natuur (ook menigmaal voor onze abonnement-houders) trokken altijd veel luisteraars en bezoekers. Tevens schreef hij vele boeken over vogels en de natuur. De heer J.P. Strijbos kreeg op 13 mei 1982 de 'Cornelis van Doorn prijs' uit handen van de voorzitter van het Diergaarde bestuur de heer J.S.C. Schoufour op grond van het verbreiden van de kennis op het gebied van vogels en z'n inzet voor de bescherming van enkele natuurgebieden. Twee jaar later en wel op 20 december 1984 werd de prijs uitgereikt aan de heer P. Steltman, toen directeur van het Instituut voor Natuureducatie (I.v.N.) uit Amsterdam. Heel bekend van het N.C.R.V. televisie programma "Ja Natuurlijk" en die op zijn eigen wijze vertelde , middels dit medium, hoe men de natuur kan beschermen en behouden. Het was de 6de maal dat met alle publiciteit daarom heen via de radio en de pers, de "Cornelis van Doorn prijs" werd uitgereikt. Tweemaal heeft de heer Van Doorn het mogen meemaken aanwezig te zijn bij het uitreiken van de naar hem genoemde prijs. Op 8 oktober 1975 is de heer Van Doorn overleden en voor zover mij bekend geldt dit inmiddels ook voor de heren Hoogerwerf, Nieuwenhuis en Strijbos. Nu, na bijna 20 jaar, is niet alleen de persoon, maar inmiddels ook de "Cornelis van Doorn prijs" in de vergetelheid geraakt. Even maar wordt, middels dit nummer, één van de vele evenementen uit de 50 jaar Blijdorp-geschiedenis er uit getild. Na het lezen hiervan verdwijnt ook "Vriendennieuws", hetzij in een opbergmap, of in een la, of bij het oud papier. Zo is het met alles en dus niet alleen met de "Cornelis van Doorn prijs".
~n
Ohr./mevr: .. .. .. ... _. . . .. _ ..... . . . . ... . . . .. ... . .. .. .. . .. .. . .
bij
in het extra hoge bezoeet eerst (drie) okapi's de , zoogdiersoorten (4.629) t Zaïre. Gesplitst in zes .akt door Lemurenhaus, ! vloer van de publieks,ring voor mens en dier
Adres: . Postcode/plaats: .... . . . ... . .
K. van Zwieten
Geboorte datum:. Giro/bankrekening: ........ . .... . . . . .. . . Telefoon : Ik betaal na ontvangst van een acceptgiro.
;..ooJ" tt-s'i",
F7A LJ M
1
Aangemeld door het lid:
LIA~ l"'W4 .~
OFFICE PRODUCTS B.V.
ROTTERDAM: Sch;eweg 45 51 OUD-BEIJERLAND: Adm . de Ruyterstr. HELLEVOETSLUIS: Rijksstraatweg 286
DEN HAAG
Ohr./mevr.: Telefoon: .. . . ... .... . . .. . . .. . . . . ... .
58
tel:
01860-
tel:
01883-
Ln . v. Nieuw Oost Indië 88 tel: 070 - 347
yRIENDENNIElJ\\IS
17
aantal vertalingen staal Doorn prijs" toe te kenn september 1979 de prijs van de Aquariumver. "l Terra en heeft 22 jaar a gegeven aan bedrijven, . in Diergaarde Blijdorp houden" beleefde zelfs e ven door Blijdorp, is do maal was het Prof. Dr. ' hebber zal zich ongetwi; jes, maar ook de zeer, ZE nement-houders) trokke vogels en de natuur. DE handen van de voorzitt. verbreiden van de kenn; tuurgebieden. Twee jaal Steltman, toen directeu kend van het N.C.R.V. middels dit medium, ho met alle publiciteit daal reikt. Tweemaal heeft d van de naar hem genoel mij bekend geldt dit inn na 20 jaar, is niet alleen" telheid geraakt. Even n jaar B1ijdorp-geschieder zij in een opbergmap, ol de "Cornelis van Doorn
K. van Zwieten
108 Blijdorp-vriend(innJen bij de Keulse Doeken! OLOGISCHER GARTEN LN
Op zaterdag 7 mei j.l. voerde de traditionele voorjaarsexcursie naar de in 1860 geopende Zoologischer Garten Köln. Het oppervlak - oorspronkelijk 5,8 ha beslaat tegenwoordig 20 ha, waarop vorig jaar 1.541.397 bezoekers werden geteld. Deze hoge score was te danken aan de tentoonstelling over dinosauriërs , waarmee wij in 1990 in Leiden en in 1992 in Rotterdam kennis konden maken. Van deze diergroep bestaan geen directe vertegenwoordigers meer, echter twintig jaar geleden kon in Keulen de Brughagedis bekeken worden, welke al 200 miljoen jaar ongewijzigd weet stand te houden op de Nieuwzeelandse eilanden. 1-_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _-' Momenteel is deze soort in een fraai geoutilleerd verblijf in de Berlijnse dierentuin te zien. Dankzij de inkomsten ten gevolge van het extra hoge bezoekersaantal in 1993 zal weldra een verblijf gerealiseerd zijn, waarin voor het eerst (drie) okapi's de uit bijna 600 soorten bestaande collectie gaan verrijken. Van de nu levende zoogdiersoorten (4.629) is 10% der grotere soorten pas na 1900 'ontdekt', waaronder de Okapi uit Zaïre. Gesplitst in zes groepen, werden met ervaren rondleid(st)ers, boeiende wandelingen gemaakt door Lemurenhaus, Urwaldhaus en Südamerikahaus. In het eerste - in 1973 geopend - is de vloer van de publieksruimte bedekt met een dikke laag houtsnippers, wat een weldadige ervaring voor mens en dier blijkt te zijn. Tijdens ons bezoek waren de dieren minder actief, wegens hun middagdutjes. Vrijwel alle exemplaren van de veertien hier verblijvende soorten halfapen zijn in Keulen geboren, waaronder de Sclater's maki met z'n turkooize ogen. Met de laatste kon al kennis gemaakt worden tijdens een Vrienden-reis naar Mulhouse in 1991. In hetzelfde gebouw huizen ook uit Z.O.-Azië afkomstige langoeren: Kleideraffen ofwel Doeken. Dankzij een gevarieerd bladeren-menu en een uitgekiende huisvesting zijn sinds 1970 een aantal jongen succesvol grootgebracht. Opmerkelijk is daarbij dat de jonge dieren de donkere neus-partij bij het volwassen worden verwisselen voor het bleekgele gezicht. Iets dergelijks kan in Blijdorp bij de Bontebok worden waargenomen. In het Urwaldhaus boeiden Laagland-gorilla's, Borneo-orang-oetan tussen computerpapier en Bonobo's met hun gedragingen. Dankzij een legaat van DM 350.000 kan binnenkort voor Bonnie & Clyde en overige Dwergchimpansees ook een buitenverblijf worden aangelegd. Een familie Bruinrugtamarins kan zich vrij door het rijk beplante mensapenhuis begeven. Een schriftelijke waarschuwing deze Zuidamerikaanse aapjes met rust te laten is niet overbodig; ook in Rotterdam verdwenen destijds Penseelaapjes uit het Reptielenhuis. In de in 1899 gebouwde Russische Kathedraal (.. ) zijn nog meer Gouden leeuwaapje primaten uit de Nieuwe Wereld te zien. Behalve yRIENDENNlEU\\1S
