ZORG VOOR EEN GOEDE MANTEL Beleid Mantelzorg Waardeburgh
Opgesteld door:
Bijlage:
Albert Tahaparij Eveline Stehouwer Ellen van den Bosch Folder Mantelzorg
Vastgesteld MT d.d. 10 september 2013 Opgesteld door : Albert Tahaparij / Eveline Stehouwer / Ellen van den Bosch
Akkoord OR d.d. Akkoord CCR d.d.
Versie 1.1 d.d. september 2013 Evaluatie d.d. september 2015
1.
Aanleiding
Waardeburgh heeft in haar visie het belang verwoord van het welbevinden van de cliënt. Daarin is de inbreng van familie, betreffende mogelijke mantelzorgactiviteiten, een wezenlijk onderdeel. In 2013 is het belang hiervan onderstreept door de integratie van de mantelzorgers binnen het ondersteuningsproces rondom de cliënt, als jaardoel te benoemen. Ook in de maatschappelijke en politieke context van de zorg wordt nadrukkelijk gesproken over de inbreng en inzet van het sociale systeem c.q. de mantelzorger van de zorgafnemer. De mantelzorger wordt een steeds belangrijkere rol toegedicht in de zorg rondom, in de context van Waardeburgh gesproken, de oudere. Gemeenten hebben de mantelzorger ‘ontdekt’. Naast de goede kanten van de inbreng en inzet van mantelzorgers bij de zorg van hun naaste, zoals het nemen van de eigen verantwoordelijkheid, bestaat ook het risico dat mantelzorgers overbelast raken door de te grote verantwoordelijkheid en taken die op hun schouders terecht komen. De titel van het mantelzorg beleid ‘Zorg voor een goede mantel’ heeft oog voor een evenwicht tussen samen verantwoordelijkheid en draagkracht.
2.
Opzet beleidsnotitie
In deze notitie wordt het doel en definiëring van mantelzorg binnen Waardeburgh benoemd. Verder wordt uitgewerkt hoe het samenspel tussen mantelzorger en professionele zorg binnen Waardeburgh, vorm wordt gegeven. Afstemming en vastlegging van afspraken in de reisgids van de cliënten, contacten met en ondersteuning aan de mantelzorger en het integreren van mantelzorg als onlosmakelijk onderdeel van de zorg aan de cliënt worden in deze notitie beschreven. Voor het schrijven van deze notitie is gebruik gemaakt van informatie van Mezzo, het mantelzorg beleid van verpleeghuis Salem te Ridderkerk en het verbeterplan Mantelzorger van collegae van Waardeburgh voor de opleiding Gespecialiseerd Verzorgende Psycho-Geriatrie.
3.
Doel
Het werven en begeleiden van mantelzorgers, die betrokken zijn bij de zorg aan de cliënten van Waardeburgh.
4.
Definitie
Voor de definitie van mantelzorg sluiten we aan bij de definitie zoals die door Mezzo, de landelijke vereniging voor mantelzorgers en vrijwilligers, gebruikt wordt: “Mantelzorg is zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt gegeven aan een hulpbehoevende, door één of meerdere leden van diens directe omgeving, waarbij de zorgverlening direct voortvloeit uit de sociale relatie.” Mantelzorgers zijn dus familieleden, vrienden, buren, kennissen van een cliënt of bewoner met een beperking, chronische aandoening, dementie, levensbedreigende ziekte of een psychiatrische aandoening. Zij willen en kunnen op een actieve manier een bijdrage leveren in de zorg aan een bewoner.
Zorg voor een goede mantel Pagina 2 van 5
Een actieve bijdrage wil zeggen dat men regelmatig contact heeft met een cliënt of bewoner van Waardeburgh of bij hen op bezoek komt, met als doel het geven van een invulling aan behoeften of wensen van die bewoner. Dit kan variëren van het bieden van sociale steun, steun bij de (thuis-) administratie tot (samen) boodschappen doen, hulp bieden bij eten en drinken of het schoonhouden van de woning. Voor de duidelijkheid: het mantelzorgbeleid van Waardeburgh geldt voor de mantelzorgers van zowel de extramurale als intramurale cliënten. Laatstgenoemden worden aangeduid met bewoners.
5.
