VERANTWOORD beleggen
Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) is verantwoordelijk voor een goede financiële uitvoering van de pensioenregeling. Tegelijkertijd heeft het pensioenfonds een maatschappelijke verantwoordelijk heid. Verantwoord beleggen is al jaren een belangrijk uitgangspunt bij het bepalen van het beleggingsbeleid. Hierin gaat het om een goed én verantwoord rendement. Volgens de VBDO (Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling) was PFZW in 2013 voor de zevende keer op rij het best presterende pensioenfonds op het gebied van verantwoord beleggen.
Nemen van verantwoorde beleggingsbeslissingen
Voor het pensioenfonds betekent verantwoord beleggen het bewust rekening houden met de invloed van milieu, sociale factoren en goed ondernemingsbestuur in alle beleggingsactiviteiten. Voor PFZW houdt dit in: • het nemen van verantwoorde beleggingsbeslissingen • het beleggen in maatschappelijk verantwoorde projecten • het stimuleren van maatschappelijk verantwoord gedrag
ESG-index beleggen
Hierbij hanteert PFZW de volgende aandachtsgebieden: • Klimaatverandering, uitstoot en vervuiling • Waterschaarste • Gezondheidszorg • Voedselzekerheid • Een stabiel financieel stelsel dat in dienst staat van de reële economie • Goed ondernemingsbestuur • Waarborgen van de mensenrechten In 2013 heeft PFZW gewerkt aan het vormen van een nieuw beleg gingskader. In dit beleggingskader heeft PFZW gekozen om duur zaamheid nadrukkelijk hierin op te nemen. PFZW ziet verantwoord beleggen als de manier om aan duurzaamheid invulling te geven. In 2014 publiceert PFZW haar vernieuwde Beleid Verantwoord Beleggen, met hierin de overtuigingen, visie, aandachtsgebieden en de uitgangspunten voor de uitvoering, op de website van PFZW.
2
Pensioenfonds Zorg en Welzijn
Klimaatverandering, waterschaarste en veiligheid op de werkvloer zijn voorbeelden van factoren die een risico voor het beleggings rendement kunnen vormen. Deze factoren meewegen in onze beleg gingsbeslissingen is een onderdeel van goed risicomanagement. Dit kan leiden tot een positieve bijdrage aan het beleggingsrendement, maar ook tot een verbetering van de duurzaamheidsprestaties van de beleggingen.
Voor de beleggingen in aandelen maken we gebruik van de ‘ESGindex’. ESG staat voor Environment, Social en Governance en heeft betrekking op factoren op het gebied van milieu, sociale omstandig heden en goed ondernemingsbestuur. De ESG-index is voor PFZW ontwikkeld en selecteert de top 90%-ondernemingen uit de FTSE All World Index op basis van een brede set ESG-indicatoren. Scoort een bedrijf relatief slecht als het gaat om milieu, sociale omstandigheden of goed ondernemingsbestuur? Dan wordt dat bedrijf niet in de ESG-index opgenomen. De ESG-index zorgt voor meer inzicht in de bestaande beleggingen en helpt de dialoog met ondernemingen gerichter te voeren. In 2013 is de ESG-index voor het eerst geïmplementeerd.
Uitsluiten van ondernemingen en staatsobligaties Sinds 1985 hanteert PFZW criteria waardoor in bepaalde onder nemingen niet wordt belegd. Bijvoorbeeld ondernemingen die controversiële wapens maken. Dit zijn massavernietigingswapens, zoals nucleaire wapens, clusterbommen en landmijnen. Ook als ondernemingen mensenrechten schenden en hun gedrag niet veranderen nadat wij dialoog hierover hebben gevoerd, worden ze uitgesloten. Staatsobligaties van landen waarop een sanctie van de Verenigde Naties of de Europese Unie rust, zijn ook uitgesloten. Het gaat hier bij met name om mensenrechtenvraagstukken en wapens. Per eind 2013 waren 124 ondernemingen uitgesloten: 33 op het wapen criterium, 13 op het mensenrechtencriterium en 78 tabaksprodu
centen. PFZW sluit ook staatsobligaties uit van de volgende landen: Soedan, Zuid-Soedan, Somalië, Myanmar (Birma), Iran, Eritrea, Ivoorkust, Libië, Syrië, Zimbabwe, Wit-Rusland en Noord-Korea. Tabaksproducenten staan per 1 juli 2013 ook op de uitsluitingen lijst van beleggingen. Bij de productie van tabak zijn er problemen zoals slechte arbeidsomstandigheden en kinderarbeid. Daarnaast hebben we bezwaren tegen de marketing en verkoop van tabakspro ducten gericht op jongeren. Na gesprekken met ondernemingen uit de tabakssector hebben zij onze zorgen niet weg kunnen nemen. De problemen zijn kenmerkend voor deze sector en in combinatie met de lastige relatie van het product tabak met de sector zorg en wel zijn hebben we besloten om niet in tabaksproducenten te beleggen. Ook het Amerikaanse supermarktconcern Walmart is in 2013 toegevoegd aan de uitsluitingenlijst. Het beleid dat Walmart in de VS voert, beperkt de mogelijkheden voor werknemers om zich te organiseren in vakbonden. Dit is in niet alleen in strijd met inter nationale (ILO) arbeidsrichtlijnen, maar ook met de codes die Walmart heeft opgesteld voor haar eigen toeleveranciers. De onder neming stond onvoldoende open voor dialoog en heeft haar beleid niet aangepast.
