2. Pensioenfonds Vervoer Profiel Organisatie Verslag van het bestuur Verantwoord beleggen Risicomanagement 11

J A A RV E R S L A G 2 0 0 7

Inhoud Kerncijfers

2

1.

Voorwoord

3

2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Pensioenfonds Vervoer Profiel Organisatie Verslag van het bestuur Verantwoord beleggen Risicomanagement

4 4 5 7 10 11

3.

Statistische gegevens

13

4.

Ontwikkelingen op pensioengebied

17

5.

Beleggingen

19

6. Jaarrekening 6.1 Balans per 31 december 2007 6.2 Staat van baten en lasten over 2007 6.3 Kasstroomoverzicht 6.4 Toelichting behorende bij de jaarrekening 2007 6.5 Toelichting op de balans 6.5.1 Risicobeheer en derivaten 6.5.2 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 6.6 Toelichting op de staat van baten en lasten

23 24 25 26 27 33 39 44 45

7. 7.1 7.2 7.3

49 49 50 51

Overige gegevens Actuariële verklaring Accountantsverklaring Colofon

1

Kerngegevens Aantallen



2007

2006

2005

2004

2003

Werkgevers



8.385 165.353 381.692 42.808

8.433 155.665 370.321 40.191

8.655 155.644 358.651 38.370

8.622 158.880 343.328 36.409

8.882 159.800 329.851 34.396





4.688.931 0 24.927 0 691 416.689

4.677.337 37.419 25.170 12 548 143.828

4.487.605 26.926 29.550 72 449 -

3.971.506 15.886 23.669 72 392 -

3.643.595 22.158 75 345 284.622



- 1.371.934 1.371.934

150.704 1.027.981 1.178.685

153.778 685.573 839.351

143.937 321.244 465.181

-

Premies



481.747 106.763

413.046 96.364

339.092 90.936

308.323 83.092

259.574 76.547

Belegd vermogen (marktwaarde) 2)



6.390.913 6.102.780 104.784 406.237 1,3 7,86 137,9 128,9 - 4,00 4,85 456.023 483.162

5.364.804 671.713 14,8 119 3,78

4.465.349 311.426 7,9 112 4,00

3.918.714 400.087 11,5 108 4,00

374.170

180.559

214.255

Deelnemers

Gewezen deelnemers

Pensioengerechtigden

Financiële gegevens (bedragen x € 1.000) Voorziening pensioenverplichtingen Voorziening langlevenrisico Garantievoorziening

Rekening afvloeiingsregeling

Spaarfonds gemoedsbezwaarden Algemene reserve

Reserve algemene risico´s

Reserve beleggingsrisico´s

Solvabiliteitsreserve 1)

Uitkeringen

Opbrengst uit vermogen 3) Performancepercentage Dekkingsgraad 4)

Gehanteerde rekenrente 5)

Gemiddelde rentetermijnstructuur Resultaat boekjaar

-

1) De reserve algemene risico´s en reserve beleggingsrisico´s zijn vanaf boekjaar 2007 samengevoegd tot de solvabiliteitsreserve. 2) De cijfers van het totaal belegd vermogen over 2006 verschillen met de cijfers zoals vermeld in het jaarverslag 2006. De gegevens zijn gewijzigd, omdat de vorderingen en schulden uit hoofde van beleggingen in het jaarverslag 2006 onder schuld stonden. De vorderingen en schulden staan in het jaarverslag 2007 onder stand beleggingen. 3) Inclusief ongerealiseerde waarde mutaties en andere resultaten op beleggingen en exclusief beleggingskosten. 4) Dekkingsgraad 2007 gebaseerd op de nominale pensioenverplichtingen op marktwaarde. 5) De gehanteerde rekenrente 2007 is gebaseerd op de rentetermijnstructuur van De Nederlandsche Bank.

Toeslag (indexatie) De afgelopen jaren zijn de volgende procentuele verhogingen doorgevoerd. De ingangsdatum van de verhoging is steeds 1 januari van het betreffende jaar. Alleen in het jaar 2003 is de toeslag toegekend per 1 april.



2

2008 2,39

2007 0,87

2006 0,00

2005 0,80

2004 0,00

2003 1,40

1. Voorwoord Net als de voorafgaande jaren was 2007 een turbulent jaar. Dat is niet verwonderlijk omdat in dit jaar de nieuwe Pensioenwet van kracht werd. Een wet die de rechten en plichten van alle bij pensioen betrokken partijen nog scherper vastlegt dan de inmiddels oude Pensioen- en Spaarfondsenwet. Dit heeft geresulteerd in een grote hoeveelheid notities en veel discussies over de vraag welke gevolgen de nieuwe wet heeft voor de bestaande reglementen. Vragen die telkens opnieuw aan de orde kwamen waren ‘wat wordt nu precies met dit specifieke wetsartikel beoogd?’ en ‘hoe werkt dit concreet door in onze pensioenregeling?’ Een groot aantal reglements­wijzigingen is per saldo het gevolg geweest. Een belangrijk onderdeel van de Pensioenwet is vanzelfsprekend het financiële toetsingskader (FTK). Met de invoering hiervan verdwenen de Actuariële Principes Pensioenfondsen (APP) definitief van het toneel. Geconstateerd kan worden dat de financiële positie van het Pensioenfonds Vervoer zich ten opzichte van voorgaande jaren steeds verder heeft verbeterd. Omdat wij ervan overtuigd zijn dat we werkgevers, werknemers en pensioengerechtigden in de toe­­komst nog beter kunnen voorzien in hun informatie­ behoeften, hebben we gekozen voor het zogenaamde Digitaal Pensioenfonds. Dit houdt in dat de website van het Pensioen­fonds Vervoer in 2008 in zijn totaliteit wordt herzien. De inhoud was al aangepast aan de nieuwe regeling zoals die per 1 januari 2006 van kracht is, maar de informatie wordt straks op een toegankelijker manier gepresen­teerd. Werkgevers krijgen een volledig en actueel inzicht in de verwerking van de aangele­verde gegevens en het notaverkeer. Voor werknemers wordt een nieuwe pensioen­planner ontwikkeld, die is gekoppeld aan de pensioen­admini­stratie. Hierdoor kunnen zij op ieder gewenst moment zien hoe hun pensioen ervoor staat en tot op de maand nauwkeurig de financiële consequenties van de diverse keuzemogelijkheden voor hun pensioen doorrekenen. In 2007 zijn hiervoor met alle betrok­ken partijen de vereiste piketpaaltjes

geslagen en is er een start gemaakt met de eerste voorberei­dingen voor dit omvangrijke project. De historie leert ons dat mensen steeds langer gaan leven. Zo was de gemiddelde levens­ verwachting van een man die in de periode 1961 – 1965 werd geboren 71,1 jaar. Inmiddels is de levensverwachting van mannen die nu worden geboren, gestegen naar 76,2 jaar. Voor de toekomst hebben wij onze overlevingstafels aan deze nieuwe ‘werkelijkheid’ aangepast. Dit had een directe weerslag op de financiële positie van de Stichting voor het Beroepsvervoer over de Weg (verder Pensioenfonds Vervoer) en leidde tot een verlaging van de dekkingsgraad. Na aanpassing van de overlevingstafels konden per 1 januari 2008 de opge­bouwde pensioenaanspraken en ingegane pensioenen met 2,39% worden verhoogd. Langer leven betekent ook langer pensioen ontvangen. Daarom wordt het steeds belangrijker om er als Pensioenfonds Vervoer voor te blijven zorgen dat aan werknemers een goede en voor werkgevers betaalbare regeling wordt aangeboden, nu én in de toekomst. Dit opdat er voor iedereen die werkt(e) in de vervoerssector en met pensioen gaat een stevige financiële basis overeind blijft, hoe oud we straks ook mogen worden.

Pensioenfonds Vervoer, Amsterdam, 16 juni 2008 L. Ceelen, voorzitter

3

2. Pensioenfonds Vervoer 2.1 Profiel Het Pensioenfonds Vervoer is een verplichtgesteld bedrijfstakpensioen­fonds en in 1964 in het leven geroepen. De pensioenregeling van het fonds biedt werknemers in de sectoren Beroepsgoederen-, Besloten Bus- en Taxivervoer en het Binnenbeurt­ vaartbedrijf een goede pensioenregeling. Vanaf 1 september 1992 geldt de regeling eveneens voor de werknemers in het Kraanverhuurbedrijf. In de periode vanaf 1985 tot 1 mei 2006 was de regeling ook van kracht voor de werknemers van de particuliere ambulancediensten (met uitzondering van het niet‑rijdend personeel). Het Pensioenfonds Vervoer verzorgt de ouderdoms‑, nabestaanden‑ en aanvullend arbeidsongeschiktheids­pensioenen van deelnemers, ex-deelnemers (de zogenaamde slapers) en pensioengerechtigden. De pensioenregeling is een middelloonregeling. Deelnemers bouwen jaarlijks een stukje ouderdoms- en partnerpensioen op. De hoogte daarvan wordt bepaald door een percentage te nemen van de in dat jaar geldende pensioengrondslag. Alle voor de financiering van de regeling benodigde middelen worden via premies door werknemers en werkgevers gezamenlijk opgebracht. De niet voor uitkeringen benodigde netto premieopbrengsten worden belegd conform het door het bestuur vastgestelde beleggingsbeleid. Afhankelijk van de financiële situatie van het fonds en de loonontwikkeling in de bedrijfstak wordt per jaar door het bestuur een besluit genomen over de vraag of de opgebouwde rechten en reeds ingegane pensioenen kunnen worden geïndexeerd.

4

2.2 Organisatie Het bestuur van de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Beroepsvervoer over de weg is paritair samengesteld uit vertegenwoordigers van werkgevers‑ en werknemersorganisaties. De samenstelling van het bestuur per 31 december 2007 is als volgt: Algemeen bestuur Leden werkgevers: C. Busser mr. L.J.H. Ceelen (plv. voorzitter) mw. S. Kraaijenoord R.M.S. van ’t Schip vacature (1e secretaris) vacature R. Wortel

(1) (1) (1) (1) (2) (2) (3)

Plv. leden werkgevers: mw. I.E. Stomp vacature vacature vacature vacature mr. J.J. Stokman vacature

(1) (1) (1) (1) (2) (2) (3)

Leden werknemers: J.T. van Egmond P. Swart, (voorzitter) mw. L.F.A.M. Jansen J. Heilig (2e secretaris) mw. R. Hidding W.J. Noordman R. Mast

(4) (4) (5) (5) (5) (5) (5)

Plv. leden werknemers: vacature W.F.R. Heins J. Wit mw. B. Paas vacature H. van den Dungen M. van Bruggen

(4) (4) (5) (5) (5) (5) (5)

(2) (1)

Leden werknemers: J. Heilig P. Swart

(5) (4)

(1) (3)

Leden werknemers: J. Heilig mw. L.F.A.M. Jansen

(5) (5)

(1)

Leden werknemers: J. Heilig

(5)

Beleggingsadviescommissie Leden werkgevers: vacature mr. L.J.H. Ceelen (voorzitter) Externe adviseurs drs. H.W.A. Brans drs. J.M. Overmeer Pensioenadviescommissie Leden werkgevers: mw. S. Kraaijenoord (voorzitter) R. Wortel Externe adviseur drs. W. Brugman AAG Pensioencommissie Individuele Zaken Leden werkgevers: mw. S. Kraaijenoord

5

Deelnemersraad Leden R.G. De Jel (voorzitter) M. G. Mooij H. Visch N. de Vos (2e voorzitter) W. van der Lubbe A. van Huijstee vacature vacature

(5) (5) (4) (4) (4) (5) (6) (4)

Plaatsvervangend leden vacature vacature L. Krale vacature vacature A. Riekwel vacature vacature

Respectievelijk aangewezen door: 1) Transport en Logistiek Nederland 2) Koninklijk Nederlands Vervoer 3) Nederlandsch Binnenvaartbureau 4) CNV BedrijvenBond 5) FNV Bondgenoten 6) Coördinatieorgaan Samenwerkende Ouderenorganisaties Bestuursbureau W.J. Brand, algemeen directeur Vertegenwoordiging in de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen (VB) In de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen werd het fonds in het verslagjaar vertegenwoordigd door de heer P. Swart. Ten behoeve van de stemming op de Algemene Ledenvergadering van de VB heeft het bestuur een doorlopende machtiging gegeven aan de heren L.J.H. Ceelen en P. Swart. Vertegenwoordiging in de Raad van Afgevaardigden van de Stichting PVF Nederland In het verslagjaar hadden mevrouw S. Kraaijenoord en de heer P. Swart namens het fonds zitting in deze raad. Adviserend Actuaris Mercer (Nederland) B.V. drs. W. Brugman AAG Startbaan 6 1185 XR Amstelveen



Accountant KPMG Accountants N.V. M.J. Vredenduin RA Burg. Rijnderslaan 10‑20 1185 MC Amstelveen Administrateur Syntrus Achmea Pensioenbeheer Bezoekadres: Molenwerf 2 – 8 Amsterdam Postadres: Postbus 9251 1006 AG Amsterdam Telefoonnummer: 0900 - 1964 Website: 6

www.devervoerssite.nl

Ceritificerend Actuaris Towers Perrin drs. M. Nadels AAG Hullenbergweg 425 1101 CS Amsterdam Zuidoost

2.3 Verslag van het bestuur Het Pensioenfonds Vervoer kent een Algemeen Bestuur, een Bestuurs­bureau, een Beleggingsadvies­ commissie, een Pensioenadviescommissie, een Pensioencommissie Individuele Zaken en een Deelnemersraad. Het Bestuursbureau ondersteunt het bestuur op dagelijkse basis bij de beleidsvorming en het uitoefenen van toezicht op een goede uitvoering en naleving van de pensioen­regeling en het beleggingsbeleid. Het Bestuursbureau bestaat uit een algemeen directeur, een manager en een parttime beleidsmedewerker beleggingen, een manager pensioenen, een controller en twee parttime office managers. Het Algemeen Bestuur heeft in het verslagjaar zeven keer vergaderd, waarvan drie keer met de Deelnemersraad. De Pensioen­advies­ commissie is drie keer bij elkaar gekomen, de Pensioencommissie Individuele Zaken zeven keer. De Beleggingsadviescommisie heeft vier maal vergaderd. De Deelnemersraad is zes keer in vergadering bijeen gekomen, waarvan driemaal samen met het Algemeen Bestuur. Tijdens het verslagjaar deed zich een tweetal tussentijdse wijzigingen voor in het Algemeen Bestuur. De heren A.K. Klug en H. Hofman traden af. Eind 2007 vonden naar goed gebruik de (her) benoemingen voor 2008 en de verdeling van de functies binnen het Algemeen Bestuur plaats. De heer L. Ceelen (werkgevers) werd benoemd tot voorzitter, de heer P. Swart (werknemers) tot plaatsvervangend voorzitter en de heer J. Heilig (werknemers) tot 1e secretaris.

aangepast. Dit is gebeurd naar aanleiding van een aantal oriënterende gesprekken met een grote verzekeraar over de overname van de pensioenregelingen op basis van doorsneepremie van een aantal gedispenseerde ondernemingen. Deze gesprekken betroffen de mogelijke overgang van deze pensioenregelingen naar het Pensioenfonds Vervoer. Kern van het door het bestuur vastgestelde beleid is dat inkomende collectieve waarde-overdrachten de financiële positie van het pensioenfonds niet mogen verslechteren. Premies en toeslag In de pensioenregeling van het Pensioenfonds Vervoer wordt een onderscheid gemaakt naar drie leeftijdsgroepen (geboren voor 1 januari 1942, tussen 1 januari 1942 en 1 januari 1950 en op of na 1 januari 1950) en naar de drie verschillende sectoren (Goederenvervoer, Taxi en Besloten Busvervoer). Derhalve heeft het bestuur voor 2007 een besluit moeten nemen over de hoogte van drie verschillende premiepercentages en drie verschillende franchises (bedrag waarover geen pensioen wordt opgebouwd en dus geen pensioenpremie wordt berekend). Rekening houdende met het door het door de adviserend actuaris verrichte onderzoek naar de financiële positie van het fonds heeft het bestuur - na raadpleging van CAO-partijen en met positief advies van de deelnemersraad - besloten om:

• voor de groep geboren op of na 1 januari 1950 de

aan het Pensioenfonds af te dragen premies voor de drie sectoren 1 te handhaven op het niveau van het voorgaande jaar. Voor het Goederenvervoer betekent dit een premie van 28,2%, voor het Besloten Busvervoer 27,7% en voor het Taxivervoer 29,0% van de pensioengrondslag. Deze premies zijn inclusief de premies voor de prepensioen- en vut-regeling; • voor de groep geboren vóór 1 januari 1950 de premie voor alle sectoren te handhaven op 20,7% van de pensioengrondslag; • voor de groep geboren voor 1 april 1942 de premie voor alle sectoren te handhaven op 18,6% van de pensioengrondslag.

