2010. Botanisch Blijdorp: Ravotten in de tijgerkreek 18

Vrienden nieuws Botanisch Blijdorp:

3/2010

Nieuws uit Blijdorp

5

Race tegen de klok

Ravotten in de 8

tijgerkreek

18

E

V

E

N

B

I

J

P

R

A

T

E

N

Beste Vriendinnen en Vrienden, Heeft u de nieuwe gierenrots al bekeken? Een aanwinst voor onze Diergaarde! We zijn alweer bezig voor onze nieuwe geschenken. Met overgrote meerderheid heeft u besloten dat we na de Algemene Ledenvergadering van 2011 een nieuw wasberenverblijf gaan schenken. Dat wordt straks plezierig koffiedrinken op het terras van De Lepelaar. En we kijken alweer naar 2013. In dat jaar bestaat onze vereniging 50 jaar. Dat willen we vieren met een grote kas voor Zuid-Amerikaanse vlinders en nachtdieren. Om dit alles te kunnen realiseren is het van belang dat we een ons ledental op peil houden, of liever nog uitbreiden. De laatste tijd loopt het ledental echter langzaam terug. Dat komt misschien door de economische crisis. Dat is voor ons echter geen reden om bij de pakken neer te gaan zitten!

Maraboes - foto: Peter van Norde

I

N

H

O

U

Vrienden nieuws

D

3/2010

Even bijpraten

2

Opening gierenrots

3

Nieuws uit Blijdorp

5

Botanisch Blijdorp: Race tegen de klok Najaarsreis naar Artis

Samen met Blijdorp en het promotieteam werken we er hard aan om nog beter zichtbaar te worden in de Diergaarde. U heeft misschien al gezien dat de winkel onlangs is aangepast. Met het extra afdak kan ons visitekaartje in Blijdorp zich nog beter presenteren. Verder gaat ons promotieteam binnenkort met een informatiekar de Diergaarde in. Het is de bedoeling om bij grote geschenken als de verblijven voor olifanten, ijsberen, gorilla’s en tijgers reclame te maken voor de Vrienden. Alle Vriendenborden in de tuin krijgen een opfrisbeurt, waardoor ze beter zichtbaar worden. Tenslotte wordt er op dit moment hard gewerkt aan een website, met nog meer informatie, maar ook met de mogelijkheid om direct via de website lid te worden, je aan te melden voor een reis en een bestelling te doen in de Vriendenwinkel. Heeft u nog goede ideeën om nieuwe leden te werven? Laat het ons weten! We staan open voor uw suggesties.

8 10

Marcel Kreuger, Voorzitter.

Jaargetijden! Interview met Marc Damen

11

Koud Bloed: Zeepaardjes

12

Verslag meerdaagse reis naar Denemarken

14

Limbe Wildlife Centre: van pagegaai tot chimpansee

16

Ravotten in de tijgerkreek

18

Lijn 13: Van nachtmerrie naar droom

21

Uw keuze voor 2011: wasberen

22

RECTIFICATIE In Vriendennieuws 2010-2 staat op pagina 17 een foto van een vliegende gier. Bij deze foto is abusievelijk de verkeerde fotograaf vermeld.

Mutaties in de Diergaarde tweede kwartaal 2010

23

Agenda

24

Colofon

24

2 | Vriendennieuws 3 | 2010

De correcte fotograaf is Vic Giel.

foto: Koos van Leeuwen

V

Tekst: Gerda Nijssen

R

I

E

N

D

E

N

OPENING GIERENROTS Als vrienden van de vrienden onthaald worden door je vrienden zo voelde dat ongeveer op de dag dat wij ons vriendengeschenk openden. Ik bedoel natuurlijk ons laatste geschenk aan Blijdorp, de gierenrots. Het was een snikhete dag. De ontvangst met een lekker koel blikje bij het vogelshowgebeuren was dan ook hartverwarmend. Marcel Kreuger, onze voorzitter riep het moment in onze herinnering. Een geschenk voor de gieren van, let wel, een half miljoen zo memoreerde hij. Poeh, dat is niet niks. Bovendien aangevuld met een bijdrage voor het gierenproject in Azië van nog eens 10.000 euro. Wat kunnen we véél met elkaar. Marc Damen, onze directeur, toonde zich dan ook zeer verheugd met onze steun. De directeur beloofde ook alvast dat de keuze van de vrienden via internet, voor een wasberenverblijf, in april volgend jaar geopend zal worden. En zeker zonder mankeren! Dat verblijf zal het verblijf van veel bezoekers aan het terras van de Lepelaar gaan veraangenamen. Leuk hoor, een kopje koffie of een ijsje nuttigen met uitzicht op, lievelingen van menigeen, de wasberengroep. Dan kan vervolgens, voor sommigen met enige weemoed, de oude kattenrotonde afgebroken worden. Tja, ondanks ook mijn jeugdherinneringen, een lelijke rondje met tralies dat kunnen we missen als ….. Onder leiding van Harald Schmidt, curator van de vogels in Blijdorp en (dus) gierenkenner, kregen we een speciale voorstelling van de vliegshow. Niet alles verliep zoals bedacht, zo vertelt het verhaal ver-

der. Maar eerst kijken we naar de seriema, spreek uit seriéma. U weet wel die langpotige vogels die hokken met de ara’s. Statig lopen kunnen ze erg goed, een slang doodslaan om als prooi te verorberen ook. Seriema zoekt een steen uit en slaat de slang die ondertussen in haar snavel kronkelt, vakkundig dood. Maar aangezien een plastic geval toch minder smaakt, krijgt ze als dank voor haar optreden een lekker hapje. Ook sierema’s hebben veel last van gif, dit wordt verergerd doordat ze de gewoonte hebben om alles in zijn geheel door te slikken. Vervolgens verschijnen twee paartjes ara’s. Ze scheren rakelings over onze hoofden en tonen hoe zij sierlijk hun eten verzamelen. Ara’s zijn vogels die gif kunnen neutraliseren. Dat doen zij door bepaalde soorten klei, zaden en noten te eten die maken dat ze tegengif aanmaken tegen het gif dat mensen verspreiden. Een van de ara’s heeft 17 jaar eenzaam opgesloten in een kooi gezeten, hij kon niet meer vlie-

gen, vertelt Harald. Na een lange gewenningsperiode is hij nu weer een ‘echte’ ara geworden die, zoals ara’s graag doen, een duurzaam paartje gevormd heeft met een mannelijke ara. Jammer voor ons komen er geen nakomelingen, want hij is zelf ook een mannetje. Maar samen hebben ze het erg goed. Bijzonder is dat ara’s net als wij links of rechtspotig zijn. Ze pakken of links of rechts een noot zoeken, met hun tong een zwak plekje op en kunnen de noot vervolgens kraken. Weet u wat het moeilijkste trucje is om de vogels te leren? Wachten. Wachten tot ze aan de beurt zijn. Waar doet me dat aan denken? Dan komt de karakara aan vliegen. Karakara is behalve een stad in Niger, een wijnsoort, een honden- en een prachtig zwart koeienras ook een vogel familie van de valken. Een grote vogel die ook uitstekend op de grond kan lopen. Dit is de bruine soort, drie jaar oud. Hij wordt pas met vier jaar volwassen. Zij hebben dus een lange voortplantingstijd, wat voor de soort een lastig gegeven is. Vervolgens komt de oehoe zijn opwachting maken. Zijn naam is Bupo. Het goede bericht is dat na een lange periode van verdwijning deze vogel de laatste jaren weer in Nederland broedt. De lentesite van Vogelbescherming heeft mij en velen met mij van de voortplanting van oehoes laten genieten. Maar liefst drie kuikens bracht dit oehoe paar in Nederland groot. De oehoe 3 | Vriendennieuws 3 | 2010


Naast de gieren wonen er drie paartjes maraboes. De maraboes kunnen nog niet vliegen, tot voor kort werden hun vleugels gekort. Aangezien ze in hun verblijf geen vliegmogelijkheid hadden, werden hun vliegpinnen een paar maal per jaar geknipt. Die mogen nu weer aangroeien. Dat duurt wel even. De verwachting is dat ze in het voorjaar in de nok van het verblijf vliegen. Nu deden ze al wel hun best om hoger op te komen. De grote rotsen zijn zeer in trek. Triomfantelijk staan ze zo hoog mogelijk. De verwachting is dat ze in januari, zoals in hun natuurlijke habitat, gaan broeden. Mannetjes zowel als vrouwtjes vertonen een verkleuring als teken van opwinding. In de nek ontstaat dan een rode plek en ook in de hals verschijnt een roodachtige zwelling. Hoe dat met de paring samenhangt, weten we nog niet exact. In het oude giraffenverblijf, waar ze tot nu huisden, deden ze al

wel pogingen tot nestelen. Dus dat schept verwachtingen! Het verblijf is opgedeeld in een linker en een rechterdeel. Het linkerdeel is moerassig en het rechtdeel droger. Dus links voor de maraboes en rechts voor de droge habitat van gieren. Tja, of dat zo uit gaat werken, weet ik niet, tot nu toe staan de maraboes vooral rechts. En die gieren? Ja, zowel rechts als links. De RET (Rotterdamse Elektische Tramwegmaatschappij) willen wij nog speciaal bedanken, want zij leverden oude, duurzame, palen van de trams. Bovendien zijn ze door hen zelf geplaatst, wat ook weer centen scheelde. Naast deze bewoners zijn er ook kraanvogels, al eerder buren van de maraboes in het oude giraffenverblijf, hier gehuisvest. Rustige bewoners die zeker voor kuikens gaan zorgen. Nieuw voor veel bezoekers zijn de hoornraven. Met hun rode keel en oogkas, hoogte van circa 80 centimeter en gewicht van ongeveer vier kilo, zijn ze opzienbarende vogels. Na een week mogen ook de hoornraven naar de nieuwe volière. Het zijn vogels die gezien hun grote gewicht, veel op de grond lopen. Zij zijn geen familie van de raven, what is in a name, maar van de neushoornvogels. De vrouwtjes zijn van de mannetjes te onderscheiden door de blauwe delen rond de ogen en keel. De vogels zijn na een schenking sinds vorig jaar weer terug in de collectie. Na de openingsplechtigheid werden we als vrienden onthaald door de directie. Op het terras van de Lotus serre stonden allerlei lekkernijen te wachten: vegetarische broodjes, saté met lekkere saus etc. De zon scheen, de vogels blij met hun nieuwe vliegkunsten en wij voelden ons gesterkt in ons streven om voor het jubileumgeschenk eens flink uit te pakken. Nou ja, nog meer uit te pakken!

foto: Peter van Norde

Met onze gift voor het gierenverblijf hebben we een gift gegeven aan een project in Nepal. Met onze gift bouwen ze een goede omheining en een deugdelijke watervoorziening. Zodat we weer een goede en gezonde populatie helpen opbouwen in Azië. Tegelijkertijd met de opening van ons verblijf zijn jongeren in de weer met een handtekeningactie om het project in Azië te ondersteunen. Hopelijk helpt dat

samen met onze gift de publieke opinie beïnvloeden. Samen met een prooi voor de gieren in de vorm van een dood schaap verlaten we de vrije vlucht show om het verblijf te openen. Ja, het is groot en ja het is open en uitnodigend om lekker in te vliegen. Het nieuwe gierenverblijf is indrukwekkend. De Rüppel’s en kapgieren zijn de vorige dag naar het verblijf overgebracht. Ze zijn dus al een beetje gewend aan hun nieuwe omgeving. De Rüppel’s gieren zijn een van de grootste gierensoorten. Zij hebben en vleugelspanwijdte van wel 2,5 meter. De kapgieren daarentegen is een kleinere soort. Ze woonden al een tijd samen in de volière naast de vleermuisgrot. Aangezien het beide sociale dieren zijn, gewend aan het optrekken als groep zijn ze goed aan elkaar gewaagd. Ze laten zich het kaas niet van het brood eten, zoals men dat noemt.