In 2013 besloten we niet langer te beleggen in een vijftal Israëlisch banken, te weten Bank Hapoalim, Bank Leumi, First International Bank of Israel, Israel Discount Bank en Mizrahi Tefahot Bank. We voerden al een aantal jaar een dialoog met deze banken. Aanleiding hiertoe was de betrokkenheid van de banken bij de financiering van de uitbreiding van Israëlische nederzettingen in de Palestijnse gebieden. We hadden hier zorgen over, omdat de nederzettingen in de Palestijnse gebieden worden gezien als volken rechtelijk onrechtmatig. Ook vormen zij volgens internationale waar nemers een belangrijk obstakel voor een vreedzame (tweestaten-) oplossing van het Israëlisch-Palestijnse conflict. Het Internationaal Gerechtshof heeft in 2004 in een Advisory Opinion vastgesteld dat de nederzettingen in de Palestijnse gebieden in strijd zijn met artikel 49 van het Vierde Verdrag van Genève. Internationale organisaties, waaronder de Algemene Vergadering en de Mensenrechtenraad van de VN, hebben in verschillende resoluties die wereldwijd draagvlak hebben, de nederzettingen als illegaal bestempeld. In Israël wordt deze interpretatie van de toepassing van het internationaal recht betwist. Uit de gesprekken is naar voren gekomen dat de banken weinig tot geen ruimte hebben om hun betrokkenheid bij financie ring van uitbreiding van de nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden te beëindigen. Verantwoord beleggen
3
Beleggen in maatschappelijk verantwoorde projecten Beleggingscategorie Voorbeelden Infrastructuur
Fondsen die investeren in duurzame-energieprojecten en bedrijven in Europa.
Beleggingen in windparken in zee en op land
Beleggingen in een Chinese waterleidingsbedrijf en waterzuiveringsinstallatie
Microfinanciering
Fondsen die investeren via fondsen in het eigen vermogen van lokale banken
(Microfinance Institutions (MFI’s)) in opkomende markten.
Private equity
Fondsen die investeren in ontwikkelingslanden en opkomende landen
Fondsen die investeren in schone technologieën
Fonds dat investeert in verbeteren van voedselproductie
Real assets
Beleggingen in bosbouw
Beleggingen in landbouwgrond
Beleggingen in voedselproductie en hernieuwbare energie
Strategische relaties
Belegging in Triodos Bank, een van de meest duurzame banken ter wereld.
REP (aandelen)
Beleggen in aandelen van stabiele, winstgevende, beursgenoteerde ondernemingen die bijdragen
aan het oplossen van maatschappelijke problemen.
Investment grade credits
Investeringen in toekomstige duurzame energie projecten in voornamelijk Europa en Noord-Amerika.
Treasury
Investeringen in uitstaande duurzame financieringen van de Rabobank.
Omdat in de nabije toekomst geen perspectief is op verandering in deze zorgwekkende situatie, belegt PFZW per 1 januari 2014 niet langer in de betrokken banken. In de media werd gesuggereerd dat het zou gaan om een politiek ingegeven besluit. Dit is niet het geval en er is geen sprake van een boycot van Israël. Wij belegden per 31 december 2013 in bijna honderd Israëlische ondernemingen. Wij betreuren het dat mede door de beeldvorming er ook onrust is ontstaan bij een deel van onze deelnemers en dat hiermee deel nemers mogelijk gekwetst zijn. De uitsluiting is conform de beleids kaders ten aanzien van verantwoord beleggen en laat zien dat wij als verantwoord belegger waarde hechten aan de naleving van inter nationale afspraken door de ondernemingen waarin wordt belegd.
4
Pensioenfonds Zorg en Welzijn
Beleggingen in maatschappelijk verantwoorde projecten We beleggen in projecten met een duidelijke maatschappelijke waarde. In 2013 hebben we bijvoorbeeld belegd in het ontwikke len van schonere technologie en windenergie om de uitstoot van schadelijke broeikasgassen te verminderen. Voorbeelden van be leggingen in maatschappelijke verantwoorde projecten, in diverse beleggingscategorieën, staan toegelicht in bovenstaande tabel.