17
Rode springapen, Witkopsaki's en Springtamarins worden daar regelmatig Leeuwaapjes geboren. Van die soort zijn inmiddels zes exemplaren in het kader van reïntroductie naar Zuid-Amerika gebracht. Bovendien werden de laatste tijd alle statische klim-elementen door bewegende onderdelen vervangen. Dierentuin-aapjes blijken zich dan bij eventuele 'in-vrijheid- stelling' gemakkelijker aan te passen. De Keulse dierentuin beijvert zich - tezamen met verwante instellingen - om ook andere bedreigde diersoorten d.m .v. vermeerdering en bij gecontroleerde haalbaarheid terug te brengen in oorspronkelijk verspreidingsgebied als ... aan diverse voorwaarden kan worden voldaan. Een voorbeeld daarvan is de Socorro-duif, van een eiland ten westen van Mexico in 1978 volledig verdwenen. Herinvoering kan pas als àlle verwilderde huiskatten zijn verwijderd. Een dergelijk probleem geldt ook voor de fraaie witte Bali-Spreeuw, waarvoor slechts 10 km als geschikt biotoop resteert. Een gewone c. .) vogel als de Kluut, waarvan zeven exemplaren nesten bezetten, is gelukkig ook in een goed ingerichte volière gade te slaan. Trouwens, de Witvoorhoofdbijeneters uit Oost-Afrika kunnen in hun verblijf van de steile wand gebruik maken voor het graven van broedgangen en op jacht gaan naar prooi uit de bijenkast! Bij de Flamingo-voerbakken werden veel stadsduiven en eksters gesignaleerd en 's winters komen veel van de 200 in regio Keulen gevestigde Halsbandparkieten (uit Z.W.-Azië) in de tuin meeëten. Afrikaanse Maraboes, die in gevangenschap meer dan veertig jaar oud kunnen worden, komen helaas zelden tot broeden dan wel jongen groot brengen. In Keulen hebben ze kunstnesten aangebracht voor deze interessante aasetende ooievaars in een fraai verblijf wat ze moeten delen met Basterdwaterbokken. Deze antilopen, afkomstig uit moerasgebieden in Ethiopië, waar zij worden bedreigd door stroperij en drooglegging cq. versnippering van oorspronkelijk areaal, werden vanaf 1954 in 17 dierentuinen gefokt met als resultaat ruim 600 geboorten en zeer hoog sterfte-percentage. Ook dat is een probleem in dierentuinen, wat om grondige studie vraagt om de soort voor de toekomst te behouden. Bij het oudste gebouw (1863) zijn dan nog Sitatoenga's ondergebracht, waarbij het sexe-verschil eveneens door kleur en beharing opvallend is. Dáár vlakbij zijn Indische neushoorns achter pantserglas in een buitenverblijf te observeren, maar de binnenverblijven voor hen, olifanten en nijlpaarden zijn abo-
Vereniging vrienden van Blijdorp
Van Hoorn BYe BOUW- EN AANNEMINGSBEDRIJF
'Kim', gorillaman van zoo Köln.
Groenedijk 12 2903 LZ Capelle aan den Ijssel Tel.: 010 - 450 33 33 Telefax 010 - 450 1586 11IIENDENNIElJ\\;S V'- 19 '
<
minabel. Men streeft ernaar elders in de tuin een bijdetijds onderkomen tot stand te brengen. Het Aquarium!I'errarium/Insektarium werd in 1971 geopend en bevat zeer veel technische voorzieningen, welke het mogelijk maakt een grote verscheidenheid aan vissen, reptielen, amfibieën en insekten op verantwoorde wijze te tonen. Blijkens de kweekresultaten moeten verzorging en onderkomens de dieren bevallen. De informatie, die hier en elders in de tuin èn uit gidsen is te vernemen, is de aandacht waard. Angstwekkend is het Westermann-kaartje in de Aquarium-gids wat laat zien, hoe 'onze' Noordzee als stortplaats dient. Daarna nog eens langs het Rheinpanorama bestaande uit negen fasen van de Rijn - gaand, besef je dat ook veel levensvormen in het water helaas weinig goeds in het verschiet wacht. Wegens de zeer vruchtbare familie Nijlkrokodillen, geldt voor hen nu een geboortebeperking. Een donkere Tijgerpython broedt momenteel haar op 29 juni a.s. uitgerekende eieren uit. Bladsnijdermieren laten overduidelijk allerlei activiteiten zien, die, dankzij studie en inspanningen door het personeel, langdurig kijkplezier bieden. Het kan niet anders in dit bestek slechts enige 'krenten' uit de pap te memoreren. Slechts vijf uur waren ons gegund om met prettig weer in deze tuin te verblijven, te genieten van majestueus geboomte, een uitstekende rondleiding meernakend en .. op de terugreis spijtige opmerkingen vernemend, over wat men nietJbeter had bekeken. Waardering kan zich bijvoorbeeld uiten in deelname aan 'Tierpatenschaft', d.w.z. adopteer voor één jaar een olifant à DM 10.000 of een Balispree uw voor DM 100. Dan drukken de 'onderhoudskosten' wat minder zwaar op de onderneming, die al zoveel doet om haar doelstellingen waar te maken. De zéér informatieve kwartaal-uitgave 'Zeitschrift des Kölner Zoo' kan ook voor 11 een stimulans zijn vaker (met Blijdorp-abonnement) in deze dierentuin kennis te nemen van de grote rijkdom die ons nog resteert en die wij moeten .. beheren. Kees de Grijp
Nieuws uit Diergaarde Blijdorp De belangrijkste wijzigingen in het dierenbestand van Diergaarde Blijdorp in de maanden februari en maart 1994 waren de volgende:
ONTVANGEN: vogelspin, groene trekkervis, blauwe trekkervis, Picasso-trekkervis, koningin-trekkervis, tapirvis, 2 Helena-klimslangen, toornslang, 2 baardagames, struisvogel, 6 zwartvoetpinguins, 4 Irene-buulbuuls, 2 grote zaagbekken, zwarte zwaan, 2 Koklass-fazanten, kraaghoen, stekelstaarthoen, 8 zilverreigers, roezetvleermuis, 2 doodshoofdaapjes, 1 Zuideuropese wolf, Arabische oryx, takin.