Juridische implicaties
Mantelzorgers verlenen zoals hiervoor aangegeven de zorg niet vanuit het kader van een hulpverlenend beroep maar voortvloeiend vanuit de sociale relatie met de cliënt. Een zorgaanbieder is daarom in principe niet verantwoordelijk voor het handelen van een mantelzorger. Wel zullen in het zorgplan/Reisgids van de cliënt in samenspraak met cliënt, zorgaanbieder en mantelzorger expliciete zorgafspraken gemaakt worden, met toestemming van de cliënt. Daarin wordt de taakverdeling tussen de zorgaanbieder en mantelzorger vastgelegd. Daarin ligt een cruciaal onderscheid met een vrijwilliger omdat deze door de zorgaanbieder ingeschakeld kan worden om te helpen bij de uitvoering van de overeenkomsten die de zorgaanbieder met de cliënten heeft gesloten. Dat maakt dat de zorgaanbieder in principe verantwoordelijk is voor wat een vrijwilliger doet Mantelzorgers zijn bij de uitvoering van hun werkzaamheden niet gebonden aan de regels die gelden voor beroepskrachten. Het verbod op het uitvoeren van voorbehouden handelingen door onbevoegden geldt bijvoorbeeld niet voor personen die nietberoepsmatig handelen, zoals mantelzorgers. Als voorbeeld kan een mantelzorger injecties met een insuline pen geven aan degene die hij verzorgt, ondanks dat dit een voorbehouden handeling is. Het instrueren van mantelzorgers hierover kan daarom een onderdeel zijn van de AWBZ-functie verpleging. Als de mantelzorger onverhoopt hierbij een fout maakt is hij daarvoor zelf verantwoordelijk. De zorgaanbieder is niet aansprakelijk, de mantelzorger werkt immers niet in opdracht van de zorgaanbieder.
6.
Mantelzorg binnen Waardeburgh
Bij Waardeburgh ervaren we dat veel cliënten en bewoners een sociale steunomgeving hebben (familie, kerkleden) met grote betrokkenheid tot de bewoner. In diverse gevallen is door hen in de thuissituatie al jarenlang zorg gegeven. Zij zorgden voor de financiën, gingen mee naar tandarts en dokter, droegen zorg voor de huishouding en namen soms de volledige ADL-zorg van hun familielid over. Deze zorg wordt (voor een deel) na begin van extramurale thuiszorg of opname in het verzorgings- of verpleeghuis, van hen overgenomen. Het is niet altijd gemakkelijk om de zorg aan professionals te moeten overlaten. Ook al hebben diverse mantelzorgers aan den lijve ondervonden dat de zorg voor hen (te) zwaar werd, toch kan men zich er schuldig over voelen de zorg uit handen te geven.
Zorg voor een goede mantel Pagina 3 van 5
Het is ook de visie van Waardeburgh dat de zorg die mantelzorgers bieden niet geheel uit handen wordt genomen maar dat de zorg wordt voortgezet in een nauwe afstemming tussen cliënt/bewoner, mantelzorger en professionele zorg. Het gedeeltelijk overdragen van deze zorg blijft daarbij een proces dat vertrouwen en tijd vraagt. Het is daarom van groot belang dat de relatie tussen de zorg en de mantelzorger goed is. Hierdoor kan partnerschap in de zorg ontstaan. Zowel de mantelzorger als de medewerkers van Waardeburgh streven naar een goede verzorging van de cliënt of bewoner. Door samenwerking kan beter tegemoet worden gekomen aan de behoeften en wensen van de bewoner. Voor de verzorgenden is het belangrijk te weten welke behoeften de familie heeft en waarop deze gebaseerd zijn. Continuïteit in het contact naar de familie toe, is zeer belangrijk. Worden familieleden niet bij de zorg betrokken of niet op de hoogte gebracht, dan zullen zij zich in sterkere mate zorgen maken over het welzijn van de bewoner. Om de mantelzorger te ondersteunen in de zorg die hij geeft en te voorkomen dat de mantelzorger overbelast wordt, biedt Waardeburgh toerusting en ondersteuning. Deze toerusting en ondersteuning bieden enerzijds kennis en inzicht in de veroudering en daarmee samenhangende lichamelijke veranderingen en anderzijds handvatten voor het omgaan met de oudere. Daarbij komen met name de emotionele aspecten van de sociale band tussen cliënt en mantelzorger aan de orde. De contactverzorgenden en teamleiders zijn voor Waardeburgh de eerst aangewezenen om voor de mantelzorgers een luisterend oor te zijn en steun te bieden. Zij zijn ook diegenen met wie de geboden zorg aan de cliënt of bewoner wordt besproken, daarbij in acht nemend wie welke taken voor zijn rekening kan nemen. Niet alleen leert de mantelzorger van onze professional, maar dat kan zeker wederzijds zijn. Waardeburgh biedt daarbij ook ondersteuning door professionals die mantelzorgers hierin kunnen coachen. Omdat de inzet van mantelzorgers beleidsmatig en organisatorisch nog in de beginfase verkeert zullen de medewerkers nog geïnformeerd moeten worden over: het mantelzorgbeleid de medewerkers die expertise hebben over mantelzorg de praktijkuitwerking in intake en evaluatiegesprekken en daarbij behorende formulieren (opnemen extra vragen)
7.
