1. Voorwoord Doelstellingen en resultaat Marketing, Strategie & Beleid Marketing Recreatief Toerisme 11

Inhoudsopgave

pagina

1. Voorwoord

3

2. Doelstellingen en resultaat 2008

5

3. Marketing, Strategie & Beleid

7

4. Business to Consumer 4.1 Marketing Recreatief Toerisme

11

4.2 Marketing Cultuur

20

5. Business to Business 5.1 Marketing Zakelijk Toerisme

28

5.2 Den Haag Topsport

31

5.3 Kenniscentrum Evenementen

37

6. Distributie

40

7. Sociaal Jaarverslag

43

8. Organisatiestructuur Den Haag Marketing

45

1. Voorwoord Den Haag Marketing verzorgt de marketing en promotie van Den Haag, haar binnenstad en haar badplaatsen Scheveningen en Kijkduin. In opdracht van en in overleg met organisaties uit de toeristische/zakelijke sector en de gemeente worden activiteiten ontwikkeld die de positie van Den Haag op de markt voor toerisme duurzaam uitbouwen en haar profilering als stad van vrede en recht, en internationale stad aan zee, versterken. Ondanks de recessie in de staart van 2008, was het afgelopen jaar een goed jaar voor het toerisme in Den Haag. In het Jaarverslag 2007 spraken we al de wens uit om in 2008 kwalitatief nog betere producten en diensten (campagnes en activiteiten) te leveren; met als uiteindelijk doel: meer toeristen naar de stad trekken, die lang verblijven, veel uitgeven en met een goed gevoel huiswaarts keren om daar te vertellen wat een fantastische stad Den Haag is. Uit dit Jaarverslag 2008 blijkt dat alle doelstellingen die we ons in het beleidsplan 2008 gesteld hadden, (ruimschoots) behaald zijn. In het kort: De doelstelling van 4% groei van het aantal internationale overnachtingen in de periode 2006-2008 (t.o.v. 2003-2005) is met een verwacht resultaat van 7,8% ruim behaald. Dit geldt ook voor het totaal aantal overnachtingen (12,2% t.o.v. de doelstelling van 4%). De gemiddelde verblijfsduur is nagenoeg gelijk gebleven. Het dagtoerisme liet in 2007/2008 eveneens een stijging zien. De verschillende toeristische gebieden laten een stijging van dagtoeristen tussen de 15 en 30% zien; tegenover de doelstelling van 3% groei. De bestedingen groeien navenant. Alleen Scheveningen Bad valt hier uit de toon. Niet alle cijfers over 2008 zijn reeds voorhanden. Zo kunnen we over de zakelijke markt slechts melden dat een stijging van het aantal congresdeelnemersdagen heeft plaatsgevonden van 22,7% (tegenover de doelstelling van 2,5%) in het jaar 2007 t.o.v. 2006. De cijfers over 2008 zijn pas in juli gereed. Meer mensen maakten in 2008 gebruik van de hoogstaande culturele voorzieningen in Den Haag (2,5% meer bezoekers voor musea en theaters tegenover de doelstelling van 2%). Er werden in 2008 4 nieuwe topsportevenementen naar de stad gehaald (tegenover de doelstelling van 2). Dit betreft ook nog eens sporten die naadloos aansluiten bij de speerpunten van de stad Den Haag op sportgebied, zoals beachvolleyball en zeilen. De behaalde prestaties zijn natuurlijk het resultaat van enerzijds de gezamenlijke inspanningen van de marktpartijen en anderzijds Den Haag Marketing zelf. We hebben de wens om (nog) directer aan te kunnen geven in hoeverre de activiteiten en campagnes van Den Haag Marketing bijdragen aan het behalen van de doelstellingen. Op dat gebied zijn in 2008 stappen gezet. Zo is het Activiteitenplan 2009 opgebouwd uit factsheets van de verschillende campagnes met daarbij uitdrukkelijk aandacht voor de meetbaarheid. Er zijn dus nog wat stappen te zetten om het proces van ‘Klantgericht en Transparant’, dat in 2007 is gestart, te voltooien. Wel zijn we er trots op dat Den Haag Marketing (weer) wordt gezien als de promotieorganisatie van de stad. Het imago onder de stakeholders (de marktpartijen en de gemeente Den Haag) is in 2008 duidelijk gegroeid. Bij de uitreiking van de jaarlijkse Den Haag Marketing Promotieprijs komt dit expliciet naar voren.

3

Inmiddels zijn we volop aan de slag om ons beleidsplan 2009 uit te voeren. De uitdaging is enorm. Vanwege de recessie lopen hotelbezetting en reserveringen terug. We hebben daarom een Taskforce Recessiemarketing opgericht. Den Haag Marketing zal, samen met de markt, nieuwe acties in het leven roepen en bestaande acties, zoals die in het Activiteitenplan 2009 staan, intensiveren of eerder activeren. De focus is meer gericht op de korte termijn (sales) en de reeds gedefinieerde doelgroepen in de recreatieve en zakelijke markt. We richten ons op de meest kansrijke markten in de volgende landen: Nederland, België en Duitsland. Met deze acties hopen we de recessie het hoofd te bieden of in ieder geval de effecten hiervan te minimaliseren. Hoe dan ook, 2009 wordt een moeilijk jaar; maar daarmee niet minder uitdagend. Martin van Pernis

Anja Overhoff

Voorzitter Raad van Toezicht

Directeur

4

2. De doelstellingen en resultaten Hoofddoel Den Haag Marketing wil eraan bijdragen dat meer mensen Den Haag bezoeken, er lang willen verblijven, meer willen besteden en met een goed gevoel over de stad weer huiswaarts keren, zodat zij thuis vertellen wat een geweldige stad Den Haag is. De doelstellingen Om het gestelde hoofddoel zo concreet mogelijk te maken, zijn een aantal doelstellingen voor 2008 gedefinieerd. Deze doelstellingen staan in onderstaande tabel in de eerste kolom, in de tweede kolom is de doelstelling waar mogelijk gekwantificeerd1 en in de derde kolom wordt de realisatie weergegeven.

Onderdeel

Doelstelling

Realisatie

JEV

Bron

6,0% 9,9% nb 1,73

7,8% 12,2% nb

CBS CBS

14,6% 10,7%

17,3% 13,3%

realisatie t/m nov 2008 *

Verblijf Groei aantal internationale overnachtingen in de periode 2006-2008 t.o.v. 2003-2005* Groei totaal aantal overnachtingen in de periode 2006-2008* Groei aantal zakelijke overnachtingen 2006-2008 t.o.v. 2003-2005 Consolideren gemiddelde verblijfsduur (toeristische gasten) in 2008 t.o.v. 2007 Extra (niet vastgelegd in beleidsplan): Groei aantal nationale overnachtingen in de periode 2006-2008 t.o.v. 2003-2005 Groei totaal aantal verblijfsgasten in de periode 2006-2008 t.o.v. 2003-2006 Dagtoerisme Groei aantal dagtoeristen in periode 2007/2008 tov 1997/1998 excl. evenementen Binnenstad Scheveningen Bad Scheveningen Haven Kijkduin Toename gemiddelde (totaal) bestedingen* bezoekerseenheid 2007 t.o.v. 1997 Binnenstad Scheveningen Bad Scheveningen Haven Kijkduin Cultuur Groei bezoekers (i.p.v. verkochte kaarten) theater en musea in 2007 t.o.v. 2006 excl. festivals Groei bezoekers (i.p.v. verkochte kaarten) theater en musea in 2007 t.o.v. 2007 incl. festivals Congressen Groei congresdeelnemersdagen 2007 t.o.v. 2006 Aantal congresdeelnemersdagen 2007, stijging tov 2006 Aantal congresdeelnemersdagen 2006 Topsport Acquireren nieuwe Topsportevenementen Waardering Den Haag door zowel bezoekers als inwoners (2007/2008)

*

4% 4% 4% 1,79

3%

niet bepaald

2%

2,5% 22,7%

2

geen onderscheid in zakelijk-leisure

CBS CBS CBS

Bezoekersonderzoeken (incl. combinatiebezoeken)

19,2% 21,5% 14,3% 28,6% gem.bestedingen in 2007 zijn 20 - 41 euro 12% -22% 5% 29%

Bezoekersonderzoeken * de bestedingen zijn gecorrigeerd voor inflatie

2,5% 2,2%

DHIC/opgave instellingen

Conventionbureau Den Haag

135.000 110.000

Marketing (zie paragraaf 5.2 voor toelichting)

4

Topsport Den Haag Marketing (zie paragraaf 5.2 voor toelichting)

7,3

Bezoekersonderzoeken 2007/2008

CBS cijfers voor 2008 zijn bijgewerkt op de CBS site tot en met november 2008.

1

De vastgelegde doelstellingen en resultaat zijn vrij algemeen en over een langere periode opgesteld. Reden hiervoor is tweeledig, enerzijds is er in 2008 nog niet in alle afdelingen op de meetbaarheid van activiteiten gestuurd en gerapporteerd. Anderzijds heeft Den Haag Marketing in de meeste gevallen geen directe invloed op de eindbezoeker (zakelijk en recreatief). Door de doelen en resultaten algemener en over langere periode weer te geven wordt een indicatie gegeven van het verloop van de gestelde doelen. Daarbij is het slechts mogelijk te meten per activiteit indien alle deelnemende partijen bereid zijn hun bezoek -en/of verblijf cijfers per afgesproken tijdsperiode te verstrekken.

5

Conclusies Stijging aantal overnachtingen en gasten Ondanks de recessie in de staart van de vergelijkingsperiode 2006-2008 is het totaal aantal overnachtingen in de periode 2006-2008 ten opzichte van 2003-2005 hoger dan ten doel gesteld. Met name gasten uit eigen land zorgden voor een hogere procentuele stijging (14,6% ten opzichte van de vastgelegde 4% als doel) Internationale gasten in de periode van 2006-2008 lieten een stijging van 7,8% zien in het totaal aantal hotelnachten in Den Haag in vergelijking met internationale gasten uit 2003-2005. Het aantal gasten dat in een Haags hotel verbleef in de periode 2006-2008 ten opzichte van 2003-2005 is eveneens gestegen en wel met 10,7% en naar verwachting tot en met december 2008 zelfs met 13,3%. De gemiddelde verblijfsduur is nagenoeg gelijk gebleven. Over het geheel gezien een uitstekend resultaat ten opzichte van de gestelde doelen in het beleidsplan voor 2008. Overnachtingen van gasten uit Alle landen x 1 000

3.500

3.400

3.300

3.200

3.100

3.000

2.900

Totaal 2003-2005

Totaal 2006-2008

Overnachtingen van gasten uit Alle landen x 1 000

Groei bezoekers en bestedingen Het dagtoerisme is lastig te meten. Voor de verantwoording van de gestelde doelen is hiervoor het bezoekersonderzoek gebruikt dat in opdracht van de gemeente Den Haag om de 4 jaar wordt gehouden. Kanttekening bij de weergave van de cijfers is dat er geen rekening is gehouden met combinatiebezoeken. Met andere woorden; bezoekers die op een dag meerdere Haagse deelgebieden bezochten kunnen twee keer geteld zijn. Over 10 jaar gekeken (2007 ten opzichte van 1997) is er procentueel een hoge stijging te constateren in het aantal bezoekers in de verschillende Haagse deelgebieden. Van een stijging van het aantal bezoekers in Scheveningen Haven met 14,3% tot en met een stijging van 28,6% in Kijkduin. Terwijl het aantal bezoekers aan de Haagse binnenstad bijna met 20% steeg naar circa 32 a 33 miljoen bezoekers per jaar. De bestedingen worden in het bezoekersonderzoek standaard weergeven per bezoekerseenheid2. Ook de bestedingen per bezoekerseenheid laat een gunstig verloop zien in alle deelgebieden afgezien van Scheveningen Bad waar een daling van 22% in de gemiddelde besteding per bezoekeenheid te zien is. De gemiddelde besteding per bezoekeenheid varieert van 20 tot en met 41 euro per bezocht gebied. Toename bezoekers cultuuraanbod De doelstelling om 2% groei te realiseren in het aantal bezoekers van musea, podia, gezelschappen is met een 0,5% overschreden (45.000 meer bezoekers dan in 2006). Het resultaat is 2,5% groei. Grafiek verdeling cultuurbezoek 2006/2007 Bezoekers

.

100% 90% 80% 70% 60% 2007

50%

2006

40% 30% 20% 10% 0% Gezelschappen

2

Musea

Podia

Festivals

Vier nieuwe sportevenementen

De bezoekeenheid is de groep die één vragenlijst heeft ingevuld. De groep kan uit één of meerdere personen bestaan.

6

Met de vier nieuwe topsportevenementen is eveneens de doelstelling van twee nieuwe sportevenementen ruim behaald. Te weten het eerste officiële WK Beachvolleyball voor de jeugd onder 21 jaar. Ook voor het eerst dit jaar was de organisatie van het officiële EK Hockey en het EK Lifesaving beiden eveneens voor de jeugd en het NFB Kust Zeil Evenement. Alle nieuwe sportevenementen sluiten naadloos aan de door Den Haag benoemde speerpuntsporten.

7

3. Marketing, Strategie & Beleid Onder de unit Marketing, Strategie en Beleid (MSB) vallen: marketingstrategie en beleid, onderzoek, corporate communicatie, marketing services (drukwerk), relatiemanagement toeristisch bedrijfsleven en fondsenwerving en acquisitie. Strategische marketing en onderzoek In het derde kwartaal is een nieuwe medewerker gestart in de nieuwe functie van strategisch marketeer/onderzoeker. Beleid, rapportage en strategie Eén van de eerste taken van de nieuwe medewerker was het realiseren van het beleidsplan 2009. In MT-verband hebben hierdoor- meer dan voorheen – verschillende inhoudelijke discussies plaatsgevonden onder andere aan de hand van een strategische notitie. Deze is tevens aan de Raad van Toezicht en het College van Participanten voorgelegd en mede met deze input is het uiteindelijke beleidsplan op tijd en volledig gereed gekomen. In dezelfde periode is de 3e kwartaalrapportage opgesteld. Met de verschillende afdelingen is er kritisch gekeken naar de inhoud en met name de meetbaarheid van de activiteiten. Hier zijn nog stappen te maken om de activiteiten kwalitatief, maar vooral ook kwantitatief te verantwoorden. Deze laatste niet alleen om extern meer inzicht te verstrekken in de output van Den Haag Marketing maar ook om intern tijdig te kunnen bijsturen indien nodig en gewenst. Mede om bovenstaande redenen is er een nieuwe methode van werken en rapporteren ontwikkeld. Elke medewerker dient per activiteit/product een zogenaamde factsheet in te vullen. De factsheet heeft een aantal verplichte onderdelen die ingevuld dienen te worden zoals onder andere kwalitatieve- en kwantitatieve doelstellingen, meetbaarheid, doelgroep specificering, inzet middelen en tijdspad. Vervolgens wordt deze in het klein MT besproken en onder andere getoetst aan de focus, pijlers en doelstellingen die zijn vastgelegd in het beleidsplan 2009. Mede hierdoor ontstaat er een dialoog over de voortgang en de gemaakte keuzes. Tevens kan ook gemakkelijker worden bijgestuurd indien de markt verandert, zoals momenteel het geval is met de economische recessie. Men heeft namelijk meer inzicht in elkaars werkzaamheden. Daarnaast biedt deze werkwijze een opening om meer synergie te creëren en betrokkenheid tussen de afdelingen te bevorderen. Daarbij zijn de factsheets de basis voor het Activiteitenplan en de kwartaalrapportages. Onderzoek Alle bestaande onderzoeken binnen Den Haag Marketing zijn in kaart gebracht en voor alle medewerkers van Den Haag Marketing en de gemeente in te zien en te downloaden. Met de onderzoeksafdeling van de gemeente Den Haag zijn goede afspraken gemaakt over de samenwerking en het delen van onderzoeken. De rolverdeling daarbij is dat het verzamelen van de gegevens voor een belangrijk deel verzorgd wordt door de onderzoeksafdeling van de gemeente Den Haag en de interpretatie van de gegevens vooral door Den Haag Marketing zal geschieden. Voor (snel) kwalitatief onderzoek is een online surveytool aangeschaft. Per afdeling is er een survey tool workshop gegeven aan één afgevaardigde per afdeling, zodat elke afdeling zelfstandig kwalitatief onderzoek kan uitvoeren. Hiervan wordt goed gebruik gemaakt. De afdeling Marketing Recreatief heeft met de tool de relatiedag voor de reisindustrie geëvalueerd en momenteel loopt er een evaluatie naar de Evenementenkalender uitgevoerd door de afdeling MSB.

8

Corporate communicatie Vanaf april 2008 is de corporate communicatie structureel vormgegeven door middel van een persvoorlichter. Een nieuwe functie die tegelijk met de afdeling Marketing Strategie & Beleid (MSB) tot stand is gekomen. Door een actieve persbenadering over de werkzaamheden, projecten en producten van Den Haag Marketing is de organisatie in 2008 veelvuldig in de media verschenen. Zo is er veel media aandacht geweest voor The Hague Festivals, Internationale Dag van de Vrede, de Gulden Ooievaar, de Olympische en de Paralympische huldiging, de opening van het Huis voor Topsporters, etc. Een positief gevolg hiervan is dat journalisten steeds vaker de weg naar Den Haag Marketing vinden voor informatie over de stad en een reactie op het nieuws. Voor de Haagse festivalperiode The Hague Festivals is de gehele vrije publiciteit verzorgd. Zo zijn er verschillende mediamomenten gecreëerd en is op gezette tijden de media benaderd. Dit heeft veel lokale, nationale en zelfs internationale media aandacht opgeleverd. Ook is er voor The Hague Festivals een persreis georganiseerd met verschillende nationale en internationale media tijdens de ShoppingNight. Hierbij waren gerenommeerde lifestyle bladen aanwezig als ELLE en Viva. Het ontvangst heeft positieve artikelen opgeleverd over The Hague Festivals, de ShoppingNight en over het winkelaanbod van Den Haag. Internationale Dag van de Vrede Net als bij The Hague Festivals was een projectgroep van Den Haag Marketing verantwoordelijk voor de uitvoering van de Internationale Dag van de Vrede op 21 september. De vrije publiciteit en het begeleiden van de pers op deze dag is georganiseerd door de corporate persvoorlichter van Den Haag Marketing in samenwerking met persvoorlichters van de gemeente Den Haag en een communicatiebureau. De Internationale Dag van de Vrede heeft veel aandacht in de media gekregen: in zowel lokale- als nationale kranten, via radio en tv en op diverse (nieuws) websites. Daarnaast heeft het nieuwsfilmpje van het ANP op vele nieuwssites, zoals het veelbezochte nu.nl gestaan. Gulden Ooievaar In navolging van de Den Haag Marketing Promotieprijs is de sportsponsorprijs de Gulden Ooievaar onderworpen aan een nieuw concept. De Gulden Ooievaar is de prijs voor sportsponsoring en wordt jaarlijks uitgereikt aan een bedrijf dat zich heeft ingezet voor de Haagse sport en maatschappij. De gemeentelijke prijs bestaat al 20 jaar, maar is dit jaar voor het eerst uitgevoerd door Den Haag Marketing en in een nieuw jasje gestoken. De corporate communicatie medewerker van de MSB afdeling heeft het project georganiseerd. De uitreikingsavond in het Hommerson Beachstadion was een groot succes. Er was sprake van een hoge opkomst tijdens de uitreiking. Corporate drukwerk Den Haag Magazine 2008 Het Den Haag Magazine had in 2008 een oplage van 375.000 exemplaren. Het Den Haag Magazine wordt in drie verschillende taalversies (Nederlands, Engels en Duits) uitgegeven en wordt nationaal o.a. gedistribueerd via ruim 300 VVV-kantoren en internationaal o.a. via de buitenlandse vestigingen van het Nederlands Bureau voor Toerisme. Regionaal wordt het Den Haag Magazine verspreid via de bij Den Haag Marketing aangesloten verblijfsaccommodaties in Den Haag en omgeving. Hoofdzakelijk voor informatieverstrekking via de eigen VVV-kantoren is in 2008 tevens een Spaans-, Italiaans- en Franstalige versie van het

9

Den Haag Magazine verschenen. Deze versies bestonden uit minder pagina’s dan eerdergenoemde edities. The Hague Online Media Center Het Online Media Center is speciaal ontwikkeld (in 2007) voor vertegenwoordigers van de binnen- en buitenlandse media, de nationale - en internationale reisindustrie en andere zakelijk geïnteresseerden. Gebruikers kunnen direct de gewenste foto’s en logo’s rechtenvrij downloaden om deze vervolgens in hun eigen communicatie over de stad Den Haag, de badplaatsen Scheveningen en Kijkduin en Delft te gebruiken. Het Online Media Center is te bereiken via http://thehagueomc.com. Unieke bezoekers Totaal 2007

