150 jaar Diergaarde Blijdorp

150 jaar Diergaarde Blijdorp 2/2007

e

v

e

n

b

i

j

p

r

a

t

e

n

Beste Vriendinnen en Vrienden, Het jubileumjaar komt nu flink op stoom! Wat een leuke verrassing van Blijdorp om de aanwezige Vrienden na de ALV een feestbuffet aan te bieden! Heeft u het prachtige jubileumboek al? Nee? Koop het dan snel met Vriendenkorting in de winkels in de Diergaarde.

Steller zee-arend - foto: Yvonne Raaijmakers

Het zal u niet verbazen dat in dit jubileumjaar ook in Vriendennieuws wordt terug geblikt. Theo vd Velde ‘graaft autobio’ zou Kees van Kooten zeggen. Monique van Leeuwen’s botanische rubriek kijkt terug op de geschiedenis van het ‘tuinieren’ in Blijdorp.

i

n

h

o

u

d

Vrienden nieuws 2/2007

Even bijpraten

2

Algemene Ledenvergadering 2007

3

Nieuws uit Blijdorp

5

Berekoel!

25

Botanisch Blijdorp: Tuinieren door de tijd

10

Lijn 13: Komen en gaan!

17

Zomerexcursie naar ZOOM Gelsenkirchen

16

VIP Rondleiding voor Vrienden

20

Blijdorp, Toen en Nu

23

Neerkijkers, het bekijken waard

18

Vrienden-knuffels

21

Najaarsreis naar Overloon

22

De kleine panda, bedreigd en beschermd

14

Iets groots en buitengewoons: Jubileumboek en DVD 150 Jaar Rotterdamse Diergaarde 12

2

Mutaties in de Diergaarde (2 januari - 25 april 2007)

27

Agenda

28

Colofon

28

Heeft u nog guldens?

28

Het wordt een druk Vriendenjaar. De jubileumtaart voor de medewerkers is nog niet op of we gaan full speed aan de slag met het verder verfraaien van de Diergaarde. Na de ALV kon u al een blik werpen op de nieuwe natuurlijke wand die dankzij uw giften in de Victoriaserre is gerealiseerd. Binnen een paar maanden openen we de verblijven voor poedoes/cavias en servals (het is eindelijk gelukt om het eens te worden met de monumentencommissie). Peter Biesta is niet te stoppen. In dit nummer vindt u alweer twee reisaanbiedingen! Vanwege het succes van de speciale zomerreis van afgelopen jaar heeft Peter ook dit jaar een extra reis gepland. Dit keer gaan we naar Gelsenkirchen. Een tuin waar ik persoonlijk heel enthousiast over ben. Misschien vraagt u zich af waarom de voorpagina wordt gesierd met een foto van een van Blijdorp´s Steller zee-arenden? Dat heeft een speciale reden. Op verzoek van Blijdorp gaan de Vrienden zorgen voor een prachtig nieuw verblijf voor deze magnifieke vogels bij het Oceanium! Binnenkort meer informatie hierover in uw Vriendennieuws. Ik wens u een prachtige zomermaanden waarin u volop kunt genieten van Blijdorp. Vergeet niet om af en toe even te kijken naar de vorderingen van het ijsberenverblijf, ons grandioze jubileumgeschenk! Marcel Kreuger, Hoofdredacteur.

n

i

e

u

w

Klok van Linnaeus Vanaf half mei kun je de klok van Linnaeus in de tuin beleven. Op de plek waar jarenlang een vijver met waterlelies was, is de ‘Horologium florae’ nagebouwd. Linnaeus ontwierp de klok met behulp van Aequinoctales; dat zijn planten die op vaste uren hun bloemen openen of sluiten. Net als mensen hebben planten een inwendige klok en slapen zij op vaste tijden. Sommige soorten bloeien in de ochtend, andere ontluiken midden op de dag en weer andere ontluiken pas tegen de avond. Een voorbeeld daarvan is de Teunisbloem. De helgele bloemen gaan pas ’s avonds open. Carl von Linne (latijnse naam: Linnaeus) publiceerde in 1751 het resultaat van zijn observatie naar de tijden waarop bloemen gedurende de dag open en dicht gaan. Op 23 mei is het 300 jaar geleden dat Linnaeus geboren werd. Dat wordt over de hele wereld herdacht, ook in Blijdorp met deze klok. Vanaf een verhoging is te zien hoe de klok werkt. De planten worden gepland in vakken die verbonden zijn met de tijden op de klok. Met buxushaagjes zijn de uren en wijzers van de klok verbeeld. Na de ijsheiligen zijn de planten in de vakken te zien.

s

Algemene Ledenvergadering 2007 De Algemene Ledenvergadering (ALV) van de Vrienden van Blijdorp in het Eauditorium was deze keer niet zoals gebruikelijk in de ochtend, maar ’s middags om 2 uur. En dat had te maken met een verrassing die de Diergaarde Blijdorp aan het einde van de middag voor de Vrienden geregeld had, meer daarover later.

Tekst: Alex Schouten en Angeline Peters

Misschien kwam het door de aangekondigde verrassing, maar er waren deze keer ongeveer 375 (!) Vrienden en Vriendinnen aanwezig bij de ALV en daarmee waren zowel het Eauditorium als de Haaienzaal afgeladen.

• Het bestuur heeft voor 2008 als ‘klein’ project gekozen voor een nieuw verblijf voor de Steller zeearenden. Deze fantastische vogels huizen nu nog in de volière in het Aziatische moeras en krijgen voor 50.000,- bij Arctica een andere woning. De opening hiervan is gepland voor maart/april 2008, tegelijk met de opening van de andere onderdelen van Arctica (poolvossen, lemmingen en sneeuwuilen).

Zoals gebruikelijk zat onze voorzitster, mevrouw Groenhorst, de vergadering voor. Zij ging in op de Vrienden-projecten die binnenkort op stapel staan. En dat zijn er de komende 12 maanden in totaal 4: • Allereerst wordt in september het lang verwachte servalverblijf geopend. In het laatste Vriendennieuws van 2003 (!) wisten we op rijm nog het volgende te vermelden: De servals krijgen binnenkort een groter huis want hun huidige stekkie was niet meer pluis De vrienden dragen hun steentje bij en de Diergaarde is daarmee heel blij

Allerhande vergunningen en regeltjes gooiden roet in de planning. Maar gelukkig bleek uitstel geen afstel te zijn, want binnenkort is het dus zover! • In het nieuwe deel van de Diergaarde wordt in september ook het verblijf voor de poedoe’s en wilde cavia’s geopend. Hier heeft de vereniging een bedrag van 30.000,- voor geschonken. • Het lukt helaas niet om ons jubileumcadeau aan de Diergaarde in het jubileumjaar te openen. Het grootste cadeau dat de Vrienden ooit geschonken hebben (1,2 miljoen euro!) wordt nu begin 2008 geopend. Ach, als er dan een meter sneeuw ligt is het wel erg sfeervol! Het beeld dat door Ineke Roelfzema in opdracht van de Vrienden wordt geschonken, zal dan uiteraard ook gereed zijn. Mogelijk worden (verkleinde) replica’s gemaakt die dan te koop zijn.

Vervolgens kwamen de wat meer officiële onderdelen van de vergadering aan de orde, zoals het verslag van de kascommissie, de herbenoeming van de bestuursleden en het verslag over de promotie-werkzaamheden. Bij de herbenoeming van Henk Gerritse kwam de verrassende mededeling dat dit zijn laatste termijn gaat worden. Over 3 jaar zullen Greet en Henk stoppen met de promotie-werkzaamheden voor de 3

Bestuur geniet van speech koningin Constance- foto: J. Stout

Koningin Constance en hofdame - foto: J. Stout

Vrienden, waaronder ook het beheer van de winkel vallen. De secretaris moest helaas constateren dat op 1 april circa 15 % van de leden haar contributie nog niet betaald heeft. Na de vergadering overhandigde de heer Dorresteijn, directeur van de Diergaarde, aan alle bestuursleden een exemplaar van het jubileumboek: getiteld “Iets grootsch & buitengewoons, 150 jaar Rotterdamse Diergaarde”. Na de vergadering was het tijd voor de vertoning van de jubileum DVD ter gelegenheid van het 150-jarig jubileum van de diergaarde. Een soort korte, bewegende vertaling van het boek. De beide zalen zaten ademloos naar de ‘voorstelling’ te kijken. Met name de filmbeelden van de oude Diergaarde, die tot kort voor de 2e wereldoorlog in het centrum van Rotterdam was gelegen, maakte indruk. Boek en DVD zijn voor de Vrienden met een korting te kopen in de winkels in de Diergaarde. Elders in dit Vriendennieuws wordt uitgebreid ingegaan op boek en DVD.

Koningin Constance en hofdame - foto: J. Stout

Vervolgens hadden de Vrienden ruim een uur de tijd om met het prachtige april-weer de dierentuin te bekijken. Het was de bedoeling geweest om gezamenlijk de weidevogel-volière te bezoeken, maar de groep was daarvoor te groot. Om half zes werd iedereen terug verwacht in de Haaienzaal, het Eauditorium en het Caribische terras voor een warm buffet. Het buffet was ter gelegenheid van het 150 jarig jubileum aangeboden aan de Vrienden door de Diergaarde. Het buffet was perfect georganiseerd, het eten smaakte voortreffelijk en de sfeer was gezellig en ontspannen. Kortom, een zeer geslaagde middag én avond!

4

Koningin Constance toast met het bestuur- foto: J. Stout

Blijdorp

n

i

e

u

w

s

Tekst: Gerda Nijssen Met dank aan Lex Noordermeer (Diergaarde Blijdorp) en de Nieuwsbrief van de Vrijwilligers van Blijdorp.

kent Ganesha aan haar wat kleine en smalle hoofd. Zij houdt van douchen. Om de beurt mogen de tapirs een dagje in het binnenverblijf. Elke dag wordt het bassin schoongemaakt en opnieuw gevuld. Dus als u een tapir onder de douche ziet staan, is dat hoogstwaarschijnlijk Ganesha’s dag.

Gorilla nieuws Het gorilla trio Dango, Quenta en Astra is donderdag 12 april veilig gearriveerd in de dierentuin van Sjanghai. In de Chinese miljoenenstad zijn de mensapen ondergebracht in een speciaal voor deze groep gebouwd verblijf, waarvoor kosten noch moeite gespaard zijn. Het Sjanghai-transport vond uiteraard plaats met goedkeuring van EAZA, de Europese vereniging van dierentuinen en aquaria, die verantwoordelijk is voor alle Europese fokprogramma's (EEP's) en stamboeken (ESB's).

Timber - foto: Joost Hubeek

Het is stil op de Takin-rots. In november vorig jaar overleed de bok en in maart een van de twee geiten van onze waardevolle Szechuan takins. In Blijdorp kregen ze in totaal acht jongen: op twee na allemaal mannetjes. Het laatste jong (geboren op 17 februari j.l.) was een van die twee vrouwtjes. Uitgerekend dat jong stierf heel kort na de geboorte. Twee jongen zijn verhuisd naar Berlijn en vier bokken naar Frankrijk. Er rest nu nog slechts één bok (geboren in 2005 in Blijdorp). Hij is naast de rhesusapen, de enige bewoner van onze takin-rots. Het is nog onduidelijk hoe het verder moet.

Van Taman Indah is onze bul Alexander vertrokken. Hij is op reis. Eerst naar Antwerpen om daar een aantal vrouwtjes te bezwangeren en vervolgens gaat hij verder naar Sevilla, Spanje. Het was nog spannend, want de vrouwtjes in Antwerpen waren in hun vruchtbare periode. Die duurt maar kort. Dus moet het transport op tijd geregeld zijn. Zo als het er nu naar uitziet is Alexander op tijd in Antwerpen om zijn best te doen. Zo’n transport van een olifantenmannetje is geen sinecure. Een container waar hij in past, een kraan waar hij met container aan kan hangen, Alexander de container in loodsen, dat moet allemaal

kloppen. Met een gewicht van 5.700 kilo kun je geen fouten maken. Alexander krijgt drie nieuwe vrouwen tot zijn beschikking. Wij krijgen er een jongeman voor terug. Een oude bekende van ons, Timber is op 26 april teruggekeerd vanuit Sevilla naar zijn geboortedorp Taman Indah terug. Hij krijgt de tijd om volwassen te worden en aan zijn nieuwe verblijf en dames te wennen. In maart is tapir Ganisha uit Antwerpen naar Taman Indah gekomen. Haar roots liggen in Blijdorp, want zij is een kleindochter van onze onvolprezen Wandaloo. U her-

Hoewel Dango, Quenta en Astra uit Europa vertrokken zijn, is het uitgangspunt dat zij deel blijven uitmaken van het gorilla-EEP. Met het transport van de gorilla's heeft Blijdorp ook deze keer niets aan het toeval overgelaten. Een Blijdorp-medewerker heeft de aankomst van de gorilla's in Sjanghai voorbereid en een andere mensapenverzorger uit Blijdorp heeft de dieren tijdens hun lange reis naar China begeleid. Eerder waren er al mensapen-verzorgers uit Sjanghai op stage in de Rotterdamse Diergaarde geweest om hier de kneepjes van het gorilla-vak te leren. Bovendien hebben de gorilla's in Rotterdam al kunnen wennen aan het voedsel dat in Sjanghai op hun menu staat. De toch wel ingrijpende overgang van Rotterdam naar Sjanghai is zodoende zo gemakkelijk mogelijk voor de gorilla's gemaakt. Het vertrek van de gorilla’s komt ten goede aan de witkruinmangabeys. Zij hebben het veel ruimere verblijf van de verhuizers overgenomen en kunnen naar buiten in het koepelbuitenverblijf. Zij hebben het daar zo te zien prima naar hun zin. De twee mannetjes krijgen over niet al te lange tijd gezelschap van drie vrouwtjes die nu nog elders in Europa op hun verhuizing 5