GEBOREN: wandelende takken, 7 vieroogvissen, 6 bruine grondhaaien, Nieuwguineese langehalsschildpad, 7 pauwoogsierschildpadden, 4 roodbuikspitskopschildpadden, 2 Afrikaanse doornstaartagames, muurgekko, Madagascarleguaan, 2 Javaanse patrijzen, 2 Smid's plevieren, roulroul, 2 Balispreeuwen, langsnavelkaketoe, rose kaketoe, 2 muskuslori's, 2 roodkuifkardinalen, manen duif, Scheepmakerskroonduif, 4 zwarte zwanen, zand wallaby, 2 rode reuzenkangoeroes, potto, 2 slanke lori's, 2 muismaki's, ratkangoeroe, 5 stekelmuizen, acouchi, 2 driekleureekhoorns, manenwolf, steenmarters, 2 vissende katten, 2 genetkatten, 4 moeraskatten, 2 Amoerpanters, Zuidelijke zeebeer, babiroesa, laaglandanoa, banteng, Schots hooglandrund, Indische antilope, 2 Arabische oryxen, 3 dwerggeiten.
VERLOREN: 2 tijgerslakken, zeepaardje, 5 zilverbladvissen , Europese boomkikker, gekleurde pijlgifkikker, 3 vierteenschildpadden, Haitiboa, hondskopboa, indigoslang, toornslang, 2 Europese flamingo's, zwartvoetpinguïn, mandarijneend, Carolina-eend, Europese brilduiker, Javaanse patrijs, Smid's plevier, Irene-buulbuul, Germain-pauwfazant, roulroul, manenduif, prachtfazantduif, 2 Balispreeuwen, dri ekleurglansspreeuw, zwarte ral, lepelaar, 2 zwarte ibissen, koereiger, purperreiger, zilverreiger, roestwangkrombektimali , geelkuifkaketoe, toco-toekan, 2 geelnekfrankolijnen, zilversnaveltangara, kluizenaarstinamoe, Tasmaanse mierenegel, 4 roezetvleermuizen, zandwallaby,
yRlENDi~lElN!s
rode reuzenkangoeroe, grijze reuzenkangoeroe, 2 slanke lori's, 2 muismaki's, slingeraap, 2 witbuikegels, 8 stekelmuizen, acouchi, Bengaalse tijgerkat, 2 Zuidelijke zeeberen, babiroesa, banteng.
VERZONDEN: 1 bruine grondhaai, 2 roodbuikspitskopschildpadden, kolenbranderschildpad, 6 landkaartschildpadden, 3 chuckwalla's, 2 Filipijnse zeilhagedissen, 4 Europese flamingo's, 4 Chileense flamingo's, 6 Molukken-ibissen, 2 zwarte zwanen, zwartnekvruchtenduif, 4 Javaanse patrijzen, 11 roulrouls, Germain-pauwfazant, 2 groene Javahoenders, Himalaya-sneeuwhoen, 4 Delacourfazanten, Lady Amherstfazant, grote hokko, 2 gestreepte muisvogels, witnekkraanvogel, rose kaketoe, 2 edelpapegaaien, 4 roezetvleermuizen, 2 toepaja's, 2 Roloway meerkatten, 1 Zuid europese wolf, 3 stokstaartjes, 1 Siberische lynx, 2 caracals, Amoerpanter, 2 guanaco's, 2 Chileense poedoes, zwarte paardantilope, 4 Kameroenschapen, 3 dwerggeiten. Hoewel het eigenlijk niet tot de hierboven beschreven periode hoort, kunnen we er natuurlijk niet omheen: de opening van Taman Indah. Jaren is er naartoe gewerkt en zelfs op de dag vóór de opening waren er nog velen in de weer om de laatste plantjes te zetten. Op maandag 9 mei was het dan zover: Bernhardine mocht samen met Prins Bernhard, naar wie zij vernoemd is, de openingshandeling verrichten, welke bestond uit het omrollen van een boomstam, waarop de tekst "TAMAN INDAH OPEN" te lezen was. Onder de genodigden waren, naast het bestuur van de Vereniging Vrienden van Blij dorp , ook vele mensen uit collega-dierentuinen. Met "Taman Indah" geeft Blijdorp, als voorlopig hoogtepunt in het Masterplan, een visitekaartje af aan de Europese dierentuinen en dit voorbeeld zal dan ook zeker navolging krijgen! Het project "Taman Indah" is echter nog lang niet klaar. Zo moet het buitenverblijf voor de olifanten nog voltooid worden en van het buitenperk voor de Indische neushoorn is alleen het naambordje nog maar verrezen. Vanaf 10 mei echter kan het publiek de olifanten weer zien en zich verheugen over het begin van een nieuw tijdperk in de houderij van deze dikhuiden. Voor velen is het nog even wennen; het echt moeten "zoeken" naar de olifanten tussen de planten. Wie wat langer kijkt zal ze niet alleen ontdekken, maar ook zien dat de olifanten zich veel natuurlijker gedragen en geen contact meer zoeken met de mensen. Zij hebben nu wel wat beters te doen, baden bijvoorbeeld! Naast de talloze planten leven er in Taman Indah ook nog andere dieren als neushoornvogels, Indische neushoorns (voorlopig alleen het vrouwtje; Nico blijft nog even op zijn oude stek tot het buitenverblijf klaar is), Maleise tapirs, tijgerpythons, mutslangoeren en driekleureekhoorns. Die laatsten zorgden overigens nog voor een primeur in februari; in die maand werd er, nog in het Henri Martinhuis, voor het eerst een driekleureekhoorn geboren. Diergaarde Blijdorp ontving in 1993 een stelletje van deze dieren, om ze in 1994 in Taman Indah onder te brengen. Het jong werd eind maart voor het eerst gezien en was toen naar schatting al zo'n 7 weken oud. Nu we het toch over het Henri Martin-huis hebben; op het moment is er daar