Aantal bezoeken Pagina’s

Hits

2 0 0 7 t ov 2 0 0 8

Bytes

2.842

4.091

58.755

Januari

271

435

5.810

328.643 16.39 GB 28.808 1.18 GB

Februari

277

425

6.949

45.010 1.07 GB

400. 000

Maart

248

390

3.985

25.469 864.18 MB

300. 000

April

266

401

4.703

27.182 1.18 GB

200. 000

Mei

263

404

4.823

32.784 993.44 MB

100. 000

Juni

301

471

5.692

29.231 952.64 MB

0

Juli

292

443

5.478

34.690 1.48 GB

Augustus

269

382

3.738

21.648 731.85 MB

September

227

361

4.406

30.517 2,99 GB

R2 R1 Uni eke

A ant al

bez oeker s

bez oeken

P agi na’ s

Hi t s

Vanaf de start tot en met eind 2008 hebben zich 855 unieke gebruikers December 172 301 4.036 30.664 870.62 MB voor het Online Media Center Totaal 2008 2984 4.705 60.860 377.071 geregistreerd. In totaal brachten zij in 2008 4.705 keer (+15% t.o.v. 2007) ‘een bezoek’ en bekeken zij gezamenlijk meer dan 60.000 pagina’s (+3,5%. t.o.v. 2007). Hiermee toont het online mediacenter aan een behoefte te bevredigen. Oktober

208

372

5.984

38.163 1,30 GB

November

190

320

5.256

32.905 1,80 GB

Evenementenposter Met ingang van augustus 2008 verstuurt Den Haag Marketing naar haar relaties de evenementenposter (totale oplage: 1.750). De poster gaat maandelijks via direct mail naar circa 1.300 relaties en wordt verder verspreid via de eigen VVV-kantoren. Met de evenementenposter informeert Den Haag Marketing haar ‘achterban’ over de evenementen die maandelijks in Den Haag plaatsvinden. In het eerste kwartaal van 2009 is een vragenlijst uitgegaan naar de ontvangers van de evenementenkalender om hun mening over de invulling en uitwerking ervan te peilen. Het resultaat zal in april 2009 beschikbaar zijn. Fondsenwerving & Acquisitie Partner in Promotie (PIP) Het Partner in Promotie pakket (PIP) is in 2008 aan de wensen en eisen van de hedendaagse markt aangepast. Een PIP pakket geeft recht op de volgende 3 elementen: 1) 2) 3)

Vermelding op de site van Den Haag Marketing Vermelding in Den Haag Magazine Bekendheid bij de VVV kantoren

10

De 46 nieuwe Partner in Promotie leden dragen op jaarbasis €99.100,- bij. Het gehele PIP klantenbestand draagt voor €106.760,- bij. Een positief resultaat in vergelijking met 2007. mede door het in dienst treden van een extra accountmanager. In 2007 waren slechts 5 nieuwe leden geworven. Nissen Utrechtse Baan De nissen (billboards) bij de Utrechtse Baan zijn een goede promotiegelegenheid voor evenementenorganisatoren. Voor veel organisaties blijkt de, toch lage prijs (onder markttarief) toch het struikelblok te zijn. In totaal is er in het jaar 2008 voor €14.300,gefactureerd (met een nettowinst bedrag van rond de €8.000,-). Fondsenwerving & Acquisitie verzorgt het traject van aanmeldingsformulier, het daadwerkelijk plakken van de affiches, de facturering en het aantrekken van nieuwe sponsors/adverteerders. Sport Business Club In 1 jaar tijd heeft de Sport Business Club een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Ondermeer door een goede samenwerking tussen de afdeling Topsport en de projectgroep “Sponsoring” staat er nu een ‘volwassen’ Business Club. Dit blijkt uit de hoge opkomst tijdens de netwerkbijeenkomsten (grote betrokkenheid van de partners). In 2008 zijn er 8 nieuwe bronzen leden en 1 nieuw zilveren lid bijgekomen. De binnengekomen gelden zijn: €43.500 in cash en aan barterdeals. Cultuur Business Club Deze is in juli opgericht en heeft in de korte tijd een enorme groei meegemaakt. Mede dankzij de projectgroep “Sponsoring” is er een pakket tot stand gekomen waarbij leden meedraaien in het bestaand sportnetwerk, worden zij vermeld in het UITmagazine en krijgen kortingen op abonnementen van het Haags UITburo. Daarnaast kunnen bedrijven het last-minute aanbod van diezelfde dag op hun eigen intranet ontvangen. Vanaf juli heeft de afdeling Fondsenwerving & Acquisitie 9 nieuwe bedrijven geworven. Acquisitie en verkoop Middels advertentieverkoop, veelal nieuwe adverteerders, voor het Den Haag Magazine is er €96.300,- aan advertentie inkomsten gegenereerd. 10 hotels zijn geacquireerd om de CityCard te gaan verkopen. Met Selexyz Verwijs is ook dit jaar een overeenkomst gesloten betreffende de verkoop van toeristische, Haagse boeken. Om enerzijds een bredere verspreiding van toeristische boeken te realiseren en anderzijds de toeristische bezoeker meer verkooppunten te bieden. Gezien de handlingsproblematiek rondom de Geschenkbonnen is de acquisitie van nieuwe wederverkopers en het onder de aandacht brengen van de Geschenkbonnen bij bedrijven bijna nihil geweest. voor The Hague Festivals is er voor €5.000,- aan advertenties verkocht in “De kleine Posthoorn”. In de landelijke bijlage van het AD, waar een ‘Recht en Vrede’ bijlage was opgenomen, is voor €64.500,- aan advertenties verkocht.

11

4. Business to Consumer 4.1 Marketing Recreatief Toerisme De taak van de afdeling is het vergroten van het toeristisch, recreatief en cultureel gebruik door bezoekers van de stad Den Haag. Daarbij wordt ingespeeld op het brede en uitgebalanceerde assortiment dat het ‘product’ Den Haag voor veel doelgroepen te bieden heeft. Daarnaast zijn er specifieke campagnes gericht op de drie deelgebieden binnenstad, Scheveningen en Kijkduin. De afdeling houdt zich met name bezig met imago- en actiematige consumenten campagnes. De campagnes worden uitgezet met lokale- en landelijke toeristische partners. Naast de nationale marketing, verzorgt marketing recreatief tevens de internationale campagnes gericht op touroperators en consumenten. Al deze inspanningen zijn er vooral op gericht om het internationale imago van Den Haag te versterken en het aantal recreatieve toeristen te verhogen. Het onderhouden van contacten met bestuurlijke en commerciële partijen gebeurt onder meer op nationale en internationale evenementen, zoals toeristische beurzen, exposities, sales missies en op uitnodiging. De activiteiten van de afdeling richten zich op een viertal doelgroepen: 1. 2. 3. 4.

kwaliteitsbewuste 50+ers en empty nesters; vrijdenkende kosmopolieten; gezellige gezinnen; nationale en internationale reisindustrie.

Naast het initiëren en uitzetten van marketingcampagnes bestaat de afdeling uit een content manager die zeer hecht samenwerkt met de afdelingen Cultuur Marketing en Distributie. Deze samenwerking op het gebied van content en database zorgt ervoor dat alle toeristische en culturele informatie op een punt samenkomen. Op deze zogenaamde contentkamer, is in 2008 ook de webredactie van www.denhaag.com en www.haagsuitburo.nl fysiek op 1 plek gekomen. De beschikbare data worden dan ook beschikbaar gesteld aan diverse landelijke en regionale media, die behoefte hebben aan volledige en up-to-date informatie. 4.1.1 Binnenland Binnenstad De campagne voor de binnenstad is halverwege het jaar 2008, compleet overgedragen aan de verantwoordelijke Stichting Marketing Haagse Binnenstad (SMHB). De campagne Púúr Den Haag bestaat uit drie onderdelen: 1. de imago campagne rondom de binnenstad (gericht op shoppen, cultuur en uitgaan); 2. de themaweken (zomer en winter); 3. en de promotionele ondersteuning van de evenementen (KoninginneNach en Muziek3daagse). De belangrijkste doelstelling van de campagne Púúr Den Haag is om meer regionale bezoekers naar de Haagse binnenstad te trekken. Een nevendoelstelling is de binnenstadondernemers te betrekken en te ondersteunen bij de promotie. De campagne Púúr den Haag werd ingezet op outdoorlocaties, televisie, via internet en in printmedia

12

zoals de stadsplattegrond (Zcard), Shopping-routeboekje en de nieuwe Púúr evenementen kalender. De ondersteunende site puurdenhaag.nl wordt door de binnenstadsondernemers zelfstandig gevuld. Een online marketingcampagne trekt bezoekers naar de website. Naast de marketingcampagne, is de Stichting Marketing Haagse Binnenstad actief binnen een aantal Haagse activiteiten, zoals met de succesvolle Shopping Night tijdens de periode van The Hague Festivals. De Shopping Night trok in 2008 60.000 bezoekers, dat zijn 10.000 bezoekers meer dan in 2007. Samen met Den Haag Marketing ontwikkelde de SMHB het Binnenstadsarrangement voor de internationale en nationale City Break Campagne. Hierbij werd een speciaal voucherboekje samengesteld waarbij de bezoeker van de Haagse binnenstad speciale kortingen bij ondernemers in de Binnenstad kon verkrijgen bij betaling met hun MasterCard. De Binnenstadscampagne wordt in 2009 vervolgd. In de eerste drie jaren van de campagne lag de nadruk op de integrale benadering van de Binnenstad met de pijlers shoppen, cultuur en uitgaan en met een regionaal bereik tot 30 kilometer. De komende jaren worden de unieke winkelgebieden van de Binnenstad meer onder de aandacht gebracht. Deze spelen ook een belangrijke rol in de city marketing. In 2007 hebben de deelnemers aan Stichting Marketing Haagse Binnenstad zich in ieder geval tot en met 2010 gecommitteerd. Scheveningen Ter bevordering van het verblijfstoerisme in Scheveningen is gedurende het gehele jaar in samenwerking met de Scheveningse hotellerie een internetcampagne gevoerd. Het gaat hier om de Beleef Scheveningen-campagne, die voor een aantal jaren, samen met de Scheveningse hotellerie is ontwikkeld. In 2008 is de website www.beleefscheveningen.nl geoptimaliseerd. De campagne bestaat uit een vindbaarheids campagne op Google door middel van een adwords campagne en bannering op populaire websites van toeristische aanbieders. Daarnaast wordt de campagne versterkt met advertenties in dag- en weekbladen. Kleinere activiteiten vanuit lokale ondernemers en organisaties die op Scheveningen plaats vonden, zijn ondersteund in hun marketing en promotie. Hierbij gaat het om de Potvis tentoonstelling bij Museum Beelden aan Zee, de Rabo Beach Challenge over het strand en de IJsbaan op het Gevers Deynootplein (Kurhausplein). Verder is in 2008 door de gemeente Den Haag gewerkt aan het formuleren van een nieuwe overkoepelende stichting voor Scheveningen. Het gaat hier om Stichting Marketing Scheveningen in oprichting, waar een onafhankelijk voorzitter een bestuur samenstelt vanuit het Scheveningse bedrijfsleven. Voor deze stichting verzorgt Den Haag Marketing een strategisch marketingplan en de daarbij horende coördinatie. De stichting in oprichting is in november van start gegaan en zal begin 2009 het marketingplan uitrollen. Hiervoor is een nieuwe marketing vacature opengesteld die vanaf januari 2009 ingevuld is. Hommerson Beach Stadion In 2008 heeft de afdeling Marketing Recreatief samen met Den Haag Topsport een grootschalige, regionale campagne gestart voor het strandstadion. Den Haag is voor menige strandsport de bakermat. Beach Volleybal, Beach Soccer, Beach Tennis, Beach Hockey en Beach Handbal; dat alles vond plaats op het Scheveningse strand. Vele strandsporten zijn inmiddels uitgegroeid tot populaire sporten.

13

De website is in 2008 deels vertaald naar het Engels om internationale toeristen te informeren over het strandstadion. De campagne voor het Hommerson Beachstadion bestond uit het genereren van vrije publiciteit, een internetcampagne, advertenties in regionale agenda's en dag- en weekbladen, folderverspreiding en een radio- en televisiecampagne, onder andere door narrow-casting op Eurosport in Zuid-Holland (Casema gebied). Het programmaboekje is in de Haagse horeca verspreid. Bij de invulling van het zomerseizoen 2008 werkte exploitant Den Haag Marketing nauw samen met de betreffende sportbonden. De evenementenorganisatoren en sportbonden zijn zelf verantwoordelijk voor de promotie van de verschillende sporten. Dit jaar is wel een samenwerking opgestart met de bonden als de Nederlandse Volleybal Bond en de Nederlandse Beach Soccer Bond voor de marketing en promotie. Het onderstreept dat het bouwen van een topaccommodatie op het strand van groot belang is voor de groei van de Beachsporten. Kijkduin In 2008 is een zeer hechte samenwerking geweest met de Stichting Beach Resort Kijkduin. Naast het ondersteunen en meefinancieren van het Kijkduin magazine is een kleinschalige campagne opgezet rondom de evenementen. Deze bestond uit een zaterdag special over de badplaats in het landelijk dagblad van het AD. De oplage was 510.000, waarvan 10.000 speciaal voor verspreiding in Kijkduin bij de lokale partners. Daarnaast is gezamenlijk geïnvesteerd in outdoor reclame tijdens de evenementen en zijn advertenties uitgezet in regionale media, zoals Global The Hague (glossy magazine op hotelkamers in Den Haag) en het Leidsch Dagblad. Dagattracties De grote Haagse attracties en Den Haag Marketing werken al een paar jaar nauw samen om de bezoekersaantallen te vergroten en het zogenoemde combinatiebezoek te stimuleren door gebruik te maken van elkaars bezoekersstromen. De negen aangesloten partners in het dagattractieoverleg zijn Madurodam, De Uithof, Panorama Mesdag, Museon, Omniversum, SEA LIFE Scheveningen, Vitalizee en Holland Casino. Deze attracties nemen een marketingpakket af bij Den Haag Marketing waarvoor zij jaarlijks een bedrag betalen. Voor de dagattractiecampagne is er een actiematige website ontwikkeld, www.vandaagnaardenhaag.nl, waarop individuele bezoekers een spel kunnen spelen om korting te winnen op een bezoek aan een van deelnemende attracties. De bezoekersaantallen op de website vertonen nog altijd een stijgende lijn. De maand waarin de meeste bezoekers de website bezochten was oktober met meer dan 10.000 bezoekers. Dit heeft onder andere te maken met de herfstvakantie. Gemiddeld blijven mensen ongeveer 2 à 3 minuten op de website, wat vrij lang is voor een website bezoek. De populairste attractie is Madurodam, meer dan 5.000 mensen hebben het park bezocht met een Vandaag naar Den Haag kortingsbon. Andere populaire partners zijn het Omniversum met meer dan 1.500 bezoekers en SEA LIFE met 1.000 personen. Andere partners zijn minder bezocht of hebben het aantal ingeleverde bonnen niet geregistreerd. City Card Den Haag-Delft In samenwerking met de gemeenten Den Haag en Delft, Delft Marketing en belanghebbende partijen heeft Den Haag Marketing de City Card Den Haag-Delft op de markt gebracht. Deze kaart, bedoeld voor verkoop aan bezoekers van de stad, biedt korting of gratis entree bij diverse attracties, musea en horeca. De kaart biedt naast deze

14

kortingen ook gratis openbaar vervoer. Door het uitblijven van de OV-chipkaart in het openbaar vervoer, zijn de activiteiten gericht geweest op landelijke campagnevoering. De verkoop van de kaart verloopt nog niet zoals gewenst. In 2008 zijn er 1.400 City Cards verkocht, via verschillende kanalen: de VVV, hotels in Den Haag, het TIP Delft en de HTM loketten op de stations en in de stad. De tegenvallende verkoop heeft onder andere te maken met het feit dat de marge voor de wederverkopers op de kaart in 2008 slechts € 1,was. Voor wederverkopers was het vaak niet aantrekkelijk genoeg om de kaart aan te schaffen. Door deze marginale prijsstelling heeft de City Card ook niet op de zakelijke markt een rol kunnen spelen. Bovendien was de campagne teveel het product geworden. Daarom heeft een reclamebureau een nieuw campagnebeeld ontwikkeld voor de City Card. Hiermee is een uitgebreide campagne gestart in binnen- en buitenland, waaronder posters in abri’s, promotionele acties op de grote treinstations van Den Haag en campagne op Rotterdam Airport en veel exposure op de (internationale) internetsites van het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen. Om ervoor te zorgen dat de kaart aantrekkelijker wordt om aan te schaffen voor wederverkopers is de marge in 2009 aangepast met 25%. Het boekje heeft een frissere look en feel gekregen en een grotere bewaarfunctie. Bewerking reisindustrie Voor het stimuleren van het dagtoerisme naar Den Haag bij de reisindustrie zijn 10 workshops bezocht en 8 ontvangsten georganiseerd. Tijdens workshops informeren de marketingcoördinatoren de reisindustrie over nieuw te ondernemen activiteiten voor toeristen en dagbezoekers. De activiteiten worden door Den Haag Marketing vaak samen met de Haagse achterban, zoals dagattracties, opgezet. Er is in september wederom een relatiedag georganiseerd voor mensen in de reisindustrie (busondernemers, touroperators, VVV- en hotelmedewerkers). Er waren twee verschillende routes gemaakt, waarbij alle negen dagattractiepartners werden bezocht. De evaluatie van zowel de dagattracties als de deelnemers was positief. De dagattracties waren erg blij met de brainstorm over het programma vooraf, het aanbieden van twee routes en vonden de kwaliteit van de deelnemers goed. De deelnemers van de relatiedag waren zeer positief, 80 procent van de deelnemers beoordeelde de dag als goed. Qua netwerken en een beeld krijgen van Den Haag overtrof de dag zelfs de verwachtingen. Het feit dat men kon kiezen tussen twee verschillende routes werd ook als positief ervaren door de deelnemers. Campagne Zuid-Holland In 2008 heeft Den Haag Marketing de coördinatie op zich genomen voor een gezamenlijk campagne van de steden in Zuid-Holland. Een intensieve samenwerking met Rotterdam Marketing zorgde voor een gebalanceerde campagne in verschillende media. De campagne bestond uit een tv spot op KLM vluchten tijdens de nieuwsuitzendingen van BBC News, advertenties in de Holland Herald (magazine van KLM), agenda campagne met NL magazines in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht, twee televisie programma’s van Bestemming Nederland over de provincie en de verschillende steden, tv spots en posters in de aankomst- en vertrekhal op Rotterdam/The Hague Airport. In alle media is redactionele aandacht geweest voor deze campagne en de onderliggende steden.

15

De campagne is afgesloten en financieel afgerond in 2008 en een mogelijk vervolg zal in de toekomst door andere partijen worden gecoördineerd. 4.1.2 Buitenland Citybreakcampagne Den Haag Marketing voerde ook in 2008 de internationale Citybreakcampagne in de omringende landen (het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, België en Frankrijk). Deze driejarige samenwerking is met het Nederland Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) aangegaan, samen met onder andere Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. Andere partners van de campagne zijn verschillende luchtvaartmaatschappijen, boekingssystemen en ferries. Gezamenlijk investeerden de circa 25 partners, 2,9 miljoen euro. Den Haag Marketing heeft out of pocket voor de campagnes hier circa € 100.000,- in geïnvesteerd. Dit staat los van alle activiteiten rondom de bewerking van de reisindustrie en pers en pr bewerking. Het NBTC ondersteunde de campagne met uitgebreide bewerking van de reisindustrie en de pers. De marketingmix van de stedencampagne bestond uit internet, advertenties, een City Break magazine, post cards en pers en pr-activiteiten. De stad Delft is een belangrijke strategische partner voor Den Haag en loopt daarom mee met de uitingen van Den Haag. Door concrete afspraken met Delft Marketing, nemen de marketingcoördinatoren het product Delft in het buitenland mee. De campagne heeft een dubbele afzender: per uiting staat een stad centraal, waarbij altijd de link met Holland wordt gelegd. De zorgvuldig gekozen en uitgebreide marketingmix bestaat uit advertenties (tactical promotions), actiematige arrangementen door aanbiedingen met vervoersmaatschappijen (bijv. Stena Line en KLM), ondersteunend drukwerk, zoals brochures, inserts en stedenspecials in dag-, week- en maand- bladen (krant en magazines), pers- en practiviteiten ter bevordering van vrije publiciteit, joint-promotions en bewerking van de reisindustrie. Bijna alle activiteiten worden ondersteund door een actiematige site (www.holland.com) waar elke stad een eigen portal heeft met informatie zoals festivals, tentoonstellingen en attracties. Daarnaast biedt de campagne de Nederlandse steden een 'surprise for your senses'. Elke stad presenteert zich door een eigen bewoner – een zogenaamde stadskenner – op hun eigen weblog aan het woord te laten. De gekozen doelgroep voor Den Haag is de 'traditionele empty-nesters' die willen genieten van de stad en wordt door stadskenner John vertegenwoordigd. De tweede gekozen doelgroep zijn 'vrijdenkende kosmopolieten' die de stad echt willen ervaren. Dit zijn voor Den Haag Toinet en Marius. Beiden geven op een speciaal ontwikkelde weblog “insiders” tips (met foto’s ) voor bezoekers van onze stad. Overkoepelend thema in 2008 was “Nooit verwacht Nederland/Hidden Holland”. Daarin werden in Den Haag bijzondere, minder bekende locaties, attracties en evenementen aan de consument gepresenteerd, ondersteund met de algemene promotionele beeldvorming van Den Haag.