Financiële positie van het fonds De financiële positie van het fonds wordt gemeten aan de hand van de dekkingsgraad. Dit is de verhouding tussen de marktwaarde van het belegd vermogen en de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. Met andere woorden: is het pensioenfonds in staat om op een willekeurig moment aan alle lopende pensioenverplichtingen te voldoen? Ultimo 2007 bedroeg de dekkingsgraad 137,9%.

Het bestuur beoordeelt jaarlijks óf, per wanneer én met welk percentage de verkregen aanspraken

Het bestuur heeft in het verslagjaar het beleid ten aanzien van collectieve waarde-overdrachten

1 Voor de groep geboren op of na 1 januari 1950 geldt dat elke sector zijn eigen regeling heeft.

7

en ingegane pensioenen (uitkeringen) worden verhoogd. Dit wordt ook wel toeslag of indexatie genoemd. Er wordt niet doelgericht geld gereserveerd voor toekomstige toeslagen. Gelet op de ontwikkelingen in de bedrijfstak en de financiële positie van het fonds heeft het bestuur besloten de pensioenaanspraken- en uitkeringen per 1 januari 2007 te verhogen met 0,87% en met 2,39% per 1 januari 2008. De basis voor een eventuele toeslag is in principe de loonontwikkeling in de bedrijfstak Vervoer gedurende de periode van 1 juli tot 1 juli voorafgaand aan het kalenderjaar waarin mogelijk een verhoging wordt toegekend. Het gaat dan om de volgende CAO’s: • beroepsgoederenvervoer onder TLN • beroepsgoederenvervoer onder KNV • besloten busvervoer • taxivervoer. ALM-studie Gedurende 2007 is een nieuwe ALM-studie uitgevoerd, waarvan de uitkomsten worden meegenomen in de beleidsplannen voor 2008. De studie is begeleid door een werk­groep, waarin naast enkele bestuursleden ook twee externe beleggings­ deskundigen en de adviserend actuaris van het fonds zitting hadden. Pension Fund Governance De door de Stichting van de Arbeid (STAR) ontwikkelde principes voor goed pensioen­fonds­ bestuur (PFG) hebben een wettelijke verankering gekregen in de nieuwe Pensioenwet. Met de invoering van de wet werden in 2007 dus ook deze principes van kracht. Net als andere pensioenfondsen moest het Pensoen­fonds Vervoer in het verslagjaar hieraan verdere invulling geven. Hiertoe heeft het bestuur de Commissie PFG ingesteld. Deze commissie bestond uit een delegatie van het bestuur en werd begeleid door een externe deskundige. Allereerst heeft de Commissie PFG gekeken naar de inrichting van het interne toezicht op het functioneren van het bestuur. Op advies van de commissie heeft het bestuur ervoor gekozen om hiervoor een Visitatiecommissie op te richten die bestaat uit een drietal onafhankelijke deskundigen en jaarlijks (vanaf 2008) de gevolgde beleidsen bestuurprocessen beoordeelt en daarover rapporteert. 8

Daarnaast is er een Verantwoordingsorgaan in het leven geroepen, waaraan het bestuur verantwoording af moet leggen over het beleid en de wijze waarop dat is uitgevoerd. Kernpunt hierbij is dat het bestuur de dialoog aangaat met het Verantwoor­dings­orgaan. Het oordeel van dit orgaan over het handelen van het bestuur wordt, samen met de reactie van het bestuur daarop, bekend gemaakt en in het jaarverslag van het fonds opgenomen. Op advies van de commissie heeft het bestuur gekozen voor een compact en slagvaardig verantwoordingsorgaan, waarin namens alle bij het fonds betrokken geledingen – te weten actieve deelnemers, pensioengerechtigden en aangesloten werkgevers – een vertegenwoordiger is afge­vaar­digd. Aan het eind van het verslagjaar waren nog niet alle vacatures ingevuld, maar dat zal naar verwachting in 2008 wel het geval zijn. De Nederlandsche Bank Er is gedurende de loop van het verslagjaar contact geweest met De Nederlandsche Bank (DNB). Met enige regelmaat is er met de toezichthouder gesproken en gecorre­spon­deerd over allerhande pensioen­issues. Daarbij kwam een keur van onderwerpen aan bod, zoals de evaluatie van de finan­ciële positie van pensioenfondsen ultimo 2006, het beleggings­beleid, beoogde regle­ments­­ wijzigingen en de continuï­teits­toets. Communicatie Het Pensioenfonds Vervoer heeft ook in 2007 werkgevers, werknemers en pensioengerechtigden op verschillende momenten geïnformeerd over de regeling en de uitvoering daarvan. Werknemers konden voor informatie over de regeling terecht op de website of contact opnemen met de Servicedesk. Dit jaar ontvingen ze bovendien het geheel vernieuwde en sterk vereenvoudigde pensioenoverzicht. Dit overzicht is in lijn met het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) dat is ontwikkeld door de koepels van pensioenfondsen en verzekeraars en de Consumentenbond. Hoewel de wettelijke invoering hiervan pas per 1 januari 2008 is verplicht, is het Pensioenoverzicht van het Pensioenfonds Vervoer hier al in 2007 op aangepast. Dit overzicht is door de werknemers positief ontvangen. Tijdens een evaluatie is naar voren gekomen dat men dit overzicht veel beter leesbaar en begrijpelijker vindt dan het vorige pensioenoverzicht. Bij verschillende werkgevers zijn voorlichtingsbijeenkomsten

voor werknemers georganiseerd waarin zijn van de pensioenconsulenten een uitleg kregen van de pensioenregeling en uiteraard zijn er diverse circulaires met informatie naar de werkgevers verzonden. Een circulaire ging bijvoorbeeld over de wijze waarop de loongegevens moeten worden verstrekt. Voorts hebben alle pensioengerechtigden in de tweede helft van het verslagjaar zoals gewoonlijk een jaaropgave van hun pensioen ontvangen.

Particuliere Ambulancediensten Op verzoek van de CAO-partijen Ambulance kwam de verplichtstelling van de particuliere ambulancediensten bij het Pensioenfonds Vervoer per 1 mei 2006 te vervallen. Op genoemde datum gingen deze ambulancediensten over naar PGGM. Aan het begin van het verslagjaar werd met PGGM de bijbehorende overeenkomst voor overdracht van de pensioenaanspraken ondertekend. Hiermee was de formele afronding van de overdracht een feit.

Digitaal Pensioenfonds In het lopende verslagjaar zijn de eerste voorbereidingen getroffen voor de introductie van het zogeheten Digitaal Pensioenfonds. Hiermee wordt een belangrijke stap gezet in de richting van een sterk verbeterde online dienstverlening aan alle klanten van het Pensioenfonds, van de beide prepensioenfondsen en van het vutfonds Goederenvervoer.

Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) Op 1 januari 2006 werd de Wet Arbeidsongeschiktheid (WAO) vervangen door de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA). Het Pensioenfonds Vervoer kent voor alle werknemers een regeling voor premievrije opbouw tijdens arbeids­onge­schiktheid. Daarnaast zijn er nog andere regelingen bij arbeidsonge­schiktheid, zoals een aanvulling op de WIA-uitkering voor werknemers uit het Goede­ren­vervoer. In het verslagjaar hebben betrokken CAO-partijen het besluit genomen om de voor de sector Goederenvervoer geldende WIAaanvullingsregeling ook van toepassing te laten zijn op de werknemers in de sector Besloten Busvervoer.

Het Digitaal Pensioenfonds beoogt de pensioen­ informatie van genoemde fondsen toegankelijker en daarmee laagdrempeliger te maken voor werkgevers, werknemers en pensioengerechtigden. Werkgevers krijgen een volledig en actueel inzicht in de verwerking van de aangele­verde gegevens en het notaverkeer. Deelnemers aan de verschillende regelingen krijgen direct inzicht in hun pensioensituatie en kunnen met behulp van de Pensioenplanner zelf diverse pensioenscenario’s doorrekenen. De ontwikkeling en implementatie van het Digitaal Pensioenfonds brengen forse kosten met zich mee. Daar staat echter tegenover dat het nieuwe systeem niet alleen klantvriendelijk is, maar op termijn ook zal leiden tot structurele kostenbesparingen in de uitvoering van de regeling. Op nadrukkelijke wens van het bestuur is samen met de uitvoeringsorganisatie een terugverdienscenario uitgewerkt dat voor beide partijen bindend is. Uitbesteding en serviceafspraken De administratie van het Pensioenfonds Vervoer is in zijn geheel uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer. In het verslagjaar is door het Bestuursbureau overleg gevoerd met de uitvoeringsorganisatie over de wijze waarop in de toekomst moet worden omgegaan met de gemaakte serviceafspraken. Hierbij is onder meer gesproken over een structurele verhoging van het kwaliteitsniveau van de te leveren diensten en de aanpassing van de daaraan gerela­teerde beloningssystematiek.

Premie-inning bij werkgevers Vanuit de bedrijfstak Vervoer zijn zowel door werkgevers- als werknemersorgani­saties diverse signalen afgegeven met betrekking tot niet tijdige en/of volledige afdracht van de verschuldigde premies door bepaalde werkgevers. Daarom heeft het bestuur besloten tot meer proactief optreden bij de inning van de pensioenpremies en tot aanscherping van de bijbehorende procedures. Wijziging statuten en reglementen In het verslagjaar besloot het bestuur tot een aantal wijzigingen in het reglement. Deze wijzigingen vloeien grotendeels voort uit de Pensioenwet en hebben onder meer betrekking op: • consequenties van de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA); • het recht op extra aanspraken ingevolge de overgangsregeling in het kader van de Wet Vut, Prepensioen en Levensloop (VPL); • uitbreiding termijn van vrijwillige voortzetting voor zelfstandigen; • vrijwillige aansluiting; • waardeoverdracht; • partnerpensioen.

9

Beleggingsadviescommissie Op beleggingsgebied laat het bestuur zich bijstaan door een Beleggingsadvies­commissie, die bestaat uit vier bestuursleden en twee vaste, externe adviseurs. Als de commissie dat nodig acht, worden er voor vraagstukken op specifieke deelgebieden nog andere externe adviseurs ingeschakeld. In het verslagjaar heeft de commissie het bestuur onder meer geadviseerd over een integrale aanpak van het rente- en inflatierisico. Pensioenadviescommissie De Pensioenadviescommissie bestaat sinds medio 2006 en fungeert als adviseur van het Algemeen Bestuur voor wat betreft pensioeninhoudelijke zaken. De commissie heeft het bestuur in 2007 onder meer positief gead­viseerd over de hantering van nieuwe overlevingstafels en het premiebeleid voor 2008. Pensioencommissie Individuele Zaken Naast de behandeling van individuele gevallen heeft de commissie in het verslagjaar verzoeken betreffende premievrije deelneming, (tijdelijk) aanvullend invaliditeitspensioen, vrijwillige aansluiting en faillissementsaanvragen behandeld. Ook is toetsing van gelijkwaardigheid van de regeling aan andere regelingen bij verzoeken tot dispensatie meerdere malen aan de orde geweest. Deelnemersraad De Deelnemersraad verstrekt advies aan het Algemeen Bestuur over bepaalde aangelegenheden waarover dit bestuur een besluit dient te nemen. Het gaat hierbij met name om: • maatregelen van algemene strekking; • reglements- en statutenwijzigingen; • besluiten met betrekking tot de toeslag (indexatie). De Deelnemersraad heeft in het verslagjaar op alle voorgelegde voorstellen positief geadviseerd. Indien de raad van mening is dat de belangen van de deelnemers en pensioengerechtigden door het Pensioenfonds Vervoer niet op een evenwichtige wijze worden behartigd, kan de deelnemersraad (of een deel daarvan) een klacht indienen bij DNB. Tot op heden heeft de Deelnemersraad geen gebruik gemaakt van dit recht. Ontwikkelingen na afloop van het verslagjaar In 2007 stond onder andere het onderwerp premies en indexaties voor het jaar 2008 op de agenda van 10

het bestuur. Uitgaande van de beschikbare gegevens, besloot het bestuur dat de premiepercentages in de diverse sectoren gelijk kunnen blijven aan die van 2007. Verder zijn per 1 januari 2008 de opgebouwde aanspraken en ingegane pensioenen met 2,39% verhoogd. De franchises voor deelnemers geboren op of na 1 januari 1950 zijn verhoogd met 2,39%, maar met dien verstande dat deze franchises niet hoger worden vastgesteld dan de fiscaal geldende minimale franchises. Voor de sectoren Goederenvervoer en Besloten Bus is de franchise vastgesteld op € 10.097, en voor de sector Taxi op € 11.172. De franchise voor de deelnemers geboren voor 1 januari 1950 zijn eveneens voor alle sectoren verhoogd met 2,39% naar € 14.662. Een andere ontwikkeling betreft het verloop van de marktrente en de gevolgen hiervan voor het renterisico. Het Pensioenfonds Vervoer heeft in het verslagjaar geanalyseerd welke effecten bewegingen in de marktrente hebben op de ontwikkeling van de financiële positie van het fonds. Op basis van de uitkomsten van deze analyse is in 2008 een beleid vastgesteld waarbij een aanzienlijk deel (60%) van het renterisico wordt afgedekt. Gelet op de absolute omvang van de rente-afdekking is ervoor gekozen deze gefaseerd door te voeren. Het pensioenfonds wil tijdens de implementatiefase het risico van een substantiële verslechtering van de financiële positie van het fonds als gevolg van een forse rentedaling uitsluiten. Daarom is de dekkingsgraad tijdens deze fase met behulp van een derivatenconstructie naar beneden toe beschermd. 2.4 Verantwoord beleggen In 2007 heeft het Algemeen Bestuur aan het Bestuursbureau de opdracht gegeven om beleid te formuleren op het gebied van verantwoord beleggen. Dit beleid is in de tweede helft van 2007 ontwikkeld en vastgesteld door het bestuur. De kern van het beleid is de overtuiging dat financieel en maatschappelijk rendement goed kunnen samen gaan. Pensioenfondsen en dus ook het Pensioenfonds Vervoer hebben er belang bij dat de financiële markten zich duurzaam en stabiel ontwikkelen. Daarom is aandacht gewenst voor de zogeheten ESGfactoren: Environment (milieu), Social (maatschappij) en Governance (goed bestuur van ondernemingen). Op basis van de maatschappelijke verant­woor­

