2012 Nieuws 6 Openingen 22 Fladderaars : EEN JAAR VOL VRIENDEN- ACTIVITEITEN EN ACTIES!

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:23

Pagina 1

Vrienden nieuws 4/2012

Nieuws

6

Openingen

22

Fladderaars

2013: EEN JAAR VOL VRIENDENACTIVITEITEN EN ACTIES!

28

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:23

Pagina 2

E

V

E

N

B

I

J

P

R

A

T

E

N

Jonge koedoe - foto: Koos Net

50 JAAR VRIENDEN VAN BLIJDORP

EEN APPLAUS VOOR UZELF! In 2013 bestaat onze vereniging 50 jaar. Dat is iets om trots op te zijn. Al een halve eeuw lang geven wij Blijdorp morele en financiële steun. Mede dankzij uw inzet is Blijdorp uitgegroeid tot één van de mooiste en belangrijkste dierentuinen van Europa, misschien wel van de wereld. Op dit kleine stukje Rotterdamse bodem is menig revolutionair plan bedacht om dieren nog beter te huisvesten. En altijd is er aandacht voor een koppeling met de slechte situatie van menig diersoort in het oorspronkelijke leefgebied. Blijdorp is meer dan een gewone dierentuin! I

N

H

O

U

Vrienden nieuws

D

De Vereniging Vrienden van Blijdorp is in 1963 opgericht. Tijdens het jaarlijkse ‘persdiner’ bespraken drie Rotterdamse journalisten het wel en wee van de dierentuin. Het ging financieel niet goed. Hein Waalwijk, Bertus Bruins en Ben Swaep besloten een vriendenvereniging op te richten.

4/2012

Even bijpraten

2

Vriendenactiviteiten en acties!

4

Nieuws uit Blijdorp

6

Vorderingen aan de Vlinderdome

10

Vrienden voor het leven: Marc Damen

12

Vriendenherinneringen

14

De Vrienden in Azië

16

Verdwenen vrienden: otters

20

Bijzondere openingen

22

Verslag vriendenreis Colchester

26

Fladderaars in Amazonica

28

Afscheid van het oude Emmen

30

Blijdorp zet nieuwe koers uit

32

Lijn 13 – Hakuna Matata

34

Zoo’n Kinderboek

35

Afscheid Jan Breedijk

35

Mutaties in de Diergaarde

35

Agenda

36

2 | Vriendennieuws 4 | 2012

Natuurlijk moest er geld worden ingezameld, maar vanaf het begin stond vast dat dit niet het enige doel was. Minstens zo belangrijk was het ontwikkelen van morele druk en steun, zodat de Diergaarde een betere positie zou verwerven in de stad en bij de Rotterdamse politici. Het opbouwen van draagvlak en goodwill is altijd een belangrijk aspect gebleven. In 1982 bleek hoe belangrijk het was om stevig verankerd te zijn in de Rotterdamse samenleving. De Rotterdamse PvdA dacht er over om van Blijdorp een soort pretpark te maken met een zeer beperkt aantal dieren. De Vrienden kwamen in verzet. Er werd een persconferentie georganiseerd in de Prinsekerk. De PvdA schrok van de enorme hoeveelheid reacties. De kranten schreven uitgebreid over de kwestie. Het resultaat was dat de plannen werden teruggetrokken.

BEZOEK OOK ONZE VRIENDENSHOP IN DE RIVIÈRAHAL

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:24

Pagina 3

Nu, 50 jaar na onze oprichting, is deze morele rol van de Vrienden nog steeds belangrijk. Misschien wel belangrijker dan ooit. Oktober 2010 maakte het college van Rotterdam bekend dat ze de financiële bijdrage aan Blijdorp in vijf jaar af wil bouwen van ruim 4 miljoen euro in 2011 naar minder dan €800.000,- in 2015. Uiteraard kwam onze vereniging in actie. Een petitie op internet, een actiedag voor het stadhuis op 3 november 2010 en een unieke ‘open dag’ met 46.500 bezoekers leidden er toe dat Blijdorp-directeur Marc Damen en ondergetekende op 11 november 2010 ruim 107.000 handtekeningen konden aanbieden aan college en gemeenteraad van Rotterdam tegen deze plannen. Dat heeft helaas maar gedeeltelijk geholpen. De meerderheid van de gemeenteraad bleef bij het bezuinigingsplan. Inmiddels is er continue overleg tussen Blijdorp en het college van burgemeester en wethouders om daar waar mogelijk Blijdorp een beetje tegemoet te komen. Zo is er in de begroting van 2012 €300.000,- meer vrij gemaakt voor de Diergaarde. Kortom, net als in 1963, blijft het van groot belang dat wij als Vrienden de vinger aan de pols houden! Ondertussen blijven we ‘gewoon’ doorgaan met het bouwen aan een nog mooier Blijdorp. Dankzij u en onze tientallen vrijwilligers blijven wij in staat om diervriendelijke nieuwe verblijven te schenken. Het begon allemaal in 1964. Toen schonken wij de Diergaarde de elandantilope ‘Vriendin’. Wist u dat ook olifant-oermoeder Irma een geschenk is van onze vereniging? In 1975 hebben wij 10.000 gulden geïnvesteerd om haar komst naar Blijdorp mogelijk te maken. De laatste jaren hebben we ons toegelegd op het mogelijk maken van nieuwe verblijven. En met succes. De Vrienden stonden onder meer aan de wieg van Taman Indah, de tijgerkreek, de gorillaverblijven (al eerder de binnendelen, recenter het buitenverblijf), de vogelrots van het Oceanium, Arctica en de gierenrots (kijk voor de volledige lijst op www.vriendenvanblijdorp.nl). En we hebben Blijdorp gesteund bij gerelateerde natuurbehoudsactiviteiten in de oorspronkelijke leefgebieden, zoals het beschermen van zeepaardjes voor de kust van Zuid-Afrika, een gieren-

Eerste gift van de Vrienden. In 1964 schenken wij de Diergaarde elandantilope ‘Vriendin’

project in Nepal en, recent, een beschermingsproject voor de Vietnamese waterschildpad. Het eerstvolgende hoogtepunt wordt Amazonica. Dankzij uw inzet kunnen de Vrienden 1 miljoen euro bijdragen aan de bouw van deze unieke vlinder-dome. Medio 2013 zullen we samen dit nieuwe stukje Diergaarde officieel openen. Hou Vriendennieuws en onze website in de gaten! Ons jubileumjaar zal niet geruisloos voorbij gaan. Naast de opening van Amazonica

hebben bestuur en de andere vrijwilligers hard gewerkt aan een jubileumprogramma. In dit nummer van Vriendennieuws krijgt u alvast een eerste indruk. Ondanks de moeilijke tijden willen wij uitgebreid stilstaan bij deze mijlpaal. Samen met u natuurlijk! Wij vormen met elkaar deze unieke vereniging. Laten we samen proberen om in 2013 nog meer mensen lid te laten worden. Een grote Vriendenvereniging is van levensbelang voor het voortbestaan van onze geliefde Diergaarde! Marcel Kreuger, voorzitter.


vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

V

R

I

E

14:24

N

D

Pagina 4

E

N

2013: EEN JAAR V

IJsberen - foto: Greet van Norde

Vicks - foto: Koos Net

VRIENDEN HELPEN BLIJDORP MET OPKNAPBEURT IJSBERENVERBLIJF In de contributiebrief voor 2013 hebben wij u gevraagd om, als het in uw vermogen ligt, iets extra’s over te maken voor een opknapbeurt van het ijsberenverblijf, ons geschenk aan de Diergaarde ter gelegenheid van haar 150-jarig bestaan. U heeft vast meegekregen in de media dat Vicks recent per ongeluk een van de ruiten heeft vernield. Dankzij de hulp van verschillende bedrijven komt het met die ruit weer goed. Al het water moet dan uit het verblijf worden gepompt. Blijdorp wil dan graag van de gelegenheid gebruik maken om het verblijf een grote onderhoudsbeurt te geven. Zo zijn onder meer de decormuren, die aan het nachtverblijf van het vrouwtje bevestigd zijn, aan het verzakken omdat ze niet onderheid zijn. Om verdere verzakking te voorkomen wordt deze wand middels een drietal heipalen op een niet verder verzakkende constructie vastgemaakt. Deze operatie kost circa €25000,-. De financiële positie van Blijdorp is op dit moment erg slecht. Daarom heeft de directie gevraagd of de Vrienden financieel kunnen bijspringen. Dat willen natuurlijk graag doen! Daarvoor hebben we uw hulp nodig.* Alvast bedankt voor uw bijdrage! * U kunt uw bijdrage overmaken naar ING bankrekeningnr. 13 57 803

50 jaar Vrienden van Blijdorp! Een bijzonder jubileum dat we gedurende het gehele jaar uitgebreid samen vieren. Over deze activiteiten en acties kunt u meer lezen in deze en komende uitgaven van Vriendennieuws en op onze website www.vriendenvanblijdorp.nl. Wij lichten u hieronder graag al een aantal zaken toe. Uiteraard geven we in de dierentuin zelf met vlaggen, borden en andere manieren op sierlijke wijze aandacht aan onze vereniging en het jubileum en willen wij u ook verrassen met bijzondere momenten. We geven dus nog niet alles prijs... Op naar een mooi Vriendenjaar!

Zondag 9 december (2012). Winterlezing Nog in 2012, maar met een vooruitblik naar het jubileumjaar. En dan met name naar ons jubileumgeschenk. LouwerensJan Nederlof vertelt ons namelijk alles over de hoofdbewoners van Amazonica: de vlinders.

VRIENDENWINKEL OP INTERNET! Om een leuk cadeautje te kopen bij de Vriendenwinkel hoeft u voortaan uw huis niet meer uit. Via de webshop op onze website

www.vriendenvanblijdorp.nl uw favoriete knuffel thuis laten bezorgen. UPS brengt het pakje gewoon bij u thuis.


Zondag 13 januari. Nieuwjaarslezing en aftrap jubileumjaar 9 januari 1963 is onze officiële oprichtingsdatum! Omdat een paar dagen later op 13 januari de traditionele nieuwjaarslezing van de Blijdorpdirecteur is, trappen we op die dag het jubileumjaar officieel af. Naast de lezing hebben we nog een aantal leuke dingen in petto, dus mis het niet.

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:24

Pagina 5

AR VOL VRIENDENACTIVITEITEN EN ACTIES! Vlinderpoppen - foto: Rob Doolaard

Zondag 10 februari. Winterlezing Winterlezing Ben Westerveld over ‘Aziatische leeuwen’. Zondag 10 maart. Lezing Winterlezing René Reusen over ‘Amazonica en de techniek van een vlinderdome’. Zaterdag 20 april. Voorjaarsexcursie Zoo Wuppertal Alweer een mooie, hopelijk zonnige excursie naar een bijzondere dierentuin. U leest er meer over in de komende edities van dit blad. Zaterdag 27 april. Algemene Ledenvergadering. Uiteraard staan we tijdens de Algemene Ledenvergadering uitgebreid stil bij ons jubileum. Naast het gebruikelijke programma dat u die dag van ons gewend bent, hebben we nog een paar verrassingen in petto. Noteer de datum dus vast in de agenda. Dinsdag 21 mei – woensdag 5 juni. Jubileumreis California Dreaming Een unieke reis in de historie van de vereniging! Reis mee naar de westkust van de Verenigde Staten en bezoek maar liefst 10 unieke en wereldberoemde dierentuinen en aquaria. Lees er alles over op onze website.

Zaterdag 20 juli. Zomerexcursie Natur Zoo Rheine Amper bijgekomen van de spectaculaire jubileumreis zoeken we het dichter bij huis. Ook deze dierentuin is een bezoek meer dan waard.

MAAR ER IS NOG MEER... BIJZONDERE ACTIES TIJDENS ONS JUBILEUMJAAR!

Zaterdag 21 september. Vriendendag In ons jubileumjaar roepen we een speciale Vriendendag in het leven! Op deze dag vinden diverse speciale activiteiten en acties plaats, waar we u in de loop van 2013 meer over zullen onthullen.

Naast al deze activiteiten hebben we ook nog een aantal mooie acties in petto. Zo willen we ook andere ‘Abrahammen en Sara’s’ een cadeau geven. Daarom kan iedereen die in 2013 ook 50 wordt, met 50% korting lid worden van de Vrienden. Bent u dit zelf of kent u iemand die lid wil worden? Meld u dan aan met een kopie van uw paspoort of ID-kaart erbij. De korting geldt dan in het eerste jaar. Helemaal bijzonder is het natuurlijk als hij of zij op 09-01-1963 is geboren (oprichtingsdatum Vrienden). Dan kan diegene gratis lid worden (geldt een jaar).

Zaterdag 5 oktober. Najaarsexcursie Burgers’ Zoo Bezoek aan een van de mooiste dierentuinen van Nederland met bijzondere ‘ecodisplays’.

Brengt u zelf een nieuw lid voor onze vereniging aan? Dan krijgt u een kortingsbon van 50 eurodubbeltjes voor de Vriendenwinkel. Kijk voor meer informatie op deze bon elders in dit blad.

Zondag 10 november. Winterlezing Het onderwerp voor deze lezing wordt nog bepaald.

Hoe kunnen we de trots voor onze vereniging beter uiten dan met het dragen van een prachtig speldje met ons logo? Zoals u ook in de contributiebrief kunt lezen, kunt in het bezit komen van dit speldje door 50 euro of meer over te maken. Zo kunt u de Vrienden altijd zichtbaar bij u dragen.

Vrijdag 30 augustus – zondag 1 september. Weekeindexcursie Zoo Heidelberg en Zoo Stuttgart Ook dit jaar een mooie weekeindexcursie. Dit jaar gaan we naar Duitsland waar we een bezoek brengen aan deze gevarieerde dierentuinen.

Zondag 8 december. Winterlezing en afsluiting jubileumjaar Naast de winterlezing zullen we nog stilstaan bij ons jubileumjaar en dat op een bijzondere manier afsluiten. Jubileumreis - Georgia aquarium

Laaste week juni. Opening jubileumgeschenk Amazonica In de laatste week van juni openen we officieel ons jubileumgeschenk Amazonica. Omdat we werken aan een bijzonder programma rond de opening van deze door ons geschonken Vlinderdome maken we de datum later exact bekend.

5 | Vriendennieuws

4 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:24

Pagina 6

Blijdorp

N

I

E

U

W

S

Zwatna - foto: Rob Doolaard

Tekst: Gerda Nijssen

Wat gebeurt er veel in zo’n dynamische dierentuin als ons Blijdorp! Over alle nieuwtjes schrijven gaat dan ook niet lukken, maar mijn leukste zal ik hieronder met jullie delen.

Dag Vicks! - foto: Peter van Norde

6 | Vriendennieuws

4 | 2012

Vicks is vertrokken. De lieveling van veel bezoekers is op pad gegaan naar Orsa in Grönklitt. Een berenpark in het midden van Zweden van 277.000 m². Aldaar zal Vicks Sesi uit Ouwehands ontmoeten. Het is de bedoeling dat ze in het voorjaar samen doorreizen naar …. Dat is nog een

vraagteken. De EEP coördinator voor ijsberen in Europese dierentuinen van Artis is nog op zoek naar de beste plek voor hen; een plek waar ze van pubers tot volwassen dieren uit kunnen groeien. Een ijsbeervrouwtje is na circa 4 jaar geslachtsrijp, een mannetje na zes jaar. Beide zijn rond de twee jaar oud. Voorlopig gaan ze naar hartenlust met elkaar kennismaken en ronddarren in de sneeuw die in Orsa metershoog wordt. Het werd tijd dat Vicks op eigen benen ging staan. Zo komt er weer ruimte voor Eric om met Olinka te paren. De paartijd is van maart tot juni, dus dat duurt nog even. Wist je waarom ijsberen er wat gelig uitzien? De haren van hun pels zijn hol. Het UV licht wordt daardoor geabsorbeerd en dan ziet de vacht er geel uit. Sinds 2006 staat de ijsbeer op de lijst van zeer bedreigde diersoorten. Door de opwarming van de aarde smelt het ijs op de Noordpool en dat verkleint het jachtgebied voor ijsberen. Vicks is zijn moeder ontgroeid, heeft bewezen speels en levenslustig te zijn en gaat vast voor mooie welpen zorgen.

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:24

Pagina 7

Stierkophaai - foto: Rob Doolaard

Heidi werd Heino In het Oceanium zwemmen de karetschildpadden in de grote tunnel. Een paar jaar geleden kwam er een jonge karetschildpad naar Blijdorp. Ze noemden haar Heidi. Wat wil het geval: Heidi bleef maar vechten met Peddel, haar mannelijke soortgenoot. Peddel werd hard in de nek gebeten door de lieftallige Heidi en moest lange tijd apart gehouden worden met de kop boven water. Na maanden was de wond geheeld en kon Peddel weer terug naar zijn grote zwembassin. Afijn, Heidi bleek een mannetje te zijn en werd ijlings Heino gedoopt. Verzorgers merkten op dat zijn schild zich anders ontwikkelde dan dat van soortgenoten. Bovendien waren zijn poten opgezwollen en dik. Men vermoedde een probleem met een hartklep. Plaspillen moesten uitkomst brengen, maar het valt niet mee om deze bij een schildpad naar binnen te krijgen. En een echo maken dwars door een schild is geen optie. Heino lijkt er weer beter aan toe te zijn, Peddel is hersteld en beide zwemmen weer tussen de haaien. Onder verscherpt toezicht van de verzorgers die de gezondheid en het gedrag van Heino nauwlettend volgen. In de kelpbak hebben de stierkophaaien eieren gelegd. Dat hadden ze al eerder gedaan, maar toen bleken het windeieren te zijn. Bij het restaureren van de vloer van de bak vonden de reparateurs een aantal eieren. En ja hoor na inspectie met een zak-lamp bleken er drie bevruchte exemplaren bij te zitten. Ze zijn in quarantaine ondergebracht om verder te groeien. Binnenkort, lees over een paar maanden, dus kleine stierkophaaien in het Oceanium.