Vliegkooi in aanbouw - foto: Fred van Tiel

n wachten. Naast hun verblijf zijn de pinché aapjes gehuisvest. U weet wel daar waar ‘vroeger’ de oerang oetans verbleven. In hun vroegere verblijf waren ze nauwelijks te zien, nu krijgen ze weer de aandacht van de bezoekers die zij verdienen. Het jong van Tamani is een meisje. Haar naam is Thirza (de eerste letter van haar moeder’s naam – zoals voorgeschreven en ook de voornaam van de stagiaire die haar moeder 3 maanden lang bestudeerde). Adira, jonge dochter van Aya en Thirza groeien als kool. Aya is de meest zorgzame moeder van de twee. Tamani houdt ook erg van haar rust. De puberzoon Thomas wil namelijk nog wel eens een beetje plagen en aandacht voor zichzelf opeisen. Hij zou dolgraag met de baby’s spelen. Maar Aya vindt dat geen goed idee en geeft hem op zijn kop. Bokito, de vader van de twee baby’s speelt wel met Thomas. Ze kunnen samen lekker ravotten, een lust voor het oog. De colobusapen hebben een tweede jong. Ga vlug kijken naar het spierwitte jong, want binnenkort wordt zij net als haar ouders en tantes zwart met een beetje wit op de borst en staart. De scoutinggroep Burgemeester van Haaren heeft hun eiland opgeleukt met verschillende speel- en vermaaktoestellen. Vanaf de terraszaal kunt u ze vrolijk zien buitelen. 6

Alia - foto: Joost Hubeek

i

e

u

w

s

Zwartkoppita voert zijn broedend vrouwtje - foto: Anneke Oberman

Okapi nieuws: Lisala is helaas op 8 februari overleden. Zij had al een tijd lang last van benauwdheid. Sectie heeft uitgewezen dat ze een lekkende hartklep had en veel te veel vocht in het hart. Toen werd ook bekend dat zij al 10 weken zwanger was. Lisala is slechts 16 jaar geworden. Dan is een okapi in de bloei van haar leven. In de vrije natuur kunnen ze wel 30 jaar oud worden. Op 3 april is een nieuw vrouwtje aangekomen uit Kopenhagen. Hopelijk is ze snel gewend aan haar nieuwe maatjes. Onze Anton heeft bewezen dat ook hij een goede zwemmer is. Hij duikt regelmatig met moeder Janneke onder in het dwergnijlpaarden bad. Je houdt je hart vast, want hij blijft lang onder, maar komt dan proestend weer boven. Bij de tijgers heeft een wisseling plaatsgevonden. Onze tijgerin Musi is verhuisd naar de Lisieux zoo in Frankrijk. Musi mag geen nakomelingen meer krijgen, omdat haar bloedlijn al oververtegenwoordigd is. En Blijdorp wil graag fokken met haar tijgerman. Daarvoor is de jonge tijgerdame Alia uit Wuppertal (Duitsland) naar Rotterdam gekomen. De eerste tijd moet zij in quarantaine in haar binnenverblijf blijven, maar binnenkort krijgt zij de ruimte in haar eigen riante buitenverblijf. En hopen we over niet al te lange tijd tijgersbaby’s te bewonderen. De kroeskoppelikanen zijn weer terug in hun vijver aan de van Aerssenlaan. Ik moet nog uitvinden of ze nu wel of niet gejongd hebben. De aalscholvers moeten weer een beetje inschikken, want de pelikanen nemen hun ruimte goed in beslag. Vlakbij staan de witnekkraanvogel-ouders met hun jong te pronken. Blijf een beetje uit de buurt, want zij dulden geen mensen dichtbij hun kroost.

????????????????? - foto: Yvonne Raaijmakers

De oropendola’s zijn druk bezig met de voortplanting. De zwarte (recht tegenover het Caribische café in het Oceanium) hebben de manden die voor hen opgehangen zijn als nesten gebruikt om er een eigen nest onder te hangen. Je kunt toch maar beter je eigen huis bouwen. De groene oropendola’s vliegen sinds kort los in de Victoria serre. Daar doen ze het best na een eerste periode van pikken naar de verzorgers. Zij maken gebruik van de manden om hun eieren in uit te broeden. Slechts een paar extra sliertjes waren nodig om ze voor hun doel geschikt te maken. De Victoria serre is trouwens een bezoek weer meer dan waard. De vier verblijven van de toekans zijn opgeknapt. Ze zijn zo ingericht dat het een geheel lijkt. Het decor van het ene verblijf loopt over in het andere. Verder is er –dankzij een gulle gift van de Vrienden- een cementmuur gemaakt waar prachtige planten hangen; een ware lust voor het oog. De groep gestreepte muisvogels is opgesplitst. Het waren er maar liefst 30 in totaal. Dat zorgde voor teveel vogelpoep. Een deel is verhuisd naar de krokodillenhal. De zwartkoppitta’s hebben maar liefst twee nesten gemaakt. Deze lijken nog het meest op trechters gedraaid van plantenstengels. Ze zien er heel kunstig uit. Een van de nesten is nog te zien in het achterste deel op een plateau. Er zijn drie jongen uitgevlogen, maar die zijn tot nog toe onvindbaar. Een daarvan is helaas overleden. Zij bewoonden eerst het middenstuk samen met onder andere de moloneta spreeuwen, maar dat bleek voor het jonge ouderpaar te druk. En daar kan ik me wat bij voorstellen. Verderop in de Victoriaserre groeit de Victoria Amazonica. Er zijn al diverse bladeren

te zien. De randen van de bladeren krullen om zodat er uitzien als grote dienbladen op het water. Ze zullen nog veel groter groeien, zo groot en stevig dat een kind erop kan zitten. Met genoeg uren zonneschijn krijgen we weer een prachtige bloem. Die bloem is slechts korte tijd te bewonderen, dat wordt dus opletten geblazen. De kikkerhoek in de Rivierahal heeft een nieuwe bewoner. Er is een pipa bijgekomen. De pipa is een platgeslagen pad. Althans hij lijkt veel op dubbeltje, zo plat is hij. Oorspronkelijk komt hij uit Suriname. Tegelijk met het mannetje zijn drie dames aangekomen, maar die blijven nog een tijdje achter de schermen. U moet enige moeite doen om de pipa te ontdekken. Meestal zit hij tegen de achterwand van het aquarium geplakt. Met je neus tegen het glas kun je hem ontdekken. Let op: hij is helemaal bruin en hij heeft een driehoekige kop met een spitse neus. De eitjes groeien in de huid van het vrouwtje en kruipen na ongeveer 3 maanden uit de huid naar buiten. Ook uit Suriname is een heuse grietjebie gearriveerd. Wie ooit in Suriname geweest, kent zijn roep en vergeet dat nooit meer. Deze leuke gele rakker is de meest voorkomende vogel van Paramaribo. Hij roept de hele dag zijn eigen naam. Dus al onze stadsgenoten met Surinaamse familie kennen hem zeker. In het publiekslaboratorium zit een sepia die uiteindelijk in het aquarium bij de ingang van het Oceanium moet komen. Het valt niet mee om sepia’s te kweken. Althans ze worden wel geboren, maar zodra ze voor het publiek in aquaria geplaatst worden, gaan ze snel achteruit. Blijkbaar zijn ze stress gevoelig. Nu worden > 7

ze achter de schermen grootgebracht en dan hoger geplaatst in het lab. Daar lijken ze het prima te doen. Het zijn levendige dieren met een leuk ‘rokje’ waarmee ze zich voortbewegen. De vissen collectie is uitgebreid met 30 neerkijkers. Mijn collega redactielid schreef daarover een interessant artikel dat verderop in deze Vriendennieuws staat. Schijn bedriegt: Er zijn 30 rode kanaries gearriveerd. Die zijn wel rood maar geen vogels maar vissen (volgens een goede kennisbron die Lex heet). Verder nog twee rock beauty’s (gele driehoekige vissen met een grote zwarte vlek) en 50 pork fish (gele strepen en een gele staart). Allemaal zijn ze afkomstig uit de buurt van Florida. Verderop in het Caribische deel hebben de renkoekoeken het een tijdje zonder elkaar moeten doen. Ze kwamen maar niet tot het uitbroeden van hun eieren. Het vrouwtje toonde zich te bazig. De verzorgster verzon een list en zette het vrouwtje een tijdje apart. Het mannetje kreeg de ruimte in hun verblijf. Na drie weken mochten ze elkaar weer zien. Dat lijkt een goed resultaat te hebben, de rollen zijn omgedraaid. Het mannetje is de baas, maar voor hoe lang weten we nog niet en ook niet of het nu wel tot nakomelingen komt. Hun medebewoners, de konijnenuilen doen het beter. Zij hebben voor drie nakomelingen gezorgd. Veel nieuwe verblijven De nieuwe vliegvolière voor weide- en trekvogels is geopend: Een aantal typeren-

de weidevogels zoals de tureluur, grutto, kemphaan, en lepelaar nemen half april hun intrek in een grote doorloopvolière. Met dit nieuwe verblijf (2.000 m²) beoogt Blijdorp het verhaal te vertellen van de reis die veel van onze inheemse vogels elk jaar naar Afrika maken om daar te overwinteren. Het project komt tot stand in samenwerking met de stichting Zuid-Hollands Landschap en de Vogelbescherming. Niet ver van de vliegvolière wordt druk gebouwd aan het Savannehuis. In dat huis komen bijeneters, krokodillen, giraffen en nog veel meer interessante dieren zoals verschillende soorten schildpadden. Eind van dit jaar hopen we door het nieuwe huis te kunnen lopen. Wordt vervolgd. Aan de kant van het Oceanium zijn ook twee nieuwe verblijven in aanbouw. In mei verwacht men de vliegvolière voor rode ibissen en ara’s te openen. Deze kleurrijke vogels komen oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. En passen dus in het deel bij de Spoorbaan waar het Zuid-Amerika continent zetelt. Het poedoeverblijf tegenover de volière is naar verwachting in juni klaar om haar bewoners te ontvangen. Dan komen eindelijk de cavia’s in beeld. Tot slot is er vlakbij de spoorwegtunnel een moerasgebied aangelegd. Er zijn wilgentakken gebruikt om afrastering van te maken en ook de beschoeiing van de waterpartijen is van dat natuurlijk materiaal. Het geheel straalt een biesboschachtige sfeer uit. Waar het er nu nog redelijk kaal uitziet, staat binnenkort een groene zee van boompjes en

Prins Alfredhertjes, moeder Akira met zoon Dico - foto: Anneke Oberman 8

struiken. De eerste visjes en schaatsenrijdertjes zijn al gesignaleerd. Het wachten is op kikkers. Ook handig voor de ooievaars die dichtbij nestelen. De ooievaars zijn weer terug op hun nest boven het spoor aan de Kanaalweg. Even verderop richting Blijdorp zit een tweede stel te broeden. De toren bij de oude ingang is ook weer in gebruik door twee potentiële ooievaarouders. Het vierde stel heeft een nieuw nest gebouwd op de grond bij de flamingo’s. Het mannetje heeft zich dit jaar eerder neergelegd bij het feit dat het vrouwtje niet naar het nest op de oude ingang kan vliegen. Al had dat wel zijn voorkeur. Het bijna 20 jaar jongere mannetje is een felle. Flamingo’s in de buurt is tot daar aan toe, maar reigers duldt hij niet bij zijn vrouw. Historische tram: tijdens vakanties en feestdagen laat de RET ter gelegenheid van het jubileum de ‘Historische diergaarde tram’ (lijn 11) rijden. De route loopt vanaf Centraal station (Blijdorp zijde) naar de stadsingang van Blijdorp (Rivierahal zijde) en vice versa. Met de voordeelbon die u bij het dagretour ontvangt, krijgt u € 1,50 korting op de entreeprijs. Tot slot heeft op 25 april onze koningin het feestelijke jubileumjaar geopend. Daarbij is een kunstwerk onthuld op het plein bij de oude ingang. Het belooft een jaar vol activiteiten voor jong en oud te worden. U kunt geen week missen.

Groene Cropendola - foto: Anneke Oberman

Bezoek Koningin Beatrix - foto’s Jeanne van Langeveld / Oranje olifant, oranje gebakje - foto: Joost Hubeek

b

o

t

a

n

i

s

c

h

b

l

i

j

d

o

r

p

Tuinieren door de tijd Het is al jaren een traditie: een botanische tentoonstelling naast de terraszaal. Dit maal staat deze tentoonstelling natuurlijk in het teken van het 150-jarig bestaan van de Diergaarde. Er staan drie enorme foto’s opgesteld met opnamen uit 1890, 1955 en heden. De omgeving is aan de betreffende foto aangepast, waardoor het lijkt of je zó de foto kunt binnenstappen. Het contrast tussen de foto uit 1890, met de keurig aangeharkte Victoriaanse bloemperken, en die van het hedendaagse Blijdorp, met zijn natuurlijke beplanting, is enorm. In het jubileumboek, dat onlangs is uitgekomen, wordt uitgebreid ingegaan op het feit dat Blijdorp ook een Botanische tuin is. De oude Diergaarde, met onder andere indrukwekkende kassen, wordt uitgebreid beschreven. Ook de aanleg van de nieuwe tuin, in de Blijdorp-polder komt daarin aan bod. De botanische afdeling heeft medewerkers die al tientallen jaren in de Diergaarde werken. Zij hebben in de afgelopen veertig jaar het nodige meegemaakt. Met name de invoering van het Masterplan in 1990 zorgde voor grote veranderingen. In een reeks korte gesprekken hebben zij over hun ervaringen verteld.