16

Voorbeelden van deze campagne zijn: Groot-Brittannië: Dutchflyer The Hague: 75 posters, high profile stations in Zuid-Engeland en Londen, 2.856.077 bereik per week, maart-oktober, totale mediawaarde € 771.000,-; Wheelbarrow Butter & Waitrose promotie op verpakking: 700.000 verpakkingen in 200 winkels met een bereik van 7 miljoen bezoekers in juni en juli; online campagne Jet2.com: 7.3 miljoen impressies. België: 823 website bezoekers voor Den Haag, met een totaal van 3.518 voor Nederland; 1.335 pageviewers voor Den Haag, met een totaal van 5.062 in Nederland; gemiddelde bezoeksduur: 297.8 sec., met een landelijk gemiddelde van 371.5 sec. Duitsland: bezoekers Niederlande.de Den Haag pagina 24.172 met totaal bezoek van 371.000; E-newsletter: 2.337 clicks; twee persreizen van 13 verschillende media (kranten, magazines, websites). Frankrijk: Promotiespot in de bioscopen in Ile de France is bekeken door 922.000 personen, 22,5% meer dan verwacht. Arts Magazine is verschenen met bijlage over Holland en specifieke pagina’s over Den Haag in een oplage van 100.000. Familiecampagne Gezien de aantrekkelijkheid van de kust en de attractiedichtheid van Den Haag richt Den Haag Marketing zich naast de City Break Campagne zich op families uit Duitsland en België voor een korte vakantie naar de Haagse regio. De campagne bestaat uit dezelfde onderdelen in de beide landen. Via Internet, direct marketing, advertenties en speciale bijlages in familiemagazines, pers en pr en het bewerken van de reisindustrie en consumenten op beurzen wordt de familiecampagne gevoerd. Daarnaast is de dagbladcampagne ook groot onderdeel van deze campagnes, die voornamelijk hun focus hadden in het voorjaar en najaar. In zowel België als in Duitsland is in de zomermaanden een dagbladcampagne van start gegaan met onder andere advertenties in de Gazet van Antwerpen, Het Laatste Nieuws, Kölner Zeitung en de Rheinische Post. Verder is er in Duitsland nog een direct-mailing verstuurd naar een bestand van 130.000 geselecteerde klanten uit de NBTC database en een nieuwsbrief naar 150.000 klanten. Scandinavië, Spanje en Italië Den Haag Marketing richt zich naast de vier Citybreak landen ook op Scandinavië, Spanje en Italië. Aangezien dit vrij nieuwe markten voor de stad zijn, moet Den Haag zich nog voornamelijk richten op de naamsbekendheid en de informatie over de stad vergroten op het gebied van cultuur, wining & dining en shopping. Voornamelijk Scandinavië heeft grote potenties aangezien het bestedingsbudget en vakantiepatroon hier aansluit op een stad als Den Haag. Naast twee beurzen heeft Den Haag Marketing een website campagne en een trade campagne samen met Madurodam gedaan, wat een goed vervolg was op het eerste jaar. Tevens is er in juni deelgenomen aan een workshop voor 20 touroperators, die allen zeer veel interesse in Den Haag hadden.

17

In Spanje en Italië is er met een beperkter budget gewerkt waardoor de focus lag op een beurs, internet en pers. En de kantoren van het NBTC in deze landen hadden een zeer nuttige workshop georganiseerd met 30 touroperators. Beurzen Den Haag Marketing heeft in 2008 16 beurzen, workshops en salesmissies voor de buitenlandse markt bezocht en geparticipeerd. Beurzen worden bezocht om de reisindustrie te informeren over nieuw te ondernemen activiteiten voor de internationale toerist. Zoals verwacht, heeft Den Haag Marketing in 2008 aan minder beurzen deelgenomen (2007 was dit 22 beurzen). Voor 2009 zullen er wederom een aantal beurzen afvallen, door een verandering in strategie bij het NBTC enerzijds en de behoefte van de touroperator anderzijds. Den Haag zal zich meer gaan richten op bezoeken naar de stad toe, zogenaamde fam trips met touroperators en busondernemers en persreizen op zowel individuele als groepsbasis om de stad Den Haag te laten zien en ervaren. Intercontinentale marktbewerking Noord-Amerika en Japan zijn de enige twee gebieden buiten Europa die door Den Haag Marketing bewerkt worden. Dat komt omdat uit de bezoekcijfers blijkt dat uit de Verenigde Staten, Canada en Japan relatief veel verblijfstoeristen naar Den Haag komen en omdat Den Haag Marketing voor de bewerking van de genoemde landen kan samenwerken met het NBTC. De activiteiten voor Noord-Amerika hangen deels samen met het themajaar 2009 Holland Art Cities. Naast persberichten zijn er nieuwsbrieven naar de trade en consument verstuurd en staat Den Haag prominent op de website met een banner. Met in december een succesvolle persreis van 10 journalisten uit Noord-Amerika. Van 23 tot 30 augustus is er een groep van 16 Amerikaanse touroperators in Nederland geweest waarvan drie en een halve dag in Den Haag. De touroperators waren zo enthousiast dat de eerste al plannen aan het maken is voor een vaste reis inclusief Den Haag naar Nederland en een andere een artikel heeft geschreven voor een reismagazine. Een zeer geslaagde fam trip kortom, met zeer veel interesse in Den Haag en natuurlijk in de mogelijke cruise terminal in Scheveningen. Begin juli vond in het Mauritshuis de Japan workshop plaats waarbij 13 touroperators ontmoet werden. Deze zijn voornamelijk in Nederland en Londen gevestigd en spelen alle informatie door aan verschillende partners in Japan. Zeer geïnteresseerde groep met veel potentie. Tevens vond in dezelfde week de salesmissie Japan plaats. In vijf dagen zijn in Osaka en Tokio 30 touroperators bezocht, waarvan slechts twee Den Haag niet in het programma willen opnemen en een deel Den Haag met overnachting en een deel alleen dagbezoek. Verder waren er twee recepties in het avondprogramma waar nog eens ruim 150 verschillende touroperators op af kwamen. Kortom, een erg succesvolle trip! 4.1.3 Drukwerken Het handboek voor de reisindustrie, de Travel Trade Manual, wordt één keer in de twee jaar geproduceerd in een oplage van 10.000 exemplaren. In 2009 wordt een nieuw handboek gemaakt. De Travel Trade Manual wordt gebruikt op beurzen, salesmissies,

18

ontvangsten voor touroperators, busondernemers en journalisten. Hierin is Delft een belangrijke product markt partner combinatie (pmpc) en het product wordt zonder kosten voor het toeristische bedrijfsleven geproduceerd. 3.1.4 Projecten The Hague Festivals In het tweede kwartaal van 2008 heeft de tweede editie van The Hague Festivals plaatsgevonden. Net als tijdens de eerste editie was Den Haag Marketing voor de tweede keer verantwoordelijk voor de uitvoering van de marketingcampagne van The Hague Festivals. Het festival vond dit jaar plaats van 13 tot en met 29 juni 2008 onder het motto 'feel free to celebrate'. The Hague Festivals levert een bijdrage aan de internationale uitstraling van Den Haag. The Hague Festivals versterkt de saamhorigheid tussen bezoekers van evenementen en bevordert de trots van de inwoners op hun stad. Daarmee is The Hague Festivals een cruciaal instrument voor (city)marketing en dus voor de profilering van Den Haag. De evaluatie van de marketingcampagne van The Hague Festivals heeft inmiddels plaats gevonden. Daaruit is naar voren gekomen dat de tweede editie van The Hague Festivals een succes was. Niet alleen werd er intern bij Den Haag Marketing structureel samengewerkt in het projectteam, ook de relatie met de verschillende festivals was goed te noemen. Bovenal trokken de verschillende festivals in de festivalperiode meer bezoekers. The Hague Festivals 2008 heeft 52.600 meer bezoekers getrokken dan het jaar ervoor. In 2008 noteerde het festival het totaal aantal bezoekers op 177.600. Daarmee werd de doelstelling van een stijging van het aantal festivalbezoekers met 20 procent ruimschoots gehaald. Internationale Dag van de Vrede Op zondag 21 september heeft onder de paraplu van The Hague Festivals, de Internationale Dag van de Vrede plaats gevonden. Den Haag heeft als doelstelling om de stad de komende jaren verder op de kaart te zetten als Internationale Stad van Vrede en Recht, eerst bij de Haagse bevolking, vervolgens in Nederland en tenslotte in een internationaal perspectief. De Internationale Dag van de Vrede is daarvoor een prima middel. Op 20 en 21 september vonden er in het kader van deze viering diverse activiteiten in Den Haag plaats. Den Haag Marketing was, net als bij The Hague Festivals, verantwoordelijk voor de uitvoering van de marketingcampagne van de Internationale Dag van de Vrede. Voor deze dag is er onder andere een landelijke ‘Day of Peace’ bijlage verspreid bij het Algemeen Dagblad (oplage 482.000 stuks), de krant is regionaal verspreid in de regio Den Haag (oplage 30.000 stuks). Er zijn advertenties in diverse media geplaatst, er zijn posters in informatiezuilen geplaatst en er hebben 2 trams rond gereden in ‘Day of Peace’ stijl. Daarnaast heeft de website www.dayofpeace.nl 6.000 unieke bezoeken opgeleverd en 30.000 pagina weergaven. Met de inzet van deze marketing activiteiten is er nieuws verschenen over de Internationale Dag van de Vrede in diverse landelijke en regionale media waaronder de Spits, de Metro en TV West. Ook zijn er videoberichten verschenen op sites van diverse dagbladen, zoals de Telegraaf, het Algemeen Dagblad en het Leids Dagblad.

19

4. Business to Consumer 4.2 Marketing Cultuur Marketing Cultuur/Haags Uitburo voert campagnes uit, verkoopt producten en probeert specifieke doelgroepen te bereiken met het hoogwaardige aanbod van kunst- en cultuur in Den Haag. 4.2.1 Het UITburo Het jaar 2008 stond bij het Haags Uitburo (HUB) voornamelijk in het teken van gebrek aan promotiebudget en een extern onderzoek (“Uit met het Uitburo”, van Hylkema Consultants BV) naar het functioneren van het Haags Uitburo (HUB). De behoefte aan dit onderzoek bestond bij zowel Stichting Directies Haagse Podia & Gezelschappen als bij Den Haag Marketing en de Gemeente zelf. De belangrijkste conclusie van het rapport is dat er grote behoefte is aan meer collectieve cultuurmarketing. In 2009 wordt met de dienst OCW overleg gevoerd om dit in organisatorische- en financiële zin handen en voeten te geven. Het Haagse Uitburo was ook in 2008 verantwoordelijk voor de collectieve cultuurmarketing voor de culturele instellingen en evenementen in en om de stad Den Haag. Den Haag profileert zich steeds meer als cultuurstad met een nog altijd groeiend aanbod van kunst, cultuur, muziek, podiumkunsten, musea, evenementen en festivals. In 2008 lag de nadruk bij de werkzaamheden van het Haags Uitburo vooral op de continuering van het genereren van meer kaartverkoop via de in 2007 nieuw ingevoerde producten (UITmail, last minuteverkoop en bestelling via de website). Daarnaast werd Den Haag in 2008 via een collectieve marketingstrategie neergezet als dans- en jazzstad (onder andere Den Haag danst! en Purejazz). Tevens is er in 2008 een begin gemaakt met het prestigieuze 'Holland Art Cities' en de Haagse afgeleide hiervan: 'The Hague Art City'. Een groots opgezet festival dat in 2009 en 2010 gehouden wordt en waarbij meerdere grote musea uit de vier grote steden, Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag samenwerken. Het festival zal veel nationale en internationale (pers)aandacht krijgen. In 2009 continueert het Haags Uitburo haar werkzaamheden voor dit festival in de hoop Den Haag in 2009 en 2010 nog meer in de kijker te spelen. Nederlands Uitburo Het Haags Uitburo is onderdeel van het Nederlands Uitburo. Dat biedt vele voordelen. Niet alleen wordt het Uit-merk goed in de markt gezet, ook wordt de Haagse informatie nu landelijk ontsloten. De klant komt op een groeiend aantal plaatsen uitburo-uitingen tegen. Culturele informatie is makkelijker te vinden, mede vanwege het grote aantal mediapartners. Op jaarbasis genereert het NUB een mediawaarde van ongeveer 300.000 euro. Dit zorgt ervoor dat klanten de weg naar theaters, musea, festivals en evenementen makkelijker weten te vinden.

20

4.2.2 Campagnes en activiteiten Den Haag Dansstad Den Haag Danst! Er is een werkgroep in het leven geroepen bestaande uit vertegenwoordigers uit de danswereld en de afdeling Cultuurmarketing van Den Haag Marketing. De werkgroep heeft een communicatie- en promotieplan geschreven met de titel Den Haag Danst!. Het doel van het plan is: • Den Haag positioneren als de metropool van dans, zowel kwalitatief als kwantitatief; • alle aspecten van dans in Den Haag beter zichtbaar maken; • nieuwe projecten en samenwerkingsverbanden stimuleren; • en daardoor meer bezoekers trekken. De unit cultuurmarketing zal mede uitvoering geven aan dit plan. Momenteel worden gesprekken gevoerd met de gemeente om de financiering van de campagne rond te krijgen. The Hague Festivals Het Haags Uitburo was in 2008 lid van de werkgroep The Hague Festivals. Een bijdrage werd onder andere geleverd aan de eindredactie van de Festivalkrant en de invulling van diverse activiteiten zoals bijvoorbeeld het selecteren van de klassieke concerten. Haags Uitfestival Samen met veel culturele instellingen stond het Haags Uitburo met twee kramen op het Haags Uit Festival op zondag 7 september 2008. Het festival dat in opdracht van Den Haag Marketing georganiseerd wordt door Doen Evenementen. Het Uitfestival is de feestelijke opening van het theaterseizoen in Den Haag. Naast de bekendmaking van de programmering van het komende seizoen heeft het festival tot doel nieuwe bezoekers te werven. Tussen de regenbuien door kwam er toch veel publiek om kaartjes te kopen. Er waren maar liefst 47 aanbiedingen van de Haagse theaters. Uiteraard werd ook een abonnement op de UITpas en het UITmagazine met korting aangeboden. In totaal werden er 556 tickets verkocht en 180 UITpassen. Nieuw dit jaar was dat kopers van een UITpas of een abonnement op het magazine kans maakten op twee tickets voor de musical Joseph and the Amazing Technocolour Dreamcoat en aansluitend een overnachting in het Novotel World Forum. Beiden gratis ter beschikking gesteld door het World Forum Theater en Novotel World Forum. Traditioneel stond er een lange rij voor de inmiddels vermaarde grabbelton waarin gegrabbeld kon worden naar een setje van 2 tickets voor diverse voorstellingen (voor 5 euro grabbelen naar theaterkaartjes). Holland Art Cities In 2009 en 2010 en 2011 slaan de vier grote steden (Den Haag, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht) de handen ineen voor een megaproject op kunstgebied: Holland Art Cities. Gedurende twee en een half jaar stemmen 10 topmusea in deze steden hun programmering rond drie thema’s op elkaar af. De steden zullen dit aanbod versterken met cultureel en toeristisch aanbod. In 2008 is dit project opgestart en in november officieel geopend. Het programma is volop in ontwikkeling en blijft groeien gedurende de looptijd van Holland Art Cities (zie ook www.hollandartcities.com). Het NBTC verzorgt de internationale

21

promotie. Hiertoe is een marketing- en communicatieplan opgesteld met een bijbehorend budget van € 2.600.000. Eind 2008 is het budget fors naar beneden bijgesteld doordat de geambieerde sponsorgelden niet zijn binnengehaald. De marketingplannen zijn per land aangepast. Sponsorwerving gaat op volle kracht door en op het moment dat er geld beschikbaar komt worden geschrapte activiteiten weer opgepakt. Op dit moment kent Holland Art Cities een budget van € 1.4 mio. Den Haag heeft twee musea die onderdeel vormen van het internationale kernprogramma van HAC. Het Gemeentemuseum en het Mauritshuis. The Hague Art City Gedurende de looptijd van Holland Art Cities bundelt Den Haag onder de naam “The Hague Art City” (www.thehagueartcity.nl) haar krachten om tot een interessant toeristisch en cultureel aanbod te komen, voor zowel de (internationale) bezoekers aan als de bewoners van Den Haag en regio. Specifiek voor The Hague Art City zijn naast de partners in het kernprogramma (het Mauritshuis en het Gemeentemuseum) meerdere partners benaderd om te participeren in The Hague Art City. De doelstellingen voor The Hague Art City zijn gelijk aan de algemene doelstellingen van Den Haag Marketing, vastgesteld met Dienst Stedelijk Ontwikkeling gemeente Den Haag. Het programma van “The Hague Art City” dient zowel nationaal als internationaal als aanloop naar de kandidatuurstelling van Den Haag als cultuurstad 2018. Voor 'The Hague Art City hebben in 2008 (conform opgesteld projectplan) de volgende promotionele activiteiten plaatsgevonden: - Beurzen/evenementen: Nationaal: • Haags Uit Festival • 50+ beurs • Vakantiebeurs Internationaal: • Factsheets The Hague Art City t.b.v. evenementen in het buitenland • Kick Offs Holland Art Cities door NBTC-kantoren i.s.m. Den Haag Marketing Print: • Den Haag Magazine • City Card Den Haag/Delft • Holland Pas • Gault Millau • Haags UITmagazine • Flyer The Hague Art City Web: • www.hollandartcities.com • www.thehagueartcity.nl Bijeenkomsten • 30 september 2008. Bijeenkomst met genodigden (+/- 40 deelnemers) uit het gehele culturele veld Den Haag. Doel was tweeledig: Introductie van de themajaren Holland Art Cities/The Hague Art City en brainstormen in workshops.

22

•

2 februari 2009. Bijeenkomst voor MKB Den Haag en omgeving in het Omniversum (+/- 60 deelnemers), georganiseerd door de Kamer van Koophandel in samenwerking met Den Haag Marketing. Doel: motiveren MKB Den Haag aan te haken aan The Hague Art City. Als voorbeeld werd het Rembrandtjaar 2006 gebruikt waarin 2,3 miljoen bezoekers samen 623 miljoen Euro uitgaven.

Jazz in Den Haag Door de grote vraag (onder andere in de ticketshop en op het UITfestival) naar jazz activiteiten is gebleken dat het voor buitenstaanders moeilijk is om de weg te vinden naar de vele podia. De tijd was rijp om de krachten te bundelen en gezamenlijk als Haagse jazzwereld naar buiten te treden. Den Haag Marketing heeft het initiatief genomen voor collectieve marketing van de Haagse jazz. Het doel is meer publiek te stimuleren om jazzinitiatieven in de stad te bezoeken. Een concept-communicatieplan is opgesteld. Er zijn drie speerpunten benoemd: 1. organiseren van een jazz portal (is reeds gerealiseerd www.denhaagjazz.nl) 2. (doen) uitbrengen van een interne nieuwsbrief ten behoeve van het veld met daarin alle initiatieven en een externe Nieuwsbrief voor geïnteresseerden 3. (doen) uitgeven van een jazz maandagenda die wordt verspreid op relevante locaties in de regio Den Haag (is reeds gerealiseerd door middel van een Haagse Jazz plattegrond). Verder is er met een groot aantal vertegenwoordigers uit de jazzwereld geïnventariseerd wat er aan jazzinitiatieven in de stad is. Dit heeft geresulteerd in het rapport/plan 'Jazz in Den Haag'. Hiermee wordt getracht Den Haag te profileren als jazzstad met twee festivals (The Hague Jazz en Pure Jazz) en met de vele jazzpodia. 4.2.3 Activiteiten op specifieke doelgroepen

Feb/mrt

1602*

232

6

400

283

117

20

Apr/jun

882

252

5

426

320

106

42

Aa nt a en l 65 + ke ge le en vo or st e

aa nt a 65 l af g +er ewe ze n

Aa nt a aa l ka a ng ev rte n ra a gd aa nt a ka l to e ar te gek n en de

Aa nt al

bo ek je s

2007

Aa nt a in l sc hr ijv in Vo ge n or st bo ell i n ek je gen pe r

Ouderenproject Met speciale 65+ arrangementen bereikte het Haags Uitburo in 2008 1200 senioren, die om een redenen zoals bv immobiliteit, angst en onbekendheid niet (meer) zelfstandig naar het theater kunnen gaan. Vier keer per jaar wordt een op de doelgroep geselecteerd aanbod gecommuniceerd waarop kan worden ingeschreven. Met ruim 40 vrijwilligers (die zich veelal spontaan aanmelden) worden de deelnemers per busje van huis afgehaald, naar de theaterstoel gebracht en wordt er in de pauze in een speciale ruimte koffie/thee geserveerd. De deelnemers worden na afloop weer thuisgebracht. Het ouderenproject heeft in 2008 tevens het eerste museumbezoek gerealiseerd in het Haags Historisch Museum. Ook in het komende seizoen staan verschillende bezoeken aan musea op de agenda.