delijkheid zoals die door het bestuur wordt ervaren, stelt het Pensioenfonds grenzen aan wat maatschappelijk aanvaardbaar is en sluit zonodig controversiële ondernemingen uit van de beleggingsportefeuille. Het streven is de zakelijke relaties en ondernemingen waarin wordt belegd op een positieve manier bewust te maken van het belang van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarom gaat het Pensioenfonds Vervoer de dialoog aan met zijn dienstverleners en een bepaalde groep van ondernemingen waarin wordt belegd. Eerste stappen Eind 2007 heeft Pensioenfonds Vervoer het eerste deel van het uitsluitingenbeleid doorgevoerd. Op basis van een aantal internationale verdragen zijn zestien ondernemingen die clusterbommen en anti-persoonsmijnen produceren uitgesloten van de beleggingsportefeuille. Datzelfde geldt voor zogenaamde activistische hedgefondsen. In het verslagjaar heeft Het Governance Platform (een initiatief van advieskantoor Deminor) mede namens het Pensioenfonds Vervoer met de top van veertien ondernemingen dialoog gevoerd over goed ondernemingsbestuur. Onderwerpen die op de agenda stonden zijn zaken als bestuurdersbeloning, samenstelling van het bestuur, het investeringsbeleid, de dividendpolitiek en de juiste maat van beschermings­constructies. In 2008 is een verdere implementatie van het beleid met betrekking tot verantwoord beleggen gepland. Dit bestaat uit een aantal activiteiten. Een van de belangrijkste daarvan is dat het Pensioenfonds Vervoer niet langer zal beleggen in ondernemingen die de principes van de Global Compact op gebied van milieu- en mensenrechten, arbeidsomstandigheden en corruptie stelselmatig of op grove wijze schenden. In april 2008 heeft het Pensioenfonds Vervoer daarom dan ook als tiende Nederlands pensioenfonds de Principles for Responsible Investment (PRI) ondertekend. Dit is een code waarmee institutionele beleggers wereldwijd onderschrijven dat milieu-, sociale- en governance factoren invloed hebben op het beleggingsbeleid. 2.5 Risicomanagement Het Pensioenfonds Vervoer hecht veel waarde

aan een gedegen risicomanagementbeleid. Het speelt daarmee in op de toenemende complexiteit van de bedrijfsvoering, de wet- en regelgeving en de zwaardere eisen die de toezichthouders in dat verband stellen. Er is een beleid ontwikkeld waarin bewust bepaalde financiële risico’s worden geaccepteerd omdat die passen binnen het kader van de financiële opzet van het fonds. Hieronder volgt een opsomming van en toelichting op de belangrijkste risico’s. Marktrisico Marktrisico is het risico dat de waarde van de beleggingen verandert door veranderingen in de marktprijzen. Het structurele marktrisico wordt beheerst binnen het ALM-proces. Daarin wordt een zodanige beleggingsmix vastgesteld dat het marktrisico acceptabel is. De feitelijke beleggingsmix mag binnen vastgestelde bandbreedtes afwijken van de ALM-beleggingsmix. Voor de beheersing van het marktrisico in samenhang met het renterisico wordt gebruik gemaakt van de actieve weging van de diverse beleggingscategorieën en derivaten. Valutarisico Valutarisico is het risico dat de waarde van de beleggingen verandert door veranderingen in valutakoersen. Valutarisico’s worden afgedekt met valutaderivaten, voornamelijk valutatermijncontracten. Het Britse pond en de Japanse yen worden volledig afgedekt, terwijl voor de Amerikaanse dollar een dynamische strategie wordt gevolgd waarbij het afdekkingspercentage kan fluctueren tussen de 50% en 100%. Renterisico Renterisico is het risico dat het saldo van de marktwaarde van de portefeuille vastrentende waarden en de nominale pensioenverplichtingen op marktwaarde verandert door veranderingen in de marktrente. Het structurele renterisico wordt beheerst binnen het ALM-proces. Integrale beheersing van de balansrisico’s is onderdeel van de nieuwe financiële opzet. Voor de beheersing van het renterisico wordt thans alleen nog gebruik gemaakt van langlopende Euro overheidsleningen. Kredietrisico Dit risico hangt samen met de beleggingen in verhandelbare schuldpapieren en op tegenpartijen. Kredietrisico op verhandelbare schuldpapieren wordt beschouwd als prijsrisico. De beheersing van 11

deze vorm van kredietrisico is geïntegreerd in het beleggingsproces, door middel van een richtlijn over de maximale belegging per kredietklasse. Tegenpartijrisico betreft het risico dat tegenpartijen hun verplichtingen aan het fonds niet meer kunnen nakomen, bijvoorbeeld door faillissement. Het tegenpartijrisico wordt beheerst door selectie van solide tegenpartijen en hantering van tegenpartijlimieten, al dan niet in combinatie met zekerheidstellingen. Verzekeringstechnisch risico Naast de financiële risico’s staat het fonds bloot aan verzekeringstechnische risico’s, waarvan het langlevenrisico het belangrijkste is. Bij de bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen worden prudente veronderstellingen gehanteerd waaronder leeftijdscorrectiefactoren alsmede toekomstige verbetering van de levensverwachting. Andere verzekeringstechnische risico’s zijn kortlevenrisico, arbeidsongeschiktheidsrisico en looninflatie. Relatieve marktrisico Dit is het risico dat door marktbewegingen de feitelijke portefeuilleverdeling afwijkt van de vastgestelde normportefeuille. Hiertoe zijn strategische marges gedefinieerd die dagelijks worden gemonitord door de fiduciair vermogensbeheerder. In 2007 zijn deze marges niet overschreden. Operationeel risico Het operationeel risico is het risico op verlies als resultaat van inadequate of foutieve interne processen, mensen en systemen of als gevolg van externe gebeurtenissen. Operationele risico’s hebben een negatieve impact op een goede uitvoering van de pensioenregeling. Voor deze operationele risico’s geldt wel dat een verregaande reductie onevenredig veel inspanning en kosten met zich mee kan brengen. De operationele uitvoering geschiedt door Syntrus Achmea Pensioenbeheer en het fonds. Het grootste deel van de operationele uitvoering ligt bij eerstgenoemde partij en heeft een SAS 70-verklaring (type II). Door het overleggen van deze verklaring toont Syntrus Achmea Pensioenbeheer aan het pensioenfonds én aan de accountant van het pensioenfonds, dat de uitvoering ‘in control’ is. Het overleggen van de SAS 70-verklaring komt tevens tegemoet aan de Beleidsregel ‘Uitbesteding Pensioenfondsen’ waarin DNB heeft vastgesteld dat

12

een pensioenfonds dat zijn administratie uitbesteedt aan een uitvoerder verantwoordelijk is en blijft voor een juiste administratie. Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico is het risico dat het fonds onvoldoende liquide middelen heeft om betalingen, waaronder de pensioenuitkeringen, te verrichten. Bij het fonds is sprake van een jaarlijkse grote netto-instroom. De waarschijnlijkheid van het liquiditeitsrisico en de impact daarvan is derhalve klein. Het liquiditeitsrisico wordt ook beperkt door de invulling van het cashmanagement. Het bestuursbureau ziet toe op een juiste afstemming van de inkomende en uitgaande cashstromen van het fonds. Omgevingsrisico Het omgevingsrisico is het risico als gevolg van buiten het fonds komende veranderingen op het gebied van concurrentieverhoudingen, belanghebbenden bij het fonds, reputatie, ondernemingsklimaat en aantal deelnemers. Het ondernemingsklimaatrisico en een afname van het aantal deelnemers zijn de belangrijkste omgevingsrisico’s. Voor wat betreft het ondernemingsklimaatrisico geldt dat het huidige bestand van verzekerden voor het grootste deel bestaat uit slapers. Daarnaast blijft het aantal actieve deelnemers van het fonds als gevolg van de stabiele markt zelf ook redelijk stabiel. De waarschijnlijkheid van het ondernemingsklimaatrisico is middelgroot en de impact is relatief gering. Met betrekking tot het risico dat het aantal deelnemers fors zal dalen door politieke en/of wettelijke ontwikkelingen wordt opgemerkt dat de kans dat deze ontwikkeling zich voordoet aanwezig is en de impact daarvan groot zal zijn. Het is voor het bestuur niet mogelijk beheersmaatregelen te treffen om deze ontwikkelingen te voorkomen.

3. Statistische gegevens Aantal werkgevers verplicht tot premiebetaling en aantal deelnemers









2007

2006

Werkgevers verplicht tot premiebetaling









8.385

8.433

Deelnemers op 31 december

verplicht personeel in dienst hebben









1.639 165.353

1.352 155.665

rechten op 31 december









381.692

370.321

Werkgevers die opgaven in het boekjaar geen tot deelneming

Nog niet gepensioneerde gewezen deelnemers met premievrije

Aantal vrijgestelde ondernemingen en werknemers Op 31 december 2007 waren de volgende vrijstellingen verleend: a. vrijstelling voor het hele personeel: 61 ondernemingen; b. vrijstelling voor een groep van het personeel: 6 ondernemingen; c. afwikkelings‑/individuele vrijstelling voor één of meer werknemers: 18 ondernemingen. Aantal deelnemers ultimo 2007  SLAPERS



PREMIEBETALENDEN



ARBEIDSONGESCHIKTEN

 

VRIJWILLIGEN

    



VRIJWILLIGEN







ARBEIDSONGESCHIKTEN





PREMIEBETALENDEN







SLAPERS

Premievrije deelneming wegens arbeidsongeschiktheid (bedragen x € 1.000) In 2007 is het aantal verzekerden dat wegens arbeidsongeschiktheid geheel of gedeeltelijk premievrij in het fonds deelneemt met 453 afgenomen (in 2006 was het aantal verzekerden met 613 afgenomen). Eind 2007 waren er 7.800 (2006: 8253) arbeidsongeschikte deelnemers bekend, dat is circa 4,7 % (2006: 5,3%) van het totaal aantal actieve deelnemers. De premie die wegens premievrije deelneming voor rekening van het fonds kwam bedroeg in 2007 € 11.595 (in 2006 bedroeg de premie in totaal € 13.122). Totaal overzicht vrijwillige voortzettingen (bedragen x € 1.000) In 2007 zijn in totaal 509 aanvragen voor vrijwillige voortzetting na afloop van de verplichte deelneming toegekend. Per 31 december 2007 is sprake van in totaal 5.656 voortzettingen tegen 6.266 per 31 december 2006. De totale premie voor voortzetting (inclusief de premie die betrekking heeft op voorgaande jaren) bedraagt € 3.659. 13

Vrijwillige verzekeringen Aan het eind van 2007 zijn voor 1.949 nog niet gepensioneerde, gewezen deelnemers en actieve deelnemers op vrijwillige basis (extra) pensioenaanspraken verzekerd. Aantallen werkgevers, deelnemers en gewezen deelnemers in de afgelopen 10 jaar Jaar

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Werkgevers verplicht tot premiebetaling

9.134 8.550 7.727 9.016 9.221 8.882 8.622 8.655 8.433 8.385

Deelnemers Hierin begrepen: arbeidsongeschikte deelnemers die vol- ledig of gedeeltelijk premievrij deelnemen

159.700 158.946 152.460 163.327 160.156 159.800 158.880 155.644 155.665 165.353

Gewezen deelnemers individueel met premievrije voortgezette rechten deelneming *

7.676 8.108 8.541 8.888 9.194 9.287 9.191 8.866 8.253 7.800

3.788 4.286 4.942 5.231 5.802 6.336 5.636 5.995 6.266 5.656

226.200 245.662 273.586 290.648 315.037 329.851 343.328 358.651 370.321 381.692

*) inclusief voortzetting door middel van een bijdrage uit de FVP-regeling.

Premie-inning (bedragen x € 1.000) Ultimo 2007 was nog te ontvangen een bedrag van € 14.978 inzake het premiejaar 2006. Dit is 2,26% van de totaal vastgestelde voorschotpremie. Hierin is begrepen de premie verschuldigd voor het invaliditeitspensioen. Het aantal werkgevers (vallende onder de verplichtstelling van het fonds) dat in staat van faillissement werd verklaard, daalde ten opzichte van 2006. Er werden in 2007 117 werkgevers en in 2006 205 werkgevers failliet verklaard. De ten gunste van het boekjaar vastgestelde premie kan als volgt worden gespecificeerd:







2007 (x € 1.000)



2006 (x € 1.000)

Premie voor verplichte deelneming



Premie voor (vrijwillige) aanvullende verzekering

Premie voor het aanvullende invaliditeitspensioen







461.091 3.659 1.881 (2.274) 464.357 1.866 15.524



401.918 5.653 1.483 70 409.124 1.800 2.122

Totaal







481.747



413.046

Premie voor vrijwillige voortzetting na einde verplichte deelneming Koopsommen

Premie Anw (vrijwillige verzekering)

14

Premie-ontvangsten en premie ten laste van het fonds voor arbeidsongeschikte deelnemers in de afgelopen 10 jaar (1) Jaar

(2) Ten gunste van het boekjaar vastgestelde premie (excl. aip’ers en Anw) (x € 1.000)

(3) Ten laste van het fonds gekomen premie voor arbeidsongeschikte deelnemers (x € 1.000)

(4) Totaal premie van (2)+(3)

133.627 117.837 125.188 175.342 198.347 243.207 279.836 308.636 409.124 464.357

7.340 7.960 8.484 9.851 11.759 13.948 14.995 15.170 13.122 11.595

140.967 125.797 133.672 185.193 210.106 257.155 294.831 323.806 422.246 475.952

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

(5) (3) in procenten van (4)

(x € 1.000) 5,2 6,3 6,3 5,3 5,6 5,4 5,1 4,7 3,1 2,4

Pensioen en andere uitkeringen (bedragen x € 1.000) Over 2007 is aan pensioenen een bedrag van € 106.763 uitbetaald tegen een bedrag van € 96.364 in het jaar daarvoor. Deze bedragen zijn inclusief éénmalige uitkeringen. De stijging van het uitgekeerde bedrag is een gevolg van de toename van het aantal pensioengerechtigden. Op het einde van het boekjaar waren de aantallen ingegane pensioenen en de totale jaarbedragen als volgt:

Aantallen pensioenen Totaal jaarbedrag (x € 1.000) 2007 2006 2007 2006

aanvullend invaliditeitspensioen



23.286 13.577 1.206 4.739 1

Totalen



42.808

ouderdomspensioen partnerpensioen wezenpensioen

1

21.461 13.034 1.185 4.511 1

60.984 27.275 1.348 16.009

52.862 24.843 1.267 14.976

40.191

105.616

93.948

Hierin zijn niet opgenomen de Tijdelijk Aanvullend Invaliditeitspensioenen (TAIP) zonder samenloop met een Aanvullend Invaliditeitspensioen (AIP).