sprake van een nogal flinke leegloop aan soorten. In februari stierf daar de laatste Tasmaanse mierenegel en vertrokken de laatste Roloway-meerkatten naar de dierentuin van Les Sables d'Olonne in Frankrijk, als laatste poging om met deze soort in gevangenschap te fokken . Alle dieren van deze soort zitten nu daar in de buurt. In mei verhuisden de mutslangoeren en 2 van de 3 driekleureekhoorns naar Taman Indah. Vooral in het eerste deel van het Henri Martinhuis is er wat veranderd, daar staan nu 2 verblijven leeg. De withandgibbons proberen echter meteen de opengevallen plekken op te vullen; zij zorgden de dag na de opening van Taman Indah voor een nakomeling. Zoals in het vorige Vriendennieuws bij de rubriek geboorten al vermeld werd, werd de vissenpost op 10 januari blij verrast met piranha-eieren. De eieren werden fanatiek door de volwassen piranha's beschermd. Een deel van de eieren werd uit het aquarium gehaald en in een aparte kweekbak gezet. Op 15 januari kwamen de eerste jongen uit het ei: een primeur voor Blij dorp ! Inmiddels is het aantal jonge piranha's opgelopen tot 15. In februari vond eindelijk de lang verwachte wolvenruil plaats. Zoals bekend leefde wolvin Roza samen met haar broer Doerak en om die reden moest ze dan ook verhuizen. De nieuwe wolvin is afkomstig uit Jerez Zoo in ZuidSpanje en dat is tevens de nieuwe verblijfplaats van Roza. Na een korte quarantaine-periode bewonen de 2 wolven nu samen de vallei; als het echt snel klikt kunnen we in theorie nog dit jaar jonge wolfjes begroeten! Zoals de Vrienden die op de Algemene Jaarvergadering waren al hebben gehoord en zoals de regelmatige bezoeker al heeft gezien, vorderde de bouw van het nieuwe, door de Vrienden betaalde kuifhertjesverblijf niet zoals was gepland. Wat Blijdorp zelf betreft zijn er geen problemen, maar er moest eerst met de gemeente overeenstemming worden bereikt over het zoge-
yRlENDENNlEil'MS 21
naamde "beeldkwaliteitplan". Hierin zijn uitgangspunten vastgelegd voor de verdere vormgeving van het Masterplan. Inmiddels zijn de problemen opgelost en werd de bouw weer voortgezet; het zal binnen afzienbare tijd klaar zijn. In maart is er weer een gedeelte van de Rivièrahal gerenoveerd en wel direct achter de linker ingang van de Rivièrahal, tegenover de anaconda's. Het betreft een nieuw onderkomen voor 2 soorten boa's; de Madagascarboa en de groene boomboa. Verder huizen er 2 soorten haaien; de pyamahaai en de pofadderhaai, en drie soorten slangen; de Helena klimslang, de groene klimslang en de San Francisco lintslang. Deze renovatie maakt deel uit van een project om langzamerhand alle verouderde verblijven in de Rivièrahal te vervangen. Bij de nieuwe verblijven is ook dit keer weer veel ruimte vrijgemaakt voor educatie. De terraria van de anaconda's staan als volgende op het programma. Financieel gezien het grootste nieuws van de afgelopen maanden was natuurlijk de toekenning van 12 miljoen gulden door de overheid voor de ontwikkeling van het Oceanium. Hiermee is de Diergaarde zeer ingenomen, niet alleen vanwege de hoogte van het bedrag, maar ook omdat het een erkenning is van Blijdorp als grootste publieksattractie van Rotterdam. Overigens zijn de totale kosten voor het Oceanium nu geraamd op ca. 45 miljoen gulden, hetgeen slechts een hele ruwe schatting is, omdat het project zich nog in een beginstadium bevindt. Voorwaarde voor deze toekenning is wel, dat er dit jaar een begin gemaakt wordt, maar dit is natuurlijk geen probleem. Er kan vast wel ergens een keer een spa in de grond in het RoeI Langerakpark. Voor de katachtigen betekent 1994 nu al een vruchtbaar jaar; in de maanden februari en maart werden er in totaal elf jongen geboren van 5 verschillende kattesoorten uit Azië en Afrika. De moeraskatten spanden de kroon met 4 jongen, de Amoerpanters, de genetkatten en de vissende katten kregen er ieder twee en de Bengaalse tijgerkatten één. Al deze soorten zorgden in Blijdorp al eerder voor nageslacht, maar voor de Amoerpanters was het de eerste keer dat ze in het nieuwe verblijf, ook weer een geschenk van de Vrienden, jongen kregen.
Gegevens vnl. ontleend aan: Nieuwsbrief, Interne Mededelingen, Persberichten, allen publikaties van de Diergaarde.
yRlENDENNIElJ\\iS
23
O~~
-Q
~~ CARMEN HALLElVS
1.F2~
Speciaal slagerij in ISC gekeurd Runder- , varkens- en kipscharrelvlees Tevens scharrelvleeswaren
W~ Il.t:
~-4-
VOO#" tI . . .n 'tiJd 0 . . voo.. tll)eerilJk sclwt,n'e1V1e4s . . ki~n'1'
-
=
<=>
=
~ ~
-
~
NL. 5.221
Scharrelslagerij Dolf en Carmen Hallensleben Burg. Baumannlaan 142a - 3042 AG Overschie - Tel.: 010-415 76 83 .' ."