Okt/nov

892

327

8

677

374

303

35

Dec/jan

874

300

9

608

444

164

36

Totaal

4250

1111

28

2111

1421

690

133

2008 Febr/mrt

971

264

7

471

336

135

20

Apr/jun

984

225

9

437

348

89

10

Okt/nov

995

282

5

514

273

241

65

Dec/febr

1006

241

5

425

277

148

27

Totaa;

3956

1012

26

1847

1234

613

133

23

De animo voor dit project blijft dermate groot en is nog steeds groeiende, zodat de toegekende subsidie niet meer toereikend is. De structurele subsidie biedt echter de mogelijkheid maximaal 20 voorstellingen te bezoeken, terwijl door middel van de incidentele subsidie van onder andere Fonds 1818 het aantal voorstellingen is uitgebreid naar 26 in 2008. De nadruk lag hierbij op het voorjaar van 2008.Bij de structurele subsidie en het daaraan gerelateerde normale aantal van 20 voorstellingen zouden er nog meer ouderen teleurgesteld worden. Het aantal ouderen dat nu niet mee kan naar een voorstelling is beperkt gehouden. Het aanbod is echter nog steeds niet toereikend voor de nog altijd groeiende vraag. Met een steeds groter wordende doelgroep is het niet in de lijn der verwachting dat de vraag in de komende jaren af zal nemen. In tegendeel, het ouderenproject zal naar alle waarschijnlijkheid blijven groeien. Het doel is dan ook in het komende seizoen te groeien met 400 bezoeken naar 1600 bezoeken. Toch moet nogmaals benadrukt worden dat de vraag nog altijd groter is dan de capaciteit. Dit zou deels ook een verklaring kunnen zijn voor de lichte daling in het aantal ouderen dat mee ging naar de voorstellingen in de periode van oktober tot en met december 2008. Bij het aantal afwijzingen in deze periode is immers een stijging te zien (zie tabel). Expats Op 21 september 2008 stond het Haags Uitburo samen met de VVV in een stand in het Atrium tijdens de 'Feel at Home in The Hague Fair'. De fair trok zo'n 4.000 bezoekers (circa 11% van de expat populatie uit Den Haag). Er was veel vraag naar de Theatre Guide (zie 500 400 300 2007 200

2008

100 0 feb/m rt

dec/jan

§4.2.4 Producten). Deze had na drie jaar kennelijk al een goede naamsbekendheid opgebouwd. Het Haags Uitburo had een compacte flyer laten drukken met alle adressen voor culturele informatie op een rij. Het door The Hague Online vervaardigde magazine bevatte slechts een zeer klein gedeelte van de voor expats relevante voorstellingen/concerten en tentoonstellingen. In 2009 hoopt het Haags Uitburo weer een Theatre Guide uit te kunnen geven zeker gezien de grootte, het bestedingpatroon en de cultuur interesse van deze groep 4.2.4 Producten UITmagazine Het UITmagazine komt 10 keer per jaar uit in een oplage van 25.000 en wordt verspreid over 680 verschillende locaties. Naast een complete agenda van alles op het gebied van de podium- en beeldende kunsten bevat het UITmagazine achtergrondinformatie, interviews, aanbiedingen en korte toelichtingen. Hoewel in Den Haag meerdere uitgaansagenda’s worden uitgegeven, vindt UITmagazine vooral zijn plaats vanwege de ‘verdieping’ in de inhoud en de compleetheid van het agendaoverzicht. Vooral de cultuurgeïnteresseerde

24

treft hier veel interessante wetenswaardigheden van zijn gading aan, verdeeld over alle kunstdisciplines. Vele theaters en gezelschappen leveren lezersaanbiedingen en speciale kortingen aan. Voor de inhoud van het UITmagazine wordt het Haags Uitburo geadviseerd door een onafhankelijke redactieraad, bestaande uit vertegenwoordigers van de diverse kunstdisciplines. In het aprilnummer werd in het kader van Den Haag Danst! onder andere veel aandacht besteed aan de nieuwe productie van Lonneke van Leth in 'Dansen aan Zee'. In het meinummer stond 'The Hague Jazz' centraal en in het zomer nummer de vele activiteiten in het kader van 'The Hague Festivals'. Hiermee is het UITmagazine niet alleen een belangrijk medium voor de theaters, ook voor Den Haag Marketing zelf biedt het een zeer geschikt uithangbord. Aan de vraag om meer exemplaren te verspreiden op meer locaties kon wegens gebrek aan budget niet worden voldaan. UITbestelgids In de UITbestelgids kan de theaterliefhebber aan het begin van het seizoen zelf een abonnement op maat samenstellen. Dat wil zeggen dat hij of zij kan kiezen uit het aanbod van de deelnemende theaters en gezelschappen in soort voorstelling, theater en aantal. Door middel van bonussen en uitdagingen wordt gepoogd vooral het minder bekende aanbod over het voetlicht te brengen. De UITbestelgids is volgens planning begin mei verschenen. De gids verscheen in een oplage van 25.000 stuks. De officiële overhandiging aan wethouder Klijnsma had plaats in het gebouw van het Nationale Toneel alwaar Stella Den Haag en het Nationale Toneel een voorproefje gaven van hun voorstelling Carmen. De resultaten geven een verwacht beeld, namelijk dat het ver vooruit bestellen terugloopt. Dit blijkt een landelijke tendens te zijn. Hoewel het aantal personen dat kaarten afneemt terugloopt treedt tegelijkertijd het verschijnsel op dat per afnemer er meer kaarten worden besteld. Het aantal verkochte stoelen via de abonnementencampagne voor 6.094 voorstellingen daalde licht naar 14.809 stoelen in 2008 (vorig jaar 15.346), terwijl het gemiddeld aantal aangeboden voorstellingen nagenoeg gelijk bleef. Opmerkelijk is dat men echter méér uitgaf, het bestede bedrag is gemiddeld met 5 euro gestegen naar €287,07. Of het feit dat sommige bestellingen niet konden worden gehonoreerd heeft bijgedragen aan de lichte daling in verkochte stoelen is niet bekend. Reden voor het niet honoreren van somiige bestellingen was deels omdat geen allotment meer werd verkregen bij de theaters en deels omdat de voorstelling was uitverkocht. Vanwege het ontbreken van budget om de gids vooral bij potentiële nieuwe bezoeker te promoten is het aantal bestellingen redelijk gelijk gebleven. Dit komt met name naar voren uit het feit dat bestellingen voor 100% afkomstig waren van UITpashouders en niet van nieuwe leden. Promotie met als doel nieuwe doelgroepen te bereiken blijkt hierin onontbeerlijk. Theatre Guide Daar er geen projectsubsidie voor de Theatre Guide aan het Haags Uitburo is toegekend, is deze jaarlijkse gids met culturele producties waarbij taal geen rol speelt niet uitgegeven in 2008. The Hague Online heeft de theaters en gezelschappen een aanbod gedaan om voor €50,- per voorstelling een kleine vergelijkbare versie uit te geven. Dit is besproken in de Marketingkamer. Helaas heeft slechts een tweetal theaters hieraan gehoor kunnen geven, hetgeen betekent dat er voor afgelopen seizoen geen Engelstalig overzicht was voor zowel de expats als de toerist. Voor 2009 staat de Theatre Guide wel weer op de agenda.

25

Uitpas De UITpas is voor de consument vooral een kortings- en voordeelpas, maar voor de theaters en gezelschappen is de pas een marketinginstrument bij uitstek. Naast de persoonlijke gegevens (naam, adres, geslacht en leeftijd) wordt ook het interesseprofiel van de UITpashouder vastgelegd. Tezamen levert dit een bron aan informatie op om aanbod op maat onder de aandacht te Leden Totaal leden brengen. Het aantal Uitpashouders is – als Buiten Den Haag Totaal gevolg van gebrek aan promotiemiddelen Den Haag nog steeds dalende. In 2009 is de promotie van de Uitpas als marketinginstrument bij Magazine 180 309 489 uitstek een van de prioriteiten. Naast de Uitpas 2306 3220 5475 NAW gegevens van de Uitpashouder zijn Volledig 1010 1351 2361 namelijk ook zijn genrevoorkeuren bekend, Totaal 3496 4880 8325 hetgeen cross selling mogelijk maakt. Ook hier geldt dat wegens gebrek aan promotiebudget nauwelijks nieuwe Magazines 1190 1660 2850 UITpashouders konden worden geworven en de voornaamste strategie vasthouden van Uitpassen 3316 4571 7836 huidige UITpashouders inhield. Ledenverdeling UItpas

Museumfolder Voor de nationale en internationale bezoeker is een Nederlands/Engelstalige museumfolder geproduceerd ten behoeve van beurzen, workshops en ter verspreiding via landelijke VVV’s, musea en dergelijke. Dat de folder in een behoefte voorziet blijkt uit het feit dat op vele plaatsen de folderbakken snel moesten worden aangevuld. Met de overzichtfolder kan bezoek gegenereerd worden, eventueel in combinatie met theaterbezoek. De oplage bedroeg 25.000 exemplaren. Uitmail De UITmail is de digitale nieuwsbrief van het Uitburo. Geïnteresseerden ontvangen elke maand digitaal tips en aanbiedingen uit het theateraanbod. In 2008 is de 12.000 digitale nieuwsbrief maandelijks 10.000 verstuurd. De digitale nieuwsbrief is 8.000 op maat gemaakt en bevat culturele 2007 tips en acties voor de regio 6.000 2008 Haaglanden. Het afstemmen van de 4.000 inhoud hiervan is in samenwerking met de culturele partners. Met dit 2.000 middel is in 2007 gestart. In 2008 is 0 het aantal abonnees op de digitale nieuwsbrief gestegen tot meer dan 10000 per maand. Een stijging van tussen de 1000 en 1500 abonnees per maand ten opzichte van 2007. Het Haags Uitburo heeft als doel deze stijging te laten continueren. Bij verschillende festivals worden extra mailing verstuurd. Dit is in 2008 onder andere gebeurd bij 'Pure Jazz' en 'TodaysArt'. Vanaf september heeft het Haags Uitburo, net als het Amsterdams Uitburo, de Uitmail gepersonaliseerd. Om lezers nóg beter op de hoogte te houden, ontvangen abonnees de digitale nieuwsbrief volledig op maat. Zij krijgen dan alleen tips van genres die zij zelf

26

hebben ingevuld in hun profiel. Met deze gepersonaliseerde Uitmail wordt nog beter aangesloten bij de specifieke genreprofielen van onze abonnees. Website De website www.uitburo.nl/denhaag geniet instroom van bezoekers door landelijke promotie en een campagne van het Nederlands Uitburo. De site biedt een compleet en actueel overzicht van voorstellingen in Den Haag en regio, redactionele achtergronden, toelichtingen, tips, aanbiedingen en specials. Op de site van het Haags Uitburo zijn rechtstreeks kaarten te boeken voor de aangesloten theaters. Desondanks zijn de bezoekersaantallen van de website dit jaar bij alle Uitburo’s gedaald. Eén van de redenen is, dat de IP-adressen van de Uitburo’s zelf uit de statistieken worden gefilterd. Dit geeft een betere indruk van het aantal incidentele bezoekers en dus ook van het aantal webvisits, de bezoeken. Gevolg van deze filtering is echter wel dat het aantal gedaald is. De vergelijking met 2007 geeft dus duidelijk een vertekend beeld aangezien toen de IP adressen van de Uitburo's wel opgenomen werden in de statistieken. Samen met het Nederlands Uitburo wordt gekeken, waar de daling nog meer aan zou kunnen liggen. Inmiddels is eind 2008 een grote, landelijke naamsbekendheidcampagne uitgevoerd om meer bezoekers naar de website te trekken. De resultaten zijn hiervan zijn echter nog niet bekend. In de zomermaanden juli en augustus heeft er, net als voorgaande jaren, op de website een grote nadruk gelegen op de grote festivals. Door een overzicht van alle festivals in de Haagse regio aan te bieden wil het Haags Uitburo een duidelijke gids zijn in deze overdaad van festivals en aandacht daarvoor. Dit is succesvol gebleken daar het overzicht van festivals in de genoemde maanden 6.335 keer bezocht is, waarmee het tevens tot één van de meest bekeken pagina´s in deze periode behoort. Vanaf juli is er op de website reeds aandacht aan het Haags UITfestival besteed, wat geresulteerd heeft in 2.527 bezoekers. Daarnaast is een opvallend vaak bezochte pagina (2.139 bezoekers) het overzicht van alle jazzconcerten in de Haagse regio. Dit overzicht is half augustus gepubliceerd en daarmee voor zo’n specifiek genre succesvol te noemen. Reden genoeg dit overzicht online te laten staan en uit te breiden met een offline campagne. Hyves / Flickr! / Youtube Nieuw in 2008 zijn de activiteiten op Hyves, Youtube, Twitter en Flickr! waar in het kader van de doelgroepsegmentatie een nieuwe doelgroep wordt bereikt. De cultuurgeïnteresseerden die zich met name informeren via nieuwe media. Middels krabbels, uitnodigingen, signalering, en dergelijke wordt de nieuwe doelgroep gewezen op het cultuuraanbod van de stad en door velen van reacties en commentaar voorzien. Via door medewerkers en stagiaires gemaakte filmpjes op Youtube, Hyves en het plaatsen van eigen foto's op Flickr! is bijvoorbeeld aandacht besteed aan de verhuizing van Korzo naar Korzo5Hoog aan de Brinckhorst, de openingsvoorstelling aldaar van 'Voorjaarsontwaken' en andere onderwerpen zoals onder andere: Drang, Nationaal Toneel, The Hague Jazz, Alba, Festival Classique. De drie communities zijn vooral een makkelijk middel om snel en goedkoop een relatief grote en nieuwe doelgroep aan te boren. Bijkomend voordeel van de communities is dat het bereik makkelijk te meten is. Daardoor kunnen ook de traditionele producten van het Haags Uitburo gekozen worden voor een aankondiging via de nieuwe media. Ook voor de Uitbestelgids is naast de gewone kanalen gekozen voor deze communities. Combinatie van de producten Het geheel is meer dan de som der delen. Dit geldt ook voor het samenspel tussen online en offline publicaties. Consumenten hechten er waarde aan om meerdere kanalen te gebruiken. Vijftig procent van de Nederlandse consumenten is inmiddels een multichannel consument, zo blijkt uit onderzoek. Een mediamix, waarin online en offline samen worden

27

ingezet, levert een veel hoger rendement op dan wanneer deze disciplines los van elkaar worden ingezet. Vandaar dat tussen de verschillende producten van het Haags Uitburo steeds naar elkaar wordt verwezen. Deze multichannel aanpak is wezenlijk voor het Uitburo: het gaat erom dat een zo groot mogelijke conversie wordt gecreëerd door inzet van meerdere kanalen, zodat mensen uiteindelijk in de Ticketshop of bij de kassa van het desbetreffende theater belanden. 4.2.4 Database Alle culturele data worden door alle Uitburo’s eenduidig in de landelijke database ingevoerd. Zo ontstaat een landelijk overzicht. Met de Haagse Uitbase bezit het Haags Uitburo een unieke, vrijwel complete dag tot dag agenda, inclusief redactionele beschrijving. In 2007 heeft Den Haag Marketing ervoor gezorgd dat ook de recreatieftoeristische data in de Uitbase komt te staan. Hierdoor ontstaat een overzicht van vrijwel alle activiteiten die in de Haagse regio plaatsvinden. Dat maakt het mogelijk dat externe partijen deze gegevens afnemen voor verwerking in eigen agendaoverzichten. Veel nationale en regionale media maken hier gretig gebruik van. Het aantal gebruikers van de database is in 2008 gestegen. De cultuurafdeling van de gemeente maakt voor residentie.net, de jazzportal en voor de toekomstige popportal gebruik van een feed die uit de UITbase afkomstig is. Daarnaast is de kalenderfunctionaliteit van het nieuwe denhaag.nl volledig gebaseerd op de gegevens én op de functionaliteiten van de UITbase.

28

5. Business to Business 5.1 Marketing Zakelijk Toerisme Het Convention Bureau bedrijft generieke marketing om Den Haag nationaal en internationaal te profileren als congresbestemming en stad voor zakelijke evenementen. Daarbij werkt het Convention Bureau samen met vrijwel alle partijen die het congresklimaat bepalen. De activiteiten die ten behoeve daarvan worden uitgevoerd, betreffen in algemene zin: Vertegenwoordiging en coördinatie van activiteiten op (inter)nationale beurzen; Coördinatie van mediacampagnes, waaronder die voor het zakelijk en toeristisch bedrijfsleven; Organisatie van oriëntatiebezoeken aan Den Haag voor potentiële congresorganisatoren of initiatiefnemers; Initiëren en organiseren van netwerkplatforms en -evenementen; Behandeling van aanvragen voor congressen en evenementen alsmede bemiddeling tussen aanvragers en toeleveranciers; Advisering van potentiële congresorganisatoren, begeleiding van (bid)procedures en de vervaardiging van bidbooks; Publicaties, waaronder het handboek Meetings, Conventions and Incentives (MCI), bedrijven van PR en genereren van aandacht in de vakpers; Genereren, rubriceren en publiceren van vakkennis en onderzoeksgegevens m.b.t. regionale congressen, databasebeheer voor de nationale en internationale markt voor congressen en zakelijke evenementen. Samenwerkingsverband Stimulering Internationale Congressen Het Convention Bureau heeft in 2008 verdere invulling gegeven aan het Samenwerkingsverband Stimulering Internationale Congressen, dat wegens succes haar tweede periode van 3 jaar is ingegaan. Dit samenwerkingsverband is bedoeld om meer internationale congressen naar de regio Haaglanden te halen, vooral met het oog op hun economische spin-off voor de stad. Het Convention Bureau coördineert deze samenwerking en vervult de back office werkzaamheden. De feitelijke acquisitie wordt door acquisiteurs verricht. Op de Britse markt in samenwerking met Rotterdam. Op de associatiemarkt, de markt van overwegend wetenschappelijke congressen, werd uitsluitend voor Den Haag acquisitie gepleegd. In 2008 droegen de resultaten van het Samenwerkingsverband Stimulering Internationale Congressen weer duidelijk bij aan de lokale economie. Met betrekking tot de resultaten in het Verenigd Koninkrijk was het echter duidelijk dat daar al vanaf medio 2008 sprake was van een teruglopende economie, dus eerder dan op het vaste land van Europa. Op de associatiemarkt waren de effecten van de teruglopende economie nog minder voelbaar. Het wervingstraject voor internationale meerdaagse congressen loopt dikwijls over een aantal jaren. In de vier jaar van het samenwerkingsverband zijn er, geheel toe te schrijven aan, genoemde acquisitie-inspanningen, extra congressen geboekt ter waarde van ruim 24 miljoen euro aan economische spin-off. Voor het jaar 2008 bedroeg dat ruim 8,5 miljoen euro. Door de markt gezamenlijk te bewerken is in de afgelopen jaren fundamenteel meer interesse ontstaan in Den Haag als stad voor bijeenkomsten. Naar aanleiding van het succes op bovengenoemde markten werd eind 2008 besloten voor 2009 een proef te doen met acquisitie op de Belgische markt.

29

De registratie van het aantal congresdeelnemersdagen voor 2008 is bij het ter perse gaan van dit jaarverslag nog niet afgerond. Uit de tot dusver bekende gegevens lijken de resultaten uit te komen in de buurt van die van 2007 of iets daaronder. Dit is geheel in lijn met de verwachtingen omdat het aantal congresdeelnemersdagen in 2007 sterk positief beïnvloed werd door één groot en zeer langdurig congres. Het aantal geregistreerde congresdeelnemersdagen aan internationale meerdaagse congressen was in 2007 135.000 De economische spin-off hiervan bedraagt ca. 46,5 miljoen euro. Internationale eendaagse en nationale meer- en eendaagse congressen worden geregistreerd door het Haags bedrijfsleven. Ook is het niet mogelijk over internationale congressen in Den Haag gegevens te verzamelen. Dit i.v.m. met vertrouwelijke karakter van deze congressen die onder meer plaatsvinden bij de instellingen in de stad.

niet alle het VN-

De inspanningen van het Convention Bureau inclusief die van de acquisiteurs resulteerde in 2008 onder meer in circa 30 nationale en internationale site inspections, begeleid door het Convention Bureau. In de tweede helft van 2008 doet ook hier de invloed van de naderende recessie zich gelden. In 2007 was er nog sprake van 37 site inspections. Hoewel de marketing inspanningen van het Convention Bureau erop gericht zijn aanvragen voor zakelijke bijeenkomsten te genereren bij de aanbieders van diensten in de regio, loopt er steeds een deel via het Convention Bureau. Het betreft dikwijls complexe of grotere aanvragen die wat minder makkelijk rechtstreeks bij de marktpartijen te plaatsen zijn. In 2008 waren dat er 178. Dat is een afname van ruim 14% ten opzichte van 2007. De afname van het aantal aanvragen deed zich voor in de tweede helft van 2008. Op verzoek van de Stuurgroep Internationale Congressen zijn er om efficiency redenen minder bidbooks geproduceerd; 39 ten opzichte van 94 in 2007. Congresfaciliteiten grote congressen De stand van zaken met betrekking tot de huisvesting van grotere congressen is in 2008 niet gewijzigd. Ondanks de door het World Forum ontwikkelde plannen voor uitbreiding zijn er geen besluiten genomen. Dit heeft een duidelijke remmende invloed op het aantal congressen en zakelijke evenementen in de stad. In het segment tot 500 personen heeft Golden Tulip Hotel Bel-Air Hotel per december 2008 een uitstekend geoutilleerde congreszaal geopend met een capaciteit tot 250 personen. Deze uitbreiding leidt er tezamen met de bestaande kleinere zalen toe, dat het hotel door deze uitbreiding uitgeroeid is tot een alles-onder-één-dak congresformule. Beursdeelname en overige netwerkactiviteiten Het Convention Bureau heeft in 2008 deelgenomen aan drie internationale beurzen, drie internationale workshops, 3 bijeenkomsten met internationale meetingplanners op de Nederlandse ambassades in Londen, Geneve en Brussel en een nationale beurs. In de deelname aan de internationale beurzen Confex (Londen), IMEX (Frankfurt) en EIBTM (Barcelona) participeerde ook het Steigenberger Kurhaus Hotel. Tijdens de CONFEC RED in Sevillia en de ICCA workshop in Lissabon vertegenwoordigde het Convention Bureau de Haagse branche. Samen met Rotterdam organiseerde Den Haag een showcase voor 20 meetingplanners uit het Verenigd Koninkrijk Ook was Den Haag gaststad voor 60 internationale meetingplanners. Op de Incentive markt organiseerde het Convention Bureau voor ca. 15 meetingplanners uit het Verenigd Koninkrijk de Three Water Challenge, waarbij sportieve activiteiten werden uitgevoerd op verschillende verschijningsvormen van water; sneeuw, ijs,en wild water.