10

Van takkenbezem tot veegwagen Het Blijdorp van Van Ravensteyn zag er heel anders uit dan het huidige Blijdorp. Dieren- en plantenwereld waren strikt gescheiden. Van biotopen had nog niemand gehoord. De botanische afdeling was toen nog de ‘boeren- en tuindersafdeling’. De bloemperken en borders dienden ter verfraaiing van de tuin. Het werk voor de hoveniers bestond voornamelijk uit het schoonhouden van de tuin, de aanleg en het onderhoud van bloemperken en het maaien van de grote weiden. Op de eigen kwekerij van de Diergaarde werden eenjarige perkplanten gekweekt. Er was slechts één kas waar planten aan het publiek wer-

Tekst: Monique van Leeuwen-Maat Met dank aan: Arie van Duyvenboden, Jaap van Houwelingen, Hans Huyzers, Reinier de Jong, Jacques Radder en Martin de Zeeuw (Diergaarde Blijdorp) Fotografie: Koos van Leeuwen

den tentoongesteld: de Victoriaserre. Later kwamen daar de Reesemakas en Kosterkas bij. Die zijn bij ons nu bekend als de vlinderkas. Iedere ochtend, inclusief de zondag, trokken de hoveniers en kasmedewerkers gewapend met een takkenbezem door de Diergaarde om alle paden schoon te vegen. Een klus die van 7 tot 10 uur duurde! En niet alleen het schoonmaken ging met de hand. Er was nog geen groot materieel en alles gebeurde met kruiwagen, emmer en schop. Het maaien ging met een zeis of een simpele maaimachine. Ook zware klussen, zoals het uitgraven en verplaatsen van bomen, gebeurde handmatig. Het was dan >

ook belangrijk dat het gereedschap goed scherp werd gehouden. Zo kon het gebeuren dat een van de medewerkers bij het uitgraven van een boom met zijn spa een dikke telefoonkabel doormidden stak. Waardoor er vervolgens twee dagen iemand van de PTT bezig was om alles weer in orde te maken. Tegenwoordig is er veel meer materieel in de tuin waardoor dit soort zware klussen veel sneller en gemakkelijker kunnen worden uitgevoerd. En met alle bouwwerkzaamheden is aannemer Molhoek ook altijd in de tuin aanwezig en bereid om af en toe een hand, of beter gezegd een kraan, uit te steken. Ook de takkenbezems zijn al enige jaren verleden tijd. Blijdorp beschikt over een professionele veegwagen die zijn ronde maakt vóórdat het publiek de tuin betreedt. Over zware jongens en fikkie stoken De grote palmen die elke zomer de Diergaarde opsieren, brengen tegenwoordig de wintermaanden door in een kas in het Westland. Met groot materieel worden de zware jongens, die inclusief de bak wel 1500 tot 2000 kilo wegen, van hun onderstel gehaald en in de vrachtwagen gezet. Dat ging vroeger wel anders. Toen was er een pompwagen met daarop een pallet om die palmen te verplaatsen. In die tijd overwinterden de palmen nog in de Rivièrahal. Met man en macht werd de palm op zo’n pallet gezet en vervolgens met zes man eromheen naar de plaats van bestemming gereden. Bij ieder hobbeltje dreigde hij om te kiepen. Zie zo’n gewicht dan maar eens te houden! Net als op boeren-en tuinbouwbedrijven werd het groenafval verbrand op een brandstapel. Dat gebeurde op verschillende plekken in Blijdorp. Achter de Himalayarots was zo’n plek en het gebeurde herhaaldelijk dat de kerk aan de van Aerssenlaan gehuld was in dikke rookwolken. Een andere stookplaats lag bij het spoor. Ook daar werd regelmatig een fikse stapel in de

brand gestoken. Dit tot groot ongenoegen van de NS. De toenmalige directeur van de Diergaarde drukte de jongens op het hart om toch vooral goed rekening te houden met hoe de wind stond. Want anders stond in no time de brandweer op de stoep. Maar toch ging het niet altijd goed. Op een dag waren ze weer eens een flinke fik aan het stoken. Er lag nog wat oud hout, afkomstig uit de slaaphokken van de leeuwen. Dat ging ook op de stapel. Er zaten echter nog wat resten rubber bij en er was een enorme rookontwikkeling. Het was zwart als de nacht op het spoor en alle treinen moesten afremmen. Het hele schema van de NS draaide de soep in! Toen was het natuurlijk afgelopen met het fikkie stoken. Met de huidige milieueisen zou dit inmiddels helemaal niet meer mogen. Blijdorp zamelt dan ook al jaren het afval zo veel mogelijk gescheiden in. Van perkplanten naar collectieplanten De kwekerij achter de schermen is er nog steeds. Maar zowel in uiterlijk als in werkwijze is er veel veranderd. Er zijn nieuwe kassen gekomen omdat de oude, houten kassen zo lek waren als een mandje. Bij een fikse regenbui renden de kasmedewerkers van hot naar haar om bijzondere planten zoveel mogelijk uit de drup te houden. Die tijden zijn gelukkig veranderd, hoewel de indeling van die oude kassen perfect was. Met de invoering van het Masterplan en de overgang naar een biotopentuin is er wat betreft de plantencollectie heel veel veranderd. De kweek van eenjarige perkplanten werd stopgezet. Dit was ontzettend arbeidsintensief en het bleek voordeliger om perkplanten te betrekken bij gespecialiseerde kwekers. Nu kregen de kasmedewerkers de handen vrij om meer bijzondere planten te gaan kweken. Voor de diverse biotopen zijn specifieke planten gewenst. Die zijn niet altijd zomaar te koop in de handel. Juist zulke planten opkweken is interessant. De zaden komen van botanische tuinen van over de hele wereld. Ook

heeft Blijdorp een grote orchideeëncollectie en beheert zij de nationale bromelia en primulacollectie. Meer zeggenschap Het Masterplan vereist van de medewerkers van de Diergaarde veel meer samenwerking. Plant -en dierenwereld zijn niet langer gescheiden. Blijdorp wil de dieren in hun natuurlijke omgeving laten zien. De planten staan niet langer in keurige bloemperken, maar maken deel uit van het verblijf. Dat levert ook wel eens frustratie op. Een hovenier wil nu eenmaal dat zijn plantjes er mooi bijstaan en baalt ervan als ze worden opgegeten of ondergescheten door de dieren. Maar over het algemeen heerst toch het gevoel dat het werk veel interessanter en aantrekkelijker is geworden. Vroeger was er veel meer hiërarchie. Je had maar te doen wat er gezegd werd en het was ook niet gauw goed. Tegenwoordig is er op alle fronten veel meer overleg. De medewerkers hebben meer zeggenschap en meer verantwoordelijkheden gekregen. Toch was het vroeger niet slecht. Het was een andere tijd. En met je collega’s kon je wel eens lekker één van de bazen in de maling nemen. Hoewel er veel veranderd is in de afgelopen jaren zijn er ook dingen die al decennia op dezelfde wijze gaan. Een mooi voorbeeld daarvan is de Victoria Amazonica, de grote waterlelie waarvoor destijds speciaal de Victoriaserre is gebouwd. Traditiegetrouw wordt zij begin januari gezaaid en, nadat de planten gekiemd zijn, uitgezet in de ronde vijver van de serre. Alleen de rest van de serre is veranderd. Leek het vroeger op een keurige bloemenzaak, nu lijkt het meer op een stukje tropisch regenwoud, waar ook vogels vrij rondlopen en vliegen. De gesprekken met de medewerkers leverden een hoop leuke verhalen op. En voldoende inspiratie om in volgende artikelen op een aantal zaken terug te komen.

11

ZOO’N BOEK IETS GROOTSCH EN BUITENGEWOONS

Iets grootsch en buitengewoons 150 jaar Rotterdamse Diergaarde Op 18 mei 1857 ging de eerste spa de grond in voor de aanleg van een echte Diergaarde in Rotterdam. Daarvoor was er al een dierentuintje naast het station Delftsche Poort. Toch wordt algemeen 1857 als beginjaar van de Rotterdamsche Diergaarde beschouwd. Deze Diergaarde verhuisde in 1940, versneld door de grote stadsbrand, naar de wijk Blijdorp. Dit kon zonder overdrijving als de redding van de Diergaarde beschouwd worden, want in 1936 stond de Vereniging Rotterdamsche Diergaarde op de rand van een bankroet. Ook Diergaarde Blijdorp dreigde in de jaren ‘80 van de vorige eeuw failliet te gaan. Dankzij een Masterplan, een initiatief van de medewerkers zelf, raakte Blijdorp uit het slop. En nu is de Diergaarde opnieuw een toonaangevende dierentuin in de wereld. De lotgevallen van de Rotterdamse Diergaarde, met zijn geboorte en verscheidene wedergeboorten, wordt door acht auteurs beschreven in het jubileumboek, dat vanaf 25 april 2007 te koop is voor € 29,50. Het beschrijft een stuk Rotterdamse geschiedenis dat u niet mag missen. De bijbehorende historische DVD kost € 7,50. De combinatie boek en dvd kost € 35,- . Vrienden kunnen het boek of de combinatie in bezit krijgen met € 5,- korting (voor respectievelijk € 24,50 of € 30,-) tegen inlevering van onderstaande bon bij de Blijdorpwinkels of de Vriendenwinkels. —————————————— ‘Iets grootsch en buitengewoons’ Uitgave van de Koninklijke Rotterdamse Diergaarde Blijdorp Redactie drs. Ardaan Gerritsen / Blijdorp 304 blz. rijk geïllustreerd in kleur en zwart-wit, genaaid gebonden, met hard kaft

Bijzondere geboorte: een boek Interview met Ardaan Gerritsen Het Jubileumboek over 150 jaar Rotterdamse Diergaarde is in eigen productie tot stand gekomen dankzij een gewaardeerde medewerker van Blijdorp: Ardaan Gerritsen. In onderstaand artikel leest u wat aan de publicatie vooraf ging en welke ‘tranen’ vergoten zijn voor dit prachtige boek van de drukker kwam. Op een zonnige voorjaarsochtend spreek ik Ardaan in zijn gezellige kantoor dat hij deelt met zijn collega Lex Noordermeer. Zij zitten op de begane grond achter het schuifhek bij de oude ingang. Als u een blik naar binnen werpt, ziet u de oude publicaties van Blijdorp Blad en vele archiefdozen met materiaal. Lex en Ardaan zijn de wandelende kennisbronnen voor collega’s en vrienden.

Jubileumboek presentatie - foto: Archief Blijdorp

Kortingsbon Tegen inlevering van deze bon ontvangt u –zolang de voorraad strekt- € 5,- korting bij de aanschaf van boek en/of DVD ‘Iets grootsch en buitengewoons’ over 150 jaar Diergaarde Blijdorp.

€ 5,- korting 12

Ardaan is redacteur van het Blijdorp blad dat hij al 12 jaar verzorgt. Hij vertelt mij hoe het boek met, volgens eigen zeggen, ‘bloed, zweet en tranen’ tot stand gekomen is. Een boek van een dergelijke omvang had hij nog nooit gepubliceerd. En een archiefwurm is hij niet. Er is maanden gezocht naar de foto’s bij de verschillende artikelen. En vervolgens was het een hele klus om bij de foto’s die gepubliceerd zijn de juiste bijschriften te krijgen. Hopelijk is dat allemaal uiteindelijk goed in het boek gekomen. Ardaan vond het erg ingewikkeld om alles precies te achterhalen. Van Fernande Hazewinkel (Gemeentearchief) lag er een stuk geschiedenis als voorbereidend deel klaar. Na een gesprek met mevrouw Hazewinkel is afgesproken om haar werk voort te zetten en uit te breiden met bijdragen van andere schrijvers. Maar liefst 9 schrijvers vanuit verschillende disciplines zijn aan de slag gegaan en hebben hun kennis beschikbaar gesteld. Door de keuze voor deze multidisciplinaire samenwerking van auteurs is er een interessante mix ontstaan waarbij de geschiedenis en de >

Door: JGerda NijssenBlijdorp)

dige bouwers aan de dierentuin komen in het boek bij elkaar. In het boek staan ook recente historische vondsten. Het obstakelonderzoek (aan de Diergaardesingel tegenover het huidige Centraal station) voor de bouw van de Randstadrail leverde bijvoorbeeld nieuwe historische gegevens op over de oorspronkelijke gebouwen van de oude dierentuin. Onder andere kwamen fundamenten van gebouwen boven de grond die in verhalen overgeleverd zijn, maar niet op foto’s of tekeningen terug te vinden waren. Verhalen ook over de herkomst van de eerste dieren. De eerste vogels zijn gekropen uit eieren die via eierrapen zijn binnengekomen. Zeelieden brachten de eerste apen mee en een bruine beer. De spoorwegbeambten hebben ze een plek gegeven in de oude dierentuin in het centrum van Rotterdam. Dit soort sappige historische feiten heeft Ardaan verzameld compleet met bijpassende foto’s en schetsen.

