provinsje fryslân provincie fryslân
b
postbus 20120 8900 hm leeuwarden tweebaksmarkt 52 telefoon: (059) 292 59 25 telefax: (058) 292 51 25
Provinciale Staten van Fryslân
www.fryslan.nl
[email protected] www.twitter.com/provfryslan
Leeuwarden, 24juni 2014 Verzonden, JUNI 2014
26
Ons kenmerk : 01129344 Afdeling Behandeld door : H.A. Offermans /(058) 292 58 73 of
[email protected] Uw kenmerk Bijlage(n) Onderwerp
: Rapportage en financieel overzicht invoering OV-chipkaart
Geachte Statenleden,
1. Inleiding Op 11 november 2004 accordeert het toenmalige Nationaal Mobiliteitsberaad, waarin alle overheden zijn vertegenwoordigd, een Memorandum van Overeenstemming met betrekking tot de landelijke invoering van de OV-chipkaart. Dit markeert de formele start van de invoe ring van de OV-chipkaart als vervoerbewijs voor het openbaar vervoer in Nederland en uitfa sering van de tot dan toe gebruikte strippenkaart. Op 10 oktober 2005 sluit de provincie Fryslân een bestuursovereenkomst met het Ministerie van Verkeer en Waterstaat met betrekking tot de invoering van de OV-chipkaart in de provin cie Fryslân. Voor de implementatie van de OV-chipkaart hebben wij van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat in totaal een bedrag van € 8.263.000,- via de Brede Doeluitkering (BDU) ontvangen. Middels deze brief informeren wij u hoe dit bedrag door ons is besteed in de periode 2006 tot en met april 2014. Verder wordt aangegeven welke verplichtingen en reserveringen met be trekking tot de OV-chipkaart er nog zijn tot en met 2020. Leeswijzer Hieronder vindt u een rapportage (toelichting) en een financieel overzicht. De uitgaven zijn geclusterd in een aantal concrete “producten” die in drie fases hebben plaatsgevonden. De eerste fase betreft de periode van 2006 2008 waarin bij Arriva in de concessie Zuidoost Fryslân een pilot voor de OV-chipkaart heeft plaatsgevonden. De tweede en derde fase betreffen de activiteiten voor de introductie van de OV-chipkaart voor een breed publiek en het afschaffen van de strippenkaart. Dit betreft de periode van 2009-2011. —
-
1/5-
Ons kenmerk: 01129344
iii
t t
provinsje fryslân provincie fryslân b De periode van 2012 april 2014 is door ons gebruikt om de financiële zaken tussen de pro vincie Fryslân en de vervoerders met betrekking tot de OV-chipkaart verder af te ronden en vast te leggen. Een drietal verplichtingen loopt door tot en met 2016 (einde concessies Wad deneilanden en concessie Zuidoost Fryslân) en één tot en met 2020 (einde concessie regio nale spoorlijnen). In totaal gaat het om een bedrag van € 957.000,--. —
2. Rapportage Fase 1: Pilot Zuidoost Fiyslân (2006-2008) In de periode van 2006 2008 heeft bij Arriva in de concessie Zuidoost Fryslân een pilot voor de OV-chipkaart plaatsgevonden. De pilot zou in eerste instantie in opdracht van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat worden uitgevoerd. In 2005 is echter door het Ministe rie besloten om dit via de provincie Fryslân te laten verlopen. In deze pilot heeft Arriva erva ring opgedaan met de OV-chipkaart. Door een kleine groep reizigers is het systeem ook in de praktijk getest. Arriva heeft voor deze pilot een subsidie ontvangen van € 1,5 miljoen. De concessie van het busvervoer in Zuidoost is in december 2008 van Arriva overgegaan naar Qbuzz. Arriva heeft alle zeilen bij moeten zetten om de pilot voor het einde van de concessie in december 2008 af te ronden. —
Fase 2: De introductie van de OV-chipkaart in Fryslân (oktober 2009-augustus 2010) Dit is de start van de duale fase, waarin de strippenkaart en de OV-chipkaart naast elkaar bestaan. In fase 2 was alles erop gericht om mensen kennis te laten maken met de OV-chipkaart. • In Noord en Zuidwest Fryslân en Leeuwarden start Connexxion op 28 september 2009 met OV-chipkaart naast de strippenkaart. • Gelijktijdig start de provincie Fryslân met een actie waarbij de inwoners van Fryslân een gratis persoonlijke kaart (p-kaart) konden aanvragen, waarop € 5,- reistegoed staat en “automatisch opladen” geactiveerd is. Er zijn 12.000 kaarten aangevraagd. Voor reizigers zonder internet is een alternatief bedacht. Zij krijgen per kaart € 7,50 vergoed. Ruim 600 mensen maken hiervan gebruik. De actie liep van oktober 2009 t/m januari 2010. • In Zuidoost Fryslân voert Qbuzz in januari 2010 de OV-chipkaart in naast de strip penkaart. Ook in dit gebied is gebruik gemaakt van de p-kaart actie. Op de Waddeneilanden wordt het 0V voornamelijk gebruikt door toeristen, die over • het algemeen niet over een OV-chipkaart beschikken. We vonden het niet klantvrien delijk om de OV-chipkaart in te voeren voor alleen (zeer) incidentele reizigers. Daar naast speelde de hoge kostencomponent voor mogelijke kleine vervoerders een rol. De minister heeft ons dan ook ontheffing verleend om de OV-chipkaart op de Wadden in te voeren. De meeste toeristen komen met de boot aan op de eilanden en daarom hebben we aansluiting gezocht met het ticketsysteem van Doeksen en Wagenborg. Dit betekent dat reizigers via internet, in combinatie met de bootkaart, een buskaart kunnen be stellen. Voor reizigers met gratis reisrecht (OV-jaarkaarthouders en studenten met een 0V-jaarkaart) zou dit e-ticketingsysteem echter betekenen dat zij ‘dubbel’ betalen. Immers: hun reisrecht is al betaald en staat op de OV-chipkaart. Daarom zijn voor de bussen op de Waddeneilanden readers aangeschaft die dit reisrecht kunnen uitlezen. Op deze manier kan deze groep reizigers toch gebruik maken van hun gratis reisrecht.