Hobby
CENTRUM
MAGAZijN BLïdoRp
~ H. Mourik en
Zn
Specialist in Aardappelen, groente en fruit. Vers gesneden rauwkost, vruchtensalade en stamppotten. Statensingel 127 3039 Lj Rotterdam 'B' 010 - 4661671
~~~~~~
De Vriend voor uw ogen en oren.
I
!S~C~!O~E~
t ~S ~t" t e~n'we'~g , i(n', ' .R~Qt(n d ~ç,,/ O ~ O • H66'O"$2!
.basilon Waalstraat 45 3131 CS Vlaardingen Voor informatie:
'ft
010-4354407
Fax: 010 - 435 21 17
BEDEKKING RENOVATIE ISOLATIE REPARATIE ONDERHOUD
I AK
alle soorten zinkwerken !
DE MEEST ALLROUND DAKBEDEKKER UIT DE REGIO!!! \ 'RIL~DENNlEli'IIS 24
Interview met Kuno Bleijenberg, Curator zoogdieren van Diergaarde Blijdorp (Slotaflevering) Fokken met ups-endowns: ijsberen, okapi's, kleine panda's en ....Bernhardine. Die durf om de natuur haar gang te laten gaan, .... , geef daar met betrekking tot de fok nog 'ns een voorbeeld van.
NobElsTRAAT 112 7079 SP ROnERdAM TElEfoON 010 ' 466 71 80 GEREEdsCHAppEN • IJZERWAREN ElEkTRA • SANiTAiR • VERF • SlEUTElsERViCE
Een ijsbeertje aan de fles is alleen maar leuk voor de foto ..... !
Laat ik voorop stellen dat we nooit onverantwoorde risico's nemen. Met de ene diersoort zijn we voorzichtiger dan met de andere. We nemen dus selectieve risico's. Bij de ijsberen hebben we er 6 jaar over gedaan alvorens succes te oogsten, en nog gaat het niet altijd goed, zoals je weet! Het proces naar het succes bij de ijsberen-fok is een zaak van een heel team geweest. Van de Biologische Dienst, van de mensen op de post en van mijzelf. Achteraf zou je kunnen zeggen dat het leerproces wel veel ijsbeertjes heeft gekost. Ik heb echter nooit spijt gehad van onze handelwijze. Ons denken op dit gebied heeft een totale evolutie doorgemaakt. Het basisprincipe moet zijn - ook bij andere diersoorten zoals gorilla's en bepaalde hoefdieren - : voorkom zoveel mogelijk flessekinderen. We nemen dus , in tegenstelling tot vroeger, geen dieren meer mee naar huis (om ze daarna weer in de groep terug te brengen). Als een dier toch aan de fles komt, heb je iets fout gedaan! We hadden bij de ijsberen tussenbeide kunnen komen door de moeder te verdoven en het kleintje van haar te scheiden. De juiste ijsbeer-moedermelk-samenstelling zou zo door ons in een namaak-produkt aangemaakt kunnen worden. Toch hebben we steeds doorgezet en er niet aan toegegeven het jong van de moeder af te halen. Voor dat moeilijke standpunt heb ik hard moeten knokken. Een ijsbeertje aan de fles is alleen maar leuk voor de foto .... .! 't Is een kortstondig succesje in de pers. Met het diertje zal het niks meer worden: het zal zich in zijn verdere "leven" a-sociaal, vaak stereotiep gedragen. In plaats van je energie te stoppen in het kunstmatig grootbrengen van dieren, moet je al je aandacht richten op yRlENDENNlElPi.IS 25
het verbeteren van de voorwaarden die nodig zijn voor een natuurlijke fok (verantwoorde paarvorming, goede voeding, medische zorg en huisvesting).
Zijn er "moeilijke" dieren? Ik bedoel: qua fok problematische dieren? Okapi's vormen toch wel een apart geval. Ondanks de enorme energie die dierentuinen in de fok hebben geïnvesteerd, ging en gaat 't nog steeds niet goed. En wisten we nu maar waarom .... ? Er zit weinig lijn in de sectierapporten, geen samenhang in mogelijke doodsoorzaken. Het is altijd wat anders .... (bijv. een dood dier door transport). Kortom, we komen niet "omhoog": het bestand in dierentuinen blijft constant maar rond de 60/70 exemplaren liggen. Daarbij komt dat okapi's een geringe vruchtbaarheid en een lange draagtijd hebben. Het maakt de vooruitzichten op een gezonde en groeiende populatie in de dierentuinen er niet beter op! Ik vind, trouwens, dat er eigenlijk geen lastige dieren zijn. Het is zo makkelijk om een dier de schuld te geven. Wij mensen zijn verantwoordelijk voor de ons toevertrouwde dieren en we moeten proberen die voorwaarden te scheppen die het dier in zijn waarde laten en stimuleren tot een natuurlijk, stressvrij leven in de dierentuin.
Blijdorp's prominente voortrekkersrol in fokprogramma's (de laatste jaren EEP's genoemd) wordt alom geprezen. Het door de Diergaarde "world-wide" gecoördineerde stamboek voor de kleine panda is een groot succes geworden. Hoe is dat te verklaren? Als de tuinen zich consequent aan de door ons opgestelde richtlijnen (bijv. ten aanzien van huisvesting en voeding) houden, ga je met je fokresultaten in zo'n stamboek automatisch met sprongen vooruit. De verhouding geboortes (nataliteit) - sterfgevallen (mortaliteit) is dan ook zeer sterk verbeterd de laatste jaren. De cijfers zijn zelfs zo goed geworden dat we binnen 5 jaar problemen zullen krijgen bij het plaatsen van panda's in collega-tuinen. Er is, immers, maar een beperkte ruimte beschikbaar. In dit opzicht vormt deze populatie-beheersing voor de panda het luxe probleem van een heel goed georganiseerd stamboek.