Voor het jaar 2007 geldt dat het aantal reeds bekende toekomstige aanvullende invaliditeitspensioenen uitkomt op 108 en niet is inbegrepen in het aantal van 4.739. Voor het jaar 2006 geldt dat het aantal reeds bekende toekomstige aanvullende invaliditeitspensioenen uitkomt op 229.

15

Uit te keren pensioenen op jaarbasis BEDRAG  OP



NP



WZP



AIP

     AIP





WZP

 NP













OP

Andere uitkeringen (bedragen x € 1.000) Aan andere uitkeringen werd een bedrag van € 6.747 in 2007 uitbetaald tegen € 4.649 in 2006. Deze bedragen kunnen als volgt worden gespecificeerd:



Afloopsommen uitbetaald in de plaats van kleine pensioenen Afkoopsommen uitbetaald bij emigratie/repatriëring ter



2007 (x € 1.000)

2006 (x € 1.000)



6.740

4.591

vervanging van de premievrije rechten





7

58

Totalen





6.747

4.649

16

4. Ontwikkelingen op pensioengebied De nieuwe Pensioenwet had in 2007 veel invloed op het fonds. De pensioenregeling, de administratie en de verslaglegging zijn aan de nieuwe eisen aangepast. Het fonds rapporteert nu elk kwartaal over de financiële positie aan De Nederlandsche Bank (DNB). Indexatielabel De Pensioenwet schrijft voor dat pensioenfondsen in de toekomst een indexatielabel moeten gebruiken in hun communicatie over het toeslagbeleid. Dit label wordt door de pensioensector zelf ontwikkeld. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), de Stichting van de Arbeid (STAR), de Autoriteit Financiële Markten (AFM), DNB en de pensioenkoepels doen hieraan mee. Oorspronkelijk was de geplande invoerdatum van het label gesteld op 1 januari 2008. Halverwege 2007 bleek echter dat het indexatielabel niet op tijd klaar zou zijn. Het ministerie van SZW heeft daarom 1 juli 2008 als nieuwe ingangsdatum genoemd. Het indexatielabel zal voor het eerst verschijnen in het Pensioen­ overzicht van 2009. Pensioenopbouw voor zelfstandigen Werknemers die een eigen bedrijf beginnen mogen als zelfstandige nog drie jaar vrijwillig pensioen blijven opbouwen bij hun oude pensioenfonds. De premies zijn dan fiscaal aftrekbaar en de pensioenuitkeringen belast. Toen de Pensioenwet in het parlement werd behandeld, is er een verzoek tot aanpassing gehonoreerd. De termijn van drie jaar ging per 1 januari 2007 naar tien jaar. De regering werd verzocht om ook voor deze langere termijn ondersteunende fiscale maatregelen te nemen. Minister Donner en staats­secretaris van Financiën De Jager van Sociale Zaken schreven hierover op 7 septem­ber 2007 een brief aan de Tweede Kamer. Daarin gaven zij onder meer aan dat er vol­gens hen al voldoende mogelijk­heden zijn voor zelfstandigen om pensioen op te bouwen. Bovendien wilden zij vanuit het principe van gelijke behandeling zelfstandigen die nooit aan een pensioenregeling hebben deelgenomen op deze manier niet benadelen. Het Pensioenfonds Vervoer heeft besloten om, ondanks de beperkte fiscale voordelen, de termijn van vrijwillige voortzetting toch te verlengen tot tien jaar. Dit betekent dat na drie jaar vrijwillige voortzetting de fiscale voordelen voor de zelfstandige weliswaar wegvallen, maar de mogelijkheid blijft bestaan

om de pensioenopbouw dan nog wel gedurende zeven jaar te blijven voortzetten in de bestaande pensioenregeling. Belastingplan 2008 Prinsjesdag 2007 was voor de pensioenwereld weinig spectaculair. Het kabinet wilde de omkeerregel aftoppen voor hoge inkomens. De omkeerregel betekent dat premies aftrekbaar en pensioenuitkeringen fiscaal belast zijn. Volgens het voorstel zou de pensioenpremie voor het deel van het salaris dat boven de 185.000 euro uitkomt niet meer aftrekbaar zijn. Er kwam echter veel weerstand tegen dit voorstel. Daarom heeft de regering dit plan ingetrokken na lang aandringen van de Tweede Kamer. De regering heeft wel andere maatregelen aangekondigd, zoals de belasting van de pensioeninkoop voor topinkomens. Voorts is er nagedacht over het belasten van de AOW-uitkering voor bepaalde groepen. De begroting van SZW meldt het volgende: “Om de AOW ook in de toekomst welvaartsvast te houden, wordt van ouderen met een relatief hoog inkomen een bijdrage gevraagd. Dit geldt alleen voor mensen die zijn geboren ná 1945 (en dus vanaf 2011 65 jaar oud worden). Dit kan door langer door te werken of door het betalen van een extra heffing. Keuzevrijheid staat hierbij voorop. De systematiek heeft daarom twee componenten: een positieve prikkel voor mensen om langer door te werken en een heffing naar draagkracht.” De algemene pensioeninstelling en pensioen in de EU De Tweede Kamer sprak in 2007 regelmatig over Europese pensioenregels. Het ministerie van SZW heeft hier al in 2006 over geschreven, omdat het departement wilde kijken of de Nederlandse aanpak van pensioenen in de toekomst wel stand kan blijven houden. De Kamer wil de belangrijkste kenmerken van het Nederlandse stelsel behouden, inclusief de verplichtstelling voor bedrijfstakpensioenfondsen. Er komt een nieuw soort pensioenuitvoerder: de algemene pensioeninstelling (API). De API komt voort uit de Europese pensioenrichtlijn van september 2003. Deze richtlijn geeft mogelijkheden op de Europese markt voor uitvoering van bedrijfspensioenvoorzieningen. De API moet alle mogelijkheden in de richtlijn kunnen gebruiken. Het kabinet gaat wetgeving opstellen voor de introductie

17

van de API. Duidelijk is dat deze een ruimere productafbakening krijgt dan een pensioenfonds. De API mag geen verplicht gestelde pensioenregelingen uitvoeren. De huidige manier van verplichtstellen blijft hetzelfde. Europese richtlijn waardeoverdracht (Portability richtlijn) Nederland kon niet instemmen met het eerste concept van de Europese richtlijn voor waarde­ overdracht van pensioenen. Minister Donner heeft dit op 30 mei 2007 in de Europese Raad van Ministers laten weten nadat in de Tweede Kamer een motie over dit onderwerp was aangenomen. De opmerking van minister Donner heeft eraan bijgedragen dat de verdere behandeling van de concept richtlijn is stopgezet. Het dossier ligt echter niet stil. De Europese Commissie heeft op 9 oktober 2007 een herziene concept richtlijn gepresenteerd om het wisselen van banen gemakkelijker maken. Daartoe moet de opbouw en waardevastheid van aanvullende pensioenrechten verbeteren. De Raad en het Europees Parlement zullen binnenkort met de behandeling van dit herziene concept beginnen. Verbetering deskundigheid pensioenfondsbesturen De Pensioenkoepels (VB, Opf en UvB) hebben op 16 april 2007 een plan gepresenteerd om de deskundigheid bij pensioenfondsen te stimuleren. Het plan is een reactie op een verklaring van de Stichting van de Arbeid (STAR) en het Coördinatieorgaan Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO). De STAR en het CSO verzochten eind 2006 de pensioenkoepels om de deskundigheid bij pensioenfondsen te verbeteren. Het gaat om deskundigheid van bestuursleden, maar ook van leden van deelnemersraden en verantwoordingsorganen.

18

Het plan van aanpak noemt eindtermen waarmee de deskundigheid getoetst kan worden. Er zijn normen voor de individuele bestuurders en voor besturen als geheel. Er zijn aangepaste normen voor leden van deelnemersraden en verantwoordingsorganen. Het plan stelt ook eisen aan pensioenopleidingen en cursussen. Het Centrum voor Post Initieel Onderwijs Nederland (CPION) gaat certificaten verstrekken. Een commissie van vertegenwoordigers van de koepels zal het aanspreekpunt zijn. De commissie heet de Permanente Commissie Deskundigheidsbevordering (PCD). De PCD zal de ontwikkelingen op het gebied van deskundigheidsbevordering in de gaten houden. De koepels hopen zo hun leden de gelegenheid te bieden om hun deskundigheid te verbeteren. De koepels roepen hun leden op om gebruik te maken van de hulp. Begin 2007 volgden de bestuursleden van het Pensioenfonds Vervoer overigens nog een seminar over de Pensioenwet. Ook in 2008 zal het bestuur weer stappen ondernemen om de professionaliteit en deskundigheid verder te bevorderen. Wijzigingen in FVP-regeling De Stichting Financiering Voortzetting Pensioenverzekering (FVP) helpt werklozen van 40 jaar en ouder om nog (gedeeltelijk) pensioen op te bouwen gedurende de periode dat zij een werkloosheidsuitkering ontvangen. Het FVP heeft in december 2007 bekendgemaakt dat de FVP-regeling een jaar langer zal blijven bestaan dan eerder werd voorzien. De regeling zal nu per 1 januari 2010 worden stopgezet. Werknemers die tussen 1 januari 2009 en 1 januari 2010 in de WW terechtkomen, kunnen nog een FVP-bijdrage krijgen. Goede beleggings­ opbrengsten en minder WW-gevallen maakten de verlenging mogelijk. Het FVP geeft echter geen garanties. Als de financiële middelen eerder dan 1 januari 2010 zijn uitgeput, dan houdt de regeling op te bestaan.

5. Beleggingen De beleggingsportefeuille leverde over 2007 een rendement op van 1,3% (2006: 7,7%). Hiermee kwam het rendement 0,8 procentpunt lager uit dan het rendement van de benchmark. De grootste bijdrage aan het rendement kwam van hedgefondsen (7,1%), niet-beursgenoteerd vastgoed (7,1%) en tactische asset allocatie mandaten (3,8%). Onderstaande grafiek laat op dagbasis het verloop zien van het cumulatieve feitelijke rendement over 2007.

Rendement 2007 per dag

         

JAN 

FEB 

MRT 

APR 

MEI 

JUNI 

JULI 

AUG 

SEPT 

OKT 

NOV 

DEC 

Het volgende staafdiagram presenteert de rendemententen van de normportefeuille en de feitelijke beleggingsportefeuille van het fonds over de afgelopen 10 jaar. Feitelijk en normrendement 1998-2007     





 &EITELIJK



















.ORM

19

Beleggingsbeleid

Marktontwikkelingen 2007

Ieder jaar stelt het bestuur een normportefeuille vast, na advisering door de Beleggingsadviescommissie. De normportefeuille beschrijft de middelenverdeling die in een bepaald jaar beleidsmatig wenselijk wordt geacht. De performance van deze portefeuille geldt als norm waartegen de feitelijk behaalde beleggingsprestaties worden afgezet.1

Vastrentende waarden Het benchmarkrendement op de portefeuille vastrentende waarden bedroeg over 2007 -2,3% (2006: -0,4%). Langlopende euro staatsobligaties behaalden een rendement van -2,3%, bedrijfs­ obligaties -3,3%, hypotheken 1,7%, hoogrentende bedrijfsobligaties (high yield) -6,9%, obligaties uit opkomende markten -4,3% en inflatiegerelateerde obligaties 1,9%2.

Normportefeuille  

 

   

VASTRENTENDEWAARDEN AANDELEN VASTGOED

HEDGEFONDSEN

De basis voor de normportefeuille wordt gevormd door de Asset Liability Management (ALM) studie. ALM is een belangrijk hulpmiddel bij het afstemmen van de beleggingen op de verplichtingen. Een andere belangrijke determinant van de middelenverdeling is het door het Algemeen Bestuur vastgestelde huidige beleidskader, waarin een integrale afweging wordt gemaakt tussen premie-, indexatie- en beleggingsbeleid. Binnen het beleggingsbeleid wordt daarbij gestuurd op rente- en inflatierisico, alsmede het percentage zakelijke waarden in de portefeuille. Gezien de financiële positie van het fonds ultimo 2006 is besloten in het verslagjaar het percentage vastrentende waarden te verhogen van 46% naar 50% ten laste van zakelijke waarden. Voorts is binnen zakelijk waarden de allocatie naar hedgefondsen verhoogd van 2,5% naar 4% ten koste van het aandelenpercentage. 1 Pensioenfonds Vervoer hanteert zwevende normgewichten die gedurende het jaar meebewegen met de marktontwikkelingen. In de grafieken worden de gewichten per 1 januari 2007 gepresenteerd.

20

Door de turbulentie op de financiële markten zochten beleggers in de tweede helft van 2007 hun heil in veilige staatsobligaties. Daarvan profiteerden echter voornamelijk Amerikaanse staatsobligaties, die sterk in koers stegen. In de Verenigde Staten lag de rente op tienjarige staatsleningen aan het einde van 2007 ongeveer 70 basispunten lager dan eind 2006. In Europa daarentegen steeg de tienjaarsrente per saldo met ruim 20 basispunten. Het rendement op bedrijfsobligaties werd ongunstig beïnvloed door oplopende risicopremies (credit spreads). Deze vergoeding voor kredietrisico steeg fors doordat de problemen met Amerikaanse hypotheken onzekerheid veroorzaakten. Minder kredietwaardige bedrijfsobligaties (high yield) hadden hier meer last van dan bedrijfsobligaties met een hoge kredietwaardigheid (investment grade). Inflatiegerelateerde obligaties presteerden beter dan gewone staatsobligaties. In de Verenigde Staten kwam dit doordat de reële rente sterker daalde dan de nominale rente. Ondanks een kleine stijging van de reële rente in Europa lag het rendement op Europese inflatiegerelateerde staatsobligaties iets boven nul. De grafiek hieronder geeft de verdeling weer van de vastrentende waarden portefeuille in 2007 over de verschillende soorten schuldpapier in 2007. Aandelen Onderstaande grafiek presenteert de regioverdeling van de strategische aandelenbenchmark in 2 De hier genoemde rendementspercentages hebben betrekking op de benchmark (normrendement). Vanwege de complexe systematiek van herbalancering die de fiduciaire vermogensbeheerder hanteert, is het niet mogelijk om nauwkeurig het feitelijke rendement per beleggingscategorie weer te geven.

Categorieverdeling vastrentende waarden    

 

Vastgoed Het rendement op de vastgoedportefeuille bedroeg over 2007 7,1% (2006: 10,7%). Dat is 0,5 procentpunt onder het benchmarkrendement. Ongeveer 30% van de allocatie naar vastgoed is belegd in private vastgoedfondsen (2006: 8%). De volgende grafiek geeft de sectorverdeling van de vastgoedportefeuille weer.

 

    STAATSOBLIGATIES

BEDRIJFSOBLIGATIES HYPOTHEKEN

INFLATIEGERELATEERD HIGHYIELD

EMERGINGMARKETSDEBT

2007. Het marktrendement op deze benchmark bedroeg -0,4% (2006: 11,3%). Europa behaalde een benchmarkrendement van 2,2%, Noord-Amerika -5,3%, Japan -13,5%, Azië exclusief Japan 18,8% en opkomende markten 26,1%. Regioverdeling aandelen    

 

aan dynamiek in de Japanse economie. De beurzen in de opkomende markten vervolgden de sterk positieve trend van de laatste jaren, omdat de vooruitzichten voor hoge groei intact bleven.