-2/5
Ons kenmerk: 01129344
provinsje fryslân provincie fryslân
•
•
b
Het liefst zouden we zien dat iedereen automatisch opladen” op zijn kaart activeert. Het blijkt dat niet iedereen dit wil of kan. En op een anonieme kaart is het niet moge lijk. Het is echter wel noodzakelijk om deze mensen de gelegenheid te bieden om saldo en/of producten op de kaart te laten zetten. Daarom wordt een distributiestrate gie voor de OV-chipkaart bedacht en uitgevoerd: o Niet alle dorpen hebben een winkel waar reizigers een OV-chipkaart kunnen ko pen of opladen. De bus zelf is de grootste distributiemogelijkheid. Alle bussen in Fryslân zijn voorzien van een AVM, een apparaat waarmee reizigers saldo kun nen kopen en opladen. o Om de overstap van papier naar digitaal voor reizigers te vergemakkelijken, heb ben we in de beginperiode een groot aantal winkels voorzien van een AVM. Dit waren winkels waar ook strippenkaarten verkocht werden. o De automaten van Arriva, die op alle regionale stations staan, zijn geschikt ge maakt om de OV-chipkaart producten op te halen. De automaten zijn daarmee ook onderdeel geworden van ons distributiesysteem voor busreizigers. De p-kaart actie is ondersteund door een reclamecampagne, die tevens ten doel had om mensen bewust te maken van de overgang naar een nieuw kaartsysteem voor betalen in het 0V.
Fase 3: Het beëindigen van de Strippenkaart Fryslân (september 2010-30 juni 2011) Fase 3 heeft ten doel om mensen ervan bewust te maken dat het gebruik van de strippen kaart binnen afzienbare tijd niet meer mogelijk is. Op 30 juni 2011 wordt het gebruik van de strippenkaart in een groot deel van Nederland, waaronder ook Fryslân, beëindigd. • Via verschillende reclame-uitingen zoals op de bus, in bushokjes, bij bibliotheken en gemeentehuizen en in de media hebben wij het einde van de strippenkaart onder de aandacht gebracht. In de loop van de maanden werd deze campagne steeds intensiever. In de weken voor en na 30 juni 2011 hebben we met promoteams en mobiele verkooppunten op busstations en knooppunten de reiziger ondersteund en van informatie voorzien over het nieuwe betalingssysteem. • In het najaar van 2010 zijn we begonnen met voorlichtingsbijeenkomsten (road shows) die erop gericht waren om met name ouderen te informeren over het gebruik van de chipkaart en te helpen om een persoonlijke kaart aan te schaffen. Tijdens de ze bijeenkomsten was er ook een mogelijkheid om te oefenen met de chipkaartappa ratuur. In totaal zijn er 23 zeer goed bezochte bijeenkomsten georganiseerd. • Ter (extra) ondersteuning van de bewustwording hebben we van november 2010 tlm februari 2011 voor de inwoners van Fryslân een geld terug-actie georganiseerd. Mensen die een persoonlijke kaart kochten, konden de helft van de aanschafprijs (€ 3,75) bij de provincie terugvragen. 1 .600 Mensen hebben hiervan gebruik ge maakt. • Voor treinreizigers hebben we in samenwerking met de provincie Groningen en Arriva in de eerste helft 2011 het Arriva-dalkortingproduct voor houders van een DV chipkaart gratis aangeboden. Met dit product kregen reizigers met hun OV-chipkaart een jaar lang 40% korting op hun treinreis bij Arriva. Algemene kosten De voornaamste kostenpost hierin is de ingehuurde technische ondersteuning voor de invoe ring van de OV-chipkaart gedurende de tweede en derde fase. Ook zit hierin de landelijke ondersteuning via IPO en een bijdrage voor de landelijke communicatie van het ministerie van Verkeer en Waterstaat.
