1 Aanbiedingsbrief programmabegroting Leeswijzer Programma s... 14

Inhoud 1 Aanbiedingsbrief programmabegroting 2016 - 2019 .............................................................. 4 2 Leeswijzer ...................................................................................................................... 12 3 Programma’s................................................................................................................... 14

3.1 Programma 1: Ruimte, Wonen, Mobiliteit en Duurzaamheid .................................................... 15 3.2 Programma 2: Toerisme en Economie ........................................................................................ 21 3.3 Programma 3: Sociaal Domein .................................................................................................... 26 3.4 Programma 4: Leefomgeving ...................................................................................................... 34 3.5 Programma 5: Dienstverlening .................................................................................................... 40 3.6 Programma 6: Bestuur, Veiligheid en Financiën ......................................................................... 43 4 Paragrafen ...................................................................................................................... 51

4.1 Paragraaf Lokale Heffingen ........................................................................................................ 52 4.2 Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing ................................................................ 59 4.3 Paragraaf Onderhoud Kapitaalgoederen .................................................................................... 67 4.4 Paragraaf Financiering ................................................................................................................. 77 4.5 Paragraaf Bedrijfsvoering ............................................................................................................ 83 4.6 Paragraaf Verbonden Partijen ..................................................................................................... 88 4.7 Paragraaf Grondbeleid .............................................................................................................. 100 4.8 Paragraaf Duurzaamheid ........................................................................................................... 110 5 Financiële Begroting ....................................................................................................... 112

5.1 Totaaloverzicht Begroting ......................................................................................................... 113 5.2 Toelichting financiële begroting ................................................................................................ 114 5.3 Recapitulatie van baten en lasten Programma's ...................................................................... 123 Programma 1 Ruimte, Wonen, Mobiliteit en Duurzaamheid .............................................. 123 Programma 2 Toerisme en Economie............................................................................. 126 Programma 3 Sociaal Domein....................................................................................... 128 Programma 4 Leefomgeving ......................................................................................... 133 Programma 5 Dienstverlening ...................................................................................... 139 Programma 6 Bestuur, Veiligheid en Financiën ............................................................... 141 Recapitulatie van baten en lasten programma's .............................................................. 145

5.4 Specificatie mutatie reserves ................................................................................................... 146 5.5 Incidentele baten en lasten ...................................................................................................... 148 Bijlagen .......................................................................................................................... 150 Bijlage 1 : Uitgangspunten voor het opstellen van de Programmabegroting 2016 ..................... 151 Bijlage 2 : Stand en verloop van de reserves en voorzieningen 2016-2019 .............................. 153 Bijlage 3 : Verloop algemene reserve .................................................................................. 157 Bijlage 4 : Investeringsoverzicht ........................................................................................ 158

2

Bijlage 5 : Beheersbegroting 2016-2019 ............................................................................. 166

3

1 Aanbiedingsbrief programmabegroting 2016 - 2019 Inleiding Hierbij ontvangt u de programmabegroting 2016-2019 met onze beleidsmatige en financiële voorstellen voor 2016 en volgende jaren. De programmabegroting is een bundeling van afspraken en is daarmee ons gemeenschappelijk vertrekpunt voor het komende jaar. In deze aanbiedingsbrief gaan wij in op de hoofdlijnen van de programmabegroting en de keuzes die daarin zijn gemaakt. Allereerst nemen we u mee in de speerpunten en thema’s van ons beleid. Ook gaan we in op de regionale samenwerking, waaronder de ambtelijke samenwerking met Hillegom, Lisse en Teylingen. Daarna komen we in hoofdlijnen terug op onze financiële positie en de betekenis hiervan voor onze inwoners. Tenslotte leggen we de besluiten aan de raad voor. De uitgangspunten voor deze programmabegroting zijn vastgelegd in de Kadernota 2016-2019. Het traject om te komen tot de kadernota werd gekenmerkt door een vroegtijdige betrokkenheid en input van de raad. Daarmee werd mede invulling gegeven aan de motie budgetrecht van februari 2015. Dit traject heeft onder andere geleid tot voldoende bouwstenen voor het opstellen van een richtinggevend kader voor deze programmabegroting. Hoewel de naweeën van de economische crisis zowel bij onze inwoners, bedrijven en maatschappelijke instellingen nog steeds niet overal zijn verdwenen, zijn er gelukkig steeds meer signalen dat de weg naar herstel is ingezet. Investeringen nemen toe, consumptie van de huishoudens groeit, de export herstelt zich en de werkloosheid daalt, zij het traag. Kortom: een langzaam verbeterend economisch getij. Het meegegeven financiële uitgangspunt van de kadernota was een sluitend meerjarenbeeld. Na het doorrekenen van de diverse circulaires en besluitvorming na de kadernota is het college verheugd het uitgangspunt van een sluitend meerjarenbeeld ook bij de begroting 2016 aan u te kunnen voorleggen. Coalitieakkoord/raadsprogramma Dit is de tweede programmabegroting sinds het sluiten van het coalitieakkoord “Zorgzaam regisseren, dichtbij mensen”. In het coalitieakkoord zijn drie speerpunten aangegeven: 1. de ingrijpende veranderingen in het sociale domein door de grote stelselwijzigingen ten aanzien van zorg, jeugdzorg en de sociale werkvoorziening en de daarmee samenhangende decentralisatie van overheidstaken naar de gemeenten; 2. de woningmarkt in Teylingen, waar scheefgroei is ontstaan en waar vraag en aanbod onvoldoende op elkaar aansluiten; 3. samenwerken aan een duurzaam Teylingen. Daarnaast richten wij ons op de volgende inhoudelijke thema’s: - dichtbij inwoners - met elkaar - financieel gezond In het coalitieakkoord is samenwerken ook één van de belangrijke sleutelwoorden voor deze collegeperiode. Samenwerken aan de ontwikkeling van Teylingen en de regio, waarvoor wij ons medeverantwoordelijk voelen. Dit doen we met onze inwoners, bedrijven, ondernemers maatschappelijke instellingen, regionale partners, buurgemeenten, de raad en de ambtelijke organisatie. Beleidsvoorbereiding, beleidsontwikkeling en uitvoering zijn niet langer alleen het domein van de ambtelijke organisatie, maar een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Voortdurend doen wij een beroep op onze individuele en gezamenlijke creativiteit en vindingrijkheid om ook met een terugtredende overheid goed bezig te zijn voor onze inwoners. We komen daar verderop nog op terug bij het onderwerp participatie en de regionale samenwerking (ambtelijke samenvoeging van Hillegom, Lisse en Teylingen per 1 januari 2017). Hieronder gaan wij in op de belangrijkste ontwikkelingen en speerpunten, onder andere in relatie tot ons coalitieakkoord en onze kadernota. 4

Speerpunten Het sociaal domein We hebben inmiddels een jaar ervaring met de nieuwe taken op gebied van jeugdzorg, Wmo en participatie. Zoals ook vorig jaar aangegeven gaat deze operatie gepaard met aanzienlijke bezuinigingen vanuit het Rijk. Ook uit deze begroting blijkt dat er nog een forse uitdaging ligt om op termijn de nieuwe taken budgettair neutraal uit te kunnen voeren. Het is daarom nodig om met volle kracht door te gaan op de ingeslagen weg van transformatie van beleid. Het doel daarvan is te komen tot kwalitatief goede dienstverlening en zorg, zodanig dat dit ook financieel gezien houdbaar is. Een stevige inzet op preventief beleid om vroegtijdig die hulp te kunnen bieden die nodig is, hoort bij die aanpak. De eerste positieve resultaten van de innovatie zijn inmiddels zichtbaar. Als voorbeeld daarvan kan worden genoemd dat het werken met en in de jeugd- en gezinsteams (JGT’s) succesvol is. Maar er valt ook nog veel te doen. Zo staat in het komende begrotingsjaar besluitvorming op de rol rondom de inrichting van het Servicepunt Werk en moeten knopen worden doorgehakt over innovatie in de Wmo (van hulp bij huishouding tot dagbesteding). Verder zal inhoudelijk vorm worden gegeven aan de ambtelijke samenwerking in het sociaal domein. Dit gebeurt in de vorm van een projectorganisatie voor de HLT-gemeenten, tot aan het moment van integrale ambtelijke fusie. Een adequate en efficiënte dienstverlening aan de klanten staat daarbij uiteraard voorop. In onderstaande tabel kunt u aflezen hoe iedere afzonderlijke decentralisatie meerjarig financieel uitpakt. Hierbij moet opgemerkt worden dat in de cijfers nog geen rekening is gehouden met de wenselijke inhoudelijke en ondersteunende formatie-uitbreiding. Om te zorgen dat we de nieuwe taken goed kunnen blijven uitvoeren en de transformatie verder kunnen vormgeven, is dit wel noodzakelijk. Totaal 3D's Participatie Tekort WMO Overschot/Tekort Jeugd Tekort Totaal 3D's Dekking: Inzet buffer sociaal domein Taakstelling 3D vanaf 2018

2016

2017

2018

2019

-33.896

-22.745

-22.745

-22.744

140.859

-343.644

-482.900

-524.086

-228.986 -122.023

-252.461 -618.849

-250.480 -756.125

-249.663 -796.493

122.023

618.849

0 756.125

0 796.493

Het oplopende tekort naar een kleine € 800.000 in 2019 wordt met name veroorzaakt door oplopende kortingen in het Rijksbudget. Deze korting is nog niet op alle onderdelen doorvertaald in de begrote budgetten. Ook het verder vormgeven van de transformatie is nog niet in concrete financiële doelstellingen vertaald. In het najaar van 2015 gaan we samen met leden van de gemeenteraad brainstormen over de wijze van inkoop van jeugdzorg voor 2017. De tekorten voor 2016 en 2017 bedragen totaal afgerond € 741.000 en kunnen gedekt worden uit het buffer Sociaal Domein van € 1,2 miljoen. Met de raad is afgesproken dat we vanaf 2018 budgettair neutraal zijn. Bij de bespreking van de kadernota 2016 hebben we u medegedeeld dat wij mogelijk de gemeenteraad willen voorstellen om de afspraak met 1 jaar te verlengen. Hoewel het college positief gestemd is over de mogelijkheden om het tekort terug te dringen, is de financiële uitdaging aanzienlijk. Medio 2016 (kadernota 2017), als wij nog beter inzicht hebben in de uitgaven en inkomsten, komen wij hier op terug. De woningmarkt Nu de eerste tekenen van herstel van de woningmarkt zichtbaar zijn, willen we de markt op gang brengen samen met corporaties, projectontwikkelaars en inwoners. Gezamenlijk gaan wij op zoek naar een betere match tussen vraag en aanbod, zowel op de korte als op de langere termijn. We bieden ruimte aan vernieuwende initiatieven. Met de corporaties gaan we ook in 2016 op zoek naar mogelijkheden om sociale huurwoningen te realiseren. Met name het zorgen voor een gespreid huuraanbod van prijsklassen in de sociale huur is een punt van zorg. Voor nieuwkomers op de woningmarkt die op zoek zijn naar een betaalbare koopwoning, hebben we extra aandacht. Wij vinden het belangrijk dat ook jongeren een kans krijgen op de woningmarkt. Voor koopwoningen stellen wij startersleningen beschikbaar. Ook zijn we in 2015 gestart met een pilot om de 5

betaalbaarheid van woningen te vergroten (Teylingerhof). Het gaat om een financieringsregeling waarbij een deel van de woning later wordt betaald. Met de corporaties gaan wij op zoek naar maatregelen die de doorstroming bevorderen, zodat ook goedkope(re) huurwoningen beschikbaar komen. De nieuwe Woningwet is medio 2015 in werking getreden. In de nieuwe wet staan aangescherpte regels over het taakgebied van woningcorporaties en het toezicht. Daarnaast wordt de invloed van gemeenten en huurders op het beleid van corporaties versterkt. De corporatie moet met haar werkzaamheden naar redelijkheid bijdragen aan de uitvoering van de Woonvisie. Duurzaamheid We betrekken duurzaamheid nadrukkelijk bij alle beslissingen. De paragraaf Duurzaamheid in de begroting is een eerste stap. Door het opvoeren van deze paragraaf komt het onderwerp ook terug in de voorjaarsrapportage, najaarsrapportage en kadernota. Daarnaast krijgt duurzaamheid ook een concrete invulling in de uitvoering van de afzonderlijke programma’s en is daarmee ook een vast onderdeel geworden in de besluitvorming. Eind 2015 wordt de duurzaamheidsagenda naar de raad gestuurd ter vaststelling.

Thema's Participatie Bij alles wat de gemeente doet, wordt nadrukkelijk gekeken naar welke mogelijkheden er zijn tot participatie. Als er niets te kiezen valt ( bijvoorbeeld wanneer het gaan om een wettelijke plicht), heeft participatie geen zin. Maar heel veel plannen, beleid, renovaties en werken lenen zich goed voor een gezamenlijke aanpak met bewoners, bedrijven en instellingen. En dat willen we juist aan de voorkant doen, als er nog niets op papier staat. Dus niet aan het einde van het proces aan de burgers vragen wat zij er nog van vinden, maar juist aan het begin gebruik maken van hun ideeën en expertise. In onze werkprocessen wordt gekozen voor zo’n aanpak. Recente voorbeelden daarvan zijn bijvoorbeeld de jongeren ontmoetingsplaats (JOP) in Voorhout en de skatebaan in Sassenheim (door en voor jongeren). Maar ook bijvoorbeeld de medewerking van de gemeente aan het Lokaal Fonds. Het fonds beoogt initiatieven te ondersteunen die bijdragen aan het vernieuwen en versterken van de samenleving in de gemeente. Dat laatste is eigenlijk een voorbeeld van overheidsparticipatie. Vanuit de bevolking komt een initiatief, en de gemeente doet daaraan mee. Voor het komend jaar willen we participatie en overheidsparticipatie verder doorontwikkelen in de breedte. In 2016 willen we gericht onderzoeken hoe we burgers en organisaties meer kunnen betrekken bij de totstandkoming van de kadernota en de begroting. Dit jaar hebben we hiermee een begin gemaakt, met een zogenaamde tafeltjesavond waarin met een aantal betrokkenen van gedachten is gewisseld over thema’s uit de kadernota 2016. Uw raad heeft uitgesproken hier actief mee verder te willen, maar de vraag is wat de volgende stap kan zijn. De ervaringen in den lande hebben we in het voorjaar met u gedeeld. Wij stellen voor samen met u hiervoor een vervolgaanpak te ontwikkelen die past bij de Teylingse situatie. In uw bespreking over de kadernota heeft u aangegeven te onderzoeken of de behandeling van de kadernota eerder in het jaar kan plaatsvinden. De mogelijkheden hiervoor zijn beperkt, omdat de meicirculaire van het Rijk essentiële informatie bevat over het financieel kader voor de begroting van het komende jaar. Wel wil het college proberen de eerste voortgangsrapportage en kadernota meer in elkaars spoor te laten lopen. In het spoorboekje P&C komen we hierop terug. Afstemming met coalitieakkoord In de programmabegroting is de uitwerking terug te vinden van de onderwerpen uit het coalitieakkoord. De komende maanden leggen wij u diverse kaderstellende documenten ter besluitvorming voor. In 2015 zijn dat onder meer: de woonvisie, visie Recreatie en Toerisme, de Duurzaamheidsagenda, de koersnotitie voor het afvalbeleid, het Speeltuinbeleid, de kadernotitie communicatie en de Economische Agenda. In 2016 volgen nog het Groenbeleidsplan en het Integrale Beleidsplan Beheer Openbare Ruimte. Na bespreking in uw raad krijgen de acties die hieruit voortkomen hun plaats in de Kadernota en de programmabegroting die u in 2016 worden aangeboden. Precario In de Voorjaarsrapportage 2015 hebben wij u geïnformeerd over de ontwikkelingen op het gebied van precariobelasting. Alliander heeft een herberekening gemaakt van de meters voor de precario nutsleidingen. Het aantal herberekende meters in Teylingen ligt, net als in de regiogemeenten, fors lager. Dit betekent dat we voor 2016 rekening moeten houden met een lager aantal m¹ waarover we precario kunnen heffen. Om 6

het effect op de begroting neutraal te houden, zal het tarief verhoogd moeten worden naar € 4,56 per strekkende meter (in de begroting 2015 was dit tarief € 3,34). Deze verhoging zal niet alleen een verhoging van de precario-aanslag voor Alliander betekenen maar ook gevolgen hebben voor de precario-aanslag van Dunea. Om onze burgers te compenseren voor de hogere doorrekening van de precario, stellen wij voor via de aanslag rioolheffing een deel van de meeropbrengsten terug te geven. Op die manier kunnen we het niveau van de inkomsten constant houden. Het college sluit met deze handelswijze aan bij de aangenomen VVD motie “gelijkblijvende lasten”.

Regionale samenwerking inclusief ambtelijke samenvoeging (HLT) Regionaal Sinds de Valentijnsafspraken uit de vorige raadsperiode werken de vijf gemeenten in de Bollenstreek gestructureerd samen aan de strategische opgaven in de streek. Op de thema’s sociaal domein en economie heeft de beleidsmatige samenwerking al stevig vorm gekregen. De raad wordt hierbij actief betrokken en periodiek geïnformeerd. Op velerlei andere beleidsterreinen in de regio is inmiddels ook samenwerking ontstaan, in meer of minder hechte mate. Als Teylingen zijn we geen eiland, dus we zien de noodzaak tot samenwerking. De vorm waarin samenwerking effectief is en de manier waarop gestuurd kan worden op het behalen van deze effectieve samenwerking, verschilt per beleidsterrein, en soms ook per tijdperk. Bij de heroriëntatie op het takenpakket van de regio Holland Rijnland zien we dat deze problematiek weerbarstig en tijdrovend is. Maar we blijven gáán voor samenwerking, omdat de vele inhoudelijke vraagstukken nu eenmaal een grotere schaal hebben dan onze eigen gemeente. Ambtelijke samenvoeging Al geruime tijd hebben de gemeenten in de Bollenstreek vastgesteld dat, om hun strategische positie te versterken, intensieve samenwerking onderling noodzakelijk is. Ook willen de gemeenten de kwaliteit van hun werk verhogen, de kwetsbaarheid verkleinen en de kosten verminderen. Daarom hebben de raden van de gemeente Hillegom, Lisse en Teylingen op 25 juni 2015 besloten tot een ambtelijke samenvoeging. De werktitel voor deze ambtelijke samenvoeging is “HLT Samen”. Inmiddels is een concept-plan van aanpak opgesteld. Dit is de eerste stap in de totstandkoming van de toekomstige werkorganisatie. In dit plan van aanpak staat beschreven hoe te komen tot de samenvoeging per 1 januari 2017. Op basis van het plan van aanpak werken we aan de volgende stap; het opstellen van het bedrijfsplan dat in het voorjaar van 2016 aan de drie raden wordt aangeboden. Het college en de organisatie zijn enthousiast over dit traject en waarderen de steun van de raad hiervoor. Afzonderlijk komen we met de raad nog te spreken over hoe de betrokkenheid van de raad in dit proces vorm krijgt. De samenvoeging gaat met aanloop- en investeringskosten gepaard. Deze kosten zijn niet in de begroting 2016-2019 opgenomen, in een afzonderlijk voorstel zullen wij de raad hierover informeren. Evident is dat dit traject in 2016 het nodige van de organisatie zal vergen, waarbij we weten dat de Gemeentewinkel – letterlijk – open blijft en ook alle overige werkzaamheden doorgaan. Vennootschapsbelasting Op 1 september 2016 treedt de wet Modernisering Vennootschapsbelastingplicht voor Overheidsondernemingen in werking. Als voorbereiding daarop hebben wij in 2015 een inventarisatie uitgevoerd van de ondernemingsactiviteiten, die hier vermoedelijk onder zullen vallen. Uit deze inventarisatie komt alleen de grondexploitatie als belastingplichtige activiteit naar voren. De effecten worden onderzocht. Vooralsnog verwachten wij dat de effecten voor Teylingen beperkt zijn.

Financiën Algemeen Een huishoudboekje op orde betekent een sluitend meerjarenbeeld. Dat is het uitgangspunt, zoals wij willen benadrukken met het thema Financieel Gezond. Zoals u zult zien in de cijfers vraagt de uitwerking continue aandacht. Het college vraagt de raad hier ook scherp op te blijven toezien, een gezond meerjarenbeeld is immers een gezamenlijke verantwoordelijkheid van college en raad. De afspraken die in het coalitieprogramma zijn gemaakt over het op orde houden van ons huishoudboekje zijn steeds leidend. Naast een sluitende meerjarenbegroting geeft ook het verloop van de algemene reserve een beeld van de financiële positie van de gemeente. 7

Het verloop van de algemene reserve is als volgt:

De afgelopen jaren is onze reservepositie, zoals geschetst, behoorlijk verminderd. In bijlage 7 treft u een overzicht aan van de onttrekkingen en toevoegingen algemene reserve. Het financieel beeld Uitgangpunt voor deze begroting is het financieel beeld zoals geschetst in de kadernota 2016-2019 en de door u aangenomen amendementen. Daarnaast hebben wij u in een raadsmededeling geïnformeerd over de invloed van de meicirculaire op de algemene uitkering. De effecten van de septembercirculaire zijn niet opgenomen in de begroting. In een aparte raadsmededeling informeren wij de raad hierover. Tenslotte zijn er aanvullende wijzigingen doorgevoerd, deze worden uitgebreid toegelicht in hoofdstuk 5. Dit alles leidt tot het volgende meerjarenbeeld.

Ontwikkeling meerjarenperspectief (x € 1.000) Saldo na behandeling Raad kadernota 2016

Begroting Begroting Begroting Begroting 2016 2017 2018 2019 45

-54

124

-19

Algemene uitkering : Meicirculaire

219

-171

-161

-130

Saldo na kadernota en meicirculaire

264

-225

-37

-149

-243

119

37

198

21

-106

Mutaties programmabegroting 2016-2019 Eindsaldo programmabegroting 2016-2019

-

49

Het definitief doorrekenen van alle financiële mutaties heeft geleid tot een aantal wijzigingen. Dit resulteert in een licht positief beeld in 2016. Het meerjarenbeeld laat vanaf 2017 een licht negatief beeld zien, dat zich in de jaren erna verbetert. Investeringen Van de nieuwe investeringen geeft u als raad aan voor welke investeringen u op een later tijdstip een apart voorstel voor autorisatie van het investeringskrediet wilt ontvangen. De overige nieuwe investeringen worden bij de begrotingsbehandeling met het vaststellen van de begroting geautoriseerd. In bijlage 6 vindt u een overzicht van alle nieuw geplande investeringen. Deze investeringen zijn voorzien van een categorie. De investeringskredieten gelabeld met A en B worden met de goedkeuring van de programmabegroting vastgesteld. De investeringskredieten met de categorie C worden via een apart voorstel later aan u voor autorisatie voorgelegd. Voor investeringen van de laatste categorie zal het college de raad een kredietvoorstel voorleggen voordat het verplichtingen aangaat. Prestatie-indicatoren Om het beleid van de gemeente en onze dienstverlening zo goed mogelijk te kunnen afstemmen op de wensen van uw inwoners is het belangrijk dat wij weten wat er leeft. In mei/ juni 2015 heeft de gemeente Teylingen deelgenomen aan het onderzoek ‘Waarstaatjegemeente’. Via deze Burgerpeiling van KING wordt helder op welke themavelden wij het goed of minder goed doen. In het onderzoek is gekeken naar hoe de prestaties van de gemeente worden gewaardeerd door haar inwoners. Er is gekeken naar hoe de gemeente presteert op vier thema’s: ‘woon- en leefomgeving’, ‘relatie inwoner- gemeente’, ‘gemeentelijke dienstverlening’ en ‘zorg en welzijn’. Deze thema’s hebben een totaaloordeel gekregen. We vergelijken de resultaten met andere gemeenten, die al hebben deelgenomen aan het onderzoek uitgevoerd door TNS NIPO en de benchmark van KING. Daarnaast wordt er binnen de vier thema’s gekeken naar score op detailaspecten. Relevante onderwerpen zijn in de begroting in de respectievelijke programma's onder prestatie-indicatoren verder uitgewerkt. 8

In de jaarrekening 2015 komen wij op deze prestatie-indicatoren terug. Wij zijn voornemens eenmaal in de twee jaar deel te nemen aan het onderzoek. Overall waardering gemeente Teylingen per thema: Gemiddeld Teylingen

Benchmark TNS NIPO

Benchmark King 25.000-50.000 inwoners

1-10

1-10

1-10

6,9

6,6

6,6

Woon - en leefomgeving

7,1

6,7

6,6

Relatie inwoner-gemeente

6,3

6,0

6,0

Gemeentelijke dienstverlening

7,1

6,7

7,0

Zorg en welzijn

6,7

6,5

6,4

Overall waardering van de gemeente

Het Kwaliteits Instituut Nederlandse Gemeenten (KING) publiceert haar benchmarkcijfers op het platform www.Waarstaatjegemeente.nl. Wij zullen de resultaten van de gemeente Teylingen in de loop van 2015 aanbieden bij de raad en bij KING. KING zal de gegevens verwerken en inzichtelijk maken via de genoemde website, zodat ze voor iedereen te raadplegen zijn.

Wat betekent deze begroting voor onze inwoners? We streven ernaar de lasten voor onze inwoners en bedrijven niet onnodig te verhogen, maar zo laag mogelijk te houden. De aangenomen motie van de VVD over gelijkblijvende lasten herinnert ons ook aan dit voornemen. In de begroting 2016 is dit concreet vertaald in een verlaging van de afvalstoffenheffing en een teruggave via de aanslag rioolheffing. Beide ter compensatie van verhoogde precariotarieven. Vanaf 2016 indexeren we onze belastingen en heffingen op basis van het CPI index cijfer. Alleen daar waar dit praktisch niet uitvoerbaar is, zoals bij de havengelden, laten we deze indexatie achterwege.

9

Besluitpunten voor de raad. We vragen de gemeenteraad van Teylingen: 1. De programmabegroting 2016-2019 vast te stellen. 2.

Het investeringsplan 2016-2019 vast te stellen en de kredietverlening van de investeringen die gelabeld zijn onder categorie A en B aan respectievelijk het afdelingshoofd en het college van B&W te mandateren.

3.

In te stemmen met het uitgangpunt dat bij de raming van de OZB geen rekening wordt gehouden met minder inkomsten door leegstand ( niet-woningen) en bezwaar en beroep.

4.

In te stemmen met de inflatiecorrectie van 1 % op lokale heffingen.

10

11

2 Leeswijzer Algemeen De opzet van deze programmabegroting is vergelijkbaar met de opzet van voorgaande jaren. In hoofdstuk 1 vindt u de aanbiedingsbrief met een samenvatting van de meest belangrijke zaken uit de gehele begroting. Hoofdstuk 2 is de leeswijzer en in hoofdstuk 3 zijn de programma's opgenomen. Per programma is weergegeven wat de te realiseren beleidsdoelen zijn, hoe deze te meten zijn, wat we gaan doen en wat het kost. In hoofdstuk 4 geven de paragrafen een dwarsdoorsnede van de begroting door de bespreking van programma overstijgende onderwerpen. Zie onderstaande toelichting hierover. In hoofdstuk 5 treft u de financiële begroting aan. In het Totaaloverzicht Begroting ( paragraaf 5.1) worden de baten en lasten per programma zichtbaar gemaakt. U stelt de begroting vast op de totalen, welke zijn opgesomd in het laatste blok van genoemd overzicht. Verder zijn in dit hoofdstuk ook de investeringen per programma opgenomen. Het investeringsplan 2016-2019 is bij de kadernota ter kennisgeving aangenomen. Vaststelling van het Investeringsplan vindt plaats bij de begrotingsbehandeling. In bijlage 6 treft u een overzicht aan van de definitieve investeringen per programma. Per investering is aangegeven op welke manier goedkeuring plaatsvindt. Doorgevoerde verbeteringen in de begroting In het kader van het verbeterproces rondom de begroting zal jaarlijks één paragraaf getoetst en beoordeeld worden op de noodzaak tot verbetering. In de programmabegroting is vanaf 2016 de nieuwe paragraaf ‘ duurzaamheid’ opgenomen. Overzicht van de paragrafen a. Paragraaf lokale heffingen Alle belastingen en rechten zijn hier weergegeven. Met andere woorden: kosten die de gemeente in rekening brengt aan burgers/bedrijven. b. Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing Het realiseren van ambities kan niet zonder het nemen van risico’s. Risico’s zijn inherent aan veranderprocessen. Het is daarom belangrijk om bewust te zijn van de risico’s en hierop te sturen. Het uitgangspunt van de paragraaf blijft hetzelfde, namelijk het inzicht geven in de risico’s en deze afzetten tegen de weerstandscapaciteit van de gemeente. Er wordt een verbeterslag gemaakt om de risico’s beter te identificeren en te beoordelen, met name risico’s die betrekking hebben op omgeving, personeel, organisatie, ICT en gebeurtenissen die zich mogelijk voordoen op het juridische vlak. Belangrijk onderdeel van het risicomanagement is het risicobewustzijn. c. Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen We zijn verantwoordelijk voor het onderhoud van een aantal zogenaamde kapitaalgoederen. Dit zijn goederen in de openbare ruimte zoals gebouwen, openbaar groen, speelterreinen, wegen, openbare verlichting, riolering, bruggen en dergelijke. De lasten voor deze kapitaalgoederen staan verspreid opgenomen in de begroting, maar hebben grote invloed op het voorzieningenniveau van de gemeente en op de lokale heffingen. Per kapitaalgoed is in een matrix aangegeven of er sprake is van een beleidskader, of er een voorziening aanwezig is en of er een kwaliteitsniveau is vastgesteld. Tevens staan (indien van toepassing) het verloop van de voorziening weergegeven en de uit te geven budgetten. d. Paragraaf financiering De financieringspositie van de gemeente komt hier aan de orde en de ontwikkelingen ten aanzien van de treasuryfunctie zijn weergegeven. e. Paragraaf bedrijfsvoering In deze paragraaf informeren we u over de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van de bedrijfsvoering. Deze informatie is ook van belang als achtergrond bij de budgetten die beschikbaar zijn voor de organisatie.

12

f. Paragraaf verbonden partijen Deze paragraaf geeft een visie op de gemeenschappelijke regelingen (verbonden partijen) en organisaties waarin we deelnemen. Dit in relatie tot het realiseren van de doelstellingen die zijn opgenomen in de programma’s en de beleidsvoornemens van de verbonden partijen. g. Paragraaf grondbeleid Deze paragraaf bevat de informatie over het te voeren grondbeleid. Per exploitatiegebied wordt een korte toelichting gegeven. Van de boekwaarden en voorraden gronden is een overzicht opgenomen. h. Paragraaf duurzaamheid Deze paragraaf geeft een visie op maatregelen die er genomen worden om duurzaamheid en houdbaarheid te verwezenlijken.

13

3 Programma’s

14

3.1 Programma 1: Ruimte, Wonen, Mobiliteit en Duurzaamheid Portefeuillehouder: Afdeling: Programmamanager:

Wethouder Bas Brekelmans Wethouder Arno van Kempen Ruimte Marcel Schuring

Visie Teylingen is een gemeente waar het plezierig wonen en werken is, met goede voorzieningen en recreatiemogelijkheden dichtbij huis. Met dorpen met een eigen identiteit die goed bereikbaar zijn (auto, fiets en openbaar vervoer) en waar het prettig is om te verblijven in een schone, groene, duurzame en veilige omgeving. Hierbij staat kwaliteit voorop. Om dit te bereiken, werken we samen met onze inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties en staan we open voor initiatieven. Met onze (regio)partners, waaronder de bollengemeenten, werken we samen aan een krachtige Duinen Bollenstreek. Teylingen wil een duurzame gemeente zijn in een duurzame regio. Bij alle maatregelen geldt duurzaamheid als een integraal toetsingscriterium. Dit geldt ook voor de afspraken die in de samenwerking met de regiopartners worden gemaakt. Duurzaam heeft daarbij de betekenis van houdbaar. Thema's Dichtbij Inwoners  Faciliteren van juiste plannen en matchen vraag en aanbod woningbouwprojecten Er is momenteel vooral een markt voor eengezinswoningen in de goedkope koop, de sociale en de middel dure huursector. Hier leggen we voorlopig het accent op, tenzij de marktvraag verandert. Wij stimuleren de ontwikkeling van meer vrije sector huur en goedkope koop om te voorzien in de marktbehoefte en om doorstroming teweeg te brengen. Het is wel van belang om gedifferentieerd en duurzaam te bouwen, duurzaam, met een hoog beeldkwaliteit en een aantrekkelijke openbare ruimte. We willen flexibiliteit en diversiteit in de woningen en in de woningbouwlocaties. Wij stimuleren particulier opdrachtgeverschap zodat kopers maximaal invloed hebben op de realisatie van hun woning.  Bestemmingsplannen op overbodige regels checken; wat klemt en hindert? We streven naar flexibele en ruime bestemmingsplannen, die zoveel mogelijk duidelijkheid bieden via de plankaart en zo min mogelijk regels bevatten. De huidige bestemmingsplannen zijn actueel. We zorgen ervoor dat deze actualiteit in 2016 behouden blijft en schrappen overbodige en beperkende regels waar nodig is. Het gemeentelijke Handboek voor bestemmingsplannen is het uitgangspunt voor nieuwe bestemmingsplannen. Het beoogde doel van genoemd handboek is het beschikbaar stellen van een compact naslagwerk met een overzicht van praktische toepasbare regels welke op een eenvoudige wijze uitgelegd en toegelicht zijn. Met elkaar  Infrastructuur verbeteren (met regionale partners) Het verbeteren van de infrastructuur vraagt om een regionale aanpak. Samen met partners zoals omliggende gemeenten, provincie, ministerie, ProRail, NS en onze inwoners en ondernemers werken we aan het uitvoeren van bereikbaarheidsprojecten. We leggen nieuwe infrastructuur aan (zoals HOV-corridor, Noordelijke Randweg Voorhout en fietspaden) en zorgen voor goede voorzieningen, bijvoorbeeld bij de stations. Verbindingen tussen en toegang naar knooppunten van openbaar vervoer maken we hiermee aantrekkelijker. Bij de uitwerking van de Noordelijke Ontsluiting Greenport (Duinpolderweg) letten we erop dat de wegen op een goede manier in het landschap worden ingepast en flora en fauna zo veel mogelijk behouden blijven.  Woningmarkt op gang brengen (corporaties, projectontwikkelaars, inwoners) Gezamenlijk gaan wij op zoek naar een betere match tussen vraag en aanbod, zowel op de korte als op de langere termijn. We bieden ruimte aan vernieuwende initiatieven. Met de 15



corporaties gaan we ook in 2016 op zoek naar mogelijkheden om sociale huurwoningen te realiseren. Voor nieuwkomers op de woningmarkt die op zoek zijn naar een betaalbare koopwoning hebben we extra aandacht. Wij vinden het belangrijk dat ook jongeren een kans krijgen op de woningmarkt. Voor koopwoningen stellen wij startersleningen beschikbaar. Ook zijn we in 2015 gestart ( Teylingerhof) met een pilot om de betaalbaarheid van woningen te vergroten. Het gaat om een financieringsregeling waarbij een deel van de woning later wordt betaald. Met de corporaties gaan wij op zoek naar maatregelen die de doorstroming bevorderen, zodat ook goedkope(re) huurwoningen beschikbaar komen. Nieuwe initiatieven Zorgpact aanjagen De vergrijzing leidt tot een vraag naar woonvormen waar wonen, welzijn en zorg goed gecombineerd kunnen worden.

Welke externe ontwikkelingen spelen er?  De Wet ruimtelijke ordening verplicht elke gemeente om bestemmingsplannen te digitaliseren en oudere plannen te actualiseren.  Er komt een nieuwe Omgevingswet die de Wro en andere wetten vervangt. Deze collegeperiode zal waarschijnlijk duidelijk worden wanneer de wet wordt ingevoerd en wat deze voor onze gemeente gaat betekenen. Het ligt in de lijn der verwachting dat deze nieuwe wet in 2018 van kracht wordt.  De Greenport Duin- en Bollenstreek biedt een samenhangende aanpak om de bollenteeltsector te revitaliseren. Daarbij is ook aandacht voor het milieuvriendelijker maken van de bollenteelt.  Door de recessie zijn (woning-) bouwontwikkelingen vertraagd en soms gestopt. Momenteel tekent zich een licht herstel af.  De nieuwe Woningwet is medio 2015 in werking getreden. In de nieuwe wet staan aangescherpte regels over het taakgebied van woningcorporaties en het toezicht. Daarnaast wordt de invloed van gemeenten en huurders op het beleid van corporaties versterkt. De corporatie moet met haar werkzaamheden naar redelijkheid bijdragen aan de uitvoering van de Woonvisie.  Op grond van de Europese Richtlijn Luchtkwaliteit wordt in Teylingen voldaan aan de grenswaarden voor fijnstof. Doelstelling blijft om dit zo te houden.  Initiatieven en projecten ondersteunen die een wezenlijke bijdrage zullen leveren aan het bereiken van de landelijke taakstelling op het gebied van de reductie van CO2 uitstoot.  Samen met de provincie en de regio hebben we een pakket aan maatregelen (Rijnlandroute, Hoogwaardig Openbaar Vervoer, Programma Ontsluiting Greenport) opgesteld om de bereikbaarheid van de regio Holland Rijnland te verbeteren. De komende jaren worden deze maatregelen uitgevoerd.  Het belang om beleid en voorgenomen maatregelen te toetsen aan criteria van duurzaamheid, wordt steeds groter. Ook het (politieke) draagvlak voor die integrale toetsing wordt steeds breder.  Hoofdlijnen Valentijns-akkoord (het nummer verwijst naar afspraak nummer in het Valentijnsakkoord)

 

 

  

26: Faciliteren van de markt en actief op zoek gaan naar investeerders en plannenmakers; 27: Versneld uitvoeren van de Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport (ISG) en stoppen van de "verrommeling" van het buitengebied. Hanteren van een gelijkluidende methodiek (tool box) bij het vaststellen van het bestemmingsplan buitengebied; 28: Bouwvoorschriften en procedurevereisten in het buitengebied worden in de gemeenten gelijkgetrokken; 29: Gezamenlijk optrekken bij alle transities van winkelstraten, kantoorgebieden en bedrijventerreinen die verder gaan dan onderhoud en beheer (één basisniveau per gemeente); 30: Binnen twee jaar uitspreken over de vraag of er een gezamenlijk gronden ontwikkelbedrijf moet komen voor transitiegebied in de gemeenten; 31: Eenduidige woordvoering en zelf de regie houden over de ruimtelijke toekomst van de streek; 32: Regionaal plan voor revitalisering van de woningmarkt; 16

  

33: Gezamenlijk optrekken bij de plan- en besluitvorming over de Rijnland Route en het HOV (Hoogwaardig Openbaar Vervoer corridor); 34:Samenwerken aan het versterken en verfijnen van het OV-netwerk, het versterken en uitbreiden van het fietsen wandelpadennetwerk en van recreatieve verbindingen; 36:Inrichten gezamenlijk aanspreekpunt op het gebied van mobiliteitsmanagement.

Wat willen we bereiken?

Wat gaan we ervoor doen? Beleidsdoel Afgeleid beleidsdoel

Wat gaan we ervoor doen?

Verantwoord en zorgvuldig ruimtegebruik Gemeente als regisseur Monitoren uitvoeringsprogramma Structuurvisie 2030 "Duurzaam bloeiend". Actuele en flexibele bestemmingsplannen opstellen conform het programma "actualiseren bestemmingsplannen". Actief participeren door Teylingen in regionale, provinciale en landelijke overlegstructuren met betrekking tot ruimtelijke ordening. Open en functioneel Uitwerking projecten Greenport Duin- en Bollenstreek. landelijk gebied Herijking Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport Duin- en Bollenstreek samen met de zes deelnemende gemeenten (Hillegom, Katwijk, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout en Teylingen). Vitale kernen Op proactief wijze met partijen en burgers onder meer de volgende locaties ontwikkelen:

17

Sassenheim: . Langeveld (2016/2018); . Bloementuin (2016/2019); . Schoonzorgseweg/Teylingerhof (2016/2017); . Postpromenade (2016-2018); . Hortusplein (verkennen bouwprogramma). Voorhout: . Hooghkamer (doorlopend); . Monitoren voortgang Engelse Tuin (2016/2018). Warmond: . Gemeentewerf (2016/2017); . Monitoren voortgang Hof van Leede (2016/2017). Voorzien in de lokale en (boven)regionale woningbehoefte Woningmarkt in beweging Evenwichtig woningaanbod

Ontwikkelaars stimuleren om woningen (huur en koop) te bouwen voor middeninkomens. Prestatieafspraken maken tussen gemeente, huurdersorganisaties en corporaties. Opstellen woningbouwprogramma dat aansluit bij de kwantitatieve en kwalitatieve woningbehoefte, het woningbouwbeleid en de kwaliteiten en mogelijkheden per locatie. Afspraken maken met ontwikkelaars over uitvoering van het woningbouwprogramma. Woningbouwprogramma jaarlijks monitoren.

Betaalbaarheid van wonen

Het opnemen van huurwoningen in de sociale sector en goedkope koopwoningen in het woningbouwprogramma. Ontwikkelaars en corporaties stimuleren innovatieve woonconcepten tussen huur en koop te ontwikkelen/toe te passen. Stimuleren van goedkoper en energiezuinig (ver)bouwen om woonlasten te verlagen. Beschikbaar houden van budget voor startersleningen.

Initiatieven voor wonen met zorg Veilige woonomgeving

Bevorderen van het aanbod van nultredenwoningen. Ontwikkelaars en corporaties stimuleren woningen/woonvormen voor ouderen te realiseren. Het opnemen van de norm "bouwen volgens Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW)" in anterieure overeenkomsten met ontwikkelaars.

Goede bereikbaarheid Infraprojecten uitvoeren, Actief ondersteunen van de provincie Zuid-Holland bij de reconstructie van de Nagelbrug (N444) en de verbreding van de N444 (2014-2016). Uitvoering is samen met partners afhankelijk van voortgang grondverwerving. Voorbereiden (2014-2016) en uitvoeren (2016-2018) maatregelen ten behoeve van Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) corridor door Teylingen. Voorbereiden (2014-2016) en uitvoeren (2016-2018) aanleg Noordelijke Randweg Voorhout / Bollendreef. Aanleg fietspad Roodemolenpolder / Schanspad. Uitvoeren (2016-2017) parkeerdek bij station Sassenheim. Integrale aanpak Oplossen knelpunten voor fietsers en autoverkeer in relatie met HOV-corridor (2016-2018). infrastructurele Fietsverbinding Voorhout-Noordwijk en Voorhout-Noordwijkerhout verbeteren in knelpunten relatie met Noordelijke Randweg Voorhout (2016-2018). Stimuleren ketenmobiliteit door optimaliseren voorzieningen bij station Sassenheim en Voorhout. Ontwikkelen visie Actief participeren door Teylingen in regionale, provinciale en landelijke bereikbaarheid lange overlegstructuren met betrekking tot bereikbaarheid van de streek. termijn Duurzaamheid als vanzelfsprekendheid Duurzaamheid toetsen bij beleidsvorming/ uitvoering

Op alle beleidsgebieden toetsen wat het effect van de (voorgenomen) maatregelen is voor de lange termijn en voor volgende generaties. In de besluitvorming wordt met een paragraaf duurzaamheid expliciet aandacht gevraagd voor een solide afweging.

Duurzame nieuwbouw

"Duurzaam te bouwen" (dubo) opnemen in anterieure overeenkomsten met ontwikkelaars opnemen. Het toepassen van het GPR (gemeentelijke praktijk richtlijnen) Bouwbesluit.

18

Verduurzamen bestaande woningen

Zorg voor het milieu Voorbeeldfunctie gemeente

Energiezuinig maken van huurwoningen vastleggen in prestatieafspraken met corporaties. Stimuleren en faciliteren van (buurt)initiatieven om particuliere woningen energiezuinig en duurzamer te maken. Duurzaamheidsleningen beschikbaar stellen. Inspecties uitvoeren in bedrijven (doorlopend door Omgevingsdienst). Teylingen is Millenniumgemeente en Fairtrade gemeente en draagt het daarbij behorende beleid uit. Verduurzamen en energiezuinig maken van de interne bedrijfsprocessen (onder meer duurzaam inkoop- en aanbestedingsbeleid, ICT en groenbeheer). Gemeentelijke gebouwen energiezuiniger maken volgens nieuwe (bouw)technische mogelijkheden, binnen verantwoorde financiële kaders.

Prestatie- indicatoren Beleidsdoel Afgeleid beleidsdoel

Prestatie- indicatoren

Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Invloed

>90%.

>90%.

90%

Hoog

conform planning

conform planning

100%

Hoog

170

210

50

87

Verantwoord en zorgvuldig ruimtegebruik Gemeente als regisseur

90% van de nieuwbouwwoningen realiseren in of aan bestaand dorpsgebied.

Bestemmingsplannen actueel Voorzien in de lokale en (boven)lokale woningbehoefte

Betaalbaarheid van wonen

Uitstaande startersleningen *

Evenwichtig woningaanbod

Aantal gerealiseerde woningen*

Laag

Laag

* nieuwe prestatie-indicatoren vanaf 2015

Wat zijn de voor dit hoofdstuk relevante documenten?  Programma actualiseren bestemmingsplannen  Regionale Structuurvisie Holland Rijnland  Provinciale Visie op Ruimte en Mobiliteit  Regionale Woonagenda Holland Rijnland  Woonvisie Teylingen  Zorgpact Teylingen  Begroting Teylingen – Begroting Omgevingsdienst West-Holland  Duurzaamheidsagenda 2011 -2014 (Nieuwe duurzaamheidsagenda wordt 2016 vastgesteld)  Toekomstvisie Vitaal en Vernieuwend  Intergemeentelijke structuurvisie Greenport Duin- en Bollenstreek  Structuurvisie Teylingen 2030 Duurzaam bloeiend

19

Wat mag het kosten? Baten en lasten voor programma 1 Ruimte, Wonen, Mobiliteit en Duurzaamheid € x 1.000 Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 2018 Totaal lasten programma -7.176 -11.109 -12.675 -10.742 -11.992 Totaal baten programma 6.668 8.332 9.540 8.141 12.217 Saldo programma voor -508 -2.777 -3.134 -2.601 225 bestemming Storting in reserves -3.446 -948 0 -450 -3.250 Onttrekking aan reserves 1.057 701 157 154 154 Saldo programma na -2.896 -3.024 -2.977 -2.897 -2.871 bestemming

Begroting 2019 -11.369 8.368 -3.000 0 154 -2.846

20

3.2 Programma 2: Toerisme en Economie Portefeuillehouder: Afdeling: Programmamanager:

Wethouder Bas Brekelmans Wethouder Kees van Velzen Ruimte Marcel Schuring

Visie Toerisme en Recreatie De gemeente Teylingen heeft zich vanaf het begin tot doel gesteld Recreatie en Toerisme te ontwikkelen en dit waar mogelijk samen met onze regiopartners in de Bollenstreek, de Leidse Ommelanden en de Hollands Utrechtse Plassengemeenten. In de komende periode zet Teylingen in op een intensievere samenwerking met burgers, ondernemers en de regio en op het uitvoeren van projecten. Duurzaamheid en houdbaarheid maken onderdeel uit van deze ontwikkeling. Hierbij hebben wij natuur- en landschapswaarden en cultuur(historie) hoog in het vaandel staan. De toeristische sector vormt een steeds belangrijkere economische pijler. Economie De Duin- en Bollenstreek is één van de meest welvarendste en meest aantrekkelijke woonregio’s van ons land. Ook op het gebied van economie (inclusief recreatie en toerisme) streven we dit doel na. De streek heeft alles in huis om zich als een krachtige economische regio te ontwikkelen. Dit doen we in verbinding met de meer stedelijke regio’s van de Randstad: de regio als tuin van Amsterdam en Leiden. We gaan de kansen, die de gunstige ligging tussen Noord- en Zuidvleugel ons biedt, beter benutten. Randvoorwaarde is dat de bereikbaarheid optimaal op orde moet zijn. In samenwerking met onze regiopartners versterken en vernieuwen we de economische clusters waar de Duin- en Bollenstreek van oudsher in excelleert: greenport en toerisme. Kansrijke niches ontwikkelen we door naar nieuwe, goed gewortelde clusters, bijvoorbeeld rondom ruimtevaartkennis, creativiteit, groene research & development of zorgtoerisme. We zorgen voor meer synergie tussen grote economische spelers en het midden- en kleinbedrijf in de regio. We investeren in het vestigingsklimaat en de arbeidsmarkt. We ontwikkelen het merk “Duin- en Bollenstreek” en rollen de rode loper uit voor bedrijven, bezoekers en nieuwe bewoners inclusief de bollebozen. Dit alles steeds in balans met het behoud van openheid, landschappelijke kwaliteit en woon aantrekkelijkheid. Thema's Dichtbij inwoners Ruïne van Teylingen Samen met de omwonenden en andere betrokken participanten stellen we een gedragen visie op voor de Ruïne van Teylingen en omgeving.

Met elkaar Economic Board verbreden De Economic Board is recent gestart als onderdeel van de Governance van de economische agenda Greenport Bollenstreek. De inbedding en mandatering van de Economic Board zijn nog niet uitgekristalliseerd. De Economic Board is een logische gesprekspartner voor de samenwerkende gemeenten bij het opstellen en uitwerken van een gezamenlijke economische visie. Daarmee wordt de functie van de Economic Board verbreed. Regiomarketing Gebieden en regio’s concurreren met elkaar om ‘de klant’. Die klant is een bewoner, een ondernemer, een recreant/ toerist of een consument in een winkelcentrum. Maar ook een investeerder die interesse heeft in een regio of een overheid die subsidie te vergeven heeft. De Bollenstreek is een eigen regio met een eigen identiteit en dat dragen we uit. Dit begint bij promotie op het gebied van Recreatie en Toerisme. De verschillende VVV’s en marketeers in de regio zetten zich hiervoor in. Daarna volgen promotie en marketing op andere gebieden. Uiteindelijk komen we tot een totale regiomarketing van 21

de Bollenstreek op het gebied van wonen, werken en (be)leven. Samen met onze partners in de streek zullen we de regiomarketing verder vorm geven. Welke externe ontwikkelingen spelen er? De vraag uit de samenleving naar goede recreatiegebieden neemt steeds meer toe. Mensen hebben de behoefte om dichtbij huis te kunnen recreëren. De noodzaak groeit om deze vraag in regionaal verband op te pakken en om onze doelen ten aanzien van recreatie en toerisme te kunnen bereiken. Door natuur te combineren met extensieve recreatie kunnen natuurgebieden versterkt en behouden worden voor de toekomst. De ontwikkelingen in de agrarische en recreatieve sector hebben invloed op de invulling van het buitengebied en bieden kansen voor (uitbreiding van) recreatieve activiteiten. Naast recreatie en toerisme in de Bollenstreek zijn voor Teylingen ook de Leidse Ommelanden (LOL) en de Hollands- Utrechtse Plassen (HUP) erg belangrijk. Het Ondernemersplatform Hollandse Plassen (OPHP) heeft plannen voor de ontwikkeling van dit gebied, in het bijzonder voor de watersport en waterrecreatie. Teylingen trekt waar mogelijk en waar nodig samen op om deze plannen tot uitvoering te brengen. De uitvoering van de projecten van de Leidse Ommelanden zijn een speerpunt voor de jaren 20162020. Voor bestaande (verouderde) bedrijfslocaties is een revitaliseringsslag nodig. Ondernemers moeten dit oppakken, samen met de overheid. Dit levert echter beperkt ruimtewinst op. Er blijft in de toekomst een behoefte aan (nieuwe) goed bereikbare bedrijfslocaties. Wel kijken we eerst naar bestaande ruimtes en leegstand voordat we overgaan tot nieuwbouw. De gemeenten in de Bollenstreek hebben een gezamenlijke Economische Agenda die de komende jaren wordt uitgevoerd. De Greenport Duin- en Bollenstreek zorgt voor een samenhangende aanpak om de bollenteeltsector door te ontwikkelen en het toerisme te vergroten. De druk op de detailhandel neemt steeds meer toe waardoor de samenwerking tussen overheid en detailhandel en detailhandel onderling, steeds belangrijker wordt. Hoofdlijnen Valentijns-akkoord (het nummer verwijst naar afspraak nummer in het Valentijns-akkoord) 17: Bundelen beleidsinspanningen voor de Greenport (één stem naar buiten) en herijking uitvoeringsafspraken GOM; 18: Uniforme behandeling van vergunningaanvragen; 19/20: Regionaal marketingplan en het ontwikkelen van een sterk regiomerk; 21: Holland Space Center is een tweede regionale cluster naast de Greenport. Dit cluster moet ondersteund worden in het netwerk van universiteiten, overheden en bedrijfssectoren; 22: Gezamenlijk ontwikkelen van een regionale ontwerpvisie op de ontwikkeling van bijvoorbeeld winkels; 23: Inrichten van een gezamenlijke servicebalie; 24: Verhogen organisatiegraad van het bedrijfsleven; 25: Gezamenlijk uitvoeren van een regionaal onderwijsbeleid voor aansluiting van het regionale ( beroeps-) onderwijs op de arbeidsmarkt.

22




Uitbreiden en verbeteren toeristische, recreatieve voorzieningen Verbeteren toegankelijkheid recreatiegebieden

Ontwikkelen nieuwe recreatieve gebieden en voorzieningen

Planvorming Rondje Kaag: optimaliseren van fietsroutes in combinatie met pontjes waardoor het mogelijk wordt direct langs de Kaag te fietsen (2015-2020). Planvorming en uitvoering Boterhuispolder tweede fase: aanleggen fietspad aan de noordzijde zodat er rondom de polder gefietst kan worden (2015-2016). Wandelnetwerk Bollenstreek tweede fase: in regionaal verband uitbreiden van het wandelnetwerk dat deels over boerenlandpaden voert (2015-2017). Planvorming Kanosafari: in regionaal verband ontwikkelen van kanoroutes rondom de Kagerplassen en richting de kernen (2016-2020). Realiseren aanlegplaatsen: diverse aanlegplaatsen creëren zodat recreatieve bestemmingen bereikt kunnen worden over water (2014-2018). Uitwerken visie Roodemolenpolder naar aanleiding van de uitkomsten van het participatietraject (2015-2018). Boterhuispolder tweede fase: faciliteren recreatieve voorzieningen bij agrarische bedrijven (2015-2016).

23

Ontwikkelen Kagerzoom: door provincie Zuid-Holland overgedragen recreatie gebied wordt in regionaal verband en samen met gebruikers herontwikkeld (2015-2018). Faciliteren ontwikkeling van Natuur Educatie Centrum en Historische Scheepswerf bij horeca op Koudenhoorn (2015-2016). Ruïne van Teylingen: faciliteren uitwerking visie voor de ontwikkeling van de Ruïne van Teylingen en omgeving (2015-2018). Actualiseren Visie en Visie en Uitvoeringsprogramma Recreatie en Toerisme actualiseren en uitvoeren, inclusief afstemming op regionale en provinciale programma's (2015-2020). Uitvoeringsprogramma Onderdelen van de visie zijn onder andere wandelen, fietsen, varen, Recreatie en Toerisme verblijfsrecreatie, regiomarketing, ligplaatsen voor pleziervaartuigen in jachthavens en voorzieningen zoals horeca aan water. Toeristische sector: belangrijke economische pijler Omvormen VVV Warmond tot VVV Teylingen

Samen met de VVV wordt meer gericht op de promotie en marketing van heel Teylingen, waarbij gebruik gemaakt wordt van de naamsbekendheid van Warmond (2015-2018).

Doorontwikkelen regiomarketing

Regiomarketing wordt samen met onze partners verder vormgegeven (2016-2018) met als oogmerk de regio onder de aandacht te (laten) brengen.

Stimuleren en faciliteren ondernemerschap in de sector

Gewenste recreatieve en toeristische initiatieven worden ondersteund en gefaciliteerd. Waar mogelijk wordt hierop proactief gehandeld op het gebied van bijvoorbeeld bestemmingsplannen. Transformatie van onderzoekscentra naar themaparken wordt in regionaal verband onderzocht. Ondernemers (Teylingen Ondernemers Vereniging, Land- en Tuinbouw Organisatie e.d.) worden betrokken bij plan- en visievorming. Versterken (regionale) economie Verbreden rol en Samenwerking met Economic Board verder concretiseren. versterken uitstraling Organiseren bijdragen door ondernemers aan de uitvoering van de Economische Agenda Greenport (2017). Economic Board Organiseren van bijdragen door ondernemers en overheid voor het versterken van de economische kracht van de streek (vanaf 2016). Opstellen regionale Uitvoeren van de agenda behorende bij de Economische Visie voor de streek economische visie Aan de hand van de gezamenlijke economische visie, het bedrijfsleven stimuleren om zich verder te organiseren en ontwikkelen als gesprekspartner. Onderdeel daarbij is het stimuleren van parken city management. Faciliteren en Verbinding versterken tussen de Economic Board en de Greenport Ontwikkelings Maatschappij (GOM), met als doel de uitvoering programma GOM (vanaf 2016) te ondersteunen GOM versnellen. Stimuleren en faciliteren van lokaal ondernemerschap Faciliteren Het ondersteunen van de uitvoering van het Ondernemersfonds Teylingen. ondernemersfonds bij Jaarlijks wordt over het Ondernemersfonds Teylingen gerapporteerd. gedragen initiatief Ondersteunen startende ondernemers

Beperken (ruimtelijke) regels die het ondernemerschap belemmeren

Verkennen van mogelijkheden om startende ondernemers te ondersteunen (20162017). Het initiatief wisselwinkels te ontwikkelen wordt samen met vastgoedeigenaren en ondernemers uitgewerkt (2016-2017). Samen met de ondernemers wordt in Bollenstreekverband geïnventariseerd welke overbodige regels beperkingen opleveren voor onze ondernemers (2016-2018).