In het grote kelpaquarium zitten een mannetje en twee vrouwtjes uit wildvang en in de kleine kelpbak twee vrouwtjes die gekweekt zijn in Artis. Van een van de verpleegstershaaien vermoedde men ook dat ze eieren bij zich droeg. Ze was namelijk behoorlijk dik. Een echo moest uitkomst bieden. Dat valt niet mee bij een haai van een paar meter. Maar Blijdorp’s dierenarts, Willem Schaftenaar, deinsde niet terug voor het karwei. Duikers wikkelden de dame in een soort brancard. Daarmee werd ze via een katrol uit het bassin gehesen en de echoapparatuur deed zijn werk. Helaas, er zijn geen eieren gespot. Dus de dame is te zwaar en moet op dieet. Net na de koraaltunnel zit het aquarium met de tandbaarzen. Let even op, want tussen de tanden van deze joekels zwemt een kleintje. Het is een neonpoetsgrondel. Deze grondels zorgen voor de dagelijkse hygiëne van de baarzen. Tussen de kieuwen en de tanden blijven kleine stukjes vis zitten die de grondels er tussen uit peuteren. De baarzen laten zich graag met deze poetsbeurt verwennen. Otters: Als je ruimt, vind je wat Bij de Europese otters leverde een snoeibeurt een verrassing op. Tussen het groen vonden de tuinlui een jonkie. Dat was geheel onverwachts. Op 28 augustus is het ontdekt. Bij otters is de geboorte van een eenling eerder uitzondering dan gewoon. Dus werd er druk gezocht. Maar nee, een tweede is niet gevonden. Na enig zoeken kun je dus wat vinden in het verblijf in de Chinese tuin. De kuifhertjes, die achter de Takin rots

wonen,hebben voor nalatenschap gezorgd. Op 9 juli is aldaar een jong geboren. Het is een mannetje. Ze noemen hem Pleun. Zijn vader had te kampen met een gezwel aan de kop. Hij kwijlde en zijn wang zwol van tijd tot tijd op. U raadt het al. Een kies was de boosdoener. De dierenarts bracht hem onder narcose en trok de kies. Ondertussen kan hij weer lekker eten en genieten van Pleun.

Jong Prins Alfredhert - foto: Joost Hubeek

Rozenbedje Ook het verblijf van de Prins Alfredherten is meegegaan in de grondige renovatie van het Azië continent. Er is weliswaar een stuk van de binnenstal afgehaald om een nieuw vogelverblijf te maken in het Aziëhuis, maar dat kan het stel niet deren. Een tijdje was mannetje Jonathan samen met zijn zoon Cairo apart gezet. Toen de werkzaamheden klaar waren mocht Jonathan weer naar zijn geliefde Anoeshka. Haar jongste zoon Jochem is samen met de andere hengst Flip verhuisd naar Edingburgh. En dus was zij maar al te bereid om zich het hof te laten maken. De vloer van de stal werd bedekt met rozenblaadjes. 7 | Vriendennieuws

4 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:24

Pagina 8

Dit zowel voor de lekkere trek, als om een zacht bedje van te maken. Dat levert vast weer een snoezig hertje op. De draagtijd is circa 240 dagen. Laten we zeggen geboorte in augustus of september 2013? De groep bestaat uit zeven dieren: hengsten Cairo en zoon Jonathan en de merries Anoek, Caroline en Anoeshka met dochters Lucy en Jacy. Gefeliciteerd Gibbon Nico is in augustus 46 jaar geworden. Hem wachtte die ochtend een speciaal lekker maal. Dat hij zich samen met Saar die ondertussen ook al weer 41 jaar is, goed heeft doen smaken. Nico herkent u aan zijn witte handen. Hij doet zijn naam van withand gibbon daarmee eer aan. De handen van vrouwtje Saar zijn bruin. Zij is al jaren blind, maar redt zich eigenlijk nog wel prima. Al blijft ze graag hoog boven in haar verblijf, veel bewegen doet ze niet. Op mijn weg naar de olifanten ga ik altijd even bij ze langs en hoop maar dat ze daar nog lang blijven. Nico is wel gesteld op contact met mensen, met een aantal onderhoudt hij een speciaal contact. Dat is voor hem een dagelijks verzetje in zijn toch wel saaie bestaan. De rust onder de olifanten kudde is hersteld na het vertrek van Douanita en Tonya naar Praag. Trongh Nhi is zwanger. Het duurt nog wel even voor de geboorte plaats vindt. Buurvrouw Namaste loopt wel op alle dag. Er is een webcam geplaatst waarop de geboorte te volgen zal zijn. Namaste is een ervaren neushoornmoeder die al een aantal gezonde jongen ter wereld heeft gebracht. Maar het blijft spannend.

Kleine grote koedoe - foto: Peter van Norde

is niet meer gericht naar de savanne. De colobusapen kregen op 20 september een jong. De eerste maanden onderscheiden jongen zich van hun ouders doordat ze spierwit zijn.

Koedoe tweeling Op de savanne is een koedoe tweeling geboren. Usuma gedroeg zich hangerig. Ze at slecht en bleef maar liggen. Op 24 augustus gebeurde een klein wondertje, Usuma beviel van een tweeling. Helaas is een van de twee direct na de geboorte overleden. Waarschijnlijk zat het te lang in het geboortekanaal en kwam het zuurstof te kort. Met het eerste jong, een vrouwtje, gaat het prima. Vader Nico houdt de boel goed in de gaten nu hij pa is geworden. Dat betekent oppassen geblazen voor de oppassers. Voor je het weet, neemt Nico je op zijn hoorns.

Rode brutale raven De hoornraven maken het wel bont. Ze worden steeds vrijpostiger. Ze komen steeds dichter bij het publiek. Ze trekken zelfs al aan broekspijpen. De jonge maraboes, Wipneus en Pim zaten ze danig op de hielen. Nou kunnen die wel wat hebben. Na een korte periode van afzondering mochten de hoornraven weer terug het perk op en voorlopig lijkt het of deze afkoelingsperiode zijn werk gedaan heeft. Hopelijk laten ze ook de bezoekers met rust, anders vrees ik dat ze een andere plek toebedeeld gaan krijgen. En dat is nou ook weer erg jammer voor deze interessante vogels.

Het bordje bij het servalverblijf staat eindelijk op de goede plek voor het verblijf en

De hamerkoppen hebben voor een reusachtig nest gezorgd. Boven de hoofden


van de kinderen die van de gierenvlucht machine genieten, is het stel aan de slag gegaan. Drie maanden lang is eraan gebouwd. Met klei, takken, twijgen en veel bladeren is er een waar kunstwerk in elkaar gevlochten. Denk aan een gevaarte van zo’n 25 kilo. Er is ook beweging waargenomen en de ouders vlogen af en aan met voer voor ze. Inmiddels is er één jong uitgevlogen. De kamelen zijn terug naar hun ruime perk op de hoek naast de bantengs en de Indische antilopen. De hengst is helaas overleden, de twee overgebleven dames hebben weer een ruime weide tot hun beschikking. Ze hebben inmiddels gezelschap kregen van twee jonge vrouwtjes en binnenkort komt er ook een hengst. Met vijf kamelen hebben we dan weer een mooie kudde die zich hopelijk uit gaat breiden. De onagers komen niet terug op hun oude stekkie. Het samenleven met de kamelen liep niet goed. De bedoeling is dat ze de diergaarde gaan verlaten. Jam-

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:25

Pagina 9

is, maar de verzorgers houden nog een slag om de arm.

Jonge bizon - foto: Fred van Tiel

mer, want ik vind het hele bijzondere dieren die je niet vaak tegenkomt in dierentuinen. Geboortegolf Half november was er sprake van een heuse geboortegolf in Blijdorp. Neushoorndame Namaste beviel van een wolk van een dochter. Bij de gorilla’s beviel moeder Tamani van een jong. Het geslacht van de gorilla is nog niet definitief vastgesteld. Bokito heeft al vier dochters verwekt en het lijkt er sterk op dat dit jong weer een dochter

Ook een andere apenfamilie, die van de witkruin-mangabeys, is uitgebreid met een kleine. De witkruinmangabeys zijn in het zelfde gebouw ondergebracht. In 2010 behaalde moeder Esperanza een primeur met de allereerste geboorte van deze zeldzame apensoort in Blijdorp. Mangabeys zijn tegenwoordig niet erg talrijk in dierentuinen. Van deze soort witkruin-mangabeys leven er momenteel ongeveer 45 verspreid over 12 dierentuinen in Europa. Het Europese fokprogramma wordt gecoördineerd in Barcelona. Witkruin-mangabeys komen oorspronkelijk voor in Ghana. Tenslotte zag op de bizonvlakte een kalfje het levenslicht. Een van onze vaste fotografen, Fred van Tiel, was er als de kippen bij om het vertederende tafereel vast te leggen.

Met dank aan de maandelijkse uitgave van de vrijwilligers in Diergaarde Blijdorp

N

I

E

U

W

Hoogste punt Amazonica Zondag 11 november 2012 hebben de Vrienden gevierd dat het hoogste punt was bereikt bij de bouw van Amazonica. Met een pannenbier-ceremonie, een heerlijke bij het thema passende vlindernectar, en uiteraard het plaatsen van een vlag op het hoogste punt werd dit bijzondere moment ingeluid.

Hoogste punt Amazonica / foto: Jeroen van Leeuwen

S

Foto: Rob Doolaard

9 | Vriendennieuws

4 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

B

O

T

16-11-2012

A

N

I

14:25

Pagina 10

S

H

C

B

L

I

J

D

O

R

P

Tekst: Monique van Leeuwen-Maat

VORDERINGEN AAN DE VLINDERDOME Het leek er even op dat Blijdorp er een nieuwe attractie bij had gekregen. Intern gonste de nieuwe naam al rond: ‘Blijdorps Stonehenge’.

Lantana camara

Wie de bouw van ons jubileumgeschenk heeft gevolgd, snapt vermoedelijk waar het om gaat. In de afgelopen maanden verrees een wirwar aan betonnen palen op de plek van de nieuwe vlinderdome. Op het moment van schrijven worden daarop de houten frames gemonteerd die de koepel gaan vormen. Als een grote puzzel moeten alle delen in elkaar passen, ze zijn namelijk allemaal iets anders van vorm. Als dit Vriendennieuws verschijnt, wordt er waarschijnlijk gewerkt aan de foliekussens die tussen de driehoekige frames worden gespannen. In het eerste nummer van dit jaar, stond een andere planning. Daarin zou op dit moment de dome al dicht zijn en zouden de grote bomen al op hun plek staan. Voordat de winter invalt en het te koud is om grote bomen te vervoeren. Maar bij de bouw van een nieuw project kom je altijd verrassingen tegen. Zelden loopt de planning helemaal perfect en dat vergt aanpassingen. Zoals het er nu naar uitziet, is de koepel net voor Kerst dicht. Het is dan niet alleen te koud om de bomen te transporteren, het is dan ook de donkerste tijd van het jaar. De bomen zijn in rust en kunnen beter niet gestoord worden. Eind februari, als de dagen weer gaan lengen, is het nieuw gekozen moment om de grote bomen te vervoeren en aan te planten. 10 | Vriendennieuws 4 | 2012

Mits het niet vriest tenminste. Doordat het langer licht is, worden de bomen geactiveerd om te groeien. In combinatie met goede grond, moet dat de perfecte start zijn van hun nieuwe leven in de vlinderdome. Schone lei De grond waarin de planten straks staan, is geen ‘normale’ grond. Het is een speciaal substraat dat is samengesteld uit vulkanisch gesteente en humus in een verhouding die wenselijk is voor de planten. Een gespecialiseerd bedrijf uit Duitsland levert dit substraat. Zij hebben al ruime ervaring en hebben ook de grond geleverd voor andere tropische hallen, zoals Masoala in Zoo Zürich en Gondwanaland in de dierentuin van Leipzig. De grond moet jarenlang meegaan, je kunt niet elk jaar even de grond verversen zoals je dat bij bloembakken kunt doen. De verwachting is dat de bomen en planten veel beter zullen groeien als ze met hun wortels in de ‘volle grond’ staan. In Taman Indah bij voorbeeld, staan alle planten in grote bakken en dat beperkt hen toch in de groei. Ruim 3500 planten, allen met een ZuidAmerikaanse herkomst, gaan de dome verfraaien. De helft daarvan wordt geleverd door gespecialiseerde kwekers. De andere helft is in de Diergaarde opge-

kweekt uit zaden of stekjes. Bij het inkopen van planten voor de dome zijn de prijzen bij een aantal bedrijven vergeleken. Door selectief in te kopen konden de botanici maar liefst € 35.000 euro besparen! Wat opviel bij de inkoop van Zuid-Amerikaanse planten, is dat het assortiment beduidend groter is dan tien jaar geleden. In ons klimaat redden deze soorten het niet in de tuin. Wij kennen ze als kamerplant. Ook blijkt dat planten onderhevig zijn aan mode. Planten die tien jaar geleden veel te koop waren, zijn op dit moment niet te krijgen. De botanici zijn zeer streng in het selecteren van planten die vanuit de Diergaarde naar de dome gaan. Zij moeten absoluut schoon zijn! In de oude vlinderkas duiken regelmatig plagen op zoals de bananenmot of schildluis. Zij tasten de planten in ernstige mate aan en zijn lastig uit te roeien. Daarom zullen de planten uit de oude vlinderkas niet zomaar meeverhuizen. Zij worden wel gestekt en die stekken worden in een andere kas groot gebracht. Je kunt niet alle planten in de handel kopen en bijzondere soorten wil Blijdorp graag behouden.

Cleome Spinosa / Kattesnor

Keuzestress Voor het schrijven van artikelen krijgen de redactieleden informatie van Blijdorp- medewerkers. Zonder die info zouden we misschien wel een artikel kunnen schrijven, maar dat zou lang niet zo interessant en betrokken zijn als met deze interne informatie. Voor dit nummer heb ik van de ‘Dames Groeniger’, oftewel Juul en Me-

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:25

Pagina 11

Bouw Amazonica - foto: Fred van Tiel

litta, onder andere de plantenlijsten voor de nieuwe vlinderdome gekregen. Dat zijn 10 pagina’s met beschrijvingen van planten, vaak met een kleine foto erbij. De ene ziet er nog fraaier uit dan de andere, of ze hebben grappige Nederlandse namen (wat denkt u van ‘kanonskogelboom’, en dat op drie keer woordwaarde bij Scrabble?) Of ze hebben een aparte manier om hun zaden te verspreiden. Voor een plantenliefhebber is het lastig een keuze te maken uit al dat moois. Daarom maar een praktische keuze voor enkele waardplanten, oftewel planten die de vlinders voedsel bieden, zowel voor henzelf als voor hun nakomelingen: de rupsen. Als ik op de beplantingslijsten de planten markeer die belangrijk zijn voor de vlinders, kleuren de lijsten al spoedig roze…. kiezen dus! Nectarplanten De zijdeplant (Asclepias curassavica) heeft zijn naam te danken aan het zaadpluis dat zijdezacht aanvoelt. De kleine oranje/gele bloemen zitten in trossen bij elkaar en bieden nectar voor de vlinders. Tijdens het bezoek van een vlinder aan een bloem van de zijdeplant, blijven haar pootjes vastzitten tussen kleine klemmetjes. Als de vlinder zich losrukt, neemt ze stuifmeel aan haar pootjes mee. Daarmee kan ze een

volgende bloem bestuiven. Zo fladdert ze van bloem naar bloem om nectar op te zuigen en tegelijk is ze een postbode voor de stuifmeel. Elk jaar koop ik voor mijn tuin de wisselbloem (Lantana camara). Ook bij deze plant staan de bloemetjes in groepjes bij elkaar en vormen zij met elkaar als het ware een grotere bloem. De wisselbloem is een zeer belangrijke nectarplant. De bloem is zeer veranderlijk van kleur. Zelfs tijdens de bloeiperiode kan de kleur veranderen. Aan een plant kun je tegelijkertijd bloem zien in het geel, oranje en roze. Dat verklaart zijn Nederlandse naam. De kattensnor (Cleome spinosa) heb ik ook graag in mijn tuin. Niet alleen vanwege de naam, die een kattenliefhebber meteen prikkelt, maar vanwege de fraaie roze bloemen met daartussen de lange meeldraden die als kattensnorren uitsteken. De kattensnor is een kruid uit Zuid-Amerika. In ons klimaat kweken we hem elk jaar als eenjarige voor de tuin. Tijdens een werkbezoek door de botanici aan Papilliorama in Neufchatel, hebben ze geleerd dat de kattensnor het uitstekend doet in een tropische kas en zeer belangrijk is als nectarplant voor vlinders. Waardplanten Om zich te kunnen voortplanten, hebben de vlinders planten nodig waarop zij hun

Met dank aan: Juul van Dam en Melitta van bracht, botanische afdeling Diergaarde Blijdorp

eitjes kunnen afzetten. Dat doen zij op een plant die als voedsel dient voor de rupsen. Sommige eitjes zijn zo klein als een speldenknop, bijvoorbeeld de eitjes van de passiebloemvlinder. Er kruipen piepkleine, zwart/wit gestreepte rupsjes uit die zich al vretend voortbewegen en de ranken kaal achterlaten. Als ik me verdiep in de waardplanten, raak ik verstrikt in allerlei Latijnse namen, zowel van planten als van vlinders. Megaskepasma erythrochlamys is geen naam van een enge ziekte maar van een heester uit Venezuela die een belangrijke voedselplant is voor rupsen. Ik zie het al, dat is ‘voer’ voor een nieuw artikel. Op de plantenlijsten komen nog veel meer planten voor die ik graag aan u wil voorstellen. Het jubileumjaar ligt nog helemaal voor ons, in een van de volgende vriendennieuwsen kom ik graag nog een keer terug op de ontwikkelingen in de nieuwe vlinderdome. Sponsor een boom! Blijdorp is heel creatief in het fondsen werven om de Diergaarde verder te kunnen verfraaien. Tegenwoordig kun je een dier sponsoren, of zelfs een hele groep dieren. Maar u kunt ook de botanische kant van Blijdorp sponsoren. Er is inmiddels een sponsor die al diverse bomen heeft gesponsord. Met de komende feestdagen wellicht een originele cadeautip? Wie kan er nu zeggen dat hij een boom heeft in Blijdorp? Ik ben binnenkort jarig , hopelijk leest mijn familie dit ook… 11 | Vriendennieuws 4 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:25

Pagina 12

Tekst: Theo van de Velde

VRIENDEN VOOR HET LEVEN Ter gelegenheid van 50 jaar Vrienden van Blijdorp zullen we in iedere uitgave van Vriendennieuws aandacht besteden aan een prominent uit de historie van de ‘Vrienden’. De eerste die we natuurlijk aan de beurt laten komen is de directeur van de Diergaarde, Marc Damen.