foto’s: Koos van Leeuwen

die Harald ons laat zien, heeft er die dag geen zin in. Het is te warm. Hij/zij is niet geconcentreerd, nergens toe te motiveren en wil ook niet meer terug naar zijn verblijf. Dat is een probleem, want de volgende artiest is een konijnenuil. U weet de kleinste van de uilensoorten. En die samen met de oehoe levert geen leuke show op. De vrije vluchtshow moet ingekort worden. Dan maar direct over naar de hoofdgasten van vandaag, de gieren. In Azië zorgt een gifprobleem voor een gevaar voor voortbestaan van de gieren aldaar. De koeien in Azië zijn heilig. Wordt een koe ziek dan gaat men ermee naar de dierenarts die daar een medicijn aan voorschrijft. Een antibioticum genaamd diclovenac. Dit medicijn toegediend aan koeien komt in Nepal, Pakistan in het ecosysteem. De gieren die de kadavers van de koeien opeten gaan eraan dood. Aangezien gieren als groep eten, gaan er per keer een aantal tegelijk dood. Dat kunnen er wel twintig tot dertig per keer zijn. Ondertussen hebben de regeringen het probleem voor de vogels onderkend en is het middel verboden. Maar daarmee is het middel, dat ook goedkoop in aanschaf is, niet onmiddellijk van de markt verdwenen. Er is een landelijk project opgezet waarbij gieren gevangen worden. Deze dieren zorgen voor nakomelingen die vervolgens weer uitgezet kunnen worden.

E

U

W

S uur zagen de verzorgers het kleintje al bij moeder drinken.

Tekst: Gerda Nijssen

Toch nog onverwacht, de verwachting was ergens tussen 1 juli en eind augustus, beviel Bangka op 20 juli van een gezonde dochter. Met een draagtijd van circa 642 dagen moet je niet op een dagje letten. Bij geboorte woog het kalf 75 kilo. Dat is relatief weinig voor een baby olifant. Bangka beviel midden in haar kudde zoals de gewoonte is. Nieuw is dat zij buiten beviel. Sinds kort kunnen de olifanten ervoor kiezen om ’s nachts buiten te blijven. Dat kan dankzij een afgeschermd terrein vlak ach-

ter hun binnenverblijf. Het buitenterrein is bedekt met aarde en heeft niet zoals binnen een betonnen bodem. Het vruchtwater maakt namelijk dat het beton spiegelglad wordt. Het is dan voor de pasgeborene lastig om overeind te komen in die gladde smurrie. Door de buitenbevalling had dit kalf meer houvast en stond ze gelijk, alhoewel nog een beetje bibberdebibber, op vier poten op de aarde. Dat scheelt veel moeite en meer energie om de nieuwe wereld te begroeten. Na een

De vreugde is natuurlijk weer heel groot, zeker omdat het een vrouwtje is. Die kunnen lang bij de kudde blijven. Dit is de 14e bevalling in Blijdorp. Vader Timber die voor het eerst vader werd, was op afstand getuige van het gebeuren. Ook hij kwam 12 jaar geleden in Blijdorp ter wereld. Velen van u zullen zijn vader Ramon nog kennen. Moeder Khaing Phyo Phyo is verhuisd naar Antwerpen. Bangka, moeder Irma en vader Alexander, is ook al in Rotterdam geboren. Alexander verhuisde naar Amersfoort, maar Irma blijft voor altijd bij ons. Er staan nu dus drie generaties in Taman Indah. Irma is met haar 40 jaar een waardige grootmoeder. Op de webcam, waar ik de volgende ochtend na een mailtje mijn nieuwsgierigheid kon bevredigen, zag ik de tantes, nichtje Tonya en oma van vreugde met zand gooien. Zeker nicht Tonya moest iedere keer weer even met haar slurf aan die kleine snuffelen. Bangka blijft er rustig onder en doet net of het haar zoveelste jong is. Het publiek kwam massaal langs op kraamvisite. Een welkome aanvulling op het tegenvallende bezoekersaantal in het voorjaar. Tenslotte moet er wel brood op de plank blijven komen.

foto: Fred van Tiel

I

foto: Fred van Tiel

Blijdorp

N


N

I

E

U

W

S

foto: Fred van Tiel

Volop jong spul Bij de zeeleeuwen zijn twee jongen geboren. Moeder Toos beviel op 4 juni van dochter Sofie. Vier dagen later kwam Erwin ter wereld. De moeder van Erwin heet Saar. Vader Billy heeft z’n best weer gedaan. De eerste tijd zijn de moeders nog volop bezig om de anderen zeeleeuwen uit de buurt te houden van hun kroost. Iedere moeder kiest een eigen zoogplekje waar de baby’s op hun gemak kunnen drinken. Vanaf de hoge uitkijkposten zijn allen zeeleeuwen mooi te zien. Sinds een paar maanden zijn de verzorgers ook weer regelmatig paraat om vragen van bezoekers te beantwoorden.

Gestreepte kittens De jonge kittens van moeder Alia zijn sinds half juli ook buiten te bewonderen. Tot die tijd konden we onze Siberische tijgermoeder met jongen alleen op een scherm bij het binnenverblijf zien en dan ook nog met enig geduld. Ze hield haar


kroost beschermd tegen al te nieuwsgierige blikken. Maar nu zijn de jonge tijgers niet meer te stuiten en vooral vanaf de brug over de grote vijver kunt u ze zien spelen. Mijn collega Trix vertelt u meer over hen in haar artikel verderop in dit blad.

Bij de Dikdiks kwam op 25 mei uitbreiding. Moeder Margot hield haar jong de eerste tijd nog binnen. Maar met dit mooie zomerweer liggen ze binnenkort lekker in zonnetje. U vindt het verblijf van de Dikdiks tegenover de penseelzwijnen en de okapi’s. Met een beetje geduld ziet u het kleinste van de antilopensoort parmantig rondlopen. In Blijdorp vindt u één van de vier soorten Dikdiks, de Kirks Dikdik. Aan de overkant is een van de vrouwtjes penseelzwijnen bevallen. Ze kreeg twee

Zeeleeuw Toos met jong Sofia foto: Diergaarde Blijdorp 2010


jongen. Net als andere zwijnensoorten zijn ook deze gestreept. Gelet op de omvang van de vrouwtjes, denk ik dat er nog meer jongen te verwachten zijn. U herkent ze aan de krijtstreep op hun rug. Het is net of ze in de weg liepen bij het trekken van lijnen op een voetbalveld. Nog op nestniveau De rode ibissen hebben het druk. Ze hebben paartjes gevormd. De volgende stap is dat zij hun nesten weer opbouwen. Dat doen ze binnen. Blijkbaar voelt het goed om met z’n allen op een kluitje te zitten. Dit typisch kolonie broedgedrag kennen we ook van bijvoorbeeld de aalscholvers en reigers. In de broedperiode trekken de ibissen hun mooiste veren aan. Hun kleur wordt zo mogelijk nog stralender en lijkt wel een oranjerode gloed te verspreiden. Sommige jongen van vorig jaar onderscheiden zich nog door een zwarte bruine nek. Toen kregen ze circa 13 jongen. Ik ben benieuwd hoeveel we er dit jaar gaan tellen. Wellicht dat het paartje zwarte oropendola’s dat de volière met hen deelt, hun broedgedrag gaat imiteren, maar daar lijkt het voorlopig nog niet op. Stokstaartjes Er moet toch echt een deugdelijk verblijf komen voor onze stokstaartjes. Niet dat ze het niet naar hun zin hebben. Sinds een aantal maanden hokken ze samen met de stekelvarkens in de krokodillen rivier. Na

een lange periode van wennen aan hun nieuwe omgeving, hebben ze het nu helemaal ontdekt. En zijn ze naar hogere gedeeltes geklommen. Dat is dus in de plantenbak! Daar graven ze, omdat dat is wat ze het beste kunnen, naar harte lust. Voor de planten aldaar geen succes. Die ontwortelen en vallen om. Tja, wie verzint een list? In de bodem van de krokodillenrivier valt niet veel te graven, daar is de bodem snel bereikt. Een ton met nieuwe ontdekkingsmogelijkheden is een tussenoplossing. Maar eigenlijk moet er ook voor die schatten een buiten-, graaf-, exploreerruimte gevonden worden. Zoomeravonden In juli konden alle abonnementshouders weer volop genieten van een rustig verblijf in een tuin waar iedereen van Blijdorp, vrijwilliger en werknemer, zich weer optimaal voor inspande. Achter de schermen spotten bij de zebra’s, de kinderen als tijger laten schminken, naar de zuiveringspompen kijken in het Oceanium, geïnformeerd worden over het wel en wee van Mare en Micas, als kleine gefotografeerd worden op een Victoria blad, onderzoeken wat al die dieren zoal eten, een tomaten- of broedplant kopen voor een luttel bedrag, dat kon allemaal. Ik hoop maar dat in tijden van bezuiniging dit fijne en voor kinderen spannende gebeuren niet zomaar verdwijnt.

Ringstaart maki’s Na de verhuizing van de Colobusapen (franjeapen) naar het nieuwe verblijf naast de servals, is er op het eiland voor de Rivièrahal een ruimte vrijgekomen. Apenheul had last met een groep maki’s, halfapen, lemuren. Er was ruzie ontstaan tussen groepen. Dat kan gebeuren. En dus zocht Apenheul een goed onderkomen voor een deel van de groep. Dat bood een mooie kans voor Blijdorp om een leuke, gezellige groep te huisvesten op de vrijgekomen plek. Met man en macht werd het eiland aangepast en werd er een nieuwe verbinding gebouwd tussen het eiland aan de kant van de brug en een kleiner eiland dichtbij het terras. Nu kunnen de ringstaart maki’s via een loopbrug naar het eilandje vlak voor de neuzen van de verpozende bezoekers hun kunsten vertonen. De introductie verliep vlekkeloos. Gelijk wilde de groep naar buiten om het eiland te verkennen. In het zonnetje spreidden ze hun armen om zoveel mogelijk warmte op hun huid te ontvangen. En dat is typisch makigedrag. Ze houden ook van lekker op een kluitje in de schaduw zitten. Dan zijn ze vanaf de brug beter te zien! Tot zover onze greep uit de nieuwtjes van Blijdorp. Mocht u iets missen, vertel het ons en wij gaan op onderzoek uit. Met dank aan: Martin de Zeeuw en Hans Huyzers (Diergaarde Blijdorp)


foto: Monique van Leeuwen

Tekst: Monique van Leeuwen-Maat

B

O

T

A

N

I

S

C

H

B

L

I

J

D

O

R

BOTANISCH BLIJDORP: RACE TEGEN DE KLOK Het is 2 juli 2010 en het is heet. Samen met André Korteweg van de botanische afdeling, ben ik op weg naar het gierenverblijf in wording. Terwijl de aannemer nog met grote apparaten aan het werk is aan de kant van de gierenrots, zijn de botanisten al druk bezig om de andere kant te beplanten. André duwt een kruiwagen met materiaal en gaat verder met de aanplant van de kuil die het moeras moet worden. Nog ruim een week te gaan voor de opening; op het dienstterrein staan nog honderden planten, struiken en bomen die de grond in moeten, dat wordt een race tegen de klok! Zo gaat het nu eenmaal bij de aanleg van een nieuw verblijf: de planten kunnen pas de grond in als al het andere werk gedaan is. Dat is jammer, omdat ze dan niet de tijd hebben om goed te settelen, maar het is niet anders. De grond is kurkdroog omdat het al een tijd niet geregend heeft. Daarom moet er flink gespoten en gegoten worden, anders zou de nieuwe aanplant het niet overleven. Als je in het nieuwe gierenverblijf staat, kun je zien hoe groot het is. André vertelt enthousiast over de planten die er staan of nog moeten gaan komen om de indruk te geven van een stukje Afrikaanse savanne. Eigenlijk geeft het verblijf twee verschillende biotopen weer: aan de kant van de rots een doornstruiksavanne en een vochtige savanne met een moeras speciaal voor de maraboes. Vrienden kiezen Weet u het nog? In 2008 mochten de 8 | Vriendennieuws 3 | 2010