 

  %UROPA

.OORD !MERIKA *APAN

!ZIp0ACIFICEXCL*APAN /PKOMENDEMARKTEN

Ondanks de kredietcrisis boekte een aantal ontwikkelde aandelenmarkten een positief resultaat. Echter, aandelen van financiële instellingen incasseerden forse koersverliezen. Zo verloor de Amerikaanse bank Citigroup bijna de helft van zijn beurswaarde. Van de ontwikkelde aandelenmarkten stelde de Japanse beurs het meest teleur met een koersdaling van ruim 13%. Deze daling hing niet samen met de kredietcrisis, maar weerspiegelde vooral teleurstelling van beleggers over het gebrek

Hedgefondsen Het rendement op hedgefondsen over 2007 was 7,1%. Het benchmarkrendement lag 0,9 procentpunt hoger. De allocatie naar hedgefondsen is ingevuld met een drietal paraplufondsen, waarvan het merendeel wordt belegd in marktneutrale strategieën. Z-score Op 26 april 1998 is de Wet betreffende verplichte deelneming in een bedrijfspensioenfonds (Wet Bpf) in werking getreden. De regeling geeft ondernemingen binnen de bedrijfstak op grond van de Vrijstellingsregeling mogelijkheden voor vrijstelling van verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds. Eén van de vrijstellingsgronden heeft betrekking op de beleggingsresultaten, gemeten op basis van de zogeheten Z-score. De Z-score geeft de afwijking aan van het door het pensioenfonds behaalde rendement ten opzichte van dat van de vooraf bepaalde normportefeuille. Indien de performancetoets – die is gebaseerd op vijf opeenvolgende Z-scores – onder de norm van –1,28 uitkomt, staat het bedrijven vrij een alternatief te zoeken voor het verplicht gestelde bedrijfstakpensioenfonds in hun branche. De voorlopig berekende Z-score voor het jaar 2007 is -0,41.1 Pensioenfonds Vervoer behaalde over de periode 2003 – 2007 een toetswaarde van +0,18 voor de uitvoering van de beleggingen, en voldeed daarmee ruimschoots aan de performancetoets. 1

De berekening van de Z-score is voorlopig omdat het benchmarkrendement voor direct vastgoed pas op een later tijdstip bekend is. In 2006 was de Z-score +0,94.

21

Sectorverdeling vastgoed

 

 

 

 

 

7ONINGEN +ANTOREN 7INKELS

"EDRIJFSGEBOUWEN )NDIRECTVASTGOED

Vooruitblik beleggingen 2008 Op grond van de resultaten van de in 2007 uitgevoerde ALM-studie wordt in 2008 de rentegevoeligheid van 60% van de verplichtingen afgedekt. Daarmee worden de solvabiliteitsrisico’s van het Fonds substantieel omlaag gebracht terwijl de kans op indexatiekorting licht toeneemt.

22

Binnen de strategische normverdeling rechtvaardigt het streven naar een zo hoog mogelijke indexatie een verschuiving van vastrentende naar zakelijke waarden. Gezien de marktvooruitzichten is gekozen voor een bescheiden stap van 3 procentpunt. De zakelijke waarden portefeuille wordt breder gespreid door het opnemen van een allocatie naar grondstoffen. Vanwege de geringe samenhang met de bestaande categorieën is deze belegging een interessante toevoeging aan de portefeuille. In 2008 wordt eveneens gestart met een infrastructuurbelegging in netwerken voor telecommunicatie, energie, elektriciteit en glasvezel. Hiervoor wordt 1% van de beleggingsportefeuille van het fonds gereserveerd. De fondsbelangen in Amerikaanse dollar, Britse pond en Japanse yen worden in 2008 strategisch voor 100% afgedekt. Veel aandacht gaat in 2008 uit naar de uitvoering van het beleid inzake verantwoord beleggen. Hieronder valt een scala van activiteiten, waaronder zowel het uitsluiten van bedrijven, het verduurzamen van de huidige portefeuille als het beoordelen van potentiële thema beleggingen.

Jaarrekening 2007

23

6. Jaarrekening 6.1 Balans per 31 december 2007 (in eenheden van duizend euro) ACTIVA

31 december 2007

31 december 2006

Beleggingen (1)

Beleggingen voor risico pensioenfonds

2.837.848 2.504.644 453.456 594.965

6.390.913

2.842.411 2.622.590 142.025 495.754

6.102.780

142.300 5.741

148.041

65.340 2.287

67.627

Liquide middelen (3)



34.068



6.598





6.573.022



6.177.005

416.689 1.371.934 -

1.788.623

143.828 1.027.981 150.704

1.322.513

4.688.931 691 24.927

4.714.549

4.677.337 548 62.601

4.740.486

Voorziening pensioenverplichtingen voor (6) risico deelnemers



3.216



2.675

Kortlopende schulden (7)



66.634



111.331





6.573.022



6.177.005

Zakelijke waarden

Vastrentende waarden Derivaten

Overige beleggingen

Vorderingen en overlopende activa (2) Premies

Overige vorderingen

PASSIVA Reserves (4)

Algemene reserve

Solvabiliteitsreserve

Reserve algemene risico’s

Technische voorzieningen (5)

Voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds

Spaarfonds gemoedsbezwaarden

Overige technische voorzieningen

24

6.2 Rekening van baten en lasten over 2007 (in eenheden van duizend euro)

2007

2006

BATEN Premies risico pensioenfonds (8) Premies risico deelnemers (9) Beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds (10) Uitkeringen uit hoofde van herverzekering (11) Resultaatdeling uit hoofde van herverzekering (12) Andere baten (13)



481.747 445



413.046 39



80.807 931



394.414 661



- 227



4 1.863





564.157



810.027

Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen (14) Wijziging voorziening uit hoofde van waardeoverdrachten (15) Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingen (16) Onttrekking uit de voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitkeringen Onttrekking uit de voorziening (17) pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskosten Wijziging marktrente (18) Overige wijzigingen in de voorziening (19) pensioenverplichtingen Pensioenuitkeringen (20) Pensioenuitvoeringskosten (21) Saldo overdrachten van rechten (22) Wijziging overige technische (23) voorzieningen Wijziging voorziening voor risico (24) deelnemers Premies herverzekering (25) Andere lasten (26) Saldo boekjaar



322.777 115.638



333.472 33.145



(1.191)



(13.958)



193.831



175.890



(105.346)



(95.363)



(2.523) (514.378)



(14.771) (195.042)



12.873 106.763 16.335 (2.320)



(33.641) 96.364 16.167 15.904



(37.531)



6.152



541 1.879 786 456.023



377 1.888 281 483.162





564.157



810.027

Solvabiliteitsreserve

Reserve algemene risico’s



262.774 343.953 (150.704)



143.828 342.408 (3.074)





456.023



483.162

LASTEN

Verdeling saldo boekjaar Algemene reserve

25

6.3 Kasstroomoverzicht (bedragen x e 1000)



Ontvangsten

Boekjaar Uitgaven

394.330 622 18.158 413.110

46.097 107.237 1.867 15.688 170.889

242.221

429.948 665 17.897 448.510

8.239 96.486 1.592 15.729 122.046

326.464

58.902 657.246

55.223 676.766

3.679 (19.520)

389.602 4.349.611

364.444 3.950.733

25.158 398.878

Overige vastrentende waarden

481.586 22.000 2.519 9.026 -

456.629 46.125 - - -

24.957 (24.125) 2.519 9.026 -

11.424.011 217.870 896 - -

11.621.398 333.556 - 2.026 -

(197.387) (115.686) 896 (2.026) -

Derivaten

437.750

589.446

(151.696)

-

164.700

(164.700)

Overige beleggingen

1.646.948

1.751.527

(104.579)

768.613

1.140.473

(371.860)

Overige

- 3.315.977

- 3.575.716

- (259.739)

- 17.150.603

- 17.577.330

(426.727)

6.281 11.655



6.281 11.655

33.606 32.033



33.606 32.033

8.483 18.185 22 - -



8.483 18.185 22 - -

35.664 7.295 226 1.801 -



35.664 7.295 226 1.801 -

-



-

-



-

5.121



5.121

1.116



1.116

Overige

(4.759)



(4.759)

584



584

Kosten vermogensbeheer

44.988

-

44.988

(6.615) 105.710

-

(6.615) 105.710

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten

3.360.965

3.575.716

(214.751)

17.256.313

17.577.330

(321.017)

Totaal kasstroom

3.774.075

3.746.605

27.470

17.704.823

17.699.376

5.447

6.598 34.068 27.470





1.151 6.598 5.447

Kasstromen uit pensioenuitvoeringsactiviteiten Premies van werkgevers en werknemers

Van herverzekeraars ontvangen uitkeringen Overdrachten van rechten Pensioenuitkeringen

Betaalde premies herverzekering Pensioenuitvoeringskosten

Kasstromen uit pensioenuitvoeringsactiviteiten

Vorig boekjaar Ontvangsten Uitgaven

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Ontwikkeling

Zakelijke waarden

Onroerende zaken Aandelen

Vastrentende waarden Obligaties

Hypothecaire leningen

Leningen op schuldbekentenis Deposito’s Derivaten

Overige beleggingen Overige

Subtotaal ontwikkeling portefeuille Opbrengsten portefeuille Zakelijke waarden

Onroerende zaken Aandelen

Vastrentende waarden Obligaties

Hypothecaire leningen

Leningen op schuldbekentenis Deposito’s

Overige vastrentende waarden Derivaten

Derivaten

Overige beleggingen

Overige beleggingen Overige

Kosten vermogensbeheer

Subtotaal opbrengsten portefeuille

Liquide middelen

Stand per begin boekjaar Stand per einde boekjaar Toename

In het kasstroomoverzicht is de mutatie van de overige vorderingen en de overige schulden inzake de beleggingsrubriek voor zowel het boekjaar als vorig boekjaar verwerkt in de opbrengsten portefeuille. De liquide middelen inzake de beleggingsrubriek zijn in de vergelijkende cijfers onder de betreffende beleggingsrubriek opgenomen. De kosten vermogensbeheer worden in het boekjaar opgenomen bij de betreffende rubriek en in mindering gebracht op de kasstroom uit opbrengsten portefeuille.

26

6.4 Toelichting behorende tot de jaarrekening 2007 Inleiding Het doel van de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Beroepsvervoer over de Weg, statutair gevestigd te Amsterdam (hierna ‘het fonds’) is het nu en in de toekomst verstrekken van uitkeringen aan gepensioneerden en nabestaanden ter zake van ouderdom en overlijden; tevens verstrekt het fonds uitkeringen aan arbeidsongeschikte deelnemers. Het fonds geeft invulling aan de uitvoering van de pensioenregeling van de in sectoren taxi,touringcar- en beroepsgoederenvervoer en het binnenbeurtvaartbedrijf verplicht gestelde aangesloten werkgevers. Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Alle bedragen zijn vermeld in euro’s x 1.000. Stelselwijziging Waardering pensioenverplichtingen Met de invoering van de Pensioenwet per 1 januari 2007 worden nu pensioenverplichtingen gewaardeerd tegen actuele waarde. Voor het fonds heeft dit belangrijke gevolgen voor de waardering van de pensioenverplichtingen. Thans vindt waardering plaats met inachtneming van de uitgangspunten van het financieel toetsingskader (FTK). Dit betekent de introductie van onder meer andere overlevingstafels (met sterftetrend) en het gebruik van de marktrente in plaats van een vaste rekenrente van maximaal 4%. Deze wijziging is aan te merken als een stelselwijziging. Het fonds heeft besloten om met ingang van boekjaar 2007 de nieuwe richtlijn 610 voor de verslaggeving van pensioenfonsen toe te passen. Het pensioenfonds maakt gebruik van de overgangsbepaling om bij de eerste toepassing van RJ 610 over het boekjaar 2007 de effecten in het vermogen per 1 januari 2007 te vermelden. Voor eventuele herrubriceringen zijn de vergelijkende cijfers aangepast in verband met de vergelijkbaarheid. Deze aanpassingen hebben geen invloed op het vermogen en het resultaat.

Het cumulatieve effect van deze stelselwijziging kan als volgt worden gespecificeerd: Introductie marktrente op basis van rentetermijn-

structuur in plaats van vaste rekenrente (maximaal 4%) Introductie overlevingstafels met sterftetrend

282.261

(272.174) 10.087

Herrubricering De overlopende vorderingen en schulden die verband houden met beleggingen worden met ingang van boekjaar 2007, inclusief vergelijkende cijfers, opgenomen onder de beleggingscategorieën waarop deze vorderingen en schulden betrekking hebben. Deze herrubricering heeft geen invloed op het vermogen en het resultaat. Voor eventuele overige herrubriceringen van jaarrekeningposten zijn de vergelijkende cijfers, ten behoeve van de onderlinge vergelijkbaarheid, aangepast. Deze aanpassingen hebben geen invloed op het vermogen en het resultaat. Indien van toepassing zijn de jaarrekeningposten in de toelichting voorzien van de toevoeging ‘stelselwijziging’. Grondslagen voor balanswaardering en resultaatbepaling Schattingen en veronderstellingen De opstelling van de jaarrekening in overeen­­ stemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronder­ stellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de 27

herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden.

opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebatenen rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen.

Opname van een actief of een verplichting Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar het pensioenfonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld.

Vreemde valuta Activa en verplichtingen in vreemde valuta’s worden omgerekend naar euro’s tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit transacties in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum.

Baten worden in de rekening van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.

Algemeen De activa en passiva zijn, voor zover niet anders vermeld, gewaardeerd tegen nominale waarde.

Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Saldering van een actief en een verplichting Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met de gesaldeerd 28

Grondslagen voor balanswaardering

1 Beleggingen Algemeen In overeenstemming met de Pensioenwet worden beleggingen gewaardeerd tegen actuele waarde. Overlopende activa en passiva alsmede liquiditeiten vermogensbeheer worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Het verschil tussen marktwaarde en nominale waarde is bij deze activa en passiva in het algemeen gering. Participaties in beleggingsfondsen, die gespecialiseerd zijn in een bepaald soort beleggingen worden gerubriceerd en gewaardeerd volgens de grondslagen voor dat soort beleggingen. Bij gemengde beleggings­fondsen wordt aangesloten bij de hoofdcategorie, bepaald op basis van marktwaarde. Financiële instrumenten worden gebruikt ter afdekking van beleggingsrisico’s en het realiseren van het vastgelegde beleggingsbeleid. Met ingang van dit boekjaar zijn de derivatenposities opgenomen als een afzonderlijke beleggingscategorie. Derivaten die deel uitmaken van een beleggingsfonds zijn opgenomen in de beleggingscategorie waarin dit beleggingsfonds is gerubriceerd.