Marc is een vroege vogel. Regelmatig zie ik hem om 07.00 uur op de fiets naar Blijdorp rijden. Als ik hem wil spreken is het mogelijk dat ik om 07.30 wordt uitgenodigd. Deze keer niet, hij had het gesprek het liefst aan het eind van de dag. Om 16.30 uur moest ik een kwartiertje wachten, ik was zijn zesde bespreking die dag en dat is tegenwoordig niet ongewoon. Bij het binnenkomen omzeilde ik een filmploeg, deze keer met André van Duin -business as usual- en meldde me bij het kantoor met uitzicht op de moeraswallaby’s. Er speelt momenteel veel in en rond de tuin. We kennen allemaal het verhaal rond de bezuinigingen. De komende tijd moet er met minder mensen meer worden gedaan. Keuzes worden gemaakt en er zijn daar omheen veel belanghebbenden en toeschouwers. Voor dat verhaal krijgt Marc nog genoeg podium… maar niet nu en hier. Wat wij willen weten is wat Marc beweegt en bezig houdt. Na een periode van 21 jaar met Ton Dorresteijn als directeur, is vanaf 1 januari 2009 Marc aan de beurt. We zitten dan in het begin van de economische crisis. 12 | Vriendennieuws

4 | 2012

Zoals gebruikelijk bij het aantreden van een nieuwe directeur verandert er dan het een en ander. De maatschappij is ook aan het veranderen, het gemeentebestuur verandert en….Blijdorp verandert mee. Tegen deze achtergrond stel ik Marc enkele vragen. Marc, is het wel leuk om directeur te zijn? Als je moest kiezen tussen directeur of bioloog? “Directeur,” zegt hij zonder twijfel. “Het is altijd mijn wens geweest om vorm te geven aan een dierentuin. Na o.a. mijn werk als curator in Burgers Zoo en in de directie van Zodiac Zoos was mijn aanstelling in Blijdorp dan ook een droom die uitkwam.” Voor wie is De Diergaarde bedoeld? Is het een mensentuin of een dierentuin? “Allebei, de tuin is er voor mensen, om mensen te laten verbazen over wat er in de natuur gebeurt. Om mensen te laten zien hoe mooi het is en kennis te laten nemen. Daarmee hoop je dan dat het bijdraagt aan respect en de behoefte om de natuur in stand te houden.”

De missie van Blijdorp? “Dat is ook mijn missie: Recreatie, educatie, natuurbehoud en toegepast wetenschappelijk onderzoek. Alles begint en eindigt bij de bezoeker. Als de bezoekers het niet naar hun zin hebben, dan doen wij iets niet goed. ” En hoe weet je dat dan? “Naast de regelmatige onderzoeken, loop ik in mijn pauzes zelf door de tuin en observeer. Ik kijk en luister naar gezinnen en kijk waar ze naartoe gaan en waar ze voorbij lopen. Dat is heel leerzaam gebleken. Ik ben ervan overtuigd dat als je mensen onder de indruk kan laten komen van de schoonheid en verscheidenheid van de natuur je mensen ook van de natuur laat houden. Dus vanuit recreatie via educatie naar natuurbehoud en ondertussen gebruik je daarbij en stimuleer je toegepast onderzoek.” Maar nu nog even over jouw persoonlijk voorkeuren: Vacht of Schubben? Vleugels of poten? “Wat zijn dat voor keuzes? Lacht Marc. “Schubben zijn voor mij wel iets interessanter en met vleugels heb ik ook wat meer.” Esthetisch of Diversiteit? “Esthetisch. Een collectie is niets zonder context. Een verzameling is op zich niet interessant voor het publiek. Dieren èn planten in een samenhangende omgeving, schoonheid van de natuur gecombi-

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 13

neerd met programma’s voor natuurbehoud. Dat is de tuin zoals ik het graag wil.” Onderzoek of onderwijs? “Onderwijs heeft voorrang. Want onderzoek is geen core-business. We zijn geen universiteit. Dat we graag bijdragen aan toegepast onderzoek mag duidelijk zijn.” Subsidie of sponsoring? “Sponsoring. Ik ben geen tegenstander van het terugdringen van subsidie voor Blijdorp. Ik ben wel een tegenstander van het tempo dat ons daarbij wordt opgelegd. Dat dwingt tot ingrijpende veranderingen die makkelijker te accepteren zijn als men ons meer ruimte had gegeven.” Dierenbescherming of Natuurbescherming? “Leg dat eens uit?” Destijds werd er een kapitaal uitgegeven voor de orka uit de film ‘Free Willy.’ Als dat geld was besteed aan oceaanreservaten was het misschien effectiever geweest. “Ja, dat is altijd lastig. De natuur overstijgt natuurlijk altijd het

individu. Maar als het individu een symbool wordt en een ambassadeur voor zijn soortgenoten dan is zo’n symbool misschien wel heel belangrijk.” Wat doe je eigenlijk als je op vakantie bent of als je niet werkt? “Op vakantie reizen mijn vrouw en ik graag. En ja, dan bezoeken we graag dierentuinen zoals bijvoorbeeld Singapore of Japan. Ik maak niet of nauwelijks gebruik van mijn functie en koop gewoon lekker zelf een kaartje. Soms bezoek ik wel eens een collega/vriend omdat zij het een belediging zouden vinden als ik niet even gedag zou komen zeggen, maar het risico is dat je dan uitgenodigd wordt om mee te lunchen buiten de tuin en afhankelijk van de cultuur uit beleefdheid mee moet met plichtplegingen en aan die tuin nauwelijks toekomt. Het is juist zo leuk om een vreemde tuin als bezoeker te ervaren. Daar leer ik iedere keer weer van. Komende vakantie wordt Zuid-Afrika. Ook heb ik in mijn vrije tijd o.a. een orka-stamboek gemaakt. Wat een boeiende dieren.

Nee, zelf heb ik geen huisdieren. Dat is een bewuste keuze” Hoewel het lijkt of Marc naast de dierentuin geen tijd meer heeft voor andere interesses, weet ik dat hij zeer begaan is met familie m.n. neefjes en nichtjes. Ook is hij samen met zijn vrouw door mij wel eens betrapt in het Luxor theater. Nog even 50 jaar Vrienden van Blijdorp, Marc. “Het verhaal dat ik zelf lid ben van deze vereniging is bekend. Blijdorp moet heel blij zijn met deze fanclub. Wat ik naast de aanzienlijke giften heel belangrijk vind is de morele steun. Vrienden houden elkaar op het rechte spoor en kunnen elkaar aanspreken op wat je wel en niet goed vindt. Zeker in deze tijden van veranderingen is dat nodig. Dat geldt natuurlijk ook voor alle vrijwilligers.” Hoe ziet ‘jouw’ tuin er uit over bijvoorbeeld tien jaar? “Over tien jaar ligt hier een tuin, waar bezoekers worden ondergedompeld in een bijzondere wereld van natuur en waar ze een afgewogen collectie van dieren en planten aantreffen. Waar mensen interactief kunnen bezig zijn. Daarvoor moeten we ons voortdurend aanpassen. Om een voorbeeld te noemen, kinderen zijn ook veranderd en daar moet je wat mee. Daarom hebben wij veel aandacht aan de speelomgeving besteed. Kinderen zijn niet zo lang met één ding bezig. Ze willen dieren zien èn spelen èn een patatje eten… En natuurlijk moet de tuin een financieel gezonde instelling zijn die een maatschappelijke bijdrage levert. Het is al een fantastische tuin en dat moet voor de toekomst worden verzekerd. De komende tijd staat er nog veel te gebeuren… ” Na Marc hartelijk voor zijn medewerking te hebben bedankt vertrek ook ik op de fiets.

1963 9 januari Officiële oprichting van de Vereniging Vrienden van Blijdorp

30 mei 1e Algemene Leden Vergadering (165 leden aanwezig!), contributie 5 gulden

1 juni Protest tegen plannen PvdA om Blijdorp te veranderen in een verkapt pretpark

1963 28 september Blijdorpdag voor leden/ De vereniging heeft 200 leden

27 november Vertoning film ‘Elsa the story’ van Joy en George Adamson

13 | Vriendennieuws

4 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 14

In het vorige nummer van Vriendennieuws vroegen wij u naar uw herinneringen aan (50 jaar) Vrienden van Blijdorp. De jury, bestaande uit Joke Swaep, weduwe van de oprichter van de Vrienden, Ben Swaep, Blijdorpdirecteur Marc Damen, AD-journalist en Blijdorp-watcher Marcel Potters en de voorzitter van de Vrienden en eindredacteur van Vriendennieuws, Marcel Kreuger heeft acht inzendingen beoordeeld. Helaas hield niet elke inzender zich aan de opdracht. Wij zoeken naar herinneringen aan de Vrienden, niet aan Blijdorp in het algemeen. De jury was unaniem in haar oordeel. De winnaar is Karin van Leeuwen. Zij heeft zich het best aan de opdracht gehouden (herinnering aan de Vrienden) èn heeft een prachtig verhaaltje geschreven. Precies waar het om gaat: als je nog geen Vriend van Blijdorp bent, zou je dat door dit stukje meteen worden. De tekst geeft ook prima de trots weer om er bij te horen. Karin mag gratis mee met een eendaagse Vriendenreis in 2013. De andere inzenders worden hartelijk bedankt voor hun bijdragen. Heeft u nog een leuke Vrienden-herinnering? Stuur of mail het naar ons secretariaat. Wie weet wint u de volgende keer!

1964

VRIENDENHERINNERINGEN sfeer, qua diersoorten, qua beleving, ga zo maar door. Daarom vinden wij het leuk om verschillende parken te blijven bezoeken. Het bijzondere van Blijdorp is echter, dat het park bij ieder bezoek weer anders is! Blijdorp is altijd in beweging, zelfs als je er een paar keer per maand komt, zoals wij nu. Ons abonnement is ingegaan op de dag van de eerste winterlezing van 2010. Het park lag er toen erg mooi winters bij. Vrienden van ons waren toen al een tijdje Vrienden van Blijdorp en zo hadden we iedere maand meteen een ongeschreven afspraak staan, waarop we elkaar weer zouden treffen in Blijdorp. Zij gingen zelden naar de lezingen, maar op deze dagen genoten we steevast samen van het park.

Dag van nieuwjaarslezing

Karin van Leeuwen – Drie jaar Vrienden van Blijdorp en nog vijftig jaar te gaan! Voordat mijn partner en ik regelmatig in Blijdorp te vinden waren, vonden we het al enkele jaren leuk om dierenparken te bezoeken. Ieder park is weer anders, qua

1964

23 januari 1e Geschenk aan Blijdorp: Elandantilope ‘Vriendin’

14 | Vriendennieuws

4 | 2012

4 februari 1e Vergadering van het bestuur, bestaande uit Ben Swaep, Hein Waalwijk, Bertus Bruins en Frans Ramack

19 september De eerste Vriendenreis: met drie bussen naar Zoo Antwerpen

Via hen kwamen we in april 2010 stiekem bij de opening van het servalverblijf terecht. Wat ooit begon als een rare groene blokkendoos, ontwikkelde zich tot een mooi kopje, met tegenwoordig als enige groen dat nog te zien is: de begroeiing van het buitenperk. Tijdens de opening was dat nog maar kaal, maar zelfs na de opening zag ook dit verblijf er bij ieder bezoek weer anders uit. Wij voelden ons eigenlijk illegaal aanwezig tijdens deze opening.

24 september De eerste promotiestand op de Femina (stand maakt Blijdorp)

29 september Algemene Leden Vergadering/ De 300 leden zijn gepasseerd

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 15

We vinden het heel interessant om te horen en te zien hoe het er vroeger in de Diergaarde aan toe ging. Daarnaast kijken we ook erg uit naar alle mooie verhalen die we zelf nog zullen mogen beleven. We zijn benieuwd hoe Blijdorp zich de komende vijftig jaar zal blijven ontwikkelen en we vragen ons nu al af wat het honderdjarig jubileumgeschenk van de Vrienden aan Blijdorp zal zijn. We hopen ook dan weer - uiteraard nog steeds geheel legaal - bij de opening daarvan aanwezig te kunnen zijn!

1965 8 mei Vriendenreis naar Artis

Actie voor de bouw van een kleine zoogdieren/nachtdierenhuis (Henri Martinhuis)

De vereniging is niets zonder haar leden. U heeft de afgelopen jaren geld ingezameld, reclame gemaakt voor de Diergaarde of bent actief geweest als vrijwilliger. Voor de speciale jubileumedities van ons blad Vriendennieuws zijn wij opzoek naar uw herinneringen aan de Vrienden van Blijdorp. Als u die naar ons inzendt, maakt u bovendien kans op een leuke prijs. We zijn op zoek naar uw verhalen. Een leuke anekdote. Een typerende foto. Misschien een gedicht? Laat het ons weten! De keuze is aan u.

I R

Volgend jaar is het zover. Onze vereniging Vrienden van Blijdorp steunt dan al vijftig jaar Rotterdams’ trots: Diergaarde Blijdorp. In het jubileumjaar staan we uiteraard uitgebreid stil bij de geschiedenis en verworvenheden van onze vereniging. En daarbij kunnen we uw hulp goed gebruiken!

E

N

D

VRIENDEN VAN BLIJDORP: DEEL UW HERINNERINGEN!

E

1963-2013 VIJFTIG JAAR

V

Een stuk meer op ons gemak konden we een paar maanden later alweer bij een opening aanwezig zijn, in juli 2010 werd immers de prachtige gierenvolière geopend. Voorafgaand aan de opening werd er door curator Harald Schmidt een boeiende uitleg gegeven over het wel en wee van de gieren in Azië. Hoewel gieren voor ons nooit de dieren zijn geweest, waarvoor we in eerste instantie naar een dierenpark zouden gaan, was deze achtergrondinformatie toch zeer interessant om te horen. Onbekend maakt onbemind en juist daarom staan wij ervoor open om meer te horen te krijgen over de dieren en planten, die niet als publiekslievelingen worden gezien. Sindsdien zijn wij dus, voor zover mogelijk, naar iedere winterlezing gegaan, ongeacht het onderwerp. Zo kunnen wij meer leren over Diergaarde Blijdorp en haar bewoners, maar ook leren wij op deze manier Diergaarde Blijdorp en haar bewoners meer waarderen. Overigens komen onze vrienden tegenwoordig ook naar deze lezingen. Zo hebben zij ons eerst enthousiast gemaakt over de Vrienden in het algemeen en wij daarna hen over de lezingen.

N

Dat wilden we niet meer, dus de volgende dag hebben we ons meteen via internet - want zo gaat dat tegenwoordig - aangemeld bij de Vrienden van Blijdorp.

Alle inzendingen worden beoordeeld door een jury, bestaande uit Joke Swaep, weduwe van de oprichter van de Vrienden, Ben Swaep, Blijdorp-directeur Marc Damen, AD-journalist en Blijdorp-watcher Marcel Potters en de voorzitter van de Vrienden en eindredacteur van Vriendennieuws, Marcel Kreuger. Via uw inzending kunt ook een leuke prijs winnen! Als uw stuk geplaatst wordt in Vriendennieuws dan mag u gratis mee op één van de eendaagse Vriendenreizen van 2013! U kunt uw inzending sturen naar het secretariaat van onze Vereniging: Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam of email [email protected]

We kijken uit naar uw reacties!

1965

25 september Blijdorpdag voor leden: Spaarvarkens uitgedeeld voor de laatste slag Apen/ Nachtdierenhuis”

Stand op de Femina: bouwsteentjes leverden f 600,op voor actie

7 december Blijdorp bestaat 25 jaar

7 december f 40.000,- overhandigd aan Blijdorp voor de bouw van het kleine zoogdieren/nachtdierenhuis

15 | Vriendennieuws

4 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 16

Amoerpanter - foto: Koos Net

Tekst: Monique van Leeuwen en Gerda Nijssen

DE VRIENDEN IN AZIË Het zal inmiddels wel duidelijk zijn: in 2013 bestaat onze vereniging 50 jaar!

Het leuke van een jubileum is dat je ook weer gaat terug kijken: Wat hebben de Vrienden gedaan voor Blijdorp in de afgelopen 50 jaar? Stapels Vriendennieuwsen hebben we doorgespit, op zoek naar de benodigde informatie. Dat wordt het komend jaar een stuk eenvoudiger; vanaf 2013 zijn alle oude nummers van Vriendennieuws via de website ‘door te bladeren’! In elk jubileumnummer willen we aandacht schenken aan de verblijven in een bepaald continent die de Vrienden hebben geschonken. Als eerste nemen we u mee naar Azië.