30

In hechte samenwerking met de Haagse evenementenbranche werd in april 2008 voor de zesde maal deelgenomen aan de binnenlandse beurs Evenement in de Jaarbeurs in Utrecht. Op het Den Haag paviljoen presenteerden 24 bedrijven uit de Haagse congres- en evenementenbranche de stad Den Haag als destinatie voor zakelijke bijeenkomsten. Het aantal deelnemende bedrijven was daarmee groter dan ooit en het Den Haag Paviljoen was opnieuw de grootste stand op de beurs. Het standconcept werd ontwikkeld en uitgevoerd door uitsluitend de participerende bedrijven. Daarmee illustreerde de stad de constructieve samenwerking binnen de branche doeltreffend. De kosten (uitgezonderd de door het Convention Bureau geleverde arbeid) werden voor 95 procent gedragen door het bedrijfsleven. Wethouder Frits Huffnagel reikte het Haags Jantje uit aan Marcel Elsjan of Wipper van de Zandacademie. Het Haags Jantje wordt jaarlijks uitgereikt aan diegene die zich binnen de zakelijk toeristische branche bijzonder heeft ingezet voor de onderlinge samenwerking. De neutrale positie van het Convention Bureau speelt in deze constructie een sleutelrol. Prins voor een dag Voor de zesde keer werd op initiatief van het Convention Bureau in nauwe samenwerking met een afvaardiging uit de branche het netwerkevenement ‘Prins voor een dag’ georganiseerd. Een recordaantal van 60 Haagse en Delftse bedrijven namen hieraan deel. Circa 160 meetingplanners uit het hele land waren te gast, circa 20% meer dan het voorgaande jaar. De programma’s leidden langs een grote schakering aan locaties, culturele hoogtepunten en activiteiten. De wethouders Huffnagel van Den Haag en wethouder Merkx van Delft openden het programma met een spetterende entree in een klassieke rode fiat 500. Een vijftal sprekers uit diverse disciplines droeg het educatieve programma, waarbij bijzondere aandacht werd geschonken aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bart Chabot gaf een lezing over het DNA van Den Haag. Zeven Haagse Cateraars legden de gasten culinair in de watten. Voor het vervoer waren een grote verscheidenheid aan vervoersmiddelen ingezet waaronder steps, koetsen, oude trams en 18 nieuwe fiatjes 500. Liefhebbers konden blijven overnachten om de volgende dag op de tribunes aan het Lange Voorhout Prinsjesdag mee te maken. Alle deelnemende bedrijven stelden hun diensten tegen kostprijs ter beschikking. De voltallige vakpers was aanwezig, wat ruimschoots redactionele aandacht tot gevolg had. De kosten (uitgezonderd de door het Convention Bureau geleverde arbeid) voor dit netwerkevenement werden voor 90 procent gedragen door het Haagse bedrijfsleven. Het evenement werd door de genodigden zeer goed gewaardeerd met een rapportcijfer van 8,5 (in 2007 was dit 8,3). Mediacampagne op de nationale markt De jaarlijkse mediacampagne voor de nationale markt, waarin in 2008 weer 19 bedrijven uit de congres- en evenementenmarkt deelnamen, behelsde 50 pagina’s, verdeeld over 7 vakbladen. De deelnemende bedrijven namen gezamenlijk 75 procent van de kosten voor hun rekening. De door het Convention Bureau geïnitieerde PR-activiteiten leidden tot 53 pagina’s redactionele bijdragen in de vakbladen in binnen- en buitenland. In de buitenlandse vakbladen werden 7 pagina’s advertenties geplaatst. Congreshandboek In 2008 produceerde het Convention Bureau Den Haag haar nieuwe 2-jaarlijks uitkomende congreshandboek, genaamd Meetings, Conventions and Incentives. Ook hier was sprake van een hoger aantal deelnemende bedrijven dan bij eerdere edities. Met 116 deelnemers, 39% meer dan de vorige uitgave. Het congreshandboek wordt in een oplage van 16.000 verspreid onder organisatoren van zakelijke evenementen in binnen- en buitenland.

31

5. Business to Business 5.2 Den Haag Topsport In 2008 is hard gewerkt aan de realisatie van de gestelde doelen ter uitvoering van het Topsportbeleid. Per hoofdactiviteit is hieronder een toelichting gegeven op de invulling van de activiteiten en de resultaten. Acquisitie, ondersteuning en promotie van topsportevenementen Gedurende het hele jaar vonden er in totaal ruim 40 topsportevenementen plaats. Waarvan vier nieuwe topsportevenementen te weten: WK Beachvolleyball < 19 jaar; EJK Lifesaving; EK Jeugd Hockey < 16; NFB kustzeilevenement Er vond één wereldkampioenschap plaats, het WK Beach Volleyball <19, twee Europese Kampioenschappen (hockey jeugd, en lifesaving jeugd) en de European Beach Volleyball Tour. Tevens vonden er in Den Haag 13 (open) Nederlandse kampioenschappen plaats en nog eens acht evenementen met een sterke internationale bezetting. Uitgaande van de Topsportvisie Den Haag, is er specifieke aandacht uitgegaan naar de in deze visie benoemde speerpuntsporten. In dat kader hebben in 2008 onderstaande evenementen plaatsgevonden en zijn deze evenementen door Den Haag Topsport ondersteund: -

Challenge Cup (kunstrijden); City-Pier-City (atletiek); North Sea Regatta (zeilen); Siemens Open (tennis); EK Jeugd Hockey (één van de 3 nieuwe topsportevenementen)

Het ADO Jeugd Toernooi (voetbal) heeft niet plaatsgevonden in 2008, doordat ADO Den Haag zich, gezien de financiële situatie van de club, terugtrok als organisator. Ook de Laan van Meerdervoort Loop (atletiek) is niet door gegaan. Reden hiervoor was dat Haag Atletiek de organisatie rond het evenement onvoldoende rond kreeg. Het evenement zou in organisatie ondersteund gaan worden door studenten van de HALO, maar uiteindelijk bleek dit moeilijk realiseerbaar. Het eerste grote evenement in 2008 was de Challenge Cup, een groot internationaal jeugdtoernooi kunstrijden. Bij organisatie van de Challenge cup (Koninklijke Nederlandse Schaatsbond) is aangedrongen op extra aandacht voor de promotie van het evenement. De publieksopkomst was helaas nog steeds beperkt. Wel was het evenement in organisatie kwalitatief sterk verbeterd ten opzicht van 2007. De maanden juli, augustus en september stonden in het teken van de strand- en zeesporten. In het Hommerson Beachstadion stonden onder andere de Nestea European Tour, het WK Beachvolleybal <19 (één van de 3 nieuwe topsportevenementen), de NK’s Beach Soccer en Beachvolleybal en het EK Jeugd Lifesaving op het programma. Het drukste weekend van het jaar qua topsportevenementen was 30 en 31 augustus. Den Haag bruiste van de topsportevenementen: NK Beachvolleybal, Concours Hippique, Boulderen aan Zee en de Haagse Rugbydagen. Den Haag Topsport was, samen met haar

32

relaties, goed vertegenwoordigd bij alle evenementen. Goede weersomstandigheden, voldoende publiek, goede resultaten en media aandacht. Daarnaast is er vanuit de Regenboogformule wederom ondersteuning verleend aan diverse topsportevenementen met een typisch Haags karakter of Haagse historie, zoals: -NK Kiteboard; -NKGolfsurfen; -NK’s diverse Windsurfdisciplines -HaagseKorfbaldagen; -Haagse Rugbydagen; -Beach Challenge (triathlon) -The Hague Royal Ten; -ONK Dammen. Dit jaar was er ook sprake van een groeiend aantal surfevenementen. Den Haag Topsport streeft ernaar om het surfen, in zijn diverse varianten, weer terug te laten keren naar de plaats die ooit specifiek bekend stond om het (wind)surfen: de Scheveningse kust. Langzaamaan komen er weer diverse surfevenementen richting Den Haag, en is de aandacht voor deze sport ook weer groeiende. Zeker voor de nieuwe, spectaculaire varianten zoals kiteboarden en golfsurfen. Ter verbetering van de kwaliteit van de evenementen is het evaluatiemodel topsportevenementen verbeterd. Deze evaluatiemodule moet gaan zorgen voor een groter inzicht in de daadwerkelijke realisatie van het evenement, in relatie tot de oorspronkelijke doelstellingen en ideeën. Ondersteunen Topsportverenigingen en Trainingscentra Topsportverenigingen Met de Topsportverenigingen (TSV´s, totaal 22) zijn in de eerste maanden van het jaar 1op-1 gesprekken gevoerd, ter vaststelling van de huidige situatie binnen de TSV en bepaling van de behoefte die er leven binnen de TSV. Vervolgens is op 8 april een zeer succesvolle bijeenkomst gehouden, bij ADO Den Haag, waarbij 19 van de 22 TSV´s vertegenwoordigd waren. Deze bijeenkomst heeft veel positieve reacties opgeleverd van de aanwezigen, die aangaven de bijeenkomst inhoudelijk nuttig en goed voor de onderlinge contacten met de andere TSV´s te vinden. Op 8 juli vond de tweede bijeenkomst plaats voor de TSV’s bij Siemens Open. Naast de TSO’s waren tevens aanwezig de bedrijfspartners van Den Haag Topsport. In een overvolle VIP-tent schonk wethouder Sander Dekker aandacht aan de binnen de TSV geleverde topsportprestaties en de aanvoerder van Hellas Heren 1 deelde zijn ervaringen rond het behalen van het landskampioenschap. Uit de 1-op-1 gesprekken met de diverse TSV’s zijn in 2008 enkele concrete afspraken naar voren gekomen over de ondersteuning door Den Haag topsport. Hieronder enkele voorbeelden. • Haag Atletiek: diverse sportmedische workshops georganiseerd; • Koryo: bijdrage aan vervoerskosten ten behoeve van trainingskampen en deelname toernooien + ondersteuning bij opzet sponsorplan; • DKC: bijdrage talentontwikkeling (regiokampioenschappen); • ADO Den Haag: opleiding voor de jeugd via Johan Cruyff Institute (Persoonlijk ontwikkelingstraject); • Lu Gia Jen: regeling krachttraining + deelname project jeugdopleiding;

33

• • • •

HGC: financiële bijdrage deelname Europacup + deelname project jeugdopleiding; Hellas: financiële bijdrage deelname Europacup + deelname project jeugdopleiding; HRC: deelname project jeugdopleiding; Korfbalverenigingen Die Haghe, KVS en HKV/ Ons Eibernest geholpen met krachttraining en diverse sportmedische workshops.

Gezien de behoefte bij diverse clubs aan ondersteuning bij de opzet van de jeugdopleiding, is hiervoor een project opgestart onder leiding van Sonja Thomann (topcoach & talentcoach hockey). Zij onderzoekt hoe het bij een aantal topsportverenigingen met het jeugdbeleid en de uitvoering hiervan is gesteld in het kader van de talentontwikkeling. De bedoeling is dat aan de hand van de resultaten van dit onderzoek een concept jeugdbeleid wordt ontwikkeld dat als leidraad kan dienen voor de overige verenigingen in Den Haag. In 2008 is de pilot gestart met vier topsportverenigingen. Gezien het enthousiasme van de vier betrokken Topsportverenigingen, hebben we besloten dit project ook bij andere Topsportverenigingen op te starten in 2009. Trainingscentra Voor de Nationale Trainingscentra (NTC’s) Beachvolleybal en Zeilen, wordt regelmatig overleg gepleegd met de Nevobo en het Watersportverbond over het faciliteren van de deelnemende sporters binnen het NTC. Naast informatiebijeenkomsten en workshops voor alle sporters worden intakes gedaan, een medisch begeleidingsteam ingezet voor keuringen, voetanalyses, sports visiontest, krachttraining, mentale training, voeding, onderwijs en alle andere zaken die door de sporters en trainers worden ingebracht. Voor de accreditatie van het NTC Beachvolleybal is tevens gewerkt aan de samenwerkingscontracten met de verschillende onderwijsinstellingen en andere organisaties uit de regio, die noodzakelijk zijn om te komen tot de officiële status van Nationaal Trainingscentrum. In samenwerking met DUWO is in augustus het eerste Huis voor de Topsporter in Den Haag in gebruik genomen, ter ondersteuning van de sporters van de Nationale Trainingscentra. Hier kunnen 9 sporters worden ondergebracht. Het pand is in oktober officieel geopend door wethouder Sander Dekker. Daarnaast is met verschillende Bonden regelmatig overleg gevoerd over de begeleiding van de huidige en in ontwikkeling zijnde regionale trainingscentra (RTC’s: Badminton, Handbal, Damesvoetbal, Rugby, Waterpolo, Wedstrijdzwemmen, Schaatsen, Shorttrack, Kunstrijden, Turnen jongens, Honkbal, Judo en Taekwondo) in regio Den Haag. Via een afsprakenlijst wordt vastgelegd op welke wijze de begeleiding van deze sporters plaats vindt. Voor een deel van de Regionale Trainingscentra is dit al gedaan, de overige volgen in 2009. Naast een informatiebijeenkomst per Regionaal Trainingscentrum en sportmedische workshops voor alle sporters, zijn intakes gedaan en is een medisch begeleidingsteam ingezet voor o.a. keuringen, voetanalyses, sports visiontest, krachttraining, mentale training en voeding. Ten behoeve van de trainingscentra is een projectmedewerker ingezet die de fitnesscentra in de regio onderzocht heeft op de kwaliteit van de aanwezige materialen en begeleiding. Hiernaast heeft hij de mogelijkheden voor sportmetingen en -testen onderzocht. Alle vragen over krachttraining, testen en metingen vanuit trainingscentra en topsportverenigingen zijn verzameld en zo goed mogelijk beantwoord. Er zijn diverse

34

verenigingen en trainingscentra ondergebracht bij (geschikte) fitness centra, fysieke trainers aangesteld en sportmedische testen mogelijk gemaakt. Begeleiding talenten, topsporters en toptrainer/-coaches Vanuit NOC*NSF en het ministerie van VWS zijn Den Haag Topsport en het Regio Steunpunt Talent & Topsport (RSTT) verplicht intakegesprekken te voeren met de door de bonden aangeleverde toptalenten (talenten met status Internationaal Talent, Nationaal Talent en Belofte). In deze gesprekken worden de sporters geïnformeerd over de mogelijke ondersteuning die het RSTT hen kan bieden en wordt er gekeken of de sporter specifieke behoeften heeft, waarbij we kunnen helpen. Veel sporters van de Nationale trainingcentra Beachvolleybal en Zeilen hebben gebruik gemaakt van het Ondersteuningsfonds ten behoeve van de international wedstrijden in het buitenland, in het geval deze niet door de NeVoBo werden vergoed. Vanuit dit fonds zijn tevens vergoedingen verstrekt in het kader van sportmedische keuringen, testen, voeding en mentale training en voetanalyses. Met Mondriaan, Segbroek en Haagse Hogeschool zijn afspraken gemaakt over de wijze van begeleiding van de talenten en topsporters binnen deze scholen. Er zijn topsportcoördinatoren benoemd op elke school en er is voor elke schooldag een inloopspreekuur bij een fysiotherapeut geregeld. Het eind juli opgestarte project trainer/coach platform voor de top-trainer/coaches in Den Haag en directe omgeving is goed ontvangen en er hebben in 2008 twee zeer goed bezochte bijenkomsten plaatsgevonden. Als projectleider hiervoor zet Den Haag Topsport de ervaren Haagse toptrainer/coach Sonja Thomann in. Doel van het platform is de onderlinge kennisuitwisseling tussen de trainers te bevorderen en hen aanvullende kennis te bieden door bijeenkomsten met workshops over specifieke sportgerelateerde onderwerpen (sportmedisch, tactisch, etc). Marketing & promotie (top)sport In het vierde kwartaal is Den Haag Topsport gestart met de vervaardiging van het Marketing Communicatieplan Topsport Den Haag zodat in 2009 gestart kan worden met de uitvoering ervan. Om de zichtbaarheid van de Haagse topsport te vergroten, is door Den Haag Topsport/RSTT het initiatief ontwikkeld om bij de eerste selecties van de Topsportverenigingen de Haagse vlieger op hun officiële tenue te plaatsen. Op deze wijze kan de desbetreffende vereniging zich profileren als Topsportvereniging, en wordt er nadrukkelijker een link gelegd tussen topsport en de (ondersteuning door) de stad Den Haag. Hockeyclub HGC had hierin de primeur: Heren I speelde in mei 2008 met de vlieger op het tenue een erg goede Europacup, waarin zij uiteindelijk als tweede eindigden. Een ander initiatief in dit kader was het bestickeren van de deelnemende boten van het Kustzeilevenement met de Haagse vlieger. Bij de ontvangstreceptie kon eenieder de catamarans op het strand bewonderen, net de vlieger op alle rompen. Het bestickeren van de deelnemende boten, was als specifiek onderdeel in de subsidievoorwaarden voor dit evenement opgenomen. Ter verbetering van de algehele marketing & communicatie rond de topsport in Den Haag, is door Den Haag Topsport in de tweede helft van 2008 het MarComPlan Topsport

35

ontwikkeld. Dit plan zet de lijnen uit om de Haagse topsport in en buiten Den Haag zichtbaar en herkenbaar te maken. In 2009 worden de uit dit plan voortvloeiende acties geïmplementeerd. De Sport Business Club is opnieuw verder gegroeid, tot 45 leden eind 2008. Gedurende het jaar zijn er diverse netwerkevenementen georganiseerd voor de leden. Al vroeg in het jaar bleek het bijeenbrengen van meerdere doelgroepen van Den Haag Topsport in één bijeenkomst succesvol. Daarom hebben we gekozen voor een groot afsluitend netwerkevenement op 1 december, waarin de diverse doelgroepen van de topsport in Den Haag bij elkaar kwamen voor een boeiende en informele meeting met als titel ‘Haags Goud’. Vanaf de symbolische locatie De Pier in Scheveningen, is vooruit geblikt naar de Olympische Spelen 2012 in Londen en de Winterspelen 2010 in Canada. Uiteraard is er ook teruggeblikt op Beijing 2008. Met ruim 200 man in de zaal, was dit een enthousiasmerende bijeenkomst, die de topsportambities van de gemeente Den Haag tastbaar maakte en recht deed. De sportsponsorprijs de Gulden Ooievaar is afgelopen jaar voor het eerst vermarkt door Den Haag Marketing. In samenwerking met een aantal mediapartners is deze sportsponsorprijs groots in de markt gezet in Den Haag. Op 28 augustus is de Gulden Ooievaar uitgereikt door wethouder Sander Dekker in het Hommerson Beachstadion tijdens het NK Beachvolleybal. Op 25 september zijn de resultaten van het lezersonderzoek betreffende het magazine Den Haag Sport gepresenteerd aan de redactieraad. Hieruit vloeiden diverse aangrijpingspunten voort voor verandering in opzet en inhoud van het magazine. Er is een nieuwe opzet voor het magazine in ontwikkeling. Huldiging medaillewinnaars Olympische Spelen Op initiatief van en in samenwerking met NOC*NSF verzorgde Den Haag Marketing het eren van de Olympische Medaillewinnaars in Den Haag. Drie goedgevulde bussen met medaillewinnaars reden door de stad. Er was een opkomst van 25.000 bezoekers in de binnenstad en rondom het Binnenhof, en veel aandacht in de diverse media. Ook de Haagse niet-medaillewinnaars waren betrokken bij de relatie ontvangst in het Haags Historisch Museum. Tijdens deze ontvangst spraken o.a. wethouder Sander Dekker en oud International Marcella Mesker met Casper Bouman (surfer) en Chantal Beltman (wielrenster) en werd er een compilatiefilm van de Olympische Spelen 2008 vertoond. Exploitatie Hommerson Beachstadion Evenals voorgaande jaren stond het Hommerson Beachstadion in Den Haag tijdens de zomer van 2008 centraal als het podium voor de top van de beachsporten. Den Haag wil de beachsportstad van Europa worden. Om de beachsporten nog meer te verankeren, is naast de samenwerking met de Nederlandse Volleybal Bond, dit jaar ook daarvoor een convenant gesloten met de KNVB Beachsoccer. Verder stelde Den Haag zich met succes kandidaat voor de organisatie van de World Tour Beachvolleybal voor de periode van 2009 tot en met 2012. Op basis van de ervaringen in 2007 was het speelveld van het Hommerson Beachstadion qua opstelling gewijzigd. Bij diverse beachsporten verschillen de afmetingen van het speelveld. De nieuwe opstelling maakte het mogelijk het centre court sneller en efficiënter te wijzigen in het gewenste afmetingen. In aanvulling hierop zijn