Zakelijke waarden Onroerende Zaken Onroerende Zaken worden gewaardeerd tegen marktwaarde. Voor directe belangen is dit de verkoopwaarde in verhuurde staat onder aftrek van kosten koper, waarbij ieder kwartaal 1/4 van de portefeuille en per einde jaar de gehele portefeuille extern wordt getaxeerd. Voor officieel genoteerde aandelen in onroerende zaken maatschappijen is dit de beurswaarde. Voor niet beursgenoteerde participaties en deelnemingen in onroerende zaken maatschappijen is dit de berekende intrinsieke waarde, die de actuele waarde van de onderliggende beleggingen representeert. Aandelen Aandelen, waaronder tevens converteerbare obligaties zijn begrepen, worden gewaardeerd tegen marktwaarde. Van ter beurze genoteerde aandelen is dit de beurswaarde. Voor niet ter beurze genoteerde participaties in aandelenfondsen is dit de berekende intrinsieke waarde, die de actuele waarde van de onderliggende beleggingen representeert. Vastrentende waarden Obligaties Obligaties worden gewaardeerd tegen marktwaarde. Van ter beurze genoteerde obligaties is dit de beurswaarde. Voor niet ter beurze genoteerde participaties in vastrentende waardenfondsen is dit de berekende intrinsieke waarde, die de actuele waarde van de onderliggende beleggingen representeert. Hypothecaire leningen Hypothecaire leningen worden gewaardeerd tegen marktwaarde. Voor participaties in hypothekenfondsen is dit de berekende intrinsieke waarde, die de actuele waarde van de onderliggende beleggingen representeert. Leningen op schuldbekentenis Leningen worden gewaardeerd tegen marktwaarde, zijnde de contante waarde van de met vervroegde aflossing aangepaste kasstromen, verdisconteerd tegen de rente op staatsobligaties met vergelijkbare looptijden inclusief eventuele opslagen, behorende bij het risicoprofiel van de leningen.

Deposito’s Deposito’s worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor deposito’s is het verschil tussen marktwaarde en nominale waarde in het algemeen gering. Derivaten Derivaten worden gewaardeerd tegen reële waarde, te weten de relevante marktnotering of, als die er niet is, de waarde die wordt bepaald met behulp van marktconforme en toetsbare waarderingsmodellen. Overige beleggingen Overige beleggingen worden gewaardeerd tegen marktwaarde. 2 Vorderingen en overlopende activa Alle vorderingen hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar. Voor zover noodzakelijk is een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. 3 Liquide middelen Onder de liquide middelen worden opgenomen die kasmiddelen en tegoeden op bankrekeningen die onmiddellijk dan wel op korte termijn opeisbaar zijn. De liquide middelen staan ter vrije beschikking van het fonds. 4 Reserves Algemene reserve De algemene reserve wordt jaarlijks vastgesteld als het verschil tussen de aanwezige middelen en de som van de voorziening pensioenverplichtingen, de voorziening langlevenrisico, de voorziening overgangsmaatregel en de solvabiliteitsreserve. Deze reserve dient ter opvang van mutaties in de solvabiliteitsreserve, voor financiering van indexaties en het dekken van andere algemene risico’s. Solvabiliteitsreserve Het jaarlijkse resultaat van het pensioenfonds wordt toegevoegd aan de solvabiliteitsreserve. De hoogte van de solvabiliteitsreserve is minimaal gelijk aan nul en maximaal gelijk aan de grens die in het Financieel Toetsingskader is gesteld voor het Vereist Vermogen. 29

Hierbij wordt uitgegaan van het bedrag boven de 100% dekkingsgraad. Indien de solvabiliteitsreserve haar maximum heeft bereikt, met andere woorden gelijk is aan het vereiste vermogen, zal het meerdere worden toegevoegd aan de algemene reserve. De benaming van het vergelijkende cijfer is dienovereenkomstig gewijzigd van reserve beleggingsrisico in solvabiliteitsreserve. Reserve algemene risico’s Deze reserve is ultimo boekjaar 2006 komen te vervallen.

•



•

5 Technische Voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen De belangrijkste kenmerken van de gevolgde methode om de Voorziening Pensioenverplichtingen (VPV) vast te stellen zijn: • De pensioenverplichtingen zijn berekend op het niveau van de op de balansdatum verworven tijdsevenredige pensioenaanspraken en ingegane pensioenen. De per 1 januari na de balansdatum toegekende verhogingen worden hierin verwerkt. De VPV is gelijk aan de contante waarde van de aldus vastgestelde pensioenverplichtingen. • De contante waarde van de toekomstige ten laste van het fonds komende reglementaire premies van de reeds arbeidsongeschikte deelnemers is in de VPV opgenomen en is berekend naar het niveau van de pensioengrondslagen per 1 januari na de balansdatum. • Voor de (tijdelijke) arbeidsongeschiktheids­ pensioenen is in de VPV opgenomen de som van de geboekte premies in het balansjaar en in het voorgaande balansjaar onder aftrek van de geldende kosten­opslag en opgerent naar de balansdatum, vermeerderd met de contante waarde van de (tijdelijke) arbeidsongeschiktheidspensioenen van de deelnemers met een WAO- respectievelijk WIAuitkering. De VPV wordt gebaseerd op naar het oordeel van het bestuur, gehoord de adviserend actuaris, voldoende veilige grondslagen. De berekening van de VPV wordt uitgevoerd op basis van de volgende actuariële grondslagen en veronderstellingen: • Rekenrente: De rekenrente wordt gelijkgesteld aan de door De Nederlandsche Bank gepubliceerde 30



•

•

•

•

rentetermijnstructuur (DNB RTS) geldend op de balansdatum. Sterfte: De sterftekansen worden ontleend aan de AG prognosetafel 2050 met één jaar resp. 0 jaar leeftijdsverlaging voor mannen resp. vrouwen. De sterftekansen voor kinderen zijn op nul gesteld. Gehuwdheidsfrequenties: Voor de geboortejaren 1935 en eerder wordt bij het bepalen van reserveringsfactoren voor het medeverzekerd nabestaandenpensioen de volgende gehuwdheidsfrequentie toegepast: - voor mannen bedraagt de gehuwdheidsfrequentie op 60-jarige leeftijd 90% en neemt daarna af met de sterftekans voor vrouwen. - voor vrouwen bedraagt de gehuwdheids­ frequentie op 65-jarige leeftijd 70% en neemt daarna af met de sterftekans voor mannen. Voor de overige geboortejaren wordt tot de pensioendatum geen gehuwdheidsfrequentie gehanteerd (bepaalde partnertarief). Op leeftijd 65 bedraagt de gehuwdheidsfrequentie 1 en neemt daarna af met de sterftekans van de partner. Leeftijdsverschil man/vrouw: Er is verondersteld dat de man drie jaar ouder is dan de medeverzekerd geachte vrouw en de vrouw drie jaar jonger is dan de medeverzekerd geachte man. Invaliderings- en revalideringskansen: Voor de verzekering van het (tijdelijk) arbeids­ ongeschikt­heids­pensioen zijn invaliderings- en revalideringskansen afgeleid uit gegevens van de uitvoering van de sociale zekerheid. Indien de jaarlijkse analyse van de resultaten hiertoe aanleiding geeft, zullen nieuwe revalideringskansen geschat worden. Kostenopslag: Met toekomstige uitvoeringskosten wordt rekening gehouden door een opslag van 2,0% op de netto VPV. Groepering: De VPV wordt per groep, per geslacht, per geboorte­jaar uitgerekend. De leeftijd van de (gewezen) deelnemer of gepensioneerde wordt daarbij gesteld op 1 juli van zijn geboortejaar.

Overige technische voorzieningen Voorziening langlevenrisico Tot 2007 werd jaarlijks ten laste van het resultaat een dusdanig bedrag gebracht, dat de voorziening langlevenrisico gelijk is aan de voorziening

pensioenverplichtingen vermenigvuldigd met 0,2% maal het aantal jaren sinds de laatste omrekening naar nieuwe overlevingstafels. Aan het eind van ‘jaar 1’ is de voorziening langlevenrisico derhalve gelijk aan 0,2% van de voorziening pensioenverplichtingen, aan het eind van ‘jaar 2’ 0,4%, enzovoort. In het jaar dat de voorziening pensioenverplichtingen wordt omgerekend naar nieuwe overlevingstafels, valt de voorziening langlevenrisico vrij. In 2007 wordt de voorziening omgerekend naar de AG prognosetafel 2050, waardoor in de voorziening rekening wordt gehouden met de sterftetrend. De voorziening langlevenrisico wordt derhalve vanaf 2007 op 0 gesteld. Voorziening overgangsmaatregel (Garantievoorziening) In het per 1 april 2001 gewijzigde pensioenreglement is een overgangsmaatregel opgenomen die garandeert dat deelnemers minimaal het pensioen zullen verkrijgen dat ze uit hoofde van de oude pensioenregeling verkregen hadden. De financiering van deze overgangsmaatregel geschiedt over een periode van 10 jaar. Jaarlijks wordt de contante waarde van de uit hoofde van deze overgangsmaatregel te verkrijgen pensioenen bepaald en wordt ten laste van het resultaat een evenredig deel van deze contante waarde aan deze technische voorziening toegevoegd. Benodigde toevoegingen aan de VPV als gevolg van de overgangsmaatregel worden aan de voorziening overgangsmaatregel onttrokken. Per 1 januari 2006 is deze overgangsmaatregel alleen nog van toepassing op deelnemers geboren tussen 1 april 1947 en 1 januari 1950. 6 Voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers Pensioensparen Pensioensparen is een verzekering van aanvullend pensioensparen voor levenslang ouderdomspensioen. Het opgebouwde kapitaal pensioensparen wordt gevormd door middel van het beschikbare premiestelsel. 7 Kortlopende schulden Alle schulden hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar.

Grondslag kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de directe methode. Grondslagen voor resultaatbepaling Algemeen Baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. 8 Premies risico pensioenfonds Hieronder zijn opgenomen de over het boekjaar in rekening gebrachte en te brengen premies en koopsommen. 10 Beleggingsresultaten Directe beleggingsopbrengsten De directe beleggingsopbrengsten hebben betrekking op opbrengsten uit beleggingsfondsen, intrest en dividenden onder aftrek van de aan de beleggingen toe te rekenen kosten, alsmede de huren verminderd met de exploitatiekosten. Indirecte beleggingsopbrengsten De indirecte beleggingsopbrengsten hebben betrekking op gerealiseerde en ongerealiseerde waardestijgingen of waardedalingen. Pensioenopbouw Onder pensioenopbouw is opgenomen de actuarieel berekende waarde van de diensttijdopbouw. Dit is het effect op de voorziening pensioenverplichtingen van de in het verslagjaar opgebouwde nominale rechten ouderdomspensioen en nabestaandenpensioen. Verder is hierin begrepen het effect van de individuele salarisontwikkeling. 14 Indexering en overige toeslagen De onder dit hoofd opgenomen toename van de voorziening betreft het effect van indexering en overige toeslagen op de voorziening. 15 Wijziging voorziening pensioenverplichtingen uit hoofde van waardeoverdrachten Onder dit hoofd zijn de actuariële inkomende en uitgaande waardeoverdrachten opgenomen.

31

16 Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingen De pensioenverplichtingen zijn opgerent met 4,066% (2006: 4,000%) Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitkeringen Verwachte toekomstige pensioenuitkeringen worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen. De onder dit hoofd opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de pensioenen van de verslagperiode. 17 Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskosten Toekomstige pensioenuitvoeringskosten (in het bijzonder excassokosten) worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen. De onder dit hoofd opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de kosten van de verslagperiode. 18 Wijziging marktrente Jaarlijks wordt per 31 december de marktwaarde van de technische voorzieningen herrekend door toepassing van de actuele rentetermijnstructuur. Het effect van de verandering van de rentetermijnstructuur wordt verantwoord onder het hoofd wijziging marktrente. 19 Overige wijzigingen in de voorziening pensioenverplichtingen De onder dit hoofd opgenomen mutaties van de voorziening hebben betrekking op de kanssystemen. 22 Saldo overdrachten van rechten Hieronder zijn opgenomen de aan het verslagjaar toe te rekenen overdrachtswaarde van de overgenomen respectievelijk overgedragen pensioenaanspraken.

32

23 Wijziging overige technische voorzieningen Deze zijn berekend op basis van de voor de balansposten gehanteerde grondslagen. 24 Wijziging voorziening voor risico deelnemers Deze zijn berekend op basis van de voor de balansposten gehanteerde grondslagen. 25 Herverzekering Het fonds kent drie soorten herverzekering. De herverzekeringen gelden alleen voor de aanvullende verzekeringen. De risico’s zijn in herverzekering gegeven bij de Algemene Levensherverzekering Maatschappij N.V. te Amsterdam. 1. Herverzekering van overlijdensrisico op risicobasis De resultatendeling is gebaseerd op winstdeling in Poolverband. De herverzekeraar vergoedt jaarlijks een aandeel van 80% in de sterftewinst behaald over het totale resultaat van de fondsen waarvoor deze winstdelingsregeling geldt. 2. Herverzekering van aanvullend arbeids­ongeschikt­ heids­pensioen. De resultatendeling is gebaseerd op winstdeling in Poolverband. Deze winstdeling is schadequote afhankelijk, waarbij een minimale jaarpremie in Poolverband van € 150.000,- geldt. 3. Herverzekering van anw-verzekering Het overlijdensrisico is volledig herverzekerd in de vorm van eenjarige risicoverzekeringen van kapitaal bij overlijden. De verzekeringen kunnen individueel door de werknemer of collectief via de werkgever worden afgesloten. De premiebetaling wordt via het fonds verricht. Overige kosten en opbrengsten Deze zijn opgenomen voor de aan het boekjaar toe te rekenen bedragen.

6.5 Toelichting op de balans per 31 december 2007 (in eenheden van duizend euro) 1. BELEGGINGEN











verschillen

Verkopen en

aflossingen

31 december

615.208 2.227.203 2.842.411

68.879 676.766 745.645

(17.755) (14.816) (32.571)

(58.902) (658.735) (717.637)

607.430 2.230.418 2.837.848

Overige beleggingen



2.143.805 467.166 2.593 9.026 2.622.590 142.025 495.754

456.629 50.470 - - 507.099 589.446 1.751.527

(101.553) (8.287) (74) - (109.914) 159.735 (3.368)

(481.586) (22.000) (2.519) (9.026) (515.131) (437.750) (1.648.948)

2.017.295 487.349 2.504.644 453.456 594.965





6.102.780

3.593.717

13.882

(3.319.466)

6.390.913

Aandelen

Vastrentende waarden Obligaties

Hypothecaire leningen

Leningen op schuldbekentenis Deposito’s

Derivaten

1 januari



investeringen

Voor- en

en verstrekking

Onroerende zaken

Stand per

Aankopen,

nadelige

Zakelijke waarden



Stand per

In de beleggingen voor risico pensioenfonds is voor een bedrag ad 3.216 (vorig boekjaar 2.675) aan beleggingen voor risico deelnemers opgenomen.