Versterken van lokale detailhandel Uitwerken uitvoeringsprogramma detailhandel met ondernemers

Uitvoeren centrumvisies Sassenheim, Voorhout en Warmond (vanaf 2016). Gefaseerd invoeren van de centrumvisies in de diverse beleidsregels (vanaf 2016). Vormgeven van centrummanagement door de ondernemers, gefaciliteerd vanuit de gemeente (2016-2018). Stimuleren van Stimuleren en faciliteren overleg tussen vastgoedeigenaren en detailhandelsondernemers over het (door)ontwikkelen van de winkelcentra (vanaf Uitvoering UP 2016). detailhandel, door Stimuleren en faciliteren van promotie en marketing van de winkelcentra (vanaf ondernemers 2016). Optimalisering bedrijventerreinen in regionaal verband In beeld brengen van In regionaal verband een Plan van Aanpak opstellen om de samenhangende (regionale) problematiek problematiek rondom bedrijventerreinen aan te kunnen pakken (2016-2017).

24

bedrijventerreinen Stimuleren revitalisering bedrijventerreinen, in regionaal verband

In Bollenstreekverband mogelijkheden onderzoeken om de revitalisering van bedrijventerreinen te stimuleren (vanaf 2016).

Stimuleren optimaal ruimtegebruik op bedrijventerreinen

In overleg met ondernemers worden de mogelijkheden tot optimaal ruimtegebruik op bedrijventerreinen verkend (vanaf 2016).

Prestatie-indicatoren Beleidsdoel Afgeleid beleidsdoel


Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

opstellen ontwikkelplan

uitvoeren ontwikkelplan

5%

5%

2625 ha + twee aanvragen per jaar

2625 ha + twee aanvragen per jaar

Invloed

Hoogwaardige recreatieve voorzieningen Uitbreiden en verbeteren recreatieve voorzieningen

Ontwikkelen Kagerzoom

Middel

Voldoende winkel aanbod Aantrekkelijk winkelgebied

Leegstand winkels in centra lager dan in omliggende gemeenten*

Middel + Laag

Gunstig bedrijfsklimaat

Versterking bollensector

2625 ha. bollengrond in de streek blijft gelijk Jaarlijks twee aanvragen in het kader van het Topsectoren beleid.

Het areaal bollengrond is in stand gebleven

Middel+ Laag

* nieuwe prestatie-indicatoren vanaf 2015

Wat zijn de voor dit hoofdstuk relevante documenten? Visie op recreatie en toerisme Economisch Beleidsplan DPO (Distributie Planologisch Onderzoek) Detailhandelsvisie Teylingen Economische Agenda Greenport Duin- en Bollenstreek Wat mag het kosten? Baten en lasten voor programma 2 Toerisme en Economie € x 1.000 Rekening Begroting Begroting 2014 2015 2016 Totaal lasten programma -1.851 -1.112 -978 Totaal baten programma 208 195 310 Saldo programma voor -1.643 -918 -668 bestemming Storting in reserves 0 0 0 Onttrekking aan reserves 808 157 0 Saldo programma na -835 -760 -668 bestemming

Begroting 2017 -987 410

Begroting 2018 -998 410

Begroting 2019 -1.002 410

-578

-589

-593

0 0

0 0

0 0

-578

-589

-593

25

3.3 Programma 3: Sociaal Domein Portefeuillehouder: Wethouder Arno van Kempen Wethouder Kees van Velzen Wethouder Bas Brekelmans Afdeling: Maatschappelijke Ontwikkeling Programmamanager: Ine van Holland

Visie 3 Decentralisaties Inwoners zijn zelfredzaam en participeren naar vermogen in de samenleving, met inzet van het sociale netwerk en eventueel professionele ondersteuning als dat nodig is. Inwoners voelen zich verantwoordelijk voor zichzelf en voor hun sociale netwerk. De mensen maken de buurt en signaleren en ondernemen zelf actie als ze zich zorgen maken. De buurt of wijk is een prettige woon- en leefomgeving voor alle inwoners (inclusieve samenleving). De jeugd in Teylingen groeit gezond en veilig op. Ze ontwikkelen hun talenten en kunnen zo, nu en later, naar vermogen deelnemen en bijdragen aan de maatschappij. De visie komt erop neer dat iedereen meedoet: van jong tot oud, vrijwilligers en professionals, beleidsmakers en bestuurders. Om bovenstaande visie te kunnen realiseren, is het vanuit zowel kwalitatief als financieel oogpunt noodzakelijk in te zetten op transformatie van het sociaal domein. Er wordt toegewerkt naar ondersteuning en zorg waar dat nodig is. De gemeente doet dat door in sterkere mate dan voorheen aan te sluiten bij het zelfoplossend vermogen van de samenleving en de behoefte van mensen om zelf regie te voeren over hun leven. De burger, zijn behoeften, mogelijkheden en directe leefomgeving staan hierbij centraal. Dit vraagt om veranderingen in organisatie, cultuur en manieren van werken van de gemeente en uitvoerende organisaties, waarbij innovatie en partnerschap kernbegrippen vormen. Deze transformatieopdracht vertaalt zich naar de volgende concrete opgaven: 1. Meer maatwerk; 2. Minder escalatie naar eerstelijns- en de tweedelijnszorg en ondersteuning; 3. Betere preventie; 4. Minder zorgen, meer stimuleren; 5. Meer sturen op effectiviteit en efficiëntie; 6. Meer integraliteit. Sport, onderwijs, cultuur en verenigingen We gaan uit van de kracht en de dynamiek van de samenleving. We willen de betrokkenheid de ruimte geven om tot bloei te komen. In de samenleving is een groot zelfoplossend vermogen aanwezig. We willen voor deze betrokkenheid openstaan en haar stimuleren en zelf zaken loslaten. Als het lukt de betrokkenheid van de inwoners bij de samenleving te vergroten, bereiken we sociale duurzaamheid. Dit is een proces waarmee we in 2015 gestart zijn. De komende jaren moeten zowel wij als onze partners deze nieuwe houding/werkwijze verder onder de knie krijgen. Co-creatie en gelijkwaardigheid zijn daarbij sleutelwoorden. Thema's In dit programma komen heel nadrukkelijk de thema's 'dichtbij inwoners' en 'met elkaar' terug. De beleidsdoelen en afgeleide beleidsdoelen geven inzicht in wat wij inhoudelijk gaan doen. De thema's zijn voor ons een leidraad in de manier waarop wij invulling geven aan de uitvoering van de genoemde activiteiten. Dichtbij inwoners. We dragen zorg voor een laagdrempelige en integrale toegang tot hulp en ondersteuning binnen het sociaal domein. We zorgen ervoor dat mantelzorgers en vrijwilligers adequaat en effectief worden ondersteund. Daarnaast willen we het vrijwilligerspotentieel beter aanboren en benutten. 26

Binnen het armoedebeleid zetten we nadrukkelijk in op kinderen als specifieke en primaire doelgroep. Daarnaast kiezen we voor een integrale benadering van de verschillende onderdelen van het minimabeleid. Voor inwoners voor wie de afstand tot de arbeidsmarkt te groot is, bieden we (eerst in pilotvorm) een vorm van beschut werken aan. Met elkaar. In samenspraak met (sport)verenigingen werken we aan de doorontwikkeling van de bestaande beheersstichtingen, zodanig dat (sport)verenigingen nog meer zelf de regie pakken en de samenwerking met elkaar en met maatschappelijke organisaties zoeken. We hebben nadrukkelijk oog voor de gevolgen van gemeentelijk beleid voor de verenigingen. Dit beleid moet in lijn zijn met de faciliterende rol die we als gemeente richting verenigingen innemen. Mochten verenigingen in onoverkomelijke problemen raken, dan gaan we oplossingsgericht met hen daarover in gesprek. We organiseren de transformatie van de 3 decentralisaties zodanig dat we de kracht en ideeën van het maatschappelijk middenveld, zorgleveranciers en inwoners optimaal benutten. We stimuleren zelfredzaamheid in het sociale domein door in te zetten op de versterking van de sociale netwerken van mensen. Organisaties die zich inzetten voor de zorgzame samenleving en daarmee als vangnet fungeren voor de zwakkeren in de samenleving, worden door de gemeente gesteund. Om voor al onze inwoners de kans op een passende baan te vergroten, nemen we social return on investment op in ons aanbestedingsbeleid. Welke externe ontwikkelingen spelen er? De druk op de buitensportvoorzieningen blijft hoog. De gemeente kiest voor een regisserende en faciliterende rol. De meest recente leerlingenprognoses bevestigen de al eerder ingezette daling van het aantal leerlingen in Teylingen. Dit heeft gevolgen voor onze voorzieningen. We zetten in op meer multifunctioneel gebruik van gemeentelijke welzijnsaccommodaties. Dit stimuleert niet alleen de samenwerking tussen organisaties die in deze accommodaties gehuisvest zijn maar leidt ook tot een efficiënter gebruik van het gebouw. Op landelijk niveau heeft een harmonisatie plaatsgevonden tussen de peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf. Dit betekent dat de gestelde kwaliteitseisen (nu) gelijk zijn. Tevens is het ministerie met een nieuw plan gekomen ten aanzien van de financiële afhandeling voor ouders die gebruik maken van de belastingteruggave. De betalingssystematiek gaat veranderen. Echter, als gevolg van de vorig jaar doorgevoerde lokale harmonisatie van het peuterspeelzaalwerk heeft dat voor Teylingen geen gevolgen, wij hebben hier al op geanticipeerd. Het thema 'wederkerigheid' doet steeds meer zijn intrede. Langs verschillende wegen onderzoeken we of we, binnen ieders mogelijkheden, iets terug kunnen en mogen verwachten van inwoners die ondersteuning van de gemeente ontvangen. De economie laat een licht herstel zien. Dit vertaalt zich echter nog niet in een daling van het aantal bijstandsgerechtigden. Integendeel, momenteel is er nog steeds sprake van een stijging van het aantal uitkeringen. Het Rijksbeleid zet in op het zo lang mogelijk zelfstandig thuis laten wonen van ouderen en mensen met een beperking. Dit vraagt om een integrale benadering van de aspecten wonen, zorg en welzijn. Van inwoners wordt verwacht dat ze meer op eigen kracht functioneren. Het welzijnswerk heeft een belangrijke rol in de versterking van de eigen kracht. Dit vraagt om eigentijds, stevig en breed welzijnswerk. De ontwikkelingen binnen het sociaal domein leiden tot een groter beroep op mantelzorgers en (zorg)vrijwilligers. Dit vraagt om een (regionale) visie op de inzet en de ondersteuning van deze groepen. Als gevolg van het landelijke herverdelingsmodel, dalen onze budgetten voor Participatie en Wmo aanzienlijk. Dit vergroot de noodzaak tot een transformatie in de wijze waarop we uitvoering geven aan de decentralisaties. 27

Als gevolg van diverse brandhaarden in de wereld, neemt het aantal vluchtelingen en daarmee onze taakstelling op het gebied van de huisvesting van statushouders fors toe. Leerplichtigen in het eerste jaar van het MBO lopen het grootste risico om uit te vallen. VO/VSO en MBO werken samen om uitval van deze leerlingen te voorkomen door onder andere veel aandacht te besteden aan de juiste studiekeuze en te werken aan een grotere ouderbetrokkenheid. Per 1 januari 2017 is de ambtelijke samenvoeging tussen Hillegom, Lisse en Teylingen een feit. Vooruitlopend op dit moment gaan we in projectvorm de regionale samenwerking op het sociaal domein verder vorm te geven met de HLT gemeenten. Wat willen we bereiken?

28

29

Wat gaan we ervoor doen? Hieronder geven we weer wat we gaan doen in 2016. In de manier waarop we hier invulling gaan geven, speelt een aantal aspecten een belangrijke rol. In de eerste plaats betreft dit samenwerking. Zo veel als mogelijk zoeken we actief onze partners in het veld op om in gezamenlijkheid invulling te geven aan de opgaven waar we voor staan. In de tweede plaats zetten we nadrukkelijk in op communicatie en participatie. Er gebeurt ontzettend veel binnen het sociaal domein. Het is van groot belang inwoners, cliënten en samenwerkingspartners in een zo vroeg mogelijk stadium (en met de juiste communicatiemiddelen) mee te nemen in ontwikkelingen en eventuele wijzigingen in werkwijzen en ondersteuningsmogelijkheden. Tot slot is (sociale) duurzaamheid voor ons een belangrijk aandachtspunt. We bekijken op het fysieke vlak, bijvoorbeeld bij (sport)accommodaties, hoe we hier invulling aan kunnen geven, maar we kijken ook naar de mate waarin besluiten van invloed zijn op de toekomst van latere generaties (houdbaarheid). Veel uit te voeren activiteiten in 2016 gelden voor alle drie de decentralisaties, bijvoorbeeld op het gebied van inkoop. Deze nemen we daarom niet op voor iedere "D" afzonderlijk. Uitgangspunt is een integrale benadering van de drie decentralisaties. Bovendien is de opgesomde lijst van activiteiten in onderstaande tabel geen uitputtende lijst. Gekozen is voor een aantal in het oog springende, relevante en/of politiek gevoelige onderwerpen. Een overzicht van de gemeenschappelijke prioriteiten van de Bollen 5 gemeenten, vastgesteld op stuurgroepniveau, op het gebied van het sociaal domein is te vinden in de strategische agenda van het sociaal domein. Over de uitvoering van deze strategische agenda wordt met ingang van dit najaar (2015) gerapporteerd via de monitor Sociaal Domein die vierjaarlijks verschijnt. Dit maakt dat straks langs verschillende wegen en in verschillende vormen gerapporteerd wordt over de uitvoering van de 3D's. Waar in de planning-en controldocumenten vooral inhoudelijke informatie gepresenteerd wordt, zal de monitor meer cijfermatig materiaal bevatten. De beide instrumenten vullen elkaar zodoende aan. SOCIAAL DOMEIN Beleidsdoel Afgeleid beleidsdoel


Eigen kracht Clientondersteuning Mantelzorg en informele zorg

We subsidieren "MEE" voor Wmo en Jeugdhulp ondersteuning. We stellen een actieplan ten behoeve van betere combinatie werk en mantelzorg op. We geven uitvoering aan het actieplan respijtzorg.

Wederkerigheid

We geven verder vorm aan de wederkerigheid binnen de Wmo.

Burger- wijk en buurtinitiatieven

We sluiten aan op initiatieven vanuit de samenleving die bijdragen aan het versterken van de sociale samenhang in wijken en buurten.

Preventie en vroegsignalering Preventief aanbod

Vrijwilligers versterken

Op het gebied van Wmo en Jeugdhulp zetten we in op versterking van het preventief aanbod. We starten een traject op om het maatschappelijk werk opnieuw vorm te geven, in relatie met de 3 decentralisaties. We evalueren de huidige inzet op schulddienstverlening en wanneer de uitkomsten hiertoe aanleiding geven, passen we ons (preventieve) beleid aan. We ontwikkelen een visie op opvoed en opgroeiklimaat (0e en 1e lijn) en geven uitvoering aan concrete projecten die bijdragen aan deze visie en transformatie van het sociaal domein. We onderzoeken wat vrijwilligers van sportverenigingen nodig hebben om de signaalfunctie in de preventieve jeugdhulp uit te kunnen voeren.

Voorzieningen Samenhangend aanbod

We gaan de dementievriendelijke gemeente vormgeven. Eind 2015 wordt het projectplan "dementievriendelijk Teylingen" vastgesteld. In 2016 wordt uitvoering gegeven aan de genoemde activiteiten in dit plan. We continueren onze inzet op de uitvoering van de projecten binnen het zorgpact. We concretiseren de ontwikkelde scenario's om te onderzoeken of het mogelijk is doelgroepenvervoer in 2017 regionaal gebundeld aan te besteden. We komen tot afstemming tussen arbeidsmarkt en onderwijs. We stimuleren partijen tot afstemming en samenwerking. Daarbij dringen we bij werkgevers aan op het creëren van stage- en leerlingplaatsen, met gebruik van de kennis die de scholen hebben. We zijn betrokken bij de uitvoering van het convenant "bouwen en opleiden". We stimuleren de dialoog tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Speciale

30

Innovatief aanbod

aandacht hebben we daarbij voor de aansluiting op MBO en de arbeidsmarkt van (kwetsbare) jongeren die uit het Praktijkonderwijs en het VSO komen. Zowel in het onderwijs als in de jeugdhulp wordt een monitor gehanteerd die een beeld geeft van de inzet van zorg in en om school. We hebben regionaal (Holland Rijnlandniveau) doorlopend overleg met de samenwerkingsverbanden, zorgaanbieders en gemeenten over specifieke zaken als thuiszittersproblematiek, dyslexiezorg en opvang voor kinderen in crisissituaties. Het Regionaal Bureau Leerplicht is hier ook nauw bij betrokken. In samenspraak met ketenpartners gaan we op zoek naar nieuwe en innovatieve concepten voor hulp en zorg. De kwaliteit van de voorzieningen voor cliënten spelen hierin een belangrijke rol. Op het terrein van de Wmo en de Jeugdhulp zoeken we naar een andere vorm van voorzieningen, binnen het kader van de jurisprudentie en andere wettelijke kaders. Doel is de bureaucratie te verminderen, kosten te besparen en de toegankelijkheid te verbeteren. Deze ontwikkeling vergt tijd en zorgvuldigheid om de kwaliteit van de voorzieningen (zoveel als mogelijk) in stand te houden en oog te hebben voor de belangen van cliënten. We starten met het Servicepunt Werk (vanuit de werkgeversbenadering). We voeren een pilot beschut werken uit. We geven uitvoering aan de motie "vertrouwen in de professional" waarbij € 100.000,- handgeld beschikbaar is gesteld aan de medewerkers van het JGT. In overleg met de medewerkers van het JGT worden richtlijnen opgesteld. Deze richtlijnen bepalen of jongeren of gezinnen in acute noodsituaties gebruik kunnen maken van extra financiering, om zo escalatie van problemen te voorkomen.

Kwaliteit en toezicht Monitoring

Privacy en informatie Integrale toegang

Opdrachtgeverschap

We voeren samen met de Bollen 5 een cliënten ervaringsonderzoek uit, in ieder geval op het gebied van de Wmo. We monitoren via verschillende instrumenten het sociaal domein. De rapportages worden onder andere benut voor bijstelling van het beleid. We implementeren de uitkomsten van de evaluatie van het toezichthouderschap binnen de Wmo. We sturen op een integrale benadering van de hulpvraag en ondersteuning van inwoners (via het Wmo Loket, het CJG en maatschappelijke partners zoals het onderwijs, ISD, welzijnsorganisaties). Op regionaal niveau streven we naar een doorontwikkeling van het JGT om het JGT nog beter in staat te stellen om snel en adequaat hulp te verlenen. We onderzoeken bijvoorbeeld op welke voorwaarden het JGT zelf specialistische hulp kan inzetten. We zetten actief in op social return on investment (SROI). Op regionaal niveau wordt een nieuwe bekostigingssystematiek ontwikkeld voor de jeugdhulp. Ontschotting van de beschikbare middelen doen we binnen onze eigen organisatie, maar dragen we ook uit aan onze samenwerkingspartners (continu).

OVERIG Beleidsdoel Afgeleid beleidsdoel


Gezonde samenleving door sport Voldoende binnen-en buitensportaccommodaties

Sport (financieel) toegankelijk houden Verantwoordelijkheden naar verenigingen

We evalueren de huidige sportaccommodatienota en mede op basis van deze evaluatie stellen we nieuw sportbeleid op (2016). Samen met de Stichting Exploitatie Foranholte geven we vorm aan de uitbreiding en herinrichting van Sport- en Recreatiepark Elsgeest (2016). Samen met de Sassenheimse Tennis Vereniging (STV) en omwonenden geven we invulling aan de verplaatsing van STV naar Sportpark Roodemolen (2016). We voeren de sporten cultuurregeling uit (continu). We ontwikkelen samen met de sportverenigingen een visie op een uitbreiding van de taken van de beheersstichtingen van de sportparken, mede op basis van de evaluatie van de sportaccommodatienota (2016). We evalueren en geven verder invulling aan onze faciliterende rol richting het beheer en de exploitatie van de sportparken. Dit als onderdeel van de evaluatie van de sportaccommodatienota (2016).

31

Gelijke startpositie van een ieder Onderhouden relaties onderwijsveld

We voeren een jaarlijks informeel relatiegesprek met de schoolbesturen (continu).

Voor-en vroegschoolse educatie (VVE) voortzetten

We continueren onze inzet op Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) met als doel een verdere versterking van het preventieve veld rond de drie decentralisaties (continu).

Passend onderwijshuisvestingsbeleid

Op basis van de leerlingenprognoses gaan we met de schoolbesturen in overleg over de benodigde onderwijshuisvesting op de middellange termijn en de uitkomsten hiervan vertalen we in een integraal huisvestingsplan (2016). We stellen middelen beschikbaar waarmee het oudste gedeelte van de Achtbaan Beukenrode gerenoveerd kan worden (2016).

Terugdringen en voorkomen voortijdig schoolverlaten

We continueren onze inzet om via regionaal beleid (Regionaal Bureau Leerplicht) het aantal voortijdig schoolverlaters terug te dringen (continu).

Aansluiting onderwijs, arbeidsmarkt en bedrijfsleven

We geven invulling aan onze verplichting als werkgever om arbeidsplaatsen beschikbaar te stellen aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en geven daarmee een voorbeeld voor het bedrijfsleven (continu).

Volwasseneneducatie en terugdringen laaggeletterdheid

We geven regionaal invulling aan de beleidsruimte die ontstaat door de afbouw van de verplichte winkelnering voor volwasseneneducatie bij de ROC’s vanaf 2016. We continueren onze inzet om bewustwording van inwoners te vergroten om laaggeletterdheid te herkennen en bespreekbaar te maken (continu).

Meedoen en ontmoeten Betaalbare (multifunctionele)accommodaties

We actualiseren de voorzieningennota (2016). Hierbij worden onder meer mogelijke kansen op het gebied van meer multifunctionele inzet van accommodaties betrokken.

Faciliteren verenigingen

Op basis van maatwerk (behoefte) voeren we relatiegesprekken met verenigingen (continu). We evalueren de uitwerking van Back to Basics (2016). We dragen bij aan het uitvoeren van de actiepunten die voortkomen uit de uitwerking van de Motie Back to Basics (2016). Cultuur als leergebied voor verhogen kwaliteit omgeving Faciliteren programma’s kunst en cultuur

We continueren de cultuurprogramma's op het basisonderwijs (continu).

Digitaliseren & We werken samen met de aangesloten gemeenten en de bibliotheek het in 2015 moderniseren bibliotheek opgestelde meerjarenbeleidsplan van de Bibliotheek Bollenstreek verder uit in uitvoeringsovereenkomsten en monitoren de gemaakte afspraken. Mogelijke bredere inzet lokale omroep

We werken (zoveel mogelijk samen met de andere Bollengemeenten) gemaakte afspraken over de functie van de Bollenstreek Omroep verder uit.

Cultuurbeleid voortzetten

Door het mede financieren van de combinatiefunctionaris zorgen wij ervoor dat kinderen gestimuleerd worden om deel te nemen aan culturele activiteiten (continue).

Kunst en cultuur in buitenruimte stimuleren

We ondersteunen initiatieven die bijdragen aan het stimuleren van het beleven van kunst en cultuur in de buitenruimte (continu). 2015

Prestatie- indicatoren Basisonderwijs is voldoende nabij voor kinderen (helemaal mee eens/eens) Waardering gezondheids /zorgvoorzieningen ( huisartsenpost, consultatiebureau, centrum jeugd en gezin, verzorgingshuis etc) ( zeer tevreden /tevreden) Waardering welzijnsvoorziening ( jongerenouderenvoorzieningen) ( zeer tevreden/tevreden en weet niet) Waardering sportvoorzieningen ( zeer tevreden/ tevreden)

2016

( gemeten)

*

63%

*

85%

*

43%/34%

*

69%

* In het licht van de ambtelijke samenvoeging is de doelstelling voor 2016 de meting van 2015 te handhaven ( koersbewaking) Score overgenomen uit “Waar staat je gemeente.nl”

32

Wat zijn de voor dit hoofdstuk relevante documenten? Visie toekomst en focusgerichte bibliotheek Teylingen Beleidsnota WMO 2015-2016 Bollen vijf Contourennota servicepunt werk Nota onderwijsachterstandenbeleid Kunst in de buitenruimte Evaluatie combinatiefuncties 2015 Nota nieuw welzijnsbeleid: Met andere ogen Sportaccommodatienota 2012-2015 Nota herziening opzet sporten cultuur regeling Evaluatie regeling sporten cultuur Teylingen Evaluatie Back to Basics (herijking subsidiebeleid) Voorzieningennota 2009-2015 Strategische visie 3 decentralisaties op eigen kracht Visie Hart voor de Jeugd Regionaal opdrachtgeverschap jeugdhulp Inkoopstrategie Jeugd 2016 Evaluatie vrijwilligersbeleid Wat mag het kosten? Baten en lasten voor programma 3 Sociaal Domein € x 1.000 Rekening Begroting Begroting 2014 2015 2016 Totaal lasten programma -24.799 -37.713 -36.630 Totaal baten programma 7.911 5.248 5.183 Saldo programma voor -16.888 -32.465 -31.447 bestemming Storting in reserves -1.473 -730 -707 Onttrekking aan reserves 1.464 1.723 1.058 Saldo programma na -16.896 -31.471 -31.095 bestemming

Begroting 2017 -36.070 5.183

Begroting 2018 -35.396 5.183

Begroting 2019 -35.152 5.183

-30.887

-30.213

-29.968

-683 1.568

-661 1.039

-640 974

-30.002

-29.836

-29.635

33

3.4 Programma 4: Leefomgeving Portefeuillehouder: Afdeling: Programmamanager:

Wethouder Kees van Velzen Gemeentewerken Kees Stoffer

Visie Algemeen Teylingen kenmerkt zich door een prettige en aantrekkelijke woonomgeving met groene wijken, die kwaliteit en duurzaamheid uitstralen. Bij de inrichting en onderhoud van het groen en de speelplaatsen werken we zoveel mogelijk samen met de inwoners. De wijkregisseur ondersteunt en promoot bij bewoners het eigenaarschap van de openbare ruimte, met name waar het gaat om groen (boomspiegels en groenstroken) en speelplaatsen. Herinrichting van wegen en de openbare ruimte wordt integraal aangepakt, per wijk of buurt, is duurzaam en onderhoudsarm en vindt plaats in nauw overleg met de bewoners. Bewoners doen middels participatie actief mee aan het ontwerpproces. Het beheer is wijkgericht, klantgericht, planmatig, integraal, ecologisch en duurzaam. De gemeente blijft verantwoordelijk als het gaat om de fysieke ontwikkeling van wijken en buurten en zal dit goed aan de burgers moeten uitleggen. Om de kwaliteit van de buitenruimte op niveau te houden in een tijd van teruglopende middelen, werkt de gemeente nauw samen met de gemeenten Noordwijk en Katwijk. Waar mogelijk willen we dit uitbreiden naar andere Bollengemeenten. Onderhoud wegennet De visie van Teylingen op mobiliteit is vastgelegd in het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan (GVVP) Teylingen 2010-2020. De koers en ambities in dit GVVP zijn gericht op duurzame bereikbaarheid, veiligheid, leefbaarheid en een goede parkeersituatie. Bereikbaarheid (onder meer aanleg nieuwe infrastructuur, openbaar vervoer) is opgenomen in programma 1 van deze begroting. Het uitvoeringsprogramma van het GVVP is erop gericht om de openbare ruimte Duurzaam Veilig in te richten (volgens richtlijnen van het CROW), schoolomgevingen veilig in te richten en parkeerproblemen op te lossen. We willen het fietsverkeer stimuleren door nieuwe, onderhoudsvrije fietspaden aan te leggen. Bij de uitvoering van de projecten in de buitenruimte besteden we extra aandacht aan verkeersveiligheid en toegankelijkheid voor voetgangers, ouderen en gehandicapten. Thema's Dichtbij Inwoners, met elkaar Participatie in de buitenruimte De gemeente richt de openbare ruimte zo in dat bewoners er optimaal gebruik van kunnen maken. Onze bewoners maken intensief gebruik van wegen, fietsen voetpaden, van riolering voor de afvoer van het afvalwater en van parken en speelplaatsen om te spelen, te sporten en te recreëren. Daarom is het vanzelfsprekend dat Teylingen haar bewoners betrekt bij de (her)inrichting van de openbare ruimte. We gaan daarin zo ver dat we bewoners vragen mee te denken bij het ontwerp (bijvoorbeeld de herinrichting Ganzenwei/Kloosterwei te Warmond), de keuze van de materialen en het groen. Belangrijk is om duidelijk te zijn over de mogelijkheden en kaders te stellen, zodat het resultaat van de participatie binnen het beschikbare budget past. De afdeling Gemeentewerken heeft inmiddels veel ervaring met participatie en beschikt over medewerkers die dergelijke projecten tot een succesvol einde brengen. In 2016 wordt onder andere geparticipeerd bij het herinrichten van de St. Antoniuslaan, de Philippostraat, de Mgr. Broerestraat en het Kievitspark, de Essenlaan en de Platanenlaan. De bewoners nemen actief deel aan het ontwerp en worden ook betrokken bij de uitvoering om overlast tot een minimum te beperken. Soms gaat participatie verder namelijk wanneer bewoners een deel van de buitenruimte zelf beheren en onderhouden (denk aan stukken openbaar groen en boomspiegels, Park Rusthoff, Overbosch, de kinderboerderij in Voorhout, de Eendenkooi en diverse speelplaatsen).

34

Duurzaamheid Een belangrijk facet van integraal beheer is dat het resultaat duurzaam is (in materiaalgebruik en inrichting) en dat pas over 25 jaar de bewoners weer met werkzaamheden en dus overlast in de straat worden geconfronteerd. In het najaar wordt het beleid duurzaamheid in de openbare ruimte vastgesteld. Dit beleidskader is nodig om de uitvoeringsprogramma's vanaf 2016 duurzamer te maken. Bij taakgebieden op het gebied van duurzaamheid in de Openbare Ruimte moet worden gedacht aan: bestemming, ontwikkeling, initiële inrichting, herinrichting, beheer en functioneel gebruik. Regionale Samenwerking De samenwerking op gebied van openbare werken met Katwijk en Noordwijk wordt mogelijk uitgebreid met andere bollengemeenten. Met de gemeenten Katwijk, Noordwijk, Noordwijkerhout, Lisse en het Hoogheemraadschap van Rijnland (HHR) is een samenwerking opgestart om de afvalwaterketen te optimaliseren, om een kostenbesparing te realiseren en om de kwaliteit te verbeteren. Samen met Katwijk wordt de BGT vormgegeven. Onderzocht wordt om het beheer bij Katwijk onder te brengen. Welke externe ontwikkelingen spelen er? Participatie is een vast onderdeel bij het uitwerken van plannen op gebied van herinrichting, integraal beheer en nieuwbouw. Bewoners voelen zich steeds meer eigenaar van hun leefomgeving en voelen zich daar verantwoordelijk voor. Er treedt een verschuiving op naar gezamenlijk beheer en onderhoud van openbaar groen en speelplaatsen door onze bewoners. Bestaande en nieuwe openbare ruimte zullen duurzaam worden ingericht op basis van nieuw beleid. Het beheer van deze duurzaam ingerichte openbare ruimte zal minimale inspanning en kosten vergen. Buiten de landbouw worden gewasbeschermingsmiddelen gebruikt om onkruid op verhardingen te bestrijden, bijvoorbeeld op trottoirs in de steden. Vanaf maart 2016 mogen professionele gebruikers en particulieren geen gewasbeschermingsmiddelen meer gebruiken op een verharde ondergrond. Vanaf dit moment zal de gemeente andere methoden inzetten om onkruid op verharding te bestrijden. Hierdoor zal het beeld van de openbare ruimte veranderen. Door aanbesteding willen we een duurzame oplossing realiseren waarbij we uitgaan van het totale (integrale) beeld in de openbare ruimte. De snel veranderende samenleving vraagt om aanpassing van beleid op gebied van groen, afval, wegen en duurzaamheid in de openbare ruimte. Dit beleid komt tot stand in samenwerking met de burgers en zal resulteren in meer begrip en een grotere bijdrage (participatie) van de burgers alsmede deregulering. We krijgen het beheer over een aantal nieuwe woonwijken (bijvoorbeeld Hooghkamer, Engelse tuin). Dit vergt extra beheercapaciteit. Hogere scheidingsdoelstellingen voor afval vanuit de rijksoverheid, maar vooral vanuit het programma van de raad. Vanuit een vertrekpunt van 65% afvalscheiding gaan we naar 80% en om dit doel te bereiken zijn meer en andere inspanningen nodig. Het beleid hiervoor zal begin 2016 gereed zijn. Duurzaamheid krijgt ook invulling door nog betere afvalscheiding. Als doelstelling streven we na dat 75% tot mogelijk 80% van het huishoudelijk afval in Teylingen gescheiden wordt ingezameld. Dit betekent een forse vermindering van restafval. Om nog meer afvalscheiding te realiseren, zal de inzamelstructuur, mogelijk in combinatie met een andere heffingsvorm, moeten worden aangepast. In het najaar zijn de kaders en uitgangspunten voor het nieuwe afvalbeleidsplan geformuleerd. Het rijk vraagt aan de hoogheemraadschappen, waterleiding bedrijven en de gemeenten om de kostenstijging in de afvalwaterketen te beperken door efficiënter om te gaan met de beschikbare middelen. Eind 2016 zal het Integraal AfvalWaterKetenPlan gereed zijn, vergelijkbaar met het oude Gemeentelijk Riolering Plan (GRP), maar dan bezien vanuit de gehele afvalwaterketen. Samenwerking, duurzame oplossingen bedenken en geplande investeringen herzien met een integrale bril zullen leiden tot kostenreductie.

35




Huidige kwaliteit openbare ruimte behouden samen met bewoners Participatie uitbreiden en Voor integrale herinrichtingsprojecten is participatie inmiddels een gebruikelijke stap intensiveren in het proces. We leggen de bewoners geen keuzes voor, maar betrekken ze bij het volledige ontwerpproces. Er wordt dus niet alleen geparticipeerd over het ontwerp van wegen en parkeerplaatsen, maar ook over de inrichting zoals het gebruik van materiaalsoorten, keuze van kleuren en groen- en boomsoorten. In 2016 staan de volgende integrale herinrichtingen op het programma: St. Antoniuslaan (Sassenheim); Philippostraat (Sassenheim); Mgr Broerestraat (Voorhout); Kievitspark (Voorhout); Essenlaan en Platanenlaan (Sassenheim). Om tijdens het participatieproces de juiste kaders te kunnen meegeven aan onze bewoners is nieuw beleid nodig. Het bomenbeleid is begin 2015 vastgesteld en in de loop van 2015 is het speelplaatsenbeleid vastgesteld. Begin 2016 vindt besluitvorming plaats over het groenbeleidsplan en daarmee beschikken we in 2016 over nieuw beleid op gebied van wegen, groen, afval en duurzaamheid in de openbare ruimte. Met participatie willen we ook de betrokkenheid vergroten in de gebruiksperiode. Als bewoners hebben meegedacht over de inrichting van hun groenstrook of speelplaats, dan is er vaak ook bereidheid om mee te doen met het klein dagelijks onderhoud. Ook zullen bewoners dan voorzichtiger omgaan met dit groen of de

36

speelplaats en het niet accepteren als anderen schade aanrichten. Participatie uitbreiden en Bij alles wat de gemeente doet, wordt nadrukkelijk gekeken welke mogelijkheden er intensiveren zijn tot participatie. Heel veel plannen, beleid, renovaties en werken, lenen zich goed voor een gezamenlijke aanpak met bewoners, bedrijven en instellingen. En dat willen we aan de voorkant doen. Als er nog niets op papier staat, dus aan het begin gebruik maken van hun ideeën en expertise. Recente voorbeelden daarvan zijn bijvoorbeeld de JOP in Voorhout en de skatebaan in Sassenheim (door en voor jongeren). Maar ook de medewerking van de gemeente aan het Lokaal Fonds. Dat laatste is eigenlijk een voorbeeld van overheidsparticipatie. Vanuit de bevolking komt een initiatief, en de gemeente doet daar aan mee. Voor het komend jaar willen we participatie en overheidsparticipatie verder doorontwikkelen in de breedte. Onderhoud uitvoer Onze bewoners zijn tevreden met het beeld van de openbare ruimte. De openbare niveau basis ruimte is schoon en netjes en klachten worden door onze servicedienst zo snel mogelijk opgelost. Ook de inrichting van het groen en de kwaliteit van de bomen kan op waardering rekenen. Dit is het basisniveau voor onderhoud wat met de raad is afgesproken. Verbeterpunten zijn de oude VRI's, overlast bomen (vooral luizenpoep), de diepte van enkele sloten i.v.m. de bevaarbaarheid, de kwaliteit van het straatmeubilair (banken, vuilnisbakken), veegvuil in de straten en de kwaliteit van enkele speelplaatsen. Naast het oppakken van de verbeterpunten door de gemeentelijke diensten kunnen onze bewoners op eenvoudige manier een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de openbare ruimte. Zelf een stukje groen bijhouden of de speelplaats schoonhouden zijn voorbeelden van initiatieven die onze wijkregisseur kan faciliteren. Duurzame onderhoudsarme (her)inrichting openbare ruimte Integrale aanpak beheer In 2016 wordt verder gegaan met dit interne project. Ieder nieuw jaar wordt gestart openbare ruimte met onderzoek of integrale aanpak van een straat of wijk mogelijk is. De werkzaamheden worden bij integraal beheer per gebied in 1 keer aangepakt of gecombineerd. De St. Antoniuslaan in Sassenheim en de Mgr. Broerestraat in Voorhout zijn voorbeelden van integrale beheerprojecten die in 2016 worden opgepakt.

Duurzaam ontwerpen en bouwen

(Her)ontwikkeling van gebieden

Kwalitatieve fietspaden

In onze integrale aanpak is participatie een belangrijk middel. Ook bij integrale projecten speelt duurzaamheid een steeds grotere rol. Beleid wordt opgesteld om kaders vast te stellen voor duurzaam materiaalgebruik en een meer duurzame inrichting. Duurzame (her)inrichting van de openbare ruimte maakt onderdeel uit van integraal beheer. Om kaders te kunnen vaststellen en handvatten te krijgen voor de uitvoeringsprogramma's is nieuw beleid nodig. Dit beleid wordt begin 2016 vastgesteld en zal daarna worden toegepast. Het op te stellen beleid duurzaamheid in de openbare ruimte gaat uit van een nieuwe visie. We gaan de openbare ruimte inrichten met duurzame materialen (bijvoorbeeld wegverharding met baksteenklinkers in plaats van betonklinkers). Daardoor neemt de houdbaarheid toe en dalen de kosten en inspanning voor onderhoud. Dat vraagt in eerste instantie om een investering, maar deze investering wordt gespreid over 30 jaar (de levensduur van een betonklinker) en is eenmalig omdat een gebakken klinker minimaal 100 jaar meegaat. Bij de ontwikkeling van nieuwe (woon)gebieden wordt samenhang gevonden tussen de duurzame inrichting van de openbare ruimte en duurzaamheid in en om de bebouwing. Denk hierbij aan de verplichting van zonnecellen op de daken, zonneboilers en grijswatersystemen etc. Bij de (her)inrichting van de openbare ruimte worden innovaties toegepast die leiden tot duurzaamheid. Bij de (her)ontwikkeling van gebieden is duurzaamheid het uitgangspunt. Woongebieden worden duurzaam ingericht zodat een minimale inspanning voor onderhoud nodig is. Duurzame materialen worden gebruikt en hergebruikt. Ook wordt er optimaal gebruik gemaakt van innovaties. De Leidraad Inrichting Openbare Ruimte wordt vervangen door de DIOR, Duurzame Inrichting Openbare Ruimte. Ook nieuwe woningen zijn duurzaam en zo veel mogelijk energieneutraal. Innovaties worden zoveel mogelijk toegepast. Door de tegelverharding die in 2015 heeft plaatsgevonden is de kwaliteit van onze fietspaden erop vooruit gegaan en fietst het lekkerder. Een snelle verbinding stimuleert fietsgebruik en levert daarmee een bijdrage aan vermindering van CO 2uitstoot.

37

Deze manier van verharden zal meer fietsers aantrekken en daarmee een bijdrage leveren aan het toerisme in de gemeente. Duurzame en veilige inrichting leefomgeving Verkeersveilige In samenspraak met de scholen worden schoolomgevingen veiliger ingericht. leefomgeving Voorbeeld hiervan is de Sint Antoniuslaan. De voorbereidingen in 2015 worden opgestart en de uitvoering vindt plaats in 2016. De aanpassingen hebben vooral betrekking op de veiligheid van fietsers en voetgangers. Nieuwe infrastructuur richten we in volgens het principe Duurzaam Veilig van kennisorganisatie CROW. De toegankelijkheid van de infrastructuur voor ouderen en gehandicapten is een specifiek onderdeel van het Programma van Eisen. Een Duurzaam Veilige inrichting van wegen maakt integraal onderdeel uit van onderhoud aan onze infrastructuur. Vanuit het uitvoeringsprogramma van het Gemeentelijk Verkeer- en Vervoersplan (GVVP) voeren we, integraal met andere disciplines zoals wegbeheer, riolering e.d., veiligheidsmaatregelen uit onder meer op de volgende wegen (2015-2017): - Hoofdstraat Noord, Narcissenlaan/Van Alkemadelaan, Wasbeekerlaan (Sassenheim); - Herenweg/Sweilandstraat/Oranje Nassaulaan/Padoxlaan (Warmond); - Oosthoutlaan, in HOV-project (Voorhout). Daarnaast voeren we doorlopend maatregelen uit op het gehele wegennet, zodat de wegen voldoen aan de landelijke richtlijnen "basiskenmerken wegontwerp". Leefomgeving zonder Hoge parkeerdruk in bestaande wijken pakken we aan in overleg met direct parkeeroverlast betrokken bewoners. Dat wordt gerealiseerd door het aanleggen van extra parkeerplaatsen in nauw overleg met de bewoners uit de straat of wijk (2015-2018). Dit wordt bij voorkeur integraal uitgevoerd met andere beheerwerkzaamheden. Bij nieuwbouw passen we de parkeernormen toe voor auto en fiets uit de Parkeernota Teylingen zodat parkeeroverlast in de toekomst voorkomen wordt.


2016

2015 ( gemeten)

Te maken met onveilige verkeerssituaties in de buurt ( zelden /nooit)

*

51%

Perken, plantsoenen en parken in de buurt voldoende onderhouden ( helemaal mee eens/eens)

*

75%

*

81%

*

77%

*

55%

*

56%

De buurt is schoon ( helemaal mee eens/ eens) Zorg door gemeente voor de woon- en leefomgeving ( cijfer tenminste 7) In de buurt is voldoende parkeergelegenheid ( helemaal mee eens/ eens) Speelvoorziening kinderen tot 12 jaar ( zeer tevreden/tevreden)


38

Wat zijn de voor dit hoofdstuk relevante documenten? Wijkgericht werken Uitvoeringsprogramma groen 2014 - 2018 Speelplaatsenbeheerplan 2014-2018 Uitvoeringsprogramma Zwerfafval Afvalstoffenbeleidsplan Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) 2013 - 2016 Provinciaal Verkeers- en Vervoersplan Regionaal Verkeers- en Vervoersplan Holland Rijnland, met uitvoeringsprogramma Nota Regionale Investeringsstrategie Holland Rijnland Provinciaal fietspadenplan 2008 Geactualiseerde wegenstructuur Voorhout 2020 Gemeentelijk Verkeers-en Vervoersplan Teylingen (GVVP) 2010-2020 Wat mag het kosten? Baten en lasten voor programma 4 Leefomgeving € x 1.000 Rekening Begroting 2014 2015 Totaal lasten programma -16.801 -17.719 Totaal baten programma 719 600 Saldo programma voor -16.082 -17.119 bestemming Storting in reserves -211 -141 Onttrekking aan reserves 3.586 4.465 Saldo programma na -12.707 -12.795 bestemming

Begroting 2016 -17.002 740

Begroting 2017 -18.570 365

Begroting 2018 -14.837 440

Begroting 2019 -15.269 376

-16.262

-18.205

-14.397

-14.893

-147 3.559

-150 5.194

-152 1.128

-153 1.416

-12.850

-13.161

-13.422

-13.631

39

3.5 Programma 5: Dienstverlening Portefeuillehouder Afdeling Verantwoordelijke

College van Burgemeester & Wethouders Dienstverlening Ine van Holland

Visie Wij zijn een dienstverlenende organisatie. Onze dienstverlening is mensgericht, actueel en efficiënt. Dienstverlening is van ons allemaal. Dit betekent voor onze organisatie dat wij van buiten naar binnen denken. We gaan op zoek naar de kracht van de samenleving en benutten deze. Daardoor ontstaat een samenwerkingsrelatie met onze inwoners, instellingen en bedrijven. We maken duidelijke keuzes in wat we wel en wat we niet doen en communiceren hierover. We weten altijd waarom we iets doen en voor wie we het doen. We hebben oog voor de tegenstelling in belangen en communiceren hierover. Wij realiseren ons dat de wereld om ons heen niet stilstaat en dat veranderingen een continu proces zijn; veranderingen prikkelen ons om mee te denken. We haken aan op vragen en ontwikkelingen in de samenleving. Waar het kan, is onze dienstverlening 24 uur en 7 dagen in de week beschikbaar. Thema's Dichtbij Inwoners en Met elkaar: De focus bij de uitvoering van onze dienstverlening ligt op de klant. Wij voeren onze dienstverlening op een efficiënte en klantgedreven wijze uit. Onze dienstverlening is actueel en eigentijds. Onze houding naar de klant is proactief en meedenkend. Wij gaan in 2016 samen met Hillegom en Lisse een dienstverleningsconcept ontwikkelen dat recht doet aan ons huidige niveau van dienstverlening. Welke externe ontwikkelingen spelen er? In 2016 zijn wij wettelijk verplicht te voldoen aan kwaliteitsnormen op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH). Samen met Hillegom en Lisse kunnen we voldoen aan de wettelijke eisen. Het streven is om vooruitlopend op de ambtelijke samenvoeging de VTH taken al gezamenlijk uit te voeren. Naar verwachting zal per 1 januari 2017 de technische toets van het onderdeel "bouwen" verschuiven van de gemeente naar de private sector. Wij hebben hier eerder op geanticipeerd door te werken met een "flexibele schil". De verwachting is dat voor vergunningverlening 15% werk naar de private sector zal gaan. Wat dit financieel gaat betekenen is nog niet in beeld. Naar verwachting zal per 1 januari 2018 de Omgevingswet van kracht worden. Bij invoering van deze wet krijgen gemeenten extra taken. Zo worden wij het bevoegd gezag voor een aantal "groene wetten" zoals de Waterwet en de Natuurbeschermingswet. Wetten waar nu de minister van Economische Zaken bevoegd gezag van is. Doordat wij werken met de eerder genoemde "flexibele schil" kunnen wij hier op anticiperen. Eind 2018 moeten alle gemeenten van de BRP (Basis Registratie Personen voorheen GBA) overstappen op een landelijke registratie van personen (Operatie Basisregistratie personen). Dit maakt onder meer plaatsonafhankelijke dienstverlening mogelijk. (bijvoorbeeld paspoort en rijbewijs aanvragen en ophalen in de gemeente naar keuze). De regionale visie op dienstverlening is gereed. Aansluitend zou een modulair uitvoeringsprogramma ontwikkeld worden. Vanwege de ambtelijke samenvoeging moet bezien worden in hoeverre de andere Duin- en Bollenstreek gemeenten (Noordwijkerhout en Katwijk) betrokken willen blijven bij het nieuw op te zetten dienstverleningsconcept voor de gemeenten Hillegom, Lisse en Teylingen. De Rijksoverheid wil veel meer in gaan zetten op fraudebestrijding. Ook wij vinden dit thema van belang en bereiden beleid voor ten behoeve van onder andere brondocumentenonderzoek en adresonderzoek. De Rijksoverheid heeft aangegeven dat in 2017 contacten met de overheid zoveel mogelijk gedigitaliseerd moeten zijn. Alle producten voor de Gemeentewinkel die binnen het wettelijk kader en de huidige systemen konden worden gedigitaliseerd, zijn inmiddels gedigitaliseerd.

40




Inspelen op regionale, en voldoen aan wettelijke ontwikkelingen Voldoen aan de Om te voldoen aan de kwaliteitscriteria wordt samenwerking gezocht met Lisse, kwaliteitscriteria voor Hillegom en misschien Noordwijkerhout. We streven er naar om in 2016 gezamenlijk vergunningverlening voor de 3 (4) gemeenten de VTH-taken uit te voeren. Er zal een, zoveel mogelijk geharmoniseerde, modelverordening opgesteld worden waarin omschreven wordt op welke wijze wij zullen voldoen aan de wettelijke kwaliteitscriteria. Deze verordening zal als uitgangspunt dienen voor het gezamenlijk uitvoeren van de VTH-taken. Verschuiving technische Er zal samen met Lisse, Hillegom en Noordwijkerhout een impactanalyse gedaan toets naar de private worden om inzichtelijk te maken wat de gevolgen zijn van deze verschuiving. sector Invoering omgevingswet We zullen deze ontwikkeling op de voet volgen en daar waar mogelijk anticiperen op per 1 januari 2018 de nieuwe wetgeving. Het is van belang om straks voldoende expertise in huis te hebben om de nieuwe taakvelden op een goede manier uit te kunnen voeren. Ontwikkelen In 2016 wordt de dienstverlening van de 3 gemeenten onderzocht en wordt een dienstverleningsconcept gezamenlijk dienstverleningsconcept ontwikkeld. Ook Noordwijkerhout neemt voor Hillegom, Lisse en hieraan deel. Vanwege de ambtelijke samenvoeging moet bezien worden in hoeverre Teylingen de andere Duin- en Bollenstreek gemeenten (Noordwijkerhout en Katwijk) betrokken willen blijven bij het nieuw op te zetten dienstverleningsconcept voor de gemeenten Hillegom, Lisse en Teylingen. Contacten dichter bij de burger brengen Ketenpartners betrekken In 2017 onderzoeken we wat onze ketenpartners verwachten van onze

41

bij dienstverlening

dienstverlening. Afhankelijk van dit onderzoek ondernemen wij actie. Vraag- en klantgerichte werkprocessen die kostenbesparend zijn Leanmethode toepassen In 2016 worden de processen van Hillegom, Lisse en Teylingen zoveel mogelijk om klanten sneller en geharmoniseerd volgens de Leanmethode. efficiënter te helpen Meten van de klanttevredenheid Diverse rapportages In 2016 de gegevens van diverse interne rapportages en de benchmark GovMetric gebruiken voor en "Waar staat je gemeente" gebruiken voor het ontwikkelen van het nieuwe ontwikkeling dienstverleningsconcept. dienstverlening Efficiënte dienstverlening met een menselijke maat Regionale samenwerking Bij de ontwikkeling van het dienstverleningsgconcept van de nieuw te vormen met een lokale organisatie willen wij inzetten op hostmanship. uitvoering Wij onderzoeken op welke gebieden van de dienstverlening wij samen kunnen werken met de Duin- en Bollenstreek gemeenten. Voor de dienstverlening van Hillegom, Lisse en Teylingen geldt dat deze zoveel mogelijk op één lijn komt. Naar aanleiding van de uitkomsten starten wij in 2016 samenwerkingsprojecten. Vernieuwen klantgeleidingssysteem

In 2016 schaffen wij een klantgeleidingssysteem aan dat toekomstgericht is. Daarbij is aandacht voor het ontdekken en voorkomen van fraude.

Prestatie-indicatoren Beleidsdoel Afgeleid beleidsdoel


Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Invloed

2,9%

3%

3%

Middel

indicator vanaf 2014 gemeten

> 75%

>75%

Hoog

Top 5

Top 5

Hoog

Begroting 2017 -2.728 16.407

Begroting 2018 -2.735 16.567

Begroting 2019 -2.780 16.593

13.679

13.832

13.813

0 0

0 0

0 0

13.679

13.832

13.813

Kwaliteitsverbetering Kwalitatief goede uitvoering Wet WOZ

Kwaliteitsniveau huidige dienstverlening handhaven.

Het percentage bezwaren tegen WOZ-beschikking naar maximaal 3% in 2015. Klanttevredenheid meten middels GovMetric Benchmark met GovMetric gemeenten

Wat zijn de voor dit hoofdstuk relevante documenten? www.kinggemeenten.nl www.e-overheid.nl www.operatiebrp.nl WOZ-wijzer, informatie voor raadsleden www.klantinfocus.nl/diensten/govmetric www.waarstaatjegemeente.nl www.hostmanship.nl Wat mag het kosten? Baten en lasten voor programma 5 Dienstverlening € x 1.000 Rekening Begroting Begroting 2014 2015 2016 Totaal lasten programma -3.424 -3.056 -2.690 Totaal baten programma 15.389 15.523 16.182 Saldo programma voor 11.964 12.468 13.492 bestemming Storting in reserves -24 0 0 Onttrekking aan reserves 33 0 0 Saldo programma na 11.973 12.468 13.492 bestemming

42

3.6 Programma 6: Bestuur, Veiligheid en Financiën Portefeuillehouders: Burgemeester Carla Breuer Wethouder Kees van Velzen Afdelingen: Bedrijfsvoering Gemeentewerken Programmamanager: Richard Vrieling en Kees Stoffer Visie Integer bestuur We kiezen ervoor om een regisserende gemeente te zijn. We staan open voor het eigen initiatief van de samenleving. We zoeken naar mogelijkheden en oplossingen in samenwerking met onze partners, in plaats van belemmeringen en beperkingen te zien. Om dit mogelijk te maken, is een impuls op onze inzet op communicatie en participatie noodzakelijk. Wij benaderen de regionale samenwerking steeds vanuit de inhoud. De vorm is afhankelijk van de inhoud en het onderwerp, passend in de visie van een flexibele netwerksamenleving. Bij onze werkwijze past een integer bestuur en ambtelijke organisatie. Veilige woon- en leefomgeving Samen met inwoners, ondernemers en de verschillende partners in de veiligheidsketen willen we regionaal de (sociale- en fysieke) veiligheid en leefbaarheid vergroten. Inwoners zijn zelf voor een groot deel verantwoordelijk voor hun eigen veiligheid, maar natuurlijk is ook de gemeente hiervoor verantwoordelijk. Samen met onze partners zorgen we voor het vergroten van de objectieve veiligheid in de gemeente en de veiligheidsbeleving onder de inwoners (denk bijvoorbeeld aan de samenwerking op het gebied van woninginbraken, de stationsgebieden, drank en horeca). We geven dit onderwerp de blijvende aandacht die het nodig heeft door het huidige beleid voort te zetten, waarbij we aansluiten op de prioriteiten uit het regionaal beleidsplan, de Veiligheidsmonitor, het Integraal Veiligheidsbeleid 2014-2017 en de Handhavingsnota 2013-2016. Verdere professionalisering van de vergunningverlening, handhaving en toezicht op het gebied van bouwen en- verbouwen (de omgevingsvergunning) wordt regionaal opgepakt. Vitale organisatie en gezonde financiën Teylingen staat voor een kwalitatief hoogwaardige dienstverlening, waarbij we steunen op onze professie en deskundigheid. We willen met woord en daad een resultaatgerichte partner zijn. Intergemeentelijke samenwerking is van belang om de kwaliteit, continuïteit en beschikbaarheid van onze dienstverlening te kunnen garanderen. Tevens stelt dit ons in staat om talentvolle en kwalitatief goede medewerkers aan ons te binden. Hierbij bieden we hen ruimte voor ontwikkeling en zorgen voor een lerende organisatie. We streven naar een vitale organisatie qua medewerkers en middelen, waarbij we het besten uit beide naar boven willen halen. Wat betreft Financiën is een sluitend meerjarenbeeld het uitgangspunt. Een verstandige inzet van onze reserves gaan we daarbij niet uit de weg. Daar zijn reserves tenslotte voor. Bij verslechtering van onze financiën gaan we opzoek naar oplossingen die het beeld weer in evenwicht brengen. Dit doen wij aan de hand van de zogenoemde viertrapsraket. De lasten voor inwoners en bedrijven verhogen we niet onnodig.

