provinsje fryslân provincie frys1n
b
postbus 20120 8900 hm leeuwarden tweebaksmarkt 52 telefoon: (058) 292 59 25 telefax: (058) 292 51 25 wsvw.fryslan.nl provmciefryslan.nl www.twiiter.com/provfryslan
Provincale Staten van Fryslan
.
0
Leeuwarden, 8 april 2013 Verzonden, APR. 2013
09
Ons kenmerk 01049371 Afdeling : Complexe lnfra Projecten Behandeld door : H.A. Offermans /(058) 292 58 73 of h.a.offermans©fryslan.nl Uw kenmerk Bijlage(n) : 2 Onderwerp
: Overzicht Motie Koopmansprojecten Noord-Nederland
Geachte Statenleden, In de vergadering van Provinciale Staten van 28 november 2012 heeft ons college de toe zegging gedaan dat “It kolleezje yn It takom fier (2013) by de Kadernota en It te presintearjen Keuzemenu foar de Steaten ek ynformaasje meinimme sil oer de saneamde Koopmans 11/den.” Vooruitlopend op het “Keuzemenu” informeren we u met deze brief over de stand van zaken. In onze brief van 29 januari 2013 met kenmerk 01041379 betreffende de “Realisatie onder tunneling spoorkruising ‘Om den Noort’ te Wolvega”, hebben wij voorgesteld om voor u een informatiebijeenkomst te organiseren, waarbij u wordt bijgepraat over de stand van zaken met betrekking tot alle Motie Koopmansprojecten in de provincies Groningen, Fryslân, Dren the en Overijssel. Wij hebben begrepen dat u hier geen gebruik van wilt maken, maar dat u wel behoefte heeft aan schriftelijke informatie over de Motie Koopmansprojecten. De motie Koopmansprojecten gaan over de realisering van extra spoorinfrastructuur door ProRail op de baanvakken Groningen-Zwolle en Leeuwarden-Zwolle. Het ministerie van In frastructuur en Milieu is hiervoor de opdrachtgever. Voor het laten rijden van de extra treinen op het baanvak Leeuwarden-Zwolle, heeft de pro vincie Fryslân eind 2012 met de NS een overeenkomst afgesloten. De conceptovereenkomst met de NS is behandeld in uw vergadering van 19september2012. Voor de extra treinen betaalt de provincie Fryslân aan de NS vanaf 2017 een exploitatiebijdrage per jaar van € 1,5 miljoen, exclusief BTW en vanaf 2021, als de extra stoptreinen gaan doorrij den van Meppel naar Zwolle, een exploitatiebijdrage per jaar van € 2,5 miljoen, exclusief BTW. Deze benodigde middelen voor de exploitatie hebben wij reeds geregeld binnen de Brede Doeluitkering (BDU).
-1/7
Ons kenmerk: 01049371
provinsje fryslân provincie fryslân
Leeswijzer Deze brief begint met een algemene inleiding, waar wij onder meer ingegaan op de totstandkoming van de projecten die gefinancierd worden met de Motie Koopmansmiddelen. Ook wordt kort ingegaan op de aansturing van de projecten. Vervolgens wordt ingegaan op de projecten zelf. Extra aandacht wordt besteed aan het project ZwolleSpoort en het nieuwe onderzoek naar de capaciteitsverruiming Herfte-Zwolle. Afsluitend informeren wij u over de vervolgprocedure met betrekking tot de financiering van Zwolle-Herfte. Inleiding Op 12 december 2007 is in de Tweede Kamer een motie aangenomen, waarin de regering wordt verzocht om € 160 miljoen te reserveren voor de spoordriehoek in Noord-Nederland binnen het voor de Landelijke Markt- en Capaciteitsanalyse Spoor aangekondigde pakket van € 4,5 miljard. (Een afschrift van de motie is ter kennisneming bijgevoegd.) Hierop heeft het Rijk een bijdrage van €160 miljoen, inclusief. BTW (prijspeil 2008) beschikbaar gesteld voor maatregelen om intensivering van het aantal treinen in de spoordriehoek Gronin gen/Leeuwarden-Zwolle mogelijk te maken. Deze middelen zijn aan het RSP-ZZL-pakket toegevoegd en worden sindsdien ook wel Motie Koopmansmiddelen genoemd. In juni 2008 hebben wij in de stukken voor Provinciale Staten (nr. 754649) met betrekking tot