1966

Amoerpanters: opening april 1993 In augustus 1990 vertelt een jonge Martin van Wees in het Vriendennieuws over het verblijf van de amoerpanters en tijgers in die tijd. Dat betekende veel groene tralies en beton op de vloer. Een beeld dat we nu gelukkig niet meer tegenkomen. Deze panters zijn volgens zijn verhaal de lastigste dieren en het meest agressief. Vooral vrouwtjes. “Normaal kun je als verzorger een dier een beetje ‘sturen’. Leeuwen en tijgers weten bij het openen en sluiten van de schuiven precies wat er van ze wordt verlangd. … Bij onze amoerpanters kan het gebeuren dat er bij een geopende schuif

1966

15 maart Algemene Leden Vergadering: uitbreiding bestuur met dhr Scheygrond en de dames Smael-de Haas en Spaargaren-Schouwenburg, dhr Bruins treedt af

16 | Vriendennieuws

4 | 2012

30 april Actie Aquariumspel in de kranten

helemaal niets gebeurt: ze komen gewoon niet! Je moet ze dan, al inspelend op hun agressie, lokken: d.w.z. je rammelt een beetje plagerig aan de schuif. Bij deze dieren kun je onmogelijk met de bezem naar binnen. Hier brengt alleen wat water als wapen tegen onwil nog uitkomst.” Zijn droom is een zo natuurlijk mogelijk verblijf: rotsachtig met veel groen en een waterpartijtje. “Amoerpanters zijn goede klimmers en hebben dus ook naar boven toe ruimte nodig. (…) en separatiemogelijkheden (bij voorbeeld bij geboortes) binnen het complex zelf en activerings-/ afleidingselementen voor de van nature luie dieren.” In de algemene ledenvergadering van hetzelfde jaar wordt de leus: ‘Geen gelanterfanter, help de amoerpanter’ bekendgemaakt. De eerste gift van fl 500,- is binnen. De aanbevelingen van Martin zijn ter harte genomen door de ontwerpers van het verblijf. In maart 1992 meldt vriendennieuws dat de plannen weliswaar klaar zijn, het bedrag van fl 300.000,- bijeengespaard maar de realisatie achter blijft bij de planning. De inrichting van de grote dinosauriërs tentoonstelling krijgt voorrang. In april 1993 volgt dan toch de opening van het verblijf. De prachtige, grote ruiten die je tegemoet stralen als je over het pad aan komt lopen, zijn een doorbraak voor de tuin. Tien jaar later evalueert Martin het verblijf, wederom in de Vriendennieuws. Voldoet het verblijf? “Ja”, zegt Martin vol overtuiging. “Amoerpanters leven solitair,

30 september Geschenk: een onager

1 oktober Vriendenreis naar Burger’s Dierenpark

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 17

Amoerpanters: opening april 1993 Taman Indah: opening mei 1994 Kuifhertjes: opening 29 oktober 1994 Gibboneiland, opening juni 1997 Manoelkattenverblijf, opening februari 1999 Tijgerkreek, opening mei 2005 Binnenbocht Rumah Asia: opening april 2012

daar is bij het ontwerp rekening mee gehouden. Het zijn eigenlijk twee buitenverblijven en ook de binnenverblijven zijn in afzonderlijke ruimtes verdeeld, zodat de dieren ook daar alle rust krijgen. Met kleine aanpassingen is de zichtbaarheid voor het publiek verbeterd, maar het verblijf is nog steeds up-to-date.” En dat is het anno 2012 nog steeds. Taman Indah: opening mei 1994 In 1992 wordt het besluit genomen over het eerste miljoenenproject van de Vrienden. Een miljoen guldens weliswaar, maar even zo goed een giga project. In november 1992 staat het eerste schetsontwerp in de Vriendennieuws. De leus wordt “Maak je dik voor de dikhuiden”. Een spannende periode breekt aan. Er wordt een Cambodjaanse tempel van 12 meter hoog, nagebouwd: de Angkor Wat. In het gebouw worden verschillende verblijven ge-

bouwd: voor neushoorns, tapirs, apen, vogels, slangen, kantjils, vissen en last but not least onze kudde olifanten. De eerste paal gaat op 8 oktober 1992 de grond in. In maart 1993 volgt een detailtekening: Zo gaat Taman Indah er uit zien. Rob Doolaard klimt voor ons blad in een gigantische kraan op het bouwterrein en maakt een aantal foto’s waarop de contouren van de scheidingswanden tussen de olifantenboxen en het tapirverblijf te zien zijn. Juli 1993 zit het dak erop. Er wordt hard doorgewerkt en de vrienden volgen het proces vol spanning. Tot de grote dag aanbreekt: 9 mei 1994. Prins Bernhard komt (in vliegende vaart) de openingshandeling verrichten. Samen met onze lieveling Bernhardine rolt hij een grote boomstam om waarmee de naam van het nieuwe complex onthuld wordt. Na vele jaren (zoals toen gebruikelijk was) ’s nachts aan de ketting te hebben gestaan in de Rivièrahal en de beperkte buitenruimte wandelen ze staart aan staart door de tuin naar hun nieuwe riante behuizing.

1967 8 april Persconferentie schoolkranten

27 mei ALV (meer dan 400 leden, contributie naar fl. 7,50)/ Geschenk: witstaartgnoe

Gaan de dikhuiden gelijk het bad in? Vast niet de eerste dag, maar daarna met veel genoegen wel iedere dag. Vooral het buitenbad vinden ze geweldig. En lekker dicht bij elkaar staan, af en toe leunen tegen een ‘zand’heuvel. Het mooiste zijn wel de bevallingen die vanaf die tijd in de kudde plaats kunnen vinden. Moeder omringt door zorgzame tantes. Met de verzorgers op gepaste afstand die het wonder via de monitoren volgen. En voldoet het verblijf ook voor de andere dieren? Saar en Nico, ons bejaarde gibbonpaar, wonen nog steeds in het hoge ‘bos’ waar ze goed kunnen klimmen. Namaste, de neushoorn vrouw met haar partner

1967

14 september 1e paal Apen/Nachtdierenhuis door burgemeester Thomassen

16 september Reis naar Dierenpark Wassenaar

17 | Vriendennieuws

4 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 18

Kuifhert - foto: Peter van Norde

hebben naast een enigszins aanpast binnenverblijf, ruime buitenperken waar ze heerlijk kunnen badderen. En de tapirs doen hun best om voor nageslacht te zorgen. De kantjils zijn verhuisd, maar de trap naar het platform is bij kinderen nog steeds zeer een spannend reisje waard. Kuifhertjes: opening 29 oktober 1994 Het eerste plan voor de kuifhertjes wordt in maart 1993 gepresenteerd. Kosten voor het geheel zijn 113.498 guldens. Daar waar de beverratten lange tijd en daarna de mierenegels gehuisvest zijn, pal naast het Chinese theehuisje, moet een nieuw verblijf gerealiseerd worden. Een tussendoortje moest het worden tussen de amoerpanters en Taman Indah in. In november 1993 zien we de eerste tekening in de vriendennieuws. De planning loopt uit. De stal is namelijk onderdeel van het rijksmonument. Nou, dan weet u het wel. Vele slagen moeten gemaakt worden voor het beeldkwaliteitplan de goedkeuring van de strenge commissie in de wacht sleept. Bovendien wil men de mierenegels die maar moeilijk aan de leg komen en die toch wel heel belangrijk zijn voor hun stamboek nog enige maanden rust gunnen. Oktober 1994 opent de toenmalige voorzitter Tineke Groenhorst samen met Ton Dorresteyn het nieuwe verblijf door middel van het hijsen van de verenigingsvlag. Een bescheiden opening om de schichtige kuifhertjes niet in de war te brengen. Dit paartje is in 1992 uit Sjanghai aangekomen. Zij gaan voor veel nalatenschap zor-

gen die allemaal weer uitwaaieren naar andere tuinen. Hoe staat het nu met het verblijf? Het buitenperk is geschikt gebleken voor deze wat verlegen hertjes. Ondertussen is dit jaar geld vrijgemaakt om de stal op te knappen. De verwarming is verbeterd en de buitenkant is opgeknapt, zodat het geheel er spik en span uitziet en weer jaren mee kan. Gibboneiland, opening juni 1997 In nummer 1 uit 1996 lezen we dat de Vrienden een bijdrage willen leveren voor de nieuwe Maleise bosrand. De plannen liggen al klaar, er ontbreekt echter nog een deel van de benodigde financiën. Het bestuur zegt toe 150.000 gulden te willen bijdragen. Om dat bedrag bijeen te brengen gaat op 29 juni 1996 de actie van start “Alle vrienden hand in hand voor het nieuwe gibboneiland”. Ondanks het slechte weer komen een heleboel vrienden naar de Kiboko (toenmalig restaurant) om dit mee te maken. Vicevoorzitter Tom Slijkoort en directeur Ton Dorresteyn gaan, gevolgd door de horde vrienden, eerst naar het apen- en nachtdierenhuis om daar twee gibbons op te halen die het nieuwe eiland zullen gaan bewonen. Het is even schrikken als er twee enorme, zwarte gibbons uit het apenhuis tevoorschijn komen. Zij laten zich echter gewillig in de klaarstaande vervoerkratten opsluiten en worden naar de plek van het nieuwe gibboneiland gereden. Daar springen ze uit de kist, maken vrolijke apencapriolen en slaken verdacht echte gibbonkreten. Die kreten zijn zó echt, dat de gibbons Saar en Nico de rest van de dag hebben ‘gezongen’ om te laten weten dat zij de wáre gibbons van Blijdorp zijn. Voor wie dat nog niet wist: niemand minder dan Marc Damen, de huidige Blijdorpdirecteur zat in een van de apenpakken. Destijds was hij hoofdredacteur van Vriendnieuws. Samen met secretaris Koos van Leeuwen speelden hij voor aap. Die

1968

pakken waren bloedheet; met verhitte hoofden en natte haren zaten beide heren na hun gibbonavontuur uit te blazen met een welverdiend pilsje. Precies een jaar later, op 28 juni 1997, wordt het nieuwe gibboneiland geopend. Helaas hebben Nico en Saar maar kort van het prachtige eiland mogen genieten. Hun gezang, dat in de zomer al zeer vroeg in de ochtend begint, stoort de aangrenzende bewoners van de van Aerssenlaan dusdanig, dat het al spoedig klachten regent bij Blijdorp. Nico en Saar verhuizen daarom naar Taman Indah, waar zij nog altijd wonen. De wanderoes genieten nu al jaren van hun fraaie groen buitenverblijf dat, nadat Nico en Saar verhuisd zijn, is omgedoopt in apeneiland. Manoelkattenverblijf, opening februari 1999 In hetzelfde nummer van Vriendennieuws waarin de opening van het gibboneiland wordt verslagen, staat de eerste aankondiging voor de nieuwe actie. Wederom is er een pakkende leus om de actie onder de aandacht te brengen: “Steun het nieuwe Vriendendoel: een mooi verblijf voor de manoel!”. Manoelkatten zijn tot dan toe nog erg zeldzaam in dierentuinen. De Diergaarde wil de katten graag in een verblijf laten zien met hun prooi de Mongoolse renmuis. Weliswaar gescheiden door een glaswand, maar op het oog lijkt het of de katten de muizen zouden kunnen pakken. De begroting is rond de 100.000 gulden. Volgens een aankondiging in een volgend vriendennieuws moet dat voor de Vrienden geen probleem zijn, inmiddels hebben we dan bijna 6000 leden! Er staat zelfs een lijst in met de eerste giften van de Vrienden. Dat liegt er niet om! Een bijzondere gift is er van ons erelid Frans Ramack en zijn vrouw: fl. 2500 ter ere van hun 50-jarig huwelijk. Er is nog een gift die opvalt: fl. 245, 26 van Aquariumvereniging ‘De Kempvis’ uit Rotterdam, bij het opheffen van hun vereniging…

1968

24 mei ALV en vertoning Disney-film ‘De witte wildernis’


Stand op ‘Lentiade ‘68’

14 juli Hein Waalwijk overleden

4 september Opening Apen/Nachtdierenhuis

28 september Reis naar Planckendael

1 oktober Ontwerp eerste welkomstfolder nieuwe leden

1 december Bertus Bruins overleden

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 19

Op 13 februari 1999 wordt op ludieke wijze het nieuwe manoelverblijf geopend. Ben Bothof verzorgde het eerste ‘Vragen staat vrij’ bij het nieuwe verblijf. Met eendagskuikens probeert hij de schuwe dieren te lokken. Dat lukt niet helaas. Door de strenge vorst is het verblijf namelijk nog niet af. Is dit de eerste van een reeks openingen van verblijven die net nog niet klaar zijn op het moment van opening? Het wordt toch een leuke dag. De vrienden mogen zelf het verblijf van binnen verkennen. En korte tijd later kunnen we de fraaie manoels dan echt bewonderen in hun steppe. Ook de Mongoolse renmuizen zijn aantrekkelijk om te bekijken, met name door kinderen.

Tijger Hermes - foto: Joost Hubeek

Tijgerkreek, opening mei 2005 Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van onze vereniging, willen de Vrienden graag geld schenken voor een nieuw tijgerverblijf. In het laatste VN uit 2001 staat een unieke oproep aan de vrienden om te helpen meedenken over de inrichting van het verblijf. Vrienden mogen ideeën insturen naar de redactie. Voor de meest originele en bruikbare ideeën is er een verrassing. De bouw van het nieuwe tijgerverblijf zorgt voor heel wat uitdagingen.

Het oude verblijf, waar eerst de zeeberen, ijsberen en zeeleeuwen woonden, is een rijksmonument. De buitenmuren moeten behouden blijven en de brug is onaantastbaar! In VN nummer 1 uit 2002 staan enkele schetsen van Jason Britton uit Weesp. Zijn ideeën worden meegenomen door het ontwerpteam van de Diergaarde. Diverse plannen worden afgeketst door de monumentencommissie. Maar dan is er een werkbaar plan dat wordt goed gekeurd. Heel vernuftig worden binnen de muren van het oud verblijf gebogen palen geplaatst om het net te kunnen spannen dat de tijgers binnen hun verblijf moet houden. Van al het beton van de oude verblijven is geen spoor meer te bekennen. Twee fraaie, groene buitenverblijven bieden de tijgers de mogelijkheid om zoveel mogelijk hun natuurlijk gedrag te tonen. Na de ALV van 28 mei 2005 is er de feestelijke opening. Jason Britton mag samen met Sarah Christie, EEP coördinator van de tijgers, met een gongslag de openingshandeling verrichten. Op dat moment is tijgerin Musi al in haar nieuwe binnenverblijf. Hermes wacht nog in het oude verblijf tot hij ook mag verhuizen. Tijgers leven solitair. Slechts heel af en toe komen ze even bij elkaar. Dat kan alleen als de poes krols is. Zo hebben we al enkele malen van jonge tijgertjes kunnen genieten. De laatste keer zelfs een tweeling: Gino en Vanni. Wat leuk om hen te zien ravotten in dat fraaie verblijf. Op zo’n moment ben je toch apetrots dat je lid bent van de vrienden! Binnenbocht Rumah Asia: opening april 2012 Toen het bestuur hoorde van de plannen van de diergaarde directie voor het Azië huis, besloten ze tot een ‘tussendoortje’. Het bedrag van € 100.000 werd beschikbaar gesteld om de zogenaamde binnenbocht, rechterzijde van Rumah Asia opnieuw in te richten. Het binnenverblijf

1969 26 april ALV: Lex Noordermeer neemt de opengevallen plaats in van de overleden Hein Waalwijk/ Geschenk: drie Javapauwen en vertoning film ‘Jungle Cat’ van Walt Disney

20 september Reis naar Zoo Antwerpen/ de vereniging heeft meer dan 500 leden

van de visayazwijnen is verhuisd en de roestkatten zijn al eerder, tot onze spijt, naar een andere tuin vertrokken. Daarvoor in de plaats zijn nieuwe verblijven gerealiseerd voor vissen, slangen en hagedissen. De hele sfeer in het gebouw heeft een metamorfose ondergaan. De verlichting is een belangrijke verbetering voor de zichtbaarheid en tal van elementen zorgen voor een Aziatische sfeer. Vooral het aquarium met de schuttersvissen en de vleesetende planten is een feest voor het oog. Verder is de cobra verhuisd uit de Rivièrahal, gevolgd door de zeilhagedissen en de uiterst zeldzame Vietnamese waterschildpadden. Aan de buitenbocht is in plaats van het binnenverblijf van de Indische antilopen, een prachtig verblijf gekomen voor de Komodovaranen. Ook hier gaan ze vast weer voor eieren zorgen (er liggen er nog een paar in de couveuse). Verder zijn de wanderoes gebleven waar ze al zaten en daarnaast is een leuke volière ingericht voor Balispreeuwen, roelroels (patrijzen) en tot mijn grote vreugde zien we de kantjils weer terug. Kleine hertjes die geen gewei hebben maar wel slagtandjes. De Rumah Asia kan de tand des tijds weer doorstaan dankzij ons ‘tussendoortje’. Al met al een indrukwekkende lijst met grote en kleinere bijdragen van de Vrienden. Met man en macht verzamelen we geld voor ons geliefde Blijdorp. U als donateur, maar ook onze promotieleden in de winkel door de verkoop van hun spulletjes en het werven van leden, de redactieleden door hun artikelen, de zootjesmarkt en veiling. Alle beetjes bij elkaar zorgen ervoor dat Blijdorp verder kan gaan met de bouw van verantwoorde en fraaie verblijven. Op de eerste plaats om recht te doen aan de dieren die erin wonen, maar ook voor ons als bezoeker zodat wij kunnen genieten van zo natuurlijk mogelijk gedrag van al die interessante dieren.