Stimuleren van maatschappelijk verantwoord gedrag We oefenen onze invloed als aandeelhouder uit door: • te stemmen op aandeelhoudersvergaderingen • de dialoog aan te gaan met ondernemingsbesturen en beleidsmakers • juridische procedures aan te spannen
Stemmen Op aandeelhoudersvergaderingen en via stemrecht worden onder nemingsbesturen namens PFZW aangesproken op het bestuur van de onderneming en het gedrag op milieu- en sociaal gebied. In 2013 hebben we met succes internationale aandeelhouderssteun verzameld om bij het Duitse vastgoedbedrijf GSW de voorzitter van de raad van bestuur tot aftreden te dwingen en het wantrouwen tegen de CEO in kaart te brengen. De benoeming van de CEO verliep niet op de correcte manier en de onderneming was hierover niet trans parant. Bovendien werkte de benoemde CEO eerder samen met de voorzitter van de raad van bestuur. Inmiddels zijn zowel de voorzitter als de CEO afgetreden.
Dialoog PFZW heeft een maatschappelijke verantwoordelijkheid en wil graag dat ondernemingen rekening houden met mens en milieu. Op het gebied van mensen- en arbeidsrechten volgt PFZW de richtlijnen van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties en van de International Labour Organisation. Net als in 2012 besteedde PFZW in 2013 extra aandacht aan ondernemingen die activiteiten uitvoeren die het milieu aantasten of betrokken zijn bij bepaalde controversiële regimes. PFZW voerde in dit kader gesprekken met ondernemingen en ook met markt partijen, zoals toezichthouders en beleidsmakers. Deze zogenoemde ‘engagementactiviteiten’ richtten zich op de thema’s die voor PFZW belangrijk zijn: corporate governance, mensenrechten, klimaat verandering en gezondheid. In 2013 is met 673 ondernemingen engagement gevoerd.
Eén van de sectoren waarmee we de dialoog aangaan is de palmoliesector. De productie van palmolie is een oorzaak van ont bossing en verlies van biodiversiteit. Daarnaast gaat de productie vaak gepaard met conflicten met lokale bevolkingsgroepen, onder andere over landeigendom. Een van de ondernemingen in deze sector is Wilmar. Deze onderneming heeft, mede naar aanleiding van gesprekken met ons, een nieuw vooruitstrevend beleid opge steld. Wilmar committeert zich aan geen ontbossing, geen gebruik van veengronden, (vanwege broeikasgasuitstoot) en geen uitbuiting van werknemers en lokale bevolking. Dit geldt voor zowel eigen plantages, joint ventures en leveranciers. Mede naar aanleiding van de financiële crisis zijn we de dialoog met verschillende financiële instellingen aangegaan, waaronder Bank of New York Mellon. De engagementactiviteiten in de financiële sector richten zich met name op corporate governance, risicomanagement en transparantie en onderwerpen zoals beloningsbeleid. Hierbij is het verzoek dat ondernemingen hun beloningen volledig baseren op behaalde resultaten en de prestaties van de ondernemingen. Dit vinden we belangrijk omdat er dan een koppeling is tussen de geleverde prestaties en de beloning. Bank of New York Mellon heeft na dialoog de langetermijn variabele beloning aangepast, zodat deze voor 100% gebaseerd is op prestatiecriteria.
Juridische procedures We voerden in 2013 ook een aantal juridische procedures, zowel in Nederland als daarbuiten. De doelstelling daarbij is om naast financiële compensatie voor de geleden schade, ook te komen tot verbeteringen op het gebied van corporate governance. Zo deed de rechter een uitspraak over de procedure tegen Hewlett Packard (HP). HP bracht misleidende mededelingen naar buiten over de overname en integratie van de onderneming Autonomy. HP had een verzoek ingediend om de zaak te staken. De rechter heeft dit verzoek van HP afgewezen en de procedure wordt in 2014 vervolgd.
Verantwoord beleggen
5
Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) verzekert (oud-)werknemers in de sector zorg en welzijn van een goed pensioenpakket. Premie inbrengen in combinatie met een uitgekiend beleggings beleid, maakt het mogelijk u dit pakket te bieden tegen een zo laag mogelijke prijs. Het bestuur van het pensioenfonds bestaat uit onder andere werknemers- en werkgeversorganisaties. Zij behartigen uw belangen. Bij PFZW kunt u recht hebben op: ouderdomspensioen partnerpensioen voor uw partner wezenpensioen voor uw kinderen jonger dan 21 jaar arbeidsongeschiktheidspensioen premievrije pensioenopbouw
•• • ••
Wilt u meer informatie over uw pensioen? Stel direct uw vraag op www.pfzw.nl/info of bel de Klantenservice tijdens kantooruren (030) 277 55 77. Pensioenfonds Zorg en Welzijn heeft de uitvoering van de pensioenregeling uitbesteed aan PGGM.
Pensioenfonds Zorg en Welzijn Noordweg Noord 150 Postbus 117, 3700 AC Zeist pfzw.nl
14-6437 mei 2014