het RSP convenant in grote lijnen aangegeven welke projecten in Noord-Nederland met behulp van de middelen van Motie K000pmans uitgevoerd zullen worden. Eind 2010 is de Tweede Kamer akkoord gegaan met het besluit dat een bedrag van € 6 mil joen inclusief BTW (prijspeil 2010) wordt toegevoegd aan de Motie Koopmansmiddelen. Dit betreft een budget dat afkomstig is uit het project Reistijdverbetering en was in dit geval be doeld voor het conflictvrij laten rijden van reizigers- en goederentreinen op het traject Zwolle Assen-Onnen. Het totaal aan Motie Koopmansmiddelen komt wordt daarmee op € 142,8 miljoen, exclusief BTW (prijspeil 2011). Inclusief BTW is dit ongeveer € 172 miljoen (prijspeil 2011). In 2009 heeft ProRail een eerste analyse uitgevoerd voor de spoordriehoek Leeuwar den/Groningen-Zwolle. Deze analyse had als doel om te bepalen welke projecten er nodig zijn om het aantal treinen op de trajecten Groningen-Zwolle, Leeuwarden-Zwolle en Emmen Zwolle uit te breiden. In 2011 heeft er een update plaatsgevonden. Ondanks dat de provincie Fryslân te kennen had gegeven tussen Leeuwarden en Zwolle naar vier treinen per uur (twee IC’s en twee stoptreinen, zogenaamde Sprinters) te willen, heeft ProRail voor Leeu warden-Zwolle in de update toch willen uitgaan van drie treinen per uur. De reden die Pro Rail hiervoor aanvoerde, was het feit dat er nog geen harde afspraken met de NS bestonden om tussen Leeuwarden en Zwolle vier treinen per uur te laten rijden Eind 2012 heeft de provincie Fryslân met de NS een overeenkomst kunnen afsluiten voor uiteindelijk vier treinen tussen Leeuwarden en Zwolle. Vanaf 2017 rijden in beide richtingen twee snelle Intercity’s tussen Leeuwarden en de Randstad en twee Sprinters tussen Leeu warden en Meppel. Onder de voorwaarde dat de nieuwe infrastructuur gereed is, zullen de Friese Sprinters vanaf 2021 gaan doorrijden tot Zwolle. Naar aanleiding van de overeenkomst tussen de provincie Fryslân en de NS voor uiteindelijk vier treinen tussen Leeuwarden en Zwolle, heeft ProRail afgelopen maanden alsnog onder zocht of het mogelijk is om vanaf 2017 op het baanvak Leeuwarden-Meppel twee IC’s en twee Sprinters te gaan rijden. Gebleken is dat hiervoor geen grote extra maatregelen getrof fen hoeven te worden op het baanvak tussen Leeuwarden en Meppel.
-
2/7
-
Ons kenmerk: 01049371
[ 1
•
provinsje fryslân provincie frys1n
,
Volstaan kan worden met enkele kleine aanpassingen aan het baanvak. Hiervoor is in de Motie Koopmansmiddelen een bedrag van € 1,8 miljoen, exclusief BTW, gereserveerd. In onderstaande paragraaf betreffende het overzicht van de Motie Koopmansprojecten staat dit bij project 1: Kleine maatregelen Leeuwarden-Meppel. Om de Sprinters Leeuwarden Meppel door te kunnen rijden naar Zwolle is wel de uitbreiding van de spoorcapaciteit tussen Meppel en Zwolle noodzakelijk. Hierop gaan wij in onderstaande paragraaf betreffende het overzicht van de Motie Koopmansprojecten bij de projecten 1 en 10 nader in. Aansturing Motie Koopmansprojecten De formele opdrachtgever voor alle Motie Koopmansprojecten is de minister of staatssecre tans voor Infrastructuur en Milieu. Besluitvorming over alle Motie Koopmansprojecten vindt plaats in het bestuurlijk overleg tussen SNN+Overijssel, Prorail en IenM (het zogenaamde BO-Spoor). Voor sommige projecten functioneert er onder het BO-Spoor ook nog een be stuurlijke Stuurgroep. Dit geldt bijvoorbeeld voor de Spooronderdoorgang Wolvega. De Motie Koopmansprojecten worden samen met de concrete spoorprojecten (zoals de ca paciteitsuitbreiding spoorverbinding Leeuwarden-Groningen) aangestuurd als een samen hangend