Vrienden voor het eerst stemmen welk project we wilden steunen, de stokstaartjes of de gieren. Ruim 75 procent van de stemmen ging naar de gieren. Heel opmerkelijk omdat we meestal niet zo’n goed beeld hebben van deze aaseters. Maar de alarmerende boodschap dat het met de gieren in het wild helemaal niet goed gaat, was bij de Vrienden blijkbaar al bekend. Met maar liefst € 500.000 is er een prachtig verblijf gekomen voor de Blijdorp gieren. Zo kan de Diergaarde de boodschap over het belang van deze vogels en de ernst van de bedreiging van gierensoorten wereldwijd nog beter onder de aandacht van het grote publiek brengen. Sommige soorten staan op de rand van uitsterven! De Vrienden hebben ook nog eens een bijdrage geleverd van € 10.000 aan een gierenproject in het Chitwan National Park in Nepal.

In de afgelopen twee jaar heeft u in diverse artikelen beter kennis kunnen maken met de gieren. Zij zijn de ‘vuilnismannen van de natuur’ en ruimen de kadavers op die achterblijven. Bovendien zijn het heel sociale dieren en dat is voor het publiek interessant om te zien. Met de komst van de nieuwe gierenvolière, hebben ook de maraboes een beter huis gekregen. Evenals de gier, is de maraboe een aaseter. Deze minder aantrekkelijke neef van de ooievaar kent ook een sociaal leven. De maraboes broeden in kolonies in bomen of op rotsen. Zij bepalen onderling hun rangorde: de belangrijkste maraboe zit het hoogst in de boom of op de rots. Omdat zowel de gieren als de maraboes in een open gebied leven, moet daar met de beplanting rekening mee worden gehouden. Beide vogelsoorten nestelen in bomen. Aan de achterzijde van het verblijf (aan de kant van de spoorlijn) zijn dan ook drie hoge nestplaatsen gemaakt. Wat zou het fantastisch zijn als de vogels gaan broeden! Echt of nep? Bij het woord savanne denken we meestal aan een droge, stoffige vlakte met grassen en hier en daar een acacia in een fraaie parasolvorm. De savanne kent echter ook een ander gezicht. In de regentijd overstromen de rivieren en ontstaat er een

P

Crocosmia

enorm, drassig gebied. Het moeras in het nieuwe verblijf geeft de overgang aan van het natte gebied naar de droge savanne. Dit gedeelte van het verblijf is veel groener. Pollen gras met wuivende halmen zijn er te vinden. Ze hebben fraaie namen zoals fakkelgras (Koeleria vallesiana), baardgras (Bothriochloa ischaemum) en lampenpoetsersgras (Pennisetum villosum) Naast de diverse grassen, staan er ook bloeiende planten die kenmerkend zijn voor Afrika, zoals vuurpijlen (Kniphofia) en Crocosmia. Deze planten bloeien met bloemen in warme, Afrikaanse kleuren: van zachtgeel en oranje tot vlammend rood. Beide soorten zijn afkomstig uit Afrika en kunnen in ons klimaat overleven. Dat is de uitdaging voor een Afrikaans verblijf: kun je planten en bomen vinden die het in ons klimaat ook naar hun zin hebben? Als ik de beplantingslijst bekijk, staan er toch echt flink wat Afrikaanse soorten op. Opvallend bij Afrikaanse bomen en struiken is dat zij veelal klein blad hebben, waardoor ze minder verdampen. Maar niet alle struiken in het verblijf zijn echt Afrikaans. Zo staat er Buddleja globosa, de geel bloeiende vlinderstruik. Van oorsprong komt deze soort uit Zuid-Amerika. Zijn familielid uit Azië kunt u heel veel vinden in het Azië continent. De Aziatische vlinderstruiken bloeien met grote, paarse pluimen. De gele vlinderstruik bloeit met ronde knikkers van kleine, gele bloemetjes. Het smalle, zachtgrijze blad en de gele bloemen maakt deze struik geschikt als ‘look-a-like’ in het Afrika continent. Ook een ‘nepperd’ is Berberis linearfolia ‘Orange King’. Deze berberis heeft heel klein blad, stekels en zeer opvallende oranje bloemen. Daarmee doet hij denken aan Afrikaanse struiken. Om het beeld van de savanne compleet te maken, zijn er bomen geplant met een Afrikaans uiterlijk. Opvallend zijn de dakplatanen die uiteindelijk een bladerkroon als een flinke parasol moeten maken waarop de indrukwekkende gieren kunnen rusten. Deadline Op 10 juli is het verblijf feestelijk geopend. En…het was klaar! Een enorme prestatie om al die planten op tijd in de grond te krijgen en het verblijf zo natuurlijk mogelijk aan te kleden. Dat is ook heel dankbaar werk: de beplanting zorgt voor de ‘finis-

hing touch’ en maakt het verblijf pas echt ‘af’. Diergaarde Blijdorp heeft de deadline gehaald. Dat geldt niet voor uw botanische redacteur. Op 15 juli had dit artikel bij onze hoofdredacteur moeten zijn. Het is echter niet klaar als ik op 12 juli vertrek voor een vakantie naar Schotland, Ierland en Wales…. Naast diverse botanische tuinen, bezoeken we ook de dierentuinen van Edinburgh, Belfast, Dublin, Chester en Colchester. Overal zien we fraaie, nieuwe verblijven. Wat beplanting betreft, springt Dublin er met kop en schouders bovenuit. Daar proberen ze, net als in Blijdorp, met continenten te werken en passen ze ook de beplanting daarop aan. Op 24 juli zijn we weer in ons vertrouwde Blijdorp. En net als alle voorgaande jaren moeten we weer toegeven dat Bijdorp echt de mooiste dierentuin is die we kennen! Genieten In het gierenverblijf hebben de vogels hun draai gevonden. De gieren zitten op diverse takken in de bomen. Enkele maraboes zitten op de rotsen, terwijl hun soortgenoten op statige poten door het water waden, op zoek naar iets lekkers. De nieuwsgierige hoornraven wandelen tussen de struiken. De planten staan er een beetje zielig bij. Niet zo gek als je bedenkt dat het hier zeer warm en droog is geweest. En dat, terwijl wij nauwelijks zon hebben gezien en in Wales ongeveer wegspoelden van de regen. In het verblijf kan ik de maraboes bijna aanraken, wat zijn ze groot van zo dichtbij! Ik kan me nu al voorstellen hoe fraai het verblijf over twee jaar zal zijn…grote pollen wuivende grassen, vlammend rode vlakken met Crocosmia, een feest voor het oog! Om nu al volop te genieten van Afrikaanse planten, kunt u rond het Savannehuis (de ui) uw hart ophalen. Als u over de houten vlonder bij het Samburudorp omhoog loopt en aan de rechterkant naar beneden kijkt, staat het er vol met Afrikaanse schoonheden. Velen daarvan zijn als klein zaadje begonnen in de kassen achter de schermen. Op dit moment worden diverse planten gestekt en worden de zaden verzameld, om ook volgend jaar het gierenverblijf en de verblijven van servals en colobussen weer een echt Afrikaans uiterlijk te geven. Petje af voor onze Diergaarde!

Buddleja globosa

Vuurpijlen (Kniphofia) - foto’s: Koos van Leeuwen

Met dank aan: André Korteweg (Botanische Afdeling, Diergaarde Blijdorp)


V

R

I

E

N

D

E

N

NAJAARSEXCURSIE: GIRAFFEN AAN DE GRACHT, WE GAAN NAAR ARTIS… Op zaterdag 2 oktober 2010 organiseert de Vereniging Vrienden van Blijdorp de najaarsexcursie naar Artis te Amsterdam. U kunt hier weer aan deelnemen. Artis Als aan u gevraagd wordt ‘noem eens een dierentuin in Nederland’, dan roept u natuurlijk in koor (Diergaarde)Blijdorp. Als vervolgens de vraag komt om een tweede dierentuin te noemen, dan is de kans groot dat u Artis roept! Onze hoofdstedelijke dierentuin moet u natuurlijk gezien hebben. Welgelegen aan de grachtengordel en met monumenten die soms ouder dan Artis zelf zijn. Dit jaar hebben ook de giraffen toegang gekregen tot de savanne aan het Entrepotdok. Met recht dus giraffen aan de gracht. Momenteel worden zowel het vogelhuis als het apenhuis gerestaureerd en later gevolgd door uitbreiding, jawel, op verticaal niveau! Ook in het Amsterdamse weten ze van aanpakken. Hoe groot de verschillen ook zijn met Diergaarde Blijdorp, wij komen een heleboel leuke overeenkomsten tegen die wij zeker moeten zien zoals: . .

.

Artis opende in 2010 een giraffesavanne, Blijdorp in 2009; Wij schonken dit jaar de ‘Gierenrots’aan Blijdorp, Artis liep al tien jaar voor met een fraaie gierenrots; Artis bouwde een mooi wolvenverblijf, Blijdorp liep weer voor met de ‘wolvenvallei’;


.

.

Blijdorp opende in 2008 de ‘Krokodillenrivier’. Artis had al jarenlang een krokodillenrivier(tje); Blijdorp heeft een vlinderkas, Artis overtroeft Blijdorp weer met een pracht van een vlinderhal en wij als Vrienden van Blijdorp willen dat in 2013 natuurlijk weer overtreffen!