43

Thema's Dichtbij Inwoners Communicatie versterken De gemeente Teylingen staat ook in deze raadsperiode voor grote opgaven en projecten waarmee veel geld is gemoeid. Zo verandert de rol van de gemeente in de samenleving en daarmee ook de relatie tussen overheid en haar stakeholders. De relatie tussen gemeente en samenleving is vaker gelijkwaardig en het vertrouwen moeten we als bestuur en organisatie verdienen. Het vraagt van ons als organisatie dat we aansluiten op wat leeft in de samenleving en in staat zijn om als netwerk te functioneren. Dit vraagt veel van de communicatieve vaardigheden. Het voortdurend verbeteren van communicatie met inwoners blijft van groot belang. Ruimte creëren voor de dialoog, transparantie en proactieve opstelling van organisatie en bestuur is hierin het uitgangspunt. Sociale media en persoonlijke communicatie zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. De ambitie is om sterker te worden in het communiceren over plannen en ideeën die in ontwikkeling zijn ("communicatie voor beleid"). Daarnaast is de organisatie in staat om dilemma's rondom besluitvorming zichtbaar te maken. En tegelijkertijd zijn de medewerkers en bestuurders in staat om omgevingsgericht te communiceren en worden verwachtingen goed gemanaged. Participatie stimuleren De gemeente Teylingen wil graag een goede samenwerkingspartner zijn bij de uitwerking van maatschappelijke initiatieven. In de veranderende samenleving is samenwerking cruciaal. Samenwerking is noodzakelijk om tot effectief beleid te komen. Het is aan de gemeente om dit proces te regisseren, te faciliteren en te stimuleren. Belangrijk daarbij is dat de gemeente partijen bij elkaar brengt en met elkaar verbindt en, waar mogelijk, ruimte geeft om taken en verantwoordelijkheden over te nemen. Participatie is dan ook het uitgangspunt in het werk van de gemeentelijke organisatie en het bestuur. De gemeente staat open voor initiatieven uit de maatschappij en stimuleert, steunt en faciliteert deze initiatieven daar waar mogelijk. Essentiële vaardigheden daarbij zijn een open houding, goed luisteren en durven loslaten. Ook is het streven om niet als vanzelfsprekend activiteiten en beleid zelf op te pakken, maar juist inwoners, verenigingen, bedrijven en maatschappelijke organisaties te inspireren om zelf die ruimte te pakken om ideeën en plannen te maken en uit te voeren. Met Elkaar Veiligheid Veiligheid is van ons allemaal. Met elkaar is veel meer te bereiken en daarom kunnen we niet zonder onze partners. Gezamenlijk signaleren, optreden, maar ook financieren is belangrijk om de veiligheid in de gemeente te versterken. Zo wordt er regionaal toezicht gehouden op de naleving van de drank- en horecawet en werken we samen met partners zoals politie, brandweer, jongerenwerk en corporaties in de aanpak van overlast in de wijken. Het is van belang om zoveel mogelijk aan te sluiten op de belevingswereld van inwoners en ondernemers. De samenwerking binnen het Keurmerk Veilig Ondernemen en het gezamenlijk vervullen van de ogen- en orenfunctie (Burgernet, whatsapp groepjes) zijn hier een mooi voorbeeld van.

44

Welke externe ontwikkelingen spelen er? Al geruime tijd hebben de gemeenten in de Bollenstreek vastgesteld dat, om hun strategische positie te versterken, intensieve samenwerking onderling noodzakelijk is. Ook willen de gemeenten de kwaliteit van hun werk verhogen, de kwetsbaarheid verkleinen en de kosten verminderen. De gemeenteraden van Hillegom, Lisse en Teylingen hebben daarom op 25 juni 2015 besloten tot een ambtelijke samenvoeging. Het college legt in het najaar van 2015 een plan van aanpak ter besluitvorming voor, zodat de raad kaders kan meegeven voor de inrichting van het samenvoegingstraject en de rol van de raad in het vervolg. Voor het samenwerkingsorgaan Holland Rijnland is een voorlopige Inhoudelijke Agenda 2016 opgesteld (o.a. vanwege de 25% bezuinigingstaakstelling), als basis voor de begroting 2016. Daarmee is geschetst waar het komend jaar aan gewerkt wordt. Veelal is dit met een aangepaste inzet en andere rol ten opzichte van de huidige situatie. Uitgangspunt is dat de gemeenten de inhoudelijke agenda van Holland Rijnland bepalen, waarbij de regio ook beschikbaar is voor opdrachten van de gemeenten of subregio’s. Het nieuwe Holland Rijnland is een netwerkorganisatie waarin wordt samengewerkt door ambtenaren in dienst van de regionale organisatie en ambtenaren vanuit de deelnemende gemeenten. Voor de langere termijn zal de Inhoudelijke Agenda gevoed worden ("Kansenkaart"), zodat de nieuwe begroting 2017 echt vernieuwend zal zijn. In 2015 is de wet HOF (houdbare overheidsfinanciën) aangepast. De wijziging maakt het mogelijk om een korting op te leggen aan decentrale overheden bij een structurele overschrijding van de afgesproken tekortnorm, ongeacht of sprake is van een (dreigende) Europese sanctie. Wanneer sprake is van een structurele overschrijding van de afgesproken tekortnorm op realisatiebasis, dan kan in laatste instantie een korting worden opgelegd aan de decentrale overheden. Vanaf 1 januari 2016 zijn overheidsondernemingen verplicht om vennootschapsbelasting af te dragen over winstgevende activiteiten. Gemeenten zijn onder de nieuwe wet in principe vennootschapsbelastingplichtig voor alle werkzaamheden, die als een ondernemingsactiviteit kunnen worden aangemerkt. De zes colleges van de Duin- en Bollenstreek werken samen in een crisisorganisatie om efficiënter hulp te verlenen tijdens rampen of crises. De nieuwe kijk op de crisisbeheersing (Bevolkingszorg 2.0) zorgt voor een veranderde werkwijze, waarbij de actieve zorg ingezet wordt voor niet zelfredzamen en meer gesteund wordt op de improvisatiekracht van medewerkers. Inmiddels is er een gewijzigd wetsvoorstel VTH (vergunningverlening/toezicht/handhaving). De belangrijkste wijziging van dit aangepaste wetsvoorstel is dat kwaliteitscriteria niet worden vastgelegd in landelijke regels. De gemeentelijke kwaliteitsborging moet worden vastgelegd in een verordening. IPO en VNG hebben afgesproken dat zij modelverordeningen gaan ontwikkelen voor het vastleggen van de kwaliteitscriteria. Verwachting is dat deze in 2016 kan worden ingevoerd. Hierbij merken wij op dat de procescriteria wel wettelijk worden doorgevoerd. Zij zijn opgenomen in het wetsvoorstel. Wanneer dit wetsvoorstel in werking treedt is nog niet bekend. Wat wel duidelijk is, is dat in 2018 de Omgevingswet inwerking treedt. Bij invoering van deze wet krijgen gemeenten extra taken. Zo worden zij het bevoegd gezag voor een aantal “groene wetten” zoals de Waterwet en de Natuurbeschermingswet. Wetten waar nu de minister van Economische Zaken bevoegd gezag van is. Hoofdlijnen Valentijns-akkoord (het nummer verwijst naar afspraak nummer in het Valentijnsakkoord) 1: Ontwerpen integrale veiligheidsstrategie en coördineren van de ambtelijke ondersteuning; 2: Inrichten gezamenlijke rampenstaf; 3: Gezamenlijk uitvoeren van beleid en handhaving op de gebieden van drank, drugs en horeca; 4: Harmoniseren van de Algemene Plaatselijke Verordening en de vergunningverlening voor evenementen; 5: Presenteren als eenheid in de veiligheidsregio en in de regionale politie-eenheid; 6: Uniforme beleidsplanning politie, brandweer en de GHOR. Wat willen we bereiken?

45

46

Wat gaan we ervoor doen? Beleidsdoel Afgeleid beleidsdoel Netwerksamenleving Regionaal samenwerken vanuit de inhoud

Betrekken van onze partners

Versterken initiatieven

Iedereen doet mee Participatie

Open houding, goed luisteren en durven loslaten

Communiceren via alle kanalen; ook social media Voorbeeldfunctie gemeente


We zoeken actief naar mogelijke ambtelijk samenwerking binnen onder meer het sociaal domein, economische zaken en bedrijfsvoering in de Duin- en Bollenstreek. Alle concrete samenwerkingsvoorstellen, waaronder het besluit te komen tot een ambtelijke samenvoeging met de gemeenten Hillegom, Lisse en Telingen, worden getoetst aan de criteria: kwaliteitsverbetering, vermindering kwetsbaarheid en kostenbesparing. We zetten ons in op het daadwerkelijk realiseren van de 36 strategische samenwerkingsafspraken. Voortgang op dit vlak vinden wij van het allergrootste belang. We zullen de raad actief informeren over de voortgang. In regionaal verband sturen wij en willen wij grip houden op de gemeenschappelijke regelingen (onder meer via een raadswerk groep). Wij controleren of zij de doelen, die wij met de deelname nastreven, ook realiseren. Verder is het van belang dat dit gebeurt tegen de kosten die met ons zijn afgesproken en de risico’s voor ons worden beheerst. We organiseren een tijdige, juiste en volledige (actieve) informatiestroom naar de Raad. Dit brengt onze Raad in positie om nieuwe kaders te stellen. Wij ondersteunen de improviserende overheid zoals omschreven in het rapport 'loslaten in vertrouwen' (opgesteld door de Raad voor openbaar bestuur) door ook naar onze partners een andere houding aan te nemen. Uit onderzoek naar verschillende beleids- en uitvoeringstaken moet blijken welke taken we slimmer, efficiënter of anders kunnen doen. Zoveel mogelijk in samenwerking met de Duin- en Bollenstreek. Als gemeente staan we voor ingrijpende taken waarbij we de oplossing vooral niet alleen zelf bedenken, maar zoveel mogelijk door samen met de bewoners, bedrijven en instellingen aan de slag gaan. Daarin zijn we vooraf alert op het managen van verwachtingen en het betrekken van de juiste stakeholders. We passen actief onze rol aan naar gelang er meer of minder zelfredzaamheid mogelijk is. Bij participatietrajecten gaan we nadrukkelijk na op welke wijze we jongeren een stem kunnen geven. Het gebruik van sociale media is een blijvend belangrijk instrument om jongeren te bereiken. We investeren in bewustwording van de verschillende rollen en de vaardigheden die daarvoor nodig zijn. Van medewerkers wordt verwacht dat ze zich flexibel opstellen en meebewegen in diverse netwerken, in staat zijn dilemma's te delen en verwachtingen te managen. Daarop moet ons communicatieve optreden optimaal aansluiten. Om alle doelgroepen te bereiken, gebruiken we passende en moderne communicatiemiddelen, zodat we zoveel mogelijk in verbinding staan en blijven met wat er speelt bij alle partijen en hierop snel en adequaat reageren. De menselijke maat in communicatie is het uitgangspunt. Open en integer handelen staat bij personeel en bestuur centraal. Integriteit wordt afdelingsbreed uitgedragen. Het thema komt periodiek aan bod in afdelings- en teamoverleggen. We stimuleren oud-bestuurders die gebruik maken van de wachtgeldregeling actief in het vinden van een andere betrekking. Mochten er werkzaamheden binnen Teylingen zijn die geschikt zijn voor de oud- bestuurder, dan gaan we daarover in gesprek.

VTH-taken omgevingsvergunning professionaliseren en kwaliteit borgen Voldoen aan Eind 2015, begin 2016 wordt een modelverordening door de VNG aangeboden voor kwaliteitscriteria 2.1 het vastleggen van de gemeentelijke kwaliteitsborging VTH taken. Samen met de gemeenten Lisse, Noordwijkerhout en Hillegom zullen wij deze verordening implementeren. Financieel gezonde gemeente Sluitende Het in evenwicht houden van het huishoudboekje blijft een continue uitdaging. Als meerjarenbegroting ingrijpende maatregelen nodig zijn gaan wij deze niet uit de weg. Hierover gaan wij

47

Adequate reservepositie Risicobeheersing

Veilige leefomgeving Aanpak van woninginbraken

Veiligheidsbeleving vergroten

Veilige uitgaansgelegenheden

Voorkomen van alcoholen drugsmisbruik

met de Raad via de kadernota in overleg. Structureel evenwicht op een verantwoorde manier is ons uitgangspunt. Om een sluitende meerjarenbegroting te bereiken hanteren wij de in het coalitieakkoord afgesproken viertrapsraket: Vermindering van kosten door efficiënter (samen) te werken; Zorgen voor extra inkomsten ( profijtbeginsel, meer kostendekkendheid, subsidies); Maatregelen die zorgen voor structureel lagere kosten (bewust minder doen); Extra bijdrage van de inwoners, als dit echt niet anders kan (OZB, invoering nieuwe belastingen). Met de 1ste en 2de voortgangsrapportages informeren we de raad over de verwachte uitkomst van de jaarrekening en doen we voorstellen die ervoor moeten zorgen dat de jaarrekening geen tekort vertoont. Jaarlijks doen we verslag en onderzoeken wij de noodzakelijkheid en de gewenste en feitelijke omvang van de reserves en voorzieningen in de 2de voortgangsrapportage. Het managen van risico's is een doorlopend proces. We geven hier uiting aan door: Gesprekken te voeren op alle afdelingen om medewerkers bewust te maken van risico's; De belangrijkste risico's te identificeren en vast te leggen; De geïdentificeerde risico's te monitoren; Uniform te rapporteren in de Planning en Control documenten over de geïdentificeerde risico's. Ook voeren wij interne controlewerkzaamheden uit op de meest belangrijke processen binnen de gemeente om de getrouwheid en rechtmatigheid van ons eigen handelen te kunnen waarborgen. De accountant geeft jaarlijks in haar managementletter een oordeel over de kwaliteit van onze interne beheersmaatregelen. Twee keer in het jaar zijn er gerichte preventieacties (voor de vakantieperiode en de donkere dagen), om zo het bewustzijn van de inwoners te vergroten. Te denken valt aan de witte voetjes- acties, het versturen van besmettingsbrieven, communicatiecampagnes. Het opsporen van inbrekers door gerichte surveillance op bepaalde hotspots en hottimes, focus op veelplegers, internetsurveillance en de inzet van mobiele alarminstallaties (mobeye). Communicatie over veiligheid dichter bij de beleving brengen door aan te sluiten op specifieke doelgroepen, prioriteiten en de inzet van sociale media. Rondom de babbeltrucs wordt ingezet op communicatie, o.a. door foldermateriaal te verspreiden onder de doelgroep en het onderwerp op te nemen in het project “Comfortabel & Veilig Wonen”. Daarnaast sluiten we aan bij het donkere dagen offensief. Minimaal 1x per jaar een wervingsactie om het aantal deelnemers aan Burgernet in de gemeente te vergroten. Tweejaarlijks de stand van zaken veiligheid en veiligheidsgevoel en de resultaten hiervan vertalen in het veiligheidsbeleid. Voortzetten van het Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) met de ondernemers, politie en brandweer. Het winkelgebied van Sassenheim veilig en leefbaar houden, door het organiseren van trainingen, het oprichten van een BHV collectief en het doorvoeren van kleine aanpassingen in de buitenruimte (wordt bepaald op basis van een jaarlijkse schouw). Borgen van veilig uitgaan, door voortzetting van het horecaconvenant (KVU), gericht toezicht en het optreden tegen excessen. Borgen van veilige evenementen, door integrale voorbereiding, toezicht en controle van/op evenementen. Toepassen van het Bibob beleid, waarbij de integriteit van nieuwe ondernemers wordt onderzocht. Het geven van voorlichting aan specifieke doelgroepen, het inzetten van 'mystery guests' in sportkantines en horecagelegenheden en het toepassen van de Haltafdoening. Controle op de naleving van de regels in de DWH door voortzetting van de intergemeentelijke BOA pool. Toepassen van het sluitingsbeleid (woningen en lokalen) op basis van de Opiumwet.

48

Aanpak (woon)overlast

Crisisbeheersing

Actualiseren van de Algemeen Plaatselijke Verordening en invoering van de exploitatievergunning. De samenwerking met politie, NS en Prorail op basis van het veiligheidsarrangement op de stationsgebieden voortzetten om zowel de objectieve- als de subjectieve veiligheid op de stations te verbeteren (zoals inzet van lokfietsen, posters). Technisch of persoonlijk toezicht vormt hierbij het sluitstuk. Voortzetting van de integrale aanpak rondom jeugd in de buitenruimte, waarin gemeente, politie en jongerenwerkers samenwerken en zo problematiek voorkomen en zicht houden op de jeugd en hotspots. Jaarlijks medewerkers opleiden en oefenen in de koude fase (rampenbestrijding) volgens het gezamenlijk opleidingsplan. Per jaar een bestuurlijke oefening houden waarbij de kennis en vaardigheden versterkt worden. Per kwartaal een alarmeringsoefening houden waaruit blijkt dat de minimaal benodigde bezetting gehaald is.


2016

2015 ( gemeten)

Voelt zich altijd/meestal veilig in de buurt

*

91%

De gemeente betrekt inwoners voldoende bij haar plannen ( helemaal mee eens/eens, weet niet)

*

34%/20%

*

76%

*

63%

*

80%

*

72%

*

61%

Waardering communicatie en voorlichting vanuit de gemeente ( cijfer tenminste 7) Waardering dienstverlening gemeente via de digitale faciliteiten ( website, digitale infobalie, loket) ( cijfer tenminste 7) Gemakkelijk aan de benodigde gemeentelijke informatie komen ( helemaal mee eens/eens) De tijd van afhandeling van een vraag was acceptabel ( helemaal eens/eens) Waardering inspanningen gemeente voor haar inwoners ( cijfer tenminste 7) Waardering over het algemeen van de dienstverlening gemeente ( cijfer tenminste 7)

*

72%


49

Wat zijn de voor dit hoofdstuk relevante documenten? Regionaal crisisplan Rapportages bevolkingszorg VRHM Integraal veiligheidsbeleid 2014-2017 Veiligheidsjaarplan 2016 Sluitingsbeleid art. 13b Opiumwet Bibob beleidslijn Handhavingsnota 2013-2016 Rapport ROB 'Los laten in vertrouwen' 2012 College programma 'Samen Krachtig Verbinden' annex Kadernota 2015-2018 Mei circulaire gemeentefonds 2015 Plan van aanpak Ambtelijke samenvoeging Teylingen, Hillegom en Lisse (najaar 2015) Wat mag het kosten? Baten en lasten voor programma 6 Bestuur, Veiligheid en Financiën € x 1.000 Rekening Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 Totaal lasten programma -10.649 -11.592 -11.357 -11.046 Totaal baten programma 34.105 44.588 45.042 43.963 Saldo programma voor 23.457 32.996 33.685 32.917 bestemming Storting in reserves -647 -227 -166 -668 Onttrekking aan reserves 258 1.527 601 604 Saldo programma na 23.067 34.296 34.119 32.853 bestemming

Begroting 2018 -10.799 43.424

Begroting 2019 -10.774 43.587

32.625

32.813

-142 403

-135 263

32.886

32.941

50

4 Paragrafen

51

4.1 Paragraaf Lokale Heffingen Inleiding De Gemeentewet geeft een limitatieve opsomming van de belastingen die een gemeente mag heffen. Teylingen maakt geen gebruik van de wettelijke mogelijkheden om hondenbelasting en toeristenbelasting te heffen. In deze paragraaf wordt aandacht besteed aan de tariefontwikkeling binnen Teylingen. Belastingen Tegenover een belasting staat geen rechtstreekse individuele tegenprestatie van de overheid. De opbrengsten dienen als algemeen dekkingsmiddel. Onze gemeente heft de volgende belastingen: onroerende zaakbelastingen (OZB), roerende zaakbelastingen, forensenbelasting en precariobelasting. Rechten Rechten zijn betalingen voor een geleverde of een bewezen dienst. Hiervan zijn de tarieven in principe volledig kostendekkend. Het is niet toegestaan een meer dan kostendekkend tarief te hanteren. In Teylingen worden afvalstoffenheffing, rioolheffing, leges, parkeerbelasting, marktgeld en havengeld als rechten geheven. In de raadsvergadering van december 2015 worden de belastingverordeningen 2016 voor de bijstelling van de tarieven voorgelegd. Welke ontwikkelingen spelen er? De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties onderzoekt al langere tijd de mogelijkheid voor afschaffing van de precariobelasting op de ondergrondse leidingen van nutsbedrijven. Zie ook de paragraaf Risico’s. De grootste belastingplichtige voor de precariobelasting op de ondergrondse leidingen van nutsbedrijven, Liander, heeft een nieuwe, meer nauwkeurige meetmethode in gebruik genomen. Op basis van digitaal kaartmateriaal is een nieuwe berekening gemaakt en de financiële impact voor Teylingen is groot. Er vindt discussie plaats over een mogelijke verbreding van het gemeentelijk belastinggebied, waarbij een verruiming van bestaande en nieuwe mogelijkheden tot belastingheffing door gemeenten worden onderzocht. In december 2014 heeft uw raad ingestemd met het instellen van een ondernemersfonds. In 2015 vindt de concrete uitwerking hiervan plaats. In december 2015 wordt een tariefvoorstel voorgelegd voor een verhoging van de tarieven OZB voor eigenaren en/of gebruikers van niet-woningen t.b.v. de financiering van het ondernemersfonds. In 2016 wordt een nieuw Gemeentelijk Rioleringsplan voorbereid (GRP). Voor de komende jaren worden aanzienlijke investeringen voorzien. De kostendekking van de rioolheffing wordt in 2016 opnieuw onderzocht. De inkomsten uit leges zullen verder teruglopen door de verlenging van de geldigheidstermijn van paspoorten en door de overname van het uitvoeren van de technische toets van omgevingsvergunningen door private partijen. Wat willen we bereiken? Belastingaanslagen worden tijdig, volledig en juist opgelegd. Afvalstoffenheffing, rioolheffing en leges zijn kostendekkend. De tarieven OZB, behoudens inflatiestijging, stijgen alleen als daartoe zwaarwegende redenen zijn.

52

Wat gaan we ervoor doen? Prioriteiten

Doelstelling

Activiteiten 2016

Belastingaanslagen worden tijdig, volledig en juist opgelegd.

Aanslagen OZB, riool- en afvalstoffenheffing op één biljet. 98% van de aanslagen wordt voor 28 februari verzonden.

Regievoering op de activiteiten die door Belastingen Bollenstreek (centrumgemeente Noordwijk) worden uitgevoerd. Planning en normen zijn vastgelegd in een dienstverleningsovereenkomst.

Afvalstoffenheffing, rioolheffing en leges zijn kostendekkend.

Alle kosten die op basis van de regelgeving verhaald mogen worden, worden ook daadwerkelijk toegerekend.

Bij de berekening van de kostendekking van rioolheffing wordt aansluiting gezocht met het nieuw op te stellen Gemeentelijk Rioleringsplan (2016).

Wat zijn de opbrengsten? Lokale heffingen (in euro's) Belastingen

Begroting 2015

OZB RZB Forensenbelasting Precariobelasting

Rechten Marktgelden Parkeerbelasting Haven- en kadegelden Leges Bouwleges Afvalstoffenheffing Rioolrechten

Totaal

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

5.150.506 10.000 115.000 1.730.640

5.142.333 10.100 116.150 2.690.000

5.161.333 10.100 116.150 2.690.000

5.191.333 10.100 116.150 2.690.000

5.226.333 10.100 116.150 2.690.000

7.006.146

7.958.583

7.977.583

8.007.583

8.042.583

36.350 10.500 12.000 693.931 988.000 4.391.430 2.428.175

36.714 10.605 22.000 605.607 997.880 4.114.990 2.494.034

36.714 10.605 22.000 684.459 997.880 4.196.575 2.540.288

36.714 10.605 22.000 684.459 997.880 4.279.780 2.586.543

36.714 10.605 22.000 544.459 997.880 4.364.677 2.632.797

8.560.386

8.281.830

8.488.521

8.617.981

8.609.132

15.566.532

16.240.413

16.466.104

16.625.564

16.651.715

Het beleid lokale heffingen/kwijtschelding Toepassen inflatiecorrectie Op basis van de CPI indexcijfers rekenen wij met een inflatie van 1%. Dit correspondeert met de inflatie in de periode juli 2014-juli 2015. In de programmabegroting 2015 is al aangekondigd dat vanaf 2016 de OZB en de precariobelasting zullen worden geïndexeerd (pag. 8). Consequent aan deze beredenering worden in de meerjarenbegroting 2016 – 2019 ook de roerende zaakbelastingen, forensenbelasting, parkeerbelasting en het marktgeld geïndexeerd. Onroerende Zaakbelastingen (OZB) Zoals gebruikelijk worden de tarieven aangepast aan de gemiddelde daling of stijging van de WOZwaarde. De hertaxatie van alle WOZ-objecten vindt jaarlijks plaats. Voor 2016 geldt de waarde naar het prijspeil van 1 januari 2015. Bij een verwachte stijging van de WOZ-waarden van de 53

panden moeten de tarieven dalen om dezelfde opbrengst te kunnen halen. Andersom geldt ook dat bij een daling van de WOZ-waarden de tarieven zullen stijgen. De definitieve tariefberekening wordt opgenomen in het voorstel belastingverordeningen 2016. Bij de voorlopige tariefberekening is geen rekening gehouden met een opslag voor de bijdrage aan het ondernemersfonds. Hiervoor ontvangt u nog een afzonderlijk voorstel. De definitieve tariefberekening wordt opgenomen in het voorstel belastingverordeningen 2016. Roerende Zaakbelastingen De tarieven voor eigenaren en gebruikers van roerende zaken zoals woonschepen en woonwagens zijn gelijk gesteld aan de tarieven voor eigenaren en gebruikers van onroerende zaken. Voor de belastingheffing maakt het hierdoor niet uit of iemand eigenaar of gebruiker is van een roerende zaak of een onroerende zaak. Rioolheffing De rioolheffing heeft als doel de kosten te financieren voor het in stand houden van het riool. Uit de opbrengsten van de heffing worden zowel de exploitatielasten als de kosten van de vervanging van het bestaande rioolstelsel bekostigd. Bij de vaststelling van het vernieuwd Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP) 2013-2016 is besloten om met ingang van 1 januari 2014 jaarlijks de tarieven met € 3 te verhogen. Kosten riolering (in euro's) Riolering Teylingen Perceptiekosten BTW Totaal uitgaven Totaal inkomsten Dekkingspercentage Dotatie/Onttrekking Egalisatievoorziening Dekkingspercentage na egalisatievoorziening

Egalisatievoorziening riool Stand per 1/1 Dotatie/Onttrekking Egalisatievoorziening Stand per 31/12

2016

2017

2018

2019

2.330.905 2.398.320 2.456.083 2.492.167 60.000 60.000 60.000 60.000 80.017 80.017 80.017 80.017 2.470.922 2.538.337 2.596.100 2.632.184 2.494.034 2.540.288 2.586.543 2.632.797 101% 100% 100% 100% 23.112

1.951

-9.557

613

100%

100%

100%

100%

2016

2017

2018

2019

70.169

93.281

95.232

85.675

23.112 93.281

1.951 95.232

9.55785.675

613 86.288

Afvalstoffenheffing Op grond van de wet Milieubeheer heeft de gemeente een inzamelverplichting bij elk perceel waar huishoudelijke afvalstoffen kunnen worden geproduceerd. De burger betaalt hiervoor een afvalstoffenheffing. De opbrengsten mogen de kosten niet overstijgen. Het geheel van de kosten vormt, met de egalisatiereserve afval, een gesloten systeem, waarvoor een maximale kostendekking van 100% geldt. De egalisatiereserve liet de afgelopen jaren een positief saldo zien. In 2016 wordt daarom een tariefsverlaging van € 15,- toegepast. Hiermee wordt tevens invulling gegeven aan de bij de begrotingsbehandeling 2015 aangenomen motie "Gelijk blijven totaal aan lokale heffingen voor de inwoners van Teylingen". Met deze teruggave van € 15,- worden onze inwoners gecompenseerd voor de gevolgen van de vorig jaar doorgevoerde verhoging van de precariotarieven.

54

De tarieven 2016-2019 opgenomen in de tariefsberekening zijn conform de tarieven voor afvalstoffenheffing zoals gepresenteerd in de kadernota 2016-2019. Dit betreft de eenmalige tariefsverlaging en een inflatiecorrectie in daarop volgende jaren. Kosten afval (in euro's)

2016

2017

2018

2019

Afval

3.913.007

3.653.517

3.781.080

3.805.603

Straatreiniging (33,3%)

126.565

126.978

127.452

128.018

Perceptiekosten

120.000

120.000

120.000

120.000

BTW

528.802

487.961

514.665

519.729

Totaal uitgaven

4.688.374

4.388.457

4.543.197

4.573.350

Totaal inkomsten

4.378.075

4.394.650

4.478.256

4.563.563

93%

100%

99%

100%

-310.299

6.193

-64.941

-9.787

100%

100%

100%

100%

Dekkingspercentage Dotatie/Onttrekking Egalisatievoorziening Dekkingspercentage na egalisatievoorziening Egalisatievoroziening afval Stand per 1/1 Dotatie/Onttrekking Egalisatievoorziening Stand per 31/12

2016 520.000

2017 209.701

-310.299

6.193

209.701

215.894

2018 215.894 64.941150.953

2019 150.953 9.787141.167

Precariobelasting Precariobelasting wordt geheven voor het innemen of gebruiken van de openbare grond. De geraamde structurele inkomsten bij het innen van precariobelasting bedragen € 2,8 miljoen. De impact voor de begroting bij een eventuele afschaffing van de precariobelasting is groot. In de afgelopen 10 jaar zijn door leden van de Tweede Kamer vier moties ingediend met het verzoek aan de regering zo spoedig mogelijk wettelijke maatregelen te treffen die het heffen van precario op ondergrondse infrastructuur van nutsbedrijven onmogelijk maakt. Weliswaar heeft de minister van BZK tot tweemaal toe een ontwerp wetsvoorstel aan de Raad van State voorgelegd maar de kritische kanttekeningen van de Raad zijn tot nu toe geen aanleiding geweest voor de minister deze ter harte te nemen en een nieuw en aangepast wetsvoorstel in te dienen. De laatste berichtgeving over dit onderwerp dateert van februari 2015. Toen heeft minister Plasterk kamervragen beantwoord over het lange uitblijven van de afschaffing van precariobelasting op kabels en leidingen van nutsbedrijven. De minister stelt in zijn antwoorden dat de materie complex is en dat hierbij tegengestelde belangen spelen. Als de precario op netwerken van nutsbedrijven wordt ingeperkt of afgeschaft, beperkt dit de belastingruimte van gemeenten, provincies en waterschappen. De minister vindt dit ongewenst, indien daar geen compensatie tegenover staat. Bij de behandeling van de kadernota heeft u besloten om de raming van precariobelasting ongewijzigd te laten. Het volledige bedrag van € 2,8 miljoen komt dan jaarlijks in de begroting 2016-2019 als opbrengst terug. De reden om voor dit scenario te kiezen ligt in het feit dat de voorgenomen afschaffing keer op keer is uitgesteld en ‘niets doen’ beter past binnen het risicovoller ramen waar het college in principe een voorstander van is. Liander, de grootste belastingplichtige, heeft een nieuwe, meer nauwkeurige meetmethode in gebruik genomen. Inmiddels is op basis van digitaal kaartmateriaal een nieuwe berekening gemaakt. De financiële impact voor Teylingen is groot. De nieuwe metrage nutsleidingen ligt maar liefst 27% lager dan voorheen. Om de impact hiervan voor de begroting 2016 op te vangen zal het tarief precario voor 2016 opnieuw moeten worden verhoogd. Voor de jaren 2014 en 2015 kan geen correctie via het tarief meer plaatsvinden, om deze reden is de raming bij de voorjaarsrapportage 2015 verlaagd met €934.360. In aansluiting op het beleid van de ons omliggende gemeenten

55

wordt voorgesteld het tarief 2016 te verhogen naar € 4,56. Op deze wijze blijven onze inkomsten uit precariobelasting, behoudens inflatiecorrectie gelijk. De tariefverhoging geldt voor alle opgelegde precario nutsleidingen, zowel voor elektra als water. Dunea zal deze tariefsverhoging doorbelasten aan de inwoners. Om de gevolgen voor onze inwoners te beperken stellen we voor om hiervoor een heffingskorting op te nemen van € 13,40. Deze heffingskorting zal worden toegekend aan alle belastingplichtigen die een aanslag rioolheffing ontvangen. De rioolheffing heeft als grondslag immers ook waterverbruik. Wij verwachten dat ook de regiogemeenten zullen besluiten tot een heffingskorting i.v.m. de doorbelasting van precariobelasting door Dunea. Forensenbelasting Bij de heffing van forensenbelasting worden mensen belast die niet in de gemeente wonen, maar wel gebruik maken van allerlei gemeentelijke voorzieningen. Bijvoorbeeld personen die een gemeubileerde (recreatie)woning ter beschikking hebben. De tarieven worden geïndexeerd met 1%. Leges Uitgangspunt voor de tariefstelling is dat de leges 100% kostendekkend zijn. Omdat de laatste kostprijsberekening dateert uit 2012 worden de tarieven voor zover wettelijk mogelijk ook met 1% geïndexeerd. Parkeerbelasting Teylingen heft alleen parkeerbelasting van de gebruikers van het vrachtwagenparkeerterrein. De tarieven worden geïndexeerd met 1%. Marktgeld Voor het innemen van een standplaats op de markten worden rechten geheven. Voor Sassenheim en Voorhout marktgeld, voor Warmond precariobelasting. (In Warmond geldt de marktverordening niet vanwege de geringe omvang van de markt, waardoor er geen marktgeld kan worden geheven. In plaats hiervan wordt precariobelasting geheven voor het gebruik van gemeentegrond). Om de markt voor zowel de huidige als potentiële marktkooplieden aantrekkelijk te houden, worden de markttarieven alleen geïndexeerd (1%). Havengeld Voor het gebruik van de gemeentelijke haven en aanlegsteigers aan de Kagerplassen wordt havengeld in rekening gebracht. Hiermee wordt het onderhoud en beheer van de steigers gedeeltelijk gefinancierd. Het huidige tarief van € 1,00 per strekkende meter is makkelijk te hanteren. De tarieven worden daarom voorlopig niet geïndexeerd. Wat zijn de tarieven in 2016? 2015

2016

OZB eigenaren woningen

0,0781%

0,0789%*

OZB eigenaren niet-woningen

0,1404%

0,1418%*

OZB gebruikers niet-woningen

0,1125%

0,1136%*

Rioolheffing – vastrecht Rioolheffing – variabel recht (verbruik boven 300 m3, per m3)

€ 137,00 € 1,10

€ 140,00 € 1,10

Afvalstoffenheffing – laag tarief

€ 270,00

€ 255,00

Afvalstoffenheffing – hoog tarief

€ 339,00

€ 324,00

€ 2,19

€ 4,56

Forensenbelasting- tot en met € 9.999,00

€ 246,00

€ 248,50

Forensenbelasting- van € 10.000,00 tot en met € 24.999,00

€ 335,60

€ 339,00

Forensenbelasting- van € 25.000,00 tot en met € 99.999,00

€ 393,85

€ 397,80

Precariobelasting - tarief ondergrondse leidingen nutsbedrijven

56

Forensenbelasting- vanaf € 100.000,00

€ 639,90

Marktgeld- kraam per vierkante meter per dag Marktgeld- kraam per vierkante meter per kwartaal Marktgeld- standplaats door een standwerker per dag

€ 646,30

€ 1,17

€ 1,18

€ 12,61

€ 12,75

€ 8,40

€ 8,50

Parkeerbelasting- van minder dan 16 meter lengte per kalenderjaar

€ 541,70

€ 547,10

Parkeerbelasting- vanaf 16 meter lengte per kalenderjaar

€ 976,05

€ 985,80

€ 1,00

€ 1,00

Havengeld- lengte vaartuig per strekkende meter, per dag

* Dit is afhankelijk van de verandering van de WOZ-waarden (als gevolg van de jaarlijkse herwaardering). Dit wordt berekend in het voorstel belastingverordeningen 2016.

De tarieven worden vastgesteld in de laatste raadvergadering van 2015.

Kwijtschelding Voor mensen met een laag inkomen bestaat de mogelijkheid om gehele of gedeeltelijke kwijtschelding van betaling van belasting te verzoeken. Het beleid met betrekking tot kwijtschelding is grotendeels landelijk ontwikkeld en vastgelegd in de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990. De gemeenteraad heeft een beperkt aantal keuzen waaronder de criteria voor de kosten van bestaan. Er is gekozen voor de maximale norm van 100% van de genormeerde bijstandsuitkering. Kwijtschelding kan worden verleend voor afvalstoffenheffing, rioolheffing en in incidentele gevallen ook voor de OZB. Waar mogelijk wordt een automatische toets voor kwijtschelding uitgevoerd. Van mensen die in een jaar kwijtschelding hebben gekregen wordt het volgend jaar getoetst of de inkomens- en vermogenssituatie is gewijzigd. Bij gelijkblijvende omstandigheden wordt dan automatisch kwijtschelding verleend. Voor 2016 is een bedrag van € 140.000 aan kwijtschelding geraamd. Vergelijking tarieven in de regio Op basis van de tarieven van 2015 is een vergelijking gemaakt tussen Teylingen en de andere gemeenten in Bollenstreek.

Tarieven in de regio 2015 Noordwijkerhout

Katwijk

Noordwijk

OZB woning eigenaar

0,0943%

0,0940%

0,0941%

0,1225%

0,0869%

0,0781%

OZB niet-woning eigenaar

0,1633%

0,1786%

0,2010%

0,1440%

0,1739%

0,1404%

OZB niet-woning gebruiker

0,1244%

0,1532%

0,1421%

0,1103%

0,1396%

0,1125%

Afvalstoffenheffing 1 pers / laag Afvalstoffenheffing meer pers / hoog

€ 258,36

€ 219,72

€ 212,04

€ 208,80

€ 216,96

€ 270,00

€ 284,55

€ 294,36

€ 309,00

€ 329,88

€ 327,48

€ 339,00

Rioolheffing (tot 300m3)1

€ 281,08

€ 191,04

€ 103,92

€ 144,722

€ 266,64

€ 137,00

€ 260,70

€ 234,30

Hillegom

Lisse

Teylingen

Rekenvoorbeeld meerpersoonshuishouden met koopwoning € 300.000 OZB 1

€ 282,90

€ 282,00

€ 282,30

€ 367,50

Bij gemeenten met tariefdifferentiatie is het tarief voor een meerpersoonshuishouden opgenomen.

De gemeente Noordwijk heft rioolheffing van eigenaren, de overige gemeenten heffen rioolheffing van gebruikers. 2

57

Afvalstoffenheffing

€ 284,55

€ 294,36

€ 309,00

€ 329,88

€ 327,48

€ 339,00

Rioolheffing

€ 281,08

€ 191,04

€ 103,92

€ 144,72

€ 266,64

€ 137,00

Totaal

€ 848,53

€ 767,40

€ 695,22

€ 842,10

€ 854,82

€ 710,30

Woonlasten meerpersoonshuishouden Woonlasten meerpersoonshuishouden OZB-lasten voor gezin met gemiddelde WOZ-waarde Rioolheffing voor gezin met gemiddelde WOZ-waarde Afvalstoffenheffing voor een gezin

Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

216,78 134 339

217,12 137 339

219,34 140 324

Heffingskorting

-/-

Totale woonlasten voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde Woonlasten landelijk gemiddeld voor gezin in 2014 Woonlasten t.o.v. gemiddelde jaar er voor x 100%

13,40

689,78 704

693,12 716

683,34 716

97,98%

96,80%

95,44%

* Dit is afhankelijk van de verandering van de WOZ-waarden (als gevolg van de jaarlijkse herwaardering). Dit wordt berekend in het voorstel belastingverordeningen 2016.

Gemiddelde WOZ-waarde in 2014: € 283.000 Gemiddelde WOZ-waarde in 2015: € 278.000 Wat is de ontwikkeling van de lokale lastendruk? In de onderstaande tabel is de ontwikkeling van de lokale lastendruk in Teylingen in de jaren 2012 tot en met 2016 opgenomen. Lokale lastendruk

2012

2013

2014

2015

2016

Huurder woning Afvalstoffenheffing Rioolheffing Totaal

349,00 131,00 480,00

349,00 131,00 480,00

339,00 134,00 473,00

339,00 137,00 476,00

324,00 140,00 464,00

Eigenaar woning € 300.000 OZB eigenaren woningen Afvalstoffenheffing Rioolheffing Totaal

214,80 349,00 131,00 694,80

221,40 349,00 131,00 694,80

229,80 339,00 134,00 702,80

234,30 339,00 137,00 710,30

236,70 324,00 140,00 700,70

Eigenaar woning € 500.000 OZB eigenaren woningen Afvalstoffenheffing Rioolheffing Totaal

358,00 349,00 131,00 838,00

369,00 339,00 131,00 839,00

383,00 339,00 134,00 842,00

390,50 339,00 137,00 866,50

394,50 324,00 140,00 858,50

1.310,00 1.050,00 131,00 2.491,00

1.350,00 1.082,00 131,00 2.563,00

1.404,00 1.125,00 134,00 2.663,00

1.404,00 1.125,00 137,00 2.666,00

1.418,00 1.136,00 140,00 2.694,00

Eigenaar niet-woning € 1.000.000 OZB eigenaren niet-woningen OZB gebruikers niet-woningen Rioolheffing Totaal

In dit overzicht is nog geen rekening gehouden met een stijging of daling van het tarief OZB als gevolg van de jaarlijkse herwaardering van de WOZ-waarde.

58

4.2 Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing Inleiding Het realiseren van ambities kan niet geschieden zonder het nemen van risico’s. Risico’s horen bij het proces om zaken te veranderen. Het is belangrijk bewust te zijn van de risico’s en hierop te sturen. Doorontwikkeling van het risicobeleid en bewustzijn van risico's staat hoog op de agenda. In deze paragraaf geven we inzicht in de risico’s en zetten we deze af tegen de weerstandscapaciteit van de gemeente. De verhouding tussen de risico’s en de weerstandscapaciteit wordt het weerstandsvermogen genoemd. De tekst van artikel 11 van het BBV betreffende de paragraaf weerstandsvermogen luidt: 1. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen: De weerstandscapaciteit zijn de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken, om niet-begrote kosten te dekken; Alle risico’s, waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn, in relatie tot de financiële positie. 2. De paragraaf betreffende het weerstandsvermogen bevat tenminste: een inventarisatie van de weerstandscapaciteit; een inventarisatie van de risico’s; het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico’s. Welke ontwikkelingen spelen er? Om er zorg voor te dragen dat risicomanagement organisatiebreed structureel meer aandacht krijgt en blijvend wordt ingebed in reguliere werkprocessen, wordt er een verbeterslag gemaakt om de risico’s beter te identificeren en te beoordelen. Bij het in kaart brengen van de risico’s wordt met name aandacht besteed aan risico’s die betrekking hebben op omgeving, personeel, organisatie, ICT en gebeurtenissen die zich mogelijk voordoen op het juridische vlak. Belangrijk onderdeel van het risicomanagement is het risicobewustzijn.

59


Wat doen we daarvoor? Prioriteiten Zicht op risico’s

Risicobewustzijn

Voldoende weerstandscapaciteit

Doelstelling

Activiteiten 2016

Belangrijkste risico’s zijn geïnventariseerd

In een gesprek met de afdeling worden de risico's geïnventariseerd en interne beheersingsmaatregelen getroffen.

Er bestaat zicht op de overige risico’s

De afdelingshoofden bewaken de aandacht voor risico’s. In de planning- en control documenten vindt terugkoppeling plaats.

De continuïteit op het zicht op risico’s is gewaarborgd.

Bij het beschrijven van processen is risicobeheersing opgenomen.

Leidinggevenden en medewerkers zijn risicobewust.

In de beleidsnotities wordt zo nodig ingegaan op de risico’s. Risicobewust zijn wordt meegenomen in het management development traject van teamcoördinatoren.

Risicomanagement is onderdeel van de bedrijfsvoering.

In de procesbeschrijvingen is risicobeheersing opgenomen.

We hebben inzicht in de weerstandscapaciteit.

We hebben de beschikbare weerstandsmiddelen geïnventariseerd.

We beschikken over voldoende weerstandscapaciteit.

We hebben een globale inschatting gemaakt.

60

Weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen en de mogelijkheden waarover kan worden beschikt om niet geraamde lasten, die onverwacht en substantieel zijn, te dekken. De weerstandscapaciteit bestaat uit incidentele en structurele middelen. Incidentele middelen zijn eenmalig in te zetten zoals reserves. Een structureel middel is de maximale ruimte om de belastingopbrengsten te verhogen. De ruimte in de weerstandscapaciteit is het verschil tussen de weerstandscapaciteit en het totaal van alle risico's. Incidentele weerstandscapaciteit Incidentele weerstandscapaciteit (in € 1.000) stand per 1 januari: Algemene reserve Stille reserves Totaal incidentele weerstandscapaciteit

2016 59.297 720

2017 56.696 720

2018 52.295 720

2019 52.009 720

60.107

57.416

53.015

52.729

- Algemene reserve De omvang van de algemene reserve komt in aanmerking voor de weerstandscapaciteit. De omvang van de algemene reserve bedraagt per 1 januari 2016 € 59,3 miljoen. Inzet van de reserve veroorzaakt een rentenadeel in de exploitatie. - Stille reserves In diverse eigendommen, zoals gebouwen en aandelen, zitten stille reserves. De te verwachten opbrengst van onroerende zaken zijn in 2015 opnieuw geactualiseerd en geraamd op € 9,2 miljoen. De opbrengsten worden gedeeltelijk gebruikt voor de investeringsstrategie Holland Rijnland. Daarvoor is gefaseerd € 7,3 miljoen nodig, zodat een bedrag van € 1,8 miljoen kan worden aangemerkt als stille reserve. Structurele weerstandscapaciteit Structurele weerstandscapaciteit (in € 1.000) stand per 1 januari: Onbenutte belastingcapaciteit: Onroerende zaakbelastingen Hondenbelasting en Toeristenbelasting Onvoorzien Totaal structurele weerstandscapaciteit

2016

2017

2018

2019

1.583 200

1.583 200

1.583 200

1.583 200

25

25

25

25

1.808

1.808

1.808

1.808

- Onbenutte belastingcapaciteit De onbenutte belastingcapaciteit betreft de ruimte tussen de feitelijk geraamde inkomsten uit belastingen (onroerende zaakbelastingen (OZB), rioolheffing en afvalstoffenheffingen) versus de maximaal te realiseren inkomsten. Bij de berekening van de onbenutte belastingcapaciteit OZB wordt de ruimte bepaald tussen het voorgestelde Teylingse OZB-tarief in de begroting en het door het Rijk vastgestelde drempeltarief voor ‘artikel 12’-gemeenten. (Het Rijk heeft aangegeven bij welk tarief (percentage) een gemeente onder curatele wordt gesteld en een zogenoemde artikel 12 status krijgt). Ook het dekkingspercentage van de tarieven voor rioolheffing en afvalstoffenheffing is onderdeel van de onbenutte belastingcapaciteit. In Teylingen is voor de tarieven afvalstoffenheffing en rioolheffing gekozen voor 100% kostendekking. Ook voor de leges (inclusief bouwleges) is gekozen voor 100% kostendekking. Op dit onderdeel is geen onbenutte belastingcapaciteit aanwezig.

61

In 2009 zijn de Hondenbelasting en de Toeristenbelasting afgeschaft. Deze zijn aan de onbenutte belastingcapaciteit toegevoegd. - Onvoorzien Onvoorzien is een verplicht te ramen bedrag in de begroting voor het opvangen van onontkoombare en niet uit te stellen uitgaven die ten tijde van het opstellen van de begroting niet zijn voorzien. Het is een post waarop nooit rechtstreeks betalingen (mogen) worden gedaan. Voor de inzet van dit budget is een begrotingswijziging nodig. Het budget onvoorzien wordt verlaagd ten gunste van het benodigde uitgavenbudget. Structureel is een bedrag van € 25.000 geraamd. In de kadernota 2016-2019 is deze raming bijgesteld van € 50.000 naar € 25.000. Risico’s De risico’s zijn in het hierna volgende overzicht per programma inzichtelijk gemaakt. Korte toelichting op de gehanteerde systematiek: In de eerste kolom worden de risico’s genummerd, deze nummering sluit aan bij de eventuele toelichting op het risico vermeld onder elk programma; In de tweede kolom wordt het risico omschreven; In de derde kolom staat de kans uitgedrukt in percentages dat het risico zich voordoet, tussen 10% en 25% (voorheen: laag), 25% en 50% (voorheen: middel) en tussen 50% en 75% (voorheen: hoog); In de vierde kolom worden, indien mogelijk, de maximale financiële gevolgen geïdentificeerd indien een risico zich voordoet; Inventarisatie van de risico’s In deze paragraaf worden de onderkende risico’s verwoord. Niet van elk risico is de kans dat het risico zich voordoet even groot. Ook heeft niet elk risico een gelijke mate van financiële impact. Risico's Programma 1 Ruimte, Wonen en Duurzaamheid

Nr. 1.

2.

Risico Grondexploitatie (vertraging projecten)

Bedrag pm

>10% <25%

pm

Bijdrage investeringsfonds Holland Rijnland (opbrengst verkoop gem. eigendommen)

>25% <50%

€ 1.500.000

4.

Planschade

>10% <25%

5.

Effecten wijziging verslaggevingsregels grondexploitaties

3.

Bodemverontreinigingen

Kans >10% <25%

>75% <100 %

pm

pm

Toelichting op de risico’s van Programma Ruimte, Wonen en Duurzaamheid Wij voeren een combinatie van actief en passief grondbeleid (zie paragraaf Grondbeleid). Bij grondexploitaties in Sassenheim is er sprake van een actief grondbeleid. Deze grondexploitaties zijn voor ons risico en rekening. Vertraging betekent financieel risico (extra financieringslasten), juridische complicaties en extra inzet van het ambtelijk apparaat. Jaarlijks worden grondexploitaties geactualiseerd. Bij een verwacht nadelig saldo wordt een voorziening getroffen of

62

wordt de hoogte van de voorziening aangepast. De gemeente loopt als grondeigenaar een risico. Jaarlijks wordt vastgesteld dat de boekwaarde niet hoger is dan de marktwaarde. In het slechtste geval moet de boekwaarde van de grond worden afgeraamd naar de marktwaarde. Gelet op de jaarlijkse actualisatie wordt het risico op p.m. gesteld. In algemene zin geldt dat er voor de gemeente een financieel risico bestaat in geval van sanering van locaties met een bodemverontreiniging. Voor het gemeentelijke aandeel in de kosten van bodemsaneringen is een reserve gevormd (per 31/12/2014 € 413.350). Jaarlijks moet de gemeente een bijdrage van € 0,7 miljoen betalen aan het investeringsfonds Holland Rijnland (verplichting 2015-2024: € 7,3 miljoen). De bijdrage wordt betaald uit de reserve Investeringsstrategie Holland Rijnland ( 31/12/2014: € 1,8 miljoen). Opbrengsten van de verkoop van gemeentelijke eigendommen worden gestort in de reserve. De nog te realiseren verkoopwaarde wordt geschat op € 7,3 miljoen. Als de geraamde verkopen niet worden gerealiseerd, moeten andere middelen uit de exploitatie worden gevonden om de jaarlijkse bijdrage van € 732.000 te dekken. Gelet op de jaarlijkse betalingsverplichting wordt een risico van € 1,5 miljoen ingeschat. Voor schadeclaims op grond van artikel 6.1 van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) zijn wij risicodrager. In de reguliere bedrijfsvoering zijn maatregelen ingebouwd om planschade te beperken. Bij de ontwikkeling van particuliere planwijzigingen sluiten wij overeenkomsten om de planschade af te wentelen op de initiatiefnemer. In 2014 hebben wij een gedeelte van de planschade kunnen verhalen. De landelijk forse afboekingen op grondposities hebben er toe geleid dat de Commissie BBV ( Besluit Begroting en Verantwoording) een voornemen heeft uitgebracht tot herziening van verslaggevingsregels grondexploitatie met ingang van 1 januari 2016. De wijziging betreft onder andere het niet meer toestaan van de toerekening van rente of andere indirecte kosten aan gronden niet zijnde bouwgronden in exploitatie en waarvoor geen actuele grondexploitatie is opgesteld. Het effect van de maatregelen is niet verwerkt in het begrotingssaldo. In de loop van 2015-2016 zullen maatregelen worden genomen om voor zover van toepassing de betreffende grondexploitaties te actualiseren. Risico's Programma 3 Sociaal Domein

Nr. 1.

2.

3.

Risico

Kans

Bedrag

>25% <50%

€ 30.000

>25% <50%

PM

>25% <50%

PM

Leerlingenvervoer

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

Wet werk en bijstand (Wwb)

Toelichting op risico's Programma 3 Sociaal Domein De kosten voor het leerlingenvervoer is een risicofactor met een open einde regeling. De Wmo biedt burgers hulp in de huishouding, verstrekt vervoersmiddelen en maakt woningaanpassingen mogelijk. De verstrekking geschiedt op basis van een medische indicatie. Voor de uitvoering van de Wmo ontvangt de gemeente een vergoeding in de Algemene Uitkering. In 2014 bedraagt de vergoeding € 2,4 miljoen. Door de Kanteling van de Wmo tracht de gemeente de kosten van de Wmo te beperken. Ook het invoeren van een inkomenstoets/eigen bijdrage beperkt de inzet van middelen. In tijden van economische recessie wordt het beroep op uitkeringen groter. Het Rijk vergoedt een deel van de kosten. De vergoedingssystematiek heeft een vertraagde werking: 1 à 2 jaar later wordt de verrekening opgemaakt. Het aantal bijstandsclienten bedroegen per 31.12 2014 : 246

63

(werkelijk) 2015 : 269 (verwacht) 2016 : 258 (verwacht). Naar verwachting stabiliseert dit aantal zich in de komende jaren.

Risico's Programma 4: Leefomgeving

Nr. 1.

Risico Beheerplannen openbare ruimte

2.

Reconstructie Zijldijk

Kans >10% <25% >75% <100%

Bedrag € 100.000

€ 300.000

Toelichting op de risico’s van Programma Leefomgeving Voor het in stand houden van de openbare ruimte zijn beheerplannen opgesteld. Jaarlijks vinden er inspecties plaats naar de kwaliteit van de voorzieningen op basis van de beheerplannen. Tekortkomingen, risico's en een plotselinge achteruitgang van het kwaliteitsniveau komen zo tijdig in beeld. Op basis van de beheerplannen bepaalt de raad het kwaliteitsniveau en stelt de raad middelen beschikbaar. Beheerplannen moeten periodiek worden geactualiseerd en bijgesteld. Bovendien is het van belang dat alle facetten van de openbare ruimte zijn meegenomen (wegen, gebouwen, verlichting, riolen enzovoort ). In de paragraaf ‘Onderhoud kapitaalgoederen’ staat aangegeven welke beheerplannen aanwezig zijn en wanneer actualisatie nodig is. 2. Uit inspecties is gebleken dat de constructie van de Zijldijk verzakt is. De reconstructie van het dijklichaam en de verharding vallen onder de gezamenlijke verantwoordelijkheid van het Hoogheemraadschap van Rijnland , de provincie en de gemeente. Momenteel wordt nader onderzoek gedaan naar de technische oplossingen, raming van de kosten en de verdeling. De uitvoering staat gepland voor 2017. Het calamiteitenrisico is hierbij geschat. In de begroting is een investeringskrediet van € 860.000 (2016:€ 260.000 2017: € 600.000) opgenomen voor de reconstructie van de Zijldijk. Risico's Programma 5: Dienstverlening

Nr. 1.

Risico Samenwerking vergunningen

2.

Omgevingswet

Kans

Bedrag

>60% 50%

€ 80.000,€ 70.000,-

Toelichting op de risico’s van Programma Dienstverlening We gaan de samenwerking in de regio en de kwaliteit van vergunningverlening toekomstproof maken. We gaan samenwerken met Hillegom en Lisse. Er moeten aanloopkosten gemaakt worden om de centrumgemeente vorm te kunnen geven. Voor de aanloopkosten is nog geen bedrag opgenomen. Er is in de begroting wel meerjarig een besparing opgenomen van € 20.000. Er is op dit moment nog onvoldoende in beeld welke extra taken er op ons af zullen komen met de invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2018. De kans bestaat dat voor deze taken extra formatie nodig is.

64

Risico's Programma 6 Bestuur, Veiligheid en Financiën

Nr. 1.

Risico Afschaffen precariobelasting

Kans >50% <75%

Bedrag € 2,7 miljoen

2.

Algemene uitkering

3.

Gewaarborgde geldleningen natuurlijke en rechtspersonen

>50% <75% >10% <25%

Gewaarborgde geldleningen Waarborgfonds Sociale Woningbouw

>10% <25%

pm

Verbonden partijen

>25% <50%

€ 0,5 miljoen

4.

5.

pm € 0,35 miljoen (5 procent)

6.

