\ raadsvoorstel Voerendaal, d.d. 24 maart 2009 Nummer: 2009/4/12 Portefeuillehouder: E. Franssen-Muijtjens Afdeling: Middelen Programma: De Kunst van het genieten Product: cultuurhistorie Onderwerp: uitvoeringsprogramma beleefbaar maken romeins verleden
Aan de Raad. \ Voorstel De raad neemt kennis van het uitvoeringsprogramma beleefbaar maken romeins verleden 2009-2010. \ Inleiding Op 23 september 2008 heeft uw raad de Kadernotitie Archeologisch Landschapspark vastgesteld. Daarin is de recreatieve en toeristische ambitie van de gemeente als volgt verwoord: De gemeente Voerendaal streeft er naar om de recreatieve en toeristische functie binnen haar grondgebied verder te ontwikkelen. Deze ontwikkeling betreft de meer “rustige” vormen van recreatie en toerisme. De ontwikkeling van deze sectoren dient de werkgelegenheid binnen de gemeente Voerendaal te stimuleren en te vergroten. Basis van deze ontwikkeling zijn natuur, landschap en de (cultuur) historie van Voerendaal. De gemeente wenst daarom natuur, landschap en (cultuur)historie te behouden en verder te ontwikkelen. Deze Kadernotitie noemt een aantal op te pakken activiteiten, voor de uitvoering waarvan het onderhavige “Uitvoeringsprogramma beleefbaar maken romeins verleden 2009-2010” is opgesteld. Dit uitvoeringsprogramma zal tevens het lokale, Voerendaalse deel gaan vormen in een regionaal document dat momenteel wordt opgesteld op basis van het Via Belgicaconvenant dat op 16 augustus 2008 in Rimburg werd gesloten tussen Provincie, gemeenten Landgraaf, Heerlen, Voerendaal, Valkenburg a.d. Geul, Meerssen en Maastricht. Dit regionale document zal later aan uw raad worden aangeboden. De lokale projecten die wij voor de jaren 2009 en 2010 willen uitvoeren zijn in het uitvoeringsprogramma onder de nummers 1 t/m 7 opgenomen. De dekkingsmiddelen (uit bestaande budgetten) zijn per project aangegeven. Tevens geven wij uw raad een
vooruitblik op de verdere ontwikkeling die ons voor ogen staat voor 2011 (projecten 8 en 9). Aangezien voor deze laatste investeringen nodig zijn zal Europese subsidie worden aangevraagd en kan uw raad t.z.t. nadere voorstellen tegemoet zien. \ Relatie met visiedocument / programmabegroting en relatie met de beoogde maatschappelijke effecten Onderhavig onderwerp vloeit rechtstreeks voort uit VAART, het programma 3 “De Kunst van het Genieten” en de jaaragenda 2009. Onderdeel 1 van het uitvoeringsprogramma (het opstellen van een gebiedsontwikkelingsplan) vloeit tevens voort uit de Natuur- en landschapsvisie. \ Relevante regelgeving Provincie Limburg “Via Belgica, verleden op weg naar de toekomst“ (2005) VAART (2006) Natuur en landschapsvisie gemeente Voerendaal (2008) Kadernotitie Archeologisch Landschapspark (2008) Convenant Archeopark villa Voerendaal (2007) Convenant Via Belgica (2008) Strategische Visie op het Toerisme van Parkstad Limburg (2008) Struktuurvisie Parkstad Limburg (2009) \ Historisch perspectief In de afgelopen jaren zijn in Zuid-Limburg een aantal bestuurlijke stappen gezet die blijk geven van een toenemende interesse voor het rijke (romeinse) verleden van onze streek en de betekenis die dit kan hebben voor de identiteitversterking van de regio: - Provincie Limburg heeft in 2005 haar visie „Via Belgica, verleden op weg naar de toekomst“ gepubliceerd. Daarin neemt Voerendaal een prominente plaats in; - In 2006 heeft uw raad zich bij de vaststelling van VAART uitgesproken voor het beleefbaar maken van het romeinse verleden; - Als voortvloeisel daaruit hebben in 2007 de provincie, Parkstad Limburg en de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten met gemeente Voerendaal een intentie-overeenkomst getekend om het archeologisch landschapspark Villa Voerendaal te realiseren; - In 2008 hebben de gemeenten Landgraaf, Heerlen, Voerendaal, Valkenburg a.d. Geul, Meerssen, Maastricht en Provincie Limburg een convenant Via Belgica ondertekend, met als doel de provinciale visie ten aanzien van de Via Belgica ten uitvoer te brengen. - in de Regiodialoog van het Parkstadbestuur met het provinciebestuur is nadrukkelijk een plaats gegeven aan de (romeinse) relatie tussen Heerlen en Voerendaal. - Parkstad Limburg heeft in haar Structuurvisie 2030 de Via Belgica als één van de zes ontwikkelgebieden aangewezen, als cultuurhistorische verbindingsfactor. Hiermee wordt regionaal het cultuurhistorische belang van deze weg onderkend. Binnen deze romeinse context neemt Voerendaal een bijzondere plaats in. Niet alleen liggen er de restanten van een zeer grote en rijke romeinse villa; is Voerendaal één van de zeldzame locaties waar de romeinse weg van Boulogne sur Mer naar Keulen objectief is getraceerd; vele andere vondsten duiden op een rijk romeins leven binnen onze gemeentelijke grenzen. Pagina 2 van 5