Het bekendste is wel Artis monumentale en prachtig gerestaureerde aquarium. Hoelang hebben we zelf niet op ons Oceanium moeten wachten? Artis heeft naast veel dieren (ruim 900 soorten) en planten ook een planetarium, een Geologisch- en een Zoölogisch museum. Er is zoveel te ontdekken. Kortom wie gaat er mee naar Artis? Artis is compact, korte afstanden en totaal geen hoogteverschil. Bovendien parkeren wij de bus naast de ingang. Dus iets minder goed ter been, geen probleem! De volgende punten zijn voor u van belang Minimaal/maximaal aantal deelnemers is 35/55. Besteld is een 58-persoons (verlengde)bus. Bij beduidend meer deelnemers wordt er met één grotere of twee kleinere bussen gereden. Er wordt, gezien de afstand, onderweg niet gestopt. Vertrek: 9.00 uur vanaf het Let op! het vertrekpunt is verplaatst naar het metrostation Kralingse zoom met vrij parkeren! (situatie april 2010). Met eigen auto is de opstapplaats Kralingse Zoom beter te bereiken. Bovendien winnen we tijd doordat

we naast de snelweg A16 zitten. Aankomsttijd in Artis ca. 10.30 uur. Geplande aankomsttijd in Rotterdam a. 18.30 uur. Kosten voor leden bedragen: € 30. Niet leden betalen € 32,50. In de reissom zijn inbegrepen: • de busreis Rotterdam - Amsterdam v.v.; • toegang tot Artis; • fooi voor de chauffeur; • ontvangst met een woord van welkom en met koffie/thee en gebak; • een rondleiding. Aanmelden voor deze reis Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar ING rekening 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, Dijkstraat 7-B 2675 AT Honselersdijk onder vermelding van ‘Artis’ + uw telefoonnummer en voor leden het lidmaatschapsnummer. De overschrijvingen dienen uiterlijk 25 september 2010 te zijn ontvangen. Uw overschrijving is uw bewijs van deelname. U ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen, tenzij de bus vol is. Hiervan krijgt u dan zo snel mogelijk bericht en het volledige bedrag wordt teruggestort. Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die na 25 september worden ontvangen. Eventuele restituties vinden plaats onder inhouding van € 2,50 administratiekosten.

Tekst: Theo van de Velde

JAARGETIJDEN! Een verhaal over een koude winter, een nat voorjaar een hete zomer en hopelijk een prachtige herfst. Weet u het nog? We zaten in Nederland zonder strooizout, de nieuwsdiensten gaven negatieve reisadviezen en een dagje uit zat er voor veel mensen niet in. Het aantal bezoekers bleef aanzienlijk achter bij de begroting. Na een positieve maartmaand begon de regen. Juist toen de mensen graag naar het ‘jonge spul’ wilden komen, werkten de weergoden opnieuw tegen. De zomer verliep wisselvallig. Evenementen zoals het WK voetbal en Le Grand Départ hadden gelukkig een niet al te grote weerslag op de bezoekersaantallen want in Rotterdam is er eigenlijk altijd wel een evenement. Kortom, het aantal bezoekers is ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar teruggelopen. Reden voor bezorgdheid? Misschien herinnert u zich 12 mei 2005! De eerste aankondigingen van grote bezuinigingen op vier Rotterdamse instellingen. (Blijdorp, Plaswijck, Arboretum en Nivon) De Gemeentelijke uitgaven moesten met in totaal met 1,8 miljoen verminderd worden! De Vrienden stonden als één blok op het bordes van het stadhuis. Het hielp…voorlopig. Nu zijn we vijf jaar verder

en de politiek speelt haar spel. Dit jaar werd een korting van drie ton op de gemeentelijke subsidie voor Blijdorp toegepast en volgend jaar dreigen er wéér bezuinigingen. Wat heeft dit voor gevolgen vragen wij ons af? De directeur van Blijdorp, Marc Damen, is hier duidelijk over. “Je kunt een euro maar één keer uitgeven, minder subsidie is heel vervelend. Als er bijvoorbeeld geen subsidie meer binnenkomt om het mogelijk te maken dat mensen op de Rotterdam-pas voor € 4,00 binnen kunnen, dan moeten we zoeken naar marktconforme oplossingen. In hoofdzaak is dit een keuze van de politiek. Wij willen juist graag een brede volksdierentuin blijven! De Diergaarde merkt gelukkig niet al teveel van de recessie. We zijn de laatste drie jaar redelijk constant met rond de 1,5 miljoen bezoekers en we zijn de derde attractie in Nederland. Onze bezoekersaantallen worden door meerdere factoren bepaald, zoals geboortes in de tuin en het weer. Het is niet zo dat grote projecten zoals de restauratie van de Rivièrahal op voorhand worden uitgesteld maar we letten wel op dat het financiële plaatje eerst rond is.” Dus geen reden voor bezorgdheid? “ Arctica en het nieuwe giraffenverblijf waren budgetoverschrijders”, aldus Marc. ”Natuurlijk wil ik Bokito niet gebruiken als excuusgorilla. Maar het is een feit dat zijn uitbraak leidde tot dure verbouwingen en uitstel van andere bouwplannen. Voor die bouwplannen heb je kostenberamingen maar als je er later mee begint, dan kunnen de bouwers het niet meer redden voor

het zelfde bedrag. Uitstel maakt duurder. De Vrienden hebben dat zelf ook aan den lijve kunnen ondervinden bij het verblijf voor de servals. Ook onderhoud stelt je soms voor verrassingen. Wanneer je met natuurlijke, gevoelige materialen werkt zoals bamboe etc. dan verhoog je het onderhoud. Dat is onder andere te zien aan het Aziatische moeras, waar hoognodig wat aan moet gebeuren. Het net van de grote vrijevluchtvolière (bij de vleermuizengrot) is aan vervanging toe maar kost bijna € 300.000, - Dus zijn er, naast vermindering van subsidies, altijd redenen om kritisch naar je organisatie te kijken.” Hoe ga je dat doen, Marc? “Een punt van aandacht is dat van de 1,5 miljoen bezoekers, minder dan de helft dagkaarten koopt. We hebben 125.000 abonnementhouders, hetgeen mooi is, maar ook heel veel mensen die op basis van andere afspraken en regelingen voordelig binnenkomen. De groei moeten we vooral bereiken bij de dagkaartenkopers. Hoe precies, daar zijn we nog niet uit. We zijn zeer terughoudend met het aannemen van nieuw personeel. Taken worden opnieuw ingedeeld en heroverwogen. Maar dit alles was toch al in gang gezet omdat je hoe dan ook in deze tijd kritisch naar je eigen organisatie moet kijken. We zijn op de goede weg. Ook zijn we al onze leveranciers onder de loep aan het nemen; het bleek dat hier ook nog volop mogelijkheden zaten. We willen graag de bereidheid binnen de Zakenkring Blijdorp aftasten om te zien of daar mogelijkheden zijn om projecten te adopteren. We merken wel dat bedrijven selectiever zijn als het om sponsoring gaat en in dat gat kunnen wij als A-merk en icoon voor de stad springen” Wat kunnen de Vrienden doen? “De Vrienden, maar ook de vrijwilligers, doen al heel veel. De geschenken zijn natuurlijk geweldig! Ik heb daarnaast behoefte aan morele steun; mensen die zelf ook kritisch naar hun eigen stukje durven te kijken. Het gevoel dat we samen zaken aanpakken waarbij ieder open staat voor elkaars wensen en beperkingen. Ik heb hier voor de toekomst trouwens een goed gevoel over.” Nou, Marc, als dat alles is… Bangka is bevallen van een klein olifantje en hopelijk zorgt Olinka van de winter voor een babyijsbeertje, dan wordt het nog een héle mooie herfst en winter. Marc Damen, hartelijk bedankt voor het gesprek. 11 | Vriendennieuws 3 | 2010

Moïse en Esmé in het publiekslab

foto: Jan Breedijk

Tekst: Esmé Lammerts-van Bueren en Moïse Mulder Met medewerking van Jan Breedijk

ZEEPAARDJES Het einde van het schooljaar kwam naderbij en dus werd het weer tijd voor mijn inmiddels jaarlijkse uitje met twee van mijn leerlingen. Esmé en Moïse wilden wel een stuk met mij schrijven en zij kozen voor het onderwerp ‘Zeepaardjes’. Zo togen we gedrieën richting het Oceanium in Blijdorp, voor een afspraak met Cindy Visser. Zij zou alles weten over zeepaardjes, want zij is de verzorgster van deze prachtige diertjes. De dames vroegen haar het hemd van het lijf en inderdaad, op elke vraag kwam een antwoord. De zeepaardjes hebben zelfs namen, maar dan alleen voor Cindy zelf. Tijdens een rondleiding konden de meiden zich nog even vergapen aan allerlei dingen die ze normaal nooit zouden zien in het Oceanium. Daarna was het terug naar huis en op school de boel uitwerken. Hieronder leest u het resultaat. Beschrijving Het zeepaardje is een bijzonder dier. Zijn hoofd heeft de vorm van die van een paard en een lange snuit. Ook heeft het zeepaardje een bolle buik, een lange oprolbare staart en rijen stekels die ook wel beenringen worden genoemd. Het zeepaardje heeft een skelet aan de buitenkant en aan de binnenkant, daardoor is hij voor veel dieren moeilijk om te eten. Het zeepaardje zwemt rechtop en is erg langzaam want hij zwemt met een kleine rugvin achteraan. Het zeepaardje heeft net als alle vissen ook kieuwen aan de zijkant van zijn lichaam. Hij heeft twee vinnen naast zijn buik waarmee hij stuurt. Als een van de weinige vissen kan het zeepaardje recht omhoog en recht naar beneden zwemmen. Het zeepaardje kan met beide ogen een andere kant op kijken. Dat is handig, want dan hoeft hij zich niet om te draaien. Ook kan het zeepaardje van kleur verande12 | Vriendennieuws 3 | 2010

ren en zelf patronen en tekeningen aannemen. Voortplanting paring De voortplanting van het zeepaardje is heel bijzonder. Het vrouwtje legt de eitjes in de broedbuidel van het mannetje. Het mannetje heeft namelijk een soort buidel, een broedzak. Het vrouwtje kan wel 200 eitjes in een broedzak leggen. Daar bevrucht het mannetje de eitjes. Na 4 tot 5 weken komen de eitjes uit. Vervolgens perst het mannetje de jonge zeepaardjes eruit. Dit is heel zwaar voor het mannetje en het gebeurt dan ook wel eens dat hij sterft als hij verzwakt is, aan een infectie aan de goed doorbloede buidel. Als de jonge zeepaardjes zijn geboren vullen ze meteen hun zwemblaasjes. Dat is een blaas die met gas gevuld is. Daardoor kan het zeepaardje rechtop blijven zwemmen. In de natuur moeten de jonge zeepaardjes

meteen`voor zichzelf zorgen. Helaas kunnen ze dat niet allemaal en gaan er veel dood. Maar gelukkig hoeft dat niet in Diergaarde Blijdorp daar worden de jonge zeepaardjes verzorgd. Het eten De zeepaardjes in Diergaarde Blijdorp krijgen drie keer per dag te eten. In de ochtend krijgen ze mysis, een soort garnaaltje, dat ze krijgen in diepvriesvorm. In de middag krijgen de zeepaardjes levend voer, Artemia. Die krijgen ze ook in de avond. Ze krijgen voer in een korfje. Ze kunnen dan met hun snuit het voer opzuigen , want ze hebben geen tanden waarmee ze kunnen bijten op hun voedsel. Ze eten niet altijd alles op. Daarom moeten de verzorgers als ze nieuw voer in het korfje willen doen eerst het overgebleven voer weghalen. Zeepaardjes drinken niet. Dat komt omdat de zeepaardjes er genoeg zoet water in hun voedsel zit. Ze moeten de hele dag door eten, omdat ze geen maag hebben. De Aquaria De zeepaardjes in Diergaarde Blijdorp leven in grote hoge aquaria. Dat hebben ze nodig om goed te kunnen ademen. Ze leven in zout water. Dat zoute water wordt gebracht door schepen. Die schepen varen over de Atlantische oceaan en hebben water in hun ballasttanks zodat het schip goed blijft liggen in het water. Normaal wordt dat water gewoon weer geloosd,

Diergaarde Blijdorp leven kunnen ongeveer 5 jaar worden. De zeepaardjes in de natuur kunnen ongeveer 8 jaar worden. Een ander zeepaardje dat in Diergaarde Blijdorp leeft is het Kortsnuitzeepaardje. Zijn Latijnse naam is Hippocampus Hippocampus. Hij komt voor in het oosten van de Atlantische oceaan , de Waddenzee , de Golf van Guinee , de Canarische Eilanden en zelfs langs de Afrikaanse kust. Eén keer was er een schipper die per ongeluk heel veel kortsnuitzeepaardjes had gevangen. Maar hij kon ze niet meer terug in de zee doen, omdat hij al was weggevaren van hun leefgebied toen hij erachter kwam. Daarom heeft hij al die kortsnuitzeepaardjes naar Diergaarde Blijdorp gebracht. Het derde zeepaardje dat nog in Diergaarde Blijdorp leeft is het gestreept zeepaardje. Zijn Latijnse naam is Hippocampus erectus. Het gestreept zeepaardje komt veel voor in dezelfde tropische gebieden als het Caraïbisch zeepaardje. Vroeger leefde In Diergaarde Blijdorp ook het langsnuitzeepaardje, maar die is er helaas niet meer.