1969 19 | Vriendennieuws

4 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 20

VERDWENEN VRIENDEN: DE ZEEOTTERS In het kader van het jubileumjaar van de Vrienden van Blijdorp besteedt het Vriendennieuws ook aandacht aan vrienden die inmiddels uit Rotterdam vertrokken zijn. In dit nummer alle aandacht voor de zeeotters die jarenlang in Blijdorp te zien waren en die zeker weten erg veel fans hadden onder de bezoekers. Wie herinnert zich niet de blonde kop van Chuluugi en de zusjes Micas en Maré, gezellig hand in hand dobberend in het bassin. Dennis Blomjous, die de zeeotters vanaf 1995 verzorgde, vertelt me de geschiedenis van de zeeotters in Blijdorp. Zeeotter - foto: Yvonne Raaijmakers

Tekst: Trix Vermeulen

Hoe het allemaal begon.. In december 1994 wordt er in Alaska een jonge zeeotter gevonden. Het diertje heeft de navelstreng nog en heeft zijn moeder dus heel kort na de geboorte al verloren. Het vermoeden is dat zijn moeder is doodgeschoten. Zulke weesjes kunnen niet teruggezet worden in de natuur. Bovendien ging het hier om een mannetje en die zijn lastig te plaatsen in dierentuinen. Dus wat nu? Zo’n otter pup doden of

kan hij inderdaad ergens geplaatst worden? Gelukkig kon voor optie twee gekozen worden. De jonge otter, Chuluugi (‘danst met de zeemeeuwen’), kan in Blijdorp terecht. Twee verzorgers reizen af naar Alaska om hem op te halen. Op 30 maart 1995 is het dan zover, Chuluugi verhuist van Alaska naar Blijdorp. Hiermee is hij de allereerste levende zeeotter in Europa.

1970

Chuluugi had eerst zijn verblijf in de Lotusserre. Met hulp van de Vrienden werd vervolgens één van de oude buitenverblijven van de gorilla’s omgebouwd. Zo kon Blijdorp ervaring opdoen met deze veeleisende dieren en experimenteren met de filterinstallaties die het water schoon moesten houden. Daarna verhuisde hij naar het Oceanium. Verzorgers hadden veel contact met Chuluugi. Dat kan ook niet anders, want een otter kan niet alleen spelen. Van al dit contact werd Chuluugi uiteindelijk ook een vervelende zeeotter die mensen kon aanvallen. Waarschijnlijk deed hij dit omdat hij niet wilde dat ze weggingen. Van begin af aan was het de wens van de Diergaarde dat Chuluugi niet alleen zou blijven. Een jaar later werd er opnieuw een zeeotterwees gevonden. Eyak, ook een mannetje en zo’n drie maanden oud toen hij werd gevonden. In het verblijf van Chuluugi werd een tweede verblijf gecreëerd voor Eyak. Eyak had geen geweldige start in Blijdorp. Hij werd ziek en het duurde lang voordat de zeeotters elkaar gezelschap konden houden. Na een tijd van tobben en strubbelingen, het was inmiddels voorjaar 1997, zag verzorger Dennis beide otters bij hem op het stukje land komen en poetsten ze elkaar. Vanaf dat moment konden de twee otters goed samen. Dennis vertelt dat dit wel een van zijn mooiste herinneringen aan de zeeotters is. In 2001 verhuisden Chuluugi en Eyak naar het Oceanium. In het nieuwe verblijf hadden ze weer enige strijd. Het territorium moet dan weer verdeeld worden. In het bassin kregen ze ieder een eigen gedeelte en zo ging het prima. Blijdorp had twee volwassen mannetjes. De ultieme wens was natuurlijk dat er gefokt kon worden met de zeeotters en dat dat zou resulteren in nageslacht. De situa-

1970

26 maart Geschenk: gemsbok


26 maart Stand op ‘Bloem en Dier’

25 april ALV: vertoning film ‘Operatie Neushoorn’ over transport in Afrika en rondleiding door adjunct-directeur Polder

19 september Reis naar Artis/ Het aantal leden passeert de 600

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 21

In 2005 overleed Eyak. Micas was nu alleen en zeeottervrouwen hebben gezelschap nodig. Daarom werd ervoor gekozen om Maré en Chuluugi vanuit Antwerpen naar Blijdorp te halen. De Chuluugi - foto: Rob Doolaard bezoekers van Blijdorp moeten genoten hebben van de zeeotterzusjes. Aandoenlijk tie leek ideaal: in de Zoo van Antwerpen zoals ze vaak om elkaar heen kronkelden, zat een stel zeeotters, waarvan het manmet de poten in elkaar geslagen door het netje terug naar Japan ging. Het vrouwtje bassin dobberden en gezellig samen aan Maré bleef alleen achter. Een van de otterhet eten waren. Je zou er het liefst de hele mannen kon naar haar toe, maar welke? dag naar blijven kijken. Zeker met dieren waarmee zo intensief Chuluugi ging weer terug naar de gewerkt is, is het moeilijk afscheid nemen. Antwerpse Zoo. In 2006 en 2008 kwam Het zusje van Maré, Micas, zat in de dieChuluugi terug naar de Diergaarde, rentuin van Lissabon en kwam naar speciaal om te paren met een van de zusRotterdam. Zij bleek het al snel heel goed jes. Tijdens dit bezoek werd een verhoogd te kunnen vinden met Eyak. Zo kon een progesterongehalte in de mest van de moeilijke keuze makkelijker gemaakt worMicas en Maré geconstateerd. Dit beteden: Chuluugi verhuisde in september kende dat de dieren op elkaar reageren. 2002 naar Antwerpen in de hoop dat hij De hoop ontstond opnieuw dat Chuluugi een goed stel zou vormen met Maré. een van de zusjes zwanger zou krijgen. Twee stellen in twee dierentuinen, dat Vrijwilligers hebben toen nog het gedrag kan haast niet beter zou je denken. van de otters geobserveerd en in kaart geMaar geen van de stellen is erin geslaagd bracht. Het neusbijten is wel gezien, maar zich voort te planten. tot een echte paring is het waarschijnlijk Het paren van otters gaat er ruw aan toe. niet gekomen. In 2010 is Chuluugi overleHet mannetje bijt het vrouwtje in de neus den. Hij was toen in Blijdorp vanwege de en slaat zijn achterflipper om haar heen. kunstmatige bevruchting van de twee Als alles goed gaat, paren ze buik aan vrouwtjes. buik. Het is Eyak wel gelukt serieuze pogingen te doen, Chuluugi kwam niet verIn november 2010 vertrokken Micas en der dan het neusbijten. Wellicht is dit te Maré uit Blijdorp, terug naar de dierentuin wijten aan het met de hand opgevoed van Lissabon. Dennis begeleidde de otters zijn. Een otter in het wild ziet het paargetijdens hun transport. Het transport ging drag van zijn soortgenoten en kan dit komet een speciaal transportvliegtuig: een piëren. Er zijn ook pogingen gedaan met laadruimte met een aantal stoelen. In de kunstmatige inseminatie gedaan, maar laadruimte was het erg koud. De otters geen van de vrouwtjes heeft een jong gezaten ieder in een eigen kooi. Dennis hield kregen. Met dank aan: Dennis Blomjous (Blijdorp) Bronnen: wikipedia, website Blijdorp en website Nederlandse vogelbescherming

1971 1 januari Contributie naar fl. 10,-

24 spril ALV en verslag reis Marokko door de conservator van het Natuurhistorisch Museum, W Backhuys

28 juli Geschenk: dwergnijlpaard

11 september Reis naar Burgers’ Dierenpark

ze constant in de gaten, voerde ze en lette op hun gemoedstoestand. Aan het eind van de dag werden ze in het verblijf bij hun moeder gezet. Micas werd wild en sloopte de boel half. Ze had een wondje aan haar poot, waardoor ze zich een beetje terugtrok. Dit tot ongenoegen van haar zus, die daarop besloot bij moeders aan te haken. Micas sprong er op een dag weer tussen en nu is het zoals wij het kennen in Blijdorp. De zeeotterzussen trekken veel met elkaar op en liggen nog steeds hand in hand in het water. Het is best een triest verhaal. Er is door Blijdorp zoveel geïnvesteerd in de zeeotters. En er is zoveel moeite gedaan om te komen tot een goede fok en nageslacht. Het lijkt op niets uitgelopen te zijn. Om het nog triester te maken, in het wild is de situatie als volgt: er zijn twee soorten zeeotters, de Californische en de Noordelijke of Alaska zeeotter. De Californische zeeotter mag onder geen beding het Amerikaanse grondgebied verlaten. Daarom worden er elk jaar zo’n twintig van deze otters afgemaakt, omdat ze niet geplaatst kunnen worden. Er is besloten om otters van de andere soort allemaal naar Europa te sturen, zodat zij daar kunnen leven en er in Amerika voldoende plaats is voor de Californische. Ook al is dit besluit genomen, in de praktijk blijkt het veel ingewikkelder om de otters daadwerkelijk naar Europa te krijgen. En dan nog, een dierentuin moet de middelen hebben om zeeotters te houden. De verzorging van deze dieren is erg kostbaar en intensief. Voor Blijdorp zou dat nu geen optie zijn. Nog steeds mis ik de zeeotters aan het einde van een rondje Oceanium. Benieuwd naar zijn mening vroeg ik Dennis aan het eind van ons gesprek wat Blijdorp nu mist zonder de zeeotters in de tuin. Hij antwoordde: “Een charismatisch dier dat mensen kan inspireren om de oceanen te beschermen.”

1971 8 oktober Stand op de Femina (tot en met 19 okt) 46 nieuwe leden en winst van fl 1632,-

9 oktober Excursie naar het Natuurhistorisch Museum

24 november Ontwerp wervingsfolder voor bedrijven/ Meer dan 800 leden

21 | Vriendennieuws

4 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 22

staat van de Diergaarde. Er was veel loze ruimte. De versnelde afbouw en het gebruik van nieuwe materialen waren niet altijd even succesvol. De uitkijktoren stond op een gegeven moment op instorten… De tuin moest aantrekkelijker worden voor mens en dier. De Vrienden namen het besluit om niet langer uit te gaan van collectioneren (zo veel mogelijk dieren van een bepaalde soort tonen MK), maar te kiezen voor natuurlijker verblijven waarin het welzijn van dieren voorop stond. We hebben toen een paar jaar niets geschonken om in één keer een klapper te maken.” Die ‘klapper’ werd het vernieuwde Henri Martinhuis.

Opening gorillaverblijf - foto: Arie Bos

Tekst: Marcel Kreuger

BIJZONDERE OPENINGEN Elk geschenk aan de Diergaarde gaat gepaard met een openingsactiviteit. De meest recente opening was die van het vernieuwde Aziëhuis. Onder een stralend zonnetje konden we afgelopen 12 mei met een paar honderd Vrienden de eerste nieuwe verblijven officieel aanbieden aan de Diergaarde. Net daarvoor hadden we de eerste paal geslagen voor ons jubileumgeschenk: Amazonica.

In het kader van 50 jaar Vrienden van Blijdorp blikken we op de komende pagina’s terug op een aantal memorabele openingen. Misschien kunt u ze nog herinneren. Voor onze jongere leden is het een leuke terugblik op onze Vriendenhistorie. Het eerste geschenk aan Blijdorp was een vrouwelijke elandantilope. Het

dier werd aangeschaft voor 900 gulden. Zij kreeg als naam ‘Vriendin’. Het was de start van een lange reeks geschenken (zie ook www.vriendenvanblijdorp.nl). Op een gegeven moment werd besloten om te gaan sparen voor verblijven in plaats van dieren. In een interview in 1998 gaf oprichter en oudvoorzitter Ben Swaep aan waarom. “In de contacten met Blijdorp werd veel gesproken over de bouwkundige

1972

Henri Martinhuis voor apen en nachtdieren Je zou kunnen zeggen dat het Nachtdieren- en apenhuis/Henri Martinhuis centraal stond bij de omschakeling naar het schenken van verblijven in plaats van dieren. In de historie van de Vrienden van Blijdorp is in totaal drie maal op enigerlei wijze geld ingezameld voor dit markante gebouw. Na een actie, waarbij op allerlei manifestaties bouwsteentjes werden verkocht door de Vrienden, werd in december 1966 het totale bedrag van 44.185 gulden geschonken aan de directie van Blijdorp als bijdrage voor het nieuw te bouwen Nachtdieren- en apenhuis. Destijds waren de apen, en dan spreken we vooral over de niet-mensapen, verspreid over allerlei gebouwen en vaak slecht of niet zichtbaar voor het publiek. Grote behoefte bestond om de apen in een apart verwarmd gebouw goed zichtbaar voor het publiek te huisvesten. Op 14 september 1967 werd de eerste, speciaal voor de gelegenheid groen-witgroen geschilderde paal geslagen door de toenmalige burgemeester van Rotterdam, de heer W. Thomassen. Op 4 september 1968, bijna één jaar na begin van de bouw, werd het nieuwe Nachtdieren-

1972

1 januari Actie Panda met Rotterdamsch Nieuwsblad dat 100 jaar bestaat

22 | Vriendennieuws

4 | 2012

29 april ALV en geschenk: zee-olifant/ Verslag Blijdorp-directeur van Doorn over zijn safari in Afrika en vertoning van de film ‘De Afrikaanse Olifant’

23 september Reis naar Planckendael adjunct-directeur Polder

26 september Afsluiting Pandaactie: f 10.000,- en meer dan 1500 leden

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 23

en apenhuis officieel voor het publiek geopend. Tijdens de algemene levenvergadering van april 1981 werd, ter gelegenheid van het 125 jarig bestaan van de Diergaarde, besloten 130.000 gulden ter beschikking te stellen voor de renovatie van het Nachtdieren - en apenhuis. Op 13 mei 1982 werd het tot Henri Martinhuis omgedoopte gebouw door Prins Bernhard heropend. Op dit moment is het gebouw in gebruik als kantoor en als werkruimte voor de dierenarts. Taman Indah Met het toenemen van het aantal leden werden ook de geschenken groter. In 1993 werd bijvoorbeeld 300.000 gulden bijgedragen aan de totstandkoming van het nieuwe verblijf voor de Amoerpanters, nog altijd een sieraad in de Diergaarde.

Opening Bass Rock - foto: Koos van Leeuwen Opening Bizonverblijf - foto: Koos van Leeuwen

Eind jaren’80/ begin jaren ’90 ging de aandacht echter vooral uit naar een nieuw dikhuidenverblijf. Onder het motto ‘Maak je dik voor de dikhuiden’ hebben de Vrienden enkele jaren actie gevoerd om bij te kunnen dragen aan het verblijf voor dikhuiden. Uiteindelijk is dit Taman Indah geworden. Ten behoeve van de dikhuiden-actie is flink uitgepakt. Van alle kanten kwam hulp. Zo stelde de firma Broedelet een Fiat Panda beschikbaar! De fiat was de hoofdprijs van de Nationale Loterij (voorloper van de huidige sponsorloterij) van 1988. De zaalvoetbalvereniging Bergpolder bracht maar liefst 56.000 gulden bijeen! Maar ook de dierenbescherming Rotterdam steunde de actie met een gift van 5000 gulden. Albert Heijn verkocht flessen dikhuidenwijn. Leerlingen van de Openbare Basisschool De Wetering uit Vlaardingen liepen tijdens een sponsorloop ruim 2000 gulden bij elkaar.

1973 18 april 1e voorstel Propagandacommissie

28 april ALV en vertoning film ‘De zeehonden in de golf van St Laurens’, ingeleid door dhr van den Hoorn

1973

Start actie voor een Aquarium

22 september Reis naar Zoo Antwerpen

1974 - 1983 (Vriendennieuws uitgave 2013-1)


vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 24

Uiteindelijk stelden de Vrienden het toenmalige recordbedrag beschikbaar van 1 miljoen gulden en legden daarmee een stevige financiële basis voor het nieuwe gebouw in Azië. Op 9 mei 1994 mocht Bernhardine, samen met Prins Bernhard, de openingshandeling verrichten: het omrollen van een boomstam waardoor de tekst ‘Taman Indah open’ te lezen was. Feest! Vanaf midden jaren ’90 werden ‘onze’ openingen steeds meer een Vriendenfeestje. De officiële openingshandeling werd omlijst met allerlei activiteiten: muziek, dans, een info-markt, etc. De opening van het apeneiland in de Maleise bosrand was min of meer het eerste Vriendenfeestje. De Vrienden zorgen voor een heus Gamelanorkest, met in hun midden een jonge variant van Monique en Koos van Leeuwen. Opening ijsberenverblijf - foto: Koos van Leeuwen

Opening ijsberenverblijf - foto: Koos van Leeuwen Opening Steller zeearendenvolière - Koos van Leeuwen

Daarna gingen we echt los! Het duurde even, maar op 15 juli 1999 openden we het nieuwe gorillaverblijf. De Vrienden hadden opnieuw 1 miljoen gulden bijeen gebracht. Het bleek dat veel Vrienden hadden uitgekeken naar het nieuwe verblijf. Vele honderden Vrienden waren aanwezig om de gorilla’s de eerste stappen op het gras te zien zetten. Zij genoten van een speciaal programma op deze zwoele zomeravond. Dankzij de hulp van de Afrikaanse winkel ‘Sanaa Africa’, medewerkers van Diergaarde Blijdorp en natuurlijk ons eigen promotieteam was het terrein bij het Kiboko-restaurant omgetoverd tot een ‘Afrikaans’ plein. Onder het genot van speciale Afrikaanse hapjes en drankjes konden de Vrienden luisteren en kijken naar Afrikaanse drummers en dansers. Voor een selecte groep geïnteresseerden vertelde storyteller Samba enkele fantastische Afrikaanse verhalen. Sindsdien is het traditie om vooral bij de grote geschenken uit te pakken. Op 19 juli 2000 openden we Bass Rock, de vogelrots van het Oceanium. De vrienden werden ontvangen in een mistige sfeer met doedelzakmuziek, koffie en chocolade ‘vogelrotsjes’. De ‘Highland dancinggroep’ verzorgde optredens in het in Schotse sfeer omgetoverde nieuwe restaurant en de bezoekers konden de stands van de Vrienden en ‘World of Scotland’ bezoeken. De officiële openingshandeling bestond uit het gezamenlijk uitbrengen van een Schotse toast met een ‘Cup of Friendship’. Toenmalig Blijdorp-directeur Ton Dorres-