Recent wetenschappelijk onderzoek onderbouwt de relatie tussen Voerendaal en het Romeinse Heerlen die in de bovengenoemde Regiodialoog wordt beschreven. Tevens heeft de raad van Voerendaal in september 2008 de Natuur en landschapsvisie vastgesteld. Deze stelt over dit gebied o.m. : “Het gebied kenmerkt zich door een fraaie harmonie tussen natuur en landschap, menselijke activiteiten van nú en menselijke activiteiten in het verleden. De glooiingen met verschillende beekdalen, alle uitmondend in de Geleenbeek, vormen een unieke landschappelijke constellatie die tot op de dag van vandaag exemplarisch is voor het Romeinse villalandschap. Tevens zijn in dit gebied de Via Belgica en de fundamenten van de Romeinse Villa Voerendaal aanwezig. Het is om die reden, dat in dit landschap het archeologisch landschapspark Voerendaal wordt gezien: een gebied waarin de cultuurhistorie in natuur en landschap zichtbaar en toegankelijk is, dan wel te maken. Het beleefbaar maken van de weg en de villa, van het agrarisch grondgebruik en de inrichting van het landschap kan een goed beeld geven van het leven in de Romeinse periode. Dit unieke emsemble zal voor de cultuurtoerist worden ontsloten en ontwikkeld.” \ Argumentatie De belangrijkste activiteit van het uitvoeringsprogramma is verwoord in project 1 en is gericht op het totstandbrengen van een gebiedsontwikkelingsplan voor het Archeologisch landschapspark. In dit plan wordt een nadere invulling gegeven van de ontwikkelrichtingen en – doelen voor dit gebied uit zowel de Natuur en landschapsvisie àls uit V.A.A.R.T. Mede gelet op uitspraken van uw raad omtrent eventuele ontwikkeling van de Romeinse villa hebben wij ons beraden over een effectieve aanpak hiervan. In dat kader hebben wij allereerst de conclusie getrokken dat onze organisatie niet is toegerust voor het opstellen van een gebiedsontwikkelingsplan; dit is immers een specialistische activiteit waarvoor geen kennis in huis is. Tweede belangrijke overweging is geweest dat het hier een opgave betreft die niet enkel is gericht op het opstellen van een plan maar die vooral is gericht op het succesvol samenbrengen van partijen en het koppelen van initiatieven in een alomvattend kader, zodanig dat hierdoor maximale kansen worden gecreëerd om subsidies van derden te genereren. Dit alles betekent dat wij hierbij nadrukkelijk willen opteren voor het zoeken van een externe partij die voor eigen rekening en risico en onder nader te bepalen randvoorwaarden, bereid is het gebiedsontwikkelingsplan voor het Archeologisch landschapspark op te stellen. Uit een eerste oriëntatie op de markt blijkt dat hiervoor wel degelijk belangstelling is. Resumerend stellen wij dus voor in deze te opteren voor het aangaan van een overeenkomst met een ontwikkelende marktpartij die onder nader te stellen randvoorwaarden bereid is te investeren in de totstandkoming van zo'n gebiedsvisie.
\ Alternatieven of andere oplossingsrichtingen Het onderwerp behoort tot het autonome beleidsterrein van de gemeente. Pagina 3 van 5
\ Randvoorwaarden 1. De activiteiten zijn gericht op extensieve vormen van recreatie; 2. de kosten kunnen worden bestreden uit de lopende begroting; 3. de belangrijkste activiteit in het onderhavige uitvoeringsprogramma bestaat uit het creëren van randvoorwaardelijke activiteiten en kaders van waaruit marktontwikkelingen kunnen worden gegenereerd en/of gefaciliteerd. Vertaling van bovenstaande randvoorwaarden heeft plaatsgevonden in het onderhavige uitvoeringsprogramma dat hierbij is gevoegd.
\ Financiële, personele, organisatorische consequenties De benodigde middelen zijn binnen de reserve overloop en meerjarenbegroting 2009 (programma 3 en 5) beschikbaar. Tevens zullen de voor dit doeleinde beschikbare middelen zoveel mogelijk worden ingezet voor het verkrijgen van externe (co-)financiering en proceskosten. Bestuurlijke en ambtelijke inzet van de gemeente Voerendaal is mogelijk binnen de eigen beschikbare capaciteit. \ Risico's n.v.t. \ Communicatie en draagvlak De in het uitvoeringsprogramma opgenomen activiteiten zijn gericht op: – het beleefbaar maken van het romeinse verleden; – het verder ontwikkelen van de recreatieve en toeristische functie van Voerendaal; – het ondersteunen van de lokale economie; – bewoners bewuster maken van onze rijke cultuurhistorie; – de identiteit en regionale uitstraling van Voerendaal versterken; \ Advies commissie Op verzoek van commissie wordt toegevoegd: – de eerder door de raad uitgesproken randvoorwaarde, dat een eventuele ontwikkeling van de Romeinse villa per saldo geen kosten voor de gemeenschap met zich mee mag brengen, wordt gerespecteerd; – het onderhavige uitvoeringsprogramma, in het bijzonder het opstellen van een gebiedsontwikkelingsplan (project 1) staat een inrichtingsplan voor het Cortenbacherveld financieel niet in de weg.
Pagina 4 van 5
\ Raadsbesluit De raad neemt kennis van het uitvoeringsprogramma beleefbaar maken Romeins verleden 2009-2010. BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN VOERENDAAL de secretaris, de burgemeester,
Aldus besloten in de raadsvergadering van 13 juli 2009 de griffier, de voorzitter,
\ Bijlagen: - Uitvoeringsprogramma beleefbaar maken Romeins verleden 2009-2010 (gemeente Voerendaal)
\ Ter inzage:
Pagina 5 van 5