K

O

U

D

B

L

O

E

D

aan een anemoon vast. Dan krijgt hij last van brandplekken. Het kan ook voorkomen dat het zeepaardje zich vast wikkelt aan een spons. Dan kunnen er naalden in zijn huid prikken. Om te voorkomen dat de zeepaardjes ziek worden in Diergaarde Blijdorp, zorgen de verzorgers ervoor dat er geen anemonen en sponsen in hun aquaria zitten. Daarmee voorkomen ze brandplekken en naalden in hun lijf en dan voorkomen de verzorgers dat de zeepaardjes in Diergaarde Blijdorp minder snel ziek worden. Tot slot Wist u trouwens dat er in Blijdorp ook nog zoetwaterfamilieleden van de zeepaardjes wonen? In de Rivièrahal tegenover het damestoilet zwemmen de zoetwaternaalden, een soort uitgerekte versie van hun zoutwaterbroers en –zussen. Ook al verloopt het leven van een zeepaardje een stuk rustiger dan het leven van hun grote look-alikes op het land, toch heeft hun leven hele boeiende kanten. Denk maar aan het toppunt van emancipatie, het mannetje is zwanger. Daar moet Arnold Schwarzenegger zijn idee voor de film Junior toch van gestolen hebben. Verder is hun leven toch onze droom, één lange vakantie. Rustig dobberen in het water, wachten tot het eten bijna je mond in zwemt, beetje onopvallend rondhangen om de rust te bewaren. Laat die vakantie maar komen.

Zieke zeepaardjes Helaas kunnen zeepaardjes ook ziek worden. Dat gebeurt ook in Diergaarde Blijdorp. Jammer genoeg gebeurt dat wel eens vindt de verzorgster Cindy Visser. Als de zeepaardjes ziek zijn kunnen de zeepaardjes bijvoorbeeld last hebben van onderhuidse luchtbellen of lucht in een mannetjes buidel. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als het aquarium niet diep genoeg is. Verder kunnen zeepaardjes ziek worden door medebewoners. Het zeepaardje wikkelt zich met zijn staart vast aan uitsteeksels van planten. Soms gaat dit fout, en wikkelt het zeepaardje zich per ongeluk

Met dank aan Cindy Visser en Michaël Laterveer

foto: Rob Doolaard

(Diergaarde Blijdorp)

foto: Rob Doolaard

foto: Renz van Delzen

maar deze schepen brengen het water naar binnenschip de “Haaibaai’. Dit schip brengt het water naar een pijpleiding die het rechtstreeks vervoerd naar Blijdorp. Daar wordt het water heel goed schoongemaakt voordat het onder andere in de aquariums van de zeepaardjes terecht komt. De tempratuur in hun aquaria is ongeveer 26 graden. Hun aquarium wordt elke dag schoon gemaakt. Dat wordt gedaan met behulp van een buis. Die buis noemen ze in Diergaarde Blijdorp een afzuigklok. Die afzuigklok is heel erg handig. Hij zuigt alleen de viezigheid weg uit het aquarium, het aquariumzand valt gewoon terug op de bodem. De verschillende zeepaardjes leven allemaal in verschillende aquaria. Dat komt omdat ze uit allemaal verschillende leefomgevingen komen. In Diergaarde Blijdorp proberen ze de zeepaardjes zo veel mogelijk thuis te laten voelen. Dat doen ze door hun aquarium aan te passen aan de natuur. In de natuur is het in de ochtend schemerig. In de middag licht en in de avond donker. Dat doen ze in Diergaarde Blijdorp ook. Met behulp van lampen. Eerst gaat er een blauwe lamp aan, dan komt er een witte bij en die gaat ’s avonds weer als eerste uit. Zo voelen de zeepaardjes zich echt thuis. De Zeepaardjes van Diergaarde Blijdorp Er leven drie verschillende soorten zeepaardjes in Diergaarde Blijdorp. Eén daarvan is het Caraïbisch zeepaardje. Zijn Latijnse naam is Hippocampus reidi. De herkomst van het dit zeepaardje is de Bahamas, Bermuda’s, Florida en het Caribisch gebied. Het Caraïbisch zeepaardje kan ongeveer zeventien centimeter worden. In Diergaarde Blijdorp kan hij ongeveer 15 centimeter worden. De zeepaardjes die in


foto’s: Peter Stolk

Tekst: Marcel Kreuger

Copenhagen

LEVE GERARD VISSER! DIERENTUINREIS NAAR DENEMARKEN

foto: Marcel Kreuger

Elk jaar rond Hemelvaartsdag staat de meerdaagse Vriendenreis gepland. Dit jaar ging de reis naar Denemarken. Onder leiding van Peter Biesta bezochten 36 Vrienden de tuinen van Odense, Kopenhagen, Aalborg en het safaripark Givskud. Ofschoon de weersomstandigheden niet altijd optimaal waren, was het ook dit jaar weer een feestje. Het blijft leuk om met een stel dierentuinfreaks op reis te gaan. De accommodaties waren weer prima en overal werden we hartelijk ontvangen. Ik hou me alvast aanbevolen voor de reis van volgend jaar!


Givskud Zoo

Met onze vertrouwde chauffeur Henk aan het stuur gingen we voorspoedig op stap. Denemarken is verder weg dan je denkt, daarom maakten we zowel op de heenals de terugreis een tussenstop in NoordDuitsland. Een prachtig hotel met uitzicht op een mooi meer. Helaas lieten de regengoden zich niet ongemoeid, maar dat mocht de pret niet drukken. Met Odense als uitvalsbasis gingen we vervolgens op ontdekkingstocht in Denemarken. De eerste stop was Odense Zoo. Helaas regende het veelvuldig. Dat was natuurlijk jammer. Bijvoorbeeld de Afrikaanse savanne en het buitenverblijf van de chimps zouden er met mooi weer veel beter uit hebben gezien. Desalniettemin viel er nog veel te genieten. Het verblijf voor schildpadden was erg mooi en ook verschillende volières waren het bezoeken waard. Het Antarcticaverblijf kan zich meten met welk ander pinguïnverblijf. Absoluut hoogtepunt was het verblijf voor zeekoeien. Lekker groot! De zeekoeien konden heerlijk zwemmen. Dat zie je wel eens anders! De volgende bestemming was Kopenhagen. Opnieuw werden we hartelijk ontvangen. Het was Hemelvaartdag en er stonden rijen voor de kassa’s. Wij werden echter bij de bus al opgevangen en direct langs de rijen geloodst. Dat is nog eens service! Er is/wordt flink gebouwd in Kopenhagen. In 2011 opent men de nieuwe flamingovolière en in 2012 kunnen ook de Kopenhagers genieten van een mooi groot ijsberenverblijf. Hoogtepunten waren voor mij het tropenhuis, het verblijf voor nijlpaarden (bijna een kopie van het verblijf in de Berlijnse zoo, dus prachtig)

Aalborg Zoo

Aalborg Zoo

V en de flinke savanne. De trots van Kopenhagen is het spiksplinternieuwe olifantenverblijf. Maar liefst 40 miljoen euro mocht het kosten, grotendeels geschonken door de stad Kopenhagen (Idee voor Rotterdam? In Blijdorp staat nog een hopeloos verouderde monumentale kolos die flink onder handen moet worden genomen… ). Maar dan heb je wel een echte Sir Norman Foster… Mooi verblijf hoor, dat wel, maar zoveel geld? Grappig detail: Het beste zicht op de olifanten heb je vanuit het park dat NAAST de dierentuin is gelegen. Wie bedenkt zoiets?.

rentuinen vooral als ambassades voor de schoonheid van de levende natuur. Dieren en planten moeten wat mij betreft de sfeer bepalen, niet de gebouwen. Ik zie stallen en dergelijke het liefst ‘weggewerkt’ in natuurlijke, ruime verblijven. De Deense stadstuinen staan vol met gebouwtjes. Elk gebouwtje heeft vervolgens weer zijn eigen hekjes, etc. Het is net of elke ontwerper z’n eigen ei moest leggen, daarbij vooral geen rekening houdend met de ontwerpen van de voorgangers. Daardoor kwam het op mij allemaal nogal rommelig over.

Het nieuwe olifantengebouw in Kopenhagen vind ik een beetje tekenend voor de sfeer in de Deense stadstuinen. Het is natuurlijk een kwestie van smaak, maar ik word niet enthousiast van al die gebouwen. Architecten moeten zich mijns inziens beperken tot het bouwen van ‘paleizen’ in de binnensteden. Ik zie die-

Daarmee kom ik op de wat eigenaardige titel boven dit stukje. Vergeleken met de Deense stadstuinen is Blijdorp een verademing! Nieuwe gebouwen (Taman Indah bijvoorbeeld) worden zoveel mogelijk weggewerkt. Ook wordt er een eenduidige stijl gehanteerd. Aan de hekjes en bordjes zie je in welk continent je bent. Ook de botanische afdeling probeert de beplanting zoveel mogelijk aan te laten sluiten bij de continentale indeling. Wat een rust! Ik weet dat Gerard Visser binnen Blijdorp een van de grote pleitbezorgers is voor deze aanpak. Daarom mijn titel: leve Gerard Visser!