24 | Vriendennieuws

3 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 25

teijn en de toenmalige vice-voorzitter van de Vrienden, Tom Slijkoort, hadden zich voor de gelegenheid in een Schotse kilt gehesen! Alle vrienden konden mee toasten met een glaasje Schotse whisky. Op 27 april 2002 was het een drukke dag voor de Vrienden: de Algemene Ledenvergadering én de feestelijke opening van de door de Vrienden gesponsorde verblijven voor bizons en manenwolven. Met deze twee nieuwe verblijven kreeg het nieuwe Amerika-deel een duidelijk gezicht. Dat het verblijf van de manenwolven nog niet af was (…) en het weer niet erg mee zat kon de pret niet drukken. Want ondanks het herfstachtige weer waren ca. 200 Vrienden aanwezig. De opening had een indiaans tintje. Indianen zijn tenslotte het verbindende element tussen Noord- en Zuid-Amerika. Na de vergadering konden de aanwezige Vrienden rondkijken op een indiaanse markt. Bij diverse kramen konden mensen informatie krijgen over de levenswijze van indianen. Ook waren er allerlei beeldjes en indiaanse kunstvoorwerpen te koop. De kleintjes konden zich laten schminken als een echte indiaan en in één van de tipi’s (een indianentent) bij het bizonverblijf werden allerlei spannende verhalen verteld. In 2003 bestonden de Vrienden 40 jaar. Ter gelegenheid van dit jubileum schonk onze Vereniging de Diergaarde een nieuw tijger-

verblijf. Op 29 mei 2005 openden de Vrienden de ‘tijgerkreek’, het nieuwe tijgerverblijf op de plek waar vroeger zeehonden, zeeberen en natuurlijk de ijsberen waren te bewonderen. Twee jaar later dan gepland. Dat maakte het moment niet minder feestelijk. Na de ALV konden de Vrienden genieten van een Aziatische markt. Voor de opening van het nieuwe verblijf werden de aanwezige Vrienden toegesproken door Sarah Christie (London Zoo), de coördinator van het fokprogramma. Arctica Voorlopig hoogtepunt was de opening van het ijsberenverenblijf. Ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de Diergaarde Blijdorp maakten de Vrienden het mogelijk dat er weer ijsberen te zien zijn in Blijdorp. De leus van de Vrienden ‘kom over de brug, de ijsberen moeten terug’ heeft gewekt, want we hebben maar liefst 1,2 miljoen euro bijgedragen om aan een nieuw ijsberenverblijf. Woensdag 2 juli 2008 om 18.30 uur gebeurde het. Bij de ingang ontstond een kleine opstopping. Wij als gulle gevers mochten over de rode loper. De twee butlers Amundsen & Amundsen namen dit wel heel letterlijk, ‘alle’ gasten werden over de nog opgerolde rode loper getild. Het duo zei wel gewend te zijn aan obstakels toen ze als ‘welbekende’ tweeling als 153ste de Noordpool bereikten.

We liepen warm voor Arctica, er zijn 871 bezoekers geteld, maar er waren er velen die al op de dag in de tuin waren. De schatting komt dus rond de 1000 Vrienden te liggen die de opening hebben bijgewoond. Op het plein was een kunstenaar van ‘ICE Carving’ bezig met beitels en kettingzaag. Uit een brok ijs van 1000 kg ontstond in razend tempo een heuse ijsbeer. Bijkomend probleem voor de kunstenaar was dat hij zo snel moest werken omdat het werk onder zijn handen al begon te smelten. Dit was natuurlijk een uitgekiende verbeelding van het broeikaseffect. In het midden van de publieksruimte heeft het kunstwerk van Ineke Roelfzema plaats gekregen, een ijsbeertje natuurlijk. Het beeldje is het symbolische geschenk van de Vrienden naar aanleiding van het 150-jarig bestaan van de Diergaarde. Toch was de meest speciale opening misschien die van het verblijf voor Steller zeearenden in 2009. Niet het grootse geschenk, geen spectaculair openingsprogramma, maar wel heel bijzonder. De dieren waren net verhuisd, dus nog een beetje nerveus. Om die reden is besloten om zo min mogelijk geluid te maken. De speech bleef achterwege en het applaus werd vervangen door wapperen met de handen. Dat leverde een heel speciaal plaatje op!

Opening ijsberenverblijf - foto: Rob Doolaard


vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 26

Met een recordaantal van 71 dierentuinenthousiastelingen voeren we in het eerste weekend van september naar Engeland. Aan boord van de ‘Brittanica’ vonden de Vrienden elkaar en werd er niet alleen gezellig vooruit geblikt op deze reis, maar ook alvast op de jubileumreizen. In de haven van Harwich arriveerden, na even gewacht te hebben, twee grote bussen, waarvan één dubbeldekker. Na ongeveer drie kwartier rijden kwamen we rond tien voor acht al bij het dierenpark aan. Het park zou normaal gesproken pas om half tien openen, maar ze hadden natuurlijk op ons gerekend. Na een welkomstwoord van de directeur van het park, Anthony Tropeano, konden we van een uitgebreid ontbijt gebruik maken. Naast een typisch Engels ontbijt, hadden we ook ruime keuze uit allerlei continentale lekkernijen. Na het ontbijt kregen we, in een nog steeds gesloten park, een rondleiding van Jez Smith, de ‘Animal Training coördinator‘, en hij is tevens één van de personen achter de speciale programma’s voor bezoekers. Via korte stops bij de stokstaartjes en leeuwen kwamen we bij de olifantenstallen terecht. Daar mochten we op het zand in de stal gaan staan om vanaf daar naar een training met een Afrikaanse olifant te kijken. Het vrouwtje tilde haar poten één voor één op en ging gewillig op de grond liggen, zodat haar verzorger haar overal goed kon bekijken.

Tekst: Karin van Leeuwen

V

R

I

E

N

D

E

N

PER FERRY NAAR EEN VOLGEBOUWDE DIERENTUIN! Onder de reizende Vrienden is de weekendreis inmiddels al een ingeburgerd begrip. Waar er de afgelopen twee jaar naast een bezoek van een gehele dag aan een mooi park, ook de gelegenheid was voor een bonusbezoekje aan een ander of hetzelfde park op de andere dag, bestond de weekendreis van dit jaar uit een eendaags bezoek aan Colchester Zoo, maar wat voor een dag!


Naast het gebouw met de olifantenstallen, ligt een gebouw met stallen voor de diersoorten die op de Afrikaanse savanne leven, zoals bijvoorbeeld struisvogels, grote koedoe’s, Damara zebra’s en witte neushoorns. Wij mochten tussen de stallen van de netgiraffen in gaan staan en kregen daar de gelegenheid om de drie giraffen blaadjes sla te voeren. Ze zijn hier begonnen met het houden van een mannengroep giraffen. Sinds enkele jaren woont hier een fokgroep netgiraffen, maar helaas hebben ze nog geen nakomelingen gekregen. Colchester Zoo ondersteunt via hun liefdadigheidsinstelling ‘Action for the Wild’ conservatie-projecten over de hele wereld. Eén van de belangrijkste projecten is het ‘UmPhafa Private Nature Reserve’ in ZuidColchester Zoo - foto: Yvonne Tool

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:26

Pagina 27

Afrika, wat gestart is in 2005. Ze hebben er diverse diersoorten geïntroduceerd, waaronder giraffen, en dáár is onlangs wel voor de tiende keer - een giraffe geboren. De rondleiding ging verder naar het verblijf van de slanke otters, een ottersoort die iets groter is en kortere haren heeft dan de bekendere Aziatische kleinklauwotters. In mei dit jaar zijn er twee jongen geboren van deze leuke, speelse diersoort. De otters werden voor onze neus gevoerd en waren daardoor heel actief. Vervolgens gingen we naar het dit jaar geopende doorloopverblijf van ringstaartmaki’s en rode vari’s. Normaal gesproken rijdt er een treintje met maximaal zestig passagiers naar dit verblijf. Zo komen er niet te veel mensen tegelijkertijd in het verblijf. De ringstaartmaki’s werden gevoerd, waarbij de verzorger ook het één en ander over de dieren en hun oorspronkelijke leefgebied aan het publiek vertelde. Hierna werden de drie rode vari’s naar buiten gelaten. Zij zijn de baas in dit gebied en joegen de ringstaartmaki’s weg van hun favoriete plekjes.

Vrienden in olifantenstal - foto: David Verhagen

De rondleiding eindigde bij het verblijf van de amoerpanters. Daar kregen we een training te zien met de vrouwelijke bewoonster. Ze werd onder andere gevraagd om plat te liggen en haar staart door het hek aan te geven. Uiteindelijk is het de bedoeling dat er bloed kan worden geprikt bij haar, zonder dat het daarvoor nodig is om haar te verdoven. Ze voerde alle opdrachten uit onder luid gespin. Vele dieren in dit park worden getraind om het mogelijk te maken om hun gezondheid te controleren en ter verrijking van de dieren. Deze trainingen zijn evenals vele voederingen gedurende de hele dag te bekijken door de bezoekers. De olifanten en giraffen kunnen - op bepaalde tijden en

Aardvarken - foto: David Verhagen

onder begeleiding van medewerkers van het park - zelfs door de bezoekers gevoerd worden. Zo worden er dus verschillende ontmoetingen mogelijk gemaakt voor de bezoekers, zodat ze met een bijzondere ervaring weer naar huis kunnen gaan. Na de rondleiding van bijna twee uur, waar dus al een aantal van deze ‘close encounters’ in verwerkt waren, konden we het park op eigen gelegenheid verkennen. Op deze bewolkte, maar gelukkig droge dag, hadden de meeste mensen net genoeg tijd om het gehele park op een rustige manier te bekijken. Voor hen die al eerder uitgekeken waren, was het mogelijk om ‘s middags met de bus naar het stadje te gaan. Zoo Colchester is behoorlijk vol gebouwd en heeft smalle paden. Zeker in sommige delen van het park kan het daardoor nogal druk en chaotisch overkomen. Gelukkig zijn er ook gebieden, met name die met verblijven voor Afrikaanse dieren, die ruimer zijn opgezet. De verblijven in het gehele park zijn voor de dieren over het algemeen ruim genoeg en leuk ingericht. Voor de dieren die minder ruimte hebben wordt al nagedacht over, of zelfs gewerkt aan, nieuwe verblijven of uitbreiding van hun huidige verblijf. Zo zullen de twee, in Cambodja in beslag genomen, Maleise beren een gloednieuw verblijf krijgen, waar ten tijde van ons bezoek aan gebouwd werd. De directeur heeft daarvoor ideeën opgedaan in Burgers’ Zoo. Het buitenverblijf van de chimpansees zal worden vergroot, doordat ze de ruimte waar nu nog twee Françoislangoeren leven er bij zullen krijgen. De langoeren zullen binnenkort hun intrek nemen in het

verblijf waar nu nog wanderoe’s leven. Het koppeltje Françoislangoeren is eerder dit jaar uit twee verschillende parken naar Colchester gekomen en zal daar hopelijk voor nageslacht gaan zorgen. Deze apensoort, welke ook door Blijdorp wordt gehuisvest, wordt niet vaak gehouden in Europa. Apenliefhebbers zullen zich in dit park sowieso goed kunnen vermaken, want naast de Françoislangoeren heeft Colchester met bijvoorbeeld roodkopmangabeys, zwartkoplars, L’Hoestmeerkatten, roodrugsaki’s en gelada’s een indrukwekkende apencollectie in huis. Enkele hoogtepunten van het park zijn het ruime verblijf voor Patagonische zeeleeuwen, met een onderwatertunnel van 24 meter en helder zicht, en een buitenverblijf voor aardvarkens. Zoo Colchester is net als Burgers’ Zoo één van de weinige dierenparken die goed fokken met aardvarkens. Het was voor meerdere Vrienden een leuk gezicht om een eerder dit jaar geboren aardvarken buiten in de aarde te zien spelen. We sloten deze mooie dierentuindag af bij ‘The fat goose’, een restaurant gelegen tussen het dierenpark en de haven. Daar konden we gezellig napraten over de indrukken van vandaag, ondertussen genietend van het driegangendiner, dat bij iedereen zeer goed in de smaak viel. Na het diner gingen we aan boord van de ‘Hollandica’, voor de overtocht naar Hoek van Holland. Aan boord was het mogelijk om meteen je hut op te zoeken na deze intensieve dag, of om nog even met de andere Engelandvaarders iets te drinken op weer een zeer geslaagde weekendreis! 27 | Vriendennieuws 4 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:27

Pagina 28

FLADDERAARS IN AMAZONICA In het vorige nummer van Vriendennieuws heeft u het één en ander kunnen lezen over Amazonica, het jubileum-geschenk van de Vrienden van Blijdorp. Vrienden die regelmatig de Diergaarde bezoeken en een blik “over de schutting” werpen zien dat de bouw gestaag vordert. Men is druk bezig de constructie van de dome verder op te bouwen en het zal niet lang meer duren voordat men met de inrichting gaat beginnen. Hoogste tijd dus om wat te vertellen over de toekomstige bewoners van Amazonica, de prachtige fladderaars! Rups Morpho-vlinder - foto: Rob Doolaard

Tekst: Angeline Peters en Alex Schouten

‘De koepel’ De voornaamste bewoners van Amazonica worden vlinders. En dat wordt een hele opgave, want de afmetingen van Amazonica zijn gigantisch. Het is daardoor niet zo eenvoudig om bezoekers het gevoel te geven midden tussen de vlinders te staan. Ervaring uit de huidige vlinderkas en andere vlindertuinen leert dat je daarvoor 2 tot 3 vlinders per m2 moet hebben. Gezien het totaal aantal vierkante meters heb je dan tussen de 4000 en 6000 vlinders nodig En dat is natuurlijk heel veel!!! Een bijkomend probleem is dat vlinders niet zo heel lang leven. Onder optimale condities fladderen ze slechts tussen de 10 dagen en 12 weken rond. Het mooiste is als de vlinderpopulatie een zo natuurlijk mogelijk verloop heeft zodat niet alle vlinders op hetzelfde moment dood gaan. Een eenvoudig rekensommetje leert dan dat je elke week tegen de 500 nieuwe vlinders moet loslaten om de populatie constant te houden. Dat klinkt allemaal heel makkelijk, maar dat is het natuurlijk niet…. Bij het maken van de plannen voor Amazo28 | Vriendennieuws 4 | 2012

nica is allereerst goed nagedacht over welke maatregelen er nodig zijn om de vlinders zo lang mogelijk in leven én zichtbaar voor het publiek te houden. Hierbij heeft Blijdorp goed gekeken hoe in andere vlindertuinen wordt gewerkt en natuurlijk heeft Blijdorp zelf ook al vele jaren ervaring met het houden en kweken van vlinders. Louwerens-Jan Nederlof is de verzorger die zich daar al jaren mee bezig houdt. Hij is dan ook nauw betrokken geweest bij het opstellen van het PvE (pakket van eisen) voor de bouw. Allereerst is het belangrijk dat het klimaat geschikt is voor vlinders. Een goede temperatuur en luchtvochtigheid, maar ook een goede luchtverversing waarbij er geen tocht of te sterke luchtstromen ontstaan, is essentieel. Dit is een onderdeel dat de Technische Dienst voor hun rekening heeft genomen bij de keuze en installatie van de systemen. Kieskeurige eters Een ander belangrijk aspect is het voedsel voor de vlinders. Vlinders gedijen het best op een natuurlijke voedingsbron en in de

oude vlinderkas (naast het weidevogelcomplex) is al veel ervaring opgedaan met nectarplanten. Dit zijn planten die bloemen dragen waarvan de vlinders de nectar kunnen drinken. Vlinders kunnen kieskeurig zijn, dat bepaalt dus de keuze voor een bepaalde plantensoort. Maar uiteindelijk moet een nectarplant ook praktisch zijn. Hoe meer bloemen en hoe langer de periode is waarin de plant bloeit, hoe beter. En de plant moet tegen een stootje kunnen gezien de bezoekers die af en toe tegen de planten aanlopen. De Botanische Afdeling is uiteraard nauw betrokken bij de keuze van de planten. Zij zullen zorgen dat in Amazonica grote delen, met name langs de wandelpaden, met de juiste nectarplanten worden aangeplant. Helaas zal het niet altijd mogelijk zijn alleen Zuid-Amerikaanse plantensoorten te gebruiken en worden ook planten uit andere regio’s gebruikt. Maar voor de vlinders wordt dit compromis graag gemaakt. Uiteraard krijgen de vlinders ook ander voedsel in de vorm van suikerwater en zoete vruchten, zoals banaan, ananas, mango en sinaasappel, die op speciale voederdisplays wordt gelegd. Zoals hierboven al gezegd, zullen er wekelijks 500 nieuwe vlinders moeten komen. Die komen er natuurlijk niet vanzelf. Blijdorp heeft al veel ervaring met het kweken van vlinders en zal dat voor Amazonica verder opschalen. Belangrijkste schakel daarbij is het voor handen hebben van de juiste voedselplanten. Bij veel vlindersoorten zijn de rupsen zeer kieskeurig en eten slechts één of enkele plantensoorten. Een deel van de beplanting van Amazonica zal uit deze voedselplanten bestaan. Daarbij is het nog best wel lastig om aan goede planten te komen. Uiteraard mag er natuurlijk geen enkel bestrijdingsmiddel opzitten. Maar veel planten zijn tegenwoordig ‘veredeld’ om bijvoorbeeld zo veel mogelijk bloemen te vormen. Dat heeft meestal ook effect op de hoeveelheid blad en zelfs op de samenstelling van voedingsstoffen in dat blad. Hierdoor kan een bepaalde plantensoort in theorie wel geschikt zijn voor een bepaalde rupsensoort, maar dat wil nog niet zeggen dat elke plant van die soort dan ook meteen geschikt is als voedselplant. Blijdorp heeft goede contacten met plantenkwekers die precies die planten aan kunnen leveren die Blijdorp wil hebben. Daarnaast kweekt de Botanische Afdeling zelf ook veel voedselplanten.