programma. Op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu voert Pro Rail het programmamanagement uit. Tot en met 2013 is hiervoor een bedrag van € 4,3 mil joen mee gemoeid, inclusief alle (voor)onderzoeken. Voor de kosten van het resterende pro grammamanagement wordt rekening gehouden met een bedrag van € 2 miljoen. Het totaal bedrag voor het programmamanagement komt dus op € 6,3 miljoen, exclusief BTW (prijspeil 2011). Dit komt ten laste van de € 142,8 miljoen, exclusief BTW (prijspeil 2011) van de Motie Koopmansmiddelen. Overzicht Motie Koopmansprojecten Hieronder zijn de infrastructurele projecten aangegeven die nodig zijn om de gewenste in tensivering van het aantal treinen te kunnen halen. Per project is aangegeven op welke manier geld is gereserveerd voor het project. • ‘reservering’: hierbij is nog niet duidelijk wat de totale investeringskosten zijn, maar is door het BO Spoor wel -op basis van een inschatting van ProRail- een bedrag gere serveerd binnen de Motie Koopmansmiddelen. Over de finale bijdrage moet nog een besluit door het BO Spoor worden genomen. • ‘bijdrage’: dit is een door het BO Spoor vastgestelde bijdrage aan het project, op ba sis van vooronderzoek en een kostenraming van ProRail. De bedragen zijn prijspeil 2011 en exclusief BTW. Op bijgevoegde schematische kaart zijn de locaties van de projecten aangegeven. 1. Kleine maatregelen Leeuwarden-Meppel; reservering € 1,8 miljoen Nu met de NS in december 2012 is vastgelegd dat er vanaf 2017 tussen Leeuwarden en Meppel een vierde trein gaat rijden is in het BO-Spoor van 8 februari 2013 besloten om voor mogelijke extra maatregelen een bedrag te reserveren van € 1,8 miljoen. Bij moge lijke maatregelen moet worden gedacht aan kleine aanpassingen aan overwegen (ande re spoorbomen, aanleg middenberm e.d.). Binnen ProRail wordt momenteel een onder zoek opgestart naar de extra infra-aanpassingen die nodig zijn om van drie naar vier trei nen per uur te kunnen gaan.
-
3/7
-
Ons kenmerk: 01049371
1
1 1
•
provinsje fryslân provincie fryslân
b
2. Versnelling Spoorbrug Van Harinxmakanaal; bijdrage €2 miljoen De tijd die momenteel nodig is om de spoorbrug over het Van Harinxmakanaal (HRMK) te openen en te sluiten (procestijd) is relatief lang. Een bediening op afstand vanuit de verkeersleiding voor de treinen (VL-post), levert een reductie op van de procestijd ten opzichte van de lokale bediening zoals deze nu plaatsvindt. Het verkorten van de procestijd levert extra capaciteit op voor het rijden van treinen over de brug en/of extra capaciteit voor de scheepsvaart. 3. Aanpassen wegindeling overweg Rotstergaastweg; reservering € 1,5 miljoen In Heerenveen wordt de overweg Rotstergaastweg aangepast door de verschillende ver keerstromen over deze overweg beter te scheiden. Deze maatregel draagt bij aan het verbeteren van de overwegveiligheid op het traject Zwolle-Leeuwarden. Dit is gezien de toename van het aantal treinen tussen Zwolle/Meppel en Leeuwarden wenselijk. Voor de aanpassing is uit de Motie Koopmansmiddelen een bedrag van € 1,5 miljoen ge reserveerd. Momenteel wordt voor dit project een voorontwerp opgesteld. In april 2013 moet bekend zijn wat de precieze maatregelen zijn en wat de kosten van deze aanpas singen zijn. 4. Ondertunneling spoorkruising ‘Om de Noort’ te Wolvega; bijdrage € 8,7 miljoen In Wolvega wordt de overweg ‘Om den Noort’ opgeheven en komt hiervoor in de plaats een onderdoorgang voor zowel autoverkeer als langzaam verkeer. Het project draagt bij aan het verbeteren van de overwegveiligheid op het traject Zwolle-Leeuwarden. Dit is gezien de toename van het aantal treinen tussen Zwolle/Meppel en Leeuwarden noodza kelijk. De gereserveerde bijdrage vanuit de Motie Koopmans aan dit project is € 8,7 miljoen, ex clusief BTW. De gemeente Weststellingwer[ stelt € 1,5 miljoen, inclusief BTW, beschik baar voor dit project. In totaal is er voor dit project € 12 miljoen, inclusief BTW, beschik baar. Dit budget is taakstellend. 