Subsidies

>10% <25%

€ 0,5 miljoen

7.

Renteontwikkeling

>25% <50%

€ 0,4 miljoen

Rampen / crisisbestrijding

>10%

€ 0,5 miljoen (inschatting)

8. <25% 9.

Vandalisme

10.

Automatisering / ICT

11.

Vennootschapsbelasting

12.

Deelneming hybride kapitaal BNG bank

>10% <25%

€ 65.000

>25% <50% >10% <25% 0%< 10%

pm

pm € 2 miljoen

Toelichting op de risico’s van Programma Bestuur, Veiligheid en Financiën Al enige jaren is er sprake van afschaffing van de precariobelasting bij nutsbedrijven. Er ligt een concept wetsvoorstel waarin wordt voorgesteld de precariobelasting af te schaffen. De nieuwe wetgeving meldt dat de OZB-belastingen in tien jaar verhoogd mogen worden ter compensatie van de afschaffing van de precariobelasting. Vraag is of de gemeenten de dekking op deze wijze vorm willen geven. De raad heeft besloten om in afwachting van de nieuwe wetgeving de opbrengst precariobelasting op leidingen als inkomsten te blijven ramen. De Algemene Uitkering is de belangrijkste inkomstenbron van de gemeente. Als gevolg van veranderend beleid van het Rijk en de beheersing van het EMU-saldo is de ontwikkeling van de algemene uitkering aan verandering onderhevig. We volgen dit door de verschillende circulaires die het Rijk uitbrengt en nemen indien nodig daarop maatregelen. 65

Er zijn aan diverse instellingen gewaarborgde geldleningen verleend. De grootste gewaarborgde lening is aan de Greenport Ontwikkelingsmaatschappij (GOM) verleend (€ 7 miljoen). Jaarlijks ontvangen wij de begroting en de jaarrekening van de instellingen. Voor de toetsing van gewaarborgde geldleningen maakt Teylingen gebruik van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Het betreffen waarborgen aan de vier woonstichtingen. Aanvragen voor de waarborg van geldleningen worden door het WSW getoetst. Het WSW heeft hiervoor een risicomonitoring opgezet die moet voorkomen dat er daadwerkelijk aanspraak op de borgstelling wordt gedaan. Teylingen heeft in een aantal organisaties een bestuurlijk en financieel belang (zie paragraaf verbonden partijen). Dit behelst een risico omdat Teylingen verplicht kan worden bij te springen bij eventuele nadelige resultaten van desbetreffende organisaties. Dit risico is vergroot omdat in het kader van de ombuigingsoperatie, taakstellende bezuinigingen aan de verbonden partijen zijn opgelegd. De gemeenteraad- en/of collegeleden welke binnen de verbonden partij de gemeente vertegenwoordigen, nemen een steeds actievere rol in zodat tijdig kan worden bijgestuurd. Voor de realisatie van ambities wordt in sommige gevallen gebruik gemaakt van provinciale- of rijkssubsidies. Het niet voldoen aan de voorwaarden kan leiden tot terugstorting van de subsidiegelden. Het proces is zodanig ingericht dat hier aandacht voor is. De renteontwikkelingen worden actief gevolgd. De liquiditeitenprognose wordt ieder kwartaal geactualiseerd. Via de planning- en control documenten wordt de raad geïnformeerd. Voor onze rentevisie is de prognose van de Bank Nederlandse Gemeenten leidend. Vanaf 2013 zijn lager overheden verplicht over te gaan tot schatkistbankieren zonder leenfaciliteit. Dit betekent dat gemeenten hun banktegoeden moeten aanhouden bij de Nederlandse Staat. Naast het aantasten van de autonomie leidt dit voor Teylingen tot lagere renteopbrengsten. In 2015 en 2016 wordt een groot gedeelte van de NUON gelden afgelost. Deze NUON gelden waren belegd tegen een gunstig rentepercentage bij de Rabobank. Voorzien is dat in het najaar van 2015 wordt belegd in het hybride kapitaal van bij de BNG. Vanuit de wet Fido en andere regels bestaat hiertegen geen bezwaar. Het risico dat de herbelegging niet (tijdig) wordt gerealiseerd hebben wij in deze paragraaf ingeschat. Teylingen ligt dicht bij Schiphol, heeft twee stations en diverse bedrijven binnen haar gemeentegrenzen waarbij een calamiteit kan voorkomen. Door het volgen van rampentrainingen en door de deelname aan rampenoefeningen wordt de organisatie voorbereid. De gemeente is verzekerd tegen brand-, storm-, vliegtuig- en inbraakschade voor gebouwen. In totaal betreft dit ± 65 objecten. Het eigen risico per schade bedraagt € 1.000. Schades door vandalisme aan overige eigendommen zijn voor rekening van de gemeente. Een risico betreft een lagere uitkering dan de werkelijke schade bij eventuele onderverzekering. De verzekerde waarden van de gebouwen zijn volgens de polissen geïndexeerd. Periodiek wordt de juistheid daarvan bezien door taxaties (gebouwen om de zes jaar en inventarissen om de drie jaar). De gemeente heeft budgetten voor vandalisme opgenomen welke tot op heden toereikend zijn. Met de aanschaf en onderhoud van ICT en automatisering zijn grote bedragen gemoeid. Uitval van automatisering levert een risico op, met name omdat de dienstverlening steeds meer wordt gedigitaliseerd en geacht wordt 24/7 beschikbaar te zijn. Ter verkleining van het risico en vergroting van onze slagkracht nemen we deel aan het project GovUnited en oriënteren we ons op samenwerkingsverbanden. Ook op de beveiliging worden audits uitgevoerd. In de paragraaf bedrijfsvoering wordt nader ingegaan op informatiebeveiliging. 12. Per 1 januari 2016 moeten gemeenten vennootschapsbelasting afdragen over de winst die met ‘commerciële activiteiten’ wordt behaald. Onder commerciële activiteiten worden in dit verband activiteiten verstaan die zowel door de gemeente als door private partijen (kunnen) worden verricht. Het onderzoek naar de VPB plichtige activiteiten is nog niet afgerond. Naar verwachting zal over de winst uit grondexploitatie na afsluiting van het project vennootschapsbelasting moeten worden afgedragen. Mogelijk zal voor de latente belastingdruk budget moeten worden gereserveerd. 13. Bij een eventueel faillissement zijn deelnemingen in hybride kapitaal achtergesteld t.o.v. reguliere obligaties, maar hebben voorrang op aandelenkapitaal. Indien er onverhoopt

66

onvoldoende distribueerbare winst is, zal geen uitbetaling van rente plaatsvinden (ook niet op een later tijdstip). Indien de financiële positie van de BNG bank sterk verslechtert, is zij gerechtigd op de waarde van het hybride kapitaal af te schrijven. De BNG bank mag dit op een later moment weer bijschrijven, afhankelijk van de beschikbare middelen. De gemeente Teylingen is een kleine aandeelhouder en heeft slechts zeer beperkt invloed op het beleid van de BNG bank. Conclusie weerstandsvermogen gemeenteTeylingen Gelet op de hoogte van de weerstandscapaciteit en de grootte van de geïnventariseerde risico's kan worden geconcludeerd dat het weerstandsvermogen van de gemeente Teylingen als zeer goed beoordeeld moet worden. Financiële kengetallen In 2014 heeft de commissie Depla geadviseerd over vernieuwing van de begroting en de verantwoording van gemeenten. Om de financiële positie van gemeenten weer te geven en onderling landelijk te vergelijken, is onder andere geadviseerd om vanaf de begroting 2016 de volgende financiële kengetallen op te nemen. Bij begroting ultimo jaar 1 A Netto schuldquote 1 B Netto schuldpositie gecorrigeerd voor verstrekte leningen 2 Solvabiliteit 3 Grondexploitatie 4 Structurele exploitatieruimte 5 Woonlasten Teylingen t.o.v. landelijk gemiddelde jaar ervoor

Rek. 2014 1,0%

Begr. 2015 Begr. 2016 1,8% 10,4%

-34,8% 67,6% 20,2 %

-11,9% 60,8% 19,5 %

-2,7% 57,5% 17,6 % +0,41%

98,0 %

96,8 %

93,0 %

De kengetallen geven het volgende aan: 1A: De netto schuld weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. 1B: Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven. 2: De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. 3: Voor dit kengetal zijn de niet-in-exploitatie genomen gronden en de bouwgrond in exploitatie bij elkaar opgeteld en gedeeld door het saldo van geraamde baten en lasten. 4: De structurele exploitatie ruimte wordt bepaald door het saldo van structurele baten en lasten en het saldo van structurele onttrekkingen en toevoegingen aan de reserves gedeeld door het saldo van geraamde baten en lasten. 5: De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan het landelijk gemiddelde. Zodra wij beschikken over regionale/landelijke kengetallen wordt u over de positie van de gemeente Teylingen geïnformeerd.

4.3 Paragraaf Onderhoud Kapitaalgoederen Inleiding Deze paragraaf beschrijft het onderhoud van kapitaalgoederen in de openbare ruimte. Inrichting en onderhoud hebben een directe relatie tot elkaar. Sommige inrichtingen vragen veel onderhoud, andere juist weinig. Het doel is om overzicht te krijgen in het onderhouden van de gemeentelijke

67

kapitaalgoederen. Dit is van belang omdat met dit onderhoud een substantieel deel van de begroting is gemoeid. De gemeente Teylingen heeft een groot areaal aan openbare ruimte in beheer. Er zijn veel middelen nodig voor de instandhouding van de inrichting van de openbare ruimte, zoals wegen, riolering, water, groen, verlichting en gebouwen. De middelen die beschikbaar worden gesteld worden ingezet om het door de raad vastgestelde onderhoudsniveau te realiseren. Voor een specificatie van de investeringen in de kapitaalgoederen verwijzen wij naar het investeringsplan, dat valt onder de kadernota 2016-2019.

Welke ontwikkelingen spelen er? Door de Europese kaderrichtlijn Water moeten er in de toekomst meer natuurlijke oevers komen. Het beheer moeten we hierop afstemmen. De centrale overheid stuurt steeds sterker op samenwerking in de afvalwaterketen. Daarvoor is een samenwerking met het Hoogheemraadschap van Rijnland en 6 andere gemeenten opgericht; het SGR (Samenwerking Gemeenten Rijnland). Doel van de samenwerking is te komen tot een integraal afvalwaterketenplan. De samenwerking op gebied van openbare werken met Katwijk en Noordwijk wordt mogelijk uitgebreid met andere Bollengemeenten. Integraal en duurzaam inrichten en beheren van de openbare ruimte wordt verder ontwikkeld. Duurzame oplossingen zijn steeds vaker mogelijk. De regelgeving met betrekking tot chemische onkruidbestrijding op verharding is verder aangescherpt. Na het groeiseizoen van 2016 mogen geen chemische bestrijdingsmiddelen meer worden gebruikt op verhardingen.

Wat willen we bereiken? We willen onze kapitaalgoederen goed en duurzaam beheren. Goed onderhouden kapitaalgoederen dragen bij aan een positieve beleving van onze bewoners en aan draagvlak voor het realiseren van de uitvoeringsprogramma’s. Het niveau van onderhoud is vastgelegd in beleid. Om grote wisselingen in de exploitatie te voorkomen, werken we met onderhoudsvoorzieningen. Daaraan voegen we jaarlijks een vast bedrag toe. De uitname kan per jaar verschillen. Met duurzaam beheer en onderhoud streven we naar een minimaal negatief effect op het milieu.

68

Wat doen we daarvoor? Prioriteiten Beheerplannen worden actueel gehouden.

Doelstelling Structureel een adequaat onderhoudsniveau realiseren.

Toepassing LED verlichting.

Minder energieverbruik en vermindering uitstoot CO2.

Toepassing ‘real time control’ in rioolstelsel.

Waterkwaliteit verbeteren. Het rioolstelsel is met telemetrie en automatisering uitgebreid zodat we het stelsel kunnen monitoren. Het schoonhouden van verharding integraal aan pakken

Onkruidbestrijding op verharding verduurzamen. Opstellen van beleid.

Samenwerking met 6 andere gemeenten en het Hoogheemraadschap van Rijnland.

Met nieuw beleid, passend in het huidige tijdsbeeld, kunnen nieuwe uitvoeringsprogramma's worden opgesteld. Opstellen van een Integraal Afval Waterketenplan (IAWKP)

Activiteiten 2016 Beheerplannen worden (regionaal) geüniformeerd om integraal beheer mogelijk te maken en meer duurzame oplossingen mogelijk te maken. De geplande vervangingen worden volgens een vastgesteld programma uitgevoerd. Het analyseren en verwerken van de meetgegevens en het vaststellen van eventuele acties.

Realiseren van een aanbesteding voor integraal en duurzaam schoon en onkruid vrij houden van de verharding. Opstellen beleid duurzaamheid openbare ruimte, afvalbeleid, beleid groen en beleid wegen.

PvA opstellen om gegarandeerd tot resultaat te komen. IAWKP laten vaststellen door de raad.

Gemeentelijk rioleringsplan (GRP) 2016 Beleidskaders (ja/nee) Vastgesteld kwaliteitsniveau (zo ja, welk?) Beheers- en onderhoudsplannen / looptijd plannen

: Ja

Investeringen (in bedragen) Ramingen t.l.v. exploitatie en/of voorzieningen (in bedragen)

:

Is er sprake van achterstallig onderhoud? (zo ja, toelichting opnemen in paragraaf) Is er een voorziening / reserve aanwezig?

2017

2018

2019

€0

€ 307.000

: Basis : vGRP t/m 2016

:

€ 813.000

€ 350.000

€ 2.331.000/ € 2.398.000/ € 2.456.000/ €2.492.000/€ € 200.000 € 578.000 € 189.000 879.000

: Nee : Ja, Voorziening vervangingsreserve Riolering

Opmerking Riolering: Op 30 mei 2013 is er een nieuw verbeterd Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP) vastgesteld. In het Gemeentelijk Rioleringsplan zijn plannen opgenomen om zorg te dragen voor een adequaat stelsel van riolering. Uitgangspunt is om op het gebied van rioleringen een zo continu mogelijk investeringsniveau te hanteren, waarbij de kwaliteit van het riool op een goed niveau blijft. Onderstaande activiteiten staan voor 2016 gepland. 69

Uitvoering riolering 2016 Sassenheim

Voorhout Warmond

Vervanging Philippostraat Vervanging Vaartkade St. Antoniuslaan e.o. Vervanging mechanisch/elektrische deel BBB Kruidenschans Churchilllaan Deelreparaties vrij verval riolering

Gemeentelijke gebouwen en objecten 2016

2017

2018

2019

Beleidskaders (ja/nee)

: nee

Vastgesteld kwaliteitsniveau (zo ja, welk?)

: ja, afhankelijk van functie gebouw

Beheers- en onderhoudsplannen / looptijd plannen

: MOP 2016

Investeringen (in bedragen)

:

€ 1.355.000

Ramingen t.l.v. exploitatie en/of voorzieningen (in bedragen)

:

€ 469.000

Is er sprake van achterstallig onderhoud? (zo ja, toelichting opnemen in paragraaf)

: nee

Is er een voorziening / reserve aanwezig?

Ja, Voorziening groot onderhoud gemeentelijke : gebouwen

€ 15.000

€ 249.000

€ 814.000

€ 916.000

Uitvoering gebouwen en objecten 2016 Sassenheim Fascines vervanging installaties Voorhout Kleinschalig onderhoud aan diverse gebouwen Warmond Kleinschalig onderhoud aan diverse gebouwen

Opmerking Gebouwen: De in de begroting opgenomen onderhoudsbudgetten voor gebouwen zijn gebaseerd op groot planmatig onderhoud. Voorziening gebouwen (x € 1.000) Stand per 1 januari Storting Uitname Stand per 31 december

2016 2.729 375 469 2.635

2017 2.635 375 249 2.761

2018 2.761 375 814 2.323

2019 2.323 375 916 1.782

70

Speelplaatsen

Beleidskaders (ja/nee) Vastgesteld kwaliteitsniveau (zo ja, welk?) Beheers- en onderhoudsplannen / looptijd plannen Investeringen (in bedragen) Ramingen t.l.v. exploitatie en/of voorzieningen (in bedragen) Is er sprake van achterstallig onderhoud? (zo ja, toelichting opnemen in paragraaf) Is er een voorziening / reserve aanwezig?

2016 2017 2018 2019 Ja, beleidsplan speelplaatsen 2015-2024 (is vastgesteld : in 2015) Warenwetbesluit Attractie- en Speeltoestellen maart 1997 en de Europese Normen NEN-EN 1176-1 t/m 7 en 1177 (juni 2009). Kwaliteitsniveau basis (veilig en : netjes). : Beheerplan speelplaatsen 2014-2018 0 0 0

: € 269.000

€ 295.000

€ 296.000

0

€ 297.000

Er is achterstand ontstaan op vervanging, dit in : afwachting van het nieuwe beleid. : Nee.

Opmerking Speelplaatsen: In 2014 is het beheerplan speelplaatsen 2014-2018 vastgesteld. In september 2015 is het nieuwe speelplaatsenbeleid vastgesteld. Omdat het nieuwe beleid uitgaat van meer natuurlijke speelelementen die minder kostbaar zijn, is de verwachting dat in 2018 de achterstand op vervanging is ingelopen. Uitvoering speelplaatsen 2016 Sassenheim Speelplaats Speelplaats Speelplaats Speelplaats Voorhout Speelplaats Speelplaats Warmond

Kagerplein (gedeeltelijk) Uiver (gedeeltelijk) Knorrenburglaan/Van Zonneveldlaan Diligence (gedeeltelijk) Vermeerstraat Nagelkruidhof

Park Groot Leerust

71

Groen beheerplan (uitvoeringsprogramma groen) 2016 2017 2018 2019 Ja, groenbeleid uit 2007. Nieuw groenbeleid wordt Beleidskaders (ja/nee) : vastgesteld in 2016. Vastgesteld kwaliteitsniveau (zo ja, welk?) : Basis Beheers- en onderhoudsplannen / Conform beleidsplan, looptijd t/m 2016. In 2016 is een looptijd plannen : nieuw groenbeleidsplan beschikbaar. Investeringen (in bedragen) : € 150.000 € 56.500 0 0 Ramingen t.l.v. exploitatie en/of voorzieningen € 220.000 (in bedragen) : € 195.000 € 220.000 € 220.000 Is er sprake van achterstallig onderhoud? (zo ja, toelichting opnemen in paragraaf) Is er een voorziening / reserve aanwezig?

Nee, gemiddeld voldoet de kwaliteit aan basis. Jaarlijks worden de slechtste plekken opgeknapt, zoveel mogelijk : in participatie met omwonenden. Nee. :

Opmerking Groen: Groenprojecten worden zoveel mogelijk in participatie uitgevoerd. In overleg met omwonenden wordt bepaald welke keuzes worden gemaakt om het groen- of de bomenstructuur te verbeteren of aan te passen. Voor het uitvoeren van het boombeleidsplan is in de exploitatie structureel een bedrag van € 120.000 opgenomen. Voor het opknappen van het groen is voor 2016 een bedrag van € 75.000 gereserveerd. In 2017 wordt dit bedrag € 100.000 en structureel. Uitvoering groen 2016 Teylingen Sassenheim Sassenheim Sassenheim

Groenborders op diverse locaties Bomen St. Antoniuslaan Bomen Dr. de Visserlaan en (Korte) Menneweg Vervangen bomen Philippostraat

72

Beheerplan wegen 2016 Beleidskaders (ja/nee) Vastgesteld kwaliteitsniveau (zo ja, welk?) Beheers- en onderhoudsplannen / looptijd plannen Investeringen (in bedragen) Ramingen t.l.v. exploitatie en/of voorzieningen (in bedragen) Is er sprake van achterstallig onderhoud? (zo ja, toelichting opnemen in paragraaf) Is er een voorziening / reserve aanwezig? Voorziening wegen (x € 1.000) Stand per 1 januari Storting Uitname Stand per 31 december

2017

2018

2019

: Ja : Basis Huidig beheerplan 2010-2015. Begin 2016 wordt nieuwe : beheerplan vastgesteld. : € 2.360.000 € 3.995.000 € 150.000 € 294.000

:

€ 3.800.000/ € 5.490.000/ € 2.207.000/ €2.216.000/ € 427.000 € 777.000 € 670.000 € 885.000

: Ja : Ja: Voorziening groot onderhoud wegen

2016 754 700 427 1.027

2017 1.027 700 777 951

2018 951 700 670 981

2019 981 700 885 796

Uitvoering onderhoud wegen 2016 Voorhout Kruidenschans Pinksterbloemstraat Warmond Zijldijk Teylingen

Groot onderhoud asfalt op diverse locaties Belijning Deelreparaties (klein onderhoud) asfalt op diverse locaties

73

Openbare verlichting 2016 Beleidskaders (ja/nee) Vastgesteld kwaliteitsniveau (zo ja, welk?) Beheers- en onderhoudsplannen / looptijd plannen Investeringen (in bedragen)

2018

2019

: Ja. : Ja, alle verlichting vervangen door LED. : Beheerplan Openbare verlichting 2012-2032 : 0 0 0 0 :

Ramingen t.l.v. exploitatie en/of voorzieningen (in bedragen)

€ 743.000 / € 442.000

Is er sprake van achterstallig onderhoud? (zo ja, toelichting opnemen in paragraaf) Is er een voorziening / reserve aanwezig?

2017

€ 622.000 / € 321.000

€ 531.000 / € 232.000

€ 495.000 / € 195.000

: Nee : Bestemmingsreserve

Bestemmingsreserve Openbare verlichting (x € 1.000) Stand per 1 januari Storting Uitname Stand per 31 december

2016 1.559 49 442 1.166

2017 1.166 54 321 899

2018 899 58 232 725

2019 725 62 195 592

Uitvoering openbare verlichting 2016

Kern Voorhout Warmond Sassenheim Totaal

Armatuur Lichtmast Kosten 293

25 € 135.000,-

195

171 € 132.000,-

281

185 € 175.000,-

745

381 € 442.000,-

74

Tunnels, bruggen en steigers 2016 Beleidskaders (ja/nee) Vastgesteld kwaliteitsniveau (zo ja, welk?) Beheers- en onderhoudsplannen / looptijd plannen Investeringen (in bedragen) Ramingen t.l.v. exploitatie en/of voorzieningen (in bedragen) Is er sprake van achterstallig onderhoud? (zo ja, toelichting opnemen in paragraaf) Is er een voorziening / reserve aanwezig?

2017

2018

2019

: Ja. : Basis. : Beheerplan 2015-2020 : € 235.000 € 428.000

€ 285.000

€ 324.000

: € 180.000

€ 228.000

€ 252.000

€ 188.000

: Nee. : Nee.

Uitvoering tunnels, bruggen en steigers 2016 Sassenheim Steiger Trekschuit 12 Voorhout Steiger Elzenhorst 30 Steiger Vermeerstraat 17 Steiger Kervelhof 15 Warmond Voorbereiding vervanging brug Oranje Nassaulaan 54 Opmerking Tunnels, bruggen en steigers: Jaarlijks wordt uitvoering gegeven aan het meerjarenprogramma aan de hand van uitgevoerde inspecties.

75

Baggeren Beleidskaders (ja/nee) Vastgesteld kwaliteitsniveau (zo ja, welk?) Beheers- en onderhoudsplannen / looptijd plannen Investeringen (in bedragen) Ramingen t.l.v. exploitatie en/of voorzieningen (in bedragen) Is er sprake van achterstallig onderhoud? (zo ja, toelichting opnemen in paragraaf) Is er een voorziening / reserve aanwezig? Voorziening waterwegenbeheer (x € 1.000) Stand per 1 januari Storting Uitname Stand per 31 december

2016 2017 2018 2019 : Keur. Ja, we moeten voldoen aan de dwarsprofielen die zijn : opgenomen in de legger (diepte en talud onder water) : Ja, baggerbeheerplan 2015-2019 : € 140.000 € 120.000 € 220.000

:

€ 673.000 / €84.000

€ 572.000 / € 76.000

€ 455.000 / € 80.000

€ 270.000 € 472.000 / €103.000

: Nee. : Ja.

2016 63 75 84 54

2017 54 75 76 53

2018 53 75 80 48

2019 48 75 103 21

Opmerking Baggeren: Jaarlijks wordt € 75.000 gestort in de voorziening waterbeheer. De komende jaren zal voor het baggeren meer worden samengewerkt met het Hoogheemraadschap.

Uitvoering baggeren 2016 Voorhout

Warmond

Componistenlaan Chopinlaan P. van Slingerlandstraat Zuidelijke Randweg Wilgenhorst Roodemolenpolder Oosthoutlaan Menneweg

In het najaar 2014 is een nieuw baggerbeheerplan vastgesteld.

76

4.4 Paragraaf Financiering Inleiding De financieringsparagraaf geeft inzicht in de ontwikkelingen rond de gemeentelijke meerjarige financiering, in het te voeren beleid op dit gebied en in de risico’s die we daarbij lopen. Welke ontwikkelingen spelen er? In 2015 is de laatste termijn van 21% van de verkoopopbrengst aandelen NUON ontvangen (€ 12.078.000) en gebruikt voor de aflossing van kortlopende leningen. In 2016 zou het in 2009 gestorte deposito van € 25.500.000 vrijvallen. Het rentepercentage voor deze belegging bedroeg 4,1% en genereerde jaarlijks een rente-inkomst van ruim € 1 miljoen. Na een verzoek van de BNG bank heeft u in juni 2015 besloten tot een investering in een hybride lening bij de BNG bank van maximaal het oude deposito bij de RABObank (€ 25,5 miljoen). De BNG bank kan hierdoor al op korte termijn voldoen aan de Basel III normen. Conform het Treasurystatuut Gemeente Teylingen 2012 heeft u deze investering aangewezen als een kapitaalverstrekking in het kader van de publieke taak. De storting bij de BNG bank en de vroegtijdige beëindiging van het deposito zal in het najaar van 2015 plaatsvinden. De verwachting is dat de BNG-lening in 2020 zal vrijvallen. Naar verwachting kan tot 2016/2017 de liquiditeit worden gewaarborgd met goedkoop kort geld (looptijd korter dan een jaar). Het tarief bedraagt hiervoor al enige tijd niet meer dan 0,1% op jaarbasis. Hierbij is er vanuit gegaan dat de voorgenomen investeringen vertraagd zullen worden uitgevoerd en/of bewust worden getemporiseerd. Zo nodig zal geld op de kapitaalmarkt worden aangetrokken met een looptijd van maximaal 3 à 4 jaar. Wat willen we bereiken? De financiering is gericht op de ondersteuning van de publieke taak. Bij het tijdelijk beleggen van liquiditeitsoverschotten willen we een zo klein mogelijk risico lopen en, daarmee rekening houdend, een optimaal renteresultaat behalen. De kosten van het aantrekken van gelden moeten zo laag mogelijk worden gehouden. Wat doen we daarvoor? Doelstelling

Activiteiten 2016

Informatievoorziening

Prioriteiten

Meer dan 90% van de uitgaven

De organisatie betrekken bij het belang van

bewaken

en inkomsten groter dan

een goede informatievoorziening richting

€ 500.000 kunnen meenemen

treasury.

bij de planning van de

Daarnaast actief informatie inwinnen.

financiering. Liquiditeitprognoses

Betrouwbare prognoses

Bewustwording in de organisatie

opstellen, die kunnen dienen als

stimuleren.

sturingsinstrument. Horizon van 3 jaar.

77

Verbetering informatievoorziening en liquiditeitsprognoses We verbeteren de uitvoering van de financieringsfunctie door de organisatie meer bewust te maken van het belang van goede interne communicatie over liquiditeiten. Wekelijks stellen we liquiditeitsprognoses voor de korte termijn op om tijdig in te spelen op schommelingen in de liquiditeit. Jaarlijks stellen we één à twee liquiditeitsprognoses op voor minimaal drie jaar. Garantiestelling leningen en verstrekken van geldleningen Ons beleid is leningen of garanties uit hoofde van de 'publieke taak' alleen te verstrekken aan partijen die de gemeenteraad heeft goedgekeurd. Daarbij winnen we vooraf informatie in over de financiële positie en de kredietwaardigheid van de betreffende partij. Indien een andere voorziening beschikbaar is, verstrekt de gemeente uitsluitend aanvullend een lening of garantie. Rentebeleid We beperken renterisico’s bij het aantrekken en uitzetten van gelden door de rentepercentages die we bij deze transacties overeenkomen te baseren op een rentevisie. Onze rentevisie is gebaseerd op recente rentetarieven en actuele informatie. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft de afgelopen periode de herfinancieringsrente verlaagd naar 0,5%. Momenteel (juli 2015) bedraagt de geldmarktrente voor aan te trekken kasgeldleningen 0,15% (driemaands). De tarieven voor creditsaldi op de rekening courant en voor deposito’s korter dan een jaar bedragen minder dan 0,1%. De kapitaalmarktrente voor aan te trekken leningen bedraagt momenteel 0.5% (5 jaar, geen renteherziening). De verwachting is dat deze rentetarieven voorlopig ongeveer op dit niveau zullen blijven of iets zullen stijgen. Risicobeheer Het risicobeheer is gericht op het beperken van financiële risico’s. In het treasurystatuut zijn richtlijnen en limieten opgenomen, die de basis vormen voor alle transacties op dit gebied. Ons beleid is geen gebruik te maken van derivatentransacties. (Derivaten zijn financiële instrumenten zoals opties en renteswaps die renterisico’s kunnen afdekken, maar waarmee ook risico’s worden aangegaan.) De Wet Financiering Decentrale Overheden geeft normen voor het beperken van risico’s. De belangrijkste risicocategorie is het renterisico, waarvan de kasgeldlimiet en de renterisiconorm belangrijke richtlijnen zijn ter beperking van renterisico’s. De kasgeldlimiet heeft betrekking op leningen met een rentetypische looptijd tot één jaar. Het totaal van deze leningen mag niet meer bedragen dan 8,5% van de totale lasten op de begroting. De renterisiconorm heeft betrekking op leningen met een rentetypische looptijd vanaf één jaar. De verplichte aflossingen en renteherzieningen op deze leningen mogen niet meer bedragen dan 20% van de totale lasten op de begroting. Het doel van deze normen is om het risico te beperken wanneer bij herfinanciering van de leningen een rentestijging leidt tot financiële problemen. Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is het wettelijke maximum aan leningen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar. De kasgeldlimiet staat toe om in 2016 de financieringsbehoefte tot een bedrag van € 6.838.000 te dekken met kortlopende leningen. Zodra wij deze limiet voor een langere periode (meer dan een half jaar) dreigen te overschrijden, trekken wij een langlopende lening aan of vragen wij (onderbouwd) toestemming aan de provincie om gedurende een bepaalde periode de limiet te mogen overschrijden. Gelet op de te verwachte relatief lage rente voor kort krediet, maken we zoveel mogelijk gebruik van de toegestane norm, tenzij we sterke rentestijgingen verwachten op de kapitaalmarkt.

78

Kasgeldlimiet

2016

1 Lasten begroting 2016

81.331.000

2 Maximaal toegestane kasgeldlimiet (8,5%)

6.913.135

3 Gemiddeld saldo vlottende korte schuld en vlottende middelen

0

4 Ruimte onder kasgeldlimiet

6.913.135

Renterisiconorm Renterisiconorm (bedragen x € 1.000) 1 Renteherziening op langlopende schuld o/g 2 Te betalen aflossingen

2016 0 1.368

2017 0 1.373

2018 0 1.379

2019 0 1.385

3 4 5a 5b

Renterisico (1 en 2) Renterisiconorm Ruimte onder risiconorm Overschrijding risiconorm

1.368 16.089 14.721 0

1.373 15.915 14.542 0

1.379 15.204 13.825 0

1.385 15.149 13.764 0

4a 4

Begrotingstotaal Renterisiconorm (20% van 4a)

80.446 16.089

79.574 15.915

76.018 15.204

75.745 15.149

Uitgaande van de financieringsplannen blijven we voor de komende jaren onder de renterisiconorm. Financieringsbehoefte Per 1 januari 2016 houden we rekening met een financieringsbehoefte van € 9.785.000. Dit is het verschil tussen het totaal van de vaste activa en voorraden grond enerzijds en de vaste financieringsmiddelen anderzijds (reserves, voorzieningen, langlopende leningen). Het werkelijke liquiditeitstekort per 1 januari 2016 kan afwijken ten gevolge van debiteuren- en crediteurensaldi, vooruitontvangen en vooruitbetaalde bedragen. Ook is nog geen rekening gehouden met een eventuele temporisering van de investeringen. Door een temporisering van de investeringen zal het financieringstekort over de jaren 2017 t/m 2019 naar verwachting lager uitkomen. Financieringsbehoefte

1-1-2016

1-1-2017

1-1-2018

1-1-2019

Reserves en voorzieningen

93.466

89.402

83.941

85.498

Langlopende leningen

21.116

27.748

26.374

24.995

114.582

117.150

110.315

110.493

124.367

127.209

124.733

123.231

9.785

10.059

14.418

12.738

(x € 1.000 euro)

Boekwaarde van de investeringen, incl. voorraden grond Financieringstekort

Schuldpositie en solvabiliteit Vanaf het begrotingsjaar 2016 schrijft het BBV een aantal kengetallen voor ter opname in de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicomanagement. Omdat een aantal van deze kengetallen verband houden met de financiering, zijn deze ook hier opgenomen. Netto schuldquote De netto schuldquote per eind 2014, 2015 en 2016 bedraagt. Netto schuldquote Vaste schulden

x € 1.000)

rek. 2014

begr. 2015

begr. 2016

+

22.801

21.136

27.748

Netto vlottende schuld

+

12.236

12.000

12.000

Overlopende passiva

+

3.146

3.000

3.000

Financiële activa (uitsluitend art. 36, d, e, f)*

-

25.500

25.500

25.500

Uitzettingen < 1 jaar

-

10.719

8.000

8.000

Liquide middelen

-

1.026

1.000

1.000

79

Overlopende activa

-

Totaal Totale baten, excl. mutaties reserves Netto schuldquote (netto schuld/baten)

291

300

300

647

1.336

7.948

65.001

75.699

76.144

1,0%

1,8%

10,4%

* Betreft: d. uitzettingen in ’s Rijks schatkist met een rentetypische looptijd van één jaar of langer; e. uitzettingen in de vorm van Nederlands schuldpapier met een rentetypische looptijd van één jaar of langer; f. overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer;

Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen (bedragen x € 1.000) Vaste schulden

+

22.801

21.136

27.748

Netto vlottende schuld

+

12.236

12.000

12.000

Overlopende passiva

+

3.146

3.000

3.000

Fin. activa (uitsluitend art. 36, b,c,d,e,f)*

-

48.775

35.875

35.488

Uitzettingen < 1 jaar

-

10.719

8.000

8.000

Liquide middelen

-

1.026

1.000

1.000

Overlopende activa

-

291

300

300

Totaal

rek. 2014

begr. 2015

begr. 2016

-22.628

-9.039

-2.040

Totale baten, excl. mutaties reserves

65.001

75.699

76.144

Netto schuldquote (netto schuld/baten)

-34,8%

-11,9%

-2,7%

* Betreft: b. leningen aan: 1. openbare lichamen als bedoeld in artikel 1, onderdeel a, van de Wet financiering decentrale overheden; 2. woningbouwcorporaties; 3. deelnemingen; 4. overige verbonden partijen; c. overige langlopende leningen; d. uitzettingen in ’s Rijks schatkist met een rentetypische looptijd van één jaar of langer; e. uitzettingen in de vorm van Nederlands schuldpapier met een rentetypische looptijd van één jaar of langer; f. overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer;

Solvabiliteitsratio

Eigen vermogen

rek. 2014 93.804

85.057

80.702

Balanstotaal

138.734

140.000

140.000

Solvabiliteit (ev/balanstotaal)

67,60%

60,80%

57,60%

Solvabiliteitsratio (bedragen x € 1.000)

begr. 2015

begr. 2016

Uitzettingen Per 1 januari 2016 bedragen de uitzettingen ongeveer € 35,9 miljoen. Hiervan betreft € 25,5 miljoen de verstrekte hybride lening aan de BNG. Een bedrag van € 4,5 miljoen is de restantschuld van leningen die zijn verstrekt aan de Woonstichting Vooruitgang en STEK Wonen om diverse woningcomplexen mee te financieren. De overige uitzettingen betreffen de restantschulden van starters- en duurzaamheidsleningen (€ 3,7 miljoen) en een bedrag van € 2,2 miljoen aan leningen, verstrekt aan diverse instellingen binnen de gemeente.

80

Rentemethodiek Alle rente loopt via de kostenplaats kapitaallasten. Voor de inzet van materiële activa wordt de rente voor de financiering van de activa omgeslagen over de betreffende producten (lasten). Deze rente is een vergoeding voor de inzet van vreemd vermogen en van eigen vermogen. Het rentepercentage voor deze vergoeding wordt geraamd op het te verwachten marktrentepercentage voor langlopende leningen. In bepaalde gevallen wordt het rentepercentage gelijkgesteld aan de te ontvangen rente of het rentepercentage, dat specifiek in het verleden voor de investering is bepaald. De toegerekende rente komt tot uiting op de kostenplaats kapitaallasten (baten). De te ontvangen rente voor tijdelijke financieringsoverschotten wordt ook aan de batenkant van de kostenplaats kapitaallasten verantwoord. De reserves en voorzieningen worden aangewend als intern financieringsmiddel. Hierdoor hoeft er minder geld geleend te worden op de kapitaalmarkt. De berekende rente over de reserves en voorzieningen noemen we ook wel bespaarde rente. De bespaarde rente wordt verantwoord op de kostenplaats kapitaallasten (lasten) en op functie 914 (6.914.101 baten). Een deel van de bespaarde rente wordt toegevoegd aan een aantal reserves en vloeien terug via functie 980 (6.980.101 lasten). De werkelijk te betalen jaarlijkse rentelasten van de aangegane langlopende leningen worden verantwoord aan de lastenkant van de kostenplaats kapitaallasten. Ook de te betalen rente voor tijdelijke financieringstekorten wordt aan de lastenkant van de kostenplaats kapitaallasten verantwoord. De afschrijvingen worden ook verantwoord op de kostenplaats kapitaallasten en omgeslagen over de betreffende producten (lasten). Het voordelige of nadelige verschil op de kostenplaats wordt uiteindelijk verantwoord op functie 913 (6.913.101 baten of lasten). EMU-saldo en de Wet HOF De wet HOF (Wet Houdbare Overheidsfinanciën) bevat een richtlijn over de tekortnorm voor de decentrale overheden. Dit houdt in dat aan de kasstroom van de lagere overheden gezamenlijk (het EMU saldo) een maximum is gesteld. Hiervan afgeleid kent iedere gemeente een zogenaamde referentiewaarde (fictief aandeel). Voor de gemeente Teylingen bedraagt deze voor 2015 € 3,2 miljoen. (negatief dus meer uitgaven dan inkomsten). De referentiewaarde voor 2016 wordt bekendgemaakt in de septembercirculaire van het ministerie van Binnenlandse Zaken en was ten tijde van de opstelling van deze begroting nog niet bekend.

Overzicht EMU-saldo Sinds 2006 zijn gemeenten verplicht een raming van de eigen ‘bijdrage’ aan het EMU-saldo op te nemen. (EMU staat voor Economische en Monetaire Unie.) Aanleiding hiervoor was de overschrijding van de norm van het EMU-tekort van 3% waar Nederland in het verleden mee werd geconfronteerd. Om de cijfers tussen verschillende landen goed te vergelijken zijn in de Europese Unie afspraken gemaakt over de wijze van berekening van het EMU-saldo. Het EMU-saldo wordt berekend op kasbasis, dus de feitelijke geldstromen die in een jaar hebben plaatsgevonden. Een negatief EMU-saldo wil niet zeggen dat de gemeente een probleem heeft. De gemeente werkt namelijk met het baten- en lastenstelsel.

81

De prognose van het EMU-saldo van de gemeente Teylingen ziet er als volgt EMU saldo begroting (x € 1.000) 2016 Exploitatiesaldo voor toevoeging aan (+) cq 1 onttrekking uit reserves (-) -/+ 21 2 Afschrijvingen ten laste van de exploitatie + 5.879 Bruto dotaties aan de voorzieningen ten laste 3 van de exploitatie + 1.994 Uitgaven aan investeringen in (im) materiële 4 vaste activa -9.427 De in mindering op 4 gebrachte bijdragen van 5 Rijk, Provincie, EU en ov. + 0 Verkoopopbrengsten uit desinvesteringen in 6a (im) materiële vaste activa + 0 Boekwinst op desinvesteringen in (im) 6b materiële vaste activa 0 Uitgaven aan aankoop van grond en uitgaven 7 van bouwrijp maken -2.919 8a Verkoopopbrengsten van grond + 3.146 8b Boekwinst op grondverkopen 0 9 Betalingen ten laste van voorzieningen -1.393 Boekwinst bij verkoop van deelnemingen en 10 aandelen 0 Geraamd EMU-saldo -2.699

uit: 2017

2018

2019

-106 7.954

0 4.095

49 4.420

2.024

2.062

2.108

-6.660 -2.867 -2.484 0

0

0

0

0

0

0

0

0

-8.564 -2.569 0 9.247 2.322 0 0 0 0 -1.916 -1.913 -2.943 0 1.979

0 1.130

0 1.150

82

4.5 Paragraaf Bedrijfsvoering Inleiding Teylingen wordt, evenals andere lokale overheden, in deze jaren geconfronteerd met ingrijpende veranderingen en daarmee gepaard gaande uitdagingen. Of het nu gaat om het versterken van de (lokale) economie, het bevorderen van de doorstroming op de woningmarkt, de transities in het sociale domein, de korting op overheidsfinanciering of de toenemende mondige burger. In het verlengde daarvan wordt invulling gegeven aan de participatiemaatschappij, waarbij iedereen die dat kan verantwoordelijkheid neemt voor zijn/haar eigen leven en omgeving. In optima forma speelt de overheid hierbij geen of slechts een faciliterende rol. Loslaten, of liever gezegd: op een andere manier vasthouden, is daarbij het credo. Evenals maatwerk, want geen situatie is hetzelfde en soms is er juist wel een (nadrukkelijke) rol van de gemeente nodig. In veel gevallen is dit dan een regisserende rol, waarbij de gemeente als verbinder, netwerker, facilitator en procesbegeleider opereert. Maatwerk vraagt dan ook steeds om een (zelf)bewuste keuze welke rol de gemeente wil innemen. Wat willen wij bereiken?

Missie Wij streven naar een vitale, zelfredzame en zorgzame samenleving. Een samenleving die vanuit eigen kracht en initiatief (maatschappelijke) doelen realiseert. Wij zorgen daarbij ervoor dat kwetsbare groepen binnen de samenleving mee kunnen blijven doen. Hierbij stimuleren wij onze inwoners, maatschappelijke organisaties en verenigingen actief te participeren. Dat moet niet alleen omdat de vraagstukken te complex zijn om vanuit het gemeentehuis te besturen, maar het kan vooral omdat er in de gemeente Teylingen veel kennis, kunde en ervaring aanwezig is waardoor burgers, bedrijven en instellingen veel problemen nu al zelf oplossen.

Visie Om deze complexe vraagstukken duurzaam het hoofd te bieden, willen we een flexibele organisatie zijn die lokaal, regionaal en landelijk weet wat er speelt, die erin slaagt partijen in haar gemeente en regio samen te brengen en die oplossingen faciliteert. Daarvoor werken wij niet alleen intensief samen met onze burgers, bedrijven en instellingen, maar ook met onze ketenpartners en andere partijen die onze missie helpen te realiseren. In het bijzonder werken we intensief samen met onze buurgemeenten Lisse en Hillegom met wie wij het plan opgevat hebben om per 2017 één ambtelijke organisatie te realiseren, om meer kwaliteit, minder kwetsbaarheid, gelijkblijvende of lagere kosten en meer strategische kracht te realiseren. Natuurlijk blijven wij ook met de andere gemeenten om ons heen actief samenwerken.

Doelen Afgeleid van onze missie en visie willen we als organisatie van de gemeente Teylingen de volgende doelen bereiken: Kwalitatief hoogwaardige dienstverlening bieden aan onze burgers, bedrijven en instellingen. Teylingen heeft alle basisgegevens beschikbaar en hoeft niet naar de bekende weg te vragen. Wij geven vanuit onze professie een deskundig advies zonder de oplossing zelf aan te dragen en zijn betrokken bij alles wat onze burgers, bedrijven en instellingen bezig houdt; Een resultaatgerichte partner zijn in de samenwerking en aanspreekbaar zijn op het behalen van de afgesproken resultaten; Een lerende organisatie zijn, die niet sec handelt vanuit bekende paden en oplossingen, maar nieuwsgierig is naar de vraag achter de vraag en op zoek gaat naar innovatieve oplossingen. En waar medewerkers ook die ruimte krijgen; Een vitale organisatie zijn voor wat betreft medewerkers en middelen, waarbij we uit beide het beste (naar boven) willen halen. In 2016 actualiseren we deze doelen in samenspraak met onze partners Hillegom en Lisse. Wat gaan we ervoor doen? 83

Ambtelijke samenvoeging Hillegom, Lisse en Teylingen Op basis van het besluit dat de drie raden in juni 2015 hebben genomen, is in de zomer van 2015 een plan van aanpak opgesteld voor het samenvoegingsproces. In het najaar van 2015 wordt dit plan besproken in de raden. In 2016 ligt de prioriteit voor de doorontwikkeling van de bedrijfsvoering in onze drie organisaties bij het realiseren van kwalitatief hoogwaardige, minder kwetsbare dienstverlening tegen lagere kosten. Er komt een projectorganisatie die in afstemming met het huidige management deze nieuwe bedrijfsvoering gaat realiseren. Daarbij zal een evenwicht moeten worden gevonden tussen doelstellingen en activiteiten die in 2016 voor Teylingen relevant zijn, waarbij we de toekomstige gezamenlijke organisatie voor ogen houden. Personeel en Organisatie Om onze visie te verwezenlijken werken wij vanuit onze kernwaarden: Resultaatgericht, Extern gericht, Innovatief en Samenwerken. Deze kernwaarden komen samen in de REIS die ons te wachten staat. Via een organisatie-ontwikkeltraject worden de kernwaarden en de daarbij gewenste attitude verder ingebed in de organisatie en onze vitaliteit versterkt. De ontwikkeling van de organisatie naar het hierboven beschreven, gewenste, perspectief zal zo veel als mogelijk organisch plaatsvinden. Daarvoor investeren we ook in 2016 nadrukkelijk in zelfbewuste en communicatief vaardige medewerkers. Teamcoördinatoren worden daarnaast gefaciliteerd om meer coachend te opereren naar hun medewerkers. Door het (vaker) loslaten van de inhoud wordt de span of control van de teamcoördinatoren vergroot. Afdelingshoofden richten zich op hun beurt meer op strategische, organisatiebrede vraagstukken, het uitbouwen van samenwerking in regionaal verband en het onderhouden van een hoogwaardig extern netwerk. De cao voor de sector Gemeenten loopt op 1 januari 2016 af. Een deel van de afspraken wordt pas in 2016 (een nieuwe bezoldigingsverordening in de CAR-UWO) en in 2017 (het individueel keuzebudget) gerealiseerd. Daarnaast zijn de onderhandelingen gestart voor een nieuwe cao. Hiervoor is conform de begrotingsuitgangspunten een stelpost in de begroting opgenomen van € 150.000. De formatie in de begroting 2016 bedraagt afgerond 200 fte. Hieronder treft u een overzicht aan van de totaal begrote loonsom, inclusief uitkeringen. Personeelskosten

Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

12.913.271

13.447.811

13.549.679

Uitkeringen voormalig personeel en ex-bestuurders

364.584

217.526

151.301

Stelposten inhuur derden t.b.v. vervanging bij ziekte en vacatures Stelpost CAO Ontwikkelingen

444.303

266.455

226.455

Salariskosten huidig personeel en bestuur

Totaal Inhuur personeel derden overig

150.000 13.722.158

13.931.522

14.077.435

776.459

307.447

207.447

De begrote cijfers van 2016 zijn gebaseerd op de stand van zaken per 1 april 2015.

In het overzicht is ook de post inhuur personeel derden overig opgenomen. Deze post heeft voornamelijk betrekking op bouwgrondexploitaties en het vormgeven van de projectorganisatie invoering 3D (2014). Binnen de personeelsformatie is sprake van een aantal bovenformatieve plaatsingen, begroot op 84

€ 132.000. Deze kosten zijn niet opgenomen in het bovenstaande overzicht. Hiervoor is vanaf 2015 een aparte voorziening in de begroting opgenomen. Bij het instellen van deze voorziening is tevens een taakstelling afgesproken. Het aantal bovenformatieve plaatsingen daalt. Daarnaast is beleid ontwikkeld om nieuwe bovenformatieve plaatsingen zoveel mogelijk te voorkomen. Inkoop Onze inkoopfunctie is vanaf het 4e kwartaal van 2014 uitbesteed aan stichting RIJK. Stichting RIJK is een samenwerkingsverband van verschillende gemeenten, die met deze samenwerking beogen hun inkoop professioneel te regelen. Teylingen wil met haar inkoopfunctie daarmee sterker staan en minder kwetsbaar zijn. Stichting RIJK begeleidt het proces van de meest risicovolle inkooptrajecten binnen Teylingen en pakt indien mogelijk trajecten samen met andere gemeenten op. Welke trajecten Stichting RIJK oppakt wordt aan de hand van de inkoopkalender van de gemeente bepaald. Financiën Een scherpe monitoring van ons meerjarenbeeld blijft noodzakelijk. Daarbij gaan we een verstandige inzet van onze reserves niet uit de weg, daar zijn reserves tenslotte voor. De inzet van reserves is een incidentele maatregel. Om een structureel sluitend meerjarenbeeld binnen bereik te houden, zullen we onze uitgaven en inkomsten, maar ook de realiteit van de in deze begroting opgenomen stelposten, nauwlettend in de gaten houden. Met het opnemen van stelposten in de begroting gaan we met enige terughoudendheid om. Alleen wanneer we van mening zijn dat de inkomsten of uitgaven ook daadwerkelijk in dat jaar zullen plaatsvinden is het verantwoord om een stelpost in stand te houden. Voor stelposten in latere jaren van het meerjarenbeeld kan een duidelijke ambitie voldoende zijn. Via de voorjaarsrapportage en najaarsrapportage rapporteren we de raad dan over de haalbaarheid van de stelpost en een eventuele noodzaak om tot aanpassing over te gaan. Daarnaast rapporteren we in deze rapportages over de meest recente ontwikkelingen en gevolgen daarvan op ons meerjarenbeeld. Informatisering en Automatisering Informatie is een belangrijk bedrijfsmiddel van de gemeente. Om alle taken rondom informatievoorziening, informatiebeveiliging en automatisering naar behoren uit te voeren is samenwerking met de buurgemeenten gewenst. Voor het realiseren en slagen van de ambtelijke samenvoeging is een goede ICT infrastructuur met betrouwbare ICT producten en diensten een belangrijke randvoorwaarde en kritische succesfactor. In 2015 en 2016 wordt er samen met HLTgemeenten met prioriteit gewerkt aan het realiseren van deze doelen. In 2015 en 2016 werken we verder aan het tijden plaatsonafhankelijk werken en aan flexibel werken in de bestaande huisvesting. Dit doen we door onze thuiswerkomgeving verder te professionaliseren en laptops en iPads in bruikleen aan te bieden. Door deze ontwikkelingen zijn we in staat om onze medewerkers de juiste middelen te geven, waarmee ze ook in regionale samenwerkingsverbanden goed kunnen werken. Digitale dienstverlening en zaakgericht werken We houden onze digitale dienstverlening op een hoge kwaliteit en bouwen de digitale dienstverlening aan burgers, bedrijven en instellingen verder uit. We sluiten daarbij aan bij het landelijke programma voor de digitale overheid: Digiprogramma. De ambitie van dit programma is het realiseren van één generieke digitale infrastructuur voor de hele Nederlandse overheid. Concreet voor Teylingen betekent dit we gaan zorgen dat onze lopende zaken zichtbaar worden op Mijn Overheid; we gaan onderzoeken of we gebruik gaan maken van de berichten inbox van Mijn overheid; we aan de slag gaan met het aansluiten op de basisregistratie personen en het aanbesteden van de burgerzaken modules; we de opbouw van de Basisregistratie Grootschalige Topografie gaan afronden en het beheer gaan organiseren; we het verplicht gebruik en het doen van terugmeldingen rondom de basisregistraties verder gaan invullen. 85

Ook houden we de ontwikkelingen rondom de Omgevingswet in de gaten. De verwachte inwerkingtreding is 1-1-2018. We passen tijdig onze informatievoorziening op de komst van de Omgevingswet aan. Samenwerkingsverband GovUnited regisseert momenteel mede namens Teylingen het gezamenlijke beheer van de MidOffice suite. Deze suite bestaat onder andere uit het zaaksysteem, het systeem ter ondersteuning van de bestuurlijke besluitvorming (BIS) en de gemeentelijke website. De suite is ontwikkeld door Green Valley en per 14 oktober 2016 loopt de aanbesteding af. Dit is voor de deelnemende gemeenten aanleiding geweest om na te gaan of GovUnited nog steeds de verwachte meerwaarde biedt. Voor 11 van de 13 gemeenten, waaronder Teylingen, heeft dit geresulteerd in het beëindigen van de deelname aan GovUnited per 14 oktober 2016. Voor wat betreft het zaakgericht werken hebben we in 2015 ingezet op de stabiliteit. In samenwerking met Hillegom en Lisse gaan we aan de slag met het ontwikkelen van toekomstscenario’s voor zaakgericht werken en het zaaksysteem. Decentralisaties sociaal domein, informatiebeveiliging en privacy Op het gebied van de decentralisaties in het sociaal domein heeft Teylingen ervoor gezorgd om ‘transitieproof ’ te zijn om zo burgers met een hulpvraag te kunnen helpen. Dit is mede gerealiseerd door samenwerking met de overige Bollengemeenten, de ISD en Holland Rijnland. Gebruik maken van landelijke en regionale ontwikkeling is hierbij waar mogelijk toegepast. Vanaf 2015 is Teylingen bezig met de doorontwikkeling, met name op het gebied van monitoring, informatieveiligheid, privacy en de doorgroei naar een integrale aanpak van de kolommen Jeugd, Werk en Wmo. Vanwege de complexe samenwerkingsstructuur, vertrouwelijkheid en privacy gevoelige informatie wordt extra aandacht besteed aan het structureel beleggen van taken en verantwoordelijkheden. We beseffen dat het van belang is dat de informatie, die we gebruiken bij onze werkzaamheden en waarop we onze beslissingen baseren, beschikbaar en integer (juist) en betrouwbaar is. En ook dat het van belang is dat we de vertrouwelijkheid van informatie en persoonsgegevens waarborgen. In 2015 zijn we aangesloten bij de Informatie Beveiligingsdienst en werken we verder aan het informatiebeveiligingsbeleid en plan. Een belangrijk uitgangspunt van het beleid is dat we voldoen aan de Baseline Informatiebeveiliging voor gemeenten en dat we voldoen aan (nieuwe) wetgeving op het gebied van Privacy.

Communicatie De communicatieve kracht van de organisatie en het bestuur vergroten is het kernthema van het beleid. De relatie tussen de gemeente en haar inwoners, bedrijfsleven en (maatschappelijke)instellingen is steeds gelijkwaardiger. Enerzijds is er sprake van horizontalisering en anderzijds nemen de verschillen juist toe en treedt er verwijdering op. Dit vraagt om sterke communicatieve vaardigheden van bestuur en ambtelijke organisatie. Daarnaast kijkt iedereen mee en is transparantie een belangrijke pijler in communicatie van de gemeenten. Iedereen kijkt mee en dat biedt kansen voor communicatie. Maar dwingt ons ook om na te denken over mogelijke risico's. Monitoring van wat leeft en speelt in de samenleving is uitermate belangrijk en hierin worden verdere stappen gezet. Er wordt van ons als gemeente ook verwacht dat we midden in de markt en de samenleving staan. En we moeten ons bewust zijn dat samenleving ook middenin onze organisatie staat. Juist in een tijd waarin de schaal steeds groter lijkt te worden en de afstand tussen mensen en organisaties ook, groeit de behoefte aan individueel contact. Persoonlijke communicatie blijft van groot belang. De samenleving geeft vertrouwen aan de gemeente Teylingen als we dat verdienen. Huisvesting In 2014 is uitgebreid gesproken over de capaciteit van de gemeentelijke huisvesting. Nadat dit in 2015 niet heeft geleid tot centralisatie van de huisvesting, zijn plannen ontwikkeld over hoe we om willen gaan met de overcapaciteit die de gemeente Teylingen op dit gebied heeft. De plannen worden in 2016 en later uitgevoerd. De ambtelijke samenvoeging met de gemeenten Hillegom en 86

Lisse biedt veel kansen om de huisvesting verder te optimaliseren. De raad zal hierin actief betrokken worden. Deregulering Gemeenten staan nu en in de toekomst voor grote maatschappelijke opgaven. Omstandigheden waarin gemeenten moeten opereren veranderen regelmatig. Procedures en regels zullen niet altijd een oplossing geven voor zaken die aan gemeenten worden toevertrouwd. Ook wij zullen meer moeten improviseren en, afhankelijk van de rol die wij vervullen, onze inzet kiezen. Bij invoering en toepassing van regelgeving zal steeds de vraag centraal staan of de bewuste regels en procedures wel gewenst zijn voor onze noodzakelijke (flexibele) inzet. Processen Van de overheid mag worden verwacht, dat zij bij het uitvoeren van haar werk altijd streeft naar het meest optimale resultaat, waarbij alle maatschappelijke belangen worden meegewogen. Bovendien is het belangrijk om dit resultaat op de meest doelmatige manier te bereiken. Bij een steeds veranderende omgeving en hogere eisen aan professionaliteit is het van belang om een lerende organisatie te zijn, die haar processen frequent tegen het licht houdt. We willen deze elementen borgen door het toepassen van Lean management, dat toeziet op juist deze zaken. In 2014 heeft Teylingen twee succesvolle verbetertrajecten gedraaid op basis van de Lean methodiek. Dit heeft ertoe geleid dat er in 2015 meerdere trajecten op deze manier zijn en worden ingezet. Hoe procesverbeteringen er in 2016 en verder precies uit zullen komen te zien is afhankelijk van de keuzes die vanuit de ambtelijke samenvoeging op dit gebied worden gemaakt. Vast staat dat Lean als verbetermethodiek het uitgangspunt blijft.