Givskud Zoo - foto: Peter Stolk

Op de vrijdag na Hemelvaartdag bezochten we de stadstuin van Aalborg. De weergoden waren ons ditmaal goed gezind. Onder een lekker zonnetje konden we genieten van onder meer een prachtig ijsberenverblijf met twee speelse jonge beren en een mooie savanne (acht giraffen en drie jongen!). Ook hier natuurlijk weer veel gebouwtjes met vooral een eigen aankleding. Het grootste gebouw, de Afrika-stal, is echter prachtig! De nacht-

R

I

E

N

D

E

N

verblijven voor de savannedieren zijn ondergebracht in een soort super-rondavel, compleet met rieten dak. Overweldigend! Helaas staat er dan weer een giraffe-‘gebouw’ naast … Maar dat is iets om in de toekomst aan te pakken. De laatste dag bezochten we Givskud safaripark. Givskud is een beetje te vergelijken met Beekse Bergen van een paar jaar terug. Men is begonnen met het aanleggen van voetpaden, waardoor het autogehalte een beetje wordt teruggedrongen. Ook hier werden we rondgeleid door een enthousiaste gids. Ondanks de auto’s was Givskud mijn favoriete tuin. De dieren zijn over het algemeen ondergebracht in ruime verblijven, waardoor grote groepen kunnen worden gehuisvest: 25 leeuwen (met een compleet paard als voedsel), 50 Indische antilopen, een grote groep bongo’s en het allermooiste gorillaverblijf dat ik ooit heb gezien. Helaas begon het in de middag wat te miezeren, waardoor de gorilla’s maar even buiten te zien waren. Zou ik in Givskud wonen, dan wist ik het wel! Leuk detail: Sivskud werkt samen met het Limbe Wildlife Centre in Kameroen. Laat onze redacteuren Angeline Peters en Alex Schouten daar nu recent vrijwilligerswerk hebben gedaan! Verderop leest u een verslag van hun ervaringen. Het is een kleine wereld… Voor je weet is zo’n dierentuinweekje alweer voorbij. Ondanks de kritische noten heb ik weer genoten. Peter Biesta laat ons elke keer weer kennismaken met dierentuinen waar je anders niet gauw zou komen. Ik heb weer hele mooie verblijven mogen bekijken, en dat alles in prima gezelschap! Op naar de volgende reis! 15 | Vriendennieuws 3 | 2010

LIMBE WILDLIFE CENTRE:

VAN PAPEGAAI TOT CHIMPANSEE Tekst: Alex Schouten en Angeline Peters

1200 papegaaren in beslag genomen

Dierentuinen zetten zich in voor het behoud van planten- en diersoorten. Dat doen ze ondermeer door educatie (campagnes, bebording e.d.) en fokprogramma's, maar ook door het ondersteunen van natuurbeschermingsprojecten in de natuurlijke leefgebieden van de dierentuinbewoners. Eén van de projecten die op steun van diverse Europese en Amerikaanse dierentuinen kan rekenen is het Limbe Wildlife Centre (LWC) in Kameroen. Deze hulp bestaat bijvoorbeeld uit het betalen van het salaris van medewerkers van het opvangcentrum en het beschikbaar stellen van apparatuur en materialen voor het dierenartsteam. Projectmanager van het LWC is Simone de Vries, voor een aantal van u een bekende naam. Simone heeft zeven jaar als curator in Diergaarde Blijdorp gewerkt. Alex en Angeline (redactieleden van Vriendennieuws) werkten twee maanden als vrijwilliger op het LWC en vertellen hun verhaal over natuurbescherming in de praktijk. Wat doet het LWC? Allereerst een stukje achtergrondinformatie over het opvangcentrum. Het stadje Limbe in het zuidwesten van Kameroen had een kleine dierentuin. Zoals vaker in Afrika waren de leefomstandigheden voor de dieren er slecht. In samenwerking tussen de Pandrillus Foundation en het Ministerie van Bosbouw is medio jaren '90 besloten de dierentuin om te bouwen tot een opvangcentrum voor inheemse dieren en dan met name apen. Hoewel relatief veel gebieden in Kameroen (op papier) een beschermde status hebben en er een goede wetgeving is op het gebied van soortbescherming, is de wetshandhaving 16 | Vriendennieuws 3 | 2010

een groot probleem. Er wordt (ook in de beschermde gebieden) op allerlei diersoorten gejaagd voor het vlees. Deze zogenaamde bushmeat wordt in de grote steden door de rijkelui gegeten en zelfs ook naar Europa geëxporteerd. Jonge dieren, die nog door de moeder worden gedragen als die wordt neergeschoten, worden niet gegeten omdat er simpelweg te weinig vlees aan zit. Ze zijn dus een soort bijproduct van de bushmeat en worden vervolgens bijvoorbeeld op de markt te koop aangeboden als huisdier. Soms treedt de politie hier tegen op en neemt het jonge dier in beslag. Het komt ook voor dat een eigenaar om wat voor reden

dan ook ‘spijt’ krijgt van zijn huisdier en het dier vervolgens afstaat aan het LWC. Afijn, op deze manier zijn er de afgelopen jaren 16 apensoorten (in totaal 200 dieren) op het Limbe Wildlife Centre terecht gekomen: 7 soorten meerkatten, 3 soorten mangabeys, chimpansees (circa 50 dieren), 2 soorten gorilla's (in totaal 16 dieren), drills (60 dieren), mandrills en bavianen. Drils zijn ontzettend bedreigd (circa 3000 dieren in het wild) en de groep van het LWC is één van de grootste in gevangenschap. En af en toe komen er nog wat andere dieren in het LWC terecht, zoals landschildpadden, een uil, een roofvogel, een duiker en papegaaien. Educatie Naast de opvang van dieren besteed het LWC ook veel tijd en energie aan educatie en voorlichting. Immers, om te voorkomen dat het opvangcentrum steeds voller raakt, is het noodzakelijk de toestroom van dieren af te remmen. In samenwerking met het ministerie van onderwijs heeft het LWC een uitgebreid lesprogramma opgezet voor lagere en middelbare scholen in de wijde omgeving van Limbe. Daarnaast worden er workshops en lezingen gegeven voor studenten. Uiteraard wordt ook zoveel mogelijk geprobeerd de bezoekers aan het Wildlife Centre bewust te maken van de noodzaak van natuurbescherming. Maar ook op een heel ander vlak speelt het LWC een rol bij natuurbescherming. Bij het opzetten en inrichten van een nieuwe Nationaal Park in het zuidwesten van Kameroen geeft het LWC advies. Daarnaast zorgen educatoren in samenwerking met de overheid voor uitleg èn overleg met lokale bewoners en jagers over de gevolgen van het instellen van een nationaal park voor hun leefomstandigheden. Binnen de grenzen van het Nationale Park is de jacht verboden en wordt samen met de lokale bevolking gezocht naar alternatieve bronnen van inkomsten. Heel veel papegaaien Als je een paar maanden vrijwilligerswerk doet op het LWC word je soms heel direct geconfronteerd met de harde werkelijkheid van jacht, illegale transporten en apenweesjes. Zo kreeg het centrum een paar weken nadat wij waren aangekomen een telefoontje van de douane op de luchthaven van Douala, de grootste stad van Kameroen. Of het LWC plaats had voor 800 papegaaien die in beslag waren

genomen.... Omdat er geen andere opvangfaciliteiten in de regio zijn, kon het LWC geen nee zeggen. In allerijl werden de mensapenkooien in de quarantaine zo goed en kwaad als kon omgebouwd tot papegaaienverblijven. Bij het zien van de met vogels volgepropte transportkisten, wordt je stil èn tegelijkertijd boos. Uiteindelijk blijken er rond de 1200 grijze roodstaarten in de kisten te zitten. Helaas hebben tegen de 100 dieren het transport en alle stress niet overleefd. Allerbelangrijkste is te zorgen dat de dieren uit de kisten in de kooien komen. Tweede zorg is het geven van water en voedsel aan de uitgehongerde vogels. Over het algemeen zagen de vogels er gezond uit. Eind vorig jaar was er al een andere zending in beslag genomen met vogels met gekortwiekte vleugels en vol lijm. Een veel gebruikte vangmethode is een lijmmand. Je bindt een grijze roodstaart onderin een met lijm ingesmeerde mand in een boom. Door het gekrijs van de papegaai komen er andere papegaaien op af, die de mand in kruipen om te kijken wat er aan de hand is. En tsja, die komen er door de lijm nooit meer uit..... afschuwelijk. De komende periode zullen de vogels, die sterk genoeg zijn en goed kunnen vliegen, zo snel mogelijk worden vrijgelaten in een gebied dat geschikt voor ze is. Waar de vogels precies vandaan komen en door wie ze zijn gevangen zal wel nooit bekend worden. Maar volgens de informatie van LAGA, een organisatie die de illegale handel van dieren in Kameroen probeert te blokkeren, vindt er mogelijk elke paar weken een dergelijk papegaaientransport plaats. De bestemming? Overal ter wereld, waar mensen grof geld betalen (naar verluidt 1000 dollar per vogel) om een papeEducatie op het Limbe Wildlife Centre

Angeline met Mayos (l) en Ngambe (r)

gaai als huisdier aan te schaffen, zonder ook maar een seconde stil te staan bij al het leed dat is vooraf gegaan...... Baby-chimpansees Worden wij dan niet moedeloos van al die ellende? Nee, want er gebeuren voldoende leuke dingen, zoals het verhaal van de baby-chimpansees. Bijna elke aap die binnenkomt op het LWC is gestrest en getraumatiseerd. Sommige waren jaren opgesloten in een klein kooitje of vastgelegd aan een ketting zonder ooit een soortgenoot te zien. Het is dan heel mooi om te zien dat zelfs deze kneuzen zich uiteindelijk een plaatsje weten te veroveren in de groep. Daarbij vormen de dieren die als baby binnen zijn gekomen een aparte groep. Zo is er een aparte babygroep met drie chimpanseeweesjes: Ngambe (3 jaar), Ntui (2,5 jaar) en Mayos (2 jaar). De drie zijn nog te klein om zich staande te kun-

nen houden in de grote groep chimpansees en drinken ook nog melk. Ze hebben dag en nacht gezelschap van elkaar, maar ook behoefte aan een pleegouder. Dat betekent dus dat vrijwilligers of dierverzorgers elke dag een paar uur spelen met de drie belhamels. Mayos krijgt op deze manier de tijd om even helemaal tot rust te kunnen komen in de armen van de pleegouder. Met name het jonge kereltje Ntui leert dat je niet ongestraft kan stoeien en ravotten en dat er regels zijn waar je je aan moet houden. Zodra de baby’s groot genoeg zijn, verhuizen ze naar de grote chimpansee groep. Eén van de vrouwtjes en soms ook een jong mannetje zal zich dan opwerpen als pleegouder en het kleintje in bescherming nemen als het nodig is. Deze 'opvoedmethode' heeft al tot diverse succesvolle introducties in de grote groep geleid. Zo krijgt een vervelende start toch een happy end. We hadden het hele Vriendennieuws wel vol kunnen schrijven over dit project. Je voelt, ruikt en ziet dat je hier heel concreet met natuurbescherming bezig bent. En hoewel dat soms frustrerend is, geven de successen ook veel voldoening. Simone kan dit volmondig beamen. Hoe leuk en leerzaam ze haar werk bij Diergaarde Blijdorp ook heeft gevonden, als manager van dit opvangcentrum heeft zij het gevoel dat zij echt iets kan bijdragen aan natuurbescherming. En daarom zetten Simone en wij ons in voor dit project!

Met dank aan: Simone de Vries, projectmanager Limbe Wildlife Centre (www.limbewildlife.org)


RAVOTTEN IN DE TIJGERKREEK Tekst: Trix Vermeulen

Voor het eerst in acht jaar zijn er in Blijdorp weer tijgers geboren. Tijgervrouw Alia kreeg op 21 mei drie jongen. Eén jong was te zwak en stierf na korte tijd, maar met de andere twee gaat het uitstekend. Het zijn twee mannetjes. In het binnenverblijf laten de kleintjes zich vaak goed zien en inmiddels spelen ze ook naar hartenlust buiten. De jonge tijgers zullen zo’n twee jaar in de diergaarde blijven, maar klein blijven ze niet zo lang, dus kom snel een kijkje nemen!