5. Seinoptimalisatie Meppel-Zwolle; bijdrage € 10,1 miljoen In het project seinoptimalisatie Meppel-Zwolle wordt de seinplaatsing zodanig aangepast dat treinen op dit traject elkaar snel kunnen opvolgen. Door de maatregel kunnen treinen korter achter elkaar aanrijden op dit traject, waardoor de capaciteit groter wordt en de aansluitingen in Zwolle, Groningen en Leeuwarden door korte overstaptijden verbeteren. 6. Knoop Groningen; bijdrage €28,6 miljoen In het project Knoop Groningen worden maatregelen getroffen om de capaciteit tussen Groningen en Groningen Europapark te vergroten en wordt de overweg Esperantostraat gesloten. Beide maatregelen zijn noodzakelijk om meer treinen te kunnen rijden tussen Groningen en Zwolle in combinatie met de regionale treinen naar Nieuweschans en Veendam. 7. Groningen Europapark; bijdrage €3,4 miljoen Station Groningen Europapark is eind 2012 in gebruik genomen. In de bouw wordt reke e ning gehouden met een toekomstig 4 spoor en perron. In de fundering van het station en het dek van de stationstunnel is hiervoor een voorinvestering gedaan. Het viersporig uitvoeren van het traject tussen Groningen Hoofdstation en het nieuwe station Groningen Europapark is noodzakelijk voor het afwikkelen van de treindiensten naar Zwolle en Nieuweschans / Veendam, in combinatie met het bieden van aansluitin gen (korte overstaptijden) op station Groningen.
-
4/7
-
Ons kenmerk: 01049371
1 t CII)
• 1’4
provinsje fryslân provincie frys1ân 8. Pendel Groningen-Assen; bijdrage €1,7 miljoen Voor de pendel Groningen-Assen is onder meer een keerspoor nodig in Assen. De gb bale kostenschatting voor dit project bedraagt ruim € 17,8 miljoen. Vanuit de Motie Koopmansmiddelen wordt € 1,7 miljoen bijgedragen. Voor het restant is de provincie Drenthe, samen met de gemeente Assen op zoek naar aanvullende financiering. 9. Snelheidsverhoging Hoogeveen; bijdrage € 19,2 miljoen In het project snelheidsverhoging Hoogeveen worden de bogen nabij station Hoogeveen aangepast zodat treinen hier snelle kunnen rijden. Deze maatregel maakt het mogelijk de IC-treinen naar Groningen een kortere rijtijd te geven, waardoor er betere overstapmogelijkheden op station Zwolle en Groningen gecreëerd worden. 10. Zwolle-Herfte (ZwolleSpoort); reservering €39,3 miljoen In Zwolle moeten binnenkomende en vertrekkende treinen richting Groningen! Leeuwarden!Emmen een lang stuk 40 km!u rijden. Door aanpassingen van het empla cement (sporen, wissels, beveiliging) kan de snelheid worden verhoogd naar 60 tot 80 km/u. Het verhogen van de snelheid levert een verkorting van de rijtijd naar Groningen en Leeuwarden op en maakt het mogelijk betere aansluitingen (kortere overstaptijd) te cre ëren. In het BO-Spoor van 9 oktober 2009 is besloten hiervoor een bedrag van € 39,3 miljoen te reserveren. Ondanks dat het realisatiebesluit door de minister van Infrastructuur en Mi lieu is genomen, is deze aanpassing nog niet gedaan. Dat heeft enerzijds te maken met de problemen met de aannemer die het werk op station Zwolle uitvoert, maar heeft ook te maken met veranderde inzichten met betrekking tot het baanvak Herfte-Zwolle. Vorig jaar is de ombouw van station Zwolle voor de Hanzelijn (4 perron) gerealiseerd en op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de ruwbouw van de ondergrondse tra verse (tunnel).