87

4.6 Paragraaf Verbonden Partijen Inleiding Vanuit de wettelijke regelgeving moet de paragraaf verbonden partijen ten minste aan de volgende eisen voldoen: de visie op verbonden partijen in relatie tot de realisatie van de doelstellingen die zijn opgenomen in de begroting; de beleidsvoornemens omtrent verbonden partijen; de lijst van verbonden partijen. Gemeentelijke taken worden in hoofdzaak op drie manieren uitgevoerd. Een manier om beleid uit te voeren, is door deelname aan een verbonden partij. Andere manieren zijn om de uitvoering in eigen beheer te houden (bijvoorbeeld bij een gemeentelijke dienst) of door de uitvoering uit te besteden aan een andere organisatie die verder geheel los staat van de gemeente (bijvoorbeeld door subsidie te geven of een Inkoopcontract te sluiten). Een verbonden partij is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft. Het aangaan van banden met verbonden partijen komt altijd voort uit het publieke belang. Verbindingen met verbonden partijen zijn een manier om bepaalde publieke taken uit te voeren. Voor het aangaan en onderhouden van contacten met verbonden partijen is het van belang af te wegen: wat de meest doelmatige manier is om een taak uit te voeren; wat de beste garantie geeft dat de taak wordt uitgevoerd op een manier zoals we die voor ogen hebben; op welke manier we voldoende inhoudelijk en financieel inzicht hebben in het uitvoeren van een taak. Het onderbrengen van taken bij een gemeenschappelijke regeling (verlengd lokaal bestuur) betekent niet dat de gemeente er 'dan van af is'. De uitvoering van publieke taken in verlengd lokaal bestuur vereist democratische controle. Het is van belang daarbij het zwaartepunt te leggen naar 'sturing vooraf' om grip te hebben. We streven ernaar gepast invloed uit te oefenen op verbonden partijen, door zelf zitting te hebben in het dagelijks bestuur van de verbonden partij of via vertegenwoordiging van Teylingen door een bestuurder van de Bollen5- gemeenten. Deze bestuurder wordt ondersteund door de eigen ambtelijke organisatie en onze regiowerkgroep. Er is voortdurend behoefte om grip te krijgen en te houden op gemeenschappelijke regelingen (verbonden partijen). De notitie 'Sturen op gemeenschappelijke regelingen: -een kwestie van anders denken en goed organiseren' is opgesteld en door ons college vastgesteld. Door personele inzet leveren wij een actieve bijdrage aan het gezamenlijke doel: het sturen, het beheersen, het verantwoorden en het toezicht houden op gemeenschappelijke regelingen en het verder verbeteren ervan. Ook is in regionaal verband een financieel kader afgesproken voor de gemeenschappelijke regelingen. Zo laten betrokken gemeenten dezelfde geluiden horen en weten de gemeenschappelijke regelingen waar zij aan toe zijn. Bovendien voorkomen wij dat door verdeeldheid van financiële taakstellingen te traag worden doorgevoerd en niet tijdig kunnen worden ingeboekt door de gemeenten. In discussies over begrotingen kunnen onze vertegenwoordigers in de besturen van de gemeenschappelijke regelingen vroegtijdig refereren aan het afgesproken financiële kader.

88

Welke ontwikkelingen spelen er? Brandweer Per 1 januari 2011 zijn de gemeentelijke brandweerkorpsen opgenomen in de regionale organisatie. De gemeente Katwijk is per 1 januari 2014 aangesloten. Met de regionalisering van de brandweer kan de gemeente een verantwoorde brandweerzorg en rampenbestrijding blijven bieden tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. Brandweer Hollands Midden doet dit door de kwaliteit van de huidige brandweerzorg en de rampenbestrijding te verbeteren en te borgen en kan zo toekomstige ontwikkelingen aan. De gemeenschappelijke regeling Regionale Brandweer en GHOR Hollands Midden is gewijzigd in 'de gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Hollands Midden'. Het is een publiekrechtelijke overeenkomst tussen verschillende gemeenten waarbij bepaalde taken en bevoegdheden op het gebied van crisisbeheersing en rampenbestrijding centraal worden uitgevoerd. De wijziging is noodzakelijk vanwege de regionalisering van de brandweer en de Wet Veiligheidsregio’s. Deze wet is van invloed op de organisatie van de huidige samenwerking van de veiligheidspartners in de regio. In de gemeenschappelijke regeling worden de organisatie en de taken en bevoegdheden geregeld. Zo kan de kwaliteit van de crisisbeheersing en rampenbestrijding worden gegarandeerd. Holland Rijnland In de vergadering van het Algemeen Bestuur (AB) van 24 juni 2015 is de voorlopige Inhoudelijke Agenda 2016 vastgesteld die deel uitmaakt van het besluitvormingsproces rond de transitie van Holland Rijnland (#Kracht15). Deze agenda is de uitwerking van de Samenwerkingsagenda zoals vastgesteld door het AB (5 maart 2014) en is de basis voor de begroting 2016. Holland Rijnland draagt binnen de regio zorg voor een optimale verbinding, ontmoeting en samenwerking op ruimtelijk, economisch en sociaal vlak. Deze doelstelling is vertaald naar vier rollen: Platformrol: ontmoeten en netwerken, kennis en ervaringen delen Het organiseren van regionale afstemming van thema’s die de regio aangaan en het organiseren van ‘ontmoetingstafels’ voor de veertien deelnemende gemeenten om ideeën te delen, kennis uit te wisselen, belangen in te brengen en thema's te agenderen; Belangenbehartigende rol: lobby en belangenbehartiging namens regio of subregio Optreden naar provincie, rijk en andere belangrijke gremia om de doelen van de regio te bereiken (lobby en subsidiewerving), evenals aanspreekpunt in formele trajecten; Richtinggevende rol: signaleren en benoemen nieuwe ontwikkelingen Richting geven aan de (beleids)koers/visie van de gezamenlijke gemeenten op diverse terreinen en het signaleren en benoemen van nieuwe ontwikkelingen (bijvoorbeeld om in te spelen op mogelijkheden voor cofinanciering); Uitvoerende rol: uitvoering programma’s en taken/opdrachten Voor een aantal specifieke opgaven voert Holland Rijnland taken uit: o.a. de Urgentiecommissie Woonruimteverdeling en het Regionaal Bureau Leerplicht. Ook voert Holland Rijnland (tijdelijke) taken uit voor (een deel van) de gemeenten/subregio’s. In het ‘nieuwe’ Holland Rijnland komt de nadruk te liggen op de platformfunctie en de belangenbehartiging. Het ontwikkelen van beleid wordt vooral opgepakt door gemeenten en subregio’s. Samen met de gemeenten, subregio’s en stakeholders wordt ingespeeld op kansen die zich voordoen voor de regio. Deze aanpak betekent niet ‘zorgen voor’, maar ‘zorgen dat’. Het eigenaarschap van de taken die Holland Rijnland uitvoert, ligt bij de veertien aangesloten gemeenten. Zij bepalen de inhoudelijke agenda. De vergaderstructuur zal wijzigen. Er wordt een "Regiomiddag" ingevoerd. De Regiomiddag zal qua opzet, vorm en inhoud worden geëvalueerd in 2016 om te bekijken of en hoe dit in de toekomst wordt voortgezet. Nationale politie De nationale politie leidt tot minder bureaucratie, een betere samenwerking tussen de verschillende onderdelen van de politie en meer politiemensen die bezig zijn met het uitvoerende politiewerk. De nationale politie heeft haar basis dicht bij de burger, dus in de wijk en in de gemeente. Hiernaast is sprake van een versterking van het lokale gezag. De positie van de lokale gezagsdragers - de burgemeester en de officier van justitie - is verstevigd. Zij maken op lokaal 89

niveau afspraken over de inzet van de politie. Daarnaast zijn zij nauw betrokken bij de aanstelling van de lokale politiechefs. Ook de positie van de gemeenteraad is versterkt. De gemeenteraad stelt een integraal veiligheidsplan vast dat als basis wordt gebruikt voor de afspraken over de doelen van de politie op lokaal niveau. De leiding van het landelijke korps wordt opgedragen aan de korpschef. Wat mag het kosten ? Gemeentelijke bijdragen verbonden partijen

Begroting 2015 na wijziging

Begroting 2016

Verschil

1 Ruimte, Wonen en Duurzaamheid Holland Rijnland, onderdeel Ruimtelijke Ordening Holland Rijnland, Investeringsstrategie Holland Rijnland, onderdeel Wonen Holland Rijnland, onderdeel Natuur en landschap

40.340

25.963

154.000

154.000

-14.377 0

55.040

36.951

-18.089

12.640

7.528

-5.112

698.300

697.900

-400

Holland Rijnland, onderdeel Economische zaken en Toerisme

35.170

17.627

-17.543

Greenport, uitvoering economische agenda

35.000

35.000

0

137.600

119.377

-18.223

6.310

4.800

-1.510

Holland Rijnland, onderdeel Opdrachtgeverschap Jeugdhulp

86.769

88.437

1.668

Holland Rijnland, onderdeel Sociale Agenda Algemeen

11.960

8.001

-3.959

8.040

4.641

-3.399 -7.658

OmgevingsdienstWest Holland 2 Toerisme en Economie

3 Sport, Onderwijs en Cultuur Holland Rijnland, onderdeel Leerplicht en VSV Holland Rijnland, onderdeel volwasseneducatie

Holland Rijnland, onderdeel Zorg Holland Rijnland, onderdeel Jeugd en Cultuur

16.490

8.832

Holland Rijnland,onderdeel Participatie

19.230

11.630

-7.600

Intergemeentelijke Sociale Dienst, bijstand

714.738

688.984

-25.754

Intergemeentelijke Sociale dienst, minimavoorzieningen

277.532

308.715

31.183

Intergemeentelijke Sociale dienst, Wmo

498.073

516.861

18.788

Intergemeentelijke Sociale dienst, Wmo individueel

219.846

228.139

8.293

1.091.518

1.074.723

-16.795

69.370

102.545

33.175

577.905

577.905

0

47.790

25.995

-21.795

1.913.470

1.865.470

-48.000

36.353

37.082

729 7.649

RDOGHM, Openbare gezondheidszorg Werkvoorzieningsschap Kust-, Duin- en Bollenstreek/MareGroep 4 Leefomgeving Holland Rijnland, Investeringsstrategie Holland Rijnland, onderdeel Verkeer en Vervoer 5 Dienstverlening 6 Bestuur, Veiligheid en Financiën Gem.Regeling veiligheidsregio Hollands Midden GHOR Hollands Midden Holland Rijnland, onderdeel Middelen en Bestuur Govunited Totaal

59.677

67.326

176.267

179.145

2.878

6.999.428

6.893.577

-105.851

90

Totaal uitgaven per gemeenschappelijke regeling Gemeenschappelijke regeling Holland Rijnland Greenport Intergemeentelijke Sociale Dienst Werkvoorzieningsschap Kust-, Duin- en Bollenstreek

begroting

begroting

2015

2016

verschil

1.268.961

1.159.013

35.000

35.000

1.710.189

1.742.699

32.510 33.175

109.948-

69.370

102.545

Regionale dienst Openbare Gezondheidszorg Hollands Midden

1.091.518

1.074.723

16.795-

Veiligheidsregio Hollands Midden

1.913.470

1.865.470

48.000-

GHOR Hollands Midden

36.353

37.082

Omgevingsdienst West-Holland

698.300

697.900

400-

GovUnited

176.267

179.145

2.878

Totaal

6.999.428

6.893.577

729

105.851-

Beschrijving van de verbonden partijen Holland Rijnland Vestigingsplaats

Leiden

Visie verbonden partij in relatie tot gemeentelijke doelstelling(en)

Holland Rijnland draagt binnen de regio zorg voor een optimale verbinding, ontmoeting en samenwerking op ruimtelijk, economisch en sociaal vlak. Holland Rijnland is een vrijwillige, maar niet vrijblijvende samenwerking van en voor veertien gemeenten in het hart van de Randstad.

Beleidsvoornemens verbonden partij

In de vergadering van het Algemeen Bestuur (AB) van 24 juni 2015 is de voorlopige Inhoudelijke Agenda 2016 vastgesteld die deel uitmaakt van het besluitvormingsproces rond de transitie van Holland Rijnland (#Kracht15). Deze agenda is de uitwerking van de Samenwerkingsagenda zoals vastgesteld door het AB (5 maart 2014) en vormt de basis voor de begroting 2016. Uit de Samenwerkingsagenda komen de volgende punten naar voren: de bestuurlijke ambitie om in het ruimtelijk, economisch en sociaal domein samen te werken; het vernieuwen van de gemeenschappelijke regeling, met voor wat betreft het fysiek domein een lichter takenpakket en voor wat betreft het sociaal domein een aangepast takenpakket; het inzetten van Holland Rijnland voor gezamenlijke lobby en belangenbehartiging waarbij ruimte moet zijn om kansen voor de regio gezamenlijk op te pakken; het uitvoeren en afronden van Programma van Afspraken / RIF-projecten; de ambitie van gemeenten om meer op het niveau van de clusters of individuele gemeenten samen te werken, te faciliteren of te organiseren. De huisvesting van Holland Rijnland op een andere locatie dan Schuttersveld 9, Leiden staat voor 2016 op de rol. Daarbij wordt ook het uitbesteden van de bedrijfsvoerende taken betrokken. Dit zal leidt tot een kostenverlaging en draagt bij aan de besparing van minimaal 25% op de inwonerbijdrage en het creëren van gelden voor cofinanciering. De kadernota 2016 is in de AB vergadering van 25 maart 2015 vastgesteld. De belangrijkste opdracht voor 2016 is een bezuiniging van 20,5% t.o.v. 2013. In 2017 neemt deze opdracht toe tot 25%. De bezuinigingsopdracht is inclusief het financiële kader gemeenschappelijke regelingen in de regio van Hollands-Midden. Door de voorgenomen aanpassing van structuur en samenwerking zullen de risico's voor de deelnemers afnemen. Wel ontstaan frictiekosten waarvan de omvang nog niet bekend is.

Gemeentelijke risico’s door deze relatie

Openbaar belang

Veranderingen

Een evenwichtige ontwikkeling van de regio en het zo goed mogelijk op elkaar afstemmen van de belangen van de deelnemende gemeenten en hun inwoners. De herpositionering, profilering en invulling van de taakstelling van het

91

samenwerkingsorgaan Holland Rijnland zal in 2016 gestalte krijgen. Algemeen bestuur: Burgemeester mevrouw C.G.J. Breuer, de heer. R.M. ten Boden en mevrouw R.M. Keijzer 1/1/2014 31/12/2014 € 874.662 € 1.376.133 € 30.600.698 € 33.818.894 € 600.587

Vertegenwoordiging gemeente

Eigen Vermogen Vreemd Vermogen Resultaat na bestemming

Intergemeentelijke Sociale Dienst (ISD) Bollenstreek Vestigingsplaats Visie verbonden partij in relatie tot gemeentelijke doelstelling(en) Beleidsvoornemens verbonden partij

Gemeentelijke risico’s door deze relatie Openbaar belang Veranderingen

Vertegenwoordiging gemeente Eigen Vermogen Vreemd Vermogen Resultaat na bestemming

Lisse Doelmatige uitvoering van de regelingen op het gebied van sociale zekerheid en de Wmo die onder gemeentelijke verantwoordelijkheid vallen. Taakuitvoering gericht op: correcte, tijdige en rechtmatige verstrekking van uitkeringen en individuele Wmo verstrekkingen; meer mensen sneller aan het werk helpen. Enerzijds de bijdrage van de gemeente Teylingen in de exploitatielasten van de ISD, en anderzijds de uitvoering van een open einde regeling door de ISD waar de gemeente Teylingen de financiële lasten van draagt. Individuele voorzieningen op het gebied van werk, inkomen en zorg. De begroting van de ISD is gebaseerd op ongewijzigd beleid. Op het moment van het opstellen van de begroting was nog onvoldoende inzicht in de kosten van de Persoonsgebonden Budgetten Jeugd en Wmo. De begroting 2016 is daarom gebaseerd op het huidige beleid en gaat uit van de nu bekende budgetten. Zodra hierover meer bekend is, zal een aangepaste begroting 2016 worden opgesteld. Ook de financiële gevolgen van de oprichting van het Servicepunt Werk zijn nog niet opgenomen in de huidige begroting; Onder andere de uitbreiding van de Wmo heeft tot een groter takenpakket van de ISD geleid. Dit heeft gemaakt dat (vooralsnog tijdelijk) uitbreiding van de formatie noodzakelijk is gebleken. Deze uitbreiding van de formatie is wel verwerkt in de begroting zoals deze nu is vastgesteld. Algemeen Bestuur: A.L. van Kempen en K.P. van Velzen Dagelijks Bestuur: A.L. van Kempen 1/1/2014 31/12/2014 0 0 € 5.783.000 € 4.285.000 0

Werkvoorzieningsschap Kust, Duin- en Bollenstreek / De Maregroep Vestigingsplaats Visie verbonden partij in relatie tot gemeentelijke doelstelling(en) Beleidsvoornemens verbonden partij

Gemeentelijke risico’s door de relatie met een verbonden partij Openbaar belang Veranderingen

Voorhout Bevordering van interne en externe (onder de hoede van of buiten de Maregroep) gesubsidieerde arbeid door uitstroom medewerkers; begeleid werken; detachering; werken op locatie; verplaatsing vanuit industrie naar groen (en vice versa). Werkverschaffing voor specifieke doelgroep door: vaardigheid van mensen te vergroten; inkomen te bieden door (gesubsidieerde) arbeid; werk op maat te bieden, zowel binnen als buiten de Maregroep; tijdelijke of langdurige werkplekken beschikbaar te stellen. Bijdrage gemeente in tekort Maregroep via bonus/malus regeling. Vanwege rijksbezuinigingen is er vanaf 2011 een gemeentelijke bijdrage. Het op een bedrijfsmatige wijze uitvoeren van taken van en voor de deelnemende gemeenten op het terrein van gesubsidieerde arbeid. Het kabinet heeft besloten de sociale werkvoorziening met ingang van 2015 onder te brengen in gemeentelijke werkbedrijven. Dit is een belangrijk

92



onderdeel van de nieuwe Participatiewet. De aan de GR KDB deelnemende gemeenten hebben het besluit genomen tot oprichting van een Servicepunt Werk die in stappen invulling gaat geven aan de uitvoering van deze wet. Onlangs is een kartrekker aangesteld die een bedrijfsvoerings- en implementatieplan gaat opstellen. De uitkomst van deze werkzaamheden zal vervolgens aan de raden ter goedkeuring worden voorgelegd alvorens tot uitvoering kan worden overgegaan. Dagelijks Bestuur: A.L. van Kempen Algemeen Bestuur: A.L. van Kempen 1/1/2014 31/12/2014 € 2.499.000 € 2.661.000 € 3.465.000 €3.728.000 € 443.000

Regionale dienst openbare gezondheidszorg Hollands-Midden Vestigingsplaats Visie verbonden partij in relatie tot gemeentelijke doelstelling(en Beleidsvoornemens verbonden partij

Gemeentelijke risico’s door deze relatie Openbaar belang

Veranderingen

Leiden Bewaking, bescherming en bevordering van de gezondheid van alle inwoners van de Regio Hollands Midden. Uitvoering van opgedragen taken op grond van de Wet Publieke Gezondheid (Wpg) en de Wet veiligheidsregio’s (Wvr) door: Aanbod van een basistakenpakket met minimaal alle wettelijke taken Wet Publieke Gezondheidszorg (Wpg); Kostendekkende uitvoering van aanvullende diensten en markttaken in het verlengde van wettelijke taken. Afstemmingsproblemen bij samenwerking met GHOR, GGD en gemeente in geval van rampen door verschillende regio-indelingen Het behartigen van de belangen van de aan de regeling deelnemende gemeenten op het terrein van de openbare gezondheidszorg, de volksgezondheid en het ambulancevervoer. Op basis van de Wpg zijn gemeenten verplicht om producten voor de collectieve gezondheidszorg in te kopen bij de GGD. Het AB heeft op 25 maart 2015 de Ontwikkelagenda 2020 vastgesteld. In 2015 en 2016 zal via diverse werkgroepen uitwerking gegeven worden aan een drietal sporen, te weten: 1. Ordening van de taken van de GGD in schillen; 2. Versterking van good governance; 3. Uitwerking van opties invulling bezuinigingstaakstelling GGD taken. Er is een projectopdracht opgesteld. Voor dit project zijn de volgende documenten kaderstellend. Wet publieke gezondheid 2008; Kamerbrief betrouwbare publieke gezondheid, 28 augustus 2014; Eindrapportage AEF, herpositionering GGD Hollands Midden 2020; AEF, GGD Holland Midden Herpositionering 2020; presentatie bestuurlijk conferentie 7 januari 2015.


Het beoogde resultaat van deze opdracht is: de 19 gemeenten van de GR RDOGHM hebben vastgelegd welke onderdelen van de publieke gezondheidszorg conform de Wet Publieke Gezondheidszorg (Wpg, 2008) worden uitgevoerd worden door de GGD, onderdeel van de RDOGHM. Daarbij kan onderscheid gemaakt worden tussen onderdelen die alle gemeenten bij de RDOG HM beleggen en onderdelen die niet voor alle gemeenten uitgevoerd worden. Voor alle situaties geldt dat de voorwaarden en de spelregels vastgelegd zijn. Specifiek gaat het hierbij om het vastleggen van: - de taken en verantwoordelijkheden; - de inrichting van de bijpassende governancestructuur; - de financiering en verantwoording. Dagelijks Bestuur: A.L. van Kempen

93

Regionale dienst openbare gezondheidszorg Hollands-Midden


Algemeen Bestuur: A.L. van Kempen 1/1/2014 € 2.217.000 € 26.465.000

31/12/2014 € 5.787.000 € 24.793.000 € 2.976.000

Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Hollands Midden (tot 2011: Regionale Brandweer en GHOR Hollands Midden) Vestigingsplaats Leiden Visie verbonden partij in relatie tot Hoogwaardige brandweerzorg en adequate crisisorganisatie. Versterken gemeentelijke doelstelling(en) van de generieke crisisorganisatie en in het bijzonder de reactiekracht op alle soorten incidenten en het uitoefenen van de taken die in de Wet veiligheidsregio’s aan de bestuursorganen van de gemeente zijn opgedragen. Beleidsvoornemens verbonden partij Voorbereiding, hulpverlening en coördinatie bij rampen. Gemeentelijke risico’s door deze De risico’s worden beschreven in de paragraaf Weerstandsvermogen relatie behorende bij de programmabegroting van de Veiligheidsregio Hollands Midden. De risico’s hebben onder andere betrekking op de werkkostenregeling, de samenvoeging van de meldkamers Hollands Midden en Haaglanden en de herverdeling van het gemeentefonds en BDUR (Besluit doeluitkering bestrijding van rampen en zware ongevallen). Voor een uitgebreide toelichting wordt kortheidshalve verwezen naar de programmabegroting. Openbaar belang Het behartigen van de belangen van de aan de regeling deelnemende gemeenten op het terrein van politie, brandweer, rampenbestrijding en het realiseren van een gecoördineerde inzet bij zware ongevallen en rampen betrokken organisaties, instellingen en diensten. Veranderingen Bevolkingszorg op orde 2.0 – eigentijdse bevolkingszorg, volgens afspraak Het Algemeen Bestuur heeft op 2 april 2015 de rapportages 'Bevolkingszorg Veiligheidsregio Hollands Midden' vastgesteld. Deze rapportages bevatten de uitwerking van de nieuwe landelijke visie op de gemeentelijke taken (Bevolkingszorg) tijdens crises, namelijk “Bevolkingszorg Hollands Midden richt zich op het stimuleren van de zelfredzaamheid van de maatschappij en verleent actieve zorg aan mensen die dat nodig hebben”. Bevolkingszorg Hollands Midden biedt hedendaagse en realistische bevolkingszorg. De vertaling van de visie zit niet in grote organisatorische wijzigingen, maar in de manier van kijken en de manier van handelen van crisisfunctionarissen (zoals improvisatiekracht). Het Regionaal Crisisplan, deel bevolkingszorg, wordt hierop aangepast. Bezuinigingsvoorstellen Brandweer Hollands Midden In het Algemeen Bestuur van november 2014 is de Kadernota MeerAnders-Minder (MAM) vastgesteld. In deze nota zijn de bezuinigingsvoorstellen voor de brandweer opgenomen. Voor Teylingen betekent dit onder andere dat op de post Sassenheim een autospuit en een hulpverleningsvoertuig zullen verdwijnen. Er zijn geen maatschappelijke effecten door het verdwijnen van de voertuigen, omdat in de gehele regio gewerkt wordt met operationele grenzen en een regionale paraatheid. Vertegenwoordiging gemeente


Algemeen Bestuur: Burgemeester C.G.J. Breuer Dagelijks Bestuur: Geen 1/1/2014 31/12/2014 € 10.120.078 € 10.396.008 € 22.828.174 € 21.997.879 € 2.430.344

Regeling Omgevingsdienst West-Holland Vestigingsplaats

Leiden

94

Visie verbonden partij in relatie tot gemeentelijke doelstelling(en)


Gemeentelijke risico’s door deze relatie Openbaar belang Veranderingen

Vertegenwoordiging gemeente Eigen Vermogen Vreemd Vermogen Resultaat

De Omgevingsdienst West-Holland staat voor: het streven naar een optimale milieukwaliteit; een bijdrage leveren aan de veiligheid van inwoners door ervoor te zorgen dat de milieuprestatie van bedrijven op orde is; het bewerkstelligen van een duurzaam leefmilieu en een verbetering van onze leefomgeving; het leveren van een bijdrage aan de oplossing van (mondiale) vraagstukken. De Omgevingsdienst wil een kwalitatief hoogstaande uitvoeringsdeskundige zijn in het integraal aanpakken van omgevingsvraagstukken. De Omgevingsdienst West-Holland is de gezamenlijke uitvoeringsorganisatie van en voor de deelnemende overheden en staat voor het verbeteren en bewaken van de kwaliteit en veiligheid van de leefomgeving in Holland Rijnland. De gemeente bepaalt zelf de afname van het aantal uren. Het bewerkstelligen van een duurzaam leefmilieu en een verbetering van onze leefomgeving. Vanwege de aanstaande uittreding van de gemeente Alphen aan den Rijn maakt deze gemeente geen onderdeel meer uit van de begroting ODWH 2016. Het proces van overdracht van werkzaamheden naar de ODMH is op 1 januari 2016 afgerond. Met Alphen aan den Rijn zijn ook afspraken gemaakt over de financiële afwikkeling van de uittreding. Dagelijks Bestuur: A.L. van Kempen Algemeen Bestuur: A.L. van Kempen 1/1/2014 31/12/2014 € 1.137.563 € 1.371.818 € 6.202.487 € 5.012.248 € 88.028

Vuilafvoerbedrijf Duin-en Bollenstreek (VAB) Vestigingsplaats Voorhout Visie verbonden partij Op milieuhygiënisch verantwoorde en doelmatige wijze afvoer van huishoudelijk restafval en gft-afval. Beleidsvoornemens verbonden partij In 2016 worden de aanbestedingen van de exploitatie en het transport en de verwerking van gft met ingangsdatum medio 2016 gehouden. Ook wordt onderzoek gedaan naar de toekomst, nut en noodzaak van het terrein nu de einddatum van de huurovereenkomst in 2023 in zicht komt. Nieuwe ontwikkelingen in het keten- en afvalbeheer zullen hierbij betrokken worden. Het behalen van de scheidingsdoelstellingen zal effect hebben op de inzamelsystematiek en de overslag in de komende jaren. Gemeentelijke risico’s door deze relatie Het intensiveren van de samenwerking heeft tot doel om schaalvoordeel te behalen. Dit vraagt wel de benodigde inbreng van en afstemming met de deelnemende gemeenten. Openbaar belang Doelmatige verwijdering van afvalstoffen (service, kosten, milieu). Vertegenwoordiging gemeente Algemeen bestuur: K.P. van Velzen Dagelijks bestuur: K.P. van Velzen 1/1/2014 31/12/2014 Eigen Vermogen € 95.074 € 75.074 Vreemd vermogen € 4.084.022 € 4.084.022 Resultaat na bestemming 0

Stichting Regionale Inkoop Vestigingsplaats Visie verbonden partij

(RIJK) Heemstede Het creëren van voordelen op zowel financieel, kwalitatief als procesmatig gebied voor zelfstandige gemeenten, onder andere door het faciliteren van een regionaal inkoopbureau en voorts al wat met één en ander

95

Stichting Regionale Inkoop

(RIJK)


Gemeentelijke risico’s door deze relatie Openbaar belang Vertegenwoordiging gemeente Eigen Vermogen Vreemd vermogen Resultaat na bestemming

rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords. De stichting valt onder de kleine organisaties zonder winstoogmerk. Stichting RIJK helpt de gemeenten die deelnemen hun inkoop functie professioneel te organiseren en op deze wijze inkoopvoordelen te bereiken. De inbrengkosten in de stichting. Een professionele inkoop organisatie voor haar deelnemers bieden Lid algemeen bestuur: gemeentesecretaris Juul Covers 1/1/2014 31/12/2014 € 393.049 € 393.699 € 188.222 € 287.527 0

Greenport Ontwikkelingsmaatschappij (GOM) Vestigingsplaats Noordwijkerhout Visie verbonden partij in relatie tot De GOM is een uitvoeringsorganisatie zonder publiekrechtelijke taken. gemeentelijke doelstelling(en) Bij de GOM zijn zes Duin- en Bollenstreekgemeenten betrokken. De regio Holland Rijnland, en meer in het bijzonder het gebied van de Duin- en Bollenstreek, heeft een sterke internationale concurrentiepositie in de tuinbouwsector waar het gaat om bloemen, planten, bollen, knollen en vaste planten. Partijen willen deze internationale concurrentiepositie behouden, uitbouwen en versterken door een integrale gebiedsontwikkeling waarbij vorm en inhoud wordt gegeven aan een integrale ruimtelijke herstructurering van het gebied van de Duin- en Bollenstreek. De herstructurering van de Greenport vraagt een integrale en bovenlokale aanpak. Beleidsvoornemens verbonden partij De integrale gebiedsontwikkeling moet leiden tot versterking van de nationale en regionale economie, en tot het versterken van het nationale landschap door behoud, revitalisering en versterking van onder andere het bollencomplex (2625 ha), de glastuinbouwclusters en het toerismecluster. Daarbij moet ook een aanzienlijke ruimtelijke kwaliteitsslag (incl. een actieve aanpak en sanering van verrommeling en verbetering van natuur en ecologie) bereikt worden voor het gehele gebied. Gemeentelijke risico’s door deze Met inachtneming van de kapitaalinbreng van de gemeenten relatie (€ 390.000,-), de € 10 miljoen bijdrage van Holland Rijnland uit het regionaal investeringsfonds (RIF) voor de Greenport en een nader te bepalen deel van de € 20 miljoen uit het RIF voor de regionale groenstructuur, de toegekende FES-gelden, eventuele provinciale en rijksbijdragen, eventuele andere subsidies en de opbrengst uit de verkoop van gronden is het uitgangspunt van de GOM een budgettair neutraal eindresultaat. De gemeente Teylingen heeft zich ( evenals de andere deelnemende gemeenten) garant gesteld voor een bedrag van € 7 miljoen. Openbaar belang De Greenport Duin- en Bollenstreek moet het mondiaal handelslogistiek en kennisinnovatie centrum blijven, verder uitgroeien en worden versterkt tot een nog belangrijker economische motor voor de Randstad. Veranderingen/ontwikkeling In 2016 wordt een herziening van de Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport Duin- en Bollenstreek voorgelegd aan de gemeenteraad. Vertegenwoordiging Lid Algemene Vergadering van Aandeelhouders: wethouder B. gemeente Brekelmans

Eigen Vermogen Vreemd Vermogen Resultaat

1/1/2014 € 390.000 € 15.669.429

31/12/2014 € 390.000 € 18.339.377 0

96

Stichting GovUnited Vestigingsplaats Visie verbonden partij in relatie tot gemeentelijke doelstelling(en)

Borculo GovUnited wil de dienstverlening en bedrijfsvoering van gemeenten in Nederland verbeteren door het organiseren van intensieve samenwerking, delen van kennis en expertise mede door de inzet van moderne, gestandaardiseerde ICT-middelen en daarbij behorende dienstverlening. Deelnemers aan GovUnited menen dat het ontwikkelen, onderhouden en beheren van ICT geen kerntaak voor gemeenten is. De 'markt' is goed in staat dit voor gemeenten te doen. Namens haar deelnemers voert GovUnited daarbij de regie. Zo kan een gemeente zich richten op haar kerntaak: de dienstverlening aan burgers en bedrijven. Concreet levert onze bijdrage aan Govunited op: Lidmaatschap Stichting GovUnited; Afname en gebruik van ICT- componenten zoals het zaaksysteem ter ondersteuning van e-dienstverlening, digitaal werken en archief, de gemeentelijke website en intranet site, het Antwoordportaal voor het klantcontactcentrum; Doorontwikkeling van de genoemde ICT-componenten; Ontwikkeling van kennisdocumenten, zoals stijlgids webredactie en de producten- en dienstencatalogus; Gezamenlijke inkoop van producten en diensten.


Gemeentelijke risico’s door de relatie met een verbonden partij Openbaar belang Veranderingen


Samenwerkingsverband GovUnited regisseert momenteel mede namens Teylingen het gezamenlijke beheer van de zogeheten MidOffice suite. Deze suite bestaat uit het zaaksysteem, het systeem ter ondersteuning van de bestuurlijke besluitvorming (BIS) en de gemeentelijke website. De suite is ontwikkeld door Green Valley en per 14 oktober 2016 loopt de aanbesteding af. Dit is voor de deelnemende gemeenten aanleiding geweest om na te gaan of GovUnited nog steeds de verwachte meerwaarde biedt. Dit heeft voor Teylingen en de overige deelnemers geresulteerd in het beëindigen van GovUnited per oktober 2016. Het financiële risico van de gemeente concentreert zich met name op de afname van het zaaksysteem. We zijn verplicht het zaaksysteem af te nemen tot aan het aflopen van de aanbesteding in oktober 2016. Goede ICT voorziening om de doelstellingen van bedrijfsvoering en dienstverlening waar te kunnen maken. Nu er per 1 januari 2017 ambtelijk samengevoegd wordt, zal met Hillegom en Lisse afgestemd worden hoe we vanaf 2017 het zaakgericht werken gaan ondersteunen. Mogelijk leidt dit tot een collectieve aanbesteding. Van GreenValley ligt er het aanbod aan Teylingen om na oktober 2016 de MidOffice suite van GreenValley nog af te nemen. Gelet op de grote impact die een aanpassing of vervanging van het zaaksysteem heeft, is het noodzakelijk hier het komend jaar een besluit over te nemen. lid programmaraad: R. Vrieling 30/6/2014* € 142.195 0

31/12/2014 € 206.397 0 € 64.202

* Vanaf juni 2013 opereert GovUnited zelfstandig Alliander Vestigingsplaats Visie verbonden partij

Amsterdam De visie verwoordt Alliander als volgt: “Door onze verbinding met de samenleving leveren we onze diensten snel, innovatief en betrouwbaar. Klanten ervaren het netwerkbedrijf Alliander hierdoor als de beste onderneming in zijn soort. In dialoog met onze stakeholders en vanuit onze ambitie om continu te verbeteren, zijn we in staat een evenwichtige

97


Gemeentelijke risico’s door deze relatie Openbaar belang


bijdrage aan de groei van al onze stakeholders te realiseren. In de regio’s waar we mee verbonden zijn, werken we gedreven aan een betere samenleving”. De energiesector is in beweging. De groeiende noodzaak om over te schakelen naar duurzame vormen van energieopwekking en –verbruik zorgt voor nieuwe politieke kaders, innovaties en veranderende klantbehoeften. De aandeelhouders achten substantiële groei van het bedrijf noodzakelijk om de kosten voor de klanten van Alliander zo laag mogelijk te houden. De toename van onder meer zonnepanelen, windmolens en elektrische auto’s vraagt meer van het netwerk van Alliander. Daarom moet het net worden aangepast en daar zijn grote investeringen in onder andere ICT-systemen voor nodig. Als het bedrijf groeit, kan Alliander de noodzakelijke investeringen in Nederland met meer klanten delen en heeft dit op termijn een gunstige uitwerking op de tarieven voor klanten. De gemeente ontvangt dividend. Alliander is een privaatrechtelijk verbonden partij. Alliander is een energienetwerkbedrijf. Zij zorgen voor het transport van betrouwbare, betaalbare en veilige energie, vandaag en in de toekomst. Via het netwerk transporteren zij elektriciteit en gas naar 37% van alle elektriciteits- en gasklanten in Nederland. Alliander investeert in de facilitering van duurzame energievormen om zo bij te dragen aan een betere samenleving. Wethouder B. Brekelmans

Eigen Vermogen Vreemd Vermogen Resultaat

1/1/2014 € 3.203.000.000 € 3.758.000.000

31/12/2014 € 3.375.000.000 € 3.476.000.000 € 288.000.000

DUNEA (Duinwaterbedrijf Zuid-Holland) Vestigingsplaats Voorburg Visie verbonden partij Excellente dienstverlening, leveringsbetrouwbaarheid en aandacht voor natuur- recreatie- en waterkwaliteit. Beleidsvoornemens verbonden partij De doelen voor de komende beleidsperiode zijn allemaal gericht op het verder verduurzamen van de activiteiten. Door in te zetten op energiebesparing, duurzame energiebronnen en compensatieprojecten werkt Dunea aan een dalende CO2-uitstoot. Daarnaast zijn een duurzame inzet van hulpbronnen en onze natuurlijke omgeving belangrijke thema's. Zij werken met overheidsprogramma's als Duurzaam Inkopen, Duurzaam Bouwen en het Cradle-to-Cradle principe. Gemeentelijke risico’s door deze Risico voor de aandeelhouder beperkt zich tot de wettelijke risico’s. relatie De drinkwaterwet geeft ruimte voor het uitbetalen van een (beperkt) dividend aan de aandeelhouders. De aandeelhouders vinden echter dat het uitbetalen van dividend niet past bij een drinkwaterbedrijf en hebben daarom besloten om de blokkade op het uitkeren van dividend in stand te houden. Hierdoor kan de volledige winst worden gebruikt voor het aflossen van leningen. Dit leidt tot lagere rentekosten en dus tot lagere tarieven op termijn. Openbaar belang De productie en levering van goed en betrouwbaar drinkwater, 24 uur per dag, met zo min mogelijk storingen. De gemeente Teylingen is aandeelhouder. Vertegenwoordiging Wethouder Brekelmans in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. gemeente 1/1/2014 31/12/2014 Eigen Vermogen € 161.876.000 € 169.357.000 Vreemd Vermogen € 231.978.000 € 224.751.000 Resultaat € 7.481.000 Bank Nederlandse gemeenten (BNG)

98

Vestigingsplaats Visie verbonden partij


Gemeentelijke risico’s door deze relatie

Openbaar belang

Veranderingen


Den Haag De kerntaak van de BNG is om tegen lage tarieven te voorzien in lange kredietverlening aan decentrale overheden en in kredietverlening onder garantie van overheden. BNG vertaalt haar missie in de volgende strategische doelstellingen: het behoud van substantiële marktaandelen in de Nederlandse publieke sector en het semi-publieke domein; het behalen van een redelijk rendement voor de aandeelhouders. De bank is een structuurvennootschap. Aandeelhouders van de bank zijn uitsluitend overheden. De Staat is houder van de helft van de aandelen, de andere helft is in handen van gemeenten, provincies en een hoogheemraadschap. De gemeente ontvangt jaarlijks dividend. De resultaten van deze deelneming fluctueren en daarmee ook de dividenduitkering. De BNG is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Met gespecialiseerde dienstverlening draagt de BNG bij aan zo laag mogelijke kosten voor maatschappelijke voorzieningen voor de burger. Daarmee is de bank essentieel voor de uitvoering van de publieke taak. Het eigenaarschap van gemeenten, provincies en de staat, evenals het door de statuten beperkte werkterrein van de bank bieden financiers het vertrouwen dat het risico van kredietverlening aan dit instituut zeer beperkt is. Teylingen neemt deel voor een bedrag van € 25,5 miljoen in hybride kapitaal van de BNG bank. Hierdoor kan binnen strikte kaders van risicobeheersing een beter rendement worden behaald dan bij verplicht schatkistbankieren of bij het verstrekken van leningen aan medeoverheden. Het rendement dient ter invulling van de in het meerjarenbeeld opgenomen stelposten. Namens de gemeente Teylingen is wethouder Brekelmans de vertegenwoordiger. 1/1/2014 31/12/2014 € 2.752.000.000 € 3.430.000.000 € 139.476.000.000 € 127.753.000.000 € 283.000.000

99

4.7 Paragraaf Grondbeleid Inleiding Grondbeleid bevindt zich op het snijvlak tussen ruimtelijk ordeningsbeleid (RO-beleid) en financiën. Grondbeleid is daarbij geen doel op zich maar een essentieel middel om mede uitvoering te geven aan gemeentelijke beleidsdoeleinden op het gebied van wonen, werken, welzijn, infrastructuur, recreatie, milieu en landschapsontwikkeling. Het beleid moet passen binnen de financiële mogelijkheden en doelstellingen van de gemeente. Met het grondbeleid wordt bepaald of en hoe instrumenten, zoals bijvoorbeeld onteigening of kostenverhaal, worden ingezet om de gestelde doelen te realiseren. Het beleid van de gemeente voor de komende jaren is vormgegeven in de 'Strategische Visie Teylingen 2040' en het collegeprogramma. Hierin worden verschillende belangrijke uitspraken gedaan over het financieel- en RO-beleid, die de visie op het grondbeleid kleuren: “Teylingen neemt nadrukkelijker de regie op de ruimtelijke inrichting"; "Teylingen gaat de toekomst in als regiegemeente. De gemeente heeft geen allesbepalende positie meer als het gaat om de fysieke en sociale ontwikkeling van de wijken en buurten. Zij is meer een partner in een netwerk"; "De financiële toekomst is, meer dan in het verleden, onzeker. Mede door de onzekerheden achten wij het wijs de volgende jaren het te voeren beleid financieel sluitend te maken."; "Een goed uitgevoerd grondbeleid is ondersteunend aan het creëren van een goed woon-, werken leefklimaat.". In de bovenstaande passages klinkt het grondbeleid door zoals de gemeente dat wil voeren: faciliteren waar kan en optreden waar nodig is. De gemeente voert dus een passief grondbeleid maar zal niet schromen om actief te worden als de situatie daar om vraagt. Wat willen wij bereiken? Transparantie tegenover externe partijen is hierbij van belang: wat mogen partijen van de gemeente verwachten? De 'betrouwbare en eerlijke overheid' is een principe waaraan de gemeente grote waarde hecht. Bij de uitvoering van grondbeleid houden we rekening met de beperkte financiële middelen en aanvaardbare risicomarges. De gemeente zal in de huidige economische situatie en marktsituatie 'de vinger aan de pols moeten houden'. De gemeente is in gesprek met professionals uit het werkveld (onder meer banken, ontwikkelaars en corporaties) en doet ook zelf onderzoek naar de afzetbaarheid en de productie van woningen, zowel nu als in de toekomst. Zo ontstaat er een beeld van de behoefte aan wonen, bedrijventerreinen en recreatiegebieden. Daar waar noodzakelijk zal de gemeente zelf stappen zetten om zaken voor elkaar te krijgen. De risico's moeten hierbij altijd aanvaardbaar zijn. Het doel van grondbeleid binnen Teylingen is: 'het tijdig kunnen realiseren van een goed woon-, werken leefklimaat waarbij, rekening houdend met een beperkte financiële armslag en aanvaardbare risicomarges, de nadruk ligt op faciliteren waar kan en optreden waar nodig is, alsmede het rechtvaardig verdelen van kosten en opbrengsten over de exploitanten, gebruikers, eigenaren en de gemeente'. Welke ontwikkelingen spelen er? Ambitie De gemeente heeft een groot aantal ambities vervat in de 'Strategische Visie Teylingen 2040'. De beschreven ambities geven richting aan het RO-beleid dat de komende jaren gevoerd moet worden, en zijn verder uitgewerkt in diverse beleidsnota's. De inhoudelijke beleidsdoelen van deze nota's op het gebied van ruimtelijke ordening, en dus ook grondbeleid, worden hieronder beknopt omschreven. De gemeentelijke structuurvisie is door de gemeenteraad vastgesteld in juli 2015. In deze visie is vastgelegd hoe de contouren van ruimtelijke toekomst van Teylingen er uit gaan zien. Deze visie is samen met de woonvisie, welke eind 2015 vastgesteld wordt, leidend voor het uit te voeren grondbeleid.

100

Rol van de gemeente Het overgrote deel van de doelstellingen op ruimtelijk gebied moet de gemeente bereiken door te faciliteren. De grond en het vastgoed zijn namelijk voor het overgrote deel in bezit van andere partijen. Daar waar de gemeente de regierol op zich neemt zal zij zelf de grondexploitatie gaan voeren. De redenen om zelf de regie te nemen zijn divers. Het kan bijvoorbeeld zijn dat marktpartijen geen potentieel zien in de ontwikkelingen (met name recreatie), het een wettelijke taak is van de gemeente (infrastructuur), de markt er onderling niet uitkomt en het plan toch van cruciaal belang is voor Teylingen (Hooghkamer, bedrijventerrein Oosthoutlaan) of de grond in gemeentelijk bezit is (Langeveld, Narcissenlaan, oude Gemeentewerf Warmond en De Woezel). Woningen Aantallen en Types De gemeente Teylingen heeft als ambitie in ieder geval te voorzien in haar eigen woonbehoefte. Er zijn de komende jaren dan ook plannen voor woningbouw. Op basis van het voorgenomen bouwprogramma zullen tussen 2010-2017 ongeveer duizend woningen worden gebouwd. Bij het realiseren van deze opgave dient zoveel mogelijk binnen de rode contouren (de grenzen waarbinnen het stedelijk gebied de komende tien jaar mag worden uitgebreid) gebouwd te worden. Dit is ook vastgelegd in de structuurvisie (visie van de gemeente op het ruimtelijk beleid) en is inmiddels door de raad vastgesteld. De gemeente stelt verschillende eisen aan woningbouwprojecten bijvoorbeeld: 40% van de totale bouwproductie bestaat uit betaalbare woningen voor vooral starters en senioren in de huur- en koopsector tot € 225.000. In de regio is afgesproken dat 30% bestaat uit sociale woningbouw; de gemeente is verantwoordelijk voor voldoende levensloopgeschikte woningen, variërend van woningen die geschikt zijn voor mensen met (enige) mobiliteitsbeperkingen tot woningen die geschikt zijn voor inwoners met zware en meervoudige beperkingen die goed toegankelijk en zorggeschikt zijn. De gemeente maakt afspraken met corporaties en projectontwikkelaars over een meerjarige bouwplanning; de gemeente reserveert gunstig gelegen nieuwbouwlocaties voor de bouw woningen die geschikt zijn voor rolstoelgebruikers, omdat dit type woningen in het algemeen alleen door nieuwbouw tot stand kan worden gebracht; de gemeente stelt hoge eisen aan de ruimtelijke inrichting, waarbij een aantrekkelijk gevarieerd woonklimaat en intensief ruimtegebruik wordt nagestreefd; woningen en woonomgeving moeten voldoen aan Woonkeur, waaronder het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW). In de woonvisie die wordt opgesteld en eind 2015 vastgesteld zal worden, zullen mogelijk nieuwe eisen worden geformuleerd voor het woonbeleid dat de gemeente nastreeft. In deze woonvisie zullen in de tijd uitgezet de meest recente aantallen en projecten worden vastgelegd. Ook de typologie, segmenten en het aandeel sociale huur zullen hierin een belangrijke plaats krijgen.

Duurzame woon- (omgeving) Teylingen is een Millenniumgemeente, waar duurzaamheid hoog op de agenda staat. Ook op stedenbouwkundig gebied streven we duurzaamheid na, door de toepassing van Dubo plusrichtlijnen van het Regionale Beleidskader Duurzame Stedenbouw. Daarnaast willen we de energetische kwaliteit van nieuwbouwwoningen verbeteren. De gemeente neemt deel aan het 'Zorgpact Teylingen', met als doel samenwerking en daarmee verbetering van ouderenhuisvesting op korte en langere termijn en wil hierbij een dementievriendelijke gemeente zijn. Een project als het woonzorgcentrum Sassembourg is hier een voorbeeld van.

101

Projecten De volgende projecten, die overwegend bestaan uit woningbouw, zijn de komende jaren aan de orde: Faciliterend: Engelse Tuin (Voorhout); Locatie Bakker / Beukenhof (Sassenheim); Kerkzicht (Voorhout); Fort Marina; Digros; RWZI; Kaagstraat/Menneweg; De Woezel; Diverse ruimte voor ruimte woningen in heel Teylingen; Regisserend: Hooghkamer (Voorhout); Langeveld (Sassenheim); Gemeentewerf (Warmond); Narcissenlaan/Bloementuin (Sassenheim); Oosthaven (Sassenheim). Er lopen diverse onderzoeken naar de woningmarkt en de woningbehoefte in Teylingen. De resultaten van deze onderzoeken zijn met u gedeeld en vormen de input voor de woonvisie die eind 2015 wordt vastgesteld. Economie: bedrijvigheid en winkels Het aandeel van Holland Rijnland in het bruto binnenlands product (BBP) neemt af. Er is een tekort aan direct uitgeefbare bedrijventerreinen en er is sprake van een negatief migratiesaldo van zowel inwoners als bedrijven. Mede daarom wil de gemeente inzetten op de versterking van de economie. Met een potentiële beroepsbevolking van ruim 17.000 mensen en slechts 12.000 banen binnen de gemeentegrenzen valt er wat te winnen op het gebied van werkgelegenheid. Daarbij is de Greenport voor Teylingen een belangrijke en unieke economische drager. Bedrijventerreinen moeten vitaal, duurzaam en veilig zijn om het werkgelegenheidsaanbod op niveau te houden. De mogelijkheden die zich binnen de gemeentegrenzen aandienen, moeten we direct oppakken of nader onderzoeken. We willen niet alleen uitbreidingslocaties, maar ook bestaande terreinen revitaliseren. Daarbij streven we een optimale ruimtelijke inrichting na door slim en intensief ruimtegebruik. Projecten Aanpak van de volgende bedrijventerreinen is de komende jaren aan de orde: Faciliterend: verbreding/transformatie Jagtlust 1 (Sassenheim); uitbreiding de Wetering/Greenib (Warmond); verbreding/transformatie Veerpolder (Warmond). Regisserend: uitbreiding Oosthoutlaan (Sassenheim), de locatie is voor een groot gedeelte gevuld door de realisatie van het PostNL sorteercentrum. De ontwikkeling van kantoren wordt de komende jaren beperkt voorzien. Dit kunnen we met name opvangen binnen de bovengenoemde terreinen en op enkele verspreid liggende locaties. Het handhaven en versterken van de aantrekkingskracht van winkelcentra vormt een belangrijk aandachtspunt.

102

Recreatie, voorzieningen en infrastructuur Door de groei van het inwonersaantal groeit ook de behoefte aan recreatiegebieden en voorzieningen. Bovendien wordt de druk op bestaande infrastructuur verhoogd. Om te voldoen aan toenemende en veranderende behoeften, zijn verschillende investeringen nodig. Om een indruk te geven van de opgaven, benoemen we hieronder een aantal projecten. Projecten Recreatie Regisserend: herinrichting Koudenhoorn; aanleggen wandelen fietspaden 2e fase Boterhuispolder. Voorzieningen Regisserend: de aanleg en renovatie van gemeentelijke sportaccommodaties; realiseren van een Brede School in Warmond; de aanleg van passende parkeervoorzieningen, zoals beschreven in de 'Parkeernota Teylingen'. Infrastructuur Regisserend: de aanleg van de Noordelijke Randweg Voorhout; het oplossen van de knelpunten op de provinciale wegen N443 en N444 om de ontsluiting van de Noordelijke Greenport te verbeteren. Dit gebeurt in overleg met de Provincie Zuid-Holland.

Financiële uitgangspunten Onderdeel van de grondexploitatie is een fasering van kosten en opbrengsten in de tijd en een contante waardeberekening, waarbij we rekening houden met de effecten van prijsstijgingen en rente. In het geval van particuliere grondexploitatie, waaraan de gemeente medewerking verleent, worden de kosten en opbrengsten in beeld gebracht. In de gemeentelijke grondexploitatieberekening nemen we alleen de gemeentelijke kosten en opbrengsten op. Het betreft minimaal de kosten van interne uren van het ambtelijk apparaat en inhuur. Jaarlijks vindt een actualisatie van de grondexploitaties plaats. Daarbij passen we het prijspeil aan, verwerken we boekwaarden en worden restantbedragen opnieuw gefaseerd. Indien daar aanleiding toe is, worden ook uitgangspunten aangepast. De jaarlijks geactualiseerde grondexploitaties integreren we rechtstreeks in de gemeentelijke begroting en jaarcijfers. Uitgangspunt is dat we alle grondexploitaties naar één gelijk prijspeil actualiseren en dat de actualisatie jaarlijks in de programmabegroting aan de gemeenteraad wordt aangeboden. Het nemen van winst schept mogelijkheden om nieuwe projecten aan te pakken of risico's op te vangen. Winsten op een project worden genomen zodra dit verantwoord is. Dit kan bij afronding van het project zijn of tussentijds. De gemeente Teylingen kan tussentijds winst nemen als aan alle onderstaande voorwaarden is voldaan: er is sprake van een actuele grondexploitatie; er is sprake van een substantiële winstverwachting; er bestaan geen risico's meer die niet door de grondexploitatie zelf gedragen kunnen worden; er ontstaat door winstneming geen nadelige boekwaarde; 90% van de gronduitgifte is voltooid. Tussentijdse winstneming is alleen aan de orde bij volledig gemeentelijke grondexploitaties. Op korte termijn verwachten we bij de grondexploitatie geen positief saldo dat kan worden toegevoegd aan de reserve. Voorlopig zijn alle winsten die voorzien zijn (door de raad) toegewezen aan onze afdracht in het Regionaal Investering Fonds (zie tabel aan het einde van deze paragraaf).