Ardaan Gerritsen - foto: Monique van Leeuwen-Maat

toekomst van Blijdorp in een boek tot uitdrukking gekomen is. Het voelt voor Ardaan als een compleet beeld dat vele bezoekers en vrienden zal weten te boeien. Voor hem zijn de meest bijzondere stukken: De wandeling beschreven door Frans Ramack (schoonvader van Lex Noordermeer) die van alles verzamelde over de geschiedenis. Plus de geschiedenis beschreven door Fernande Hazewinkel. Daarin vertelt zij onder andere over het terugvinden van de vierkante bloembak die in de oude Diergaarde stond en nu midden in de huidige Lijnbaan.

vele achtergronden en interesses. Deze complexe combinatie van functies maakt onze Diergaarde tot een dierentuin van wereldformaat. Blijdorp is de enige diergaarde. Dat gaarde is echt onderdeel van de naam, alle andere noemen zich dierentuin. Diergaarde wordt dan ook meestal met een hoofdletter geschreven. Dat alles is te lezen in de 300 pagina’ s die deze jubileumuitgave telt. De oplage telt exact 3.486 exemplaren. Als u een van die exemplaren in huis wilt halen of aan iemand cadeau wil doen, mag u wel voortmaken, want het gaat zeker storm lopen.

Ardaan’s hoogtepunt in dit hele proces waren de drukproeven. Toen hij deze voor het eerst in handen kreeg, voelde hij zich apetrots op het resultaat. Hij realiseerde op dat moment wat er tot stand gekomen is dankzij alle inspanningen van vele medeschrijvers en medezoekers. Het masterplan is het (voorlopige) eindpunt. Deze publicatie markeert hoe directeur, educatieve medewerkers, ontwikkelaars en verzorgers nadenken over de combinatie van botanische tuin, beschermer van natuur en fokker van vele diersoorten, educatieve taken en aantrekkelijke plek voor bezoekers met

Wat begonnen is als een spoortuin naar een idee van spoorwegbeambten, is uitgegroeid tot de tuin die nu een verzameling van botanische en dierlijke schatten herbergt. De notabelen namen later de tuin over en bouwden er verder aan met onder andere een deftige sociëteit waar menig huwelijkspartner gevonden is. De foto van de bar van de sociëteit kwam voor de drukker jammer genoeg net te laat, maar zal zeker op de tentoonstelling in de Rivièrahal te zien zijn. De eerste spa is op basis van een ontwerp van Zochers in 1857 in de grond gezet. De zorg van de grondleggers en hui-

Tot op het laatste moment zijn er tekeningen en foto’s boven water gekomen. Ardaan is de vele mensen die zich vrijgevig toonden en hem met unieke beelden hielpen, erg dankbaar. Zonder hun hulp was het boek een stuk minder interessant geworden. De allerlaatste toevoeging is een oude plaat op linnen die een meneer op zolder vond. Naast het boek is er ook een dvd gemaakt. Daar ben ik zelf erg nieuwsgierig naar, want daar heb ik nog niks van mee gekregen. Eind april kreeg de koningin het eerste exemplaar van die dvd samen met het boek aangeboden. Het is sindsdien voor anderen te koop. De prijs kan geen probleem zijn, het boek is te koop “voor een prikkie” aldus Ardaan. Vrienden krijgen met een bon korting op de aanschafprijs. Een boek dat u zeker niet mag missen. Natuurlijk zijn er ook nadat de drukproeven klaar waren nog foto’s en tekeningen binnengekomen. Deze vinden een plaats in de tentoonstelling die de komende maanden opgesteld staat in de tuin. Verder is de tijdreis in vijf containers verspreid over Blijdorp een prachtige aanvulling op de geschiedenis zoals die in het boek verwoord staat. Het worden spannende maanden die voor elk wat wils bieden. Laten we er een gedenkwaardig jaar van maken en vooral genieten. Dank Ardaan voor je mooie verhaal, 13

De kleine panda, bedreigd en beschermd Het is soms even zoeken, want deze dieren zijn meestal niet gewoon in hun verblijf te vinden, maar brengen veel tijd door hoog boven in hun verblijf. Ik heb het over de kleine of rode panda, een van de meest schattig uitziende dieren van Blijdorp. Op het voorplein van de Rivièrahal is hun verblijf, dat meteen opvalt door de twee grote bomen. De panda’s zitten vaak hoog in de boom. Opgerold op een tak doen ze wat ze een groot deel van de dag doen, slapen.. Maar soms tref je een panda op ooghoogte, terwijl hij zich te goed doet aan wat bamboe. Dan valt direct zijn prachtige, roodbruine pels op en zijn dikke, gestreepte staart. Hij ziet eruit als een levend knuffeldier!

De rode panda De rode panda (Ailurus fulgens) werd voor het eerst ontdekt in 1821, 48 jaar eerder dan de reuzenpanda. Hij vertoont gelijkenissen met de reuzenpanda, maar ook met de wasbeer. En als hij zich wast, heeft hij zelfs iets weg van de huiskat. Al tientallen jaren wordt gediscussieerd over bij welke familie de rode panda nu eigenlijk hoort. Recent onderzoek plaatst de rode panda in een eigen subfamilie, de Ailuridae. Deze subfamilie maakt deel uit van de grotere familie waar het stinkdier, de wasbeer en de wezel toe behoren. De rode panda is

Kleine panda - foto: Aart Pijl

14

het enige dier ter wereld in zijn soort. Hij wordt wel beschouwd als een levend fossiel, omdat hij geen levende verwanten heeft. Zijn naaste, fossiele voorouders leefden zo’n drie tot vier miljoen jaar geleden. De rode panda is dus geen beer, en daarmee geen familie van de reuzenpanda. De rode panda leeft in het Himalayagebergte, in Nepal, Noordoost-India, Bhutan en een deel van China. Hij leeft daar in bosrijke gebieden, op een hoogte van 2.000 - 4.800 meter. Dit zijn bamboebossen, want de kleine panda eet vooral heel veel

bamboe. Hij deelt dit leefgebied met een andere ‘bamboespecialist’, de reuzenpanda. De rode panda heeft, net als de reuzenpanda, een verlengd bot in zijn voorpoten. Met deze extra ‘duim’ kan hij de takken en blaadjes die hij eet goed vasthouden. De vacht van de rode panda is dik en heeft verschillende kleuren: roodbruin op zijn rug, bijna zwarte poten en in zijn gezicht rood met wit. Deze vacht beschermt hem goed tegen de kou, maar zorgt er ook voor dat de panda het snel warm heeft. De panda houdt het meest van gemiddelde temperaturen, tussen de 10 en 25 graden Celsius. Stijgt de temperatuur hier boven, dan is het voor de panda te heet. Hij zal direct de schaduw van de bladeren in de bomen opzoeken. Rode panda’s zijn nachtdieren. Overdag rusten ze in bomen, opgerold op een tak met de staart voor hun gezicht. ‘s Avonds zoeken ze al rennend over de grond naar eten. Het zijn uitstekende klimmers en kunnen hun voedsel ook in de bomen vinden. Naast bamboe eten ze verschillende soorten groenten en fruit en als aanvulling > wel eens een ei of een klein dier.

Tekst: Trix Vermeulen Met dank aan Angela Glatston (Diergaarde Blijdorp)

Het bestaan van de rode panda is solitair. Alleen in de paartijd zoeken de mannetjes en vrouwtjes elkaar op. Dit gebeurt van eind december tot midden februari. Van eind mei tot begin juli worden de jongen geboren, gemiddeld twee per worp. Na de geboorte maakt de moeder haar jongen schoon. Dit is nodig, omdat ze zo haar jong direct kan herkennen aan zijn specifieke geur. De ogen van de jongen zijn nog dicht als ze geboren worden. Zodra ze open zijn, kleuren de ogen langzaam van grijs tot bijna pikzwart. Wanneer de volgende paartijd in zicht komt, worden de jongen verstoten door hun moeder.

Rode panda’s in Blijdorp In Blijdorp wonen op dit moment drie panda’s. In de roofdierenrotonde zit het mannetje Rex. Hij is in 1986 in Madrid geboren. Rex is de oudste panda die in Europa (of zelfs in de wereld) in gevangenschap leeft. Hij heeft voor veel nakomelingen gezorgd. Rex is vast en zeker de bekendste panda van Nederland, doordat hij in de zomer van 2006 het landelijke nieuws haalde met zijn ontsnapping. Hoe hij uit zijn verblijf is gekomen, is niet helemaal duidelijk. Hij kan vanaf een hoge tak gesprongen zijn, maar er zou ook een tak afgebroken kunnen zijn door de droogte. Rex heeft een tijdlang in een boom op het Statenpad in de wijk Blijdorp doorgebracht. Nadat hij met een verdovingspijltje verdoofd was, kon hij weer uit de boom worden gehaald. Rex mankeerde gelukkig niks, maar het verblijf moest wel weer ‘pandaproof’ worden gemaakt!

Kleine panda - foto: Peter van Norde

In het verblijf bij de Rivièrahal woont een stel rode panda’s. Het mannetje is bijna drie en komt uit Italië, het vrouwtje is bijna twee en komt uit Frankrijk. Omdat het mannetje niet goed kon opschieten met het vorige vrouwtje, is dat vrouwtje gewisseld voor een ander. Dit nieuwe vrouwtje is in januari van dit jaar gearriveerd, precies in de paartijd van de kleine panda. Het voortplantingspatroon van de rode panda is strikt seizoensgebonden. De kans is daarom klein dat het vrouwtje nu al zwanger is, omdat ze een groot gedeelte van de paartijd in quarantaine doorgebracht heeft. De twee kunnen het goed vinden samen, dus hopelijk zijn er volgend jaar al jonge panda’s te bewonderen in de diergaarde.

Bedreigd en beschermd Het gebied waar de rode panda leeft, de hellingen van het Himalaya-gebergte, is een van de minst toegankelijke gebieden ter wereld. Het is daarom ook een van de minst bestudeerde streken van de wereld. Het precieze aantal kleine panda’s dat er leeft is daarom niet bekend. Wel is bekend dat het voortbestaan van de kleine panda wordt bedreigd. De bossen waar de panda’s leven worden met grote snelheid gekapt. Het hout is nodig als brandstof voor de plaatselijke bevolking en op de weilanden die ontstaan door kappen kunnen bijvoorbeeld yaks gehouden worden. Een andere, natuurlijke oorzaak is het feit dat rode panda’s relatief weinig jongen krijgen. Bovendien is het sterftecijfer onder de jongen hoog. Er wordt ook gejaagd op de panda. De vacht is veel geld waard. In China worden er hoedjes van gemaakt die gebruikt worden bij huwelijksceremoniën. De panda heeft nu in alle landen de status

van bedreigde en beschermde diersoort. Gelukkig bestaan er verschillende projecten met als doel het behoud van de rode panda. Blijdorp steunt het Pude Kudo project in Nepal. Dit project wil de rode panda beschermen en zijn natuurlijke leefomgeving behouden. Om dit goed te kunnen, is het belangrijk inzicht te krijgen in de grootte van de populatie panda’s en hun leefgedrag. Met behulp van de plaatselijke bevolking probeert men hier zicht op te krijgen. De mensen, die gebruik maken van de bossen waar de panda’s leven, zullen samen met studenten observaties doen. Ook zullen zij samen proberen de plaatselijke bevolking te interesseren voor het behoud van de panda. De rode panda en zijn leefgebied worden bedreigd doordat bossen worden gekapt om boeren bedrijven te beginnen. Dit project wil alternatieven bieden aan de bevolking, waardoor de kans dat de panda’s het zullen redden toeneemt. Blijdorp steunt dit bedrijf financieel en door de deskundigheid van Blijdorp-biologe Angela Glatston aan te bieden. Zij heeft veel onderzoek gedaan naar het gedrag van de rode panda’s. In Blijdorp wordt zowel het EEP, European Endangered Species Programme, als het wereldwijde stamboek van alle kleine panda’s in gevangenschap bijgehouden. Met de fok van de rode panda gaat het niet goed. In 2006 zijn er 23 jongen geboren, waarvan er maar 15 het overleefd hebben. Het aantal oudere dieren dat in 2006 overleed was ook 15, waardoor de populatie gelijk bleef. Er bestaat een wachtlijst van dierentuinen die rode panda’s kunnen plaatsen, dus een uitbreiding van de populatie is zeer welkom. Hopelijk zal het nieuw gevormde stel in Blijdorp in de toekomst voor veel nakomelingen zorgen!

Kleine panda - foto: Peter van Norde 15

v

r

i

e

n

d

e

n

Zomerexcursie

wacht niet te lang me t inschrijven, want vol is vol!!

