zijn er voordelen? Inbesteden door de overheid: Thema: Strategie & Beleid

21e jaargang nummer 3 - 2014

Thema: Strategie & Beleid

vaktijdschrift van Facility Management Nederland

www.fmn.nl

fmi

Inbesteden door de overheid:

zijn er voordelen? FMinFOCUS BEVEILIGING | Heeft de fysieke securitymanager nog toekomst? | Cybersecurity voor de facility manager |

HOOFDREDACTIONEEL

Dè opvolger van DigiAccess Alarm

Partnership John Dommerholt, hoofdredacteur

een veilige zaak!

Samenwerking en vooral partnership staan hoog op de facilitaire agenda. Zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers besteden aandacht aan dit thema. Partnership kan gedefinieerd worden als een samenwerking waarbij partijen nastreven hun wederzijdse belangen te bevorderen. Voor een opdrachtgever zou de meerwaarde er vooral in gelegen moeten zijn dat de beheersinspanning van een contract wordt verminderd en dat wordt samengewerkt met een partner die ook daadwerkelijk bijdraagt aan de ambities, doelstellingen van de opdrachtgever. Daarbij wil de opdrachtgever steeds vaker langdurige contracten aangaan om daarmee continuïteit, daadwerkelijk ontzorgt te worden en om terugkomende kosten en inspanningen voor contractering en implementatie te verminderen. Voor een opdrachtnemer zijn de voordelen evident. Langduriger contracten bieden continuïteit, geven ruimte voor investeringen in innovatie en ontwikkeling, verminderen saleskosten en leiden op termijn tot betere rendementen.

Zo op het oog heeft een partnership voor beide partijen voordelen. Des te vreemder is het dat de praktijk vaak veel weerbarstiger blijkt te zijn. De ervaring leert dat de term partnership toch nog vooral in de precontractuele fase, de aanbesteding en het salesproces, wordt gebruikt. Ambities worden uitgesproken, beloften worden gedaan. Maar na contractering vallen opdrachtgever en opdrachtnemer veelal weer terug in hun oude en traditionele patronen. Mijns

inziens heeft dit vooral te maken met vertrouwen en de nog steeds gehanteerde traditionele verdienmodellen van leveranciers. In het streven naar winstmaximalisatie hebben leveranciers in het facilitaire werkveld een complex verdienmodel ontwikkeld. Natuurlijk zijn er verschillen. Maar grofweg kun je zeggen dat marges op veel verschillende plekken tot stand komen. Denk aan uurtarieven, personeelsinzet, inkoopbonussen, returnfees van onderaannemers, managementfee en waarschijnlijk nog veel meer. Dit maakt transparantie, een belangrijke stap naar vertrouwen, vaak lastig te realiseren. Daarnaast vraagt partnership om een andere manier van samenwerken. Opdrachtgever moet loslaten en niet minutieus willen controleren. Van de leverancier vraagt partnership om een hele andere wijze van betrokkenheid. Het continu bezig zijn met verbeteringen, innovatie zijn daarbij belangrijke uitdagingen. In het kader van strategie en beleid voor opdrachtgever en opdrachtnemer een mooie uitdaging.

Colofon FMI Facility Management Informatie tijdschrift van FMN, Facility Management Nederland

www.DigiAlarm.net

Bladmanagement APPR bv, Inga van Uchelen, [email protected] Redactie John Dommerholt (hoofdredacteur), Ron Brouwer, Erik Ernst, Natalie Hofman, Rianne Kuik, Maaike Kuipers, Reint Scholten, Lisette van Steijn Eindredactie APPR bv

Connected by

Uitgever APPR bv

Aan dit nummer werkten mee Edwin Bodaan, Marcel Broumels, Petra Deen, Bernard Drion, Niels Faber, Doranne Gerritse, Renske van der Heide, Martijn Jasper, Frank ter Kuile, Brady Mick, Rolf Nijdam, Mijntje Perk, Luc Pieters, Ian van der Pool, Rafael Schreurs, Theo Stevens en Marco van Vliet. Vormgeving APPR bv, Merit op de Dijk (art direction), Marlies Mulder Drukwerk Drukkerij Ten Brink, Meppel Advertentie-exploitatie APPR bv, Steffen Land, [email protected], Herman Wessels, [email protected], www.fmi.nu