36

hoekafzettingen en entreepoorten geplaatst. Deze zijn door zowel bezoekers als organisatoren als positief ervaren. De ‘Dutch Masters’, het Nederlandse toernooi van het Europese beachvolleybalcircuit, had vroeg in het seizoen plaats in verband met de Olympische Spelen. Hierdoor was het Hommerson Beachstadion met in totaal 109 dagen ruim twee weken langer operationeel dan in 2007. De verdeling van de exploitatiedagen was als volgt: - Topsportevenementen (33 dagen) Op de volgende niveaus: - Wereldkampioenschap (WK Beachvolleybal onder 19 jaar) - Europees kampioenschap (EK Jeugd Lifesaving) - Europees competitiecircuit (Dutch Masters Euro Beachvolleybal Tour) - Nationaal kampioenschap (NK Beachsoccer, -hockey, -handbal, -volleybal, -tennis) - Nationaal competitiecircuit (beachsoccer en beachvolleybal) - Topsporttrainingen Nederlandse Volleybal Bond en KNVB Beach Soccerselectie (25 dagen) - Recreatieve- en sociaal maatschappelijke toernooien (17 dagen) - Op-, om- en afbouw stadion (29 dagen) Aan de evenementen in het Hommerson Beachstadion namen in totaal 3750 sporters deel, verdeeld over circa 600 teams. De deelnemers kwamen uit 30 verschillende landen. Bij de breedtesportactiviteiten rondom het stadion waren ruim 7000 sporters actief op meer dan 100 velden. In totaal trok het Hommerson Beachstadion 24.000 bezoekers (in 2007 waren dit er circa 20.000 bezoekers) en een volledige bezetting met ruim 2.500 bezoekers tijdens de finaledagen van het WK Jeugd Beachvolleybal, de NESTEA European Beachvolleybal Tour en het NK Beachvolleybal. Ook de andere dagen van deze topsportevenementen èn het NK Beachsoccer werden met 1.000 tot 1.500 bezoekers goed bezocht. De overige dagen was de publieke aandacht gering. Door een stijging van het aantal internationale evenementen èn deelnemers is de economische spin-off voor Den Haag ruim een miljoen euro, een aanzienlijke stijging ten opzichte van vorig jaar. De evenementen trokken incidenteel aandacht van de lokale, regionale, landelijke (Studio Sport, RTL 8) en internationale media (Eurosport, CNN). Voor de marketing van het Hommerson Beachstadion is dit jaar een aparte campagne ingezet via website (10.000 bezoekers), mailings, radio- & tv-spots en advertenties, gericht op de lokale en regionale markt. Met het oog op de groei van internationale evenementen èn de profilering van het Hommerson Beachstadion wordt gestreefd naar een landelijke campagne vanaf 2009. Dit jaar is een convenant gesloten met de KNVB Beach Soccer. Een jaar eerder was dit het geval met de Nederlandse Volleybal Bond (NeVoBo). Dit houdt in dat er dagelijks trainingen plaats hebben van de talent- en topsportteams beachvolleybal en de Nederlandse selectie beachsoccer. Daarmee werd concreet invulling gegeven aan het predicaat nationaal trainingscentrum beachsporten. Aandachtspunt blijft de invulling van het Hommerson Beachstadion op weekdagen, bijvoorbeeld met sportactiviteiten van bedrijven en scholen, sociaal-maatschappelijke toernooien of andersoortige evenementen. De aanpak van communicatie en relatiemarketing met alle betrokken partners (bonden, organisatoren) bij evenementen gebeurt nog te afzonderlijk. Ook het aantal bezoekers blijft achter bij de verwachtingen. In 2009 wordt verder gewerkt aan een integrale marketing van het Hommerson Beachstadion met als doel profilering als ‘Sportstad aan Zee’, verhoging van bezoekersaantallen en meer aandacht van (inter)nationale media.

37

5. Business to Business 5.3 . Kenniscentrum evenementen (KCE) Het Kenniscentrum evenementen werkt in opdracht van de gemeente Den Haag en heeft als hoofdtaken: - Controle en beheer van evenementen. Voert behalve advies en besluit eveneens de procedure uit voor gemeentesubsidies voor de grootstedelijke publieks- en sport evenementen; - adviseren, begeleiden en ondersteunen van de gemeente Den Haag en (Haagse) evenementenorganisaties; - kenniscentrum zijn voor de evenementenbranche in Den Haag. Controle en beheer in opdracht van de gemeente Den Haag De controle- en beheertaak omvat de deeltaken: subsidieprocedure evenementen, financiële controle op gesubsidieerde evenementen en inhoudelijke controle van evenementen op basis van het concept waarop subsidie is verstrekt. Het Kenniscentrum evenementen voert het secretariaat van de Adviescommissie evenementen en nodigt daarnaast de evenementenbranche uit voor het indienen van een subsidieaanvraag via advertenties in lokale dag- en weekbladen. In 2008 zijn voor het jaar 2009 58 subsidieverzoeken gedaan. 20 subsidieaanvragers zijn door het bureau gewezen op een niet correcte invulling, nader geïnformeerd en op de juiste weg geholpen. Dit heeft in een aantal gevallen geleid tot een herziene aanvraag. Vanuit de ontwikkelde kennis toetst het Kenniscentrum de aanvragen aan de evenementencriteria die zijn opgesteld door de gemeente. Vervolgens worden de aanvragen beoordelingsgereed aangeleverd aan de Adviescommissie evenementen. De Adviescommissie evenementen is vier keer bijeen geweest. Het Kenniscentrum evenementen stelt het conceptadvies op aan het College van B en W op basis van de bevindingen en mening van de Adviescommissie evenementen. De Adviescommissie evenementen heeft op 6 november haar advies aan het college van B & W aangeboden via de wethouder Frits Huffnagel. In 2008 zijn de 33 subsidiebeschikkingen voor evenementen in 2007 grotendeels procedureel afgewikkeld. In vervolg op de subsidiebeschikking van de gemeente Den Haag controleert het Kenniscentrum evenementen eerst de realisatie van de evenementen, gevolgd door de financiële rapportage. Als basis hiervoor geldt de na afloop van ieder evenement verstrekte financiële projectafrekening, een inhoudelijke rapportage en indien van toepassing een jaarrekening. Tevens controleert het Kenniscentrum evenementen of de evenementen zijn uitgevoerd conform de subsidietoekenning. De wijze van rapportage is in overleg met de gemeente nader vastgesteld.

Adviseren, begeleiden, ondersteunen Het Kenniscentrum evenementen adviseert zowel bestaande als nieuwe en in ontwikkeling zijnde (inter)nationale (sport)evenementen en activiteiten. Zoals het Hommerson Beachstadion in samenwerking met de gemeente Den Haag, Dienst OCW en Den Haag Topsport. Maar juist ook nieuwe initiatieven en organisatoren, die niet bekend zijn met de Haagse situatie, doen graag een beroep op het Kenniscentrum evenementen. In het 2008 is op 81 dossiers richting (lokale) overheid, branche en derden geadviseerd, begeleid en ondersteund. Advisering kan gebeuren in één of meerdere gesprekken en in veelvuldig mail- en/of telefoonverkeer. Dit heeft geleid tot honderden contactmomenten.

38

Daarnaast is geïnvesteerd in de ontwikkeling van nieuwe accommodaties en evenementenlocaties, zoals NORFOLK. Andere voorbeelden van advisering en begeleiding zijn: -het Haagse deel van de Nationale Huldiging van de medaillewinnaars van de Olympische Spelen -Royal Beach Concert -Roze Zaterdag -IJsbaan Kurhausplein -Shopping Night -Haagse School Outdoors -Benefiet Festival Fijn Festival Er is behoefte om te (laten) onderzoeken wat het uiteindelijke resultaat is van bovengenoemde activiteiten en in welke mate zij hebben bijgedragen aan realisatie van evenementen. Onderzoek en acquisitie Het initiatief om te komen tot de landelijke Event Audit - het gewaarmerkt verkrijgen van bezoekersaantallen, gegevens over mediabereik en economische effecten van evenementen - verloopt door organisatorische- en financiële problemen moeizaam. Het KCE vertegenwoordigt de G4 en Eindhoven in de technische commissie van de Stichting Event Audit Nederland (EAN). De technische commissie doet onder andere onderzoek naar telmethodes. Den Haag en de collega-instelling in Rotterdam trachten het proces weer vlot te trekken. In 2008 is door genoemde problemen de pilot van het Kenniscentrum evenementen om binnen de opzet van Stichting Event Audit Nederland een proeftelling van bezoekers bij een Haags evenement uit te voeren niet uitgevoerd, maar doorgeschoven naar 2009. Voor acquisitie van nieuwe grootstedelijke evenementen wordt beperkt (inter)nationaal onderzoek gepleegd. De exploitant/beheerder van NORFOLK (het voormalige Norfolkterrein in Scheveningen) is gedurende het gehele jaar begeleid in gesprekken met organisatoren van mogelijke evenementen op het Norfolkterrein en bijbehorende LOODS 3. Daarnaast zijn initiatieven genomen voor de realisatie van nieuwe evenementen en contacten gelegd met organisatoren van evenementen die mogelijk in 2009, 2010 en volgende jaren kunnen gaan plaatsvinden. Regievoering op de jaarkalender Gegevens over evenementendata en –locaties zijn verzameld en in matrixvorm vastgelegd. Uit de matrix blijken de stuwmeermomenten. De matrix is beschikbaar digitaal en in print. Overigens worden deze stuwmeren ook bewust gecreëerd, door bijvoorbeeld The Hague Festivals. Per 2 juni 2008 is de reorganisatie inzake vergunningsprocedures binnen de gemeente Den Haag afgerond. Met het betreffende bureau binnen de Bestuursdienst van de gemeente Den Haag vond overleg plaats om in een vroegtijdig stadium inzicht te krijgen in vergunningsaanvragen om zo een betere regievoering op de jaarkalender mogelijk te realiseren. Dit is echter nog niet geëffectueerd. (Digitaal) Handboek evenementen Het Handboek evenementen is een uitgebreide directory op het gebied van grootschalige publieks(sport)evenementen in Den Haag. Het boek beschrijft de gehele procedure die leidt tot realisatie van een evenement in Den Haag. Daarnaast komen de landelijke en

39

lokale regelgeving, evenementenlocatieprofielen, leveranciers, financiering, sponsoring, infrastructurele oplossingen en andere relevante onderwerpen aan bod. Het handboek staat ter beschikking van (Haagse) evenementenorganisatoren en de gemeente Den Haag. De definitieve print- en de digitale versie zijn in 2008 gereed gekomen en zijn januari 2009 gelanceerd. Gezien de omvang van het handboek is deze online kostenloos in te zien. Mocht men toch een papieren versie willen dan is deze voor 350 euro te bestellen. Coördineren en begeleiden Coördineren en/of begeleiden van moeilijk(er) te realiseren projecten en in licentie uitgegeven evenementen (zoals bijvoorbeeld Parkpop). In het derde kwartaal is bijvoorbeeld het publieksdeel van de nationale huldigingen van de Olympische- en Paralympische medaillewinnaars door het Kenniscentrum evenementen gerealiseerd. De Olympische medaillewinnaars zijn met drie cabriobussen in een optocht feestelijk vervoerd van het Paleis Huis ten Bosch naar het Plein t.b.v. de regeringsontvangst in de Ridderzaal. Tijdens deze korte rijtoer stonden ongeveer 25.000 mensen langs de route en werd de aankomst op het Plein met serpentinekanonnen live op nationale televisie uitgezonden. De gezamenlijke Nederlandse pers en een aantal (commerciële) televisie- en radiostadions hebben uitgebreid verslag gedaan van deze activiteit. Eénzelfde programma viel de Paralympische medaillewinnaars ten deel. Niet live, maar substantiele aandacht werd door de media aan deze activiteit geschonken. Daarnaast is het Hommerson Beachstadion in Scheveningen (van 29 mei t/m 15 september) direct door het KCE aangestuurd. Het dagelijkse beheer lag extern. Stakeholders Regelmatig heeft (in)formeel overleg plaatsgevonden met het bestuur van de Stichting Sectoroverleg Haagse Evenementenorganisatoren (SHE). Ook is via het SHE de branche geïnformeerd over de mogelijkheid evenementen aan te melden voor de Nationale evenementenprijzen. Daaropvolgend zijn diverse organisatoren voorzien van voorbeelden van aanmeldingen. Dit heeft ertoe geleid dat Den Haag vijf prijzen heeft mogen ontvangen, meer dan ooit en meer dan welke andere stad ook. Twee eerste prijzen in de categorieën “Leukste Stadsevenement” en “Beste Stadspromotieevenement, sector Cultuur” en drie derde prijzen in de categorieën “Beste Stadspromotieevenement, sector Algemeen en Sport”, alsmede in de categorie “Evenementenstad van Nederland”. Deze laatste prijs is door de wethouder Frits Huffnagel persoonlijk tijdens de uitreiking in Utrecht in ontvangst genomen Samen met de Dienst Stedelijke Ontwikkeling is door het Kenniscentrum evenementen een informatieve bijeenkomst op 6 oktober voorbereid en gerealiseerd, waarbij het grootste deel van de evenementensector aanwezig was. Tijdens deze bijeenkomst zijn een aantal voor de sector belangrijke zaken gepresenteerd, was er ruimte voor discussie en is een einddocument opgesteld dat tijdens de bijeenkomst aan de wethouder van CIIO en Binnenstad is aangeboden. Deze bijeenkomsten zullen gezien de behoefte hiervoor herhaald worden. Trends en innovatie Om trends en ontwikkelingen scherp te kunnen blijven volgen, is het Kenniscentrum evenementen lid van meerdere (inter)nationale (branche)organisaties, zoals IFEA, VVEM en CLC en neemt deel aan beurzen, workshops en andere vakactiviteiten.

40

6. Distributie De afdeling distributie is verantwoordelijk voor de VVV, de Ticketshop en de website denhaag.com. VVV Meer bezoekers hebben in 2008 de weg gevonden naar de VVV. In totaal hebben 463.760 bezoekers één van drie VVV-vestigingen bezocht. Dit is een stijging van 5% ten opzicht van 2007. De VVV-Hofweg heeft de meeste bezoekers te woord gestaan (318.291 bezoekers). Dat ook de nieuwe media terrein wint bij het inwinnen van (vaak) toeristische informatie blijkt wel uit de drastische terugloop van 21% (14.864 oproepen) bij telefonische informatieverstrekking via het 0900-nummer van de VVV. Deze aanname wordt bevestigd aangezien het aantal vragen gesteld via e-mail toenam met 13% (1.431 e-mails in 2008). De gestelde vragen in een e-mail gingen met name over verblijfsmogelijkheden, de stad en de kust. Terwijl de vragen van de bezoekers die in 2008 een VVV binnenliepen vaak betrekking hadden op: 1. excursies (34%); 1. verblijf (11%); 2. evenementen en acties (9%); 3. en de verkoop van geschenkbonnen (4%). In de categorie evenementen en acties werd vooral gevraagd naar de lezersaanbieding (wandeling) in het Algemeen Dagblad, Prinsjesdag, Vuurwerk op Scheveningen, kerstactiviteiten en de Pasar Malam Besar. Beurzen In september is door de VVV-medewerkers de deelname aan twee consumentenbeurzen uitgevoerd, te weten de 50plus-beurs en de Expatbeurs. De 50plus-beurs in het Jaarbeurscomplex in Utrecht trok bijna 100.000 bezoekers (5% stijging ten opzichte van 2007). De Expatbeurs in het Atrium, waarmee het in de stad op lokatie informatie verstrekken in de praktijk is gebracht, trok enige duizenden bezoekers. Producten Het aantal boekingen en het aantal deelnemers aan excursies is gegroeid tot 4.148 excursies met 14.293 deelnemers (een groei van 15% resp. 10% ten opzichte van 2007). Favoriet waren met name de vaart-tochten (de Ooievaart en de Vlietvaart) en Gouden Koetsjes. Waarschijnlijk als gevolg van de trend om boekingen vooral zelf via internet te doen is ook dit jaar het aantal hotelboekingen door de VVV significant afgenomen. In 2008 daalden deze met 44% naar 821 boekingen, de omzet daalde evenredig met 40% naar 135.522 euro. Dat men steeds beter de weg weet te vinden te vinden naar de VVV voor het kopen van toegangskaarten voor dagattracties (Madurodam, Sealife, Panorama Mesdag, etc) blijkt uit de stijging van de verkopen hiervan. In 2008 zijn bijna 8.500 kaarten gekocht voor dagattracties, dat is 5% meer dan vorig met een totale omzet van 72.866 euro. Opvallend verschijnsel in de boekingen van de groepsdagtochten is dat er een lichte daling in het aantal groepsdagtochten heeft plaatsgevonden, maar dat het absolute aantal deelnemers gestegen is. Ofwel een daling in de tochten en een substantiële stijging van de gemiddelde groepsgrootte (6% ten opzichte van 2007). Gemiddeld nemen 29 mensen deel aan een groepsdagtocht.

41

City Card Over de verschillende categorieën zijn in 2008 in totaal 1.044 city cards verkocht via diverse hotels, de VVV-vestigingen, Den Haag Marketing, de HTM, Toeristen Informatie Punt (TIP) Delft, een aantal touroperators en de webwinkel. De VVV-vestigingen namen de verkoop van 325 kaarten voor hun rekening. De 24-uurskaarten voor 1 of 2 personen zijn favoriet. Geschenkbonnen Aan de zakelijke markt in Den Haag en regio en aan de Haagse consument worden door Den Haag Marketing geschenkbonnen verkocht. De omzet van de geschenkbonnen laat al een aantal jaren een gelijkmatig beeld zien waarbij vanaf half oktober de grootste omzet (meer dan de helft van de jaaromzet van ca. €5,7 miljoen) wordt gehaald doordat men dan inkoopt voor de Kerst. Ook 2008 laat dit beeld zien. De omzet over de verschillende bonsoorten geeft eveneens een gelijkmatig beeld. De bol.com-bon blijkt op dit moment geen succes, omdat men het verzilveren via internet als te ‘moeilijk’ ervaart. Slechts ondersteund door reclames van Bol.com is er een lichte stijging in de verkoopcijfers te zien. De omzet van cadeaubonnen op de VVV-kantoren als deel van de totale jaaromzet is ten opzichte van het vorige jaar nagenoeg gelijk gebleven ( € 1.144.508). Externe contacten en ontwikkelingen Als formulenemer van de VVV-formule is in 2008 regelmatig geparticipeerd in activiteiten van VVV-Nederland. Er is regelmatig bilateraal contact, de ledenvergaderingen zijn bezocht en een aantal medewerkers was aanwezig op het eerste congres van VVVNederland, gehouden in ‘t Spant in Bussum. Wethouder Citymarketing van Den Haag, de heer Frits Huffnagel, was op dit congres een van de sprekers. VVV-Nederland heeft het initiatief genomen de formule VVV-Ticketpoint te ontwikkelen. Via het Ticketpoint worden toegangskaarten voor voorstellingen verkocht. Den Haag Gastvrije Stad Op 28 mei jl. is in het Fortis Circustheater de aftrap gegeven van het project "Den Haag Gastvrije Stad". Doelstelling van het door de gemeente Den Haag geïnitieerde project is er voor te zorgen dat de toeristische bezoeker zich in Den Haag welkom weet en voelt. Het project richt zich onder andere op professionele beroepsgroepen als taxichauffeurs en winkel- en horecapersoneel die veel met toeristische bezoekers in aanraking komen. Door de verbeterde dienstverlening kan het gastvrije gevoel bij de bezoekers toenemen. Den Haag Marketing participeert in een belangrijk aantal deelprojecten. Hieronder volgt een weergave van de activiteiten in de verschillende deelprojecten: - Toeristische training ROC Mondriaan is in samenwerking met de VVV trainingen aan het ontwikkelen over het toeristisch product Den Haag. Deze worden aangeboden op de vier onderwijslocaties: Hotelschool Den Haag, Hogeschool InHolland, ROC Mondriaan en De Haagse Hogeschool. 16 oktober aanstaande is de pilot-training. De VVV heeft geholpen bij de ontwikkeling van het handboek. Verdere organisatie is in handen van ROC Mondriaan, er zal nog wel een stadswandeling in de training worden opgenomen. - City Hosts De gemeente heeft in samenwerking met ROC Mondriaan en Den Haag Marketing in 2008 een pilot uitgevoerd met “cityhosts” bij het Centraal Station, Station Hollands Spoor en op de Scheveningse boulevard. Het gaat hier om een team van drie mensen dat dagelijks desgevraagd bezoekers wegwijs maakte in de stad. De pilot is afgerond en een evaluatiegesprek heeft plaatsgevonden. Den Haag Marketing heeft aangegeven graag het

42

concept verder te willen ontwikkelen op basis van de uiteindelijke evaluatie en op voorwaarde dat het concept kan worden aangepast. Zo zullen de mobiele teams veel meer worden ingezet als uithangbord van de VVV’s en op momenten waarop ze echt toegevoegde waarde bieden aan de bezoeker van Den Haag. Tijdens evenementen, aankomst van internationale treinen en de zomerperiode op het strand bijvoorbeeld. - Bewegwijzering De Gemeente Den Haag zal de bewegwijzering voor voetgangers in het Centrum, Scheveningen en Kijkduin verbeteren. Met inbegrip van borden, plattegronden, informatiezuilen en in samenhang met de toeristische informatievoorziening op www.denhaag.com en www.thehague.com . Scheveningen is gereed. Kijkduin is in oktober geplaatst. De projecten lopen conform afspraken met de gemeente. Elke maand is er een overleg tussen de gemeente en Den Haag Marketing over de voortgang. Website: denhaag.com De huidige toeristische website, die onder de portal www.denhaag.com hangt, wordt gehost door het Nederlands Bureau voor Toerisme (NBTC) en loopt in de zomer van 2009 ten einde. In samenwerking met de gemeente Den Haag en meerdere partijen wordt momenteel een nieuwe website ontwikkeld waarin ook de toeristische website meegenomen wordt. De eerste helft van 2008 is met name gebruikt om alle wensen ten aanzien van de site vanuit Den Haag Marketing te inventariseren. In de tweede helft van 2008 is gewerkt aan de vormgeving van de site en een begin gemaakt met het technisch ontwerp en de vulling van de site. Doelstelling is om met de vernieuwde site aan te sluiten bij de verdigitalisering in Nederland. Naar verwachting gaat de nieuwe site in augustus live. Naast een toeristische site is in het derde kwartaal van 2008 eveneens de ontwikkeling van een corporate site in gang gezet. Met als doel de gerichte informatie over Den Haag Marketing en de markt te verstrekken. De corporate site in eigen beheer ontwikkeld en zal begin 2009 gereed zijn. Uitburo-Ticketshop Vlak voor de zomer in 2008 is het onderzoeksrapport “Uit met het Uitburo” uitgekomen waarin het functioneren van het Haags Uitburo is geanalyseerd. Tot het einde van het huidige theaterseizoen (mei 2009) zal de ticketshop kaartjes blijven verkopen voor de theaters. De theaters hebben aangegeven dat zij het daarna zelf willen gaan doen.