Op (boot)safari door Afrika en wandelen door Alaska Op zaterdag 21 juli 2007 kunt u erbij zijn in ‘ZOOM Erlebniswelt Gelsenkirchen’

De volgende punten zijn voor u van belang Maximaal aantal deelnemers is 50/100. Bij 70 deelnemers of meer gaat een tweede bus rijden. Wacht daarom niet te lang met opgeven want vol is vol. Zoals altijd geldt in de bus een rookverbod. Op de heenreis zal een koffiestop gehouden worden (inclusief). Op de terugweg is er een gezamenlijk diner (inclusief). ***** Let op! Nieuwe vertreklocatie!*****

Na het succes van de extra zomerreis van vorig jaar is er dit jaar weer een zomerexcursie. Op zaterdag 21 juli 2007 organiseert de Vereniging Vrienden van Blijdorp een zomerexcursie naar de dierentuin van Gelsenkirchen in Duitsland. Net als vorig jaar wordt het weer een complete dagtocht! ZOOM Erlebniswelt Gelsenkirchen Gelsenkirchen? Daar ligt toch de Ruhrzoo zullen vele Vrienden denken. Dat is verledentijd, daar lag de Ruhrzoo! De Vrienden hebben in het jaar 2000 deze oude en triest ogende Ruhrzoo nog bezocht. Niet lang daarna is de tuin flink uitgebreid en geheel op de schop gegaan. Wat nu nog herkenbaar is, is het oude entreegebouw en het mooie eikenbos. De rest is nieuw….. De tuin is opgezet naar voorbeeld van ‘Erlebniszoo Hannover’. Er komen slechts drie thema’s. Alaska en Afrika zijn af. Azië is nog in aanbouw. Alles is veel ruimer opgezet dan in Hannover, maar de detaillering in Gelsenkirchen is wat grover. Het is een erg prettige wandeltuin met maar een klein hoogteverschil. Als u de twee wandelgebieden bij elkaar optelt is het hele traject vijf km. U kunt ook één werelddeel overslaan maar u mist dan wel een hoop. Hoogtepunten in Alaska: - Het startgebied in het bos met o.a. bevers, elanden en stinkdieren; - Een enorm grizzlyberenverblijf met een woeste rivier en grote waterval; 16

- Europa’s grootste zeeleeuwenverblijf met een grote onderwatertunnel; - Het liefdevol opgevangen gehandicapte ijsbeertje met hele korte pootjes. Hoogtepunten in Afrika: - De mooi aangelegde wandelpaden door de savanna’s; - De ‘African Queen Bootsafari’; - Het gecombineerde tropenhuis voor nijlpaarden en chimpansees; - Het ‘Regenwald’ gebied. ZOOM Erlebniswelt heeft drie themarestaurants. Bij de ingang het ‘Grimberger Hof’, in Alaska het ‘Alaska Diner’ en tot slot in Afrika de ‘Afrika Lodge’. Niet te veel bestellen want we hebben ’s avonds nog een gezamenlijk diner! Dit is een speciale reis naar een zomerse bestemming en wordt bijna geheel inclusief aangeboden. Wij maken op de heenweg een stop bij het restaurant ‘De Hof’ voor koffie met gebak. Op de terugweg staat in hetzelfde restaurant een 3-gangen diner (schnitzel) voor u klaar Vegetarisch is ook mogelijk. Wel graag van tevoren opgeven.

Vertrek: 8.00 uur vanaf het Willemsplein te Rotterdam (bij de Spido). Het Willemsplein is makkelijk te bereiken met de metro (halte Leuvehaven) en met tramlijn 7 van Rotterdam CS naar het eindpunt Willemsplein. Ook de tramlijnen 8, 20, 23 en 25 stoppen bij Leuvehaven. Aankomsttijd in Gelsenkirchen ca. 12.00 uur. Geplande aankomsttijd in Rotterdam ca. 22.00 uur. Kosten voor leden bedragen: € 57,50. Niet leden betalen € 60. Gaat u ook mee met de najaarsexcursie naar Overloon….Graag een aparte overschrijving om verwarring te voorkomen… Een eventuele reisverzekering / annuleringsverzekering dient u zelf af te sluiten.

In de reissom zijn inbegrepen: - de busreis Rotterdam – ZOOM Erlebniswelt Gelsenkirchen v.v. - toegang tot de dierentuin; - koffie/thee met gebak op de heenweg; - een 3-gangen diner op de terugweg; - fooi voor de chauffeur. Aanmelden voor deze reis Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar girorekening 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, Vroesenlaan 28-A 3039DV Rotterdam onder vermelding van ‘ZOOM’ + uw telefoonnummer en voor leden het lidmaatschapsnummer. De overschrijvingen dienen uiterlijk 1 juli 2007 te zijn ontvangen. Uw overschrijving is uw bewijs van deelname. U ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen, tenzij de bus vol is. Hiervan krijgt u dan zo snel mogelijk bericht en het volledige bedrag wordt teruggestort. Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die na 1 juli worden ontvangen. Eventuele restituties vinden plaats onder inhouding van €2,50 administratiekosten.

NB. De Vereniging Vrienden van Blijdorp organiseert voor haar leden jaarlijks een aantal reizen naar binnen- en buitenlandse dierentuinen. De prijsstelling van deze reizen is gebaseerd op een inschatting van de reiscoördinator. Het kan voorkomen dat de werkelijke kosten hoger uitvallen. Soms zijn de werkelijke kosten lager, omdat een dierentuin bijvoorbeeld op het laatste moment besluit vrije toegang te verlenen. is aan het eind van het boekjaar het saldo van reizen positief dan stort de reiscoördinator het positieve saldo in de algemene kas van de Vereniging ten gunste van het eerstvolgende geschenk aan Blijdorp. Een negatief saldo komt ten laste van de Verenigingskas. Wanneer u deelneemt aan een vriendenreis verklaart u akkoord te gaan met deze regeling.

Komen en gaan! Hoera! Het milieu staat weer op de politieke agenda. Na tien jaar stilte is het weer zover, een goede leefomgeving wordt weer belangrijk geacht. Misschien wel omdat door ‘global warming’ zelfs de wintersport in de toekomst bedreigd kan worden. Al Gore durft nu zelfs dingen te zeggen die hij in zijn eigen verkiezingsprogramma’s nooit een plaats heeft durven geven. Is klimaatsverandering eigenlijk een nieuw verschijnsel? Nee toch! Je hoeft maar naar het verleden te kijken om te zien wat de gevolgen daarvan waren en wat de gevolgen vandaag zouden kunnen zijn. Kunnen wij het tij überhaupt wel keren? Het is gemeten en bewezen dat het warmer wordt. Hierdoor verdwijnen gletsjers en sneeuw, waardoor minder straling van de zon weerkaatst. Dus verandert het klimaat … Maar ja, dan zou je zeggen dat er dan meer water verdampt en daardoor de neerslag toeneemt wat toch ook weer afkoeling veroorzaakt. In het verleden kregen vulkaanuitbarstingen de schuld van klimaatverandering. Toen waren er nog niet zoveel mensen. Is het dan niet onze schuld? Natuurlijk wel, maar er is nauwelijks een weg terug. We proberen de landen om ons heen tot ontwikkeling te brengen, zodat ze een nieuw afzetgebied vormen. Stel dat we een op de tien Chinezen en Indiërs in een auto krijgen dan zijn we binnen een paar jaar door al onze reserves heen. We stoken de gehele aardolievoorraad dubbelsnel op en draaien en er tegelijkertijd een extra spaarlamp in. Klimaatzones verplaatsen. Als gevolg zie je een opmars van de Afrikaanse kakkerlak en van de hornaar (hele grote wespen) naar het noorden. Door het vele reizen en wereldhandel komen diersoorten in verkeerde continenten terecht. Sommige dieren zullen verdwijnen, andere dieren zullen zich aan nieuwe omstandigheden aanpassen. De bruine beer ontmoet de ijsbeer. Dan worden het misschien wel een soort vleesetende reuze panda’s! Hoezo biodiversiteit? Voor een globaal probleem moet je met globale oplossingen komen. Je kunt moeilijk als land dat zijn eigen bossen gekapt heeft, zeggen dat een ander land dat niet mag (of je moet met alternatieven komen). Stel dat de mens, nadat de aardbol is kaalgegeten, zich niet meer op tijd aan kan passen aan de veranderende omgeving, en stel nu eens dat de mens dan zou uitsterven. Dan zouden andere wezens misschien kansen krijgen die wij ze nu ontnemen. Mensen zijn, denk ik, ook tijdelijke schepsels die het waarschijnlijk heel wat minder lang vol zullen houden dan de dinosaurussen. Milieuzorg is dus eigenlijk het vertragen van de reis die we maken. Moeten wij ons zorgen maken om de toekomst? Volgens Gandalf (In de ban van de Ring) hebben wij slechts een queeste te verrichten in ons eigen era.

17

k

o

u

d

b

l

o

e

d

Neerkijkers, het bekijken waard In het Oceanium staan veel bezoekers even stil voor het aquarium met de neerkijkers. Ze zijn ook vrij apart. Van opzij zie je een groot glimmend oppervlak, maar draaien ze een kwartslag, dan zie je niet meer dan een streep. Bovendien lijkt de hele school tegelijkertijd van koers te wijzigen. In die zin hebben de neerkijkers veel weg van de school vissen die pictionary spelen met Marlin en Dory in de film ‘Finding Nemo’. Toch zijn dat weer andere vissen, in een andere oceaan.

Tekst: Jan Breedijk Met dank aan Peter van Putten (Diergaarde Blijdorp)

De neerkijker bekeken De neerkijker heeft een zijdelings afgeplat lichaam. De ogen draagt het dier hoog op de kop, waardoor het lijkt of hij steeds naar 18

d u o

beneden kijkt. Het gezichtsvermogen van deze vissensoort is goed. Hij jaagt dan ook op zicht. Het lichaam van de neerkijker heeft een zilverachtige glans. Voor een fotograaf is het daardoor lastig om deze dieren op de gevoelige plaat vast te leggen. Het voordeel voor de vis zelf is dat hij hierdoor niet opvalt in de oceaan tegen het invallende zonlicht. De neerkijker benadert zijn prooi dan ook van boven. Hij doet dat door een zo klein mogelijk oppervlak van zijn lichaam in de richting van zijn prooi te keren. Kleine visjes worden door groepen neerkijkers nogal eens opgejaagd en ingesloten. Verder worden ook wormen en kreeftachtigen zoals kleine krabben en garnalen verorberd. Het lichaam van de neerkijker is bedekt met vele kleine schubjes, waardoor hij sneller kan zwemmen. Opvallend aan de lichaamsbouw zijn de aarsvin en de rug-

k

De neerkijker zwemt namelijk rond in het subtropische deel van de Atlantische Oceaan. Jonge neerkijkers leven in de mangroves. Ze kunnen zo zelfs wel in brak water gevonden worden. De volwassen dieren trekken naar het open, maar niet te diepe water van de zee. Hij komt vooral voor in het Caribisch gebied, van Florida tot Venezuela, in de ondiepere stukken (tot 10 meter diep). Ze worden ook gevonden langs de kusten van Zuid Amerika. De vissen worden aangetroffen in grote groepen van honderden of zelfs duizenden bij elkaar, maar ook in kleine groepen of zelfs in paren. De wetenschappelijke naam van deze vis is Selene Vomer. In het Engels heet hij Lookdown en de Duitse naam is pferdekopf (paardenkopvis). De neerkijker behoort tot de familie van de horsmakrelen (Carangidae), de orde van de baarsachtigen (Perciformes) en de klasse van de straalvinnigen (Actinopterygii).

b

l

o

e

d

vin. Beide vinnen lopen uit in een lange punt. Hierdoor wordt de neerkijker nogal eens verward met de maanvis. In de rugvin bevinden zich 9 stekels en 23 korte, zachte vinstralen. In de aarsvin zitten 3 stekels en 18 vinstralen. Neerkijkers worden gewoonlijk tussen de 25 en 30 centimeter lang en bereiken een gewicht van rond de kilogram. Uitzondering vormt een exemplaar, gevangen voor de Braziliaanse kust. Het dier was 48,3 centimeter lang en 2,1 kilogram zwaar. Het is vrij moeilijk om de mannetjes en vrouwtjes te herkennen. De mens vormt niet echt een bedreiging voor de neerkijkers. De vissen zijn niet interessant voor de handel. Wel gaan sportvissers eropuit om deze vissensoort aan de haak te slaan. Neerkijken op de bezoekers van Blijdorp Het kan goed zijn dat particulieren in ons land in het bezit zijn van neerkijkers, want in principe is het een ieder vrij ze in een aquarium te houden. Blijdorp is echter de enige dierentuin in Nederland die neerkijkers in de collectie heeft. In het Caribische deel van het Oceanium, tussen de ‘Noordzee’ en de haaientunnel bevindt zich het 130 kubieke meter grote aquarium dat de neerkijkers delen met enkele grote beerkreeften. De eerste neerkijkers in onze Diergaarde hadden aanmerkelijk minder ruimte. De 20 dieren zwommen rond in het 9 duizend liter bevattend aquarium dat zich in de Rivièrahal tegenover de souvenirwinkel bevindt. Neerkijkers zijn erg gevoelig voor schimmels. Deze eerste groep kreeg de ‘fingerprintdisease’. Ze kregen vlekken in de vorm van vingerafdrukken die bloederige schimmelplekken werden. Behandeling met antibiotica bleek niet te helpen en op 4 na stierven alle dieren. In het Oceanium werd gestart met een nieuwe groep van 43 exemplaren. Iets meer dan een jaar geleden gebeurde daar tragisch ongeval mee. Door een mechanische fout kwam er te veel

>

ozon in het aquarium en stierf de gehele groep. Vanaf 6 april 2006 kunnen we de huidige groep bezichtigen. Hij bestaat uit 45 nog niet volgroeide dieren. De neerkijkers krijgen per dag circa 400 gram voedsel. Dit bestaat uit steurgarnalen, mosselen, spiering, gesneden sprot en soms gesneden inktvis. Zijn de stukjes te groot dan kan een neerkijker enige tijd blijven rondzwemmen met een wijd open bek. Dit kan geen kwaad, want uiteindelijke krijgt het dier het voedsel echt wel weg. Toch proberen de verzorgers dit te voorkomen, omdat het voor de bezoekers niet zo’n leuk gezicht is. Het water in de huidige bak is met 19 graden Celsius wat koeler dan in de oude bak in de Rivièrahal. Dit is gedaan om uitwendige parasieten tegen te gaan. In het aquarium bevinden zich geen planten, alleen wat grote stenen. Dit is simpelweg omdat er in het natuurlijke biotoop van de neerkijker ook geen plantengroei voorkomt. Alhoewel er af en toe wel paringsgedrag wordt waargenomen is het niet de bedoeling van Blijdorp om te kweken met deze vissensoort. De neerkijkers zwemmen af en toe in paren zij en zij door de groep

Neerkijkers - foto’s: Yvonne Raaijmakers

heen. Tot ei-afzetting zal het wellicht niet komen, omdat een magrovegebied vanuit dit aquarium niet te bereiken is. Schoon water Het water moet uiteraard goed gezuiverd worden. Daarvoor gaat het door een uitgebreid filtersysteem. Als eerste wordt het water een eiwitafschuimer ingepompt. Het vuil komt met het schuim bovendrijven en wordt dan afgevoerd. Om het effect hiervan te versterken wordt er ozon aan toegevoegd. Het ozongehalte wordt gemeten met redox-sensoren die in de gaten houden of het gehalte tussen de 300 en 350 millivolt blijft. Automatisch wordt geregeld dat de toevoer van ozon start of juist stopt. Door een fout in dit systeem kwam de vorige groep neerkijkers dus om het leven. Het nu relatief schone water wordt nu door een zandfilter gedrukt. Vervolgens komt het nog in een biologisch filter, waarin bacteriën het overige vuil afbreken. Hierna kan het water via een by-pass langs het UVfilter en stroomt het weer terug in de neerkijkerbak. Het biologisch en UV filter zijn te vergelijken met de filters die te koop zijn voor tuinvijvers, alleen zijn ze in dit geval uiteraard vele malen groter. De 153 kubieke meter water van de neerkijkers en van de Gibraltarbak zijn aangesloten op één filter.