-3/5
Ons kenmerk: 01129344
provinsje fryslân provincie fryslân b
3. Compensatie vervoerders De post ‘compensatie vervoerders’ valt uiteen in 3 componenten: • Om het gebruik van de OV-chipkaart te stimuleren hebben wij tijdens de beginfase een actietarief voor de reizigers vastgesteld, waarbij zij een korting van 2 cent op de kilometerprijs kregen. De vervoerders werden voor dit actietarief door ons gecompen seerd. • Het lag in de bedoeling om in december 2010 de strippenkaart af te schaffen. Om te voorkomen dat doorgaande reizigers met hogere reiskosten worden geconfronteerd, is het van belang dat al onze buurprovincies ook zijn gestart met de duale fase. In december 2010 waren de provincies Groningen en Drenthe daar echter nog niet mee begonnen. Daarom hebben we besloten de afschaffing van de strippenkaart uit te stellen. Dit betekende dat onze vervoerders langer te maken hadden met dubbele kosten doordat de 2 systemen langer naast elkaar bestonden. Dit hebben wij gecom penseerd. • De tarieven werden door de commissie Kist, ingesteld door het ministerie, gecontro leerd. De door ons berekende tarieven werden door Kist als te hoog bestempeld. Wij hebben daarom het tarief lager moeten vaststellen. We hebben de vervoerders com pensatie gegeven voor de derving die ontstaat door het lagere tarief.
4. Verplichtingen en reserveringen (201 4-2020) Zoals in het totaal overzicht in paragraaf 7 is aangegeven, is voor het project ‘Invoering CV chipkaart’ een bedrag van € 5.827.266,- uitgegeven. Dat is stand van zaken tot en met april 2014. Tot en met 2020 loopt er nog een verplichting van € 301 .000,- naar Arriva met betrekking tot de software voor kaartautomaten op de regionale treinstations in Fryslân. Voor het beheer van het e-ticketing systeem voor het openbaar vervoer op de Waddeneilan den bestaat er tot met 2016 nog een verplichting aan Arriva van € 120.000,-. Voor 2 oplaad automaten in de concessie Zuidoost Fryslân (Gorredijk en Burgum) is € 16.000,- gereser veerd. Deze zijn na evaluatie van het distributienetwerk als veel gebruikt aangemerkt en worden daarom in stand gehouden. Na 2016 worden ze in de nieuwe concessie bij de ver voerder ondergebracht. Tenslotte is er tot en met 2016 nog een reservering van € 520.000,- aangehouden voor Qbuzz. Deze reservering vloeit voort uit de aanbesteding van het 0V in Zuidoost Fryslân en wordt gebruikt om het verschil af te dekken van de kilometerprijs voor de reizigers die in het bestek is genoemd en de werkelijke (lagere) kilometerprijs voor de reizigers. Het totaal van reserveringen en verplichtingen tot met 2016 / 2020 bedraagt € 957.000,5. Tenslotte Van het bedrag ad. € 8.263.000,- dat de provincie Fryslân destijds van het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft ontvangen is dus € 5.827.266,- uitgegeven en is een bedrag van € 957.000,- nodig voor de verplichtingen en reserveringen. Een bedrag van € 1 .478.734,- is nog over Dit bedrag van € 1 .478.733,- valt vrij in de reserve BDU. Het maakt deel uit van de Vrije ruim te in de reserve BDU die als dekking dient voor het BDU bestedingsplan 2014.
-4/5
Ons kenmerk: 01129344
provinsje fryslân provincie fryslân b 6. Financieel overzicht Product Pilot 2006/07 Totaal le fase Gratis p-kaart Reclamecampagne Distributie E-ticketing Wadden Totaal 2e fase Road shows Reclamecampagne Geld terug actie Kortingsactie OV-chipkaart Arriva trein Totaal 3e fase Algemene kosten Compensatie vervoerders Totaal Openstaande AGV’s reserveringen Totaal -
Bedrag € 1 .500.000 € € € €
€
1.500.000
€
2.749.173
€ € € € € €
674.402 310.601 593.090 5.827.266 957.000 6.784.266
303.608 604.773 1.187.791 653.000
€ € € €
99.203 508.371 16.120 50.709
€ € € € €
Ontvangen van Ministerie V&W Besteed Over
fases
310.601 593.090 5.827.266 957.000 6.784.266
€ € €
8.263.000 6.784.266 1 .478.733
Staten van Fryslân,
van den Berg, secretaris
-5/5-
Ons kenmerk: 01129344
1
1