Leggen van contacten met mantelzorgers
a. Mantelzorgers gekoppeld aan nieuwe/bestaande cliënten/bewoners Bij aanmelding/intake als cliënt of bewoner van Waardeburgh wordt de mantelzorg in kaart gebracht. In de reisgids wordt in onderlinge afstemming, vastgelegd welke (zorg-) taken en rollen de mantelzorgers op zich (blijven) nemen en welke zorgtaken de medewerkers van Waardeburgh op zich nemen. Tevens krijgt de mantelzorger de mogelijkheid om per mail contact te onderhouden met de contactverzorgende en een folder uitgereikt over mantelzorg (zie bijlage). In evaluatiegesprekken en MDO (Multi Disciplinair Overleg) wordt expliciet de inbreng van de mantelzorgers en de integratie van mantelzorg en professionele zorg besproken. Afspraken hierover worden vastgelegd in de reisgids. Voor nieuwe bewoners wordt tevens afgestemd wie de eerste contactpersoon is van
Zorg voor een goede mantel Pagina 4 van 5
de bewoner. De eerste contactpersoon is voor de medewerkers het aanspreekpunt voor allerlei zaken in relatie tot de bewoner. De eerste contactpersoon is vaak maar hoeft geen mantelzorger te zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de eerste contactpersoon niet regelmatig op bezoek kan komen of niet in staat is om op een actieve manier een bijdrage te leveren aan de verzorging. Een goede afstemming met de eerste contactpersoon en de mantelzorger(s) is in dit geval een vereiste. b.
8.
Contacten met mantelzorgers van cliënten die (nog) geen relatie met Waardeburgh hebben Waardeburgh vindt het belangrijk dat mantelzorgers in het werkgebied van Waardeburgh goed toegerust zijn op hun taken. Ook als de mensen waaraan zij mantelzorg bieden geen cliënt zijn van Waardeburgh komen zij in aanmerking voor de informatie en expertise die Waardeburgh wil delen op dit terrein. De begrenzing ligt in de doelgroep waaraan mantelzorg verleend wordt. Dit moeten ouderen zijn. Daar ligt de expertise van Waardeburgh. De informatie- en kennisdeling wordt bereikt door deze via informatieavonden, contacten met patiëntenverenigingen, ouderenbonden, kerkelijke steungroepen onder de aandacht te brengen bij de mantelzorgers. In het organisatiebrede communicatieplan is hier rekening mee gehouden.
Ondersteuning mantelzorgers
Overbelasting bij mantelzorgers komt veel voor. Wanneer overbelasting lang duurt, kunnen er ernstige problemen ontstaan. Daardoor kan het voor mantelzorgers steeds moeilijker worden om nog goed te functioneren en hun taken als mantelzorger uit te voeren. Begeleiding van mantelzorgers door professionele hulpverleners heeft een positieve invloed op het welbevinden en daardoor ook goed functioneren van de mantelzorger. Door Waardeburgh wordt mantelzorgers jaarlijks een sessie deskundigheidsbevordering geboden waarin thema’s als - leren omgaan met bepaalde situaties; - informeren over ziektebeelden, teneinde een beter beeld te krijgen met betrekking tot de zorgvrager; - verstrekken van informatie over de beschikbare expertise (verpleegkundig team, palliatieve zorg, gespecialiseerde verzorgende psychogeriatrie) binnen de organisatie; - organiseren van ondersteuningsgroepen worden toegelicht, uitgewerkt en besproken. Daarnaast wordt jaarlijks door Waardeburgh een informatieavond voor familieleden georganiseerd. Deze avond staat in het teken van een jaarlijks wisselend thema, bijv. dementie of CVA. Daarnaast is er tijdens een familieavond ruimte voor ondersteuning en voor het beantwoorden van vragen die er leven. Gezien de overlap tussen familieleden en mantelzorgers worden ook de niet familieleden die mantelzorger zijn, hiervoor uitgenodigd. De thema’s worden afgestemd met de specifiek voor mantelzorgers bedoelde deskundigheidsbevordering. Door Waardeburgh wordt ook, met inzet van vrijwilligers, een ‘oppasservice’ geboden aan mantelzorgers zodat zij de ruimte kunnen krijgen voor eigen activiteiten terwijl de zorg voor het familielid wordt overgenomen door een vrijwilliger van Waardeburgh.
Zorg voor een goede mantel Pagina 5 van 5