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:27

Pagina 29

Van vlinder tot vlinder Met de nodige inspanningen verwacht Blijdorp in de maanden tussen april en september ongeveer 300 vlinders per week te kunnen kweken. In de winter zal de kweek een stuk minder zijn, omdat de voedselplanten in de winter eenvoudigweg te weinig groeien of de samenstelling van het blad dusdanig wordt, dat de rupsen er slecht van groeien. Een deel van de kweek zal in Amazonica zelf plaatsvinden. Door het planten van de juiste voedselplanten zullen sommige vlindersoorten eitjes afzetten waar vervolgens rupsen uitkomen die zich tegoed gaan doen aan die voedselplanten. Gezien de omvang van Amazonica hoeft u niet bang te zijn voor een compleet kaal Amazonica. Alleen aan de voedselplanten zal geknaagd. En die worden als ze ‘op’ zijn vervangen door nieuwe. Daarnaast worden in Amazonica natuurlijk ook veel andere plantensoorten geplant dat wat oneerbiedig ‘kijkgroen’ wordt genoemd. Naast deze kweek in de dome zelf, zullen sommige vlindersoorten ook in speciale kweekvluchten worden gekweekt. Voordeel van deze kweekvluchten is dat per soort bepaald kan worden hoeveel er gekweekt wordt. In elke kast worden de voor die soort geschikte voedselplanten neergezet. Zodra de vlinders eitjes hebben afgezet, worden de planten in een speciale kweekruimte gezet. Na het uitkomen van de eitjes kan een plant wel 40 rupsen herbergen. Afhankelijk van de soort, eten de rupsen zich een aantal weken tot maanden vol voordat ze zich gaan verpoppen. De poppen worden verzameld en in de

poppenkast gehangen zodat ze rustig uit kunnen komen. Een deel van deze kweekonderdelen zal voor de bezoekers van Amazonica zichtbaar zijn via ruiten. Vlinders vliegen van ver… Zoals gezegd, kan Blijdorp niet het hele jaar door in zijn eigen vlinderbehoefte voorzien. Daarom zal een gedeelte van de vlinders worden gekocht. Dat klinkt misschien een beetje ongebruikelijk, bij veel andere diersoorten wordt gewerkt met fokprogramma’s waarbij dieren met gesloten beurzen worden uitgewisseld. Bij vlinders werkt het niet op die manier. Daarom koopt Blijdorp al jarenlang vlinders van een bedrijf in Suriname en van een bedrijf in Costa Rica. Het bedrijf Costa Rica Entomological Supplies is een coöperatie van vlinderkweekers in Costa Rica, die op een verantwoorde, kleinschalige manier vlinders kweken. De soorten die worden gekweekt leven niet in het primaire regenwoud en zijn niet bedreigd. Daarom is er geen vergunning nodig voor de kweek en het transport. Vaak is het een bezigheid van de vrouw des huizes, die in haar achtertuin de juiste voedselplanten aanplant zodat vlinders daar eieren afzetten, waar rupsen uitkomen. Soms worden ook rupsen verzameld uit “het wild”, die dan “vetgemest” worden op eigen planten. Omdat in het wild maar een fractie van de rupsen zich verpopt tot vlinder, zal de vangst van rupsen nauwelijks effect hebben op het aantal vlinders. Zodra de rupsen zich verpoppen, worden de poppen verzameld en naar een centraal distributiecentrum gebracht. Daar worden de poppen in speciale piepschuim dozen verpakt en voorzien van Siproeta stelenes - foto: Rob Doolaard

Met dank aan: Louwerens-Jan Nederlof (Diergaarde Blijdorp)

de juiste papieren op het vliegtuig naar Europa gezet. In de dozen is een warmtematje aanwezig om de poppen op temperatuur te houden. Blijdorp is niet de enige dieren- of vlindertuin die op deze manier vlinders besteld en tegenwoordig komt er wekelijks een vlucht vlinders aan in Duitsland. Vandaar worden de pakketjes per koerier naar de verschillende vlinder- en dierentuinen gebracht. Het in Costa Rica verzamelen van de poppen en het transport neemt een week in beslag. Omdat het uitkomen van de poppen bij de meeste vlindersoorten 12 tot 14 dagen duurt, zullen de poppen dus nog een krappe week in een “poppenkast” in de vlindertuin worden gehangen voor ze uitkomen. De ervaringen van Blijdorp met deze “vlinderwinkel” zijn heel goed. Over het algemeen komen alle poppen uit. Mocht er een keer iets niet helemaal goed zijn gegaan tijdens het transport en er dus veel uitval zijn, dan biedt het bedrijf zelfs garantie. Welke soorten gekweekt gaan worden en welke gekocht hangt van een aantal factoren af. Allereerst speelt het verschil in kosten tussen zelf kweken en kopen een rol. Ook is niet elke soort geschikt om te transporteren als pop, maar ook niet elke soort is geschikt om “opgesloten” te zitten in de kweekvluchten. Daarnaast spelen factoren zoals de levensduur van de vlinder, of de juiste voedselplant voorhanden is, hoeveel rupsen en uiteindelijk poppen één vlinder kan produceren en hoeveel voedsel de rupsen eten een rol. Nog een paar maanden geduld! Komende winter zal de kweek tijdelijk stil worden gelegd. De oude vlinderkas is namelijk gesloten en het duurt nog even voordat Amazonica zijn deuren opent. Er zijn op dit moment dus geen vlinders in de Diergaarde te bewonderen. Uiteindelijk is het de bedoeling dat er zo’n 40 verschillende Zuid-Amerikaanse vlindersoorten komen in Amazonica. Een deel van de soorten is bekend uit de oude vlinderkas, zoals diverse soorten passiebloemvlinders, morpho’s (die grote blauwe vlinders) en glasvleugelvlinders. Ook komen er een aantal caligo-soorten (ook wel uilvlinders genoemd vanwege het “oog” op de onderzijde van de vleugels). Deze laatste soort zal vaak te vinden zijn op het vlinderstrand, een stukje zanderige oever van het beekje dat door Amazonica stroomt. Nu maar hopen dat een strenge winter geen roet in het eten gooit. 29 | Vriendennieuws 4 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:27

Pagina 30

Nijlpaard - foto: Tineke Guise

Tekst: Machiel van Wolferen

Mantelbaviaan - foto: Greet van Norde

AFSCHEID VAN HET OUDE EMMEN Wanneer een dierentuin gaat sluiten dan is dat een droevige gebeurtenis. Maar wanneer dat gebeurt omdat diezelfde dierentuin naar een nieuwe en veel grotere plaats gaat verhuizen, dan krijgt de droefheid ook een andere, een spannende en verwachtingsvolle kant. Dit was de achtergrond van onze reis op 6 oktober toen we ’s morgens vroeg in de bussen naar Emmen stapten.

93 Mensen waren verheugd om weer eens naar Emmen te gaan, maar tegelijk ook om afscheid te nemen van de oude tuin; om alle bekende punten nog eens te zien en de oude sferen nog eens te proeven. Het leek wel of de natuur de sfeer goed aanvoelde, want de hele heenreis goot het van de regen – echter bij uitstappen was het droog en de rest van de dag was het prachtig herfstweer en strooide de zon met gouden stralen over de schitterende oude en verkleurende bomen van de tuin. Na koffie met gebak werden er een aantal groepen gevormd en kon men onder deskundige leiding van vrijwilligers een rondleiding krijgen. En konden er ook vragen gesteld worden over de huidige situatie en de nabije toekomst. Emmen was net begonnen om de Humboldt pinguins weg te halen van de Noordbargeres, de nieuwe locatie. Die zaten nu bijna allemaal in het verblijf waar tot voor kort de zeeleeuwen verbleven. Dit omdat men op de nieuwe locatie binnenkort gaat beginnen met de 30 | Vriendennieuws 4 | 2012

grondwerkzaamheden voor de nieuwe dierentuin. Straks 30 ha. groot – meer dan twee en een half keer zo groot als de oude tuin (nu 12 ha.). En wat nu nog een prachtig pinguïnverblijf is, zal in de nabije toekomst waarschijnlijk tot een nijlpaardenverblijf omgetoverd worden. Rotterdam gaat straks nog meer concurrentie van Emmen krijgen, want men wil daar in 2015 een geheel nieuwe dierentuin openen die in één maal zal worden gebouwd onder leiding van één architectenbureau. Anders gezegd, onze geheel door van Ravesteyn ontworpen en gebouwde oude dierentuin zal straks niet meer de enige in zijn soort zijn. Maar laten we eerlijk zijn, zo’n soort concurrentie is alleen maar vreugdevol en inspirerend voor alle partijen. Je kon merken dat de medewerkers in Emmen, professioneel en vrijwillig, allemaal heel betrokken waren, maar ook wel wat afwachtend en gespannen; de toekomst is best nog zeer open, onbekend en

voor hen is de verandering ook een afscheid van iets dat jarenlang vertrouwd en eigen was. Dat was te voelen in de vele verhalen die ze vertelden en de herinneringen die ze ophaalden. Ikzelf ben op mezelf rond gaan lopen en had al van tevoren een selectie gemaakt om wat speciale punten te bezoeken. Ik heb wel een half uur in de Zuid Amerikaanse vogeltuin gezeten en heb rustig en stuk voor stuk alle verschillende soorten vogels zitten observeren: eerst de flamingo’s, ibissen en rose lepelaars, maar daarna ook de incasterns, de trompetvogel, de zonerallen en de kleine zangertjes die je echt ineens voorbij moet zien schieten. En daarna nog eens drie kwartier in het AmeriCasa. Op 20 centimeter van me zat een moeder witgezichtsaki met een jong van een week oud aan haar buik, en er omheen hupten en sprongen twee oudere dochters en de vader rond. Oh ja, er zaten ook nog een paar goudleeuwaapjes op een paar meter afstand die de drukte rustig zaten te bekijken. En beneden in het nachtdierenverblijf waren de luiaard en de rolstaatbeertjes ook zeer actief. En buiten, rustig op een bankje, een hele tijd gezeten terwijl de Savannedieren langzaam en traag de heuvel op kwamen lopen om mijn blikveld en beleving in te wandelen. Hier vier kroonkraanvogels, daar een groepje gnoes of zebras, en dan weer – langzaam wiegend in hun tred – de negen giraffes. Met tussendoor een wroe-

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:28

Pagina 31

tend en knorrend penseelzwijn of een driftig fladderende struisvogels. Die heuvel, die doet het – die geeft diepte en perspectief waardoor de boel veel meer leeft. Het geheel is bijna meditatief – zeker wanneer er dan in je rug ook nog zo’n prachtige groep franjeapen in de weer is. Een paar jonge mannetjes die proberen de rondhangende reigers te besluipen en een moeder met een jong aan de borst en wat jongere vrouwtjes die daar beschermend omheen hangen. Een hele groep pelikanen die daarachter druk in de weer zijn met veren, snavels, elkaar en het water. En iets verderop een hele groep ringstaartmaki’s die elkaar achtervolgen dor de toppen van de hoge bomen. Op rechts zie je en hoor je de olifanten, terwijl in de verte een leeuw brult. Je hoopt bijna dat ze deze sfeer, dit beeld zo mee zouden kunnen verhuizen naar de nieuwe tuin. En liefst dan nog iets groter en uitgebreider, want het is bijna volmaakt. Alleen al die prachtige en monumentale bomen, dat zal moeilijk worden. Dat zal ik straks wel missen.

En er zijn nog meer van dit soort mooie punten; wat dacht u van de schitterende vlinderkas. Ik geef toe, het gebouw waarin het is gehuisvest is niet zo mooi, en ook niet zo hoog voor alle ver opgroeiende tropische planten en bomen. Maar de plantenrijkdom en de vlinderpracht zijn schitterend. En het is ook daar heerlijk zitten. Laten wij dat in Amazonia nog maar eens overtreffen! En bent u ooit in dat kleine pareltje Oasia geweest? Ook al zo mooi, met vleerhonden aan het plafond en dwergkwarteltjes over het pad. Eigenlijk is dat ook de kracht van Emmen: prachtige buitenvergezichten en verblijven voor dieren uit Afrika, Amerika en Azië gecombineerd steeds met tropische binnenverblijven voor vogels, zoogdieren en reptielen in het Afrikahuis, AmeriCasa en het Aziëhuis. Wanneer men dit in de nieuwe en nog te bouwen tuin kan voortzetten of zelfs vergroten en versterken, dan ben ik helemaal blij. Nog gaan kijken bij de olifanten, de gibbons – 4 echte kwajongens – de naakte molratten, de ratten (!!) en de doodshoofdaapjes met slingerapen. Het nieuwe leeuwenverblijf moet ik bekennen viel me iets tegen, maar het is ze vergeven, want je gaat niet meer zwaar in iets investeren

V

R

www.vriendenvanblijdorp.nl

U kunt deze bon besteden bij de Vriendenwinkel in Diergaarde Blijdorp.

Cadeaubon € 5,- (vijf euro) uitgegeven aan

I

E

wanneer het over 2 of 3 jaar weer weg moet. Het Biochron tenslotte mogen ze van mij in zijn geheel zo overplanten naar een nieuwe tuin – schitterend en vooral ook uiterst informatief en leerzaam. Want daarvoor kom je in een dierentuin; om te genieten, te voelen en te proeven, maar ook om te leren en jezelf te verrijken. Het verblijf van de pinguïns aan de nieuwe kant was nu bijna leeg – de laatste Humboldt’s zwommen er nog rond. Maar de pracht van dat verblijf - het smaakt nog altijd naar meer. Weemoed dus bij het afscheid, maar ook vol verwachting over de toekomst. En alle goeds en wijsheid toegewenst aan de medewerkers van dierenpark Emmen; over enige tijd zullen we wel naar het resultaat komen kijken. Een rustige terugreis met nog een experiment; voor het eerst onbeperkt eten (en drinken!) van het buffet. Ik moet zeggen: lekker en een succes. Het was verder ontstellend stil op de rit terug. Meteen ook de laatste van het jaar – we kijken uit naar 2013. En hartelijk dank voor alle mooie reizen in 2012.

N

D

E

N

Ontvang een cadeaubon van 5 euro voor de Vriendenwinkel in Blijdorp als u zorgt voor een nieuw lid van onze vereniging. Bedankt voor uw hulp Blijdorp nog mooier te maken!! handtekening

inschrijfnummer

Geldig tot 1 jaar na uitgifte. Niet inwisselbaar voor geld.

naam plaats datum


vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:28

Pagina 32

Tekst: Marc Damen, directeur Diergaarde Blijdorp

BLIJDORP ZET NIEUWE KOERS UIT

N

I

E

U

W

S

Diergaarde Blijdorp heeft een nieuwe koers uitgezet. Dat zal u niet ontgaan zijn in de afgelopen weken. In de kranten stonden zorgelijke stukken over bezuinigingen en wegvallende arbeidsplaatsen, maar ook over een zogenaamd nieuw toekomstplan, soms zelfs ‘reddingsplan’ genoemd. En het klopt ook allemaal.