Medebewoners Onderin het aquarium lopen 6 grote beerkreeften (Scyllarides latus). De dieren bewandelen normaal gesproken de bodem van de Middellandse Zee en de Atlantische kusten van Frankrijk, Spanje, Portugal en Noord Afrika. Dit is niet echt het verspreidingsgebied van de neerkijkers, maar komt qua temperatuur wel overeen. Ze worden 45 centimeter groot en ongeveer 3 kilogram zwaar. Ze hebben geen grote scharen om zich te verdedigen of aan te vallen. Daarom zoeken ze graag de bescherming op van rotsen en vertrouwen ze op hun camouflage. Door vlug hun staart te openen en weer te sluiten kunnen ze eventueel snel achteruit verdwijnen. De kreeften zitten bij de neerkijkers in de bak zodat er in het onderste gedeelte van het aquarium ook wat te zien valt, aangezien de neerkijkers vaak in het bovenste gedeelte van het water zwemmen. Verder is het mooi meegenomen dat zij het afval van de neerkijkers opruimen. Hopelijk kunnen de beerkreeften nog lang opkijken naar deze groep neerkijkers en kunnen deze neerkijkers nog lang neerkijken op ons. Door de ervaringen met de vorige neerkijkersscholen moet het toch mogelijk zijn dat we deze dieren wat langer kunnen bekijken dan hun onfortuinlijke voorgangers.

> 19

v

r

i

e

n

d

e

n

VIP-Rondleiding voor Vrienden De vereniging ‘Vrienden van Blijdorp’ had een mooi plan bedacht. Door een actie wilde men proberen zoveel mogelijke nieuwe leden binnen te halen. Vrienden die nieuwe vrienden aanbrachten deden mee met een loterij, waarvan de vijf gelukkige winnaars een VIP-tour achter de schermen van Blijdorp zouden krijgen van niemand minder dan directeur Ton Dorresteijn himself. Tijdens de nieuwjaarslezing in januari 2007 werd de balans opgemaakt en de trekking verricht. Het aantal van 42 nieuwe leden viel wat tegen, maar elk nieuw lid is er één. Op 24 maart was het zover; De Tour-de-Blijdorp kon beginnen. Om 10.00 uur werden we verwacht, maar om 9.45 uur was de groep al compleet. ‘Meneer Koos’ (zoals Koos van Leeuwen liefkozend werd genoemd door een baliemedewerker van de bezoekersinfo) liet de directeur dus maar wat vroeger oppiepen. De winnaars E. Bosma (Rotterdam), J. Wuyster (Maassluis), J. Bloemers (Alblasserdam) en J. Breedijk (Capelle aan den IJssel)

en hun familie hoefden niet lang te wachten voor de trip begon. L.H. van Broeckhuysen is de vijde winnaar, maar hij was nog op vakantie en krijgt een alternatief programma aangeboden op een later tijdstip. Ton Dorresteijn leidde ons eerst richting het Oceanium. Voor we naar binnen gingen moest de groep van ‘meneer Koos’ eerst even op de foto.

Tekst: Jan Breedijk

Ton vertelde eerst voor de schermen één en ander over de Bassrock, de Noordzeeaquaria, de Gibraltarbak, de haaientunnel, de walvissen en het publieke laboratorium voor we echt achter de schermen verdwenen. Zo hoorden we dat alle vogels van de Bassrock in Rotterdam geboren zijn en afkomstig zijn van eieren uit een IJslandse supermarkt. Waar ik persoonlijk erg van op hoorde was dat de twee open ‘noordzeebakken’ gemaakt zijn om je handen in te kunnen steken. Dit om het leven van de zee beter waar te nemen dan alleen met de ogen. Eenmaal door een ‘geheime’ deur, ging er een nieuwe wereld voor ons open. Tweederde van het Oceanium bevindt zich achter de schermen en dat gingen we nu beleven. We kregen een uitleg over filters, alarmsystemen en noodaggregaten en kwamen toen achter de Bassrock terecht. Een keuken met een overheersende vislucht bood de toegang tot het verblijf zelf, waar we net over de drempel even binnen mochten kijken. Via een andere deur kwamen we in de rots terecht. Die is hol en bestaat uit cement en staalconstructies. De nestgangen van de vogels zijn van pvc en kunnen vanuit deze tunnel geopend en dus in de gaten gehouden worden. Een derde deur gaf ons een blik op twee zieke eidereenden in een zwembadje die daar door het voedsel hun medicijnen kregen toegediend. De weg terug bracht de groep in de quarantaineafdeling voor zeedieren. Met name

VIPtour winnaars in Taman Indah - foto: Koos van Leeuwen

VIPtour en hun introducees - foto: Koos van Leeuwen 20

de inktvissen trokken de aandacht. Ton vertelde ons dat een octopus de intelligentie had om uit zijn bak te klimmen, over een bak heen te kruipen en in het derde aquarium te duiken, omdat daar voedsel aanwezig was. Na deze ervaring kwamen we weer ’te voorschijn’ bij het koraalaquarium. Via de magrovebak kwamen we bij het Caribische café waar de directeur ons een kop koffie aanbood. Hij is van alle markten thuis, want als een vakkundige serveerster bracht hij een ieder zijn of haar drankje. Via het Eauditorium, met een prachtig uitzicht in de haaientunnel, liepen we door naar boven en konden toen het grote bassin van de haaien van bovenaf zien. Als eerste bracht onze directeur ons bij drie terraria die ietwat verloren in deze grote ruimte stonden. Uit één van de bakken haalde hij een rattenslang die een ieder mocht aanraken of zelfs vasthouden. De bedoeling was te ontdekken dat reptielen helemaal geen slijmerige, enge dieren zijn. Na informatie te hebben ontvangen over het voeren van haaien en het schoonmaken van dit verblijf door duikers, begaven we ons richting de koningspinguïns. De dieren konden prachtig van bovenaf bewonderd worden. Het volgende uitstapje bracht ons in het laboratorium waar we o.a. zeepaardjes in alle maten zagen en natuurlijk de wereldberoemde kweek van koralen van dichtbij bekeken. De klok bereikte inmiddels de magische 12 uur en de rondleiding zou ongeveer 2 uur duren, maar Ton Dorresteijn was niet te stoppen. De hele groep moest hem nog volgen naar het olifantenverblijf. Even later stonden we in de Taman Indah het uitzicht van de olifanten te bekijken. Jawel, we liepen echt in het verblijf en door de ‘kantelstellage’ die Nelcon ontworpen heeft om zieke olifanten te kunnen behandelen. Nog enige minuten later stonden we buiten oog in oog met Alexander die knuffelde met zijn ‘tochtige’ vriendinnetje van dat moment. Teder legden ze de grote koppen tegen elkaar en draaiden hun slurven tot een vlecht. Toen Alexander zenuwachtig liet blijken dat hij alle extra belangstelling een beetje zat begon te worden verlieten we het verblijf. We maakten nog even een uitstapje naar het tijgerverblijf, maar dat was dan het einde van de VIP-tour. Ton Dorresteijn nam onder onze dankzegging afscheid en had zich uiteindelijk toch zo’n 2 uur en 3 kwartier voor ons vrijgemaakt. Koos bracht ons in de Lepelaar naar een tafel waar we een lunch geserveerd kregen van heerlijke broodjes. De twee kinderen onder ons gingen echter liever aan de patat. Na de lunch ging ieder zijns weegs. Er was nog tijd genoeg om de prachtige Diergaarde van voor de schermen te gaan bekijken. En dat is en blijft natuurlijk de moeite waard.

Vrienden-knuffels voor zieke kinderen Enige tijd geleden werden Henk en Greet Gerritse benaderd door leden van Rotaract Club Scheveningen. Deze club bestaat al meer dan 25 jaar en is opgericht door Rotary Club Scheveningen. Zij bestaat uit leden tussen de 18 en 30 jaar, en organiseert jaarlijks een aantal activiteiten ten behoeve van een goed doel. Bij het bezoek aan een van onze winkels en het kopen van een pluche ijsbeer ten behoeve van de bouw van ons nieuwe ijsberenverblijf, kwam een van de leden van Rotaract Club Scheveningen op het idee om een beach volleybalwedstrijd te organiseren. Met de opbrengst hiervan zouden dan bij de Vrienden kuffels gekocht kunnen worden, die vervolgens geschonken zouden worden aan de kinderen van het Juliana Kinderziekenhuis te Den Haag. Op deze manier zou het mes aan twee kanten snijden: de Vrienden kunnen veel knuffels verkopen en de zieke kinderen worden blij gemaakt met een pluche olifant, tijger, panter of leeuw! Rotaract Club Scheveningen liet ons op enig moment weten dat zij de opbrengst van deze volleybalwedstrijd zouden verdubbelen en uiteindelijk op een bedrag van 1.000,uit- kwamen! Voor dit bedrag zijn bij de Vrienden een heleboel knuffels aangeschaft. Greet Gerritse heeft persoonlijk alle dozen in cadeaupapier verpakt en voorzien van feestelijke strikken. Uit elke doos prijkte een knuffeldier. Via een persbericht werd door Rotaract Club Scheveningen melding gemaakt van het feit dat op zaterdag 17 februari de knuffels officieel aan het kinderziekenhuis zouden worden overgedragen in het Ronald McDonald Huis, dat op het dak van het ziekenhuis is gebouwd. Op die dag togen Henk en Greet Gerritse en ik met een volgepakte auto richting Scheveningen. De manager van het Ronald McDonald Huis gaf ons een korte rondleiding door het Huis, waar ouders van zieke kinderen uit het kinderziekenhuis voor korte of lange tijd kunnen verblijven om zo dicht mogelijk in de buurt van hun zieke kind te kunnen zijn. Met deze actie werden twee goede doelen in één keer gesteund. Tineke Groenhorst

21

v

r

i

e

n

d

e

n

Najaarsexcursie

Heeft u int eresse? Dan graag voor 1 septembe r reageren

!

Ingetogen en natuurlijk…de grootste van de kleinen Zoo Parc Overloon. Een nieuwe bestemming.

Tekst en foto’s: Peter Biesta

Heeft u vorig jaar van NaturZoo Rheine genoten? Dan zal Zoo Parc Overloon u zeker bevallen! Zoo Parc Overloon heeft een beperkte horecavoorziening, maar prima voor een hapje en een drankje. De tuin is makkelijk te lopen en heeft nauwelijks hoogteverschillen. Kortom bijna iedereen kan mee! De volgende punten zijn voor u van belang Maximaal aantal deelnemers is 50/100. Bij 70 deelnemers of meer gaat een tweede bus rijden. Wacht daarom niet te lang met opgeven want vol is vol. Zoals altijd geldt in de bus een rookverbod. Er wordt, gezien de afstand, onderweg niet gestopt.

*** Let op! Nieuwe vertreklocatie!****

Op zaterdag 22 september organiseert de Vereniging Vrienden van Blijdorp de najaarsexcursie naar Zoo Parc Overloon. U kunt hier weer aan deelnemen. Zoo Parc Overloon Het bekendste park van ZodiacZoos! De organisatie die streeft naar natuurlijke verblijven. Zoo Parc Overloon is een bestaande botanische tuin uitgebreid met een groot dierentuingebied. Het zal dan ook niemand verbazen dat het een landschappelijk fraai aangelegde tuin is. Zeker nu de beginjaren achter ons liggen en het nieuwe groen niet meer zo pril is. De dieren en de presentatie ervan, is anders dan in Blijdorp. Geen hele bijzondere diersoorten, maar minder ‘delicate’ soorten in veel doorloopverblijven of eilanden. Het mooiste is misschien wel de ‘Maidan’. Een glooiend grasland om een meertje met Axisherten, Indische antilopen, kraanvogels, streepkopganzen en kroeskoppelikanen…. tussen de bezoekers…. Hoogtepunten in Overloon: de “Maidan”; de vlindervallei; de botanische tuin; de vele doorloopverblijven.