"Bernhardine".... ? De geboorte van "Bernhardine" was een echt hoogtepunt in mijn loopbaan. 't Was hier, 10 jaar geleden, een compleet gekkenhuis! Maar...., als je diep in mijn hart kijkt, ben ik, eigenlijk, altijd nog blijer bij een onverwacht fok succes van een Z.g. "moeilijke" diersoort, bijv. van een Tasmaanse buidel duivel. "Bernhardine's" geboorte was, nuchter bekeken, een gepland, voor de hand liggend feit. In onze lange termijn-planning bij de olifanten was ze "ingecalculeerd". Je wist het gewoon: door in 1972 een jonge bul ("Ramon") aan te schaffen, zou alles vanzelf goed (kunnen) gaan. We moesten natuurlijk wel het geluk hebben dat hij vruchtbaar was en "springen" zou! Een goede koe ("Irrna") bleken we ook te hebben. Ik wil hier nog wel 'ns benadrukken dat ik een heel grote bewondering heb voor de fok-prestaties met zeldzame soorten op de reptielenpost. Het grote publiek heeft vaak nauwelijks weet van de successen die daar gerealiseerd worden. (Tijdens het gesprek met Kuno komt één van de medewerkers van de post binnen met de mededeling dat er een (zeldzame) Fiji-leguaan is geboren - davh).
Educatie en recreatie, het één niet zonder het ander. .. Hoe bereik je de doorsnee dierentuinbezoeker anno 1994 het best? Hoe komt, anders gezegd, de boodschap van de moderne dierentuin optimaal over? Naast al die fantastische documentaires "thuis-op-de-buis", willen we de bezoekers in Blijdorp een heel ander gevoel geven dan bij hun dierentuin-bezoek oude stijl. We bieden hun de mogelijkheid een "biotoop-gevoel" te ervaren. Bij het "ondergaan" van "Taman Indah" zal de bezoeker, daar ben ik zeker van, niet ontkomen aan een enthousiaste verwondering! De bezoeker "moet" spelenderwijs recreatief bezig gehouden worden in een prettige omgeving en, tegelijkertijd, zonder al te nadrukkelijke verplichting, educatief wijzer worden. De kunst is het om de bezoekers aan de poort, bij het
\rRlf..'"D:mUWs
verlaten van de tuin, on(der)bewust dat goede gevoel te geven iet unieks beleefd te hebben in Blijdorp ("Wat ik nou toch heb gezien .... , ik weet het niet precies, maar het was zeker de moeite w:~ard!). Het is dus ons eerste streven om onze bezoekers te verwonderen en aan te sporen te kIjken naar en op te gaan in een kunstmatig stukje natuur. Als de verwondering er is, zijn er voor wie meer wil weten de (educatieD zeer uitgekiende tekst- en beeldbebording en de voorwerpen, enz. enz. Je kunt de mensen die in Blijdorp op ontdekkingsreis naar de natuur zijn, uiteraard, niet dwingen over een dier of biotoop alles te lezen. "Lezen" in een dierentuin blijft een probleem! Dat vooral Engeland en Duitsland een voortrekkersrol bij het ontstaan en de geschiedenis van de dierentuinen hebben gespeeld, vindt mede zijn oorzaak in de hang naar verzamelen, systematiseren en etiketteren bij hun zoölogen en geïnteresseerde leken van weleer. Voor Nederland is, net als voor Engeland, België en Frankrijk, het koloniale verleden een belangrijke factor. Voor een florerende ~ierentuintraditie in Nederland is, met het voorgaande verband houdend, nog een andere verklanng te geven. Onze alerte koopmansgeest richtte zich ook op het exotische dier. Die komt tot uitdrukking in de vele (zeker vroeger) gerenommeerde dierenhandelaren (Zeehandlaar de beide Van den Brink's), maar, daarvoor nog, in het bestaan van de reizende menagerieën van Van Aken. Kuno Bleijenberg: "Hoe zuidelijker je komt, des te primitiever de kijk op het leven wordt. Zelfs in Europa is dat al te merken! In Afrika, veel zuidelijker dus, is een dier een gebruiksvoorwerp ten behoeve .van voedsel en kleding. In een "struggle for life" - situatie hebben dierenbeschenning en ethlek ~et de hoogste prioriteit. Politieke instabiliteit en economische problemen in een regio (zoals nu lil Oost-Europa) zijn evenmin bevorderlijk voor een gezond dierentuin-bestaan. De filosofie ten aanzien van het houden van dieren was er, trouwens, al zo anders dan bij ons. Een dier is ook daar een commercieel object om naar te kijken. Toch moeten die Oost-europese tuinen ook snel weer "bij" zijn. We hebben ze nodig, zeker ook vanwege de ruimte die noodzakelijk is voor goede fokprogramma's. Een populatie van 10 dieren levert immers geen levensvatbare groep op voor de komende honderd jaar."
Dierentuinen in Duitsland, Engeland, de V.S. en Nederland. Je hebt ontzettend veel dierentuinen in je loopbaan gezien. Laten we 'ns een rondje Zoo's (mèt je mening en karakteristieken) doen, "wereldwijd" en per land. Bestaat er voor jou een tuin die 't summum is? Wat dat laatste betreft: ik vind 't moeilijk daarop antwoord te geven. Elke dierentuin heeft zijn ei~en karakter en voor- en nadelen. Toch wat korte karakteristieken dan: Ik vind dat Duitse tuinen, lil het algemeen, weinig vernieuwend zijn. Zeker op het gebied van verblijven zijn 't behoudende "naäpers". Ze besteden teveel geld aan "monumenten" van gebouwen. Schoon en verzorgd zijn ze, per definitie, altijd! De tuinen van Engeland zijn meer geneigd tot vernieuwing. Achter de schermen is het er, wat de verzorging van de dieren betreft, moeilijker en rommeliger werken. Houten, moeilijk te reinigen vloeren bijv. komen er nog frequent voor. Over de zeer vele Amerikaanse tuinen is het erg lastig een algemeen geldende mening te geven. Er zit altijd veel geld in die sterk van elkaar verschillende instellingen. Met hun legaten kunnen ze veel meer doen dan wij in Europa. Sinds 10 jaar zijn er een paar heel goede, toonaangevende dierentuinen: bijv. de Bronx Zoo van ~ew.York. "San Diego" is natuurlijk een apart verhaal. Het is, zoals bekend, een prima dierentuin; lk wll daaraan absoluut niets afdoen. Maar... , ze hebben daar aan de Westkust dan ook éen klimaat dat grote (dure) bouwwerken onnodig maakt. Ze houden veel geld over voor topkwaliteit! Als de Amerik~nen bouwen, doen ze dat, met name met hun peperdure naturalistische verblijven, vaak wat kitscherig. Het is allemaal wat "overdone". Wat het toevoegt voor dier en mens, weet ik niet. Zolang het de dieren niet stoort, vind ik 't best.