43

7. Sociaal Jaarverslag Aantal en opbouw medewerkersbestand: Op 31 december 2008 waren bij Den Haag Marketing in totaal 78 medewerkers in dienst waarvan 52 vrouwen (67%) en 26 mannen (33%). Van de 78 medewerkers hadden 38 medewerkers (49%) een deeltijd dienstverband (minder dan 40 uur) en 40 een voltijd dienstverband (51%). Leeftijdsopbouw medewerkersbestand Medewerkers per unit op 31 december 2008 (Sub)units: V (voltijd) Business to Consumer: Marketing Recreatief Toerisme 2 Marketing Cultuur 3 Business to Business: Marketing Zakelijk Toerisme 1 Marketing Topsport 2 Kenniscentrum Evenementen 0 Distributie: VVV 7 Ticketshop 2 www.denhaag.com 1 Bestelbonnen (zakelijke markt) 2 Marketing, Strategie en Beleid 1 Service: Financiën 0 Personele en Interne Zaken 0 Automatisering 0 Logistiek 0 Directie (incl. secretariaat) 1 Totaal

22

V (deeltijd)

M (voltijd

M (deeltijd)

Totaal Fte

2 2

1 0

0 2

5 7

4,7 5,8

1 1 0

4 1 3

0 0 0

6 4 3

5,9 3,9 3,0

17 2 0 0 1

1 0 1 0 1

0 2 0 0 2

25 6 2 2 5

17,4 5,8 2,0 2,0 4,5

0 3 0 0 1

3 0 1 1 1

0 1 0 1 0

3 4 1 2 3

3,0 2,1 1,0 1,8 2,9

30

18

8

78

65,75

44

leeftijdsopbouw 15-24

leeftijd

25-34 35-44 45-54 55-65 65+ 0

5

10

15

20

25

30

aantal

Stagiaires In totaal hebben 17 stagiaires ervaring opgedaan bij diverse (sub)units. In- en uitdienst In 2008 zijn er in totaal 34 nieuwe medewerkers in dienst getreden en gingen 28 medewerkers uit dienst. Van deze 28 medewerkers hadden 15 een tijdelijk contract (seizoenskracht, oproepkracht en medewerkers met een dienstverband korter dan 2 maanden) en 13 een vast contract. Verzuim Het ziekteverzuimpercentage (de procentuele weergave van het totaal aan kalenderdagen dat door verzuim niet is gewerkt) was in 2008 4,74% (3,60% in 2007). Het landelijk verzuimcijfer voor de bedrijfstak ‘niet commerciële dienstverlenging’ is 5,2% in 2007 ( het cijfer voor 2008 is nog niet bekend bij het CBS). De gemiddelde verzuimduur bedroeg 6,31 dagen en is hiermee bijna gehalveerd ten opzichte van vorig jaar (2007 was dit 12,84 dagen). Dit zou een gevolg kunnen zijn van een actievere sturing op ziekmeldingen vanuit de subunit personele-en interne zaken. Opleidingen In 2008 is door 9 medewerkers deelgenomen aan de cursus bedrijfshulpverlening. Ook nu betrof dit voor een deel een jaarlijkse herhalingscursus van reeds in functie zijnde BHV leden. Er is in 2008 aan 10 medewerkers (in 2007 aan 4 medewerkers) een tegemoetkoming in de studiekosten toegekend, o.a. voor een studie NIMA-B Marketing, training leidinggeven en opleiding financieel-economisch besturing. Daarnaast zijn er door de subunit VVV diverse workshops gevolgd waaronder gastvrij Den Haag en een verkooptraining. Overige In de periode mei/juni 2008 hebben de functioneringsgesprekken plaatsgevonden. In november/december 2008 de jaarlijkse beoordeling.

45

8. Organisatiestructuur Den Haag Marketing Den Haag Marketing is een stichting. De directie is verantwoordelijk voor het beleid en het geheel van activiteiten van Den Haag Marketing. De directie legt verantwoording af aan de Raad van Toezicht. In het College van Participanten zijn representanten van de “stakeholders” vertegenwoordigd, waardoor er direct contact is met de sectoren waar Den Haag Marketing mee samenwerkt. De directie wordt voorgezeten door de directeur mevrouw Anja Overhoff. De Raad van Toezicht wordt voorgezeten door de heer M.C.J. van Pernis. Het College van Participanten wordt voorgezeten door een onafhankelijk voorzitter, de heer P.J.L.den Dulk. De Raad van Toezicht bestond in 2008 uit: De heer M.C.J. van Pernis (voorzitter) De heer M.J. Kes De heer F. van Steenis De heer H.B.J. in het Veld De heer M.J. Varekamp De heer B. Bruins Mevrouw M. Sijmons De Raad van Toezicht is in 2008 drie keer bijeen geweest. Het College van Participanten bestond in 2008 uit: De heer P.J.L. den Dulk (onafhankelijk voorzitter) De heer A.P.G.M. Dekker (bestemmingsgebied Binnenstad) De heren M. Middendorf en A. van Rooijen (congressector) De heer F.J.M. van der Wallen (bestemmingsgebied Kijkduin) De heer J.A.R. Heemskerk (sportsector) De heer M. Elsjan of Wipper (sector zakelijke markt) De heer P.J.W. Verdaasdonk (sector dagattracties) De heer H. van Beek (sector horeca) Mevrouw Th. Van Bennekum (sector evenementenorganisatoren) De heer K.S. de Groot (sector detailhandel) De heer P. le Clercq (sector hotellerie) De heer E. Pals (sector podiumkunsten) Mevrouw A. Visser (sector musea) De heer W.J. Stolte (bestemmingsgebied Scheveningen)

Het College van Participanten is in 2008 twee keer bijeen geweest. Mutaties In 2008 zijn afgetreden: de heer C.J. Bloemkolk (sector horeca); de heer K.S. de Groot (sector detailhandel); mevrouw S. Kriekhaus (sector podiumkunsten); en de heer R. Steenhuisen (bestemmingsgebied Scheveningen).

46

In 2008 zijn toegetreden: de heer H. van Beek; de heer E. Pals; en de heer W.J. Stolte. Ondernemingsraad De ondernemingsraad (OR) is een overlegorgaan dat participeert in de besluitvorming van Den Haag Marketing. De ondernemingsraad heeft een tweeledige doelstelling: - behartigen van de personeelsbelangen; - behartigen van de doelstellingen van de onderneming (ondernemingsorgaan). De OR en directie vergaderen iedere 2 maanden op reguliere basis. In 2008 hebben de OR en directie besloten deze vaste overleggen af te wisselen met informele ontmoetingen om elkaar op een laagdrempelige en makkelijke wijze op de hoogte te kunnen houden. Beide partijen zijn erg tevreden met deze verhoging van het aantal contactmomenten en de nieuwe invulling ervan. De OR bestaat uit vijf werknemers die gekozen zijn om alle werknemers van Den Haag Marketing te vertegenwoordigen. In 2007 waren dit: - de heer R. de Wit – Voorzitter - de heer M. Haak - Secretaris - Mevrouw T. de Koning - lid - de heer J. de Bruin - lid - de heer J. Hoogesteijn - lid Met de toetreding van J. Hoogesteijn na een verkiezingsronde is de wens van directie en OR in vervulling gegaan om ook een manager lid te laten zijn van de OR. Hierdoor is de uitwisseling van informatie tussen MT en OR beter geworden. De OR heeft zich in 2008 vooral beziggehouden met de besluitvorming rondom de verhuizing van het pand op de Nassaulaan naar de Grote Marktstraat, waaruit uiteindelijk een advies is voortgekomen.

47

Den Haag Marketing

Jaarrekening 2008

Den Haag Marketing Jaarrekening 2008

Inhoudsopgave

Balans per 31 december 2008

Pagina 2

Toelichting op de Balans

Pagina 3

Rekening van Baten en Lasten over 2008

Pagina 7

Toelichting op de Rekening van Baten en Lasten

Pagina 9

Exploitatierekening op projectbasis

Pagina 12

Toelichting op de exploitatierekening

Pagina 13

1

Den Haag Marketing Jaarrekening 2008

Balans Den Haag Marketing per 31 december 2008 In Euro

ACTIVA VASTE ACTIVA Inventarissen Verbouwingskosten

2008

2007

90.125 48.758

77.469 92.369 138.883

VLOTTENDE ACTIVA Waarborg & Garantiesommen

169.838

53.980

53.980

1.238.256

1.240.350

Overige vorderingen en transitorische posten

900.955

1.403.536

Voorraden

526.067

Debiteuren

388.013 2.719.258

3.085.879

1.012.804

3.238.906

Omzetbelasting

220.621

3.556

TOTAAL ACTIVA

4.091.566

6.498.180

Liquide middelen

PASSIVA EIGEN VERMOGEN Eigen Vermogen Resultaat Boekjaar

217.249 16.574

217.249 nihil 233.823

LANGLOPENDE SCHULDEN Risicofonds

281.282

217.249

292.718 281.282

292.718

KORTLOPENDE SCHULDEN Crediteuren

1.743.987

1.554.252

Overige schulden en transitorische posten

1.724.736

4.327.462

Sociale lasten/werknemersverzekeringen

107.738

TOTAAL PASSIVA

2

106.498 3.576.461

5.988.212

4.091.566

6.498.180

Den Haag Marketing Jaarrekening 2008

Toelichting op de balans Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling De activa en passiva van de Stichting zijn gewaardeerd tegen kostprijs of nominale waarde, eventueel onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. De baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waar zij betrekking op hebben. Inventarissen en Automatisering

2008

2007

De inventarissen (excl. Automatiseringssysteem) hadden op 1 januari een boekwaarde van Het automatiseringssysteem had op 1 januari een boekwaarde van Totaal boekwaarde openingsbalans per 1 januari

35.566 41.904 77.469

29.189 16.724 45.913

Investeringen inventarissen gedurende het boekjaar Investeringen in automatisering gedurende het boekjaar Totaal investeringen

25.532 48.049 73.581

19.691 55.309 75.000

Afschrijvingen inventaris gedurende het boekjaar Afschrijvingen automatisering gedurende het boekjaar Totaal afschrijvingen 2008

15.023 45.902 60.926

13.314 30.130 43.444

Boekwaarde per 31 december

90.125

77.469

De inventarissen worden lineair afgeschreven over een periode van 60 maanden, waarbij in het jaar van aanschaf 10% van de aanschafwaarde wordt afgeschreven. De investeringen in het automatiseringssysteem worden in 3 jaar lineair afgeschreven, waarbij in het jaar van aanschaf 33% van de aanschafwaarde wordt afgeschreven. Specificatie van de inventarissen

2008

2007

39.530 2.767 324 3.454 44.050 90.125

27.988 364 2.232 4.981 41.904 77.469

De boekwaarde van de verbouwings- en onderhoudskosten bedroeg per 1-1-2008 Investeringen 2008

2008 92.369 0 92.369

2007 127.478 8.825 136.303

Afschrijvingen 2008 Boekwaarde per 31-12-08

43.611 48.758

43.934 92.369

Kantoor Nassaulaan Kantoor Scheveningen VVV Scheveningen VVV Centrum Automatiseringssysteem

Verbouwing en onderhoud Dit betreft verbouwing en onderhoud van de kantoren Nassaulaan, Scheveningen en Hofweg.

3

Den Haag Marketing Jaarrekening 2008

Specificatie van de boekwaarde verbouwingskosten Kantoor Nassaulaan Kantoor Scheveningen Kantoor Hofweg Waterputten t.b.v. evenementen

2008 1.291 8.361 38.007 1.099 48.758

2007 2.582 15.654 72.484 1.649 92.369

Waarborg & garantiesommen Deze post bestaat uit twee bankgaranties t.b.v. de huur Nassaulaan en de TSN aansluiting van het Haags Uitburo (€ 44.200) en twee borgsommen t.b.v. Bibit en TPG-post( €9.750) Debiteuren

2008

2007

De vorderingen op debiteuren zijn verantwoord voor de nominale waarde onder aftrek van de noodzakelijke voorzieningen voor oninbaarheid. Overige debiteuren Debiteuren waardepapieren

539.460 698.796 1.238.256

493.811 746.539 1.240.350

2008 25.578 -2.448 17.922 41.052

2007 30.469 -22.910 18.019 25.578

2008

2007

145.168 755.787 900.955

74.579 1.328.957 1.403.536

De waardepapieren bestaan uit verkochte Irischeques, diner- , theater- en bioscoopbonnen. De mutaties in de voorziening dubieuze debiteuren luiden als volgt: Stand per 1 januari Onttrekkingen als gevolg van definitieve afboekingen Dotaties ten laste van de exploitatie Stand per 31 december Overige vorderingen en transitorische posten De overige vorderingen betreffen vooruitbetaalde en te ontvangen posten inzake: Operationele aktiviteiten Nog te ontvangen subsidies/bijdragen van de gemeente Den Haag

De vordering op de gemeente betreft € 18.500 aan posten daterend uit 2007. De overige posten zijn nog te ontvangen subsidies van 2008. De belangrijkste posten van de operationele aktiviteiten zijn een vordering op Provincie Zuid-Holland (€ 24.000), de overige posten zijn vooruitbetaalde bedragen m.n. voor de afdeling Marketing voor campagnes begin 2009. Het verschil met het voorgaande jaar wordt verklaard door extra vooruitbetaalde posten voor het Den Haag Magazine. De afname van de vordering op de gemeente heeft als oorzaak dat de gemeente oude subsidievorderingen in 2008 heeft voldaan. Bovendien zat er in 2007 een eenmalige frictiepost in dit saldo van € 315.000 die in 2008 is ontvangen waardoor het te ontvangen bedrag eind 2007 hoger was. Voorraden De voorraad kaarten Ticketshop bestaat uit verkochte kaarten die nog afgerekend moeten worden aan de verschillende theaters. Dit is dus feitelijk een vordering op Den Haag Marketing. De verlaging van deze post te betalen tickets wordt veroorzaakt door een inzakkende verkoop. De toename van de voorraad waardepapieren is ontstaan omdat er extra voorraad is aangelegd van geschenkbonnen t.o.v. 2007 (108k) t.b.v. extra verkoop begin 2009. Waardepapieren Ticketshop Souveniers/drukwerken VVV Overige kaarten Totaal:

2008 481.166 -13.126 44.584 13.443 526.067

2007 372.884 -39.892 40.337 14.684 388.013

Liquide Middelen De liquide middelen staan ter vrije beschikking met uitzondering van een afgegeven bankgarantie voor de huur van het nieuwe pand aan de Grote Marktstraat t.w.v. € 56.375. Ter financiering van liquiditeitstekorten welke in de loop van een boekjaar kunnen ontstaan als gevolg van timingverschillen tussen de subsidiebevoorschotting door de Gemeente Den Haag en de projectkosten beschikt Den Haag Marketing over een Rekening Courant Kredietfaciliteit met een limiet van € 300.000 bij de ING bank. Deze kredietfaciliteit is in 2008 niet aangewend (2007: idem). De afname van de liquide middelen wordt veroorzaakt doordat er eind december 2007 een voorschot (€ 2.530.000)is verstrekt op de subsidie van 2008 door de gemeente Den Haag. Een vergelijkbare bevoorschotting voor de subsidie van 2009 heeft eind 2008 niet plaatsgevonden. Dit voorschot is in het eerste kwartaal van 2009 verstrekt.

4

Den Haag Marketing Jaarrekening 2008

Eigen Vermogen Eigen Vermogen per 1 januari Exploitatiesaldo boekjaar Eigen Vermogen per 31 december

2008 217.249 16.574 233.823

2007 217.249

Risicofonds Risicofonds per 1 januari Verstrekte middelen Verminderingen Risicofonds per 31 december

2008 292.718

2007 400.000

-11.436 281.282

-107.282 292.718

217.249

In december 2006 is door de Gemeente Den Haag een bedrag van EUR 400.000 beschikbaargesteld voor dekking van risico's betreffende de topsport activiteiten van de Stichting voor zover hiervoor geen dekking wordt gevonden uit andere bronnen, alsmede het doen uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek naar het Olympisch Plan 2028. Het fonds is beschikbaar gesteld aan de Stichting tot 1 januari 2010 en kent een terugbetalingsverplichting. In 2008 zijn er op verzoek van de gemeente Den Haag (dienst OCW) diverse kosten ten laste van deze post geboekt. In hoofdzaak betreft dit kosten voor de huur van het Huis van de Topsporter aan de Statenlaan in Den Haag, kosten voor het Concours Hippique en voor de uitreiking van de Gulden Ooievaar.

Crediteuren Onder deze post zijn de kortlopende schulden voortvloeiend uit aktiviteiten van de Stichting opgenomen. Overige Schulden en Transitorische Posten De overige schulden betreffen vooruitontvangen en te betalen posten inzake: Operationele aktiviteiten

2008

2007

1.724.736 4.327.462 1.724.736 4.327.462

Kenniscentrum Evenementen Marketing Distributie Haags Uitburo Topsport Algemeen Vooruitbetaalde subsidie Frictiekosten 2007 Vakantierechten Totaal:

2008 2007 129.000 273.000 384.000 357.000 113.000 30.000 39.000 84.000 270.000 48.000 542.000 471.000 0 2.616.000 29.000 270.000 219.000 178.000 1.725.000 4.327.000

De overige schulden en transitoria uit operationele aktiviteiten bestaan uit jaaroverlopende verplichtingen richting stakeholders en marktpartijen. De afname van het saldo wordt in hoofdzaak veroorzaakt doordat in 2007 er voorschotten waren ontvangen van de gemeente, de provincie ZH en enkele fondsen t.w.v. € 2.616.000 Verhuizing In het voorjaar van 2009 zal Den Haag Marketing verhuizen naar een nieuw pand aan de Grote Marktstraat. Hiervoor is in 2008 reeds een bedrag van € 73.000 beschikt en ontvangen van de dienst OCW van de gemeente Den Haag. In 2008 is er reeds voor € 46.000 aan kosten gemaakt. Deze posten staan onder de overige schulden. Het restantbudget zal in 2009 worden ingezet alsmede een aanvullende beschikking van de gemeente Den Haag t.w.v. € 508.000.

5

Belastingen De post omzetbelasting is een te vorderen bedrag en is substantiëel hoger dan in 2007. Enerzijds veroorzaakt doordat de vordering in 2007 erg laag was als gevolg van late factureringen aan derden eind december, anderszijds doordat er een grote correctie in zit op de af te dragen omzetbelasting die onterecht via het kassasyteem eerder was afgedragen. De post Sociale lasten betreft af te dragen premies van december . Niet uit de balans blijkende verplichtingen Door Stichting Den Haag Marketing zijn per einde verslagjaar leaseverplichtingen aangegegaan tot een bedrag van € 60.844 (2007: € 78.692) De verplichting voor het volgende boekjaar bedraagt € 29.223 (2008: € 37.550)

De Stichting heeft 4 huurcontracten t.w. het pand aan de Nassaulaan (looptijd tot 1-1-2010 huur € 226.000 in 2009), het pand aan de Gevers Deynootweg (looptijd tot 1-1-2010 € 64.800 in 2009) en het pand aan de Hofweg (looptijd tot 1-4-2010 € 120.400 in 2009) Sinds december 2008 wordt ook het nieuwe pand aan de Grote Marktstraat gehuurd (looptijd tot 30-11-2013 € 213.000 per jaar) Naast deze huurlasten zullen er ook parkeerplaatsen worden gehuurd in 2009 (looptijd tot 31-08-2011 € 25.500 in 2009) Stichting Den Haag Marketing geniet een Rekening Courant Kredietfaciliteit met een limiet van € 300.000 bij de ING bank. De gestelde zekerheden betreffen verpanding van bedrijfsuitrusting, voorraden en boekvorderingen. Den Haag Marketing heeft aan het Nederlands Uitburo in 2008 een garantie afgegeven i.v.m. de meerkosten van de nieuwe database t.w.v. € 20.000. De verwachting is dat er op deze garantstelling geen beroep zal worden gedaan.