2007

2006

Zakelijke waarden Onroerende zaken Directe beleggingen

Indirecte beleggingen

Niet officieel genoteerde aandelen

Participaties onroerende zakenfondsen

Kortlopende vorderingen inzake onroerende zaken Kortlopende schulden inzake onroerende zaken Liquide middelen inzake onroerende zaken



196.828



204.925

112.013 283.832

395.845 5.952 (1.477) 10.282

144.690 264.492

409.182 4.438 (18.455) 15.118



607.430



615.208

33



2007

2006

Aandelen Directe beleggingen



111



111

- 2.230.137

2.230.137 170

137.381 2.088.052

2.225.433 1.659



2.230.418



2.227.203



2.837.848



2.842.411



2.017.295



2.143.805

Liquide middelen inzake hypothecaire leningen



470.656 16.615 (15) 93



454.818 12.390 (64) 22





487.349



467.166

Leningen op schuldbekentenis



-



2.593

Deposito’s



-



9.026

Totaal vastrentende waarden



2.504.644



2.622.590



453.456



142.025

581.547 15.418 3.000 (5.000)

594.965

253.419 242.335

495.754



6.390.913



6.102.780

Officieel genoteerde aandelen Indirecte beleggingen

Participaties in aandelenfondsen

Niet-officieel genoteerde aandelen

Kortlopende vorderingen inzake aandelen Per balansdatum zijn effecten uitgeleend met een waarde van 619.926 (vorig jaar: 133.282). Hiervoor wordt een

vergoeding ontvangen. Per balansdatum zijn de uitgeleende effecten volledig gedekt door ontvangen zekerheden Totaal zakelijke waarden

Vastrentende waarden Obligaties

Indirecte beleggingen

Participaties in obligatiefondsen

Hypothecaire leningen Indirecte beleggingen

Participaties in hypotheekfondsen

Kortlopende vorderingen inzake hypothecaire leningen Kortlopende schulden inzake hypothecaire leningen

Deposito’s

Derivaten

Overige derivaten

Overige beleggingen Overige beleggingen

Liquiditeiten vermogensbeheer

Kortlopende vorderingen inzake overige beleggingen Kortlopende schulden inzake overige beleggingen

Totaal beleggingen

34



2007

2006

2. VORDERINGEN EN OVERLOPENDE ACTIVA Premies

Aan het eind van het boekjaar vastgestelde nog te





88.337 (13.407) 74.930



47.650 (15.919) 31.731

Te vorderen wegens te laag vastgestelde voorschotten



67.370



33.609





142.300



65.340

1.137 3.870 398

5.405

518 1.542 89

2.149

1 335

336

3 21

24

- -

-

71 43

114



5.741



2.287

Rekening courant Staalbankiers

Rekening courant Bestuursbureau



33.901 167



6.150 448





34.068



6.598

ontvangen premies

Voorziening tegen verlies op premievorderingen In volgend boekjaar is nader vastgesteld over:

Overige vorderingen

Hieronder zijn opgenomen inzake: Pensioenen

Uitkeringen

Waardeoverdrachten

Uit hoofde van herverzekeringen

Kosten

Administratiekosten Overige kosten

Diversen

Inventaris Overige

Totaal van de overige vorderingen

3. LIQUIDE MIDDELEN

35

PASSIVA

2007

2006

4. RESERVES Algemene reserve

262.774 10.087

143.828 272.861

143.828

143.828



416.689



143.828

Stand per 1 januari

Mutatie: saldo boekjaar



1.027.981 343.953



685.573 342.408

Stand per 31 december



1.371.934



1.027.981

Stand per 1 januari

Resultaatsverdeling



150.704 (150.704)



153.778 (3.074)

Stand per 31 december



-



150.704

Stand per 1 januari

Mutatie: saldo boekjaar

Stelselwijziging sterftetrend/marktrente

Stand per 31 december

Solvabiliteitsreserve

Reserve algemene risico’s

-

Het minimaal vereist vermogen bedraagt per 31 december 2007: 4.950.276, het vereist vermogen bedraagt per 31 december 2007: 6.086.483.

De dekkingsgraad van het pensioenfonds bedraagt per 31 december 2007: 137,9% (2006:128,9%)

De vermogenspositie van het pensioenfonds kan gekarakteriseerd worden als toereikende solvabiliteit. Voor de berekening van het vereiste vermogen

wordt gebruik gemaakt van een standaard model.

5. TECHNISCHE VOORZIENINGEN Pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds

Stelselwijziging sterftetrend



4.677.337 322.777 115.638 193.831 (105.346) (2.523) (514.378) 12.873 (1.191) (282.261) 272.174



4.487.605 333.472 33.145 175.890 (95.363) (14.771) (195.042) (33.641) (13.958) -

Stand per 31 december



4.688.931



4.677.337

Stand per 1 januari

Toevoeging pensioenopbouw

Toevoeging indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging

Onttrekking voor uitkeringen

Onttrekking voor pensioenuitvoeringskosten Wijziging marktrente Overige wijzigingen

Waardeoverdrachten

Stelselwijziging marktrente

In deze voorziening is begrepen een voorziening invaliditeitspensioen ad 182.039 (vorig boekjaar 176.376). Hieronder is een uitsplitsing van de opbouw van de voorziening voor risico pensioenfonds naar aantal en omvang op basis van de soort deelnemer.







Aantal

€

Aantal

€

Actieve deelnemers

Pensioengerechtigden Gewezen deelnemers





165.353 42.916 381.692

2.496.555 1.211.892 980.484

155.655 40.191 370.321

2.562.063 979.621 1.135.653

Totaal





589.961

4.688.931

566.167

4.677.337

36

Spaarfonds gemoedsbezwaren

2007

2006

Storting bijdragen Intrestvergoeding



548 103 40



449 76 23

Stand per 31 december



691



548

Stand per 1 januari

Toevoeging voorziening



37.419 (37.419)



26.926 10.493

Stand per 31 december



-



37.419

Stand per 1 januari

Vermindering voorziening



12 (12)



72 (60)

Stand per 31 december



-



12

Mutatie voorziening

Mutatie toegekende garantieaanspraken



25.170 21.242 (21.485)



29.550 18.663 (23.043)

Stand per 31 december



24.927



25.170

Inleg en stortingen

Beleggingsresultaten



2.675 445 96



2.298 39 338

Stand per 31 december



3.216



2.675

Stand per 1 januari

Overige technische voorzieningen Voorziening langleven risico

Afvloeiingsregeling

Garantievoorziening Stand per 1 januari

6. VOORZIENING PENSIOENVERPLICHTINGEN VOOR RISICO DEELNEMERS Voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers Stand per 1 januari

37



2007

2006

7. KORTLOPENDE SCHULDEN Rekening-courant derden



30.157



42.524

28.252 2.397

30.649

28.609 16

28.625

142 1.327 77 2.217

3.763

130 29.258 90 2.059

31.537

199 - 727

926

103 7.425 751

8.279

Crediteuren



1.139



366

Totaal van de overige schulden



66.634



111.331

Rekening courant gelieerde fondsen

Dit betreft nog af te dragen u.h.v. geïntegreerde premie-inning

Te verrekenen premies

Vastgestelde nog te verrekenen premies

Verschuldigd wegens te hoog vastgestelde premies

Pensioenen

Uit hoofde van herverzekeringen Waardeoverdrachten Uitkeringen

Belastingen en sociale lasten

Kosten

Advies- en controlekosten Beleggingskosten Overige

Diversen

38

6.5.1 Risicobeheer en derivaten RISICOBEHEER EN DERIVATEN In het jaarverslag is ingegaan op de risico’s die het pensioenfonds loopt en op het beleid dat wordt gevoerd om deze risico’s te beperken. Onderstaand treft u kwantitatieve risicoinformatie aan. Deze gegevens zijn bepaald op basis van het doorkijk principe. Waar dit niet het geval is, wordt het aangegeven. Solvabiliteitsrisico Het fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico’s. De belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioentoezeggingen. Voor het realiseren van deze doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. Het belangrijkste risico voor het fonds betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het fonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van algemeen geldende normen als ook naar de specifieke normen welke door de toezichthouder worden opgelegd. Indien de solvabiliteit van het fonds zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het fonds de premie voor de onderneming en deelnemers moet verhogen en het risico dat er geen ruimte beschikbaar is voor een eventuele indexatie van opgebouwde pensioenrechten. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het fonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen. Het surplus/tekort op FTK-grondslagen is als volgt:



31 dec. 2007 R

Technische voorzieningen volgens jaarrekening





4.714.549 4.714.549





747.133 809.708 60.876 75.527 238.635 1.371.934

Vereist vermogen (art. 132 Pensioenwet)

Aanwezig vermogen (Totaal activa – schulden)





6.086.483 6.503.172

Surplus





416.689

Aanpassingen

Voorziening pensioenverplichtingen (FTK-waardering) Buffers:

S1 Renterisico

S2 Risico zakelijke waarden S3 Valutarisico

S4 Grondstoffenrisico S5 Kredietrisico

S6 Verzekeringstechnisch risico Totaal S (vereiste buffers)

Bij de berekening van de buffers past het pensioenfonds de standaardmethode toe. Voor de samenstelling van de beleggingen wordt uitgegaan van de feitelijke asset mix in de evenwichtssituatie. Marktrisico Marktrisico omvat de mogelijkheden voor winst of verlies en omvat het prijs(koers)risico, valutarisico en het renterisico. De strategie van het fonds met betrekking tot het beleggingsrisico wordt bepaald door de beleggingsdoelstellingen zoals vastgelegd in ABTN.

39

Het marktrisico wordt op dagelijkse basis beheerst door vermogensbeheerders in overeenstemming met de aanwezige beleidskaders en richtlijnen. De overall-marktposities worden periodiek gerapporteerd aan het bestuur. In de onderstaande tabel wordt de verdeling van de beleggingen (exclusief onroerende zaken) naar sector weergegeven:



2007 R

Overheidsinstellingen

Andere instellingen



835.648 1.676.550 905.590 1.136.855 1.228.840





5.783.483

Financiële instellingen

Handel- en industriële bedrijven Service instellingen

De verdeling van de beleggingen (inclusief onroerende zaken) naar regio is weergegeven in onderstaande tabel:



2007 R

Mature markets

Overige



5.771.220 216.807 309.705 93.181





6.390.913

BRIC-landen

Andere emerging markets

Prijsrisico Prijsrisico is het risico van waardewijzigingen door de ontwikkeling van marktprijzen, die wordt veroorzaakt door factoren gerelateerd aan een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Omdat alle beleggingen worden gewaardeerd tegen reële waarde waarbij waardewijzigingen onmiddellijk in het saldo van baten en lasten worden verwerkt, zijn alle wijzigingen in marktomstandigheden direct zichtbaar in het beleggingsresultaat. Het prijsrisico kan worden gemitigeerd door diversificatie. In aanvulling hierop kan het prijsrisico worden gehedged door het gebruik van afgeleide financiële instrumenten (derivaten), zoals opties en futures. De segmentatie van onroerende zaken naar sectoren is als volgt:

31 december 2007 R

%



42.113 56.597

6,9 9,3

Woningen

Participaties in vastgoedmaatschappijen



112.875 395.845

18,6 65,2





607.430

100

Kantoren Winkels

Overige bedrijfsgebouwen

40

Valutarisico Het valutarisico wordt in onderstaande tabel weergegeven. De valutapositie voor en na afdekking door valutaderivaten is als volgt weer te geven:



Voor R



2007 Valuta- derivaten R

EUR

Overige



2.869.186 410.216 250.600 2.426.423 434.488



2.296.151 (459.830) (246.204) (1.638.945) 48.828



5.165.337 (49.614) 4.396 787.478 483.316





6.390.913



-



6.390.913

GBP JPY

USD

Nettopositie (na) R

Renterisico Het renterisico is het risico dat de waarden van de portefeuille vastrentende waarden en de pensioenverplichtingen verandert als gevolg van ongunstige veranderingen in de marktrente. De rentegevoeligheid kan worden gemeten door middel van de duration. De duration is de (met de contante waarde van de kasstromen) gewogen gemiddelde resterende looptijd in jaren.

Balanswaarde R

31 december 2007

Duration van de vastrentende waarden





Duration van de (nominale) pensioenverplichtingen

2.504.644 4.688.931

8,0 18,8

Op balansdatum is de duration van de beleggingen aanzienlijk korter dan de duration van de verplichtingen. Er is derhalve sprake van een zogenaamde “duration-mismatch”. Dit betekent dat bij een rentestijging de waarde van beleggingen minder snel daalt dan de waarde van de verplichtingen (bij toepassing van de actuele marktrentestructuur) daalt, de dekkingsgraad zal stijgen. Bij een rentedaling zal de waarde van de beleggingen minder snel stijgen dan de waarde van de verplichtingen, waardoor de dekkingsgraad daalt. De samenstelling van de vastrentende waarden naar looptijd is als volgt:





31 december 2007 R

%

Resterende looptijd 1 - 5 jaar Resterende looptijd > 5 jaar



192.516 562.252 1.749.876

7,7 22,4 69,9





2.504.644

100

Resterende looptijd < 1 jaar

Kredietrisico Kredietrisico is het risico van financiële verliezen voor het fonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan partijen die obligatieleningen uitgeven, banken waar deposito’s worden geplaatst, marktpartijen waarmee Over The Counter (OTC)-derivatenposities worden aangegaan en aan bijvoorbeeld herverzekeraars. 41

Een voor beleggingsactiviteiten specifiek onderdeel van kredietrisico is het settlementrisico. Dit heeft betrekking op het risico dat partijen waarmee het fonds transacties is aangegaan niet meer in staat zijn hun tegenprestatie te verrichten waardoor het fonds financiële verliezen lijdt. Beheersing vindt plaats door het stellen van limieten aan tegenpartijen op totaalniveau, dat wil zeggen met inachtneming van alle posities die een tegenpartij heeft jegens het fonds; het vragen van extra zekerheden zoals onderpand en dergelijke bij hypothecaire geldleningen en het uitlenen van effecten; het hanteren van prudente verstrekkingsnormen bij hypothecaire geldleningen. Ter afdekking van het settlementrisico wordt door het fonds enkel belegd in markten waar een voldoende betrouwbaar clearing- en settlementsysteem functioneert. Voordat in nieuwe markten wordt belegd, wordt eerst onderzoek gedaan naar de waarborgen op dit gebied. Met betrekking tot niet-beursgenoteerde beleggingen, met name OTC-derivaten, wordt door het fonds enkel gewerkt met tegenpartijen waarmee ISDA/CSA-overeenkomsten zijn afgesloten zodat posities van het fonds adequaat worden afgedekt door onderpand. Ten aanzien van de kredietwaardigheid van de debiteuren van de vastrentende portefeuille kan het volgende overzicht worden gegeven:



2007 R

%

Staat

Geen rating



1.054.817 49.655 120.890 238.520 246.478 104.599 113.297 576.388

42,1 2,0 4,8 9,5 9,9 4,2 4,5 23,0





2.504.644

100

AAA AA A

BBB BB B

Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Waar de overige risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (solvabiliteit), gaat het hierbij om de kortere termijn. Dit risico kan worden beheest door in het strategische en tactische beleggingsbeleid voldoende ruimte aan te houden voor de liquiditeitsposities. Er moet eveneens rekening worden gehouden met de directe beleggingsopbrengsten en andere inkomsten zoals premies. Inzake het liquiditeitsrisico kan het volgende worden gemeld: Ultimo 2007 zijn er voldoende obligaties, die onmiddellijk zonder waardeverlies te gelde kunnen worden gemaakt om eventuele onvoorziene uitstroom van geldmiddelen te financieren. Verzekeringtechnische risico’s (actuariële risico’s) De belangrijkste actuariële risico’s zijn de risico’s van langleven, overlijden (kortleven) en arbeidsongeschiktheid. Langlevenrisico is het risico dat deelnemers langer blijven leven dan gemiddeld verondersteld wordt bij de bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen. Als gevolg hiervan volstaat de opbouw van het pensioenvermogen niet voor de uitkering van de pensioenverplichting. Door toepassing van AG prognosetafel 2050 met adequate correcties voor ervaringssterfte is het langlevenrisico nagenoeg geheel verdisconteerd in de waardering van de pensioenverplichtingen.