APPR bv Postbus 5135, 1410 AC Naarden tel.: 035 694 28 78, fax: 035 694 74 27 FMN-bureau Postbus 5135, 1410 AC Naarden tel.: 035 694 35 03, www.fmn.nl / [email protected] Informatie over lidmaatschap of opzeggen? www.fmn.nl/lidmaatschap Verschijningsfrequentie 11x per jaar ISSN 1380-8176

Powered by

fmi 3 - 2014

3

INHOUD

fmi 3 - 2014

Thema: STRATEGIE & BELEID 14

En verder…

14 Inbesteden door de overheid: zijn er voordelen?

44 Beyond collaboration: workplaces that innovate

Het voorstel van minister Blok om post- en koeriersdiensten, schoonmaak en beveiliging voortaan in te besteden heeft consequenties voor private partijen en roept veel kritiek op. Maar zijn er voordelen bij dit voorgenomen besluit om uitvoerende facilitaire medewerkers weer op de payroll van de overheid te zetten? FMI vraagt het aan een panel van deskundigen tijdens een rondetafelgesprek.

En verder… 10 Rendement door integrale samenwerking

44

20 De visie van FMN op strategie en beleid 24 De techniek van verbinden 30 FMN op weg naar 2018

Rubrieken

FMinFocus: BEVEILIGING 32

32 Heeft de fysieke securitymanager nog toekomst? Theo Stevens, securitymanager bij ING, is nog van het tijdperk van voor de mobiele telefoon. Hij signaleert al jaren diverse ontwikkelingen – van de opkomst van de smartphone tot de financiële crisis – en betrekt deze op zijn vak. Welke invloed hebben deze ontwikkelingen en hoe kan een securitymanager erop inspelen? Stevens geeft zijn visie.

6

Nieuws

8

De Markt

23 Lectorendialoog 34 Facilitaire loopbaan van…

34

43 Juridisch 47 Column bestuur 48 FMN Actief 50 FMN Actueel

En verder…

54 Sponsor in beeld – Yask

36 Cybersecurity voor de facility manager

55 Facilitaire aanbieders

40 Beveiliging: blok aan het been of bron van efficiëntie

48

58 Next

FMnieuws Albron heeft opvolger voor Chipknip Cateraar Albron is klaar voor het verdwijnen van Chipknip. In steeds meer bedrijfsrestaurants wordt biometrisch betalen ingevoerd. Hiermee kan snel, simpel en veilig worden betaald. Daarnaast kunnen klanten van Albron ook kiezen voor contactloos betalen via een betaalpas met Near Field Communication. In samenwerking met transactieverwerker Equens biedt Albron beide vormen van betalen aan. Veel gasten van bedrijfsrestaurants betalen nu nog met Chipknip. Albron is in 2012 al begonnen met biometrisch betalen als aanvulling op andere betaalmethoden. Klanten betalen door het aderpatroon in hun vinger te scannen. Daarnaast biedt Albron sinds kort ook contactloos betalen aan door het aanbieden van een contactloze betaalpas. Informatie: www.albron.nl

Frisse wind: VMS wordt Vesa

Inzet medewerkers hoog als directie weet wat er leeft op de werkvloer Hoe belangrijk is het nu echt, een directie die weet wat er speelt op de werkvloer? Uit onderzoek van Effectory blijkt dat directeuren die aanwezig zijn op de werkvloer, interesse tonen en zelf hard meewerken van onschatbare waarde zijn. Zij blijken een bijzonder positief effect te hebben op de inzet en bevlogenheid van de medewerkers. Dit blijkt uit recent, grootschalig onderzoek, uitgevoerd onder

ruim 400.000 medewerkers in Nederland. Er bestaat een directe link tussen de betrokkenheid, bevlogenheid en tevredenheid van medewerkers en de beoordeling van hun directie. Medewerkers die de stelling ‘De directie weet wat er speelt op de werkvloer’ negatief tot neutraal beoordelen, scoren gemiddeld een 6,7 op betrokkenheid bij hun organisatie. Medewerkers die de stelling positief

beoordelen scoren gemiddeld een 8,4. Eenzelfde link is zichtbaar bij bevlogenheid (6,1 versus 7,3), tevredenheid (6,9 versus 8,2) en beoordeling van de organisatie als geheel (6,3 versus 7,8). In organisaties waar de directie positief beoordeeld wordt scoren de medewerkers dus op alle gebieden hoger. Informatie: www.effectory.nl