Het is inderdaad een zorgelijke tijd voor Diergaarde Blijdorp als het erom gaat het hoofd boven water te houden. Tegelijkertijd is het ook een periode met uitzicht op een gezond en levensvatbaar bedrijf, ook in deze tijden van wegvallende gemeentelijke subsidie en economische recessie en met handhaving van onze waardevolle natuurbehoudsboodschap. Toekomstplan In het Toekomstplan 2012-2017 geven wij aan hoe onze Diergaarde zelfstandig kan voortbestaan en haar vooraanstaande positie kan handhaven als succesvolle dierentuin in Nederland, icoon van de stad Rotterdam met een fanclub van bijna 6.000 ondersteunende Vrienden. Maar dit ambitieuze doel kan helaas alleen bereikt worden door forse reductie in personeelskosten Om dit te bereiken is het de bedoeling om op arbeidsplaatsen te besparen en om de huidige gemeentelijke CAO om te zetten naar de zogenaamde Leisure CAO. Deze sluit veel beter aan bij de bedrijfsvoering van Blijdorp als publieksattractie. De besparingen die met deze reorganisatie worden gerealiseerd, zijn noodzakelijk 32 | Vriendennieuws 4 | 2012

voor het voortbestaan. Zij zullen worden gebruikt voor die bedrijfsactiviteiten die direct bijdragen aan de handhaving of verhoging van de bezoekersaantallen en inkomsten. Zo blijft Blijdorp vitaal en kan zij haar positie handhaven op een vrijetijdsmarkt waarin de concurrentie steeds verder toeneemt en de bestedingen van de consumenten als gevolg van de recessie afnemen. Wat ging eraan vooraf In 2010 besloot de gemeenteraad de subsidie met vier miljoen Euro af te bouwen! In totaal daalt de jaarlijkse subsidie dus van € 5.260.100 in 2010 tot € 778.000 in 2015. De totale begroting van de Diergaarde is ongeveer € 23 miljoen, dus dit betekent een daling van de inkomsten met zo’n 20%! Hiertegen is massaal geprotesteerd, maar de gemeenteraad hield vast aan haar standpunt, onder de toezegging aan de Rotterdamse bevolking dat de bezuinigingen ‘zacht moesten landen’ en dat de stad ‘een dierentuin’ zou behouden. In 2011 hebben de medewerkers, de vrijwilligers en de Vrienden van Blijdorp alles uit de kast gehaald om het subsidietekort te dichten. Er werd een dierenadoptieprogramma gelanceerd, waarbij bedrijven dieren konden adopteren. Bezoekers konden meedoen met ‘Zookeeper for a day’, een geweldig initiatief dat in 2012 door veel andere Nederlandse dierentuinen gekopieerd werd en de Vereniging Vrienden van Blijdorp opende een extra winkel in de dierentuin om extra inkomsten te genereren. Ondanks al dit soort extra inspanningen moest de Diergaarde in 2011 een begro-

ting voor 2012 presenteren waarin al € 811.000 tekort gekomen werd. Gelukkig had de gemeenteraad oog voor de inspanningen en gaf voor 2012 nog € 300.000 extra subsidie, waardoor het tekort nog ruim een half miljoen bedroeg. Het jaar 2012 zat echter niet mee als het om bezoekersaantallen en inkomsten gaat. Het was slecht dierentuinweer, een grote trekker ontbrak en de mensen hielden de hand op de portemonnee. Daarbij kwam dat onder druk van de gemeente de Diergaarde de entreeprijs had verhoogd van € 19,50 tot € 21,00 terwijl uit publieksonderzoek blijkt dat deze verhoging ons niet echt geholpen heeft: mensen geven minder makkelijk geld uit en in een relatief arme stad als Rotterdam komt het extra hard aan. Tot en met eind september loopt het bezoekersaantal ruim 100.000 achter op 2011 en het is nog maar te hopen dat dit in 2012 boven de 1,4 miljoen uitkomt. Kortom; een drastisch plan voor de toekomst was nodig. Een plan, waarin we rekening houden met de forse vermindering van de jaarlijkse exploitatiesubsidie van de gemeente en na 25 jaar weer op eigen benen gaan staan. Wat staat er in het plan Bij het maken van het toekomstplan is een inventarisatie gemaakt van alle mogelijke maatregelen die het begrotingstekort kunnen dichten. Dat betreft dus zowel een verhoging van de inkomsten als een verlaging van de kosten. In totaal werden ruim tachtig maatregelen bedacht. Bij een nadere analyse van die maatregelen bleek dat alle kansrijke zaken onder gebracht konden worden in vier categorieën. Ten eerste is gekeken naar de leningenportefeuille. De Diergaarde heeft de afgelopen twintig jaar veel geld geleend om de Diergaarde te kunnen moderniseren. Dat moet echter wel terugbetaald worden! In totaal heeft de Diergaarde nog voor zo’n € 15 miljoen geleend geld. Jaarlijks wordt er ongeveer € 2 miljoen afgelost, plus er moet natuurlijk rente betaald worden over de leningen. Ook is er gekeken naar het onderhoud. Om de Diergaarde schoon, veilig en heel te houden en aantrekkelijk voor de bezoekers, moeten de gebouwen, paden, hekjes en groenvoorzieningen natuurlijk goed onderhouden blijven, plus is er nogal wat achterstallig onderhoud dat we geleidelijk

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:28

Pagina 33

weg willen werken. Als we op deze post gaan bezuinigen, gaan bezoekers dat snel merken en blijven ze weg. Er is een nieuw commercieel plan opgesteld, dat beschrijft hoe we de komende jaren onze inkomsten op peil kunnen houden en liefst verhogen. Dat schetst echter geen rooskleurig beeld; we verwachten dat we met extra inspanningen de inkomsten misschien op peil kunnen houden, maar door de recessie is groei niet realistisch. Tenslotte is er gekeken naar de organisatiestructuur van de Diergaarde. Die is de afgelopen twintig jaar in een voorspoedige periode behoorlijk gegroeid. De huidige tijden dwingen ons ertoe te bezien hoe we Blijdorp met minder mensen succesvol kunnen exploiteren Door medewerkers multi-inzetbaar te maken, meer verantwoordelijkheid te geven en het gehele werkproces efficiënter in te richten zullen wij met 150 in plaats van 190 arbeidsplaatsen gaan werken. Onze medewerkers Het is duidelijk dat dit een grote verandering binnen de organisatie is en dat dit veel vraagt van onze medewerkers. Het is dus logisch dat een aantal medewerkers nu nog terughoudend is over dit plan; je weet immers wat je hebt, maar niet wat je krijgt. Daarnaast is er onrust over het verlies aan arbeidsplaatsen. Op dit moment is nog niet duidelijk op welke manier dat zal gebeuren. Daarover is overleg gaande tussen directie, ondernemingsraad en vakbonden. Om de overgang naar de nieuwe organisatieopzet mogelijk te maken en om op nette en eerlijke wijze de medewerkers te begeleiden voor wie geen plek meer is in het bedrijf, is Blijdorp in gesprek met de Gemeente Rotterdam over de mogelijkheden om deze noodzakelijke transitie te financieren en dus inderdaad haar belofte van ‘een zachte landing’ na te komen. Een ding moge duidelijk blijken. Deze soms pijnlijke ingrepen zijn noodzakelijk om Blijdorp de dierentuin te kunnen laten blijven die het verdient een warme plek in te nemen in de Rotterdamse gemeenschap en ver daarbuiten en bovenal: in de harten van de Vrienden van Blijdorp. Heel erg bedankt voor jullie steun! 33 | Vriendennieuws 4 | 2012

vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:28

Pagina 34

AFSCHEID JAN BREEDIJK, WELKOM KARIN VAN LEEUWEN Helaas heeft Jan Breedijk de redactie verlaten. Hij kon het vrijwilligerswerk voor Vriendennieuws niet meer combineren met zijn drukke werkzaamheden. Wij hopen in de toekomst nog eens te kunnen genieten van een stukje van zijn hand (of van zijn leerlingen). Het stokje wordt overgenomen door Karin van Leeuwen. Voor de leden die mee gaan met de reizen is Karin geen onbekende. Veel van de verslagen zijn van haar hand. Welkom Karin!

KOMT U NAAR DE VRIENDENLEZINGEN? BEZOEK DAN OOK DE ZOOTJESMARKT! Vast onderdeel van die zondagochtenden is de zogenaamde ‘zootjes-markt’ (zonder ‘i’ !!) Allerhande dierentuincuriosa worden verkocht, waarbij de hele opbrengst ten goede komt aan onze lopende projecten. Om deze zootjemarkt nog succesvoller te maken nodigen wij u uit om bij u thuis rond te kijken of ú nog spullen heeft die hier verkocht zouden kunnen worden. Alles wat met Blijdorp (of andere dierentuinen), dieren of planten te maken heeft is van harte welkom (met uitzondering van levende dieren of planten!). Boeken, gidsen, dierenbeeldjes, t-shirts, tijdschriften (Blijdorp Geluiden, Blijdorp Blad, Vriendennieuws en alle andere dierentuinbladen) maar ook theelepeltjes, speldjes, briefkaarten en folders kunnen vaak nog wat opbrengen. Heeft u nog van dit soort artikelen en wilt u ze afstaan voor onze ‘zootjesmarkt’? Neem even contact op met het secretariaat (010-4676637 of [email protected]) of neem ze mee als u toch naar de lezing gaat. U kunt natuurlijk ook zelf komen kopen!

Lijn 13 HAKUNA MATATA Het is werkelijk een schande! De Vrienden van Blijdorp bestaan 50 jaar! En aan mij is nog nooit aandacht besteed. Nog NOOIT…! Mensen? Er komt werkelijk niets goeds uit voort. Wat zeg je? Dat mooie verblijf waar ik in zit? Dat is niet voor mij hoor, dat is voor jullie. Jullie vereniging is in staat gebleken mij al 50 jaar te negeren. Mooie Vrienden. Nu zal ik je wat vertellen, maar je krijgt dit niet in zo’n klein stukje hoor. Het is alles of niets! Als je me niet uit laten spreken, dan zak ik zo weer met mijn kop onder water en zie je me niet meer. Ik ben een pantserkrokodil en samen met mijn vriendin wonen wij het langst in de Diergaarde. Er zijn hier een paar oudere Galapagos schildpadden maar die wonen hier niet zo lang. Ik ben hier aangekomen op nieuwjaarsdag 1930, Niet dat iemand daar nog iets van weet. Ik werd met stokken uit mijn houten krat gepord. Vlak voor het bombardement werden we overgebracht naar de nieuwe Diergaarde die toen nog niet geopend was dus van het bombardement had ik geen last en toen kwam ik in een soort betegelde bak terecht. Dat is waar nu de keuken van de Lotusserre zit. Iedereen weer juichen want het was een creatie van Van Ravensteijn! Daar lag ik dan, samen met mijn vriendin. Nou, vriendin…we zijn een beetje tot elkaar veroordeeld. Tot romantiek is het nooit gekomen. Nee hè, bespaar me je cynisme, krokodillen hebben ook gevoel. Je komt soms samen in een ‘vriend-zone’ en dan is van verdere verliefdheid geen sprake meer. Nog een probleem, jullie mensen denken dat je zo slim bent maar even meeleven, meedenken, ho maar. Heb je al eens naar mijn kop gekeken, mijn tanden gezien? Wat 34 | Vriendennieuws 4 | 2012

denk je dan? Even zoenen, een beetje voorspel? Het is voor ons gewoon geen optie. Dus als de gevoelens er niet direct zijn dan wordt het niets, en we waren nog veel te jong. De echte verbetering kwam toen wij verhuisden naar de Rivièrahal. Trouwens één van de weinige verblijven waar jullie niet aan hebben mee betaald. Snap je nu waarom ik niets met jullie vereniging op heb? Een prachtig verblijf met een strandje en een mooie glazen afscheiding. Wij krokodillen hebben geduld weet je. Al die jaren heb ik zitten wachten op een ongeluk. Er hingen vaak mensen over het glas. Ook oliedomme moeders die hun kinderen op de rand zetten. Wij krokodillen beschermen ons nest beter… Ik lag altijd de afstand te berekenen. In 2008 werden we overgeplaatst naar de krokodillenrivier. Wìj zaten daar niet op te wachten. De mensen kunnen nu onmogelijk over het glas hangen, dus die kans is mooi verkeken. Vanaf nu kunnen verzorgers ons verblijf binnenkomen. Gewoon geen respect. Uit puur protest hebben we de eerste maanden alleen maar op de bodem gelegen. Weet je dat we niet eens een naam hebben? Sinds kort noemen ze ons Hakuna en Matata, wat in het Swahili ‘geen probleem’betekent. Dus mijn vriendin heet GEEN en ik heet PROBLEEM! Afijn, ik hou wel van mensen hoor! Vooral van kinderen! Kijk me niet zo raar aan, jij houdt toch ook van rundvlees? Word vervolgd.

vn4_v2:Opmaak 1

M

U

16-11-2012

T

A

14:29

T

Pagina 35

I

E

DERDE KWARTAAL 2012

S

In deze rubriek vindt u een selectie uit de mutatielijst van de Diergaarde. Er kan tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. Waar bekend wordt aangegeven of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje.

Geboren Geboren

Verzonden

1 jul/0.0.3 Fillipijns wrattenzwijn, 9 jul/1.0.0 Mhorr gazelle, 15 jul/3.2.1 klipdas, 17 jul/0.0.5 groene hondskopboa, 18 en 19 jul/0.0.2 ezelspinguïn, 15 aug/0.0.1 hamerkop, 23 aug/0.1.0 grote koedoe, 25 aug en 2 sep/0.0.2 koningspinguïn, 27 aug/0.0.1 kroeskoppelikaan, 29 aug/0.0.1 colobusaap, 30 sep/0.0.2 Komodovaraan. Gestorven Gestorven 1 jul/0.1.0 klipdas, 18 jul/0.1.0 bosrendier, 24 aug/0.1.0 Krokodillenstaarthagedis (13 jaar), 27 aug/1.0.0 ezelspinguïn.

8 jul-8 sep/3.1.0 spinschildpad, 23 jul/1.2.0 reuzengordelstaarthagedis , 23-25 jul/1.2.9 driestreepdoosschildpad, 26 jul/0.1.0 rode panda, 27 jul/0.1.3 stekelstaartvaraan, 4 aug/0.2.0 doornstaartagame, 15 aug/1.0.0 Thomson gazelle, 20 aug/1.1.0 Bismarck python, 27 aug/0.3.0 onager, 30 aug/1.0.0 Sumatraanse tijger, 3 sep/0.1.0 addax, 3 sep/1.0.0 groene boompython, 4 sep/2.0.0 Prins Alfredhert, 5 sep/1.1.0 blauwgele ara, 5 sep/6.0.0 klipdas,10 sep/1.1.1 luipaardgekko, 12 sep/1.0.0 penseeloorzwijn, 13 sep/2.0.0 pijnappelskink, 14 sep/0.1.0 Komodovaraan, 21 sep/0.1.0 tapijtpython.

Cuora zhoui doosschildpad - foto: Joost Hubeek

Gearriveerd Gearriveerd 10 jul/1.0.0 Zhou’s waterdoosschildpad, 3 aug/3.3.0 neushoornslang, 6 sep/2.0.0 kroeskoppelikaan, 12 sep/0.2.0 kameel.

Z

O

O

’

N

K

I

N

D

E

HET SPAARVARKENTJE DAT OP REIS GING Een spaarvarkentje vindt dat hij maar een saai bestaan heeft. Daarom besluit hij, nog voor de familie hem leeg kan halen, zelf van het geld op reis te gaan. Hij laat zich voorzichtig op de grond zakken en gaat dan door het kattendeurtje naar buiten. Onderweg leert hij aardige mensen kennen die hem onder hun hoede nemen. Bij thuiskomst vindt de familie tot hun verrassing in plaats van het geld allemaal aardige briefjes in zijn buik. De reis brengt hem naar Rotterdam. Hij bezoekt de Euromast en gaat te water met de splashbus. Maar hij brengt ook een uitgebreid bezoek aan Diergaarde Blijdorp. En daarmee wordt het voor onze leden interessant. Wanneer u regelmatig met kinde-

R

B

O

E

K

Klipdassen - foto: Peter van Norde

ren of kleinkinderen de Diergaarde bezoekt is dit boekje een feest van herkenning: de geboorte van Vicks, het publiekslab in het Oceanium, de okapi’s, de ontsnapte sneeuwuil, de olifanten, en nog veel meer. Kortom, een leuk ‘Rotterdams’ (voor)leesboek met een bijzondere plek voor de Diergaarde. Het verhaal is voorzien van zwart/wit illustraties. Voorlezen vanaf 3/4 jaar. Zelf lezen vanaf 6/7 jaar. Onder vermelding van onderstaande gegeven kunt u het boek in iedere boekhandel bestellen Auteur: Joke van der Ark Titel: Het spaarvarkentje dat op reis ging ISBN: 978-94-6206-221-4 Vaste prijs: € 15,95 Of bij de webwinkel van Boekscout www.boekscout.nl/shop

Marcel Kreuger


vn4_v2:Opmaak 1

16-11-2012

14:29

Pagina 36

c

o

l

o

f

o

n

34e jaargang, nummer 4, oplage: 6500

Denkt u na over een (periodieke) schenking aan onze vereniging? Kijk dan op www.vriendenvanblijdorp.nl en klik op ‘giften en schenkingen’. Onze huisnotaris kan u helpen!

LET OP! LAATSTE NIEUWS DE JUBILEUMREIS ‘CALIFORNIA DREAMING’ IS UITVERKOCHT! Twee weken na publicatie op onze website hadden 24 vrienden geboekt. Zelfs met een uitbreiding van 12 naar totaal 36 plaatsen... Ook weer vol. Door het ‘self-drive’ concept en om de kwaliteit te waarborgen is het niet wenselijk om verder uit te breiden. Heeft u nog vragen over een mogelijke wachtlijst? Graag een mailtje naar [email protected]

a

g

e

n

d

a

Zondag 9 december 2012: 11.00-12.30 uur. Winterlezing van Louwerens-Jan Nederlof over de hoofdbewoners van Amazonica: de vlinders. Zondag 13 januari 2013: 11.00-12.30 uur. Nieuwjaarslezing Blijdorp-directeur Marc Damen: Blijdorp in het voorbije en komende jaar en start jubileumjaar ’50 jaar Vrienden van Blijdorp’. Zondag 10 februari 2013: 11.00-12.30 uur. Winterlezing van Ben Westerveld over ‘Aziatische leeuwen’

Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar. De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 41,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen. Secretariaat: Koos van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam - Telefoon 010-4676637 Email: [email protected] ING Bank nr: 13 57 803 IBAN/SEPA nummer: NL39INGB 0001 3578 03 BIC nummer: INGBNL2A Reizen: Peter Biesta, Dijkstraat 7-B, 2675 AT Honselersdijk Telefoon: 06-48808538 Email: [email protected] Promotieteam: Marianne Nichting, Email: [email protected] Redactie-adres Vriendennieuws: Marcel Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Email: [email protected]

TWITTER @BLIJDORPVRIEND Redactie-medewerkers: Monique van Leeuwen-Maat, Angeline Peters, Alex Schouten, Gerda Nijssen Theo van de Velde, Trix Vermeulen Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam

Zondag 10 maart 2013: 11.00-12.30 uur. Winterlezing René Reusen over ‘Amazonica en de techniek van een vlinderdome’.

De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden hebben op de genoemde data gratis toegang tot de Diergaarde tot aanvang van de bijeenkomst en op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt in het Eauditorium uitrijkaarten kopen.

Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter Marcel Kreuger Secretaris Koos van Leeuwen Tweede secretaris Sylvia Visser-Noordijk Penningmeester / Vice-voorzitter Arie Bos Leden Peter Biesta - Reizen Marianne Nichting - Promotieteam Bart Noordegraaf - Ext. comm. / PR ISSN: 1568-3400

a

d

r

e

s

B

l

i

j

d

o

r

p

Diergaarde Blijdorp, Blijdorplaan 8, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010 - 443 14 95 Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.

2012 Nieuws 6 Openingen 22 Fladderaars : EEN JAAR VOL VRIENDEN- ACTIVITEITEN EN ACTIES!

Recommend Documents