En Nederlandse dierentuinen ...... ? Vergeleken met bijv. "San Diego" doen wij het hier in Nederland helemaal niet zo slecht! Als je onze successen afzet tegen hun geld en klimaat, is er zelfs alle reden voor trots. De sterke kant van de Nederlandse dierentuinen is hun vernieuwende manier van denken over en bouwen van een yroENDENNlElII\;S 27
moderne dierentuin. Hoe zijn ze de laatste jaren niet, stuk voor stuk, ingrijpend veranderd? Je kunt elk van onze tuinen bezoeken zonder in vervelende herhalingen te vervallen. Je komt bij iedere tuin steeds weer iets anders tegen.
De olifanten van Blijdorp. Kuno, vertel 'ns wat van die prachtige groep olifanten die Blijdorp de (verwende) bezoeker toont. Er zijn nog veel vragen te beantwoorden over de (goede, ideale) groep ss amen stelling bij olifanten, zowel in de natuur als in de dierentuin. Toch constateren we voorzichtig dat onze groep een duidelijke leidkoe (matriarch) mist. Een koe die, zoals vroeger de sterke persoonlijkheid "Aida", de weg aangeeft. 't Was ook niet direct te verwachten dat een aantal koeien van diverse "pluimage", - volwassen dieren met hun eigen geschiedenis en achtergrond die elkaar niet kennen - , een homogene groep met leidkoe vormt. Een echt goede groep moet natuurlijk worden opgebouwd. Wat zich nu bij ons in de groep aftekent, is een zekere homogeniteit binnen de "Rotterdamse" groep rondom de 2 Ouwehand-koeien "Raja" en "Anka" (van wie er zich 1 wel degelijk aansluit). De kans is groot dat de homogeniteit hechter wordt door het betrekken van "Taman Indah"; dat daardoor de dieren psychisch steun bij elkaar zoeken.
Geef'ns wat karakteristieken van de verschillende persoonlijkheden? "Irma", de onbetwiste fokvrouw, is een zenuwlijdster. Ze zou met haar ervaring nu aan de beurt zijn om de leidkoe te worden. Ze heeft echter absoluut niet de pretentie "de boel over te nemen". "Sonny", de oudste koe, is een droomster en dementerend.
"Ben", de jonge bul afkomstig uit Parijs, is ondeugend en gaat zich langzamerhand realiseren dat hij een man is. "Douanita" is lief; eten is heel belangrijk voor haar. "Yasmin" is alleen nog maar speels. "Bernhardine", tenslotte, is, ten eerste, enorm verwend; verder is ze eigenwijs en erg kien. Ze zal aan het eind van het jaar naar de dierentuin van Zürich gaan om daar de stagnerende fok, middels de bul "Maxi", weer op gang te helpen. De fok met één bepaalde bul moet trouwens niet tè hard gaan. Eenzelfde fokbul als vader van vele jongen geeft ook (dierentuin-) populatie-problemen!
Taman lndah ..... ? Een fantastisch biotoop voor onze olifanten! We gaan er, ook voor andere tuinen, baanbrekend werk doen en nieuwe theorieën in de praktijk brengen.
Heb je Aziatische olifanten ooit in het wild gezien? Mijn lievelingswens Aziatische olifanten in de natuur te zien is niet in vervulling gegaan, hoewel ik toch gedurende 6 weken in India ben geweest (in Afrika heb ik ze wel gezien). Er was geen tijd voor! Ik heb er veel gezien (o.a. Indische leeuwen), maar olifanten heb ik er, nota bene, alleen in een circus gezien!
Circus: een controversieel "uitstapje" in dit gesprek. Hoe staje tegenover het verschijnsel circus? Ik veroordeel circussen niet, maar ik peins er niet over om er, privé, naar toe te gaan. Ambtshalve moet ik er wel 'ns helpen. De kunsten van een paardje of honden, .... . prima! 't Is knap gedaan; ik mag dat graag zien! Maar zo gauwer sprake is van exotische, wilde dieren, verzet alles zich in me tegen het fenomeen circus. Je bent fout bezig, vind ik, als je in een dure auto rijdt ten koste van door apen of olifanten uit te voeren acts! Je gaat ons erfgoed niet exploiteren om er zelf commercieel beter van te worden. Dierentuinen, - en ik bedoel, natuurlijk, de goede, wetenschappelijk geleide tuinen -, zijn er de laatste jaren in geslaagd om hun bestaansrecht ethisch aanvaard te krijgen. Daarvoor moeten ze, elke keer weer, hard knokken. Zoals ze nu bijv. tijgers en mensapen houden, is dat alleszins moreel te verantwoorden. 't Lukt ons om serieus en geloofwaardig over te komen door alles op alles te zetten en lering te trekken uit de fouten van de "oude" dierentuin. Kan je dan, in alle ernst, nog volhouden dat een circusact met een aangeklede aap ook maar iets positiefs en zinnigs toevoegt aan de relatie mens-dier? Van zo'n act gaat toch een dier-onvriendelijk, ja zelfs dier-vernederende suggestie uit! Bovendien, die aap is (al) ten dode opgeschreven omdat hij, als hij 5/6 jaar is, afgemaakt moet worden. Hij is immers nergens meer geschikt voor.... ! Een leven in z'n eentje in een kooi, - 't ergste wat je een mensaap kunt aandoen -, wordt hem dan tenminste bespaard!