103

Per 1 januari 2016 moeten gemeenten vennootschapsbelasting afdragen over de winst die met ‘commerciële activiteiten’ wordt verdiend. Onder commerciële activiteiten worden in dit verband activiteiten verstaan die zowel door de gemeente als door private partijen (kunnen) worden verricht. In de gemeente Teylingen is het onderzoek naar de VPB-plichtige activiteiten nog niet afgerond. Naar verwachting zal over de winst uit grondexploitatie na afsluiting van het project vennootschapsbelasting moeten worden afgedragen. Mogelijk zal voor de latente belastingdruk budget moeten worden gereserveerd. Landelijk zijn wijzigingen ten aanzien van de waardering van grondexploitatie en grondposities in voorbereiding. De Commissie BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) heeft het voornemen de herziening van de verslaggevingsregels in te laten gaan op 1 januari 2016. Aan grondposities waarvan geen actuele exploitatiebegroting beschikbaar is kunnen rente en of andere indirecte kosten niet meer toegerekend worden. Het netto effect op het begrotingsresultaat 2016 is in de begroting 2016 niet doorgerekend. Vooruitlopend hierop hebben we het financieel risico van de stelselwijziging gemeld en opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) Het WSW verleent garanties op leningen die corporaties aantrekken om hun activiteiten op het gebied van de volkshuisvesting te financieren. De corporaties kunnen daardoor geld lenen tegen gunstige voorwaarden op de kapitaalmarkt. Er is een 100% garantie, doordat het WSW de volgende zekerheden biedt: Monitoring kredietwaardigheid corporaties; Borgstellingreserve van WSW, opgebouwd uit betaalde provisies door corporaties; Obligoverplichting door corporaties, op te vragen bij calamiteit(en). Een obligo is een verplichting van de deelnemer om aan het WSW een bedrag over te maken; Achtervang door het rijk 50% en gemeenten 50% (middels renteloze lening). In de zekerheidsstructuur van het WSW neemt de gemeente een belangrijke plaats in. Pas als de gemeentelijke achtervang is geregeld, kan WSW borg staan. De gemeente is een achtervangovereenkomst aangegaan voor alle corporaties die in de gemeente werkzaam zijn, tot het moment van wederopzegging (de zogenoemde ongelimiteerde achtervangovereenkomst). Het risico dat de gemeente loopt, is theoretisch omdat: Zodra een corporatie niet voldoende kredietwaardig is, wordt het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) ingeroepen om orde op zaken te stellen; Lukt dit niet, dan wordt het WSW aangesproken; Pas als laatste worden rijk en gemeente aangesproken. Als het rijk en gemeente worden aangesproken, dan zal er een renteloze lening worden verstrekt aan het WSW conform de afspraken in de achtervangovereenkomst. Het WSW heeft vervolgens recht op het onderpand van de corporatie. De maximale borg door het WSW kan nooit meer zijn dan de WOZ-waarde van het onderpand. De WSW zal te zijner tijd het rijk en de gemeente de renteloze lening terugbetalen. Het risico dat de gemeente loopt, is de rentederving wanneer een renteloze lening verstrekt moet worden. Het WSW heeft tot op heden de gemeenten en het rijk nooit hoeven aan te spreken. Woningwet De nieuwe Woningwet is medio 2015 in werking getreden. In de nieuwe wet staan aangescherpte regels over het taakgebied van woningcorporaties en het toezicht. Daarnaast wordt de invloed van gemeenten en huurders op het beleid van corporaties versterkt. De corporatie moet met haar werkzaamheden naar redelijkheid bijdragen aan de uitvoering van de Woonvisie. Projecten stand van zaken gemeentelijke grondexploitaties

104

Project Hooghkamer Het bestemmingsplan en het bijbehorende exploitatieplan Hooghkamer zijn vastgesteld door de raad. De komende jaren wordt het uitgevoerd. Uit de gemeentelijke grondexploitatie van september 2015 (prijspeil 1-1-2015) blijkt een klein tekort van € 101.126. De 2e herziening van het bestemmingsplan is vastgesteld in de raad van september of hiertegen beroep is ingesteld bij de Raad van State is nog niet bekend. Zolang een eventueel beroep niet is afgerond is het huidige vastgestelde plan de basis. Voorziening: Het resultaat van de gemeentelijke grondexploitatie fluctueert (de laatste jaren tussen de nul en 1 miljoen euro tekort). Deze schommelingen zijn niet te voorkomen en worden o.a. veroorzaakt door dat bouwprojecten binnen Hooghkamer vertraagd /versneld worden uitgevoerd. Voor een tekort moet een voorziening worden getroffen. Om de hoogte van de voorziening te bepalen wordt met prijspeil 1/1/, jaar t+1 de exploitatie Hooghkamer in januari/februari geactualiseerd. Daarnaast vindt aanpassing plaats bij vaststelling van een herziening van het exploitatieplan.

Risico’s: In de gemeenteraad is de risicoanalyse Hooghkamer besproken. Daarbij zijn de risico’s en kansen toegelicht. De volgende risico’s kunnen zich voordoen: plankosten, natuurcompensatie, vertraging, tunnel onder het spoor, Engelse Tuin, taxatie, onteigening, ander type sociale woningen, renterisico en indexrisico, onduidelijkheid over wijkontsluitingsweg als onderdeel van de Noordelijke Randweg. Kansen in dit plan: Het vergroten van de inkomsten m.b.t. de kavels van vrijstaande woningen in bouwfase 3. De gemeente vraagt meer voor de ontwikkelgronden die zij bezit. Project Narcissenlaan/Bloementuin De procedure voor het bestemmingsplan en de aanbesteding vindt in 2015/2016 plaats. De verwachting is dat het project vanaf 2016/2017 van start kan gaan, wanneer de verhuizing van de Sassenheimse Tennis Vereniging is afgerond. Het plan kent een sluitende grondexploitatie. Risico’s: Het afzetrisico is beperkt, omdat het programma is afgestemd op de actuele marktvraag. Vertraging door het niet tijdig uitplaatsen van STV is een risico. Project Hoofdstraat, locatie Langeveld De economische crisis heeft veel veranderd op de woningmarkt. Zoals afgesproken in het coalitieakkoord 2014-2018 gaan we daarom de ambities voor de locatie Langeveld nader bezien en laten we die aansluiten bij de vast te stellen woonvisie. Gezamenlijk (gemeente, corporaties, marktpartijen en inwoners) gaan wij invulling geven aan het programma, met een goede mix in typen woningen, prijssegmenten en woonmilieus op basis van kansen in de markt. Ook geven wij daarbij aan wat onze doelstellingen zijn op het gebied van energiezuinige woningen, duurzaam materiaalgebruik en een duurzame wijkontwikkeling. Voor dit project wordt een bijdrage aan de RIF-gelden (regionaal investeringsfonds) als randvoorwaarde bij de ontwikkeling opgenomen. Dit betekent dat de grondexploitatie moet sluiten met een winst van € 3.000.000. Risico’s: Vertraging door verslechterde woningmarkt, boekwaarde is ruim € 1,7 miljoen en de rente hierover bedraagt afgerond jaarlijks € 70.000.

105

Project Gemeentewerf Warmond De uitgangspunten en randvoorwaarden voor de ontwikkeling van de locatie worden nader uitgewerkt en vertaald in een stedenbouwkundig schetsontwerp. Met name de complexe milieusituatie is bepalend voor de uitwerking van deze locatie. Daarnaast is ook hier de investeringscapaciteit van de corporatie een knelpunt. Risico’s: Door de complexe milieusituatie ( twee spoorlijnen en de brandweer) is het een lastig uit te voeren plan. De geraamde grondopbrengst is hoogstwaarschijnlijk niet haalbaar. Voorstel is om dit plan voorlopig uit te stellen en na te denken over een andere vorm van uitgifte en of samenwerking met corporaties en marktpartijen, waardoor we de verwachte opbrengst voor het RIF mogelijk wel halen. Project Oosthaven Het project Oosthaven is op dit moment niet in de markt te zetten. Er zal in de toekomst een nieuw plan moeten worden gemaakt. De marktsituatie is zo dat er geen mogelijkheden zijn om in de komende jaren hier iets tot stand te brengen. Risico’s: Het huidige plan sluit onvoldoende aan bij de huidige marktwensen. Mogelijk moeten de uitgangspunten worden bijgesteld, waardoor er verdere vertraging ontstaat. Project bedrijfsterrein Oosthout Vanuit de markt is er interesse voor het resterende deel van deze locatie. Het gaat daarbij niet (alleen) om mogelijke nieuwe bedrijven van buiten de regio. Regionaal InvesteringsFonds In onderstaande tabel staan de verwachte opbrengsten uit grondexploitaties en verkoop van gemeentelijke gebouwen. Het effect van de eventuele vennootschapsverplichting per 1-1-2016 is niet gecorrigeerd op de opbrengsten. De opbrengsten worden gestort in de Reserve Investeringsstrategie Holland Rijnland. De jaarlijkse bijdrage aan het regionaal Investeringsfonds t/m 2024 bedraagt € 731.905 per jaar en wordt onttrokken aan deze reserve.

Te verkopen onroerende zaken Gemeentelijk e woningen: - Oranje Nassaulaan 14 (Warmond)

2015

2016

Grondexploitaties: Terrein Langeveld (Sassenheim) Stationslocatie Voorhout Narcissenlaan (Sassenheim) Gemeentewerf Warmond

Verwachte opbrengst 2017 2018

Totaal

€ 450.000

€ 3.000.000 pm € 350.000 € 450.000

Oude scholen: Kagerdreef 72 (Sassenheim) Kagerdreef 51A (Sassenheim) Kagerdreef 90 (Sassenheim) St. Antoniuslaan 24A (Sassenheim) Volksuniversiteit gebouw Kastanjehof Lokatie de Woezel (Warmond) Boerhaavestraat 54 (Voorhout) € 200.000 Totaal verwachte opbrengst € 200.000 € Stand reserve Investeringsstrategie Holland Rijnland 1-1-2015

2019 Na 2019

€ € € €

250.000 250.000 250.000 750.000

€ 250.000 - € 450.000 € 3.250.000 €

- € 2.300.000 € 6.200.000 € 1.839.011

Totaal aan toevoegingen Reserve RIF

€ 8.039.011

Jaarlijkse bijdragen 2015 t/m 2024 € 731.905 (onttrekkingen aan reserve RIF)

€ 7.319.050

Restant

€

719.961

106

Reserve grondexploitatie De stand van de reserve bedraagt per 1-1-2015 afgerond € 13.000. De komende jaren vinden hierop geen mutaties plaats, omdat de resultaten uit de grondexploitaties gebruikt gaan worden voor de vulling van de reserve Investeringsstrategie Holland Rijnland.

107

Financieel overzicht grondexploitaties OVERZICHT VOORRADEN GROND 2016

Omschrijving van het complex

Boekwaarde

Totaal

Totaal

Boekwaarde

Geraamd

per

vermeer-

vermin-

per

eind-

1-1-2016

deringen

deringen

31-12-2016

resultaat

IN EXPLOITATIE Is voorziening Hooghkamer

10.807.387 totaal in exploitatie

Omschrijving van het complex

10.807.387

6.211.292

8.328.196

8.690.483

6.211.292 8.328.196

8.690.483

101.126 voor getroffen 101.126

Boekwaarde

Totaal

Totaal

per

vermeer-

vermin-

Boekwaarde Gemiddelde per

boekwaarde

Geraamd eind-

1-1-2016

deringen

deringen

31-12-2016

per m2

resultaat

NIET IN EXPLOITATIE Hoofdstraat/Langeveld

1.820.877

263.064

-

2.083.941

59

2.864.418-

Project Bloementuin

1.911.647

472.626

-

2.384.273

140

234.997-

238.713

8.355

-

247.068

49

-

3.971.237

744.045

-

4.715.282

3.099.415-

6.955.337 8.328.196

13.405.765

3.099.415-

Gemeentewerf Warmond totaal niet in exploitatie

TOTAAL ONDERHANDEN WERK

14.778.624

Omschrijving van het

Voorraad m2

Aankopen/

complex

grond per

inbreng

Verkopen Voorraad m2 grond per

1-1-2016

31-12-2016

Hoofdstraat/Langeveld

35.470

-

-

35.470

Project Bloementuin

17.000

-

-

17.000

Hooghkamer

50.132

-

-

50.132

Gemeentewerf Warmond

5.000

-

-

5.000

NS-locatie Voorhout

7.460

-

-

7.460

Project Oosthaven

7.995

-

-

7.995

123.057

-

-

123.057

TOTAAL

Toelichting: Vermeerderingen zijn kosten die gemaakt worden voor onder meer verwerven gronden, bouwrijpmaken, bestemmingsplan, planschade etc. Verminderingen zijn opbrengsten door verkoop grond, bijdragen projectontwikkelaar, subsidie etc.

108

Kengetal grondexploitatie Vanaf het begrotingsjaar 2016 schrijft het BBV een aantal kengetallen voor ter opname in de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicomanagement. De opbouw van het kengetal treft u onderstaand aan. Kengetal grondexploitatie Niet in exploitatie genomen bouwgronden Bouwgronden in exploitatie

rek. 2014 begr. 2015 begr. 2016 3.778 3.971 4.715 9.376 10.807 8.690

Totaal Totale baten, excl. mutaties reserves

13.154 65.001

14.778 75.699

13.405 76.144

Grondexploitatie

20,2%

19,5%

17,6%

109

4.8 Paragraaf Duurzaamheid Inleiding Eén van de drie speerpunten van het coalitieakkoord 2014-2018 is “Duurzaamheid en Houdbaarheid”. Hieronder wordt verstaan het realiseren van ontwikkelingen die aansluit op de behoeften van het heden, zonder het vermogen van de toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen. In deze collegeperiode willen we extra inzetten op houdbaarheid. In het coalitieakkoord is gekozen voor het hanteren van het uitgangspunt van houdbare ontwikkelingen, ontwerpen en besluiten. Het begrip houdbaarheid heeft hierbij nadrukkelijk een brede betekenis: het begrip geeft aan dat bij elk besluit en project meegewogen wordt of een ontwikkeling of besluit ook op de lange(re) termijn economisch, milieutechnisch en/of sociaal voordeel biedt. Wat willen wij bereiken? Missie Duurzaamheid en houdbaarheid zijn integraal onderdeel van zowel beleidsvorming als beleidsuitvoering van de gemeente. De gemeente stimuleert, faciliteert en voert uit. De gemeente is de spin in het web van duurzaamheid en heeft een aanjagende, prikkelende en stimulerende rol binnen de samenleving. In samenwerking met onze partners in de regio streven wij ernaar om met de Duin- en Bollenstreek de meest duurzame regio in Nederland te worden.

Wat gaan we ervoor doen? Begin 2016 wordt de nieuwe Duurzaamheidsagenda vastgesteld in de Raad. Op basis van deze agenda worden acties geprioriteerd en in samenhang uitgevoerd. De financiële consequenties van de duurzaamheidsagenda worden opgevoerd in de agenda en in de besluitvorming meegenomen. Daarnaast worden vooral voor de openbare ruimte in 2016 vier beleidsplannen opgesteld met een grote component duurzaamheid: duurzame openbare ruimte, afval, groen en wegen. We geven het goede voorbeeld Met duurzaam beheer en onderhoud streven we naar een minimaal negatief effect op het milieu. De aanpassing van openbare verlichting naar LED gaat ook in 2016 door, hierdoor daalt het energieverbruik. In 2016 doen we een aanbesteding voor het integraal en duurzaam schoon en onkruidvrij houden van de straten en andere verhardingen. Dit zijn voorbeelden van de verduurzaming die we doorvoeren in de bedrijfsvoering. Waar kansen zijn worden deze actief opgepakt, duurzaamheid is daarbij altijd een integraal onderdeel van de afwegingen. We dragen onze ambitie rond duurzaamheid actief uit. De medewerkers van de gemeente zijn de ambassadeurs van de aanpak.

We doen het samen De ontwikkeling naar een duurzaam Teylingen is een proces dat we samen met bewoners en organisaties aanpakken. Hierbij staan we nadrukkelijk open voor initiatieven uit de gemeenschap en bieden we actief onze hulp aan. Tegelijk houden we ook zelf de ontwikkelingen bij en grijpen we kansen aan. De op 1 september aangekondigde subsidie op energiebesparende maatregelen bij sportverenigingen is een voorbeeld van zo'n kans waarbij we samen met betrokkenen kijken hoe we hier in Teylingen optimaal op kunnen inspelen. In de verschillende programma's gaan we op de betreffende onderwerpen samen met de gemeenschap aan de slag om Teylingen duurzamer te maken. Bij recreatie en toerisme zetten we in op een intensievere samenwerking met burgers, ondernemers en de regio en op het uitvoeren van projecten op het gebied van recreatie en 110

toerisme. Hierbij zijn duurzaamheid en houdbaarheid onderdeel van de ontwikkeling en hebben wij natuur- en landschapswaarden en cultuur(historie) hoog in het vaandel. Voor de bouw van woningen op de locatie Langeveld wordt met corporaties, marktpartijen en inwoners een programma opgesteld. Daarbij worden ook de doelstellingen bepaald voor energiezuinige woningen, duurzaam materiaalgebruik en duurzame wijkontwikkeling. We gaan uit van de kracht en de dynamiek van de samenleving. We willen de betrokkenheid de ruimte geven om tot bloei te komen. In de samenleving is een groot zelfoplossend vermogen aanwezig. We willen voor deze betrokkenheid openstaan en haar stimuleren en zelf zaken loslaten. Als het lukt de betrokkenheid van de inwoners bij de samenleving te vergroten, bereiken we sociale duurzaamheid. Dit is een proces waarmee we in 2015 gestart zijn. De komende jaren moeten zowel wij als onze partners deze nieuwe houding/werkwijze verder onder de knie krijgen. Cocreatie en gelijkwaardigheid zijn daarbij sleutelwoorden. De duurzaamheidslening wordt samen met het duurzaam bouwloket ingezet als belangrijke instrumenten om bewoners te faciliteren bij het besparen van energie en het opwekken van duurzame energie; Ook op stedenbouwkundig gebied streven we duurzaamheid na, door de toepassing van Dubo plusrichtlijnen van het Regionale Beleidskader Duurzame Stedenbouw. Daarnaast willen we de energetische kwaliteit van nieuwbouwwoningen verbeteren. De gemeente neemt deel aan het 'Zorgpact Teylingen', met als doel samenwerking en daarmee verbetering van ouderenhuisvesting op korte en langere termijn, en wil hierbij een dementievriendelijke gemeente zijn. Een project als het woonzorgcentrum Sassembourg is hier een voorbeeld van. Bedrijventerreinen moeten vitaal, duurzaam en veilig zijn om het werkgelegenheidsaanbod op niveau te houden. De mogelijkheden die zich binnen de gemeentegrenzen aandienen, moeten we direct oppakken of nader onderzoeken. We willen niet alleen uitbreidingslocaties, maar ook bestaande terreinen revitaliseren. Daarbij streven we een optimale ruimtelijke inrichting na door slim en intensief ruimtegebruik.

111

5 Financiële Begroting

112

5.1 Totaaloverzicht Begroting In onderstaand overzicht worden de baten en lasten per programma zichtbaar gemaakt. U stelt de begroting vast op de totale baten en de totale lasten per programma. Totaaloverzicht programma Begrotingsjaar 2016 (x € 1.000,-) Pr. 1 Ruimte, Wonen, Mobiliteit en Duurzaamheid

saldo voor Lasten

Baten

reservemutaties

bestemming onttrekking

-12.675

9.540

-3.134

157

-978

310

-668

0

Pr. 3 Sociaal Domein

-36.630

5.183

-31.447

Pr. 4 Leefomgeving

-17.002

740

-2.690

16.182

Pr. 2 Toerisme en economie

Pr. 5 Dienstverlening Pr. 6 Bestuur, Veiligheid en Financiën Totaal

saldo na

toevoeging

bestemming

0

-2.977

1.058

-707

-31.095

-16.262

3.559

-147

-12.850

13.492

0

0

13.492

-668

-11.357

45.042

33.685

601

-166

34.119

-81.331

76.997

-4.334

5.375

-1.020

21

113

5.2 Toelichting financiële begroting 5.2.1. Toezicht en wettelijke bepalingen De provincie heeft de taak toezicht te houden op de gemeenten. Om in aanmerking te komen voor de meest lichte vorm van toezicht (repressief toezicht) hebben Gedeputeerde Staten de volgende uitgangspunten geformuleerd: De begroting 2016 moet in evenwicht zijn of, als dat niet het geval is, moet de meerjarenraming aannemelijk maken dat dit evenwicht in de eerstvolgende jaren tot stand wordt gebracht. De jaarrekening 2014 moet in evenwicht zijn; als de jaarrekening niet in evenwicht is, kan dat, afhankelijk van de aard en/of omvang van het tekort, van invloed zijn bij de bepaling van het toezichtregime. De vastgestelde jaarrekening 2014 en de begroting 2016 moeten tijdig, respectievelijk vóór 15 juli en 15 november 2015, aan de provincie zijn toegezonden. De Gemeentewet en het Besluit begroting en verantwoording gemeenten scheppen het wettelijk kader voor de financiën van gemeenten. Met het hiervoor genoemde evenwicht wordt 'materieel evenwicht' bedoeld. Dit houdt in dat structurele lasten moeten worden gedekt door structurele baten. Aan het vereiste voor de jaarrekening 2014 is voldaan. Door vaststelling van de begroting in de vergadering van 5 november 2015, tijdige inzending en het resultaat van deze begroting en de genomen maatregelen wordt ook voldaan aan de eisen voor de begroting 2016-2019.

5.2.2. Opzet financiële begroting In de financiële begroting wordt de opbouw van het financiële saldo van de programmabegroting nader toegelicht. In onderdeel 5.2. wordt een uitsplitsing gemaakt van het saldo na de kadernota naar het uiteindelijke saldo van de programmabegroting. Daarnaast worden de stelposten in de begroting nader toegelicht. In onderdeel 5.3. is ingegaan op de financiële baten en lasten en investeringen van de verschillende programma’s. In onderdeel 5.4.worden de mutaties op de reserves per programma nader toegelicht. In onderdeel 5.5. worden de incidentele baten en lasten per programma nader toegelicht. In bijlage 1 worden de uitgangspunten van de begroting opnieuw weergegeven.

114

5.2.1. Toezicht en wettelijke bepalingen De provincie heeft de taak toezicht te houden op de gemeenten. Om in aanmerking te komen voor de meest lichte vorm van toezicht (repressief toezicht) hebben Gedeputeerde Staten de volgende uitgangspunten geformuleerd: De begroting 2016 moet in evenwicht zijn of, als dat niet het geval is, moet de meerjarenraming aannemelijk maken dat dit evenwicht in de eerstvolgende jaren tot stand wordt gebracht. De jaarrekening 2014 moet in evenwicht zijn; als de jaarrekening niet in evenwicht is, kan dat, afhankelijk van de aard en/of omvang van het tekort, van invloed zijn bij de bepaling van het toezichtregime. De vastgestelde jaarrekening 2014 en de begroting 2016 moeten tijdig, respectievelijk vóór 15 juli en 15 november 2015, aan de provincie zijn toegezonden. De Gemeentewet en het Besluit begroting en verantwoording gemeenten scheppen het wettelijk kader voor de financiën van gemeenten. Met het hiervoor genoemde evenwicht wordt 'materieel evenwicht' bedoeld. Dit houdt in dat structurele lasten moeten worden gedekt door structurele baten. Aan het vereiste voor de jaarrekening 2014 is voldaan. Door vaststelling van de begroting in de vergadering van 5 november 2015, tijdige inzending en het resultaat van deze begroting en de genomen maatregelen wordt ook voldaan aan de eisen voor de begroting 2016-2019.

5.2.2. Opzet financiële begroting In de financiële begroting wordt de opbouw van het financiële saldo van de programmabegroting nader toegelicht. In onderdeel 5.2. wordt een uitsplitsing gemaakt van het saldo na de kadernota naar het uiteindelijke saldo van de programmabegroting. Daarnaast worden de stelposten in de begroting nader toegelicht. In onderdeel 5.3. is ingegaan op de financiële baten en lasten en investeringen van de verschillende programma’s. In onderdeel 5.4.worden de mutaties op de reserves per programma nader toegelicht. In onderdeel 5.5. worden de incidentele baten en lasten per programma nader toegelicht. In bijlage 1 worden de uitgangspunten van de begroting opnieuw weergegeven.

115

5.2.3. Uitsplitsing totstandkoming Financieel perspectief Onderstaande tabel is het financieel perspectief in de begrotingsjaren 2016-2019 weergegeven. De mutaties na de kadernota, van de programmabegroting zijn meer gedetailleerd in de tabel hieronder weergegeven.

2016

2017

2018

2019

Behandeling kadernota Addendum 'kosten burgernet'

10

10

10

Amendement A2 scenario 1 risico renteontwikkeling

50

50

50

Amendement A5 Rolstoel en rollatorvriendelijke gemeente

pm

Motie 8 innovatie sociaal domein

pm

Meerjarenperspectief na behandeling raad

Ontwikkeling meerjarenperspectief (x € 1.000) Saldo na behandeling Raad kadernota 2016

pm

pm

pm 45

vo o rdelig

nadelig

Begroting 2016

50 pm

pm -54

10

pm 124

vo o rdelig

Begroting 2017

-19 nadelig

Begroting 2018

Begroting 2019

45

-54

124

-19

Algemene uitkering : Meicirculaire

219

-171

-161

-130

Saldo na kadernota en meicirculaire

264

-225

-37

-149

-243

119

37

198

21

-106

-0

49

Mutaties programmabegroting 2016-2019 Eindsaldo programmabegroting 2016-2019 Mutaties programmabegroting 2016-2019 (x € 1.000) Beleidsmatige mutaties Precariobelasting verlaging aantal strekkende meters Raadsbesluit: verhoging inzet combinatiefuncties Realistisch begroten Verlaging rente voor lenen kort en lang geld Correctie stelpost algemene uitkering Correctie inflatie i.v.m. toepassing constante prijzen Stelpost Investeringsplan - Onderuitputting Stelpost Investeringsplan - Vervangingsinvesteringen Invoering individueel keuzebudget Aanpassing OZB raming aan werkelijke woningprognose Amendement de Pater (niet woningen)

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

-590 -18

-590 -17

-590 -16

-590

11 95 -113 50

120 189 -188 50

75 160 -263 50

80 160 -263 50 150

-406 -92 -41

-73 -41

-43 -41

-8 -41

116

1. verminderen kosten door efficiënter samen te werken Voordeel aanbesteding leerlingenvervoer Stelpost Centrale huisvesting (laten vervallen) 2. zorgen voor extra inkomsten Verhogen inkomsten verhuur gemeentehuis Inflatie lokale lasten vanaf 2016 (1%) Verhoging precario tarieven 3. maatregelen die zorgen voor lagere kosten Temporiseren investeringen : Zijldijk Temporiseren investeringen : Herhuisvesting gemeentewerken Verlagen stelpost gemeentelijke gebouwen Stelpost Dualiseringskorting (laten vervallen) 4. extra bijdrage inwoners Teruggave via gemeentelijke belastingen (i.v.m. verhoging precariotarief) Totaal overige Totaal mutaties begroting 2016-2019

148

148 -188

148 -188

148 -188

87 805

40 87 805

40 87 805

40 87 805

26

-1

-1

-1

8

-3

-3

-50 -29

-29

-29

-29

-215

-215

-215

-215

73

5

49

30

-243

119

37

198

Na de kadernota zijn er een aantal ontwikkelingen en besluiten door B&W en de raad genomen die vertaald zijn in de begroting 2016-2019. Algemene uitkering: Meicirculaire In de kadernota is voor wat betreft de berekening van het gemeentefonds uitgegaan van de decembercirculaire 2014. Inmiddels is de meicirculaire definitief doorgerekend. De raad is hierover geïnformeerd via een raadsmededeling. Het effect van de meicirculaire op de meerjarenbegroting is licht positief. Beleidsmatige mutaties Precariobelasting verlaging aantal strekkende meters Zoals ook al in de voorjaarsnota 2015 gemeld heeft Alliander op basis van digitaal kaartmateriaal een herberekening gemaakt van de meters van de precario nutsleidingen. Het aantal herrekende meters in Teylingen ligt fors lager dan waarmee in het meerjarenbeeld rekening is gehouden. Dit betekent bij gelijkblijvend tarief een daling van onze inkomsten met € 590.000 per jaar. Raadsbesluit: Verhoging inzet combinatiefunctie De raad heeft de activiteiten van De Combibrug geëvalueerd (RAAd_00019 30 april 2015) en voorgesteld de bedragen voor de jaren 2016, 2017 en 2018 te verhogen. De regeling "brede impuls combinatiefuncties” wordt verbreed met de inzet van sportcoaches, zodat ook sporten voor kinderen met een motorische achterstand/overgewicht onder de impuls valt. Daarnaast wordt bij het reguliere aanbod van sporten cultuuractiviteiten, ook voorgesteld een beweegprogramma aan te bieden voor kinderen met een motorische achterstand en/of overgewicht.

117

Realistisch begroten Verlaging rente voor lenen kort en lang geld Bij de behandeling van de kadernota heeft de raad besloten risicovoller met de raming van de rente te willen omgaan. Besloten is om in plaats van met 0,36% rente te rekenen op kort geld, te rekenen met de huidige lage stand van 0,1%. Bij het doorrekenen van de rente voor de begroting 2016 blijkt dat we in latere jaren te maken krijgen met een financieringstekort dat de kasgeldlimiet van 8 mln. te boven gaat. Dit betekent dat we op een bepaald moment lang geld zullen moeten aantrekken. In de berekening van de rente hebben we meerjarig gerekend met een percentage van 0,1% voor kort geld en 1% (i.p.v. 3,5%) voor het aantrekken van lang geld.Beide percentages zijn op basis van de huidige rente stand realistisch. Dit zorgt voor een extra voordeel in het meerjarenbeeld. Correctie stelpost algemene uitkering Vorig jaar is een stelpost opgenomen vooruitlopend op de ontwikkeling algemene uitkering. Bij het doorrekenen van de meicirculaire is uitgegaan van het laten vervallen van deze stelpost. Bij het samenstellen van de begroting 2016 bleek echter dat deze stelpost al is meegenomen in het financiële beeld van de kadernota. Corrigeren levert een voordeel op voor de exploitatiebegroting. Het opvoeren van een nieuwe stelpost achten wij gezien de geluiden over de ontwikkeling van de algemene uitkering op dit moment niet realistisch. Correctie inflatie i.v.m. toepassing constante prijzen Vorig jaar is bij de begrotingsbehandeling besloten om vanaf 2016 een inflatiecorrectie toe te passen op de OZB en Precario. Dit is in het meerjarenbeeld verwerkt om de trendbreuk op dit vlak zichtbaar te maken. We hebben de inflatiecorrectie cumulatief in het meerjarenbeeld verwerkt. Dit terwijl we de algemene uitkering en de stelpost prijsstijgingen in constante prijzen ramen. Dit is niet consequent. Met deze correctie wordt de inflatie geraamd vanuit de begroting 2015-2018 volledig gecorrigeerd. Het aanpassen betekent een nadeel voor de exploitatie begroting. Stelpost Investeringsplan – onderuitputting bijramen Uit ervaring is gebleken dat de uitvoering van investeringen in de praktijk door hoofdzakelijk externe omstandigheden (inspraak, aanbesteding, vergunningverlening) in een lager tempo plaatsvindt dan de prognose bij de begroting. Dit leidt tot lagere kapitaallasten die tot op heden tot uitdrukking kwamen bij de voorjaarsrapportage of jaarrekening. We houden vanaf de begroting 2015 rekening met deze onderuitputting door het opnemen van een (negatieve) stelpost. Ondanks deze stelpost is in de voorjaarsrapportage wederom een vrijval gerapporteerd. Daarom hebben we de stelpost vanaf 2016 verhoogd met € 50.000. Stelpost Investeringsplan – Vervangingsinvesteringen In de begroting is in het jaar 2019 een stelpost kapitaallasten opgenomen voor vervangingsinvesteringen (was: + € 250.000). Deze is in eerdere jaren opgenomen omdat er een duidelijke dip in de kapitaallasten in het laatste begrotingsjaar zichtbaar was. Een oorzaak van de dip kan zijn dat vier jaar vooruit kijken met investeringen lastig is. Opnieuw kijkend naar de ontwikkeling van de kapitaallasten is er geen sprake meer van lagere kapitaallasten in het laatste begrotingsjaar. Met deze correctie worden de kapitaallasten rechtgetrokken aan 2018. Invoering individueel keuzebudget In het cao-akkoord 2013-2015 is afgesproken om per 1 januari 2017 het individueel keuzebudget (IKB) in te voeren. Een aantal grote gemeenten zijn hier tegen in gegaan. Onlangs is besloten door de VNG om deze bezwaren terzijde te schuiven en verder te gaan met het IKB. Het IKB houdt in dat het vakantiegeld en eindejaarsuitkering van de medewerker in een pot wordt ondergebracht. De werknemer krijgt de vrijheid om hier over te beschikken onder bepaalde voorwaarden. Invoering van IKB betekent een eenmalig nadeel in 2016 van € 406.000. Dit nadeel betreft het vakantiegeld juni t/m december van 2016. Het vakantiegeld wordt in mei uitgekeerd en daarna wordt door de werknemer vakantiegeld opgebouwd van juni t/m december. Door de BBV ( Besluit,

118

Begroting en Verantwoording) mocht hier voorheen geen schuld per jaareinde voor worden opgenomen. Met de invoering van het IKB verandert dit. Aanpassing OZB raming aan werkelijke woningprognose Bij het opnieuw bekijken van de OZB is gebleken dat de OZB raming de laatste jaren niet is aangepast aan de meest recente woningprognose. Dit betekent dat de raming en de werkelijke inkomsten uit elkaar zijn gaan lopen. Aanpassen aan de huidige woningprognose betekent een nadeel van het meerjarenbeeld. Amendement de Pater (niet woningen) In 2006 is in de Tweede kamer een voorstel aangenomen dat bedrijfspanden waar een woning in is opgenomen (bejaarden- en verpleeghuizen) niet belast mogen worden. Door jurisprudentie vallen steeds meer bedrijfspanden onder deze vrijstelling. De waarde verhoging die onder deze vrijstelling valt verschilt van 2014 naar 2015 al 20 miljoen. Het nadeel voor Teylingen is ruim € 40.000,-. Hiervoor is de gemeente niet gekort in de algemene uitkering (dit voordeel is dus al eigenlijk genomen in ons meerjarenbeeld maar niet verrekend met de OZB inkomsten niet woningen).

verminderen kosten door efficiënter samen te werken Door het laten vervallen van de stelposten centrale huisvesting en regionale samenwerking zou het effect van de maatregelen in deze categorie negatief voor de exploitatie begroting uitpakken. Voordeel aanbesteding leerlingenvervoer Het leerlingenvervoer is regionaal aanbesteed met de gemeenten Lisse, Noordwijkerhout en Hillegom. Dit levert een structureel voordeel op voor onze jaarlijkse kosten. Op basis van de voorlopige berekeningen is een structureel voordeel van € 148.000 berekend. Opgemerkt dient te worden dat het leerlingenvervoer een open einde regeling betreft. Stelpost centrale huisvesting (laten vervallen) Eind oktober 2014 is als gevolg van diverse vragen en opmerkingen het raadsvoorstel met betrekking tot de centrale huisvesting van de agenda van de raad gehaald. Na nader intern overleg, een Benen op Tafel (BOT) overleg met de raadsleden en diverse gremia in de regio, is het college tot inzicht gekomen dat het niet het juiste moment is om de centralisatie van de gemeentelijke huisvesting door te zetten. Met het laten vervallen van deze taakstelling hebben wij de huisvestingsbudgetten, die eerder bevroren waren om de vergelijkbaarheid met de berekeningen van centrale huisvesting in stand te houden, ook opgeheven. zorgen voor extra inkomsten Verhogen inkomsten verhuur gemeentehuis Vanaf 2017 zijn extra inkomsten opgenomen voor de verhuur van delen in het gemeentehuis. Er is overcapaciteit aan ruimte en dit kan worden ingezet voor de verhuur. Diverse ideeën zijn in de maak om hieraan invulling te geven. Inflatie toepassing lokale lasten Vanaf 2016 passen wij een inflatiecorrectie toe op al onze tarieven en leges, voor 2016 1%. Dit geldt voor zowel de OZB en precariobelasting, als op parkeerbelasting, bouwleges,(on)roerende zaakbelasting, forensenbelasting, precariobelasting en marktgelden. Dit levert een structureel voordeel op. Wij zien af van het toepassen van de inflatiecorrectie op haven – en kadegelden. Het verhogen van het tarief van € 1,- naar € 1,01 is in de praktijk niet toepasbaar. Verhoging precariotarieven Om de gevolgen van de herberekening Alliander op te vangen in de begroting wordt voorgesteld aan te sluiten bij de tariefsverhoging die onze regio gemeenten bij de begroting 2016 ook zullen doorvoeren en het tarief te verhogen van € 3,37 naar € 4,56. Dit levert een meeropbrengst op van ruim 8 ton waarvan wij een deel via de gemeentelijke belastingen zullen teruggeven. 119

maatregelen die zorgen voor lagere kosten Temporiseren investeringen : Zijldijk In de kadernota gingen wij uit van uitvoering in 2016/2017. Om de gevolgen voor het toerisme te ontlasten kan het werk alleen in de winter worden uitgevoerd. Hiermee zal de nadruk van de werkzaamheden in 2017 liggen waarmee we in de uitgavenraming ook rekening houden. Temporiseren investeringen : Herhuisvesting gemeentewerken Het herhuisvesten van gemeentewerken zal niet langer meer in 2015 plaatsvinden maar 2016. Stelpost gemeentelijke gebouwen (laten vervallen) De stelpost is destijds opgevoerd vanuit het oogpunt dat er (1) een voordelige gunning wordt verwacht voor de nieuwe contractperiode van de uitbesteding van het Groot Planmatig Onderhoud en (2) door het afstoten van gemeentelijke eigendommen wat tot lagere kosten leidt in het MOP. Voor een deel is dit laatste al gelukt door verkoop van drie kinderdagverblijven en een woning in het Kievitspark. Daarnaast hebben we leegstand van de voormalige Leo Kannerschool aan de Jacoba van Beierenlaan in Sassenheim. Op korte termijn zal er een plan worden opgesteld vanuit vastgoedbeheer (zie ook punt gemeentelijke woningen verkopen). Afhankelijk van voortgang van de verkoop van accommodaties wordt de bezuiniging gehaald. Wat de uitbesteding van groot planmatig onderhoud betreft, verwachten we de resultaten in de loop van dit jaar. De onderhandelingen voor een nieuwe contractperiode zullen naar verwachting maar een beperkt voordeel opleveren, uiteraard ook afhankelijk van de afname van het aantal te onderhouden gebouwen. Vooralsnog achten wij realiseren van de stelpost vanaf 2017 haalbaar. Stelpost Dualiseringskorting (laten vervallen) Vanaf 2015 heeft het Rijk een korting opgelegd van € 29.000 op jaarbasis. Deze korting was oorspronkelijk geoormerkt als opbrengst dualisering (vermindering aantal raadsleden). Ondanks dat deze maatregel niet is doorgegaan, blijft de korting van kracht. Deze korting is met de voorjaarsrapportage 2015 structureel afgeraamd. extra bijdrage inwoners Teruggave via gemeentelijke belastingen In tegenstelling tot Alliander berekent Dunea het opgelegde precario direct door aan de inwoners van de desbetreffende gemeente. De tariefsverhoging precario geldt voor alle ondergrondse leidingen, daarmee wordt Dunea ook geconfronteerd met de tariefstijging. Om onze inwoners tegemoet te komen in deze lastenstijging zal via de opgelegde rioolheffing een bedrag van € 13,40 per aansluiting worden teruggegeven. Daarnaast wordt in het kader van de motie gelijkblijvende lasten en de kostendekkendheid van de afvalstoffenheffing, de afvalstoffenheffing met € 15, - per huishouden verlaagd t.o.v. de aanslag 2015. Overige Dit betreffen kleine, niet-politiek gevoelige mutaties.

120

5.2.4. Overzicht stelposten Stelposten

2016

2017

2018

2019

Project verkoop gemeentelijke eigendommen Totaalpost van bestaande stelposten vanuit Regionale samenwerking Holland Rijnland

50.000

75.000

75.000

75.000

0

30.000

145.000

145.000

30.000

30.000

30.000

Besparing windmolens

12.500

12.500

12.500

12.500

150.000

150.000

150.000

150.000

Stelposten voor nog in te vullen besparingen:

Stelpost kapitaallasten onderuitputting Stelpost taakstelling binnen afspraken sociaal domein

0

0

756.125

796.493

212.500

297.500

1.168.625

1.208.993

Stelpost prijsstijgingen

29.500

29.500

29.500

29.500

Onvoorziene uitgaven - incidenteel

25.000

25.000

25.000

25.000

Totaal Stelposten voor mogelijke uitgaven:

Stelpost kapitaallasten vervangingsinvesteringen Totaal Totaal

100.000 54.500

54.500

54.500

154.500

157.800 242.800 1.113.925 1.054.293

Stelposten voor nog in te vullen besparingen: Project verkoop gemeentelijke eigendommen Indien er geen noodzaak is voor de instandhouding van gemeentelijke eigendom verkopen we ons gemeentelijk vastgoed. De besparing zit in het onderhoud en ondersteunende kosten om het bezit in stand te houden. De volgende panden staan op de nominatie op de komende jaren af te stoten/te verkopen: - Jacoba van Beierenlaan 6, voormalige school - Woning Oranje Nassaulaan - Schoolwoningen P. van Slingerlandstraat - Beheergebouw Koudenhoorn Wij verwachten dat met deze panden de besparing de stelpost kan worden ingeboekt. Totaalpost van bestaande stelposten vanuit Regionale Samenwerking Deze stelpost betreft een optelling van een aantal bestaande en kleinere stelposten die afgelopen jaren in de meerjarenbegroting zijn geplaatst. Het betreft o.a. opbrengsten door gestructureerde samenwerking bij vergunningen, projecten en bedrijfsvoering. Door het traject ambtelijke samenvoeging HLT komt de uitvoering in een stroomversnelling en daarmee de kans op realisatie van deze taakstelling. Holland Rijnland Doordat de ingeplande transitie per 1 april 2015 gaat plaatsvinden met daar bovenop de contractuele verplichtingen die Holland Rijnland nog heeft t.o.v. onder andere haar huisvesting is de verwachting dat vanaf 2017 de stelpost volledig gerealiseerd zal worden. Besparing windmolens In 2015 was deze besparing geschrapt, omdat we hierin op wilden trekken met een aanvraag van Akzo Nobel. Voor 2016 en volgende jaren hebben we de besparing laten staan. Deze aanvraag van Akzo Nobel laat voorlopig nog op zich wachten. We zullen blijven zoeken naar mogelijke alternatieven om deze besparing te realiseren.

121

Stelpost kapitaallasten onderuitputting Uit ervaring is gebleken dat de uitvoering van investeringen in de praktijk door hoofdzakelijk externe omstandigheden (inspraak, aanbesteding, vergunningverlening) in een lager tempo plaatsvindt dan de prognose bij de begroting. Dit leidt tot lagere kapitaallasten die tot op heden tot uitdrukking kwamen bij de voorjaarsrapportage of jaarrekening. We houden vanaf de begroting 2015 rekening met deze onderuitputting door het opnemen van een (negatieve) stelpost. Ondanks deze stelpost is in de voorjaarsrapportage wederom een vrijval gerapporteerd. Daarom hebben we de stelpost vanaf 2017 verhoogd met € 50.000 naar € 150.000. Stelpost taakstelling binnen afspraken sociaal domein De afspraak met de gemeenteraad is dat we tekorten in het sociale domein in 2016 en 2017 dekken uit het buffer sociaal en dat vanaf 2018 de uitgaven passen binnen de Rijksbudgetten. Aangezien Teylingen met forse kortingen vanuit het Rijk wordt geconfronteerd en deze kortingen nog niet op alle onderdelen in de diverse budgetten heeft kunnen vertalen nemen we voor de jaren 2018 en 2019 een stelpost op. Voor meer uitgebreide informatie over het sociaal domein verwijzen wij u naar de aanbiedingsbrief. Stelposten voor mogelijke uitgaven: Stelpost prijsstijgingen Voor mogelijke prijsstijgingen in 2016 is een stelpost opgenomen van € 29.500. Onvoorziene uitgaven - incidenteel Voor onvoorziene uitgaven gedurende het begrotingsjaar, welke niet uitstelbaar zijn, is een stelpost van €25.000 opgenomen. In de kadernota 2016 is besloten om dit budget te verlagen van € 50.000 naar € 25.000. Stelpost kapitaallasten vervangingsinvesteringen In de begroting is in het jaar 2019 een stelpost kapitaallasten opgenomen voor vervangingsinvesteringen Deze is conform eerdere jaren opgenomen omdat er een dip in de kapitaallasten in het laatste begrotingsjaar zichtbaar was. Een oorzaak van de dip kan zijn dat vier jaar vooruit kijken met investeringen lastig is. Met deze stelpost van € 100.000 worden de kapitaallasten rechtgetrokken aan 2018.

122

5.3 Recapitulatie van baten en lasten Programma's Achtereenvolgens geven we de begroting op productniveau weer, tonen we de analyse van de belangrijkste verschillen tussen de begrotingen 2015 en 2016 en laten de nieuwe investeringen zien.

Programma 1 Ruimte, Wonen, Mobiliteit en Duurzaamheid Baten en lasten voor programma 1 Ruimte, Wonen, Mobiliteit en Duurzaamheid € x 1.000 Lasten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 2018 Algemene baten en lasten 0 0 0 0 0 Bouwgrondexploitatie -3.921 -7.833 -9.403 -7.522 -8.799 Milieu -15 -128 -128 -128 -128 Milieuhandhaving -708 -803 -888 -888 -886 Monumenten -128 -127 -127 -127 -127 Ruimtelijke ordening -1.715 -1.754 -1.736 -1.736 -1.736 Verkoop gemeentelijke -102 -30 -4 33 46 eigendommen Woningexploitatie/woningbouw -391 -280 -269 -257 -248 Woonruimte-aangelegenheden -196 -155 -120 -118 -114 Totaal Lasten programma -7.176 -11.109 -12.675 -10.742 -11.992 Baten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 2018 Algemene baten en lasten 0 0 0 40 40 Bouwgrondexploitatie 3.879 7.390 9.091 7.660 11.487 Milieuhandhaving 0 0 0 0 0 Monumenten 0 0 0 0 0 Ruimtelijke ordening 123 0 13 13 13 Stads- en dorpsvernieuwing 0 0 0 0 0 Verkoop gemeentelijke 2.418 499 0 0 250 eigendommen Woningexploitatie/woningbouw 191 286 278 270 270 Woonruimte-aangelegenheden 58 158 158 158 158 Totaal Baten programma 6.668 8.332 9.540 8.141 12.217 Saldo programma voor -508 -2.777 -3.134 -2.601 225 bestemming Storting in reserves -3.446 -948 0 -450 -3.250 Onttrekking aan reserves 1.057 701 157 154 154 Saldo programma na -2.896 -3.024 -2.977 -2.897 -2.871 bestemming

Begroting 2019 0 -8.200 -128 -886 -127 -1.736 58 -239 -111 -11.369 Begroting 2019 40 7.888 0 0 13 0 0 270 158 8.368 -3.000 0 154 -2.846

Analyse belangrijkste verschillen begroting 2015 -2016 Product omschrijving Lasten Milieuhandhaving

Voordeel

Nadeel

Belangrijkste oorzaak -85 Het verschil betreft een hogere doorverdeling van kosten vanuit de kostenplaats afdeling Ruimte (105) Overheveling budget duurzaamheid vanuit 2014 naar 2015 welke niet is opgenomen in begroting 2016 (20)

123

Bouwgrondexploitatie

Mutatie reserves

Overige Totaal lasten Baten Verkoop gemeentelijke eigendommen Bouwgrondexploitatie

948

92 1.040

1.702

Mutatie reserves

Overige Subtotaal baten Totaal

13 1.714 47

-1.571 Actualisering grondexploitaties: Langeveld (118) Industriekade (4) Narcissenlaan / Parklaan (-16) Gemeentewerf Warmond (1) Hooghkamer (-1.678) (Zie ook baten) Geen dotatie aan reserve Investeringsstrategie Holland Rijnland in 2016 ten opzichte van 2015 (448) en geen dotatie aan reserve duurzaamheidsleningen (500) in 2016 ten opzichte van 2015 -1 -1.657 -499 Geen verkoop van gemeentelijke panden in 2016 ten opzichte van 2015 Actualisering grondexploitaties: Langeveld (9) Narcissenlaan / Parklaan (15) Hooghkamer (1.677) (Zie ook lasten) -544 Geen onttrekking Algemene reserve in verband met duurzaamheidsleningen (-500) Overheveling budgetten 2015 (-40) -8 -1.050

x € 1.000

124

Investeringen x 1.000 euro

Investeringen Programma 1 Ruimte, Wonen en Duurzaamheid 2016-2019 Omschrijving investering

Nut

Jaar

Bedrag

Termijn 2016

Project Project Project Project

Nieuwe Investeringen: Langeveld Langeveld Langeveld Narcissenlaan/Parklaan

Project Narcissenlaan/Parklaan Project Narcissenlaan/Parklaan Project gemeentewerf Warmond Project gemeentewerf Warmond Project gemeentewerf Warmond Project Hooghkamer Project Hooghkamer Project Hooghkamer Totaal

2016 2017 2018

149 -2.102 2

Expl. Expl. Expl.

2016

-389

Expl.

2017

-1.476

Expl.

2018

-1.115

Expl.

2016

8

Expl.

2017

9

Expl.

2018

9

Expl.

2016 2017 2018

4 2.886 1.351 -664

Expl. Expl. Expl.

Rente en Afschrijvingskosten 2017 2018 2019 -

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

0

0

0

0

125

Programma 2 Toerisme en Economie Baten en lasten voor programma 2 Toerisme en Economie € x 1.000 Lasten Rekening Begroting Begroting 2014 2015 2016 Algemene baten en lasten 0 0 0 Exploitatie bedrijfspanden -173 -60 -60 Industrie -7 0 0 Markten -25 -28 -28 Nutsbedrijven 0 -43 -42 Overige aangelegenheden -203 -280 -328 handelen ambacht Overige cultuur en -10 0 0 recreatie Overige -442 -325 -299 openluchtrecreatie Toerisme -991 -375 -221 Totaal Lasten -1.851 -1.112 -978 programma Baten Rekening Begroting Begroting 2014 2015 2016 Algemene baten en lasten 0 0 0 Exploitatie bedrijfspanden 37 44 44 Industrie 0 0 0 Markten 31 36 37 Overige aangelegenheden 60 50 150 handelen ambacht Overige 28 18 18 openluchtrecreatie Toerisme 51 46 60 Totaal Baten 208 195 310 programma Saldo programma voor -1.643 -918 -668 bestemming Storting in reserves 0 0 0 Onttrekking aan reserves 808 157 0 Saldo programma na -835 -760 -668 bestemming

Begroting 2017 0 -60 0 -28 -42

Begroting 2018 0 -60 0 -28 -42

Begroting 2019 0 -60 0 -28 -42

-328

-328

-328

0

0

0

-309

-321

-325

-220

-220

-220

-987

-998

-1.002

Begroting 2017 0 44 0 37

Begroting 2018 0 44 0 37

Begroting 2019 0 44 0 37

250

250

250

18

18

18

60

60

60

410

410

410

-578

-589

-593

0 0

0 0

0 0

-578

-589

-593

Analyse belangrijkste verschillen begroting 2015 -2016 Product omschrijving Lasten

Voordeel

Toerisme

155

Overige Totaal lasten Baten

28 182

Overige aangelegenheden handel en ambacht Mutatie reserves

100


15 115 92

Nadeel

Belangrijkste oorzaak Hogere kapitaallasten Koudenhoorn in 2015 door afschrijving maatschappelijk nut -48 -48 Grondverhuur benzinestation nabij station Sassenheim -157 Kapitaallasten Koudenhoorn t.l.v. algemene reserve

-157

x € 1.000

126


Investeringen Programma 2 Toerisme en Economie 2016-2019 Omschrijving investering

Nut

Jaar

Bedrag

Termijn 2016

Rente en Afschrijvingskosten 2017 2018 2019

Nieuwe Investeringen: Project Leidse Ommelanden Herinrichting Kagerzoom, versterking natuur-en recreatiewaarden

M

Rondje Kaag, aanleg fietspaden

M


2016

57

20

-

2016

20

20

-

-

-

-

M

2017

32

20

-

-

-

-


M

2018

43

20

-

-

-

-


M

2019

20

20

-

Herinrichting Roodemolenpolder

M

2019

80

20

-

-

-

-

Toegankelijk maken Klaas Hennepoelpolder/Veerpolder

M

-

-

-

-

M M M

8 100 40

20

Boterhuispolder 2e fase

20

-

-

-

-

20

-

12

12

14

30

-

-

-

1

43

30

-

-

-

3

15

40

-

14

20

-

14

20

-

Boterhuispolder 2e fase Kanosafari Hollandse Plassen Passantenplaatsen nabij station Sassenheim voor sloepen, kano's rondvaartboten

M

Natuureducatiecentrum op eiland Koudenhoorn Weidevogelgebied , gronden rond de Kagerplassen

E

2016 2016 2017 2018

5

5

1

4

5

2

3

2018

M

Ruïne van Teylingen, herinrichting M omgeving Totaal Nieuwe Investeringen Totaal

2016

1

1

1

-

1

1

-

1

1

22

27

2017 2017

500

11

127

Programma 3 Sociaal Domein Baten en lasten voor programma 3 Sociaal Domein € x 1.000 Lasten Rekening Begroting 2014 2015 Algemene baten en lasten 0 241 Algemene voorzieningen 0 -504 WMO en jeugd Eerstelijnsloket WMO en 0 -1.227 jeugd Exploitatie overige -37 -68 sportaccommodaties Gemeentelijke minimabeleid -716 -1.016 Gemeentelijke -1.651 -1.651 sportaccommodaties Gezondheidszorg -180 -311 Groene sportvelden en -1.238 -1.226 sportterreinen Individuele voorzieningen 0 -4.911 Natura en Jeugd Inkomensvoorziening -3.957 -4.152 Inkomensvoorziening -195 -221 Jeugdgezondheidszorg, -323 -431 maatwerk Jeugdgezondheidszorg, -886 -1.061 uniform Kinderopvang -533 -443 Kunst -84 -71 Lastenverlichting -173 -155 Leerlingenvervoer -450 -507 Leerplicht -145 -170 Lokaal onderwijsbeleid -455 -504 Maatschappelijk werk -1.138 -1.615 Maatwerkvoorzieningen 0 -3.426 natura immaterieel WMO Musea/expositieruimten -76 -59 Onderwijshuisvesting -1.600 -1.445 bijzonder onderwijs Onderwijshuisvesting -373 -251 openbaar onderwijs Onderwijshuisvesting -785 -707 voortgezet onderwijs Openbare bibliotheken -805 -771 Overige cultuur en recreatie -80 -68 Participatiebudget -414 -352 PGB WMO en Jeugd 0 -736 SCC 't Trefpunt -311 -321 Sociaal cultureel werk -1.361 -1.192 Speelvoorzieningen -243 -340 Sportbeoefening -130 -168 Toezicht St. Openbaar -6 -4 Onderwijs Veiligheid, Jeugdreclassering 0 -944 en Opvang jeugd Vluchtelingen -81 -124 Vormings- en -65 -74 ontwikkelingswerk Werkgelegenheidsvoorziening -3.367 -3.268 Wet maatschappelijke -1.092 -1.444

Begroting 2016 -43

Begroting 2017 -43

Begroting 2018 713

Begroting 2019 754

-64

-64

-64

-64

-1.744

-1.699

-1.701

-1.702

-52

-52

-52

-47

-719

-719

-719

-719

-1.675

-1.623

-1.605

-1.577

-284

-284

-283

-283

-1.467

-1.488

-1.411

-1.451

-4.719

-4.510

-4.522

-4.527

-4.593 -221

-4.593 -221

-4.593 -221

-4.593 -221

-337

-345

-344

-344

-874

-874

-874

-874

-440 -72 -154 -338 -152 -347 -1.223

-439 -42 -154 -338 -152 -315 -1.223

-439 -42 -154 -338 -152 -315 -1.225

-439 -42 -154 -338 -152 -299 -1.225

0

0

0

0

-58

-58

-58

-57

-1.689

-1.660

-1.638

-1.570

-244

-255

-243

-240

-714

-730

-1.129

-1.128

-771 -62 -337 -853 -313 -1.261 -270 -183

-771 -62 -353 -853 -312 -1.263 -295 -193

-771 -62 -370 -853 -308 -1.262 -296 -193

-771 -62 -403 -853 -304 -1.261 -297 -193

-4

-4

-4

-4

-694

-663

-665

-666

-126

-126

-126

-126

-67

-67

-67

-67

-2.977 -1.031

-2.736 -1.031

-2.521 -1.031

-2.364 -1.031

128

ondersteuning Wet WMO Totaal Lasten programma Baten

-1.848 -24.799 Rekening 2014

-2.016 -37.713 Begroting 2015

-5.458 -36.630 Begroting 2016

-5.458 -36.070 Begroting 2017

-5.458 -35.396 Begroting 2018

-5.458 -35.152 Begroting 2019

2

1

1

1

1

1

0

0

0

0

0

0

229

227

227

227

227

227

8

9

9

9

9

9

3.281

3.954

4.055

4.055

4.055

4.055

12

3

3

3

3

3

117 64 107

143 134 124

143 64 124

143 64 124

143 64 124

143 64 124

73

38

38

38

38

38

13

28

28

28

28

28

0

-1

-1

-1

-1

-1

54 32 257 134 76

53 30 179 137 138

53 30 84 137 138

53 30 84 137 138

53 30 84 137 138

53 30 84 137 138

2

2

2

2

2

2

18

20

20

20

20

20

0

29

29

29

29

29

3.305 127 7.911

0 0 5.248

0 0 5.183

0 0 5.183

0 0 5.183

0 0 5.183

-16.888

-32.465

-31.447

-30.887

-30.213

-29.968

-1.473 1.464

-730 1.723

-707 1.058

-683 1.568

-661 1.039

-640 974

-16.896

-31.471

-31.095

-30.002

-29.836

-29.635

Exploitatie overige sportaccommodaties Gemeentelijke minimabeleid Gemeentelijke sportaccommodaties Groene sportvelden en sportterreinen Inkomensvoorziening Jeugdgezondheidszorg, maatwerk Kinderopvang Lokaal onderwijsbeleid Musea/expositieruimten Onderwijshuisvesting bijzonder onderwijs Onderwijshuisvesting openbaar onderwijs Onderwijshuisvesting voortgezet onderwijs Openbare bibliotheken Overige cultuur en recreatie Participatiebudget SCC 't Trefpunt Sociaal cultureel werk Toezicht St. Openbaar Onderwijs Vluchtelingen Vormings- en ontwikkelingswerk Werkgelegenheidsvoorziening Wet WMO Totaal Baten programma Saldo programma voor bestemming Storting in reserves Onttrekking aan reserves Saldo programma na bestemming

Analyse belangrijkste verschillen begroting 2015 -2016 Product omschrijving Lasten Onderwijshuisvesting bijzonder onderwijs

Voordeel

Nadeel

Belangrijkste oorzaak -244 T.o.v. 2015 pakken de kosten enerzijds lager uit omdat in 2015 kosten voor tijdelijke huisvesting in Warmond gemaakt zijn (104). Anderzijds is de raming van de kapitaallasten in 2016 hoger door ingebruikname Andreasschool en Kloppend Hart Warmond (354).