22

Vertrek: 9.00 uur vanaf het Willemsplein te Rotterdam (bij de Spido). Het Willemsplein is makkelijk te bereiken met de metro (halte Leuvehaven) en met tramlijn 7 van >

Rotterdam CS naar het eindpunt Willemsplein. Ook de tramlijnen 8, 20, 23 en 25 stoppen bij Leuvehaven. Aankomsttijd in Overloon ca. 11.00 uur. Geplande aankomsttijd in Rotterdam ca. 18.30 uur. Kosten voor leden bedragen: 30. Niet leden betalen 32,50. Gaat u ook mee met de zomerexcursie naar Gelsenkirchen….Graag een aparte overschrijving om verwarring te voorkomen… Een eventuele reisverzekering / annuleringsverzekering dient u zelf af te sluiten. In de reissom zijn inbegrepen: de busreis Rotterdam – Overloon v.v. toegang tot de dierentuin; fooi voor de chauffeur. Aanmelden voor deze reis Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar girorekening 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, Vroesenlaan 28-A 3039DV Rotterdam onder vermelding van ‘Overloon’ + uw telefoonnummer en voor leden het lidmaatschapsnummer. De overschrijvingen dienen uiterlijk 1 september 2007 te zijn ontvangen. Uw overschrijving is uw bewijs van deelname. U ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen, tenzij de bus vol is. Hiervan krijgt u dan zo snel mogelijk bericht en het volledige bedrag wordt teruggestort. Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die na 1 september worden ontvangen. Eventuele restituties vinden plaats onder inhouding van 2,50 administratiekosten.

NB. De Vereniging Vrienden van Blijdorp organiseert voor haar leden jaarlijks een aantal reizen naar binnenen buitenlandse dierentuinen. De prijsstelling van deze reizen is gebaseerd op een inschatting van de reiscoördinator. Het kan voorkomen dat de werkelijke kosten hoger uitvallen. Soms zijn de werkelijke kosten lager, omdat een dierentuin bijvoorbeeld op het laatste moment besluit vrije toegang te verlenen. is aan het eind van het boekjaar het saldo van reizen positief dan stort de reiscoördinator het positieve saldo in de algemene kas van de Vereniging ten gunste van het eerstvolgende geschenk aan Blijdorp. Een negatief saldo komt ten laste van de Verenigingskas. Wanneer u deelneemt aan een vriendenreis verklaart u akkoord te gaan met deze regeling.

Foto 1

Blijdorp, Toen en Nu

Tekst: Jan Breedijk

Blijdorp van toen. Wanneer is dat ‘toen’ eigenlijk? Voor een enkeling is ‘toen’ de Diergaarde van voor de oorlog. Voor veruit de meesten is het juist de tijd erna. Voor mij is Blijdorp ‘van toen’ de dierentuin van de zestiger jaren. De ‘oude tuin’ was in die jaren op haar mooist. Het groen lag er na de eerste 20 jaar mooi bij. Er was een grote verscheidenheid van dieren die allemaal in verblijven zaten waarin je ze goed kon zien. De visie op de eisen waaraan een verblijf moest voldoen, was natuurlijk niet te vergelijken met deze tijd. Ik neem u mee in mijn herinnering.

Voor de meeste mensen was een dagje dierentuin niet iets wat je even tussendoor deed. Voor de gemiddelde bezoeker was de toegangsprijs voor het hele gezin een drempel. De dag werd al lang van tevoren gepland. Doorgaans ging je niet iedere Foto 2 maand naar de dierentuin! Als het dan eindelijk zover was en de tram reed de Bentincklaan op, dan sloeg de onrust toe als de ingang in zicht kwam. De kaartjes werden gekocht en de gezinnen passeerde het hek. Ook toen was er al een fotograaf. Ik kan me niet herinneren of hij al bij de ingang stond. Wel kon je kinderen laten fotograferen in een autootje (foto 1). Verder hadden sommige bezoekers zelf een fototoestel bij zich; wij hadden zo’n boxje, zwart groot en vierkant. Daar moest thuis voorzichtig een rolletje van Foto 3 twaalf foto’s in gestopt worden met een lange strook papier eraan. Schoot het rolletje uit je hand dan was het reddeloos verloren.

Ook toen werden de bezoekers rechts bij de ingang al door flamingo’s opgewacht. Als je linksaf ging kwam je bij het verblijf van de bruine beren. Ik vond het prachtig. In mijn kinderfantasie zag ik het verveelde gedrag aan voor de onrust die paste bij woeste dieren. Leunend over de rand keek je in een ‘diepte’ met onderin donker water. Dit moest voorkomen dat de beren hun dodelijke werk buiten hun verblijf zouden kunnen verrichten (foto 2). Iets verder lag de speeltuin die pas veel later op de dag aan de beurt kwam. Vooral de hangbrug met het opspattende water was mooi. Wij gingen hier zo laat mogelijk naartoe omdat de kans op nat worden daar wel heel erg groot was. Overigens was het heel gewoon om je voor een dagje Diergaarde netjes aan te kleden, ook kinderen ontkwamen daar niet aan > (foto 3). 23

Over de toren is al veel gezegd en geschreven. Ik denk niet dat er nu nog veel mensen warmlopen om op een toren van 45 meter te staan. Toen wel. Men dacht dat de toren op instorten stond omdat er betonrot was geconstateerd. De sloper heeft echter de grootste moeite gehad om het bouwwerk neer te krijgen. De afbraak was een grote vergissing, maar wederopbouw zou het weer zijn (foto 4). De leeuwen en tijgers zaten in vergelijking met de andere katachtigen in riante verblijven. Later heb ik me afgevraagd waarom leeuwen in een ruimte met Ionische zuilen zaten. Als kind vond ik het niet vreemd. Koning der dieren, dus zuilen is een paleis. Wat dacht u van de ijsberen? Als je foto’s ziet van hun verblijven van toen, dan zie je een kale ruimte met een glijbaan. Naar de huidige opvattingen volstrekt onvoldoende. Het is echter wel het verblijf waarin opzienbarende fokresultaten zijn behaald. Als je een nieuw verblijf bouwt dan willen we graag de natuurlijke situatie nabootsen. Dat is wel zo educatief. Maar of een ijsbeer het ook zo ervaart dat blijft de vraag (foto 5). Uiteindelijk is een ijsberg toch ook behoorlijk kaal. Waar nu de Lotusserre gevestigd is, waren destijds de reptielen ondergebracht. Als je door de dubbele deur binnenkwam Foto 5 sloeg de vochtige warmte je tegemoet. Ik zie het nog zo voor me. Blijdorp had een indrukwekkende collectie slangen. Ik voel mijn teleurstelling nog bij het zien van de cobra. Een olijfgroen dun beestje met de naam brilslang die natuurlijk zijn nek niet breed wilde maken. In het

Foto 6

24

Foto 4

midden stond een groot terrarium met twee netpythons. Als ze gevoerd werden dan stapte de verzorger in het verblijf, hield een reusachtige rat aan zijn staart en hield hem voor de python zijn neus. De snelheid waarmee het 50 kilo zware lijf van de grond kwam en de rat omwikkelde was imponerend. Ik denk dat verzorgers dit vandaag de dag niet meer in hun hoofd zouden halen. Ook had men nog een Gabonadder. In die dagen werden ze nog gevoed tijdens het bezoek. Niet dat er een show van werd gemaakt, maar gewoon omdat niemand het vreemd vond. Later vond men het beter om dit

zoveel mogelijk buiten bezoektijden te doen omdat slangen vaak levend voer moeten hebben. Natuurlijk is het niet leuk om te zien hoe een slang een muisje vangt. Niet leuk, maar ik vond het machtig interessant. Op de plaats waar nu de keuken van de Lotusserre is, daar zaten toen een paar oude krokodillen. Ook hier weer, ze hadden weinig ruimte maar zijn heel oud geworden. Maar goed, tegenwoordig willen we dat de dieren zo veel mogelijk getoond worden in een nabootsing van hun natuurlijke omgeving. Het liefst met hun natuurlijke gedrag. Heeft het dier echter afwijkende tafelmanieren, dan houden we dat een beetje buiten beeld. Sommige herinneringen gaan verder terug. >

Maquette ijsberenverblijf - foto: Menno Lam Door: Angeline Peters en Alex Schouten Met dank aan: Robert van Herk (Diergaarde Blijdorp) en informatie van de ijsberenduwgroep

Berekoel!

Zoals die van mevrouw Velthuijsen (82) die in 1948 trouwde met de cellist van The Allround Stars. Deze band trad op zondagmiddagen op in de Rivièrahal. Nadat de muzikant vroeg: ‘Mevrouw vindt u de muziek mooi?’ was het raak. Nog steeds komt mevrouw Velthuijsen graag in de Diergaarde om herinneringen op te halen. (foto 6). Van mevrouw Van Leeuwen-Thieme ontvingen we een knipselboek dat haar vader destijds zelf gemaakt heeft. Het is een zelf ingebonden werk, een schoolopdracht, waarin de heer J. Thieme destijds 56 bladzijden met krantenartikelen heeft gebundeld uit 1939 tot en met 1941. Door de compleetheid is het een waar tijdsdocument geworden. In een later stadium zal ik hier zeker op terugkomen. Het boekje zal tijdelijk ter beschikking aan Blijdorp worden gegeven. Heeft u nog mooie herinneringen (liefst met foto) stuur ze dan aan [email protected] of aan ons postadres.

Foto 1: Foto 2: Foto 3: Foto 4: Foto 5: Foto 6:

Anja 1961 bruine beer familie bij papegaai bouw toren ijsberen orkest

Dit jaar, waarin Diergaarde Blijdorp haar 150 jarig jubileum viert, is het zo ver: de ijsberen komen terug in Diergaarde Blijdorp. De leus van de Vrienden ‘kom over de brug, de ijsberen moeten terug’ heeft gewekt, want we hebben een bijdrage van maar liefst 1,2 miljoen euro gedaan om een nieuw ijsberenverblijf mogelijk te maken. Het maakt onderdeel uit van het nieuwe gebied Artica, waar allerlei dieren uit het hoge noorden in de komende jaren een plekje zullen krijgen. Naast de publiekslievelingen de ijsberen zijn dat poolvossen, lemmingen, sneeuwuilen, sneeuwhazen en bevers of wasberen. Maar in dit artikel eerst een ‘preview’ van het hoofdverblijf van Arctica: de ijsberen.

Een duwgroep In 2000 nam Diergaarde Blijdorp afscheid van de ijsberen Mien en Katrien. Het verblijf bij de brug over de vijver voldeed niet meer aan de eisen van deze tijd. Een nieuw ijsberenverblijf stond voorlopig in de ijskast omdat een dergelijk groot verblijf al snel miljoenen kost en met alle bouwplannen die al op stapel stonden was de geldkas simpelweg leeg. Het idee van een nieuw ijsberenverblijf bleef echter kriebelen bij een aantal mensen die al jaren verbonden zijn met Blijdorp: Ardaan Gerritsen (redacteur van Blijdorpblad), Bob Knieze (projectleider van Blijdorp), Martin van Wees (assistent curator in Blijdorp), Hans Horsting (voormalig voorzitter Blijdorp) en Marcel Kreuger (vice-voorzitter en hoofdredacteur van de Vrienden). Samen besloten ze in 2003 een zogenaamde ‘ijsberenduwgroep’ te vormen. Doel van deze duwgroep was het terugbrengen van de ijsberen in Diergaarde Blijdorp. Het eerste knelpunt dat moest worden aangepakt: hoe ziet een goed ijsberenverblijf eruit?

Pakket van eisen Bij het ontwerpen van een nieuw verblijf wordt een zogenoemd “pakket van eisen” opgesteld. Hierin worden de eisen en wensen die de toekomstige bewoners stellen aan hun verblijf samengevoegd met de eisen en wensen van de verzorgers, maar ook met de voorwaarden die Blijdorp zichzelf oplegt. Het gaat de Diergaarde er niet alleen om dieren aan het publiek te laten zien ter vermaak. Natuurbehoud en educatie behoren uitdrukkelijk ook tot de doelstellingen van de Diergaarde. Bij het opstellen van het pakket van eisen wordt uiteraard gebruik gemaakt van alle mogelijke kennis die er is op het gebied van huisvesting en verzorging van ijsberen. Onder meer tijdens vakanties zijn diverse ijsbeerverblijven in andere dierentuinen door de leden van de werkgroep bekeken en is veel informatie ingewonnen bij experts. Onderscheidend Belangrijkste aspect bij het ontwerpen van een verblijf bleek ruimte. IJsberen staan > 25