Een onvermijdelijke vraag, zeker aan jou: Wat denk je van olifanten in een circus?
'Verleden tijd'.
Laat ik, om te beginnen, zeggen dat olifanten wel wat kunnen hebben. Als je echter, zoals in een circus vaak gebeurt, een olifant op één poot op een postament ziet staan, dan mag je dat eenvoudigweg niet goed vinden! Je ziet al z'n botten in elkaar gedrukt worden. Het dier is op weg om kreupel te worden. Na zijn dood zie je dan ook dat er in zijn botten allerlei deformaties zijn opgetreden. Het sjouwen met boomstammen of het incidenteel tegen elkaar opgericht staand lopen, zoals dat in Blijdorp geoefend wordt, vind ik niet bezwaarlijk. Ze mogen best leuk bezig zijn, mits het hier maar geen "circus" wordt. In sommige (ook gerenommeerde) dierentuinen worden acts getoond waarbij de verzorger onder een olifant gaat liggen of de dieren op 2 benen laat staan. Dat hoeft, hoe kunstig ook op zich, voor mij dus absoluut niet! Onnodig ook om te zeggen dat ik de omstandigheden waaronder olifanten buiten de optredenstijd in het circus gehouden worden, al helemaal niet goed kan keuren. 't Is moeilijk zand gooien op een "asfalt-perk".
Kortom, ...... ? Ik wil me niet verbonden zien met een positief interview over het circus. Circussen zijn niet educatief. Sterker nog: ze zijn, in essentie, tegengesteld aan elke opvoedende activiteit. Ze dienen een uitsluitend commercieel-recreatief doel en zijn uit op een ergerlijke exploitatie van ons erfgoed. De andere universeel overeengekomen doelstellingen van een goede dierentuin, - conservatie en onderzoek -, worden evenmin nagestreefd. Het veel gehoorde argument-pro-circus als zou het circus met de acts inspelen op een aanleg bij de dieren, vind ik, simpelweg, flauwekul! Over, ik schat 10 jaar is het echt afgelopen met het circus met exotische dieren. Zelfs met een goed circus als Knie, dat vreselijk zijn best doet en veel olifanten-know-how heeft!
Night
"Gevangenschap'; erfgoed en inspiratie.
Wat zeg je tegen dierentuin-critici, die het dier in gevangenschap afwijzen, en tegen Z.g. "realisten" die cynisch beweren dat het einde van diersoorten, d.w.z. hun uitsterven, een evolutionair gegeven is? Als mensen het wezen van een dier in gevangenschap niet accepteren, vervalt daarmee het basisgegeven voor een vruchtbare discussie. Als ze van mij niet willen aannemen dat het begrip "gevangenschap" met betrekking tot dierentuinen een genuanceerde uitleg verlangt, valt er niet verder te praten. "Gevangenschap", - 't is een moeilijk begrip -, veronderstelt een ideale vrijheid in de vrije natuur. Het is voldoende bekend uit journaal, krant en natuurdocumentaire dat die vrijheid ("blijheid") uiterst beperkt is. Maar.... , is het niet zo dat wij "vrije" mensen - de een meer dan de ander ook de gevangenen van een beperking zijn? (ruimtelijk: wonend in een flat bijv.; anderszins beperkt). Meestal ga ik met mijn zoo-technische en kwalitatieve argumenten pro-dierentuin, kortom, met de strekking van het "verhaal" in dit interview, de discussie zelfVerzekerd en succesvol aan! Tegen slechte dierentuinen, die er, helaas, nog (maar steeds minder) zijn, heb ik ook geen verweer. De rol van dierentuinen in de strijd tegen de door ons toedoen uitstervende natuur moet, zeg ik tegen andere critici, nog veel belangrijker worden. De combinatie "dierentuinen" en "natuurbescherming" spreekt me enorm aan. Het besef dat ik een bescheiden bijdrage mag leveren aan het behoud van ons aller erfgoed, de natuur in al haar verschijningsvormen, is het ethisch basisbeginsel en de inspiratie voor mijn dagelijkse werk met dieren in Blijdorp. 't Vormt de toegevoegde waarde bij mijn fokprogramma's. Het is zeker niet de bedoeling om, eens, terugkijkend, alleen maar te kunnen zeggen: "Ik heb dieren in een beperkte ruimte gehouden en ermee gefokt om ze vervolgens dood te laten gaan!"
Het ideale arrangement voor partijen personeelsfeestjes en gezelschappen Diner met avondrondleiding
Met vriendelijke dank aan Kuno Bleijenberg, Daan van Herwijnen mei 1994
Voor meer informatie :
Diergaarde Blijdorp Van Aerssenlaan 49 3039 KE Rotterdam Telefoon 010 - 4431416
yR1ENDENNlElJ\\;S
31
Bij Multi Mail aan 't juiste adres Met onze desk top publishing computer (DTP) maken wij de mooiste ontwerpen voor uw druk- of kopieer werk. Rond zetten, rasters, kortom: onbeperkte mogelijkheden (dus ook uw zetwerk).
Multi Mail drukwerkservice is een vliegensvlugge drukkerij waar bijna alles mogelijk is. Briefpapier, enveloppen, viSitekaartjes, stickers, (kleur-) kopieën, stempels, enz. enz .. Kleine of grote oplage: ze worden met dezelfde zorg behandeld.
Op onze afdeling afwerking beschikken wij over verschillende vouw-, inbind-, brocheer-, papierboor-, nummer-, ril-, perforatieen snijmachines die uw drukwerk de beste nabewerking garanderen.
Daar schrikken wij niet van! Doordat Multi Mail alles onder 1 dak heeft kunnen wij het hele traject met vliegensvlugge snelheid doorkruisen zonder dat dit ten koste gaat van kwaliteit of prijs. Een vrijblijvende offerte of bestelling: Bij Multi Mail aan 't juiste adres.
P.S. Heeft u al eens uw kopieerprijs vergeleken met onze drukprijs? De uitkomst zal u verrassen! Multi Mail B.V. Kipstraat 35-37 3011 RS Rotterdam Telefoon 010 - 4146977 Telefax 010 -41234 11