129

Lokaal onderwijsbeleid

157

Leerlingenvervoer

170

Groene sportvelden en sportterreinen Speelvoorzieningen

71

Inkomensvoorziening

Werkgelegenheidsvoorziening

290

Gemeentelijke minimabeleid

297

Maatschappelijk werk

392

Wet WMO Sociaal cultureel werk

Maatwerkvoorzieningen natura immaterieel WMO Wet maatschappelijke ondersteuning

3.426

Algemene voorzieningen WMO en jeugd

440

414

In 2015 was er incidenteel budget beschikbaar voor bredeschool ontwikkeling (26), herverdeling van de urenbesteding van de afdeling MO brengt een lagere urentoerekening aan dit product met zich mee (62). De raming van de combinatiefunctie is afgestemd o.b.v. de in april gehouden evaluatie (69). Het leerlingenvervoer is regionaal aanbesteed met de gemeenten Lisse, Noordwijkerhout en Hillegom. Dit levert een structureel voordeel op voor onze jaarlijkse kosten. -241 Hogere kapitaallasten sportparken in de drie kernen. In 2015 was er incidenteel budget beschikbaar i.v.m. overheveling uit 2014 (45) en is er een ombuigingstaakstelling gerealiseerd (20). -441 Stijging bijstandsverstrekkingen door huisvestingstaakstelling statushouders en instroom van nieuwe doelgroepen (WSW,Wajong). Per 1 januari vindt er geen nieuwe instroom in de WSW waardoor de kosten afnemen. De Rijksbijdrage loopt eveneens terug. Op basis van de halfjaarcijfers van de ISD kan de raming bijzondere bijstand in 2016 naar beneden bijgesteld worden. Lagere raming omdat in 2016 geen invoeringsbudget 3D meer beschikbaar is (198). In 2015 was op deze post de stelpost 3D geraamd (194). -3.442 Verschuiving van product maatw.voorz.natura imm.WMO. -69 De uitgaven voor het mantelzorgcompliment worden vanaf 2016 op dit product verantwoord. Verschuiving van product wet WMO. Op basis van de halfjaarcijfers van de ISD kan de raming vervoersvoorzieningen in 2016 naar beneden bijgesteld worden (140). Herverdeling van de urenbesteding van de afdeling MO brengt een lagere urentoerekening aan dit product met zich mee (146). De raming lokaal WMO beleid is naar beneden bijgesteld (128). Met name op het gebied van ondersteunende begeleiding worden minder kosten verwacht. Bij het opstellen van de begroting 2015 hadden we nog geen exacte verdeling van de 3D budgetten. Op basis van de macroverdeling van het Rijksbudget WMO is ons nieuw WMO budget over de producten verdeeld. Voor de begroting 2016 zijn de budgetten over de juiste producten verdeeld. Dit levert verschuiven binnen diverse producten in programma 3 op.

130

Eerstelijnsloket WMO en jeugd PGB WMO en Jeugd Individuele voorzieningen Natura en Jeugd Veiligheid, Jeugdreclassering en Opvang jeugd Jeugdgezondheidszorg, uniform Jeugdgezondheidszorg, maatwerk Algemene baten en lasten

Mutatie reserves Overige Totaal lasten Baten

-518 Idem

191

-117 Idem Idem

250

Idem

187

Idem

94

Idem -284 In 2015 is er een taakstelling op het gebied van huishoudelijke verzorging opgenomen. Deze taakstelling houdt verband met de korting in het gemeentefonds op dit gebied. In 2016 is deze taakstelling ingeboekt.

23 109 6.511

Lokaal onderwijsbeleid Inkomensvoorziening

-70 Rijksbijdrage combinatiefunctie wordt via het gemeentefonds ontvangen. 101

Participatiebudget Mutatie reserves


-50 -5.406

101 376

De Rijksbijdrage BUIG tbv bijstandsuitkeringen is in 2016 gestegen naar 4.050.000. -95 Rijksbijdrage volwasseneducatie maakt in 2016 onderdeel uit van het Gemeentefonds. -665 In 2015 hebben er meer onttrekkingen plaatsgevonden door oa: - innovatiebudget JGT - overhevelingen jaarrekening 2014 - Tijdelijke huisvesting onderwijs Warmond -1 -830

x € 1.000

131


Investeringen Programma 3 Sociaal Domein 2016-2019 Omschrijving investering

Nut

Jaar

Bedrag

Termijn 2016

Nieuwe Investeringen: 4 lokalen KTS voor VSO/ZMOK


E

2016

320

40

-

19

19

19

E

2016

277

25

-

21

20

20

E

2017

54

10

-

-

7

7

Renovatie drainage veld 1 Vervanging toplaag kunstgrasveld 2 MHC Renovatie veld 5 VV Foreholte

E

2017

16

20

-

-

1

1

E

2016

158

10

-

21

21

20

E

2017

36

10

-

-

5

5

Kunstgrasveld The Bassets Kunstgrasveld The Bassets Toplaag renovatie veld 3 en 4 VV Foreholte (kunstgrasveld)

E E

2016 2016

300 240

10 10

-

21 32

20 32

20 31

E

2018

350

10

-

-

-

47

E

2018

13

20

-

-

-

1

E

2018

16

20

-

-

-

1

E

2018

229

30

-

-

-

16

E

2018

114

10

-

-

-

15

E

2018

114

10

-

-

-

15

E

2019

55

10

-

-

-

-

E

2018

117

10

-

-

-

15

E

2016

25

10

-

3

3

3

E

2016

25

15

-

3

3

3

E

2016

15

10

-

2

2

2

E

2016

350

40

-

21

21

21

143

154

262

Deelrenovatie De Achtbaan Beukenrode Renovatie veld 1 Warmunda

Vervanging drainage veld 3 en 4 VV Foreholte Omliggende bestrating veld 3 en 4 VV Foreholte Reconstructie kunstgrasveld 1 MHCV Speelveld reconstructie veld 1 KV TOP Speelveld reconstructie veld 2 KV TOP Toplaag renovatie veld 5 Ter Leede (grasveld) Renovatie toplaag kunstgrasveld TOP veld 3 Aanschaffen zaalbrug Trefpunt Aanpassing luchtbehandelingssytheem @hok Bouwkundige aanpassing voedselbank Huisvesting CJG/JGT Voorhout Totaal Nieuwe Investeringen Totaal

2.824

132

Programma 4 Leefomgeving Baten en lasten voor programma 4 Leefomgeving € x 1.000 Lasten Rekening Begroting 2014 2015 Afvalverwijdering en -3.950 -4.008 verwerking Algemene baten en lasten 0 50 Bruggen en tunnels -168 -167 Communicatie en -30 -187 voorlichting Grondwater -12 -13 Lijkbezorging -78 -19 Natuurbescherming -5 -12 Nutsbedrijven 0 0 Openbaar groen -2.592 -3.032 Openbaar vervoer -240 -197 Openbare verlichting -746 -753 Overige agrarische zaken -19 -14 Overige waterwegen -951 -887 Parkeren -381 -260 Riolering -2.255 -2.279 Straatmeubilair -202 -89 Toerisme 0 -45 Verkeersveiligheid -1.389 -1.496 Wegenbeheer -3.783 -4.311 Totaal Lasten -16.801 -17.719 programma Baten Rekening Begroting 2014 2015 Afvalverwijdering en 418 432 verwerking Lijkbezorging 16 28 Nutsbedrijven 0 0 Openbaar groen 142 59 Openbare verlichting 0 0 Overige waterwegen 20 32 Parkeren 14 13 Riolering 0 0 Straatmeubilair 55 16 Verkeersveiligheid 1 0 Wegenbeheer 53 20 Totaal Baten 719 600 programma Saldo programma voor -16.082 -17.119 bestemming Storting in reserves -211 -141 Onttrekking aan reserves 3.586 4.465 Saldo programma na -12.707 -12.795 bestemming

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

-3.913

-3.660

-3.781

-3.806

0 -180

0 -188

0 -228

0 -252

-183

-183

-183

-183

-13 -18 -12 0 -2.976 -236 -744 -14 -705 -204 -2.354 -87 -44 -953 -4.367

-13 -18 -12 0 -3.022 -378 -623 -14 -604 -118 -2.400 -88 -44 -1.155 -6.053

-13 -17 -12 0 -3.040 -318 -531 -14 -487 -182 -2.456 -88 -44 -658 -2.786

-13 -16 -12 0 -3.051 -315 -495 -14 -504 -104 -2.493 -88 -44 -1.064 -2.815

-17.002

-18.570

-14.837

-15.269

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

573

198

263

209

27 0 59 0 32 13 0 16 0 20

27 0 59 0 32 13 0 16 0 20

27 0 59 0 32 13 10 16 0 20

27 0 59 0 32 13 0 16 0 20

740

365

440

376

-16.262

-18.205

-14.397

-14.893

-147 3.559

-150 5.194

-152 1.128

-153 1.416

-12.850

-13.161

-13.422

-13.631

133

Analyse belangrijkste verschillen begroting 2015 -2016 Product omschrijving Lasten

Voordeel

Nadeel

Wegenbeheer

Verkeersveiligheid Parkeren

Overige waterwegen

542 56

182

Openbaar groen

57

Afvalverwijdering en verwerking

95

Riolering

Algemene baten en lasten Mutatie reserves Overige Totaal lasten Baten

18 950

Afvalverwijdering en verwerking

141

Mutatie reserves


141

Belangrijkste oorzaak -56 Actualisatie IP (-111) Lagere doorverdeling van lasten vanuit kostenplaatsen (37) Lagere kosten onderhoudswerkzaamheden (19) Diversen (-1) Actualisatie IP (520) Lagere bijdrage Holland Rijnland (22) Actualisatie IP (53) Lagere doorverdeling van lasten vanuit kostenplaatsen (3) Actualisatie IP (176) Verlagen dotatie voorziening baggeren (25) Verhogen budget maai-en oeverbeheer (-20) Diversen (1) Correctie stelpost (50) Hogere onderhoudslasten (-203) Actualisatie IP (151) Lagere doorverdeling van lasten vanuit kostenplaatsen (59) Lagere lasten Afvalverwijdering en verwerking (160) Actualisatie IP (-107) Lagere doorverdeling van lasten vanuit kostenplaatsen (33)

-75 Hogere lasten onderhoud fontein Kerkplein (-4) Hogere toevoeging aan het rioleringsonderhoudsfonds (-51) Actualisatie IP (-33) Lagere doorverdeling van lasten vanuit kostenplaatsen (13) -50 Maatregelen die zorgen voor lagere kosten (-50) -5 Park Rusthof (2) Besparing openbare verlichting (-7) -53 -239 Hogere inkomsten op basis van afvalprognose mei (85) Hogere onttrekking voorziening ivm herclassificatie (56) -906 Hogere onttrekkingen ivm actualisatie IP (1457) Lagere onttrekkingen ivm geen incidentele onttrekkingen 2016 t.o.v. 2015 (-2364) 0 -907 -54

x € 1.000

134


Investeringen Programma 4 Leefomgeving 2016-2019 Omschrijving investering

Nut

Jaar

Bedrag

Termijn 2016

Nieuwe Investeringen: Aanleg fietsverbinding Sassenheimnoord-A44 tlv. Alg.Reserve


M

2016

350

350

-

-

-

M

2016

200

200

-

-

-

M

2016

1.000

1000

-

-

-

M

2017

2.500

-

-

M

2016

50

50

-

-

-

Maatregelen toets oversteeklocaties tlv. Alg.Reserve

M

2017

50

-

50

-

-

Maatregelen toets oversteeklocaties tlv. Alg.Reserve

M

2018

50

-

-

50

M

2019

50

-

-

-

M

2016

100

100

-

-

1

M

2017

100

-

100

M

2018

100

20

-

-

-

9

M

2019

100

20

-

-

-

M

2017

45

20

-

-

M M

2016 2017

260 600

20 20

-

M

2016

85

20

M

2016

215

M

2019

144

M

2017

700

M

2016

100

E

2017

Schuitemaker Villeton LMT22 2017 sneeuwploeg 10398

E

Schuitemaker Villeton LMT22 2017 sneeuwploeg 10399

E

Herinrichting Oosthoutlaan tlv. Alg.Reserve Noordelijke Randweg tlv. Alg.Reserve Noordelijke Randweg tlv. Alg.Reserve Maatregelen toets oversteeklocaties tlv. Alg.Reserve

Maatregelen toets oversteeklocaties Maatregelen langzaam verkeer tlv. Alg.Reserve Maatregelen langzaam verkeer tlv. Alg.Reserve Maatregelen langzaam verkeer Maatregelen langzaam verkeer Rioolvervanging Mgr.Broerestraat en Kievitspark en vervangen bomen

Reconstructie Zijldijk Reconstructie Zijldijk Herinrichting Platanenlaan/Essenlaan Herinrichting omgeving st.Antoniuslaan Sassenheim Herinrichting Kerklaan/Lindelaan Sassenheim Capaciteitverruiming rotonde Soldaatje tlv.Alg.Reserve Calamiteitenontsluiting Veerpolder Warmond Schuitemaker Villeton LMT22 2017 sneeuwploeg 10397

-

20

2500

2 -

-

4

4

11

77

75

-

7

7

7

20

-

18

18

18

20

-

-

-

-

-

700

-

-

20

-

9

7

6

-

2017

7

6

2017

7

6

8

8

-

1

1

-

-

1

1

-

-

1

1

135

Sneeuwploeg Villeton LMT 2x 1800 en 1x 2000 Zoutstrooier igloo S2400 1100 ltr 3

E

2018

22

6

-

-

-

4

E

2018

23

6

-

-

-

5

E

2018

23

6

-

-

-

5

E

2018

23

6

-

-

-

5

E

2016

32

20

-

3

3

3

M

2016

25

20

-

2

2

2

M M

2016 2016

12 30

20 30

-

1 2

1 2

1 2

M

2016

17

30

-

1

1

1

M

2016

15

30

-

1

1

1

M

2018

168

20

-

-

-

14

M

2018

116

20

-

-

-

10

M

2016

42

20

-

M

2017

335

20

-

M

2016

3

20

M

2017

26

M

2016

M

SA2.02 brug Trekschuit VO StIII Steiger Leeuwerikenlaan WA St 15 steiger Zwanburg WA St 16 steiger Zwanburg WA St 22 steiger Zwanburg Toets essentiele herkenbaarheidskenmerken tlv Alg.Reserve Toets essentiele herkenbaarheidskenmerken tlv Alg.Reserve Toets essentiele herkenbaarheidskenmerken Toets essentiele herkenbaarheidskenmerken VRI Paddoxlaan Warmond tlv. Alg. Reserve Herinrichten Hoofdstaat Noord Sassenheim tlv Alg.Reserve

Zoutstrooier igloo S2400 1100 ltr 2 Zoutstrooier igloo S2400 1100 ltr 1 Natzout menginstallatie Herinrichting omgeving st.Antoniuslaan Sassenheim verlichting SA st2.9 Trekschuit VO St2 steiger Elzenhorst VO St5 steiger Vermeerstraat VO St6 steiger Kervelhof SA 0.06 brug Knorreburgerlaan SA 0.08 brug Baanbrekersweg WA01 brug Oranje Nassaulaan WA01 brug Oranje Nassaulaan WA01a brug Oranje Nassaulaan WA01a brug Oranje Nassaulaan WA1b brug Oranje Nassaulaan WA1b brug Oranje Nassaulaan

Herinrichten Hoofdstaat Noord Sassenheim tlv Alg.Reserve Verkeersmaatregelen Van Alkemadelaan en Narcissenlaan Sassenheim tlv.Alg.Reserve

1

1

1

-

31

30

-

-

-

-

20

-

-

8

20

-

-

2017

67

20

-

-

M

2019

98

20

-

-

-

-

M

2019

7

30

-

-

-

-

M M M

2019 2019 2019

79 65 74

30 30 30

-

-

-

-

M

2016

50

50

-

-

-

M

2017

50

-

50

-

-

M

2018

50

20

-

-

M

2019

50

20

-

-

-

M

2016

225

225

-

-

-

M

2016

90

90

-

-

-

M

2017

528

-

528

M

2018

80

-

-

3 -

2 -

6

6

-

4 -

0

-

80

-

136

Verkeersmaatregelen Van Alkemadelaan en Narcissenlaan Sassenheim tlv.Alg.Reserve

M

2019

480

-

-

-

480

M

2017

75

-

75

-

-

E

2016

500

20

18

85

83

82

M

2017

100

20

-

-

9

8

M

2017

100

20

-

-

9

8

M

2016

75

75

-

-

-

M

2018

75

-

-

75

-

M

2019

50

-

-

-

-

M

2016

10

10

-

-

-

Fietspark.capaciteit centrumgeb. uitbr. en verbeteren tlv.Alg.Reserve

M

2017

10

-

10

-

-

Fietspark.capaciteit centrumgeb. uitbr. en verbeteren

M

2018

10

20

-

-

-

Fietspark.capaciteit centrumgeb. uitbr. en verbeteren

M

2019

10

20

-

-

-

-

M

2016

20

20

-

-

-

M

2017

20

-

20

-

-

M M

2018 2019

20 20

-

-

-

-

M

2016

106

106

-

-

-

M

2016

100

100

-

-

-

M

2017

100

-

100

-

-

M M

2018 2019

100 100

30 30

-

-

-

-

M

2018

100

30

-

-

-

Ligplaatsen Voorhavenkwartier Sassenheim

M

2016

20

30

-

Renoveren oever Oude Zwembad Sassenheim( 35 ligplaatsen)

M

2019

150

30

-

-

-

-

Herinrichting omgeving St Antoniuslaan openbaar groen

M

2016

150

20

-

13

12

12

M

2017

36

8

-

-

6

6

M

2017

21

8

-

-

3

3

E

2017

10 ann.60

-

-

E

2016

40 ann.60

-

Bushalten NS station Voorhout tlv. Alg.Reserve Uitbreiden parkeren station Sassenheim Aanleg bushalte Schoutenlaan Verbetering spoorwegovergangen Teylingen (LVO) Aanpak parkeerproblemen tlv. Alg.Reserve Aanpak parkeerproblemen tlv. Alg.Reserve Aanpak parkeerproblemen Fietspark.capaciteit centrumgeb. uitbr. en verbeteren tlv.Alg.Reserve

Vervanging duikers tlv. Alg.Reserve Vervanging duikers tlv. Alg.Reserve Vervanging duikers Vervanging duikers Vervanging steigers 2016 tlv.Alg.Reserve Walbeschoeiingen tlv.Alg.Reserve Walbeschoeiingen tlv.Alg.Reserve Walbeschoeiingen Walbeschoeiingen Verbeteren watersysteem Floris Schoutenlaan Vrouwenpolder

Snoeihoutversnipperaar A326 DI 3L41C TDR 2017 Snoeihoutversnipperaar A326 ZKX 2017 Aansluiten panden op drukriolering Sassenheim Herinrichting Philipostraat

20

20 20

1

1

2

7

7

1

2

1

2

137

2

Herinrichting omgeving st Antoniuslaan riolering Herinrichten Hoofdstraat Noord Sassenheim riolering Verkeersmaatregelen Van Alkemadelaan en Narcissenlaan Sassenheim riolering Herinrichting Kerklaan/Lindelaan Sassenheim riolering Hemelwaterriool Churchillaan Aansluiten panden op drukriolering Voorhout ROM 900 200/72 2015 Aansluiten panden drukriolering Warmond Aansluiten panden drukriolering Warmond tlv voorziening vervangen mechanisch/elektrisch BBB Kruidenschans Maatregelen Anton Philipsweg

E

2016

250 ann.60

-

10

E

2017

33 ann.60

-

-

E

2019

240 ann.60

-

-

-

-

E

2019

67 ann.60

-

-

-

-

E

2016

215 ann.60

-

14

14

14

E

2017

100 ann.60

-

-

4

4

E

2017

47

-

-

9

9

E

2016

20 ann.60

-

1

1

E

2017

160 ann.60

-

E

2016

E

2016

38

6

15

250 ann.60

10

10

1

1

1 -

-

-

-

4

4

4

-

10

10

10

4.329

551

895

Totaal Nieuwe Investeringen Totaal

13.281

2.394

138

Programma 5 Dienstverlening Baten en lasten voor programma 5 Dienstverlening € x 1.000 Lasten Rekening Begroting Begroting 2014 2015 2016 Baten OZB-eigenaren 0 0 0 Baten rioolrechten -2 0 0 Bevolking -272 -297 -212 Bouw-, woningen -966 -987 -901 welstandstoezicht Burgerzaken -1.054 -1.106 -1.008 Lasten heffingen en invordering -351 -249 -226 gemeentelijke belastingen Uitvoering Wet WOZ -633 -302 -280 Verkiezingen en -145 -115 -63 referenda Totaal Lasten -3.424 -3.056 -2.690 programma Baten Rekening Begroting Begroting 2014 2015 2016 Baten forensenbelasting 114 115 116 Baten OZB-eigenaren 4.251 4.381 4.360 Baten OZB-gebruikers 720 770 782 Baten parkeerbelasting 11 11 11 Baten precariobelasting 1.854 1.731 2.690 Baten reinigingsrechten 4.343 4.391 4.115 en afvalstoffenheffing Baten rioolrechten 2.376 2.428 2.494 Baten roerende9 10 10 zaakbelastingen Bevolking 596 591 515 Bouw-, woningen 0 0 0 welstandstoezicht Bouwvergunningen 978 988 998 Burgerzaken 2 2 2 Lasten heffingen en invordering 36 5 0 gemeentelijke belastingen Openbare orde en 99 101 88 veiligheid Uitvoering Wet WOZ 0 0 0 Totaal Baten 15.389 15.523 16.182 programma Saldo programma voor 11.964 12.468 13.492 bestemming Storting in reserves -24 0 0 Onttrekking aan reserves 33 0 0 Saldo programma na 11.973 12.468 13.492 bestemming

Begroting 2017 0 0 -235

Begroting 2018 0 0 -235

Begroting 2019 0 0 -235

-881

-881

-881

-998

-1.005

-1.005

-226

-226

-226

-280

-280

-280

-107

-108

-153

-2.728

-2.735

-2.780

Begroting 2017 116 4.379 782 11 2.690

Begroting 2018 116 4.409 782 11 2.690

Begroting 2019 116 4.444 782 11 2.690

4.197

4.280

4.365

2.540

2.587

2.633

10

10

10

594

594

454

0

0

0

998 2

998 2

998 2

0

0

0

88

88

88

0

0

0

16.407

16.567

16.593

13.679

13.832

13.813

0 0

0 0

0 0

13.679

13.832

13.813

139

Analyse belangrijkste verschillen begroting 2015 -2016 Product omschrijving Lasten Burgerzaken

Voordeel Nadeel Belangrijkste oorzaak 98

Het voordeel wordt veroorzaakt door een lagere doorverdeling van kosten vanuit de kostenplaatsen.

Verkiezingen en referenda

52

Bevolking

84

Lagere kosten voor verkiezingen omdat er in 2016 geen verkiezingen staan gepland. Op basis van ervaringsgegevens zijn de inkomsten voor secretarieleges berekend. Tegenover de lagere afdrachten van de leges aan het Rijk staan ook lagere inkomsten geraamd.

Bouw-, woningen welstandstoezicht

86

Overige Totaal lasten Baten Bevolking Baten reinigingsrechten en afvalstoffenheffing Baten rioolrechten Baten precariobelasting


45 366

Het voordeel wordt veroorzaakt door een lagere doorverdeling van kosten vanuit de kostenplaatsen.

0 -76

66 959

23 1.049 1.024

Zie de lagere afdrachten rijksleges onder bevolking. -276 Lagere baten voor afval door de tariefsverlaging van € 15,=. Hogere baten rioolrechten op basis van meer huishoudens en een tariefsverhoging van € 3,= Het verschil betreft de in de begroting 2015 opgenomen naheffing van precario (€ 934.000). Daarnaast de verhoging van de precariobelasting met 1%. -38 -390

Investeringen Geen nieuwe investeringen programma Dienstverlening

140

Programma 6 Bestuur, Veiligheid en Financiën Baten en lasten voor programma 6 Bestuur, Veiligheid en Financiën € x 1.000 Lasten Rekening Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 Algemene baten en lasten -55 -543 -485 -70 Bestuur -1.261 -1.052 -1.109 -1.109 Bestuurlijke -153 -320 -318 -288 samenwerking Bouw-, woningen -771 -1.093 -1.066 -1.066 welstandstoezicht Brandweer -2.015 -2.071 -2.021 -1.965 Communicatie en -545 -657 -657 -657 voorlichting GBKN/Kadaster -72 -54 0 0 Geldleningen en uitzettingen langer of -4 -5 -770 -770 gelijk aan 1 jaar Ondersteuning college -1.805 -1.773 -1.787 -1.767 Ondersteuning raad -709 -839 -851 -851 Openbare orde en -985 -1.068 -1.021 -1.025 veiligheid Overige financiële -1.534 -1.386 -87 -86 middelen Rampenbestrijding -286 -396 -371 -371 Representatie -60 -53 -53 -53 Risicobeheer -228 -297 -310 -314 Saldo van de -167 15 -450 -653 kostenplaatsen Totaal Lasten -10.649 -11.592 -11.357 -11.046 programma Baten Rekening Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 Algemene baten en lasten 332 13 13 13 Algemene uitkeringen 27.460 23.745 25.316 25.157 Bestuur 0 11 11 11 Bouw-, woningen 35 0 0 0 welstandstoezicht Brandweer 156 156 156 156 Geldleningen en uitzettingen langer of 3.793 3.683 4.428 4.286 gelijk aan 1 jaar Overige financiële 2.543 2.365 1.099 1.331 middelen Risicobeheer 8 55 55 55 Saldo van de -223 -272 -253 -243 kostenplaatsen Uitkering deelfonds 0 14.833 14.216 13.197 sociaal domein Totaal Baten 34.105 44.588 45.042 43.963 programma Saldo programma voor 23.457 32.996 33.685 32.917 bestemming Storting in reserves -647 -227 -166 -668 Onttrekking aan reserves 258 1.527 601 604 Saldo programma na 23.067 34.296 34.119 32.853 bestemming

Begroting 2018 24 -1.109

Begroting 2019 -76 -1.109

-288

-288

-1.066

-1.066

-1.908

-1.907

-507

-507

0

0

-770

-770

-1.767 -851

-1.767 -851

-1.018

-1.018

-93

-93

-371 -53 -314

-371 -53 -314

-706

-582

-10.799

-10.774

Begroting 2018 13 24.999 11

Begroting 2019 13 25.276 11

0

0

156

156

4.047

4.088

1.463

1.427

55

55

-197

-158

12.878

12.719

43.424

43.587

32.625

32.813

-142 403

-135 263

32.886

32.941

141

Analyse belangrijkste verschillen begroting 2015 -2016 Product omschrijving Voordeel Nadeel Belangrijkste oorzaak Lasten Bestuur -57 Stijging personeelslasten college van B&W (huidig en voormalig) en gemeenteraad. GBKN/Kadaster 54 Product is vervallen en daarmee ook de uren (Gemeentew erken) die toegerekend w erden. Overige financiële middelen 1.299 De mutaties op dit product houden verband met de mutaties op ov.fin.mid. En geldl.<1 jr. per saldo positief effect van 13. Geldleningen en uitzettingen -765 De mutaties op dit product houden verband met de langer of gelijk aan 1 jaar mutaties op ov.fin.mid.(lasten/baten) en geldl.<1 jr. per saldo positief effect van 13. Saldo van de kostenplaatsen -465 Betreft de correctie om de doorbelasting vanuit de kostenplaatsen in evenw icht te laten zijn. Algemene baten en lasten 58 Stelpost onderuitputting kapitaallasten Mutatie reserves 60 In 2016 vindt er vanuit dit programma een lagere dotatie aan de algemene reserve plaats. Overige 151 -39 Totaal lasten 1.622 -1.326 Baten Overige financiële middelen -1.265 De mutaties op dit product houden verband met de mutaties op ov.fin.mid. (lasten) En geldl.<1 jr. per saldo positief effect van 13. Geldleningen en uitzettingen 744 De mutaties op dit product houden verband met de langer of gelijk aan 1 jaar mutaties op ov.fin.mid.(lasten/baten). Per saldo positief effect van 13. Uitkering deelfonds sociaal -617 In de meicirculaire zijn de nieuw e Rijksbudgetten domein bekend gemaakt. Voor Teylingen pakt dit met name voor WMO en Participatie nadelig uit. De lagere Rijksbijdrage is op basis van de afspraken bij de kadernota (2016/2017 tekorten t.l.v. buffer vanaf 2018 binnen budget) in de begroting verw erkt. Algemene uitkeringen 1.571 De hogere raming t.o.v. 2015 komt enerzijds door verlaging van de raming 2015 in de Voorjaarsrapportage vanw ege lager accres (650) en anderzijds vanw ege de mutaties uit septembercirculaire (182), de kadernota (compensatie inflatie (180), 2e fase groot onderhoud (212)) en de meicirculaire (314). Overige 20 Mutatie reserves -926 In 2015 heeft de laatste onttrekking aan de reserve NUP-gelden plaats gevonden (320). Daarnaast w ordt er in 2016 minder aan de algemene reserve onttrokken (605). Subtotaal baten 2.335 -2.808 Totaal -177 x € 1.000

142


Investeringen Programma 6 Bestuur, Veiligheid en Financiën 2016-2019 Omschrijving investering

Nut Jaar

Totaal Nieuwe Investeringen Anti-graffiti voorziening spoorviaduct E Oranje Nassaulaan Camara toezicht station Sassenheim E ( 6 camera's) Totaal Nieuwe Investeringen Totaal

Bedrag

Termijn

Rente en Afschrijvingskosten 2016 2017 2018 2019

2016

30

10

-

4

4

4

2016

75

10

-

10

10

10

105

20

14

14

14 x 1.000 euro

Investeringen in kostenplaatsen 2016-2019 Omschrijving investering

Nut

Jaar

Bedrag

Termijn 2016

Nieuwe investeringen: Fietsenstalling bijplaatsen Sassenheim Koffieautomaten bestuurscentrum Audiovisuele apparatuur raadzaal Klimaatinstallatie bestuurscentrum Zoutopslag aanpassen gemeentewerf Voorhout Omvormen voormalig baggerdepot tot gem.opslag en werkterrein

E E E E E

E E E E E E E

Vervanging werkplekken Vervanging en migratie server omgeving

E

Vervanging en migratie database omgeving Vervanging vaste telefonie Vervanging infrastructuur Nieuwe releases en ontwikkelingen Nieuwe releases en ontwikkelingen Vervanging smartphones - 2019 Vervanging tablets - 2019 Vervanging infrastructuur - 2019

2018 2016 2016 2016

E

Informatiebeleid algemeen Informatiebeleid algemeen Informatiebeleid algemeen Basisregistratie (mGBA) Basisregistratie (BGT) Basisregistratie (BRO) Basisregistratie (BRO) Vervanging smartphones en tablets

Vervanging en migratie server omgeving

2016

E

E E E E E E E E E E

2016 2017 2018 2019 2016 2016 2016 2017 2016 2018 2017 2018 2017 2017 2016 2016 2018 2019 2019 2019


15

25

- 1

1

1

15

5

-

50

4

- 14

14

13

3

1.250

15

- 127

124

121

40

15

- 4

4

4

300

20

- 26

25

25

100 100 100 100 80 20 20

5 5 5 5 5 5 5

-

- 24 50 46 9

23 - 24 49 44 9

116

3

- 43

41

40

328

3

-

-

94

3

-

- 35

30

3

-

-

60

3

-

- 22

21

100 373

4 4

-

- 29 114

28 110

25

3

- 9

95

3

-

-

- 35

71

3

-

-

-

-

45

3

-

-

-

-

40

4

-

-

-

-

4 52 4 47 - 1

1 118

-

-

- 121 34 - 11

9

9

143

Windows X migratie 2019 Mobile device Management 2019

E

Smartboards 2016 Koppeling telefonie antwoordportaal (KCC applicatie)

E

Vervanging klantvolgsysteem incl uitbreiding voorz. Fraude VW Transporter 1-VFX-95 John Deerne Tractor Nimos aanhangwagen 3.5/s/nl

E

E

-

-

75

3

-

-

-

-

24

4

-

7

7

6

12

4

-

3

3

3

50

4

-

14

14

13

39

6

-

2019

72

15

-

-

16

6

-

-

39

6

-

-

-

-

-

-

-

E

E E E E

Volkswagen Crafter3-vgf-12

-

E

VW transporter 1-vfx-96 VW transporter 1-vfx-97 VW transporter 1-vfx-98 VW transporter 1-vfx-99 Volkswagen Caddy 2 tbv uitvoerder buitendienst Toyota Dyna 2 (betreft vervanging)


-

E

E E E E


3

2016 2016

VW Transporter 8-VGN-30 Schaffer schovel VW Crafter 8-VGH-79 VW Crafter 8-VGH-80 Yamaha Diesel moterboot/Scottel werkboot 2015


25

2016

E


2019 2016

E

VW transporter 1-vfx-94 Volkswagen Caddy 1 tbv uitvoerder buitendienst Toyota Dyna 1 (betreft vervanging)

Toyota Dyna 3 (betreft vervanging)

2019

E E

2017 2018 2019 2019 2018 2016 2016 2018

E

E E E E E E E E

Inruil Caddy bodedienst door electrische E auto Inruil Scooter BOA dienst tlv. Alg. E Reserve Totaal Nieuwe Investeringen Totaal

2016 2018 2018 2018 2016 2019 2019 2019 2017 2017 2017 2017 2017 2016 2016

22

6

8

8 -

7 -

3

3 8

34

6

-

-

-

-

48 50 65 78

6 6 6 6

-

10 13 -

10 13 -

10 10 12 16

20

20

-

2

2

2

41 41 41 48

6 6 6 6

-

10

9

8 8 8 9

22

6

-

-

-

-

34

6

-

-

-

-

34

6

-

-

-

-

46

6

-

-

9

9

46

6

-

-

9

9

46

6

-

-

9

9

46

6

-

-

9

9

46

6

-

-

9

9

25

6

-

5

5

5

6

6

4.758

15

-

-

-

514

666

898

144

Recapitulatie van baten en lasten programma's Programma (€ x 1.000)

1 Ruim te, Wonen, Mobiliteit en Duurzaam heid

Rekening 2014

Begroting Begroting 2015 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

lasten

-7.176

-11.109

-12.675

-10.742

-11.992

-11.369

baten saldo

6.668 -508

8.332 -2.777

9.540 -3.135

8.141 -2.601

12.217 225

8.368 -3.001

lasten

-1.851

-1.112

-978

-987

-998

-1.002

baten saldo

157 -1.694

146 -966

251 -727

351 -636

351 -647

351 -651

lasten

-24.799

-37.713

-36.630

-36.070

-35.396

-35.152

baten saldo

7.911 -16.888

5.248 -32.465

5.183 -31.447

5.183 -30.887

5.183 -30.213

5.183 -29.969

4 Leefom geving lasten

-16.801

-17.719

-17.002

-18.570

-14.837

-15.269

baten saldo

719 -16.082

600 -17.119

740 -16.262

365 -18.205

440 -14.397

376 -14.893

5 lasten Dienstverlening

-3.424

-3.056

-2.690

-2.728

-2.735

-2.780

baten saldo

31 -3.393

7 -3.049

2 -2.688

2 -2.726

2 -2.733

2 -2.778

lasten

-10.649

-11.545

-11.331

-11.021

-10.775

-10.749

baten saldo

5.611 -5.038

5.326 -6.219

4.724 -6.607

4.824 -6.197

4.763 -6.012

4.807 -5.942

-43.603

-62.595

-60.866

-61.252

-53.777

-57.234

2 Toerism e en Econom ie

3 Sociaal Dom ein

6 Bestuur, Veiligheid en Financiën

Totaal saldo program m aplan

Algemene dekkingsmiddelen & onvoorzien

Algem ene uitkering Dividend Lokale heffingen Onvoorzien Saldo Saldo van de begroting voor bestem m ing Onttrekking reserves Toevoeging reserves Saldo van de begroting na bestem m ing

Baten

27.460

38.578

39.532

38.353

37.876

37.995

Baten

1.034

685

785

785

785

785

Baten

15.408

15.567

16.240

16.466

16.625

16.652

Lasten

0 43.902

-50 54.780

-25 56.532

-25 55.579

-25 55.261

-25 55.407

300

-7.815

-4.334

-5.675

1.483

-1.829

baten

7.206

8.574

5.375

7.520

2.723

2.807

lasten

-5.800

-2.046

-1.020

-1.951

-4.206

-929

1.706

-1.287

21

-106

0

49

145

5.4 Specificatie mutatie reserves Onderstaand zijn de onttrekkingen en toevoegingen aan reserves uit de recapitulatie van baten en lasten nader toegelicht. Zie ook de paragraaf weerstandsvermogen en bijlage 2 van deze programmabegroting voor een verloop en standen van het eigen vermogen. Omschrijving

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

2016

2017

2018

2019

Onttrekkingen reserves Subsidie Theo de Boer (tot 2016) Reserve Investeringsstrategie Holland Rijnland Totaal programma 1

3.276 154.000 157.276

154.000 154.000

154.000 154.000

154.000 154.000

Buffer Sociaal Domein Dekkingsreserve Sportcomplex Rode Molenpolder Dekkingsreserve Sportcomplex Vijfmeiweg Dekkingsreserve Sportcomplex Wasbeek (Korfbal) Dekkingsreserve Sport- en recreatiecomplex Wasbeek Dekkingsreserve sporthal Voorhout Dekkingsreserve Clubgebouw Jeu de Boules De Vaste Voet Dekkingsreserve sporthal de Korf Dekkingsreserve Kunstgrasvelden vv Foreholte Dekkingsreserve jongerencentrum Voorhout Dekkingsreserve jongerencentrum Sassenheim Dekkingsreserve Sociaal Cultureel Centrum Dekkingsreserve Scojesa Dekkingsreserve Tjarda Totaal programma 3

-83.042 313.168 40.566 87.297 99.177 15.305 5.238 159.580 82.298 69.368 52.253 195.938 10.603 10.751 1.058.500

472.785 313.168 40.566 87.297 58.699 15.305 5.238 155.887 79.650 69.368 52.253 195.938 10.603 10.751 1.567.508

313.168 40.566 87.297 46.699 15.305 5.249 152.195 39.163 69.368 52.253 195.938 10.603 10.751 1.038.555

313.168 40.566 87.297 46.699 15.305

69.368 52.253 195.938 10.603 10.751 973.866

Dekkingsreserve Park Rusthoff Afschrijvingen maatschappelijk nut Openbare verlichting (rekeningsaldo 2011) Reserve Investeringsstrategie Holland Rijnland Totaal programma 4

81.771 2.457.146 442.000 577.905 3.558.822

81.771 4.213.426 321.000 577.905 5.194.102

81.771 235.927 232.000 577.905 1.127.603

81.771 560.926 195.000 577.905 1.415.602

Dekkingsreserve Brandweergarage Warmond Kadernota 2015: Versterken communicatie Kadernota 2015 : Lean management Kadernota 2016: Impuls werkgelegenheid Dekkingsreserve nieuwbouw gemeentehuis Reserve IZA-gelden Totaal programma 6

43.254 150.000 35.000 100.000 222.514 50.000 600.768

46.432 150.000 35.000 100.000 222.514 50.000 603.946

41.609

40.786

100.000 222.514 39.220 403.343

263.300

Totaal onttrekkingen reserves

5.375.366

7.519.556

2.723.501

2.806.768

131.918

222.514

146

Omschrijving

Toevoegingen reserves Reserve Investeringsstrategie Holland Rijnland Totaal programma 2 Dekkingsreserve Dekkingsreserve Dekkingsreserve Dekkingsreserve Dekkingsreserve Dekkingsreserve Dekkingsreserve Dekkingsreserve Dekkingsreserve Dekkingsreserve Dekkingsreserve Dekkingsreserve Dekkingsreserve

Sportcomplex Rode Molenpolder Sportcomplex Vijfmeiweg Sportcomplex Wasbeek (Korfbal) Sport- en recreatiecomplex Wasbeek sporthal Voorhout Clubgebouw Jeu de Boules De Vaste Voet sporthal de Korf Kunstgrasvelden vv Foreholte jongerencentrum Voorhout jongerencentrum Sassenheim Sociaal Cultureel Centrum Scojesa Tjarda Totaal programma 3

Grondverkopen, openbaar groen Reserve openbare verlichting Dekkingsreserve Park Rusthoff Totaal programma 4

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

2016

2017

2018

2019

0

450.000 450.000

3.250.000 3.250.000

232.237 31.409 67.593 38.061 10.697 841 54.073 6.622 47.172 41.661 159.831 8.272 8.388 706.857

226.572 30.769 66.214 33.171 10.489 577 50.381 3.973 46.174 40.919 157.304 8.132 8.246 682.921

220.510 30.083 64.738 31.129 10.273 297 46.688 1.324 45.130 40.126 154.744 7.984 8.096 661.122

44.039 39.277 151.706 7.827 7.936 640.259

50.000 49.000 47.793 146.793

50.000 54.000 46.095 150.095

50.000 58.000 44.311 152.311

50.000 61.000 42.438 153.438

134.922 19.747 11.830

129.666 18.924

124.096 18.101

118.190 17.278

0 214.024 29.349 63.159 29.883 10.064 42.995

Dekkingsreserve nieuwbouw gemeentehuis Dekkingsreserve brandweergarage Warmond Toevoeging rente aan reserves Toevoeging voorziening bovenformatieve Totaal programma 6

166.499

519.502 668.092

142.197

135.468

Totaal toevoegingen reserves

1.020.149

1.951.108

4.205.630

929.165

147

5.5 Incidentele baten en lasten Programma 1, Ruimte, Wonen, Mobiliteit en Duurzaamheid (in euro's) Lasten: Eenmalige afkoop RGSV woningen Grondexploitaties Baten: Grondexploitaties Onttrekking Dekking eenmalige afkoop RGSV woningen Programma 3, Sociaal Domein (in euro's) Lasten: Tariefcompensatie zwemvereniging Columbiaan Peuterspeelzalen, huurcompensatie Jip en Janneke Verhuizing CJG Nieuwe stelpost 3D Doordecentralisatie voortgezet onderwijs Diversen Stelpost Sociaal Domein Onttrekking Buffer Sociaal Domein Programma 4, Leefomgeving (in euro's) Lasten: Extra afschrijvingen openbare ruimte (MN) Openbare verlichting Vrijval lasten openbare verlichting Diversen Baten: Grondverkopen openbaar groen Riolering Dotaties reserves Openbare verlichting Grondverkopen openbaar groen Onttrekking Openbare verlichting Afschrijvingen openbare ruimt (MN)

2015

2015

2016

2017

2018

2019

-3 -8.527

-6.479

-7.780

-7.211

9.083

7.651

11.728

7.878

3 556

1.172

3.948

667

2016

2017

2018

2019

-19 -4 -15 -214 -475 -1

-252 2015

-

-473

-873

-873

755

795

-83 -559 2016

473 -0 2017

-118 2018

-78 2019

-2.457 -442 49

-4.213 -321 54 -6

-236 -232 58

-561 -195 61

50

50

50 10

50

-49 -50

-54 -50

-58 -50

-61 -50

442 2.457 -

321 4.213 -6

232 236 10

195 561 -

148

Programma 5, Dienstverlening (in euro's) Lasten: Verkiezingen Programma 6, Bestuur Veiligheid en Financien (in euro's) Lasten: Kostenplaatsen Communicatie Baten: Rente inkomsten NUON gelden Dotaties reserves Toevoeging rente Toevoeging bovenformatieven Onttrekking Versterken communicatie Lean management Impuls werkgelegenheid Iza gelden

2015

-45 -45 2015

2016

-0 -0 2016

-437 -180

2017

-44 -44 2017

-28 -180

2018

-45 -45 2018

2019

-90 -90 2019

55 -30

-84 -30

100 39 164

-114

1.046 -12 -520

1.046

150 35 100 50 -294

150 35 100 50 -393

149

Bijlagen

150

Bijlage 1 : Uitgangspunten voor het opstellen van de Programmabegroting 2016 Loonindexering De huidige CAO loopt tot 1 januari 2016. Tijdens op het opstellen van de kadernota is nog geen inzicht in de CAO na 1 januari 2016. Voor 2016 nemen we een stelpost op van 1% van de loonsom (€ 150.000). Prijsindexering leveringen en diensten derden Uitgangspunt voor het opstellen van de begroting 2016 is de nullijn. Voor contracten met een indexeringsverplichting nemen we een stelpost op van € 100.000. Salarislasten Uitgegaan wordt van de personeelsformatie per 1 januari 2016 voor zover bekend per 1 april 2015. De salariskosten worden geraamd op het prijspeil 2015. De salarissen worden geïndexeerd conform de meest recente CAO. Zowel de CAO als de werkgeverspremies zijn op dit moment nog niet bekend. Onvoorziene uitgaven Voor onvoorziene uitgaven wordt uitgegaan van 0,1% van het begrotingstotaal, afgerond € 83.000. Rentepercentage Het rentepercentage is vorig jaar naar beneden bijgesteld van 4,5% naar 3,5%. Voor 2016 wordt dit percentage gehandhaafd op 3,5%. Dit geldt voor de rente over de reserves en voorzieningen en voor de rente over investeringen. Uitzondering hierbij zijn reeds bestaande investeringen die annuïtair worden afgeschreven en dekkingsreserves. Indexering huren Commerciële huren indexeren conform contractvoorwaarden. Voor incidentele commerciële huur hanteren we op basis van verwachtingen van het CPB een stijgingspercentage van 0,9%. Gemeentefonds De algemene uitkering uit het gemeentefonds ramen we op basis van de meicirculaire. Uitkomsten van de septembercirculaire worden verwerkt in de eerste begrotingswijziging of de Voorjaarsrapportage. Lokale lasten Het dekkingspercentage voor leges, afvalstoffenheffing en rioolrecht is maximaal 100% op begrotingsbasis. Voor wat betreft afvalstofheffing en rioolrecht wordt overschotten/tekorten bij de jaarrekening verrekend met de egalisatiereserve. Uitgangspunt is de door de raad aangenomen motie ‘gelijk blijven totaal aan lokale heffingen voor de inwoners van Teylingen’ (2016=2014).

Te verwerken besluiten In de begroting 2016-2019 verwerken we de genomen college- en raadsbesluiten tot 1 mei 2015. Aantal woonruimten en inwoners Uitgangspunt bij het opstellen van de woningen inwonerprognose is dat voor nieuwbouw wordt gerekend met gemiddeld 2 inwoners per woning en is een verlaging ten opzichte van de 2,25 waarmee tot op heden werd gerekend. Deze 2 inwoners is gebaseerd op de huidige gemiddelde woningbezetting. In dit gemiddelde is reeds rekening gehouden met het geboorte- en vestigingsoverschot. Deze gegevens zijn bedoeld om de inkomsten en uitgaven bij te kunnen stellen.

151

Woningen per 31/12

2017

2016

Aantal woningen per 1 januari

2018

2019

15.073 162 -24 138

15.211 158 0

Toename van aantal woningen

14.986 87 0 87

158

189

Totaal aantal woningen 31 dec

15.073

15.211

15.369

15.558

Aantal opleveringen Aantal onttrokken

Inwoners per 1 januari Gemiddeld per woning Gemiddeld per wooneenheid

2016

2015

35.652 35.976 324 174 0 0

15.369 189 0

Inwoners per 1 jan.