bekend als actieve en nieuwsgierige dieren. euro!!! Een recordbijdrage, maar dan wel Het zijn echte kilometervreters (noodzakevoor een bijzonder verblijf. lijk om in hun ruige leefgebied voldoende voedsel te vinden) die de mogelijkheid Toendra en ruimte Diergaarde Blijdorp heeft een continentenmoeten hebben om te klimmen, rennen, indeling. Een ijsberenverblijf zou dus niet springen, zwemmen, zoeken en graven. op zichzelf staan maar onderdeel moeten Kortom, een ijsberenverblijf moet groot vormen van een groter gebied (Artica) zijn: minimaal 1000 m2 per dier, waarvan een kwart (250 m2) als watergedeelte. Dit watergedeelte moet bij voorkeur zout water bevatten. IJsberen leven het grootste deel van de tijd solitair, dus het streven was een verblijf te maken voor één man en één vrouw waarbij het verblijf in tweeën gedeeld is buiten het paarseizoen. Om verveling en stereotype gedrag (‘ijsberen’) te voorkomen moet de inrichting van het verblijf voldoende uitdaging bieden, met mogelijkheden zich uit het zicht Maquette ijsberenverblijf - foto: Menno Lam terug te trekken. waarin ook ruimte is voor andere dieren. Kortom: Het aspect van ruimte vond de Diergaarde - geen vierkante betonnen bak, maar een heel belangrijk. Niet alleen voor de dieren, langwerpig verblijf met een riviertje maar ook de bezoeker moet het gevoel - een “zandbak” om in te graven van ruimte krijgen. Er moet een uitstraling - uitlopers van de wanden om zich te vervan weidsheid zijn. Daarom is een Amerischuilen kaanse ontwerper, Ray Robinson, gevraagd - bochten in het verblijf om niet alles in te helpen met het ontwerp van een landeen keer te overzien schappelijk verblijf zonder (zichtbaar) - grote stenen en boomstronken om mee gebruik hekken en muren. te spelen en waar ze omheen moeten Eén van de misverstanden rondom ijsberen lopen is dat ze alleen op de ijsvlaktes van de - veel aandacht vanuit de verzorgers voor Noordpool voorkomen. Niets is minder verrijking in de vorm van “speelgoed” waar. Als de winter invalt trekken ijsberen en de manier waarop gevoerd wordt naar het noorden, het drijfijs op. Ze graven (zoals de bekende vis-ijslolies). uiteindelijk een hol in de sneeuw om de Met andere woorden: het gewenste nieukoudste maanden in winterslaap te ontlowe ijsberenverblijf in Blijdorp zou zeker pen. In het voorjaar en de zomer, als het onderscheidend zijn, maar ook heel kostpakijs langzaam smelt, zoeken deze dieren baar. de uitgestrekte toendra’s op in het noorden van Canada, Verenigde Staten, GroenGoede Vrienden Gelukkig heeft Diergaarde Blijdorp goede land en Siberië. Het is dus niet gek een ijsen genereuze Vrienden. Met het 150-jarig beer tussen een groepje naaldbomen te jubileum in 2007 in het vooruitzicht wilden zien scharrelen op zoek naar iets eetbaars de Vrienden graag een bijzonder cadeau zoals bessen. Juist deze toch wat onbekenaan de Diergaarde geven. Toen bekend de kant van de ijsbeer wil Blijdorp laten werd dat Blijdorp plannen had voor de zien. Artica moet dus zowel de ijzige poolterugkeer van de ijsberen in de Diergaarde, cirkel laten zien als de kleurrijke toendra was de beslissing snel genomen. Tijdens de met zijn dwergstruiken, heide en korstmosAlgemene Ledenvergadering van de Vriensen. den in 2004 werd aangekondigd dat er hard gespaard zou gaan worden om in 2007 een Artica De bezoeker loopt Artica binnen via een bedrag van 1 miljoen euro te schenken. pad met toendrabegroeiing. Al snel zal hij Toen bleek dat de kosten toch hoger zoupoolvossen tegenkomen met op de achterden zijn dan verwacht is de bijdrage van de grond een ijsbeer. Als de bezoeker verder Vrienden zelfs verhoogd tot 1,2 miljoen 26

Artica inloopt staat hij opeens oog in oog met het ijsbeervrouwtje. Het lijkt net of de bezoeker zo door kan lopen het verblijf in. Uiteraard is dit schijn: een diepe droge gracht (vergelijkbaar met de gracht rondom het olifantenperk) zorgt voor een veilige, maar onzichtbare barrière. Het kraamhok, waar het vrouwtje hopelijk tijdens haar winterslaap een jong ter wereld brengt, ligt verscholen achter in het verblijf. Ver van geluid en onrust. Mocht het zover komen, dan kan de bezoeker via een videocamerasysteem alles volgen. De bezoeker loopt vervolgens via een soort mijnschacht een ondergrondse expositieruimte in. Via grote ruiten kunnen de ijsberen onder water worden bewonderd. Het water in de grote bassins maakt onderdeel uit van het watersysteem van het Oceanium. De ijsberen kunnen dus zwemmen in echt zeewater. De expositieruimte biedt plaats voor allerlei educatieve aspecten, maar daarover volgt in het volgende nummer van Vriendennieuws meer. De bezoeker heeft inmiddels ook kennis kunnen maken met de ijsbeerman en loopt vanzelf weer naar boven. Hier krijgt hij weer zicht op de poolvossen in hun verblijf bovenop de expositieruimte. Om het beeld van de uitgestrektheid van de toendra niet te verstoren is de skyline van Rotterdam verstopt achter een haag van dennenbomen. Behalve de ijsberen en de al genoemde poolvossen zullen ook lemmingen, sneeuwuilen, sneeuwhazen en bevers of wasberen een plekje krijgen in Artica. Tot slot Lange tijd heerste in Rotterdam de mening dat het bijna niet mogelijk was een goed ijsberenverblijf te maken dat rekening hield met zowel het welzijn van de dieren als de eisen van verzorgers en bezoekers en dat dan ook nog financieel mogelijk was. Over een half jaar moet blijken dat dit toch kan. In oktober krijgen de Vrienden een ‘preview’ in Arctica. De bouw zal dan in een interessant stadium verkeren en Diergaarde Blijdorp kan dan bewijzen dat zij wederom een onderscheidend verblijf heeft ontworpen, mede dankzij de vastberadenheid van de ijsberenduwgroep en de financiële ondersteuning van de Vrienden. De opening voor het publiek zal rond de jaarwisseling plaatsvinden.

2 januari 2007 - 25 april 2007

m

u

t

a

t

i

e

s

Kraanvogel met jong - foto: Fred van Tiel

In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van de Diergaarde. Voor deze lijst is gebruik gemaakt van diverse (interne) Blijdorp-uitgaven. Er kan dus tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. De meest actuele lijst vindt u op het mededelingenbord op het voorplein tegenover de flamingo’s. Op verzoek geven we met ingang van dit nummer aan of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje. Geboren Geboren 13-04/0.0.1 witnekkraanvogel, 11-04/1.0.0 Java-banteng (Onslow), 11-04/0.0.1 witnekkraanvogel, 07-04/0.1.0 Kirks dik-dik (Olga), 22-03/0.0.6 manoel (29/3 1 gestorven), 10-03/0.0.1 pinché, 0203/1.0.0 zandwallaby, 26-02/0.0.2 roestkat, 17-02/ 0.1.0 Szechuantakin (Een meisje! Helaas gestorven), 23-01/0.0.1 rode reuzenkangoeroe, 18-01/0.0.1 franjeaap, 12-01/ 0.0.1 addax, 10-01/0.0.1 gorilla (moeder Tamani, vader Bokito), 04-01/0.0.1 Alaotra-bamboemaki, 04-01/0.0.1 Prins-Alfredhert Gestorven Gestorven 01-04/1.0.0 rode reuzenkangoeroe, 04-03/0.1.0 Szechuan-takin, 23-02/1.0.0 bosrendier, 16-02/0.1.0 zwartvoetpinguïn, 12-02/1.0.0 Madagaskar-reuzendaggekko, 08-02/0.1.0 okapi (Lisala), 31-01/0.1.0 onager, 21-01/1.0.0 groen Javahoen, 18-01/0.1.0 zandwallaby, 1701/0.1.0 groen Javahoen, 16-01/0.1.0 zandwallaby, 08-01/0.1.0 anoa (Aafje) Bamboemaki - foto: Rob Doolaard

Gearriveerd Gearriveerd 25-04/1.0.0 Aziatische olifant (Timber, uit Sevilla), 24-04/0.0.30 neerkijker, 19-04/0.0.1 witkuifkaketoe, 12-04/1.0.0 zandwallaby (uit South Lakes, Engeland), 12-04/1.1.0 Surinaamse pad (pipa), 0404/0.1.0 Sumatraanse tijger (Alia, uit Wuppertal, Duitsland), 04-04/0.1.0 gevlekte hyena (uit Beauval, Frankrijk), 03-04/0.1.0 okapi (uit Kopenhagen, Denemarken), 01-04/1.0.0 Aziatische leeuw (uit Moskou), 01-04/1.1.0 dottergele toekan, 25-03/0.0.1 tapijtpython (uit Leipzig), 25-03/0.1.0 Smiths dakschildpad (uit Leipzig), 2103/1.1.0 wondergekko, 16-03/0.0.18 rode piranha (o.a. uit Keulen), 12-03/0.1.0 McCords slangenhalsschildpad (uit Münster), 0803/0.0.7 rode ibis (uit Ramat Gan, Israël), 08-03/2.3.0 grote textorwever (uit Zodiac Zoos), 07-03/0.0.1 gekko (uit Italië), 06-03/0.1.0 olifantspitsmuis (uit Leipzig), 28-02/1.1.0 klipdas (uit Praag), 2802/1.0.0 kroeskoppelikaan (uit Praag), 16-02/ 0.0.10 kluut (uit Avifauna), 03-02/1.3.0 Surinaamse pad (Pipa), 02-02/0.2.0 Mhorrgazelle (uit München), 02-02/3.0.0 bosrendier (uit Burgers’, Arnhem), 30-01/0.0.300 doodshoofdkakkerlak (uit Emmen), 24-01/0.0.2 lepelaar (uit Zürich, Zwitserland), 20-01/ 0.1.0 rode panda (uit Douéla-Fontaine, Frankrijk), 20-01/0.0.3 zwarte wouw (uit Beauval, Frankrijk), 17-01/1.0.0 vosmangoeste (uit Apenheul, Apeldoorn), 17-01/0.1.0 onager (uit Parijs), 12-01/6.3.0 rode ibis (uit Avifauna) Verzonden Verzonden 17-04/1.0.0 Aziatische olifant (Alexander, naar Antwerpen), 17-04/0.0.1 swiftvos (naar Spanje), 17-04/0.1.0 pinché (naar Santillana del Mar, Spanje), 11-04/1.2.0 gorilla (Dango, Quenta en Astra naar Sjanghai, China), 02-04/0.1.0 Sumatraanse tijger (Musi, naar Lisieux, Frankrijk), 15-03/2.0.0 gevlekte hyena (naar Planckendael), 14-03/1.1.0 VonderDeckentok (naar Burgers’ Zoo, Arnhem), 14-03/1.1.0 Braziliaanse tangara (naar Burgers’ Zoo, Arnhem), 14-03/1.1.0 driekielstralenschildpad (naar Keulen), 12-03/1.0.0 okapi (Kimdu, naar Leipzig), 12-03/1.0.0 McCords slangenhalsschildpad (naar Münster), 08-03/0.0.8 zwartvoetpinguïn (naar Zodiac Zoos), 08-03/0.0.25 grote textorwever (naar Zodiac Zoos), 27-02/2.2.0 Visaya-wrattenzwijn (naar Chester, Engeland), 2702/1.0.0 grote koedoe (naar OpelZoo, Duitsland), 14-02/0.0.1 witnekkraanvogel (naar NOP), 07-02/ 1.0.0 Maleise civetkat (naar Pont Scorff, Frankrijk), 07-02/1.1.0 manoel (naar Pont Scorff, Frankrijk), 02-02/0.2.0 Mhorrgazelle (naar München), 02-02/1.0.0 bosrendier (naar GaiaPark, Kerkrade), 31-01/1.0.0 bosrendier (naar Arnhem), 21-01/1.0.0 eidereend (naar Zürich, Zwitserland), 17-01/2.0.0 VonderDeckentok (naar Beauval en Arnhem), 10-01/0.1.0 kuifmakaak (naar Omega Park, Portugal) 27

c

o

l

o

f

o

n

29e jaargang, nummer 2, oplage: 6750

Heeft u nog oude briefjes van vijf, tien, vijfentwintig of meer gulden? Investeer het in een nieuw ijsberenverblijf! U kunt al uw oude geld inleveren bij de Vriendenwinkels. Zij zullen het omwisselen in Euro’s voor ons jubileumgeschenk ter gelegenheid van 150 jaar Diergaarde Blijdorp: een prachtig ijsberenverblijf.

Wie?

Heeft u een dagje over, kunt u 1 + 1 bij elkaar tellen en leuk met klanten omgaan?

komt ons

promotieteam

Kom dan ons promotieteam versterken.

versterken? Voor inlichtingen kunt u bellen naar: 010-4663682. Een briefje is ook welkom: H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam.

Agenda

Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar. De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 33,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen. Secretariaat: K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon: 010 - 467 66 37 Vriendenfax: 010 - 467 66 37 Email: [email protected] Postbank: 13 57 803 IBAN: NL88 PSTB 0001 3578 03 BIC: PSTBNL21 Bank: Fortis bank nr: 98.55.33.099 Reizen: P. Biesta, Vroesenlaan 28A, 3039 DV Rotterdam Telefoon: 010-4664998 (vanaf 18.00 uur) Email: [email protected] Promotieteam: Fam. H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam Telefoon: 010 - 466 36 82 Telefoon Vriendenwinkel: 010 - 4431431 tst 220 (oude winkel) en 250 (nieuwe winkel) Mobiel: 06-40323077 Postbank: 62 17 917 Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Email: [email protected] Redactie-medewerkers: J. Breedijk, M. van Leeuwen-Maat, A. Peters, A. Schouten, G. Nijssen T. van de Velde, T. Vermeulen Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl Redactie Website: A. Gelderblom

21 juli 2007 Speciale zomerreis naar ZOOM Gelsenkirchen (blz. ..) 22 september 2007 Najaarsexcusrie naar Zoo Parc Overloon (blz …)

Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter C.M. Groenhorst Vice-voorzitter M. Kreuger Secretaris K. van Leeuwen Tweede secretaris S. Noordijk Penningmeester A.M. Bos Leden H. Gerritse - Promotie P. Biesta - Reizen ISSN: 1568-3400

Adresgegevens Blijdorp Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010-4431495 Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.