Ontwikkelingen in de schoonmaakmarkt maken dat de tijd rijp is voor een frisse wind en een duidelijke koers voor de makelaars in schoonmaakdienstverlening. Zij vervullen een belangrijke rol in de professionalisering van de branche en willen de kwaliteit van goede advisering een krachtiger gezicht geven. Met de aanstelling van een nieuw bestuur draagt de VMS daarom vanaf heden een nieuwe naam: Vesa. Vesa is de afkorting voor Vereniging van Erkende Schoonmaak Adviesbureaus. De nieuwe naam is tot stand gekomen om extra kracht bij te zetten aan de ontwikkeling die de schoonmaakmarkt door-

maakt, maar ook de vereniging zelf. Advisering dekt beter de lading dan makelaarschap. Het tweerichtingen verkeer van onafhankelijke advisering bij contracten wordt hier beter door benadrukt. De aangesloten adviesbureaus zijn gelijkgestemd in hun bijdrage aan professionalisering van de schoonmaakbranche en de invulling van verantwoordelijk marktgedrag. Zij staan garant voor integer handelen en gezonde schoonmaakcontracten. Contracten komen tot stand met de expertise van erkende schoonmaakmakelaars volgens de Code Verantwoordelijk Marktgedrag. Transparante objectieve advisering in verbinding met de branche

organisaties, daar maakt Vesa zich sterk voor. De opgestelde erkenningsregeling is toetsbaar waardoor de koers direct zichtbaar is. Het lidmaatschap van Vesa is vrijwillig maar niet vrijblijvend. De constructieve kritische houding onderling houdt de koers scherp. Vesa heeft momenteel 8 leden: • Atir • Buro van der Meijden • CSG • Van Kruistum Advies • Key Quality • Masterkey • Seiso Facilitair Advies • Verhoeven en Partners

Nederlandse bedrijven werken nog amper samen met gemeenten voor veiligheid Nog maar 16 procent van de Nederlandse bedrijven werkt op het gebied van veiligheid samen met gemeenten. Een op de drie bedrijven werkt überhaupt niet samen met een andere partij, zo blijkt uit de Nationale Veiligheidsbarometer van Securitas. Wanneer wel wordt samengewerkt, doet het merendeel dit op structurele wijze. 21 procent zegt enkel samen te werken bij incidenten. Van de ondervraagden (beslissers op het gebied van veiligheid) gaf 20 procent aan met de politie samen te werken en nog eens 20 procent met andere ondernemers. Het merendeel (70

6

fmi 3 - 2014

procent) werkt samen met een beveiligingsorganisatie om de veiligheid van hun bedrijf te waarborgen. Stijn Merkelbach, Business Developer bij Securitas: ‘Wat opvalt is dat nog weinig organisaties samenwerken met gemeenten, terwijl zij ondernemers juist goed kunnen ondersteunen bij het voorkomen van veiligheidsincidenten. Zo kunnen gemeenten bijdragen aan het voorkomen van overvallen en het minimaliseren van vervolgschade. Daarbij hebben gemeenten goed zicht op trends in risicogebieden; zinvolle informatie voor ondernemers.’ Informatie: www.securitas.nl

fmi 3 - 2014

7

De markt Nationaal Brandveiligheidscongres 2014: Veranderen van gebouwen Wat vinden we als marktpartijen een acceptabel brandveiligheidsniveau in bestaande gebouwen? Waar loop je tegen-

aan als een gebouw van functie verandert, wat is het van ‘rechtens verkregen niveau’ en hoe kun je als beheerder of eigenaar zo goed mogelijk inspelen op toekomstige ontwikkelingen? Het volgen van de brandveiligheidseisen uit de weten regelgeving ontslaat eigenaren en beheerders niet van hun verantwoordelijkheid. Sterker nog: Door de aanpassingen in het Bouwbesluit geeft die regelgeving nog slechts een basis, waarmee je de veiligheid in bestaande gebouwen onvoldoende kunt garanderen als eigenaar of beheerder. Dus moeten marktpartijen zélf een steeds scherper beeld hebben van het vereiste kwaliteitsniveau voor brandveiligheid in hun gebouwen.