2017

2018

2019

36.150 324 -48

36.426 316 0

36.742 377 Nieuwe woningen 0 Onttrokken woningen

0

0

0

0

0

0

0

0

35.976 36.150

36.426

36.742

0 Nieuwe bijzondere wooneenheden Onttrokken bijzondere

0 wooneenheden 37.119

152

Bijlage 2 : Stand en verloop van de reserves en voorzieningen 2016-2019 Staat van Reserves en voorzieningen Omschrijving

2016

Saldo aan het begin van het dienstjaar

Algemene reserves Totaal algemene reserves Bestemmingsreserves Reserve bodemsanering Volkshuisvestingsfonds Stimuleringsfonds volkshuisvesting Reserve Duurzaamheidsleningen Reserve grondexploitatie Reserve Investeringsstrategie Holland Rijnland Reserve IZA-gelden Reserve openbare verlichting Dekkingsreserve nieuwbouw gemeentehuis Dekkingsreserve Park Rusthoff Dekkingsreserve Sportcomplex Rode Molenpolder Dekkingsreserve Sportcomplex Vijfmeiweg Dekkingsreserve Sportcomplex Wasbeek, korfbal Dekkingsreserve Sport- en recreatiecomplex Wasbeek Dekkingsreserve sporthal Voorhout Dekkingsreserve Clubgebouw Jeu de Boules De Vaste Voet Dekkingsreserve sporthal De Korf Dekkingsreserve jongerencentrum Voorhout Dekkingsreserve jongerencentrum Sassenheim Dekkingsreserve Sociaal Cultureel Centrum Dekkingsreserve Scojesa Dekkingsreserve Tjarda Dekkingsreserve Kunstgrasvelden vv Foreholte Dekkingsreserve Brandweergarage Warmond Totaal bestemmingsreserves

Vermeerdering wegens bijboeking van rente

Vermeerdering t.l.v. exploitatie

Vermindering t.b.v. exploitatie

Mutaties uit hoofde van res. bestemming vorig jaar

59.296.951

11.830

50.000

205.234

59.296.951

11.830

50.000

205.234

-

Vermindering ter dekking van afschrijvingen 2.457.147

Saldo aan het einde van het dienstjaar

2.457.147

56.696.400

413.350 1.355.414 4.470.515 900.000 12.588 575.201 89.220 1.166.036 2.165.519 923.357 3.241.368 440.073 947.036 397.251,00 233.278 10.561 1.799.726 999.087 585.168 2.249.259 135.541 137.433 115.723 642.749 24.005.454

80.701.854

413.350 1.355.414 4.470.515 900.000 12.588 1.307.106 139.220 1.559.036 2.253.110 957.335 3.322.299 449.230 966.740 458.367 237.886 14.958 1.905.233 1.021.283 595.759 2.285.366 137.872 139.796 191.399 666.256 25.760.119

134.922 47.793 232.237 31.409 67.593 38.061 10.697 841 54.073 47.172 41.661 159.831 8.272 8.388 6.622 19.747 909.319

49.000

1.223.905

-

222.514 81.771 313.168 40.566 87.297 99.177 15.305 5.238 159.580 69.368 52.253 195.938 10.603 10.751 82.298,00 43.254 1.489.080

85.057.070

921.149

99.000

1.429.139

-

3.946.226

49.000

731.905 50.000 442.000

56.696.400

Nog te bestemmen resultaat TOTAAL EIGEN VERMOGEN Omschrijving

Onderhoudsegalisatievoorzieningen Voorziening groot onderhoud wegen Voorziening groot onderhoud Waterwegen Voorziening groot onderhoud Gemeentelijke gebouwen


3.546.496

Voorzieningen verplichtingen, verliezen en risico's Pensioenfonds ex-wethouders Voorziening bovenformatief subtotaal

1.990.423 351.312 2.341.735

TOTAAL VOORZIENINGEN TOTAAL RESERVES EN VOORZIENINGEN


754.228 62.825 2.729.443

subtotaal

Van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden Voorziening egalisatie afval Voorziening egalisatie riool Voorziening vervangingsinvesteringen Riolering Voorziening parkeerfonds subtotaal Overige voorzieningen GREX Hooghkamer subtotaal


Vermindering t.l.v. exploitatie

Vrijval van voorzieningen

Aanwendingen direct ten laste van de voorzieningen

700.000 75.000 375.000 -

1.150.000

-

83.408 83.408

-

-


427.000 83.748 469.204

1.027.228 54.077 2.635.239

-

979.952

3.716.544

-

86.200 126.078 212.278

1.987.631 225.234 2.212.865

200.371

520.000 69.678 1.000.435 30.000 1.620.113

310.299

-

760.565

310.299

-

200.371

209.701 92.790 1.537.517 30.000 1.870.008

900.472 900.472

-

-

-

-

-

900.472 900.472

8.408.816

-

1.993.973

310.299

-

1.392.601

8.699.889

93.465.886

921.149

2.092.973

1.739.438

-

5.338.827

89.401.743

23.112 737.453

153

Staat van Reserves en voorzieningen Omschrijving

2017


Algemene reserves

56.696.400 Totaal algemene reserves

Vermeerdering wegens bijboeking van rente -

56.696.400

Bestemmingsreserves Reserve bodemsanering Volkshuisvestingsfonds Stimuleringsfonds volkshuisvesting Reserve Duurzaamheidsleningen Reserve grondexploitatie Reserve Investeringsstrategie Holland Rijnland Reserve IZA-gelden Reserve openbare verlichting Dekkingsreserve nieuwbouw gemeentehuis Dekkingsreserve Park Rusthoff Dekkingsreserve Sportcomplex Rode Molenpolder Dekkingsreserve Sportcomplex Vijfmeiweg Dekkingsreserve Sportcomplex Wasbeek, korfbal Dekkingsreserve Sport- en recreatiecomplex Wasbeek Dekkingsreserve sporthal Voorhout Dekkingsreserve Clubgebouw Jeu de Boules De Vaste Voet Dekkingsreserve sporthal De Korf Dekkingsreserve jongerencentrum Voorhout Dekkingsreserve jongerencentrum Sassenheim Dekkingsreserve Sociaal Cultureel Centrum Dekkingsreserve Scojesa Dekkingsreserve Tjarda Dekkingsreserve Kunstgrasvelden vv Foreholte Dekkingsreserve Brandweergarage Warmond Totaal bestemmingsreserves


-


569.502

757.785

Vermindering ter dekking van afschrijvingen 4.213.427

569.502

757.785

4.213.427

52.294.691

413.350 1.355.414 4.470.515 900.000 12.588 293.296 39.220 899.036 2.072.671 887.681 3.154.773 430.276 925.953 371.723,00 228.462 5.900 1.694.220 975.893 573.834 2.210.625 133.071 134.928 40.046 615.241 22.838.716

75.133.407

413.350 1.355.414 4.470.515 900.000 12.588 575.201 89.220 1.166.036 2.165.519 923.357 3.241.368 440.073 947.036 397.251 233.278 10.561 1.799.726 999.087 585.168 2.249.259 135.541 137.433 115.723 642.749 24.005.454

129.666 46.095 226.572 30.769 66.214 33.171 10.489 577 50.381 46.174 40.919 157.304 8.132 8.246 3.973 18.924 877.606

504.000

1.102.905

222.514 81.771 313.168 40.566 87.297 58.699 15.305 5.238 155.887 69.368 52.253 195.938 10.603 10.751 79.650,00 46.432 1.445.439

80.701.854

877.606

1.073.502

1.860.690

5.658.865

450.000 54.000

731.905 50.000 321.000


52.294.691



Onderhoudsegalisatievoorzieningen Voorziening groot onderhoud wegen Voorziening groot onderhoud Waterwegen Voorziening groot onderhoud Gemeentelijke gebouwen subtotaal

1.027.228 54.077 2.635.239 3.716.544


1.987.631 225.234 2.212.865

Van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden Voorziening egalisatie afval Voorziening egalisatie riool Voorziening vervangingsinvesteringen Riolering Voorziening parkeerfonds subtotaal Overige voorzieningen GREX Hooghkamer subtotaal TOTAAL VOORZIENINGEN TOTAAL RESERVES EN VOORZIENINGEN

209.701 92.790 1.537.517 30.000 1.870.008




-

700.000 75.000 375.000 1.150.000

-

83.408 83.408



-

776.590 76.124 248.967 1.101.681

950.638 52.953 2.761.272 3.764.863

-

86.200 75.078 161.278

1.984.839 150.156 2.134.995

75.392

6.193 1.952 782.867 -

791.012

-

653.038

140.502 94.742 1.742.738 30.000 2.007.982

900.472 900.472 -

-

-

-

-

900.472 900.472

8.699.889

-

2.024.420

-

1.915.997

8.808.312

89.401.743

877.606

3.097.922

1.860.690

7.574.862

83.941.719

577.646

154


2018


Algemene reserves



52.294.691



-


50.000

100.000

Vermindering ter dekking van afschrijvingen 235.927

50.000

100.000

235.927

52.008.764

413.350 1.355.414 4.470.515 900.000 12.588 2.811.391 725.036 1.974.254 850.221 3.062.115 419.794 903.394 356.153,00 223.429 948 1.588.713 951.655 561.707 2.169.430 130.452 132.273 2.207 591.733 24.606.773

76.615.537

413.350 1.355.414 4.470.515 900.000 12.588 293.296 39.220 899.036 2.072.671 887.681 3.154.773 430.276 925.953 371.723 228.462 5.900 1.694.220 975.893 573.834 2.210.625 133.071 134.928 40.046 615.241 22.838.716

124.096 44.311 220.510 30.083 64.738 31.129 10.273 297 46.688 45.130 40.126 154.744 7.984 8.096 1.324 18.101 847.630

3.308.000

1.003.125

222.514 81.771 313.168 40.566 87.297 46.699 15.305 5.249 152.195 69.368 52.253 195.938 10.603 10.751 39.163,00 41.609 1.384.448

75.133.407

847.630

3.358.000

1.103.125

1.620.374

3.250.000 58.000

731.905 39.220 232.000


52.008.764




950.638 52.953 2.761.272 3.764.863


1.984.839 150.156 2.134.995


140.502 94.742 1.742.738 30.000 2.007.982




-

700.000 75.000 375.000 1.150.000

-

83.408 83.408



-

670.000 79.651 813.603 1.563.254

980.638 48.302 2.322.669 3.351.609

-

86.200 75.078 161.278

1.982.047 75.078 2.057.125

188.671

64.941 9.557

-

828.191

74.498

188.671

75.561 85.185 2.382.258 30.000 2.573.004

900.472 900.472 -

-

-

-

-

900.472 900.472

8.808.312

-

2.061.599

74.498

1.913.203

8.882.210

83.941.719

847.630

5.419.599

1.177.623

3.533.577

85.497.747

828.191

155


2019


Algemene reserves



52.008.764




50.000 -

-

50.000

-

Vermindering ter dekking van afschrijvingen 560.927


560.927

51.497.838

413.350 1.355.414 4.470.515 900.000 12.588 2.079.486 591.036 1.869.930 810.889 2.962.971 408.577 879.256 339.337,00 218.188 948 1.499.790 926.326 548.731 2.125.198 127.677 129.458 2.207 568.225 23.240.098

74.737.936

413.350 1.355.414 4.470.515 900.000 12.588 2.811.391 725.036 1.974.254 850.221 3.062.115 419.794 903.394 356.153 223.429 948 1.588.713 951.655 561.707 2.169.430 130.452 132.273 2.207 591.733 24.606.773

118.190 42.438 214.024 29.349 63.159 29.883 10.064 42.995 44.039 39.277 151.706 7.827 7.936 17.278 818.166

61.000

926.905

222.514 81.771 313.168 40.566 87.297 46.699 15.305 131.918 69.368 52.253 195.938 10.603 10.751 40.786 1.318.936

76.615.537

818.166

111.000

926.905

1.879.862

61.000

731.905 195.000

51.497.838




980.638 48.302 2.322.669 3.351.609


1.982.047 75.078 2.057.125


75.561 85.185 2.382.258 30.000 2.573.004




-

700.000 75.000 375.000 1.150.000

-

83.408 83.408



-

885.000 102.756 915.691 1.903.447

795.638 20.546 1.781.978 2.598.162

-

86.200 75.078 161.278

1.979.255 1.979.255

878.752

9.787

-

874.128

9.787

878.752

65.774 85.798 2.377.021 30.000 2.558.593

900.472 900.472 -

-

-

-

-

900.472 900.472

8.882.210

-

2.107.536

9.787

2.943.477

8.036.482

85.497.747

818.166

2.218.536

936.692

4.823.339

82.774.418

613 873.515

156

Bijlage 3 : Verloop algemene reserve

Algemene reserve x € 1.000 Stand per 1 januari Vermeerdering wegens rekeningresultaat Vermeerdering wegens verkopen groenstroken Vermeerdering wegens bijboeking rente Vermindering ter dekking van afschrijvingen Diverse verminderingen Toevoeging restant reserve Kinderopvang Vermindering wegens startersleningen Verduurzamen woningen Afkoop bouwclaim Hooghkamer Aanleg speeltuin Linnaeuslaan Voorhout Speelplaatsen Openbare verlichting LED Noordelijke randweg Overheveling budget uit NJR Bollen samenwerking Overig personeel derden A&O, ISI, GWE Zandwinning teruggave RIF gelden Voorziening Hooghkamer Vervangen brug Koudenhoorn Sociaal Domein BTW Herzieningsbeschikking Budgetoverheveling speelvoorziening en woonvisie Duurzaamehidslening toevoeging aan bestemmingsreserve Tijdelijke huisvesting onderwijs Warmond Invoeringsbudget 3 decentralisaties Kwijtschelding lening ST. Begraafplaats Voorhout Budgetoverhevelingen vanuit 2013 Fietstummel Postviaduct Noordelijke Randweg Voorhout Afdekken Voormalige vuilnisbelt Verbeteren fietspadenstructuur (veiligheid, duurzaamheid) Budgetoverhevelingen vanuit 2014 Kadernota: Versterken communicatie Kadernota : Lean management Dotatie voorziening bovenformatieve Amendementen 3 en 4 schoolzwemmen en vertrouwen in professional Impuls werkgelegenheid Sociaal Domein Toevoeging resultaat Voorziening bovenformatief Stand per 31 december

Realisatie 2013 71.638 782 77 225 -60 20 -1.500 -60 -238 -60 -144 -1.900 -139 -65 -44 -180 -729 -370 -623 -40

Realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 2018 2019 66.590 64.837 59.297 56.697 52.295 52.009 1.145 123 67

50 67

50

50

50

50

-3.080 -8

-1.821 -19

-1.457 9

-1.713

-236

-561

-1.000

-2.500

-150 -35

-150 -35

-100 83

-100 -473

56.697

520 52.295

671 352 30 -500 -200 -74

-500 -100

-62 -67 -150 -573 -147 -950 -617 -150 -35 -645 -100

66.590

64.837

59.297

-100

52.009

157

51.498

Bijlage 4 : Investeringsoverzicht Het Investeringsplan 2016-2019 is bij de kadernota ter kennisgeving aangenomen. Vaststelling van het investeringsplan vindt plaats bij de begrotingsbehandeling. Hieronder worden per programma de definitieve investeringen weergegeven. Per investering is aangegeven op welke manier goedkeuring plaatsvind. Goedkeurings categorie A: goedkeuring via deze begroting, mandatering aan afdelingshoofd B: goedkeuring via deze begroting, mandatering aan het C ollege van B&W C : goedkeuring door de Raad via een apart Raadsvoorstel

Programma 2 Toerisme en Economie (bedragen x 1000) Omschrijving Herinrichting Kagerzoom, versterking natuur-en recreatiewaarden Rondje Kaag, aanleg fietspaden Herinrichting Roodemolenpolder Toegankelijk maken Klaas Hennepoelpolder/Veerpolder Boterhuispolder 2e fase Kanosafari Hollandse Plassen Passantenplaatsen nabij station Sassenheim voor sloepen, kano's rondvaartboten Natuureducatiecentrum op eiland Koudenhoorn Weidevogelgebied , gronden rond de Kagerplassen Ruïne van Teylingen, herinrichting omgeving

Totaal programma 2

categorie B B B B B B B B B B

2016 57 20 8 100

Investering 2017 2018 32

43

2019

2016

20 80

40

Kapitaallasten 2017 2018 5 5 1 2

4

12

1

1 1 1

3 1 1 1

11

22

27

14 43 15 14 14

200

100

100

100

0

2019 5 3

12 1

158

Programma 3 Sociaal Domein (bedragen x 1000) Omschrijving 4 lokalen KTS voor VSO/ZMOK Deelrenovatie De Achtbaan Beukenrode Renovatie veld 1 Warmunda Renovatie drainage veld 1 Vervanging toplaag kunstgrasveld 2 MHC Renovatie veld 5 VV Foreholte Kunstgrasveld The Bassets Kunstgrasveld The Bassets Toplaag renovatie veld 3 en 4 VV Foreholte (kunstgrasveld) Vervanging drainage veld 3 en 4 VV Foreholte Omliggende bestrating veld 3 en 4 VV Foreholte Reconstructie kunstgrasveld 1 MHC V Speelveld reconstructie veld 1 KV TOP Speelveld reconstructie veld 2 KV TOP Toplaag renovatie veld 5 Ter Leede (grasveld) Renovatie toplaag kunstgrasveld TOP veld 3 Aanschaffen zaalbrug Trefpunt Aanpassing luchtbehandelingssytheem @hok Bouwkundige aanpassing voedselbank Huisvesting C JG/JGT Voorhout

Totaal programma 3

categorie

C B A A B A C C B B B B B B B B A A C C

2016 320 277

Investering 2017 2018

2019

2016

54 16 158 36 300 240

Kapitaallasten 2017 2018 19 19 21 20 7 1 21 21 5 21 20 32 32

350 13 16 229 114 114

2019 19 20 7 1 20 5 20 31 47 1 1 16 15 15

55 117 25 25 15 350

1.710

106

953

55

0

3 3 2 21

3 3 2 21

15 3 3 2 21

143

154

262

159

Programma 4 Leefomgeving (bedragen x 1000) Omschrijving Onderhoud en reparatie wegenstelsel Aanleg fietsverbinding Sassenheim-noord-A44 tlv. Alg.Reserve *1) Herinrichting Oosthoutlaan tlv. Alg.Reserve *1) Noordelijke Randweg tlv. Alg.Reserve *1) Maatregelen toets oversteeklocaties tlv. Alg.Reserve *1) Maatregelen toets oversteeklocaties Maatregelen langzaam verkeer tlv. Alg.Reserve *1) Maatregelen langzaam verkeer Rioolvervanging Mgr.Broerestraat en Kievitspark en vervangen bomen Reconstructie Zijldijk Herinrichting Platanenlaan/Essenlaan Herinrichting omgeving st.Antoniuslaan Sassenheim Herinrichting Kerklaan/Lindelaan Sassenheim C apaciteitverruiming rotonde Soldaatje tlv.Alg.Reserve *1) C alamiteitenontsluiting Veerpolder Warmond Totaal Onderhoud en reparatie wegenstelsel

categorie

2016

C C C B B B B B C B C C C C

350 200 1.000 50

Gladheidsbestrijding Schuitemaker Villeton LMT22 2017 sneeuwploeg 10397 Schuitemaker Villeton LMT22 2017 sneeuwploeg 10398 Schuitemaker Villeton LMT22 2017 sneeuwploeg 10399 Sneeuwploeg Villeton LMT 2x 1800 en 1x 2000 Zoutstrooier igloo S2400 1100 ltr 3 Zoutstrooier igloo S2400 1100 ltr 2 Zoutstrooier igloo S2400 1100 ltr 1 Natzout menginstallatie Totaal gladheidsbestrijding

B B B B B B B B

Openbare verlichting Herinrichting omgeving st.Antoniuslaan Sassenheim verlichting Totaal openbare verlichting

A


2500 50

2019

50

2016

Kapitaallasten 2017 2018

350 200 1000 50

2500 50

100

100

50

50 100

100 100

40 85 215

2019

2

100

45 820

11 7 18

4 77 7 18

9 4 75 7 18

700 9 3.395

8 164

8 123

1 1 1

144 700 100 2.140

4.215

150

294

1.700

7 7 7

32 32

21

91

0

0

3 3

3 6

1 1 1 4 5 5 5 3 25

25 25

0

0

0

0

2 2

2 2

2 2

22 23 23 23

160

Programma 4 Leefomgeving (bedragen x 1000) Omschrijving Bruggen en tunnels SA st2.9 Trekschuit VO St2 steiger Elzenhorst VO St5 steiger Vermeerstraat VO St6 steiger Kervelhof SA 0.06 brug Knorreburgerlaan SA 0.08 brug Baanbrekersweg WA01 brug Oranje Nassaulaan WA01a brug Oranje Nassaulaan WA1b brug Oranje Nassaulaan SA2.02 brug Trekschuit VO StIII Steiger Leeuwerikenlaan WA St 15 steiger Zwanburg WA St 16 steiger Zwanburg WA St 22 steiger Zwanburg Totaal bruggen en tunnels Verkeersmaatregelen Toets essentiele herkenbaarheidskenmerken tlv Alg.Reserve *1) Toets essentiele herkenbaarheidskenmerken VRI Paddoxlaan Warmond TLV. Alg.Reserve *1) Herinrichten Hoofdstaat Noord Sassenheim tlv Alg.Reserve *1) Verkeersmaatregelen Van Alkemadelaan en Narcissenlaan Sassenheim tlv.Alg.Reserve *1) Totaal verkeersmaatregelen Openbaar vervoer Bushalten NS station Voorhout tlv. Alg.Reserve *1) Uitbreiden parkeren station Sassenheim Aanleg bushalte Schoutenlaan Verbetering spoorwegovergangen Teylingen (LVO) Totaal openbaar vervoer

categorie B B B B B B B B B B B B B B

B B C C

2016


2016

12 30 17 15


42 3 8

1 2 1 1

1

32 3 6

1 2 1 1 14 10 32 2 6

0

6

46

69

50

50

335 26 67

127

428

50

50

225 90

528

365

578

284

98 7 79 65 74 323

50

50

80 130

480 530

4 225 90

528

365

578

80 80

480 484

18

75 85

83

82

18

160

83

82

75 500

500

100 100 275

0

0

2019

1 2 1 1 168 116

C

A C C C

2019

161

Programma 4 Leefomgeving (bedragen x 1000) Omschrijving Parkeren Aanpak parkeerproblemen tlv. Alg.Reserve *1) Aanpak parkeerproblemen Fietspark.capaciteit centrumgeb. uitbr. en verbeteren tlv.Alg.Reserve *1) Fietspark.capaciteit centrumgeb. uitbr. en verbeteren Totaal parkeren

categorie B B B B

Waterbeheer Vervanging duikers tlv. Alg.Reserve *1) Vervanging duikers Vervanging steigers 2016 tlv.Alg.Reserve Walbeschoeiingen tlv.Alg.Reserve *1) Walbeschoeiingen Verbeteren watersysteem Floris Schoutenlaan Vrouwenpolder Ligplaatsen Voorhavenkwartier Sassenheim Renoveren oever Oude Zwembad Sassenheim( 35 ligplaatsen) Totaal waterbeheer

A A B B B B A A

Onderhoud openbaar groen Herinrichting omgeving St Antoniuslaan openbaar groen Snoeihoutversnipperaar A326 DI 3L41C TDR 2017 Snoeihoutversnipperaar A326 ZKX 2017 Totaal openbaar groen

C A A

Riolering Teylingen Riolering kern Sassenheim Aansluiten panden op drukriolering Sassenheim Herinrichting Philipostraat 1) Herinrichting omgeving st Antoniuslaan riolering 1) Herinrichten Hoofdstraat Noord Sassenheim riolering 1) Verkeersmaatregelen Van Alkemadelaan en Narcissenlaan Sassenheim riolering 1) Herinrichting Kerklaan/Lindelaan Sassenheim riolering 1)

2016


75

75

10

10

85

10

20

20

106 100

10 85

10 60

20

20


75

75

10

10

85

10

20

20

2019

100

220

150 270

226

150 36 21 57

0

0

1 1

100

100

20 120

75

2 106 100

100 100

150

C C

2016

50

246

A C C C

2019

0

1

1

7 7 1

121

1

17

13

12 6 3 21

12 6 3 21

2 10 1

2 10 1

13

10 40 250

2 10 33 240 67

162

Programma 4 Leefomgeving (bedragen x 1000) Omschrijving Riolering kern Voorhout Hemelwaterriool C hurchillaan 1) Aansluiten panden op drukriolering Voorhout Riolering kern Warmond ROM 900 200/72 2015 Aansluiten panden drukriolering Warmond 1) Aansluiten panden drukriolering Warmond tlv voorziening 1) Vervangen mechanisch/elektrisch BBB Kruidenschans Maatregelen Anton Philipsweg 1) Totaal Riolering

categorie C B A C C A C

Totaal programma 4

2016


2019

2016

215

Kapitaallasten 2017 2018 14

14 4

14 4

1

9 1

9 1

4 10 2.058

4 10 2.073

4 10 2.074

100 47 20

2019

160 38 250 2.829

2.367

2.018

2.326

2.016

6.719 7.851 2.978 3.803 4.410 6.346 2.551 2.898

1) Deze investeringen hebben in afwachting van vaststelling GRP de categorie C gekregen. Als het plan is goedgekeurd veranderd dit in B.

Programma 6 Bestuur, Veiligheid en Financiën (bedragen x 1000) Omschrijving Anti-graffiti voorziening spoorviaduct Oranje Nassaulaan C amara toezicht station Sassenheim ( 6 camera's)

Totaal programma 6

categorie A A

2016 30 75

105


0

0

2019

2016

0

0

Kapitaallasten 2017 2018 4 4 10 10

14

14

2019 4 10

14

163

Kostenplaatsen (bedragen x 1000) Omschrijving Fietsenstalling bijplaatsen Sassenheim Koffieautomaten bestuurscentrum Audiovisuele apparatuur raadzaal Klimaatinstallatie bestuurscentrum Zoutopslag aanpassen gemeentewerf Voorhout Omvormen voormalig baggerdepot tot gem.opslag en werkterrein Informatiebeleid algemeen Basisregistratie (mGBA) Basisregistratie (BGT) Basisregistratie (BRO) Vervanging smartphones en tablets Vervanging werkplekken Vervanging en migratie server omgeving Vervanging en migratie database omgeving Vervanging vaste telefonie Vervanging infrastructuur Nieuwe releases en ontwikkelingen Vervanging smartphones - 2019 Vervanging tablets - 2019 Vervanging infrastructuur - 2019 Windows X migratie 2019 Mobile device Management 2019 Smartboards 2016 Koppeling telefonie antwoordportaal (KC C applicatie) Vervanging klantvolgsysteem incl uitbreiding voorz. Fraude VW Transporter 1-VFX-95 John Deerne Tractor Nimos aanhangwagen 3.5/s/nl VW transporter 1-vfx-94 Volkswagen C addy 1 tbv uitvoerder buitendienst Toyota Dyna 1 (betreft vervanging) VW Transporter 8-VGN-30 Schaffer schovel VW C rafter 8-VGH-79 VW C rafter 8-VGH-80 Yamaha Diesel moterboot/Scottel werkboot 2015

categorie A A B C A C C B B B B B B B B C B B B B B B B B B B B B B B B B B B B A

2016 15


2019

2016

Kapitaallasten 2017 2018 1 1

52 47 1 43

14 124 4 25 24 50 46 9 41

118 9

35 22 29 114 9

2019 1 3 13 121 4 25 47 49 44 9 40 121 45 21 28 110 44

7 3 14 8

7 3 14 8

6 3 13 7

3

3 8

15 50 1250 40 300

14 127 4 26 100

100 80 20 116

100

100 4 4

20

94 60 100 373 25

328 30

1 95 71 45 40 25 75

24 12 50 39 72 16 39 22 34 48 50 65

10 13

10 13

2

2

78 20

10 10 12 16 2

164

Kostenplaatsen (bedragen x 1000) Omschrijving VW transporter 1-vfx-96 VW transporter 1-vfx-97 VW transporter 1-vfx-98 VW transporter 1-vfx-99 Volkswagen C addy 2 tbv uitvoerder buitendienst Toyota Dyna 2 (betreft vervanging) Toyota Dyna 3 (betreft vervanging) Volkswagen C rafter3-vgf-06 Volkswagen C rafter3-vgf-08 Volkswagen C rafter3-vgf-09 Volkswagen C rafter3-vgf-11 Volkswagen C rafter3-vgf-12 Inruil C addy bodedienst door electrische auto Inruil Scooter BOA dienst tlv. Alg. Reserve *1)

Totaal Kostenplaatsen TOTAAL

categorie B B B B B B B B B B B B B B

2016

Investering 2017 2018 41 41 41

2019

2016

48


10

9

2019 8 8 8 9

5

9 9 9 9 9 5

9 9 9 9 9 5

22 34 34 46 46 46 46 46 25 6

6

4.724

2.637 2.874 2.593 2.031 2.531 2.684 2.917

13.458

10.694 6.905 6.551 6.441 9.045 5.425 6.118

165

Bijlage 5 : Beheersbegroting 2016-2019

PRG KPL

FCL Code 5100

FCL Omschrijving Gemeentekantoor Sassenheim

5110

Totaal Gemeentekantoor Sassenheim Bestuurscentrum Voorhout

5120

Totaal Bestuurscentrum Voorhout Gemeentewerf Voorhout

5140

Totaal Gemeentewerf Voorhout Gemeentewerf Sassenheim

5150

Totaal Gemeentewerf Sassenheim Opslagterrein Menneweg

5200

5201

5202

5210

5211

5212

Totaal Opslagterrein Menneweg Afd. Advies en Ondersteuning Totaal Afd. Advies en Ondersteuning Afd. Advies en Ondersteuning P&O Totaal Afd. Advies en Ondersteuning P&O Afd. Advies en Ondersteuning I&A Totaal Afd. Advies en Ondersteuning I&A Afd. Interne Service en Informatie Totaal Afd. Interne Service en Informatie Afd. Interne Service en Informatie ( BA/DIV) Totaal Afd. Interne Service en Informatie ( BA/DIV) Afd.Interne Service en Informatie (IZ) Totaal Afd.Interne Service en Informatie (IZ)

Lasten/Baten

2016

2017

2018

2019

Baten Lasten

480 -480

480 -480

480 -480

480 -480

Baten Lasten

226 -226

-0 226 -226

0 226 -226

226 -226

Baten Lasten

-0 211 -211

0 211 -211

211 -211

-0 211 -211

Baten Lasten

-0 29 -29

-0 29 -29

-0 29 -29

29 -29

Baten Lasten

0 8 -8

0 8 -8

0 8 -8

0 8 -8

0

0

-

-

2.938 -2.938

2.938 -2.938

2.903 -2.903

2.903 -2.903

-0

-0

-0

-

423 -423

423 -423

412 -412

273 -273

-

-

-

-

164 -164

164 -164

164 -164

164 -164

-

-

-

-

4.002 -4.002

3.992 -3.992

3.992 -3.992

3.992 -3.992

-

-

0

-0

75 -75

75 -75

75 -75

75 -75

-

-

-

-

338 -338

338 -338

338 -338

338 -338

-

-

-

-

Baten Lasten

Baten Lasten

Baten Lasten

Baten Lasten

Baten Lasten

Baten Lasten

166

PRG KPL

FCL Code 5213

5214

5230

5240

5250

5260

5270

5500

5501

5572

FCL Omschrijving Afd. Interne Service en Informatie (ICT) Totaal Afd. Interne Service en Informatie (ICT) Functioneel beheer

2016

2017

2018

2019

Baten Lasten

946 -946

946 -946

946 -946

946 -946

Baten Lasten

0 502 -502 -

0 502 -502 -

502 -502 -

502 -502 -

Baten Lasten

2.994 -2.994

2.994 -2.994

2.994 -2.994

2.994 -2.994

-

0

0

-0

Baten Lasten

2.412 -2.412 -

2.412 -2.412 -

2.412 -2.412 -

2.412 -2.412 -

Baten Lasten

1.731 -1.731

1.731 -1.731

1.731 -1.731

1.731 -1.731

0

0

0

-

2.798 -2.798

2.798 -2.798

2.798 -2.798

2.798 -2.798

0

0

-

-

4.386 -4.386

4.386 -4.386

4.386 -4.386

4.386 -4.386

0

0

0

-

144 -144

144 -144

144 -144

144 -144

-0

-0

-0

-

219 -219

219 -219

219 -219

219 -219

0

0

0

-

Baten Lasten

2 -2

2 -2

2 -2

2 -2

Baten Lasten

-0 17 -17

-0 17 -17

17 -17

17 -17

-

0

-0

-

Totaal Functioneel beheer Afd. Gemeentewinkel

Totaal Afd. Gemeentewinkel Afd. Ruimte Totaal Afd. Ruimte Afd. Maatschappelijke ontwikkeling Totaal Afd. Maatschappelijke ontwikkeling Afd. Beheer leefomgeving

Baten Lasten

Totaal Afd. Beheer leefomgeving Afd. Gemeentewerken Totaal Afd. Gemeentewerken Tractie, Gebiedsgericht werken (Groen) Totaal Tractie, Gebiedsgericht werken (Groen) Tractie, Diensten en services (Grijs)

Baten Lasten

Baten Lasten

Baten Lasten

Totaal Tractie, Diensten en services (Grijs) Werkboot Clever Viking 565

5582

Lasten/Baten

Totaal Werkboot Clever Viking 565 Auto 1 Bwt (76-BZ-JS) Totaal Auto 1 Bwt (76-BZJS)

167

PRG KPL

FCL Code 5583

5584

FCL Omschrijving Auto 2 Bwt (VB-998-V) 2013 Totaal Auto 2 Bwt (VB-998V) 2013 Auto 3 BWT (12-LRL-7) VW Polo

5586

Totaal Auto 3 BWT (12-LRL7) VW Polo Auto BOA (53-BZ-HV)

5587

Totaal Auto BOA (53-BZHV) Auto Bodedienst (37-BJ-GF)

Lasten/Baten

2016

2017

2018

2019

3 -3

3 -3

3 -3

3 -3

-

-

-

-

Baten Lasten

3 -3

3 -3

3 -3

3 -3

Baten Lasten

-0 3 -3

-0 3 -3

-0 3 -3

3 -3

Baten Lasten

-0 8 -8

-0 13 -13

13 -13

-0 13 -13

-0

-0

-0

-0

Baten

9.955

8.145

8.396

Lasten

-9.955 0

12.111 12.111 -0

-8.145 -

-8.396 -0

0

0

0

-0

Baten Lasten

Totaal Auto Bodedienst (37BJ-GF) 5900

Kapitaallasten

Totaal Kapitaallasten Totaal KPL

168

PRG 1

FCL Code FCL Omschrijving 6310401 Project verkoop gemeentelijke eigendommen

6541201 6723101

6723102

6723201 6810101

Totaal Project verkoop gemeentelijke eigendommen Monumentenzorg Totaal Monumentenzorg Milieubeleid en -beheer Totaal Milieubeleid en beheer Milieubeleid en - beheer duurzaamheid Totaal Milieubeleid en beheer duurzaamheid Milieuhandhaving Totaal Milieuhandhaving Structuur- en bestemmingsplannen

Totaal Structuur- en bestemmingsplannen 6820101 Woningbouw Totaal Woningbouw 6820102 Gemeentewoningen Totaal Gemeentewoningen 6822101 Overige volkshuisvesting Totaal Overige volkshuisvesting 6822102 Huisvesting woonwagenbewoners

6830105

Lasten/Baten

2016

2017

2018

2019

-4

33

250 46

-0 58

-4 -127 -127 -128

33 -127 -127 -128

296 -127 -127 -128

58 -127 -127 -128

-128

-128

-128

-128

Lasten

-165

-165

-165

-165

Lasten

-165 -722 -722

-165 -722 -722

-165 -720 -720

-165 -720 -720

Baten Lasten

13 -1.736

13 -1.736

13 -1.736

13 -1.736

-1.723 266 -251 15 12 -18 -6 140 -91

-1.723 258 -239 19 12 -18 -6 140 -91

-1.723 258 -231 27 12 -18 -6 140 -91

-1.723 258 -222 37 12 -18 -6 140 -91

49

49

49

49

18 -30

18 -27

18 -23

18 -20

-11

-9

-5

-2

270 -273 -3 4 4

155 -157 -3 4 4

6.207 -3.210 2.997 4 4

2 -5 -3 4 4

485 -563

1.361 -1.439

2.144 -2.221

1.010 -1.087

-78

-78

-78

-78

Baten Lasten

Lasten Lasten

Baten Lasten Baten Lasten Baten Lasten

Baten Lasten

Totaal Huisvesting woonwagenbewoners Project Langeveld

Totaal Project Langeveld 6830106 Industriekade Totaal Industriekade 6830110 Project Narcissenlaan/ Parklaan Totaal Project Narcissenlaan/ Parklaan

Baten Lasten Lasten

Baten Lasten

169

PRG 1

FCL Code FCL Omschrijving 6830111 Project gemeentewerf Warmond

6830112

Baten Lasten

Totaal Project gemeentewerf Warmond Project Hooghkamer

Totaal Project Hooghkamer 6922111 Algemene baten en lasten programma 1 Totaal Algemene baten en lasten programma 1 6980111 Mutaties reserve programma 1 Totaal Mutaties reserve programma 1 Totaal 1

Lasten/Baten

Baten Lasten

Baten

Baten Lasten

2016

2017

2018

2019

8 -58

459 -59

9 -59

9 -59

-50

400

-50

-50

8.328 -8.514 -186

5.685 -5.871 -186

3.127 -3.313 -186

6.866 -7.052 -186

-

40

40

40

-

40

40

40

157 0

154 -450

154 -3.250

154 0

157 -2.977

-296 -2.897

-3.096 -2.871

154 -2.846

170

PRG 2

FCL Code FCL Omschrijving 6310101 Markten Totaal Markten 6310202 Opslag Kringloopwinkel (Kagerdreef 90)

Lasten/Baten Lasten

2016 -28 -28

2017 -28 -28

2018 -28 -28

2019 -28 -28

23 -14

23 -14

23 -14

23 -14

10

10

10

10

-1

-1

-1

-1

-1

-1

-1

-1

21 -14

21 -14

21 -14

21 -14

7

7

7

7

Lasten

-12

-12

-12

-12

Lasten

-12 -19

-12 -19

-12 -19

-12 -19

-19

-19

-19

-19

150 -328

250 -328

250 -328

250 -328

-178 37 37 -42 -42 45 -40 5

-78 37 37 -42 -42 45 -40 5

-78 37 37 -42 -42 45 -39 6

-78 37 37 -0 -0 -42 -42 45 -39 6

0 -33

0 -33

0 -33

0 -33

-33 -13 -13 -135 -135

-33 -13 -13 -135 -135

-32 -13 -13 -135 -135

-32 -13 -13 -135 -135

15

15

15

15

15 18 -299

15 18 -309

15 18 -321

15 18 -325

-281 -668

-291 -578

-302 -589

-307 -593

Baten Lasten

Totaal Opslag Kringloopwinkel (Kagerdreef 90) 6310203 Voormalig gemeentehuis Warmond Lasten Totaal Voormalig gemeentehuis Warmond 6310204 Opslag Kringloopwinkel ( Kagerdreef 51A) Baten Lasten Totaal Opslag Kringloopwinkel ( Kagerdreef 51A) 6310205 Jacoba van Beierenlaan 6 (leegstaand) Totaal Jacoba van Beierenlaan 6 (leegstaand) 6310207 Kerkzicht 8 (leegstaand) Totaal Kerkzicht 8 (leegstaand) 6310301 Overige aangelegenheden handel - ambacht

6311101 6320101 6330101 6560101

Totaal Overige aangelegenheden handel ambacht Baten marktgelden Totaal Baten marktgelden Zandwinning Totaal Zandwinning Nutsbedrijven Totaal Nutsbedrijven Koudenhoorn

Totaal Koudenhoorn 6560102 VVV-folderservicepunt Warmond Totaal VVVfolderservicepunt Warmond 6560103 Rondje Joppe Totaal Rondje Joppe 6560104 Overige toerisme Totaal Overige toerisme 6560106 Watersportvereniging "aan de Balgerij"

Baten Lasten

Baten Lasten Lasten Baten Lasten

Baten Lasten

Lasten Lasten

Baten

Totaal Watersportvereniging "aan de Balgerij" 6560201 Overige openluchtrecreatie Baten Lasten Totaal Overige openluchtrecreatie Totaal 2

171

PRG 3

FCL Code FCL Omschrijving 6420101 Toezicht st.Openbaar onderwijs Totaal Toezicht st.Openbaar onderwijs 6421101 Huisvesting en inrichting openbaar basisonderwijs Totaal Huisvesting en inrichting openbaar basisonderwijs 6423101 Huisvesting en inrichting bijzonder basisonderwijs Totaal Huisvesting en inrichting bijzonder basisonderwijs 6443101 Huisvesting en inrichting voortgezet onderwijs Totaal Huisvesting en inrichting voortgezet onderwijs 6443102 VSO/ZMOK Totaal VSO/ZMOK 6480102 Lokaal onderwijsbeleid Totaal Lokaal onderwijsbeleid 6480201 Toezicht Regionaal Bureau Leerplicht Totaal Toezicht Regionaal Bureau Leerplicht 6480301 Leerlingenvervoer Totaal Leerlingenvervoer 6482101 Volwasseneducatie Totaal Volwasseneducatie 6510101 Openbare bibliotheken Totaal Openbare bibliotheken 6511101 Vormings- en ontwikkelingswerk Totaal Vormings- en ontwikkelingswerk 6530101 Sport-en recreatiecomplex Wasbeek Totaal Sport-en recreatiecomplex Wasbeek

Lasten/Baten Baten Lasten

Baten Lasten

Baten Lasten

Baten Lasten

Lasten Baten Lasten

Lasten

Lasten Baten Lasten Baten Lasten

Baten Lasten

Baten Lasten

2016

2017

2018

2019

2 -4

2 -4

2 -4

2 -4

-3

-3

-3

-3

28 -244

28 -255

28 -243

28 -240

-217

-227

-215

-213

38 -1.689

38 -1.660

38 -1.638

38 -1.570

-1.651

-1.622

-1.600

-1.532

-1 -493

-1 -490

-1 -889

-1 -889

-494 -221 -221 64 -347

-491 -240 -240 64 -315

-890 -239 -239 64 -315

-890 -239 -239 64 -299

-283

-251

-251

-235

-152

-152

-152

-152

-152 -338 -338 84 -95 -11 53 -771

-152 -338 -338 84 -95 -11 53 -771

-152 -338 -338 84 -95 -11 53 -771

-152 -338 -338 84 -95 -11 53 -771

-718

-718

-718

-718

29 -67

29 -67

29 -67

29 -67

-38

-38

-38

-38

102 -827

101 -786

101 -774

101 -773

-726

-685

-672

-671

172

PRG 3

FCL Code FCL Omschrijving 6530102 Sporthal De Geest Totaal Sporthal De Geest 6530104 Sporthal De Tulp Totaal Sporthal De Tulp 6530105 Sporthal De Korf Sassenheim Totaal Sporthal De Korf Sassenheim 6530106 Sportzaal de Schans Totaal Sportzaal de Schans 6530201 Exploitatie overige sportaccomodaties Totaal Exploitatie overige sportaccomodaties 6530301 Subsidiering overige sportactiviteiten Totaal Subsidiering overige sportactiviteiten 6531101 Exploitatie sportpark Voorhout

6531102

6531103

6540101 6541101

Totaal Exploitatie sportpark Voorhout Exploitatie sportparken Sassenheim Totaal Exploitatie sportparken Sassenheim Exploitatie sportpark Warmond Totaal Exploitatie sportpark Warmond Kunstbevordering Totaal Kunstbevordering Musea/expositieruimten

Totaal Musea/expositieruimten 6541102 Sikkens schildermuseum Sassenheim Totaal Sikkens schildermuseum Sassenheim 6580101 Speelvoorzieningen Totaal Speelvoorzieningen


2016 25 -148 -124 56 -388 -332

2017 24 -143 -118 56 -386 -331

2018 24 -142 -118 56 -385 -329

2019 24 -136 -111 56 -384 -328

Baten Lasten

34 -256

34 -252

34 -249

34 -228

Baten Lasten

-222 11 -56 -44

-219 11 -56 -44

-215 11 -56 -44

-195 11 -56 -44

Baten Lasten

1 -52

1 -52

1 -52

1 -47

-51

-51

-51

-45

-183

-193

-193

-193

-183

-193

-193

-193

9 -606

9 -603

9 -540

9 -546

-597

-594

-531

-538

-750

-786

-765

-800

-750

-786

-765

-800

-110

-99

-106

-104

-110 -72 -72 4 -28

-99 -42 -42 4 -28

-106 -42 -42 4 -27

-104 -42 -42 4 -27

-24

-24

-23

-23

Baten Lasten

120 -30

120 -30

120 -30

120 -30

Baten Lasten

90 0 -270 -269

90 0 -295 -295

90 0 -296 -296

90 0 -297 -297

Baten Lasten

Lasten

Baten Lasten

Lasten

Lasten

Lasten Baten Lasten

173

PRG 3

FCL Code FCL Omschrijving 6580201 Exploitatie SCC t Trefpunt (incl.bar) Totaal Exploitatie SCC t Trefpunt (incl.bar) 6580401 Media Totaal Media 6580402 Kunstgalerie Dorpsstraat 38-40 Warmond Totaal Kunstgalerie Dorpsstraat 38-40 Warmond 6580405 Beheer en onderhoud gymzalen

Lasten/Baten

2016

2017

2018

2019

Baten Lasten

137 -313

137 -312

137 -308

137 -304

Lasten

-176 -28 -28

-175 -28 -28

-171 -28 -28

-167 -28 -28

Baten Lasten

26 -6

26 -6

26 -6

26 -6

20

20

20

20

4 -29

4 -29

4 -29

4 -29

-25

-25

-25

-25

Baten Lasten

4.055 -4.593 -538 -239 -239 -2.977

4.055 -4.593 -538 -255 -255 -2.736

4.055 -4.593 -538 -272 -272 -2.521

4.055 -4.593 -538 -305 -305 -2.364

Lasten

-2.977 -221

-2.736 -221

-2.521 -221

-2.364 -221

Lasten

-221 -719 -719

-221 -719 -719

-221 -719 -719

-221 -719 -719

Lasten

-154

-154

-154

-154

-154

-154

-154

-154

Lasten

-530

-530

-531

-531

Lasten

-530 -485 -485

-530 -485 -485

-531 -485 -485

-531 -485 -485

Lasten

-208

-208

-208

-208

-208

-208

-208

-208

-128

-128

-128

-128

-128

-128

-128

-128

Baten Lasten

Totaal Beheer en onderhoud gymzalen 6610101

Bijstandsverlening

Totaal Bijstandsverlening 6611101 Participatie Totaal Participatie 6611102 Sociale werkvoorziening

6612101

6614101 6614201

6620101

6620102 6620103

6620104

Totaal Sociale werkvoorziening Inkomensvoorzieningen Totaal Inkomensvoorzieningen Minimavoorzieningen Totaal Minimavoorzieningen Kwijtschelding gemeentelijke heffingen Totaal Kwijtschelding gemeentelijke heffingen Algemeen maatschappelijk Advies en Ondersteuning Totaal Algemeen maatschappelijk Advies en Ondersteuning Ouderen Totaal Ouderen Uitvoering Wmosubsidieregelingen Totaal Uitvoering Wmosubsidieregelingen Projectorganisatie invoering 3D Totaal Projectorganisatie invoering 3D

Baten Lasten Lasten

Lasten

174

PRG 3

FCL Code FCL Omschrijving 6621101 Vreemdelingen Totaal Vreemdelingen 6621202 Inburgering Totaal Inburgering 6622101 Maatwerk WMO immaterieel Totaal Maatwerk WMO immaterieel 6630101 Sociaal-cultureel werk Totaal Sociaal-cultureel werk 6630102 Jeugd- en jongerenwerk Totaal Jeugd- en jongerenwerk 6630104 t Onderdak (Sassenheim) Totaal t Onderdak (Sassenheim) 6630105 Kastanjehof (Sassenheim) Totaal Kastanjehof (Sassenheim) 6630106 Jongerencentra Totaal Jongerencentra 6650101 Peuterspeelzalen Totaal Peuterspeelzalen 6650102 Kinderdagverblijven Totaal Kinderdagverblijven 6652101 Maatwerk WMO materieel Totaal Maatwerk WMO materieel 6652102 Lokaal WMO beleid Totaal Lokaal WMO beleid 6670110 Algemene voorziening WMO Totaal Algemene voorziening WMO


2016 20 -126 -106 -3 -3

2017 20 -126 -106 -3 -3

2018 20 -126 -106 -3 -3

2019 20 -126 -106 -3 -3

Lasten

-5.330

-5.330

-5.330

-5.330

Baten Lasten

-5.330 47 -287

-5.330 47 -287

-5.330 47 -287

-5.330 47 -287

Baten Lasten

-241 13 -432

-241 13 -431

-241 13 -431

-241 13 -431

Baten Lasten

-419 8 -354

-418 8 -353

-418 8 -353

-418 8 -352

Baten Lasten

-345 5 -11

-345 5 -11

-345 5 -11

-344 5 -11

-6 65 -177 -112 -239 -239 143 -200 -58 -764

-6 65 -180 -115 -239 -239 143 -200 -57 -764

-6 65 -180 -115 -239 -239 143 -199 -57 -764

-6 65 -180 -115 -239 -239 143 -199 -56 -764

Lasten

-764 -267 -267

-764 -267 -267

-764 -267 -267

-764 -267 -267

Lasten

-64

-64

-64

-64

-64

-64

-64

-64

Lasten

Baten Lasten Lasten Baten Lasten Lasten

175

PRG 3

FCL Code FCL Omschrijving 6671101 Jeugd en gezinsteams Totaal Jeugd en gezinsteams 6671103 Toegang WMO Totaal Toegang WMO 6671104 Preventief jeugdhulp Totaal Preventief jeugdhulp 6672101 PGB Wmo Totaal PGB Wmo 6672102 PGB Jeugd Totaal PGB Jeugd 6682101 Individuele voorzieningen Natura Jeugd Totaal Individuele voorzieningen Natura Jeugd 6683101 Veiligheid, jeugdreclasering en opvang jeugd

6714101

6715101

6716101

6716102

Totaal Veiligheid, jeugdreclasering en opvang jeugd Algemene gezondheidszorg Totaal Algemene gezondheidszorg Centrum voor Jeugd en Gezin (uniform deel) Totaal Centrum voor Jeugd en Gezin (uniform deel) Centrum voor Jeugd en Gezin (maatwerk deel) Totaal Centrum voor Jeugd en Gezin (maatwerk deel) Exploitatie CJG locaties

Totaal Exploitatie CJG locaties 6922113 Algemene baten en lasten programma 3 Totaal Algemene baten en lasten programma 3 6922115 Algemene baten en lasten programma 5 Totaal Algemene baten en lasten programma 5 6980113 Mutaties reserve programma 3 Totaal Mutaties reserve programma 3 6980115 Mutaties reserve programma 5 Totaal Mutaties reserve programma 5 Totaal 3

Lasten/Baten Lasten

2016 -1.366

2017 -1.320

2018 -1.323

2019 -1.324

-1.366 -343 -343 -35 -35 -6 -6 -846 -846

-1.320 -343 -343 -35 -35 -6 -6 -846 -846

-1.323 -343 -343 -35 -35 -6 -6 -846 -846

-1.324 -343 -343 -35 -35 -6 -6 -846 -846

-4.719

-4.510

-4.522

-4.527

-4.719

-4.510

-4.522

-4.527

Lasten

-694

-663

-665

-666

Lasten

-694 -284

-663 -284

-665 -283

-666 -283

-284

-284

-283

-283

-874

-874

-874

-874

-874

-874

-874

-874

Lasten

-170

-169

-169

-168

Baten Lasten

-170 3 -167

-169 3 -176

-169 3 -176

-168 3 -175

-164

-172

-172

-172

-21

-21

-21

-21

-21

-21

-21

-21

-22

-22

734

775

-22

-22

734

775

720 -442

1.229 -422

700 -405

635 -389

278

806

295

245

339 -265

339 -261

339 -256

339 -251

74 -31.095

78 -30.002

83 -29.836

88 -29.635

Lasten Lasten Lasten Lasten

Lasten

Lasten

Lasten

Lasten

Baten Lasten

Baten Lasten

176

PRG 4

FCL Code FCL Omschrijving 6002302 Wijkbeheer Totaal Wijkbeheer 6210101 Onderhoud en reparatie wegenstelstel

2016 -183 -183

2017 -183 -183

2018 -183 -183

2019 -183 -183

20 -3.337

20 -5.018

20 -1.745

20 -1.751

-3.317 -380 -380 -167

-4.999 -381 -381 -169

-1.725 -382 -382 -173

-1.732 -384 -384 -193

-167

-169

-173

-193

-483

-484

-485

-487

Baten Lasten

-483 0 -744 -744 -180 -180 -2 -2 16 -85

-484 0 -623 -622 -188 -188 -2 -2 16 -86

-485 0 -531 -531 -228 -228 -2 -2 16 -86

-487 0 -495 -495 -252 -252 -2 -2 16 -86

Totaal Straatmeubilair (GW) 6211101 Verkeersmaatregelen Lasten

-69 -953

-69 -1.155

-70 -658

-70 -1.064

Totaal Verkeersmaatregelen 6212101 Openbaar vervoer Totaal Openbaar vervoer 6214101 Parkeren

-953 -236 -236 13 -204 -191 32 -445 -413 -260 -260

-1.155 -378 -378 13 -118 -105 32 -341 -309 -262 -262

-658 -318 -318 13 -182 -169 32 -223 -191 -265 -265

-1.064 -315 -315 13 -104 -91 32 -240 -208 -265 -265

Lasten

-8

-8

-8

-8

Lasten

-8 -6

-8 -6

-8 -6

-8 -6

-6

-6

-6

-6

6210102 6210104

6210105

6210201

Totaal Onderhoud en reparatie wegenstelstel Straatreiniging Totaal Straatreiniging Gladheidsbestrijding (GW) Totaal Gladheidsbestrijding (GW) Onderhoud en reparatie wegenstelsel (GW) Totaal Onderhoud en reparatie wegenstelsel (GW) Openbare verlichting

Totaal Openbare verlichting 6210301 Bruggen en tunnels Totaal Bruggen en tunnels 6210401 Straatmeubilair Totaal Straatmeubilair 6210402 Straatmeubilair (GW)

Totaal Parkeren 6221101 Waterbeheer Totaal Waterbeheer 6221102 Waterbeheer (GW) Totaal Waterbeheer (GW) 6341101 Afvoer en opslag van kadavers Totaal Afvoer en opslag van kadavers 6341102 Bestrijding ongedierte Totaal Bestrijding ongedierte

Lasten/Baten Lasten

Baten Lasten

Lasten Lasten

Lasten

Baten Lasten Lasten Lasten

Lasten Baten Lasten Baten Lasten Lasten

177

PRG 4

FCL Code FCL Omschrijving 6550101 Natuurbescherming Totaal Natuurbescherming 6560301 Onderhoud openbaar groen Totaal Onderhoud openbaar groen 6560302 Park Rusthoff Totaal Park Rusthoff 6560303 Dierenweide Oosthout Totaal Dierenweide Oosthout 6560304 Onderhoud uitlaatstroken en uitrenplaatsen honden Totaal Onderhoud uitlaatstroken en uitrenplaatsen honden 6560305 Onderhoud openbaar groen beheer Totaal Onderhoud openbaar groen beheer 6560306 Onderhoud uitlaatstroken (GW) Totaal Onderhoud uitlaatstroken (GW) 6560307 Onderhoud openbaar groen Koudenhoorn Totaal Onderhoud openbaar groen Koudenhoorn 6560308 Onderhoud openbaar groen team Oost en West Totaal Onderhoud openbaar groen team Oost en West 6721101 Afval Totaal Afval 6721103 Afval (GW) Totaal Afval (GW) 6722101 Riolering Teylingen Totaal Riolering Teylingen 6722104 Riolering Teylingen (GW) Totaal Riolering Teylingen (GW) 6724101 Lijkbezorging Totaal Lijkbezorging 6731101 Grondwater Totaal Grondwater 6980114 Mutaties reserve programma 4 Totaal Mutaties reserve programma 4

Totaal 4

Lasten/Baten Lasten Baten Lasten

Lasten Lasten

Lasten

Lasten

Lasten

Lasten

Lasten

Baten Lasten Lasten Baten Lasten Lasten

Baten Lasten Lasten

Baten Lasten

2016 -12 -12 59 -29

2017 -12 -12 59 -41

2018 -12 -12 59 -41

2019 -12 -12 59 -41

30 -142 -142 -1

17 -142 -142 -1

18 -142 -142 -1

18 -142 -142 -1

-1

-1

-1

-1

-5

-5

-5

-5

-5

-5

-5

-5

-1.240

-1.271

-1.285

-1.292

-1.240

-1.271

-1.285

-1.292

-57

-57

-57

-58

-57

-57

-57

-58

-44

-44

-44

-44

-44

-44

-44

-44

-1.503

-1.505

-1.508

-1.512

-1.503 573 -2.683 -2.109 -1.230 -1.230 -1.775 -1.775 -579

-1.505 198 -2.423 -2.225 -1.237 -1.237 -1.821 -1.821 -579

-1.508 263 -2.538 -2.274 -1.244 -1.244 10 -1.877 -1.867 -579

-1.512 209 -2.555 -2.346 -1.250 -1.250 -1.913 -1.913 -579

-579 27 -18 9 -13 -13

-579 27 -18 10 -13 -13

-579 27 -17 10 -13 -13

-579 27 -16 11 -13 -13

3.559 -147

5.194 -150

1.128 -152

1.416 -153

3.412 -12.850

5.044 -13.161

975 -13.422

1.262 -13.631

178

PRG 5

FCL Code FCL Omschrijving 6003101 Burgerlijke stand Totaal Burgerlijke stand 6003102 Bevolkingsadministratie Totaal Bevolkingsadministratie 6003103 Identiteits-/rijbewijzen Totaal Identiteits/rijbewijzen 6003201 Verkiezingen Totaal Verkiezingen 6004101 Lasten en baten secretarieleges burgerzaken

Totaal Lasten en baten secretarieleges burgerzaken 6140102 Openbare orde en veiligheid, baten Totaal Openbare orde en veiligheid, baten 6215101 Baten parkeerbelasting Totaal Baten parkeerbelasting 6725101 Baten reinigingsrechten en afvalstoffenheffing Totaal Baten reinigingsrechten en afvalstoffenheffing 6726104 Baten rioolbelasting Teylingen Totaal Baten rioolbelasting Teylingen 6822201 Bouw-, woningen welstandstoezicht vergunningverl Totaal Bouw-, woningen welstandstoezicht vergunningverl 6823101 Bouwvergunningen Totaal Bouwvergunningen 6930101 Uitvoering Wet Woz Totaal Uitvoering Wet Woz 6931101 Baten OZB-gebruikers Totaal Baten OZBgebruikers

Lasten/Baten Lasten Lasten

2016 -98 -98 -361

2017 -92 -92 -361

2018 -98 -98 -361

2019 -98 -98 -361

Baten Lasten

-361 2 -549

-361 2 -546

-361 2 -546

-361 2 -546

Lasten

-547 -63 -63

-544 -107 -107

-544 -108 -108

-544 -153 -153

Baten Lasten

515 -212

594 -235

594 -235

454 -235

303

359

359

219

Baten

88

88

88

88

Baten

88 11

88 11

88 11

88 11

11

11

11

11

4.115

4.197

4.280

4.365

4.115

4.197

4.280

4.365

2.494

2.540

2.587

2.633

2.494

2.540

2.587

2.633

-901

-881

-881

-881

-901 998 998 -280 -280 782

-881 998 998 -280 -280 782

-881 998 998 -280 -280 782

-881 998 998 -280 -280 782

782

782

782

782

Baten

Baten

Lasten

Baten Lasten Baten

179

PRG 5

FCL Code FCL Omschrijving 6932101 Baten OZB-eigenaren Totaal Baten OZB-eigenaren 6933101 Baten roerende zaakbelasting Totaal Baten roerende zaakbelasting 6935101 Baten forensenbelasting Totaal Baten forensenbelasting 6939101 Baten precariobelasting Totaal Baten precariobelasting 6940101 Lasten heffingen en invordering gem. belastingen Totaal Lasten heffingen en invordering gem. belastingen

Totaal 5

Lasten/Baten

2016

2017

2018

2019

Baten

4.360

4.379

4.409

4.444

4.360

4.379

4.409

4.444

Baten

10

10

10

10

Baten

10 116

10 116

10 116

10 116

116

116

116

116

2.690

2.690

2.690

2.690

2.690

2.690

2.690

2.690

-226

-226

-226

-226

-226 13.492

-226 13.679

-226 13.832

-226 13.813

Baten

Lasten

180

PRG 6

FCL Code FCL Omschrijving 6001101 Raad en raadscommissies Totaal Raad en raadscommissies 6001102 College van B&W Totaal College van B&W 6002101 Directie Totaal Directie 6002102 Ambtelijke ondersteuning B&W Totaal Ambtelijke ondersteuning B&W 6002103 Planning en control - college Totaal Planning en control college 6002201 Risicobeheer Totaal Risicobeheer 6002301 Communicatie Totaal Communicatie 6002401 Representatie Totaal Representatie 6005101 Regionale samenwerking Totaal Regionale samenwerking 6006101 Griffie Totaal Griffie 6006102 Rekenkamer Totaal Rekenkamer 6006103 Planning en control - raad Totaal Planning en control raad 6006104 Ambtelijke ondersteuning raad Totaal Ambtelijke ondersteuning raad 6120101 Brandweerkazerne Warmond Totaal Brandweerkazerne Warmond 6120102 Regionale brandweer

Totaal Regionale brandweer

Lasten/Baten Lasten

2016 -424

2017 -424

2018 -424

2019 -424

-424 11 -685 -674 -763 -763

-424 11 -685 -674 -743 -743

-424 11 -685 -674 -743 -743

-424 11 -685 -674 -743 -743

-447

-447

-447

-447

-447

-447

-447

-447

-577

-577

-577

-577

-577 55 -310 -255 -657 -657 -53 -53 -318

-577 55 -314 -259 -657 -657 -53 -53 -288

-577 55 -314 -259 -507 -507 -53 -53 -288

-577 55 -314 -259 -507 -507 -53 -53 -288

-318 -522 -522 -15 -15 -52

-288 -522 -522 -15 -15 -52

-288 -522 -522 -15 -15 -52

-288 -522 -522 -15 -15 -52

-52

-52

-52

-52

-262

-262

-262

-262

-262

-262

-262

-262

Lasten

-43

-42

-42

-41

Baten Lasten

-43 156 -1.887

-42 156 -1.832

-42 156 -1.776

-41 156 -1.775

-1.731

-1.676

-1.620

-1.619

Baten Lasten Lasten

Lasten

Lasten

Baten Lasten Lasten Lasten Lasten

Lasten Lasten Lasten

Lasten

181

PRG 6

FCL Code FCL Omschrijving 6120104 Brandweer- repressie

Lasten/Baten Lasten

2016 -91

2017 -91

2018 -91

2019 -91

-91 -371 -371

-91 -371 -371

-91 -371 -371

-91 -371 -371

-1.021

-1.025

-1.018

-1.018

-1.021 700 -20 680

-1.025 700 -20 680

-1.018 700 -20 680

-1.018 700 -20 680

-1.066

-1.066

-1.066

-1.066

-1.066 399 -67

-1.066 631 -66

-1.066 763 -73

-1.066 727 -73

332

565

689

654

4.428 -770

4.286 -770

4.047 -770

4.088 -770

3.658

3.516

3.278

3.319

Baten

25.316

25.157

24.999

25.276

Baten Lasten

25.316 13 -492

25.157 13 -117

24.999 13 -138

25.276 13 -238

-479

-104

-125

-225

7

47

162

162

7

47

162

162

14.216

13.197

12.878

12.719

14.216

13.197

12.878

12.719

-253 -450

-243 -653

-197 -706

-158 -582

-702

-896

-903

-740

601 -166

604 -668

403 -142

263 -135

434 34.119

-64 32.853

261 32.886

128 32.941

Totaal Brandweer- repressie 6120201 Rampenbestrijding Lasten Totaal Rampenbestrijding 6140101 Openbare orde en veiligheid Lasten Totaal Openbare orde en veiligheid 6330201 Nutsbedrijven Baten Lasten Totaal Nutsbedrijven 6822202 Bouw-,woningen welstandstoezichthandhaving Lasten Totaal Bouw-,woningen welstandstoezichthandhaving 6913101 Overige financiële middelen Totaal Overige financiële middelen 6914101 Geldleningen en uitzettingen >= 1 jaar Totaal Geldleningen en uitzettingen >= 1 jaar 6921101 Algemene uitkering gemeentefonds Totaal Algemene uitkering gemeentefonds 6922101 Algemene baten en lasten Totaal Algemene baten en lasten 6922117 Algemene baten en lasten programma 7 Totaal Algemene baten en lasten programma 7 6923101 Integratie-uitkering Sociaal domein Totaal Integratie-uitkering Sociaal domein 6960101 Saldo van de kostenplaatsen Totaal Saldo van de kostenplaatsen 6980117 Mutaties reserve programma 7 Totaal Mutaties reserve programma 7 Totaal 6

Baten Lasten

Baten Lasten

Lasten

Baten

Baten Lasten

Baten Lasten

182

1 Aanbiedingsbrief programmabegroting Leeswijzer Programma s... 14

Recommend Documents