6

Den Haag Marketing Jaarrekening 2008

Rekening van baten en lasten over 2008 BATEN

Budget 2008

2008

2007

107.500 645.000 234.500 22.712 93.000 170.000 112.500

90.750 833.828 342.014 22.992 89.975 225.472 170.052

0 607.159 328.321 26.000 91.425 261.040 208.930

1.385.212

1.775.083

1.522.875

607.360 56.000

445.227 60.000

544.245 0

0

0

18.297

4.895.000 500.000 1.445.627 100.000

6.653.365 324.849 1.326.818 332.790

6.556.228 408.972 1.731.944 343.294

7.603.987

9.143.049

9.602.980

424.500 1.769.559 500.000 472.429

524.500 2.294.559 500.000 531.429

0 2.397.500 460.000 499.187

235.000 651.500

235.000 0 1.331.515

332.181 1.559.000 1.091.500

VVV VVV informatiekantoren

740.000

740.000

500.000

Reserveringen Ticketshop

100.000 216.238

100.000 216.238

111.000 206.766

5.109.226

6.473.241

7.157.134

14.098.425

17.391.373

18.282.989

6.570.434

6.455.365

10.820.939

11.827.625

Bijdragen bedrijfsleven Marketing Marketing Strategie en Beleid Marketing Toerisme Zakelijke markt Cultuurmarketing Distributie Kenniscentrum Evenementen Topsport

Opbrengst aktiviteiten Marketing Cultuurmarketing Zakelijke markt Evenementen Evenementen "Eigen beheer" Distributie VVV informatiekantoren Reserveringen Ticketshop Algemeen Productsubsidie Gemeente Den Haag Marketing Marketing Strategie en Beleid Marketing Toerisme Zakelijke markt Cultuurmarketing Kenniscentrum Evenementen Evenementenprogramma Topsport

Totaal Baten Af: kostprijs verkopen VVV infokantoren & Reserveringen Totaal Netto Baten

7

Den Haag Marketing Jaarrekening 2008

Rekening van baten en lasten over 2008 LASTEN

Budget 2008

2008

2007

Kosten activiteiten: Marketing Marketing Strategie en Beleid Marketing Toerisme Zakelijke markt Cultuurmarketing

184.200 1.629.759 393.165 714.118

219.878 2.407.459 498.186 635.121

0 1.937.831 471.709 716.069

Kenniscentrum Evenementen Topsport

46.000 554.000

74.969 1.238.333

1.656.095 1.158.361

4.494.000 400.000 1.452.377

6.300.608 269.826 1.297.817

6.112.018 343.347 1.717.209

9.867.619

301.391 13.243.588

287.591 14.400.230

Personeelslasten Marketing Kenniscentrum Evenementen en Topsport Distributie Algemeen

1.237.702 361.000 1.000.045 690.800

1.180.145 383.159 936.635 752.688

1.190.978 409.747 682.025 732.182

Huisvestingslasten Marketing Kenniscentrum Evenementen en Topsport Distributie Algemeen

191.359 71.475 326.840 38.470

161.433 60.297 325.400 32.456

229.364 63.545 226.698 19.448

71.382 13.850 75.000 152.883 4.230.806

78.662 15.263 83.860 121.216 4.131.214

126.303 15.641 69.583 117.246 3.882.760

14.098.425

17.374.802

18.282.990

6.570.434

6.455.365

14.098.425

10.804.365

11.827.624

0

16.574

1

14.098.425

10.820.939

11.827.625

Distributie VVV informatiekantoren Reserveringen Ticketshop Algemeen

Algemene lasten Marketing Kenniscentrum Evenementen en Topsport Distributie Algemeen

Totaal Lasten Af: kostprijs verkopen VVV infokantoren & Reserveringen

Resultaat verslagjaar

8

Den Haag Marketing Jaarrekening 2008

Toelichting op de rekening van baten en lasten Algemeen Den Haag Marketing kent een projectmatige financieringsstructuur. De integraal berekende kostprijs van projecten wordt in beginsel gedekt door de aan die projecten verbonden subsidies, bijdragen van het bedrijfsleven en sponsorinkomsten. De opbrengsten van aktiviteiten dienen ter dekking van de kosten van het project of projecten waaraan de aktiviteiten zijn verbonden. Ondanks het feit dat een aanzienlijk deel van de financiering wordt gerealiseerd door bijdragen bedrijfsleven, sponsoring en directe opbrengsten, vormen de gemeentelijke subsidies de financiële basis voor de projecten. De kosten van activiteiten worden integraal berekend en rekening houdend met de de eerder genoemde financieringscomponenten opgenomen in een jaarlijkse productsubsidieaanvraag bij de Gemeente Den Haag. In het kader van de vraaggerichte werkwijze van de organisatie bepaalt de Gemeente Den Haag welke activiteiten van productsubsidie worden voorzien. Hierbij wordt rekening gehouden met de continuiteit van de organisatie. Onder de baten en lasten zijn opbrengsten en kosten inzake de aktiviteiten van de informatiekantoren opgenomen. Als resultante van deze geldstromen komt de commissie ten gunste van het VVV budget. Voor deze presentatie is gekozen opdat het aktiviteitenniveau van de informatiekantoren volledig wordt weergegeven. Ter bepaling van de financierings- en kostenstructuur van de organisatie is hiermee rekening gehouden.

Financieringsstructuur 2008: Euro Bijdragen bedrijfsleven - Marketing - Kenniscentrum Evenementen en Topsport - Distributie - Overig Totaal Bijdragen Bedrijfsleven

1.289.584 395.524 89.975 0

Opbrengsten activiteiten: - Marketing - Kenniscentrum Evenementen en Topsport - Distributie - Overig Totaal opbrengsten aktiviteiten

505.227 0 1.734.598 332.790

Productsubsidie Gemeente Den Haag: - Marketing - Kenniscentrum Evenementen en Topsport - Distributie

3.850.488 1.566.515 1.056.238

Totaal productsubsidie Totaal

%

Euro

%

12 4 1 0 1.775.083

17

2.572.615

24

6.473.241

59

10.820.939

100

5 0 16 3

36 14 10

De bijdragen vanuit het bedrijsleven vormen 17%- en de gesaldeerde opbrengsten van aktiviteiten 24 % van de totale financiering. De organisatie genereert hiermee in totaal 41% van de financiering van haar activiteiten. Het activiteitenpakket wordt voor de overige 59% gefinancierd door de gemeente Den Haag. Als gevolg van lagere opbrengsten uit verkopen van het Haags Uitburo (99.000) en de Ticketshop (404.000) is het relatieve belang van subsidies in de totale financiering van de stichting toegenomen. De teruglopende conjunctuur is hierbij een oorzaak van de lagere verkopen. Ook het ontbreken van een promotiebudget is een belangrijke factor. Aan de andere kant is de stichting er in geslaagd om meer geld (252.200 dat is 16,6% meer als in 2007) uit het bedrijfsleven te genereren om campagnes extra te financieren.

9

Den Haag Marketing Jaarrekening 2008

Afgegeven beschikkingen gemeente Den Haag: Beschikking/briefnummer:

bedrag:

BEL 2008.611 BEL 2008.921 DSO 2008.2555 OCW 2008.6321 BEL 2008.744 OCW 2008.6322 BEL 2008.1486 BEL 2008.3123 OCW 2008.12796 OCW 2008.11333

5.059.226 525.000 530.015 50.000 50.000 10.000 100.000 100.000 40.000 9.000 6.473.241

Extra beschikking verhuizing: OCW 2008.13226

73.000

Kostenstructuur 2008: Euro

%

Activiteiten - Marketing - Kenniscentrum Evenementen en Topsport - Distributie - Overig Totaal

3.760.644 1.313.302 1.297.817 301.391

35 12 12 3

Directe Lasten - Personeelslasten - Huisvestingslasten - Algemene lasten Totaal

2.499.939 547.130 177.785

Indirecte Lasten (overhead) - Personeelslasten - Huisvestingslasten - Algemene lasten Totaal

752.688 32.456 121.216

Totaal Resultaat verslagjaar

Euro

%

6.673.154

62

3.224.854

30

906.360

8

10.804.365

100

23 5 2

7 0 1

16.574

Totaal

10.820.939

Aan de uitgavenzijde wordt 62% besteed aan de out of pocket kosten van de aktiviteiten, 30% wordt besteed aan direct met de aktiviteiten verbonden personeels-, huisvestings- en algemene kosten. De indirecte kosten (overheadkosten, inclusief niet projectgebonden managementkosten) vormen 8% van het totaal.

10

Den Haag Marketing Jaarrekening 2008

Personeelslasten Salarissen Sociale Lasten Pensioenpremies Overige personeelskosten

Huisvestingslasten Huur Gas, water en electra Schoonmaakkosten Onderhoudkosten + afschrijvingen pand Overige kosten

2008

2007

2.417.787 332.054 229.331 273.454

2.214.808 308.393 234.067 257.664

3.252.627

3.014.932

2008

2007

359.339 51.297 61.333 80.358 27.259

348.937 32.679 63.007 79.908 14.524

579.586

539.055

De huisvestingskosten betreffen de kosten van drie lokaties, te weten Nassaulaan, Gevers Deynootweg (VVV Scheveningen) en Hofweg (VVV Den Haag) De vierkante meterprijzen voor deze lokaties zijn respectievelijk € 165, € 166 en € 418

Algemene Lasten Kantoorbenodigdheden en drukwerk Telefonie Copier en automatisering Porti Juridische kosten en verzekeringen Overige kosten

11

2008

2007

25.572 77.306 72.134 29.246 32.486 62.256

43.013 82.278 64.878 30.140 41.935 66.529

299.001

328.773

Den Haag Marketing Jaarrekening 2008

Exploitatierekening 2008 op projectbasis MSB Variabel Onderzoek effectiviteit camp. 34.574 Fondsenwerving 6.632 Promotieprijs 66.535 Den Haag Magazine 88.320 Holland Art Cities 23.817 Totaal MSB 219.878 Marketing Toerisme Algemene Marktbewerking Int. Citybreak campagne Fam. Campagne Dui & Bel Beachbreak Den Haag Nat. Citybreak campagne Intercontinentale Marktbew. Binnenstad Campagne Strand Campagne Dagattractie campagne Citycard The Hague Festivals Totaal Marketing Toerisme

Variabel 542.497 92.578 72.432 207.134 48.938 22.132 170.000 104.427 84.037 258.221 805.063

Variabel 436.239 52.814 146.068 635.121

Kosten Vast 350.268 35.566 0 385.834

Totaal 786.507 88.380 146.068 1.020.955

Variabel 498.186

Kosten Vast 399.932

498.186

Topsport Kenniscentrum Topsport Ondersteuning Topsportorg. Ondersteuning evenementen Evenementensubsidies Totaal Topsport

Variabel 234.360 152.386 352.884 498.703 1.238.333

Kenniscentrum Evenementen Ondersteuning markt/gemeente Event Audit Digitaal Handboek Evenementen Totaal KCE

Variabel 104.391 6.196.217 269.826 1.297.817 7.868.251

Kosten Vast 83.791 1.002.452 137.316 321.054 1.544.613

Totaal 188.182 7.198.669 407.142 1.618.871 9.412.864

Variabel 12.942.197

Variabel 301.391

Totalen Totaal generaal

Variabel 13.243.588

904.540 61.893 136.068 1.102.501

790.500 790.500 Budget

Totaal 450.427 152.386 352.884 498.703 0 1.454.400

Totaal 406.013 10.110 24.173 440.296

Indirecte kosten Totalen kosten overhead

216.067

2.939.559

Budget Totaal 898.118 0 898.118

Kosten Vast 365.327 0 0 365.327

Integrale kosten&opbrengsten Totaal producten DHM

Kosten Vast 216.067 0 0 0

776.559 157.000 135.000 625.000 88.000 21.000 200.000 104.000 123.000 185.000 525.000

Budget

Variabel 40.686 10.110 24.173 74.969

VVV Webmarketing VVV informeren VVV Reserveren Ticketshop Haags Uitburo Totaal VVV

399.932

216.000 127.000 55.000 134.000 100.000 632.000 Budget

706.718

2.407.459

Convention Bureau

Totaal Convention Bureau

Kosten Vast 370.457 50.445 42.080 47.287 33.716 8.416 62.919 20.945 33.665 36.288 500

Budget Totaal 158.125 150.858 76.441 107.456 72.628 565.508

Totaal 912.954 143.023 114.512 254.421 82.654 30.548 232.919 125.372 117.702 294.509 805.563 0 3.114.177

CultuurMarketing HUB Backoffice Ouderenproject Haags Uitfestival Totaal CultuurMarketing

Kosten Vast 123.551 144.226 9.906 19.136 48.811 345.630

443.015 164.000 164.500 410.000 1.181.515 Budget 370.000 10.000 25.000 405.000 Budget 190.000 5.445.000 600.000 1.754.865 7.989.865

Kosten Budget Vast Totaal 3.964.121 16.906.318 15.040.940 Kosten Vast 167.090

Budget Totaal 468.481

100.000

Kosten Budget Vast Totaal 4.131.211 17.374.799 15.140.940

12

Opbrengsten Bijdr. Bedr. Aktiviteiten. Prodsub 0 0 216.000 2.700 0 127.000 32.500 0 27.500 55.550 0 54.000 0 0 100.000 90.750 0 524.500 Opbrengsten Bijdr. Bedr. Aktiviteiten. Prodsub 237.385 0 676.559 0 0 157.000 40.000 0 80.000 57.000 0 240.000 0 0 88.000 3.500 0 21.000 0 0 200.000 44.730 0 59.000 74.185 0 63.000 96.493 0 185.000 280.535 0 525.000

Budget Totaal 216.000 129.700 60.000 109.550 100.000 615.250

Budget

0 2.294.559

Totaal 913.944 157.000 120.000 297.000 88.000 24.500 200.000 103.730 137.185 281.493 805.535 0 3.128.387

Opbrengsten Bijdr. Bedr. Aktiviteiten. Prodsub 22.992 393.977 347.468 0 51.250 37.893 0 0 146.068 22.992 445.227 531.429

Totaal 764.437 89.143 146.068 999.648

833.828

Opbrengsten Bijdr. Bedr. Aktiviteiten. Prodsub 402.014 0 500.000 402.014

0

500.000

Opbrengsten Bijdr. Bedr. Aktiviteiten. Prodsub 2.232 0 443.015 5.541 0 164.000 162.279 0 214.500 0 0 510.000

776.559 157.000 135.000 625.000 88.000 21.000 200.000 104.000 123.000 185.000 525.000 2.939.559 Budget 904.540 61.893 136.068 1.102.501 Budget

Totaal 902.014 0 902.014

790.500 790.500 Budget

0 1.331.515

Totaal 445.247 169.541 376.779 510.000 0 1.501.567

Opbrengsten Bijdr. Bedr. Aktiviteiten. Prodsub 225.472 0 200.000 0 0 10.000 0 0 25.000 225.472 0 235.000

Totaal 425.472 10.000 25.000 460.472

Opbrengsten Bijdr. Bedr. Aktiviteiten. Prodsub 0 0 190.000 0 6.653.365 550.000 0 324.849 100.000 89.975 1.326.818 216.238 89.975 8.305.032 1.056.238

Totaal 190.000 7.203.365 424.849 1.633.031 9.451.245

170.052

216.000 127.000 55.000 134.000 100.000 632.000

443.015 164.000 164.500 410.000 1.181.515 Budget 370.000 10.000 25.000 405.000 Budget 190.000 5.445.000 600.000 1.754.865 7.989.865

Resultaat 57.875 -21.158 -16.441 2.094 27.372 49.742 Resultaat 990 13.977 5.488 42.579 5.346 -6.048 -32.919 -21.642 19.483 -13.016 -28 0 14.210 Resultaat -22.070 763 0 -21.307 Resultaat 3.896 0 3.896 Resultaat -5.180 17.155 23.895 11.297 0 47.167 Resultaat 19.459 -110 827 20.176 Resultaat 1.818 4.696 17.707 14.160 38.381

Opbrengsten Budget Bijdr. Bedr. Aktiviteiten. Prodsub Totaal 1.835.083 8.750.259 6.473.241 17.058.583 15.040.940

Resultaat

Opbrengsten Bijdr. Bedr. Aktiviteiten. Prodsub 332.790 0

Resultaat

Budget Totaal 332.790

100.000

Opbrengsten Budget Bijdr. Bedr. Aktiviteiten. Prodsub Totaal 1.835.083 9.083.049 6.473.241 17.391.373 15.140.940

152.265

-135.691 Resultaat 16.573

Den Haag Marketing Jaarrekening 2008

Toelichting op de exploitatierekening BU

Bedrag

Directie en Service Unit

-67.100

Verschuiving van vaste kosten met name salarislasten, wordt gedekt door overschot in unit MSB a.g.v. niet ingevulde functie van manager (samenvoeging met directiefunctie)

-68.600

Resultaat met name veroorzaakt a.g.v. opnemen verwacht negatief resultaat verhuisbudget 2009(92k)

38.800

Budget personeelskosten hoger (47k) met name a.g.v. niet invullen manager MSB, zie hierboven. Tevens overschrijding op fondsenwerving a.g.v. ontbreken out-of-pocketbudget

27.300

Overschot Holland Art Cities a.g.v late duidelijkheid over hoogte budget, daardoor is er conservatief uitgegeven.

-16.400 77.000

DH Promotieprijs, tekort a.g.v. lager dan begrote sponsorinkomsten Onderschrijding vaste lasten met name door lagere personeelskosten a.g.v. onderbezetting 1e halfjaar

-40.000

A.g.v. beëindiging samenwerkingsovereenkomst met Stg. Marketing Haagse Binnenstad zijn de in te houden vaste kosten als out-of-pocket aan MHB ter beschikking gesteld. Hierdoor ontstaan op het project Binnenstadscampagne wel een onderdekking t.w.v. 40.000

-22.800

Extra out-of-pocketuitgaven in diverse campagnes gedaan, gedekt door de onderschrijding in de vaste lasten.

-3.800

Tegenvallende opbrengsten Magazine + Uitpas en Campagne veroorzaakten een lager resultaat, deels gedekt door een kleine meevaller in de vaste lasten.

-17.500

Lidmaatschap Nederlands Uitburo (t.w.v. 35k) is een noodzakelijke uitgave welke niet is gedekt door een beschikking. Deze factuur drukt voor 50% op dit budget.

Marketing Strategie en Beleid

Marketing Toerisme

Marketing Cultuur

Omschrijving

Overschrijding / Onderschrijding

Marketing Congressen

3.900

Er zijn meer personeelskosten (+/- 60.000) dan er is beschikt. Hier is in de begroting rekening mee gehouden, zie de post opbrengst activiteiten (€ 56.000) Deze extra kosten kunnen worden gedekt uit extra behaalde middelen in eerdere jaren.

Marketing Topsport

47.100

Er zijn door de gemeente medio 2008 extra middelen ter beschikking gesteld. Conform eerdere prognose zijn er middelen (3,5%) overgebleven per einde van het jaar

Kenniscentrum Evenementen

20.100

Het budget voor de Event audit (10.000) zal dit jaar niet worden ingezet en is voorzien voor 2009. Personeelskosten licht hoger dan begroot. Tevens meeropbrengsten vanuit de exploitatie Kermissen (29.000) die deels zullen worden ingezet in 2009 voor middelen om bezoekersaantallen bij grote evenementen (Parkpop) beter te kunnen bepalen.

Webmarketing

1.800

Out of pocketbudget (€ 73.000) wordt ingezet bij lancering nieuwe sites (denhaag.com)in 2009

Distributie VVV

22.400

Minder vaste lasten met name door lagere personeelskosten a.g.v. lager dan benodigde bezetting 1e halfjaar en ontbreken distributiemanager tot 1 september 2008.

0

Extra budget (€ 15.000) ingezet t.b.v. het onderzoek naar de functie van de VVV, zoals gemeld in de halfjaar-rapportage.

-18.500

Tekort op vaste lasten met name veroorzaakt door te laag personeelsbudget (€ 30.000) a.g.v. te lage beschikking.

50.200 -17.500

Overschot op explotatie, dient ter dekking van het tekort bij Cultuurmarketing. Lidmaatschap Nederlands Uitburo (t.w.v. 35k) is een noodzakelijke uitgave welke niet is gedekt door een beschikking. Deze factuur drukt voor 50% op dit budget.

Distributie Ticketshop

16.600

13

Den Haag Marketing Nassaulaan 25 Postbus 85456 2508 CD Den Haag Nederland T +31 (0)70 3618888 F +31 (0)70 3617915 E [email protected] I www.denhaag.com