In het voorjaar van 2012 is door ProRail en NS en in afstemming met het ministerie van Infrastructuur en Milieu en de regionale overheden besloten om de realisatie van de snelheidsverhoging van het spooremplacement te Zwolle voorlopig aan te houden en voor het spooremplacement in Zwolle, inclusief het baanvak Herfte-Zwolle een nieuw eindplan te ontwikkelen. Directe aanleiding hiervoor vormen het capaciteitstekort tussen Herfte en Zwolle (vanwege de overbelastverklaring door ProRail als gevolg van uitbrei ding naar vier treinen per uur tussen Zwolle en Emmen), de nieuwste inzichten in het ontwikkelen van een robuuster spoorwegnet en de kansen om een verbeterde overstapknoop Zwolle te creëren. ProRail is gestart met de uitwerking van de twee alternatieven voor het baanvak Herfte Zwolle, inclusief het station Zwolle. Een viersporige variant en een driesporige variant. ProRail verwacht het plan in april!mei 2013 af te ronden. Vervolgens start het besluitvor mingsproces, inclusief financiering. Het BO-Spoor spoor speelt hierbij een belangrijke rol. Het uiteindelijke besluit wordt genomen door de staatssecretaris van Infrastructuur en Mi lieu. ProRail zal hiervoor een voorstel doen. Met de herordening van het oorspronkelijke project ZwolleSpoort (waarin de aanpassin gen aan het emplacement gerealiseerd zouden worden) wordt tevens een financiële her schikking voorgesteld. ProRail en het ministerie van Infrastructuur en Milieu hebben in onderling overleg besloten dat het oorspronkelijk beschikte bedrag van € 39,3 miljoen wordt gereserveerd als bijdrage aan het nieuwe eindplan voor ZwolleSpoort.
-
5/7
-
Ons kenmerk: 01049371
.
1 rj)
1 1
• I
Q
provinsje fryslîn provincie fryslân
b
Vervolg Op dit moment is met de Motie Koopmansprojecten, inclusief het programmamanagement een bedrag gemoeid van € 122,6 miljoen, exclusief BTW. Van het beschikbare bedrag van € 142,8 miljoen, exclusief. BTW is dus nog € 20,2 miljoen, exclusief BTW beschikbaar. Het is nu al duidelijk dat dit bedrag onvoldoende is voor de extra benodigde infrastructuur op het baanvak Herf te-Zwolle. Zowel ProRail als de staatssecretaris Infrastructuur en Milieu heeft de regio gevraagd om alvast na te denken over een aanvullende bijdrage. Ons deel zullen wij meenemen in het “Keuzemenu” van het ‘Uitvoeringsprogramma Samenwerkings agenda Smallingerland Heerenveen’ dat wij u aanbieden voor behandeling in juni 2013.
•
.
0
Staten van Fryslân,
den Berg, secretaris
-6/7
Ons kenmerk: 01049371
provinsje fryslân provincie fryslân
v
Overzichtskaart Koopmansprojecten rJ)
eO
0
Groningen
(
versnelling spoorbrug HRMK
9
Haren
Leeuwarden
ngEuropapark
.
Grou-iirnsum
Pendel Groningen Assen Akkrum
Aanpassen
Heerenveen
oeerenveen
Beden Wolvega
Ondertunnehng spoorkruising ‘om den Noort’
Steenwijk Hoogeveen
Maatregelen Leeuwaren Meppel (tbv 3 en 48 trein)
Snelheidsverhoging Hoogeveen
fl
-
0 Seinoptimalisatie Zwolle Meppel -
i—
Zwolle Hertte ZwolleSpoort -
S
Zwolle
-7/7-
•r
g
Ons kenmerk: 01049371
Tweede Kamer der Staten-Generaal
2
Vergaderjaar 2007—2008
27 658
Zuiderzeelijn
Nr. 41
MOTIE VAN HET LID KOOPMANS C.S. Voorgesteld 12 december 2007 De Kamer, gehoord de beraadslaging, verzoekt de regering om 180 mln, te reserveren voor de spoordriehoek in Noord-Nederland binnen het voor de Landelijke Markt- en Capaciteits analyse Spoor aangekondigde pakket van 4,5 mid. voor de periode tot 2020, waarbij wordt gedacht aan maatregelen om intensivering van de treindienst mogelijk te maken, zoals de aansluiting bij Herfte en kosteneffectieve maatregelen om de rijtijden van en naar de Randstad te verbe teren, zoals wachtsporen en het optimaliseren van bogen, en gaat over tot de orde van de dag. Koopmans Sa mso m Cramer
K0T113653 01081kks127659-41 ISSN 0921 -7371 Sdu Ui1avers
‘s•Gravenhage 2001
Tweede Kamer, vergaderjaar 2007—2008, 27 658, nr. 41