Tijgers komen in het wild alleen in Azië voor. Er worden acht soorten tijgers onderscheiden. Vijf van deze soorten, onder andere de Siberische en Bengaalse tijgers, komen voor op het vasteland van Azië. Een aparte groep vormen de tijgers die alleen op de eilanden van Indonesië leven: de Javaanse, de Balinese en de Sumatraanse tijger.

Hermes foto: Mels Rijlaarsdam

Sumatraanse tijger Deze tijger is de kleinste van alle tijgersoorten. In het wild komt de Sumatraanse tijger, zoals zijn naam al verklapt, alleen op Sumatra voor, waar hij in de bossen leeft. Door zijn geringe omvang kan hij makkelijk bewegen door de dichte begroeiing. De Sumatraanse tijger is te herkennen aan zijn zware bakkebaarden en korte rugmanen. De strepen van zijn vacht staan dichter op elkaar dan die van de andere soorten. De tekening op een tijgervacht is vergelijkbaar met de vingerafdruk van een mens, hij is uniek. Sumatraanse tijgers zijn goede en snelle zwemmers. Ze trekken prooidieren met mindere zwemkwaliteiten het water in, zodat ze deze gemakkelijk kunnen overmeesteren. De tijgers in Blijdorp zijn ook Sumatraanse tijgers.


Bedreigd In 1965 zijn alle tijgersoorten opgenomen in het Red Data Book of Endangered Species. Hierin staan alle bedreigde diersoorten vermeld. Het gaat dus niet goed met de tijgers in het wild. Om een indruk te geven: waren er in 1920 nog ongeveer 100.000 tijgers, in 1960 waren dit er nog maar 30.000 en nu nog slechts 5.000. Wat de Indonesische tijgersoorten betreft: rond 1900 kwamen alle drie de soorten nog voor op de verschillende eilanden. Inmiddels zijn de Balinese en Javaanse tijger uitgestorven en leeft alleen de Sumatraanse nog in het wild. Ook het aantal van deze soort is in de laatste honderd jaar enorm teruggelopen. De verwachting is dat er nu nog slechts 350 wilde Sumatraanse tijgers zijn. Een deel hiervan leeft in reservaten.

De bedreiging van de Sumatraanse tijger kent verschillende oorzaken. Zo is zijn leefruimte aanzienlijk verkleind. Het natuurlijke leefgebied van de tijgers wordt gebruikt voor de aanleg van onder andere akkers, steden en wegen. Herbebossingsprogramma’s zijn wel opgezet, maar hebben weinig effect omdat de plaatselijke bevolking onvoldoende geïnformeerd is. Voordat de jonge planten kunnen uitgroeien tot bomen, zijn ze door de mensen al gebruikt als bijvoorbeeld veevoer. Door de ontbossing verdwijnen ook de prooidieren van de tijgers. Tijgers trekken naar een ander territorium om voedsel te vinden. Hier vinden ze ook alternatieve prooien, zoals veedieren en soms ook mensen. Dit zorgt er weer voor dat er op de tijger gejaagd wordt. Ook de Chinese medicijnenindustrie is een belangrijke oorzaak. Grote genezende krachten worden toegeschreven aan alle lichaamsdelen van de tijger. Deze medicijnen leveren veel geld op, wat de jacht op de tijger lucratief maakt. Ook de vacht van een tijger is kostbaar, van de opbrengst kan iemand een heel jaar leven.

Tijgers in Blijdorp Diergaarde Blijdorp heeft een rijke historie als het om tijgers gaat. Vroeger werden er veel tijgers gefokt en doorverkocht. Hiermee werd veel geld verdiend en zo kon Blijdorp het hoofd boven water houden. De fok ging met verschillende tijgersoorten: Bengaalse, Siberische en Sumatraanse. Voor de tweede wereldoorlog zelfs ook met de Javaanse tijger. Blijdorp had een vaste collectie van zo’n twaalf Sumatraanse en evenveel Siberische tijgers.

Hermes foto: Mels Rijlaarsdam

EEP Voor de Sumatraanse tijgers bestaan er een internationaal en een Europees stamboek. Hierin staat alle informatie over de tijgers die wereldwijd in de dierentuinen leven. Houder van de Europese variant, het EEP (European Endangered Species Programma) is de Zoologischer Garten in Leipzig, Duitsland. Tegenwoordig wordt er van alles gedaan om de tijger te behouden. Zo krijgen boeren de schade vergoed die door tijgers veroorzaakt is. Ook wordt er veel voorlichting gegeven over de tijger en zijn bedreigde situatie. Voor behoud van de tijger is het noodzakelijk dat iedereen ervan doordrongen raakt hoe belangrijk het is om de tijger en zijn natuurlijke leefgebied te beschermen.


foto: Peter van Norde Musi

Per jaar werden er wel dertig tot veertig jongen geboren en verkocht. Er werkten twaalf man full time voor de tijgers! Drie keer per week moesten ze naar het abattoir om de grote hoeveelheden vlees te halen. In die tijd was Blijdorp de belangrijkste plek in de wereld voor andere dierentuinen om aan tijgers te komen. Voor Blijdorp was dit een belangrijke inkomstenbron. Tot de jaren vijftig van de vorige eeuw konden ook circussen de jonge tijgers kopen. Blijdorp nam zelfs het eerste stukje training voor haar rekening. Zoiets is nu gelukkig ondenkbaar! Toen de Sumatraanse tijger in het wild steeds meer bedreigd werd, werd het stamboek gestart. Peter Muller, voormalig directeur van de dierentuin in Leipzig, maakte er veel werk van om alle informatie van de tijgers, die inmiddels over de hele wereld zaten, in kaart te brengen en actueel te houden. In die tijd werd de informatie nog met kaartjes heen en weer gestuurd. Peter Muller verzamelde alles en hield de gegevens actueel. Mede dankzij zijn inzet is het EEP van de Sumatraanse tijger een heel volledig en uitgebreid stamboek. Een van de taken van een stamboekhouder is het reguleren van de fok. De dieren die geboren worden, moeten verantwoord 20 | Vriendennieuws 3 | 2010

en goed geplaatst worden. Daarom mogen dierentuinen niet zomaar fokken met dieren. Voor de Sumatraanse tijger geldt dat de dierentuinen vol zitten en dat er zoveel jongen bij mogen komen als dat er dieren doodgaan. De stamboekhouder geeft aan wanneer en welke dierentuin jongen mag krijgen. Het mannetje Hermes in Blijdorp is raszuiver en daardoor erg belangrijk voor het stamboek. Hermes heeft al voor veel nageslacht gezorgd dat over de hele wereld geplaatst is. Afstammelingen van Hermes zijn nog steeds zeer welkom voor het stamboek. Blijdorp kreeg toestemming om te fokken met Hermes, ook omdat Hermes op leeftijd begint te raken. Het vrouwtje Alia kwam speciaal hiervoor naar Blijdorp. Nu kan de stamboekhouder toestemming geven voor de fok en kan een dierentuin voor de juiste omstandigheden zorgen, uiteindelijk is het aan de dieren zelf. Hermes en Alia waren niet meteen gecharmeerd van elkaar. Integendeel, ze knokten elkaar de tent uit! Hermes had het zwaar te verduren met Alia. Door zijn leeftijd beginnen zijn krachten al iets af te nemen, maar Alia hield hier geen rekening mee. Daarom werden ze alleen nog bij elkaar gezet als Alia krols was, dan was ze iets toegeeflijker. En dat had Hermes nodig. Na twee jaar was het gelukkig toch raak.

In mei kreeg Alia drie jongen. De verzorgers keken gespannen toe, want het was voor Alia de eerste keer dat ze moeder werd. En het moederschap gaat niet altijd meteen goed. Maar Alia deed het vanaf het begin hartstikke goed, ze wist precies wat ze moest doen. Alia liet de jongen snel en vol vertrouwen zelf het verblijf verkennen. Zo konden de bezoekers de jonge dieren al heel snel bij het raam zien. Alia heeft een dagtaak aan het verzorgen van haar kleintjes. Hun energie raakt niet op, terwijl moeder ook haar rust nodig heeft. Als een jong erg druk is, dan sust ze hem door haar grote poot over hem heen te leggen. Maar na een paar minuten begint het geschreeuw en gepiep weer en is het gedaan met de korte pauze. De twee jonge tijgers hebben vooral ook elkaar om mee te spelen. Het is een genot om naar te kijken. Het blijft bijzonder om deze wilde dieren met hun jongen van zo dichtbij te kunnen bewonderen. Als dit Vriendennieuws verschijnt, lopen de kleine tijgers al even in het buitenverblijf, waar ze alle ruimte hebben om heerlijk te ravotten.

Met dank aan: Martin van Wees (Diergaarde Blijdorp)

Lijn 13

Van nachtmerrie naar droom

“Kijk, Herman, daar zitten er nog meer. Die kleine zit aan die grote

met fascinaties gaat; ze sluimeren in om op onverwachte momen-

vast”. Herman lag op zijn buik en stak zijn hand in het water. Het

ten wakker te worden. Het is mede de schuld van Jan Breedijk, onze

was voorjaar 1967 en ik moet tien jaar geweest zijn. De heersende

Koudbloedredacteur, met zijn verhaal over broedgedrag van reptie-

generatie was in die dagen nog steeds bezig met de naoorlogse op-

len. Ineens begreep ik weer wat mij persoonlijk gevormd heeft en

bouw, waarbij natuur en duurzaamheid begrippen waren die nou

wat voor steeds meer mensen moeilijk toegankelijk wordt. De per-

niet bepaald de volle aandacht hadden. De nieuw aanstormende

soonlijke prikkel van zien en zelf ontdekken.

generatie was weer met heel andere zaken bezig. Dat waren onze

Een droom! Plotseling zie ik het voor me! Zou het niet mooi zijn als

grote broers en zussen, zij hadden idealen! Vrijheid van denken,

we een stukje Nederlands biotoop in Blijdorp hadden? Zoiets als de

seksuele revolutie en het doorbreken van hiërarchieën duldden

weidevogelvolière, maar dan voor bedreigde Nederlands dieren. Nu

geen uitstel. Het was de vooravond van rellen in de straat met we-

weet ik wel dat Vrienden zich niet bemoeien met collectiebeheer.

reldvrede als doel! En wij, Hermannetje en ik? Wij stonden aan de

Daar hebben we curatoren voor. Maar ik mag toch wel dromen? Ik

kant, van de sloot! We vingen kikkers in een emmer en lieten ze

zie het al helemaal voor me: een biotoop dat met de jaargetijden

later weer los.

meegaat (CO2-neutraal!). Ongeveer zo groot als het Komodovara-

“Theo, kijk uit, daar glijdt iets…. Een adder misschien”, waarbij hij

nenverblijf, in tweeën gedeeld door een beekje. Links een stuk hu-

mij strak aankeek.