42

Het overlijdensrisico betekent dat het fonds in geval van overlijden mogelijk een nabestaandenpensioen moet toekennen waarvoor door het fonds geen voorzieningen zijn getroffen. Dit risico kan worden uitgedrukt in risicokapitalen. Het arbeidsongeschiktheidsrisico betreft het risico dat het fonds voorzieningen moet treffen voor premievrijstelling bij invaliditeit en het toekennen van een arbeidsongeschiktheidspensioen (“schadereserve”). Voor dit risico wordt jaarlijks een risicopremie in rekening gebracht. Het verschil tussen de risicopremie en de werkelijke kosten wordt verwerkt via het resultaat. De actuariële uitgangspunten voor de risicopremie worden periodiek herzien. Indexatierisico (actuariële risico’s) Het bestuur van het fonds heeft de ambitie om het pensioen te indexeren. De mate waarin dit kan worden gerealiseerd is afhankelijk van de ontwikkelingen in de rente, rendement, looninflatie en demografie. Uitdrukkelijk wordt opgemerkt dat de indexatietoezegging voorwaardelijk is. De verhoging is afhankelijk van de (verwachte) financiële positie van het pensioenfonds. Bij het verlenen van verhogingen houdt het bestuur rekening met het aanwezige weerstandsvermogen alsmede met het premiebeleid. De verhogingen worden gefinancierd uit het rendement op de beleggingen van het fonds dat uitgaat boven de actuarieel benodigde intrest en uit de liggende reserves van het fonds. Concentratierisico Grote posten zijn aan te duiden als een vorm van concentratierisico. Om te bepalen welke posten hieronder vallen moeten per beleggingscategorie alle instrumenten met dezelfde debiteur worden gesommeerd. Als grote post wordt aangemerkt elke post die meer dan 2% van het balanstotaal uitmaakt. Dit betreft per 31 december 2007 de volgende posten: Vastrentende waarden CF GMO Alpha (offshore) LP

Overige beleggingen

Goldman Sachs Market Independent Fund



2007 R



285.598



132.625

In het algemeen geldt dat concentratierisico kan optreden als een adequate spreiding van activa en passiva ontbreekt. Concentratierisico’s kunnen optreden bij een concentratie van de portefeuille in regio’s, economische sectoren of tegenpartijen. Een portefeuille van leningen die sterk sectorgebonden is, kan door deze sectorconcentratie een verhoogd risico lopen. Indien aandelen in dezelfde sector worden aangehouden is sprake van een cumulatief concentratierisico. Overige niet-financiële risico’s Operationeel risico Operationeel risico is het risico van een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Dergelijke risico’s worden door het fonds beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op gebieden zoals interne organisatie, procedures, processen en controles, kwaliteit geautomatiseerde systemen, enzovoorts. Deze kwaliteitseisen worden periodiek getoetst door het bestuur.

43

Systeemrisico Systeemrisico betreft het risico dat het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, waardoor beleggingen van het fonds niet langer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde kunnen verliezen. Net als voor andere marktpartijen, is dit risico voor het fonds niet beheersbaar. Specifieke financiële instrumenten (derivaten) Voor de uitvoering van het beleggingsbeleid wordt tevens gebruikgemaakt van financiële derivaten. Als hoofdregel geldt, dat derivaten uitsluitend worden gebruikt voor zover dit passend is binnen het algemene beleggingsbeleid. De portefeuillestructuur en het risicoprofiel, berekend inclusief de economische effecten van derivaten, dienen zich binnen de door het bestuur vastgestelde grenzen (limieten) te bevinden. Het fonds gebruikt derivaten hoofdzakelijk om de hiervoor vermelde vormen van marktrisico zo veel mogelijk af te dekken. Een van de belangrijkste risico’s bij derivaten is het kredietrisico. Dit is het risico dat tegenpartijen niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. Dit risico wordt beperkt door alleen transacties aan te gaan met te goeder naam en faam bekend staande partijen. Bovendien geldt dat zoveel mogelijk wordt gewerkt met onderpand. Gebruik kan worden gemaakt van onder meer de volgende instrumenten: • Futures: dit zijn standaard beursgenoteerde instrumenten waarmee snel posities kunnen worden gewijzigd. Futures worden gebruikt voor het tactische beleggingsbeleid. Tactisch beleggingsbeleid is slechts zeer beperkt mogelijk binnen de grenzen van het strategische beleggingsbeleid. • Putopties op aandelen: dit betreft al dan niet beursgenoteerde opties waarmee het fonds het neerwaartse koersrisico van de aandelenportefeuille kan beperken. Voor deze opties wordt bij de verwerving een premie betaald die onder meer afhankelijk is van het actuele koersniveau van de onderliggende index, de looptijd van de opties en de uitoefenprijs van de opties. • Valutatermijncontracten: dit zijn met individuele banken afgesloten contracten waarbij de verplichting wordt aangegaan tot het verkopen van een valuta en de aankoop van een andere valuta, tegen een vooraf vastgestelde prijs en op een vooraf vastgestelde datum. Door middel van valutatermijncontracten worden valutarisico’s afgedekt. • Swaps: dit betreft met individuele banken afgesloten contracten waarbij de verplichting wordt aangegaan tot het uitwisselen van rentebetalingen over een nominale hoofdsom. Door middel van swaps kan het fonds de rentegevoeligheid van de portefeuille beïnvloeden. De posities op balansdatum zijn als volgt te specificeren:

31 december 2007

Valutatermijncontracten

Banksaldi tbv het aanhouden van future posities



14.999 438.457





453.456

6.5.2 Niet in de balans opgenomen verplichtingen Niet in de balans opgenomen verplichtingen Uit hoofde van toekomstige beleggingen in vastgoedfondsen staan er ultimo 2007 voor € 83 miljoen stortingsverplichtingen uit. Het fonds heeft kantoorruimte gehuurd voor de huisvesting van het bestuursbureau. Dit contract loopt af in 2010.

44

TOELICHTING OP DE REKENING VAN BATEN EN LASTEN OVER HET BOEKJAAR 2007 (in eenheden van duizend euro) BATEN

De omzet zijnde de premies en de directe beleggingsopbrengsten bedraagt 572.649 (vorig boekjaar 491.937). 8. Premies risico pensioenfonds



Werkgevers-

Werknemers-

gedeelte

2007



2006





307.424 2.700 193 1.881 312.198

153.667 959 15.331 1.866 171.823

461.091 3.659 15.524 3.747 484.021



401.918 5.653 2.122 3.283 412.976

Koopsommen







(2.274)



70









481.747



413.046



Periodieke premies

- verplichte verzekering

- voortgezette verzekering - invaliditeitspensioen

- vrijwillige verzekering



gedeelte

De kostendekkende premie over het boekjaar bedraagt 520.604 en de feitelijke premie over het boekjaar bedraagt 481.747. De aan het boekjaar toe te rekenen feitelijke premie is als bate verantwoord. De samenstelling van de kostendekkende premie is als volgt: actuarieel benodigd 402.535, opslag in stand houden vereist vermogen 104.257, opslag voor uitvoeringskosten 13.812 en actuarieel benodigd ten behoeve van toeslagverlening 0.

2007

9. Premies risico deelnemers



Premies pensioensparen

2006

445



39

10. Beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds 2007









Directe

Kosten van

opbrengsten

opbrengsten

vermogens-

beheer

Totaal

Overig



44.782 38.003 - 5.451 2.666

(32.571) (109.914) 159.735 (3.368) -

(14.679) (6.968) - (2.330) -

(2.468) (78.879) 159.735 (247) 2.666





90.902

13.882

(23.977)

80.807

Zakelijke waarden

Derivaten

Overige beleggingen

beleggings-

Indirecte

beleggings-

Vastrentende waarden



Beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds 2006









Directe

Kosten van

opbrengsten

opbrengsten

vermogens-

beheer

Totaal

Kosten van vermogensbeheer



43.876 34.436 - 1.116 (537) -

261.239 (54.719) 23.409 97.417 - -

- - - - - (11.823)

305.115 (20.283) 23.409 98.533 (537) (11.823)





78.891

327.346

(11.823)

394.414

Zakelijke waarden

Derivaten

Overige beleggingen Overig

beleggings-

Indirecte

beleggings-

Vastrentende waarden



45

6.6 Toelichting op de staat van baten en lasten Zakelijke waarden

2007

2006

Vastgoedbeleggingen Aandelen



2.182 (4.650)



97.631 207.484





(2.468)



305.115

Deposito’s



(93.070) 14.243 (52) -



(25.553) 3.325 144 1.801





(78.879)



(20.283)



159.735



23.409



(247)



98.533

Overige opbrengsten

Opbrengst liquide middelen



452 2.214



(537)





2.666



(537)

Totaal beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds



80.807



394.414



931



661



-



4

Resultaat voorziening tegen verlies op premievorderingen Overige



103 - 124



76 1.748 39





227



1.863

Vastrentende waarden Obligaties

Hypothecaire leningen

Leningen op schuldbekentenis

Derivaten

Derivaten Overige beleggingen

Overige beleggingen Overig

11. Uitkeringen uit hoofde van herverzekering Uitkeringen uit hoofde van herverzekering

12. Resultaatdeling uit hoofde van herverzekering Winstaandeel uit hoofde van herverzekering

13. Andere baten

Bijdragen spaarfonds voor gemoedsbezwaarden

46

LASTEN 14. Indexering en overige toeslagen

2007

2006

Indexatie pensioengerechtigden Indexatie gewezen deelnemers



51.210 25.705 38.723



17.131 8.236 7.778





115.638



33.145

Inkomende waardeoverdrachten actuarieel Uitgaande waardeoverdrachten actuarieel



19.592 (20.783)



17.411 (31.369)





(1.191)



(13.958)



193.831



175.890



(2.523)



(14.771)



(514.378)



(195.042)

Resultaat op arbeidsongeschiktheid Resultaat op mutaties



(12.257) (9.585) 34.715



(7.776) (15.440) (10.425)





12.873



(33.641)



56.871 26.272 1.388 15.485



50.051 24.430 1.372 15.862

- premierestitutie

- eenmalige uitkeringen



2 5 6.740



51 7 4.591





106.763



96.364

Indexatie actieve deelnemers

5. Wijziging voorziening uit hoofde van waardeoverdrachten

16. Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingen

Intrest toevoeging voorziening pensioenverplichtingen tegen rekenrente 4,066% (vorig boekjaar 4,000%)

17. Onttrekking uit de voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskosten

Vrijval excassokosten voorziening voor pensioenverplichtingen

18. Wijziging marktrente

De voorziening pensioenverplichtingen wordt gewaardeerd op basis van de rentetermijnstructuur

19. Overige wijzigingen in de voorziening pensioenverplichtingen Resultaat op sterfte

20. Pensioenuitkeringen Ouderdomspensioen

Nabestaandenpensioen Wezenpensioen

Invaliditeitspensioen Andere uitkeringen: - wegens migratie

47



2007

2006

21. Pensioenuitvoeringskosten

Aandeel administratiekosten PVF Nederland nv

12.447 (109)

12.338

12.452 915

13.367

overige kosten



1.608 44 474 1.469 (70) - 472



1.906 58 488 989 (396) (762) 517





16.335



16.167

Inkomende waardeoverdrachten overdrachtsom individueel Uitgaande waardeoverdrachten overdrachtsom individueel



(20.486) 18.166



(18.439) 34.343





(2.320)



15.904

Garantievoorziening



143 (37.419) (12) (243)



99 10.493 (60) (4.380)





(37.531)



6.152



541



377

Premies herverzekering ANW

Premies herverzekering overlijdensrisico



1.808 71



1.813 75





1.879



1.888

Resultaat voorziening tegen verlies op premievorderingen Restitutie koopsommen



786 -



281





786



281

Boekjaar

Vorig boekjaar

Andere kosten:

advies- en controlekosten bestuurskosten DNB

kosten bestuursbureau * incassokosten

ontvangen creditering

De beloning aan bestuurders bedraagt 37 (vorig boekjaar 50). Het aantal personeelsleden in dienst van het bestuur

bedraagt 5 (vorig jaar 5). De beheersactiviteiten worden op basis van een uitvoeringsovereenkomst

verricht door personeel in dienst van pensioenuitvoerder dan wel vermogensbeheerder.

* Het in de kosten bestuursbureau opgenomen bedrag aan

salarissen, sociale lasten en pensioenpremies bedraagt 740 (vorig boekjaar 500): salarissen 572, sociale lasten 38, pensioenlasten 130.

22. Saldo overdracht van rechten

23. Wijziging overige technische voorzieningen Spaarfonds gemoedsbezwaren Voorziening langlevenrisico Afvloeiingsregeling

24. Wijziging voorziening voor risico deelnemers Wijziging voorziening voor risico deelnemers

25. Premies herverzekering

26. Andere lasten

48

7. Overige gegevens 7.1 Actuariële verklaring Opdracht Door Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Beroepsvervoer over de Weg te Amsterdam is aan Towers Perrin de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2007. Gegevens De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn ‘Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake van de controle van verantwoordingen van verzekeringsinstellingen’ heeft de accountant van het pensioenfonds mij geïnformeerd over de betrouwbaarheid en de volledigheid van de administratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming van belang zijn. Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. Als onderdeel daarvan: • heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld; en • heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds.

Oordeel De bevindingen van de accountant ten aanzien van de door het fonds verstrekte administratieve basisgegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt heb aanvaard. Met inachtneming van het navolgende ben ik van oordeel dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningregels en uitgangspunten, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum ten minste gelijk aan het wettelijk minimaal vereist eigen vermogen. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum ten minste gelijk aan het wettelijk vereist eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een toereikende solvabiliteit. De vermogenspositie van Stichting Bedrijfstak­ pensioenfonds voor het Beroepsvervoer over de Weg is naar mijn mening voldoende, mede gelet op de ruime mogelijkheden tot het realiseren van de beoogde toeslagen. Daarbij is bepalend de mate van waarschijnlijkheid dat het pensioenfonds zal kunnen voldoen aan de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, in aanmerking nemend het streven inzake toeslagen, zoals aan verzekerden meegedeeld en de in wet- en regelgeving opgenomen criteria. Amsterdam, 16 juni 2008

Drs. M.R. Nadels AAG verbonden aan Towers, Perrin, Forster & Crosby, Inc.

Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen zal kunnen nakomen. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel. 49

7.2 Accountantsverklaring Aan: Het bestuur van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Beroepsvervoer over de Weg Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2007 van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Beroepsvervoer over de Weg te Amsterdam bestaande uit de balans per 31 december 2007 en de rekening van baten en lasten over 2007 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als 50

gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de entiteit. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de entiteit heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Beroepsvervoer over de Weg per 31 december 2007 en van het resultaat over 2007 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amstelveen, 30 juni 2008

KPMG ACCOUNTANTS N.V. M.J. Vredenduin RA”

#OLOFON 4EKSTREDACTIE "ESTUURSBUREAU0ENSIOENFONDS6ERVOER 6ORMGEVING 'RA½SCH"EDRIJF0APYRUSBV $RUK 'RAVO/FFSET0URMEREND 5ITGAVE 3TICHTING"EDRIJFSTAKPENSIOENFONDSVOORHET "EROEPSVERVOEROVERDE7EG *UNI