nebed en heideplanten. De achterwand lijkt op een Drentse

“ Ja hoor, een adder in het Kralingse Bos, bij de plasmolens!” Her-

boerderijschuur, Wat hakblokken en oud metselwerk. In dit gebied

man was een beetje lomp en voelde zich slimmer dan hij was. Ter-

kun je de Europese adder plaatsen en de muur- en zandhagedis en

wijl hij overeind kwam schoot zijn voet van de kant en stond hij

heikikkers. De andere kant van de beek is natter, wat meer gras en

met één been tot zijn knie in de blubber. Ik dook naar voren en ving

twee vijvertjes. In de ene vijver kweken we poelkikkers, bruine kik-

het ritselbeest in mijn blote handen. “Dat was dom Theo”, zei Her-

kers etc. In de andere vijver zie ik vuursalamanders, vinpootsala-

man jaloers, “het had wel een adder kunnen zijn!” Waarom zei Her-

manders, etc. En in het grasgebied kunnen we natuurlijk prima de

man dat, vroeg ik me af? Hij wist dat ik een soort fobie voor slangen

ringslang, gladde slang en de hazelworm kwijt. Om ook in de win-

had, dat had ik hem wel eens toevertrouwd. Ik werd als kind regel-

ter wat te zien te hebben zouden we tevens ons rode eekhoorntje en

matig zwetend in mijn bed wakker. Dan voelde ik dat ik omringd

enkele muizensoorten kunnen onderbrengen. De biotoop zou met

was door slangen, vaak adders! Onder mijn bed, in de prullenbak,

zeldzamer wordende Nederlandse planten en insecten verrijkt kun-

achter mijn schoenen, of in de lade van mijn bureautje. Meestal

nen worden zoals enkele vlinder- en libellensoorten. Vogels mis-

durfde ik me het eerste kwartier niet te bewegen totdat ik alle

schien?

moed verzamelde, uit mijn bed kwam en voorzichtig alle plaatsen

Hou me vast! Mijn fantasie slaat op hol… Stel dat je door stage- en

had geïnspecteerd. Ik lachte Herman uit omdat hij met zijn been in

afstudeeropdrachten en/of prijsvragen een project zou kunnen

de sloot terecht kwam, en dan pakte hij mij op deze manier terug…

creëren voor het ontwerp en de technische toepassingen? Dan zou

Er schoot een geschrokken salamandertje recht in mijn handen.

je zeer voordelig een in Europa uniek verblijf kunnen bouwen. Je

Tussen mijn vingers door bekeken we haar mooie kleurtjes. Het

sluit aan bij fokprogramma's, re-integratie- en educatieve projecten.

keeltje klopte opgewonden. Ik sloot mijn hand te laat. Het salaman-

Je kunt kinderen weer eens kikkervisjes laten zien! Fokken, over-

dertje schoot tussen mijn vingers door haar vrijheid tegemoet. We

schotten terugplaatsen! Ik zie het al voor me: een project waarin bi-

keken beduusd naar het staartje dat natrillend in mijn hand achter

ologen, technici en Vrienden allemaal een bijdrage kunnen leveren.

bleef. Drie jaar later werd omwille van het Popfestival 1970 boven

De uitdaging zou kunnen zijn dat je een biotoop creëert wat zo

deze sloot een toiletgroep gebouwd; daarna heb ik er nooit meer

dicht mogelijk tegen een totaal evenwicht aan zit.

een salamander gezien. Als kind was ik ook gek op de (rode) eek-

Maar even zonder gekheid! Zou het kunnen? Ik denk de eerste jaren

hoorntjes in het Kralingse bos. Het schijnt dat deze afgevangen zijn

niet want er zijn al zoveel projecten en plannen. Maar….als we een

in verband met de dreiging van hondsdolheid. Ook deze diertjes

paar jaar verder zijn en de plannen voor de renovatie van de Riviè-

heb ik nooit meer teruggezien.

rahal krijgen vorm, of de verdere ontwikkeling van het Europage-

De stadskinderen komen niet gemakkelijk meer met de natuur in

bied (als gevolg van de herindeling van de spoorwegdriehoek) vindt

aanraking. De afstand is groter geworden. De kinderen van alloch-

plaats, dan is er misschien een moment om dit te overwegen. Er is

tone ouders, ruim 50% in Rotterdam, hebben een bijkomend pro-

al meer moois ontstaan vanuit een droom, denk aan de duwgroep

bleem. Zij hebben doorgaans minder kennis van de Nederlandse

die de ijsberen terug heeft gebracht. Als de tijd daar is ben ik in

natuur van huis uit meegekregen. We hebben dan wel Wikipedia

ieder geval beschikbaar voor een kruipgroep voor de Nederlandse

maar de natuur moet je toch zelf beleven. De afdeling Educatie her-

reptielen in Blijdorp!

kent dit probleem al jaren.

….en het mooiste van alles zou mijn wraak op

Met mijn slangenfobie is het goed afgelopen. Op mijn 12de heb ik

Herman zijn. Dan had hij me maar niet moeten

op school een spreekbeurt gehouden van een vol lesuur. Daarvoor

pesten met mijn slangennachtmerrie!

had ik ter voorbereiding alles over slangen gelezen waar ik maar aan kon komen. Fobie werd een fascinatie. En ach, u weet hoe het

Foto: Rode eekhoorn bron: www.eekhoornopvang.nl


VRIJWILLIGERS GEZOCHT! De vrijwilligers vormen de ruggengraat van onze Vereniging. Zij zijn het visitekaartje van de Vrienden in de Diergaarde. Zij staan met onze infokar in de tuin. Zij staan in de winkel en zorgen daarmee voor de broodnodige inkomsten. Zij werven nieuwe leden onder de Blijdorp-bezoekers. Kortom, de Vereniging kan niet zonder hen! Wij zoeken actieve leden om ons promotieteam te versterken! Heeft u per week een paar uur over? Heeft u een enthousiaste inzet en positieve instelling? Help dan mee om de Vrienden nog groter te maken, zodat we Blijdorp nog beter kunnen steunen! Wij zorgen er voor dat u een basistraining krijgt, zodat u nog

meer weet over de Diergaarde. En u werkt natuurlijke op de mooiste plek van Rotterdam, met altijd een vers kopje koffie of thee op voorraad. Wilt u meehelpen? Stuur dan een mail naar Cees van Vessem, [email protected] of bel vandaag nog: …. Samen maken we het verschil!

UW KEUZE VOOR 2011:

Met overweldigende meerderheid heeft u gekozen voor de wasberen. Liefst 80 procent van de uitgebrachte stemmen was voor deze kleine boefjes. Blijdorp-directeur Marc Damen heeft ons verzekerd dat het nieuwe geschenk na de Algemene Ledenvergadering van 2011 kan worden geopend. Na de paasvakantie wordt vervolgens de kattenrotonde gesloopt (kan pas nadat de wasberen 'over' zijn).



EEN WASBERENVERBLIJF BIJ DE LEPELAAR

TWEEDE KWARTAAL 2010

M

U

T

A

T

I

E

S

In deze rubriek vindt u een selectie uit de mutatielijst van de Diergaarde. Er kan tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. Waar bekend wordt aangegeven of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje.

Geboren Geboren 3 apr/0.1.0 giraf, 2 jun/0.0.1 bonte varaan, 27 apr – 29 mei/0.0.6 Darwin nandoe, 11 jun/0.0.2 toco toekan, 16 jun/0.0.4 klipdas, 21 mei/2.0.0 Sumatraanse tijger, 31 mei/0.0.1 stokstaartje, 27 apr 0.1.0 Californische zeeleeuw, 3 jun 0.1.0 Californische zeeleeuw, 8 jun 1.0.0 Californische zeeleeuw, 5 jun/0.1.0 onager, 7-24 mei/0.0.9 Visaya wrattenzwijn, 14 mei – 5 jun/3.2.0 Indische antilope, 25 mei/0.1.0 Kirk’s dikdik, 16 apr/0.1.0 addax,

Neushoornman Foto: Joost Hubeek

Gestorven Gestorven 28 apr/ 0.0.1 Aruba ratelslang (plm 10 jaar), 16 jun/0.1.0 zwartneushaai (plm 10 jaar), 29 jun/0.1.0 pijnappelskink (plm 15 jaar),

Lepelaar met jong foto: Peter van Norde

Zeeleeuwtje foto: Peter van Norde

Gearriveerd Gearriveerd 21 jan/1.0.0 woudaapje (uit Arnhem), 23 feb/1.1.0 Afrikaanse witruggier (uit Walsrode), 26 mrt/0.2.0 Onager (uit Montpellier), 29 mrt/1.0.0 klipspringer (uit Artis). Verzonden Verzonden 17 feb/1.0.0 kuifhert (naar Tierpark Berlijn), 23 feb 1.1.0 sperweruil (naar Chabeuil), 3 mrt/1.0.0 Komodo varaan (naar Chester), 4 mrt 4.0.0 Prins Alfredhert (naar La Plaine), 25 mrt/1.1.0 Madagascar leguaan (naar Rome), 25 mrt/1.1.0 Madagascar leguaan (naar Wroclaw). Jonge onager foto: Peter van Norde


c

o

l

o

f

o

n

32e jaargang, nummer 3, oplage: 6500

Denkt u na over een periodieke schenking aan onze vereniging? Kijk op www.schenkservice.nl en zoek op Vrienden van Blijdorp Alvast hartelijk dank!

a

g

e

n

d

a

Promotieteam: C. van Vessem, Email: [email protected]

Zondag 12 december 2009 11.00-12.30 uur. Winterlezing … Zondag 9 januari 2010, 11.00-12.30 uur Nieuwjaarslezing Blijdorp-directeur Marc Damen: Blijdorp in de voorbije en komende jaar Zondag 13 februari 2010 11.00-12.30 uur. Winterlezing ….

NB. De zaal gaat al om 9.30 uur open. U heeft dan alle tijd om onder het genot van een kopje koffie of een andere versnapering bij te praten met collega-leden of te kijken of Koos van Leeuwen iets interessants voor u heeft op zijn curiosakraam.

s

B

l

i

Redactie-medewerkers: J. Breedijk, M. van Leeuwen-Maat, A. Peters, A. Schouten, G. Nijssen T. van de Velde, T. Vermeulen

Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl

De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden hebben op de genoemde data gratis toegang tot de Diergaarde tot aanvang van de bijeenkomst en op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt in het Eauditorium uitrijkaarten kopen.

e

Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Email: [email protected]

Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam

Zondag 13 maart 2010 11.00-12.30 uur. Winterlezing ….

r

De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 38,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.

Reizen: P. Biesta, Dijkstraat 7-B, 2675 AT Honselersdijk Telefoon: 06-48808538 Email: [email protected]

Zondag 7 november 2009 11.00-12.30 uur. Winterlezing ….

d

Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.

Secretariaat: K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon: 010 - 467 66 37 Email: [email protected] ING Bank nr: 13 57 803 IBAN/SEPA nummer: NL39INGB 0001 3578 03 BIC nummer: INGBNL2A

Zaterdag 2 oktober 2010 Vriendenreis naar Artis (zie blz. 10)

a

Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam

j

d

o

r

p

Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010 - 443 14 95 Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter M. Kreuger Secretaris K. van Leeuwen Tweede secretaris S. Visser-Noordijk Penningmeester / Vice-voorzitter A.M. Bos Leden C. van Vessem - Promotie P. Biesta - Reizen

ISSN: 1568-3400

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.

2010. Botanisch Blijdorp: Ravotten in de tijgerkreek 18

Recommend Documents