Dè reden waarom we ons congres het thema ‘Veranderen van gebouwen’ hebben meegegeven. En de reden om het Nationaal Brandveiligheidscongres 2014 niet te missen in CineMec te Ede op 17 april!

Thema

STRATEGIE & BELEID

fmi 14 Inbesteden door de overheid: zijn er voordelen?

Informatie Datum: donderdag 17 april 2014 Tijd: 08:30 - 17:30 uur Plaats: CineMec te Ede Prijs: 295 euro per deelnemer, inclusief een uitrijkaart (excl. btw) Een (gelijktijdige) tweede aanmelding van hetzelfde bedrijf ontvangt 30 procent korting op de toegangsprijs. Informatie: www.sbrcurnet.nl/nbc

Het voorstel van minister Blok om post- en koeriersdiensten, schoonmaak en beveiliging voortaan in te besteden heeft consequenties voor private partijen en roept veel kritiek op. Maar zijn er voordelen bij dit voorgenomen besluit om uitvoerende facilitaire medewerkers weer op de payroll van de overheid te zetten? FMI vraagt het aan een panel van deskundigen tijdens een rondetafelgesprek.

14 Airkey: de mobiele telefoon als sleutel Met Airkey brengt EVVA voor het eerst een elektronisch sluitsysteem met veilige NFC-gegevensoverdracht op de markt. In samenwerking met de technische Universiteit in Wenen zijn er nu elektronische cilinders die ervoor zorgen dat deuren veilig kunnen worden geopend met de mobiele telefoon. De focus heeft telkens gelegen op de veilige gegevensoverdracht van de mobiele telefoon naar de profielcilinder.

8

fmi 3 - 2014

De snelle ontwikkelingen in de FM-markt, vragen om een duidelijke koers van de beroepsvereniging. Het bestuur en de verenigingsmanager van Facility Management Nederland presenteren hun plannen voor de toekomst.

20

D&B goes Mobile Met de constatering dat technologische innovaties niet meer weg te denken zijn uit ons dagelijks leven en de facilitaire markt, heeft D&B The Facility Group het bedrijfsonderdeel D&B Mobile opgericht.

20 De visie van FMN op strategie en beleid

Airkey biedt beveiliging die onafhankelijk maakt van telecomproviders en producenten van smartphones. Airkey is comfortabel en veilig. De geautoriseerde gebruiker houdt zijn/haar smartphone met NFC-ondersteuning eenvoudig voor de Airkey-cilinder. De autorisatie wordt herkend en de deur gaat open. Natuurlijk kunnen naast de smartphone ook toegangskaarten worden gebruikt. Informatie: www.evva.nl

Volledig gefocust op het verbinden en faciliteren van mensen op de werkvloer en daarbuiten. Alles in dienst gesteld om D&B’s 5 Star Experience niet alleen te ondersteunen, maar vooral te versterken. In januari 2013 lanceerde D&B The Facility Group als eerste facilitair dienstverlener een facilitaire app: de Office App. Een handige tool die medewerkers essentiële zaken in de werkomgeving laat regelen met de smartphone. Denk hier bijvoorbeeld aan het boeken van een vergaderzaal, een push notificatie ontvangen wanneer de barbecue is en via je smartphone zien wie er in de koffiebar is. Informatie: mobile.db.nl

Langer zelfstandig

Mensen die te maken krijgen met beperkingen, worden in hun zelfstandigheid begrensd. Maar er zijn mogelijkheden om de zelfstandigheid weer te vergroten. Vaak zijn eenvoudige oplossingen toereikend, maar soms is de situatie zeer complex. Trapliften of maatregelen om vallen te voorkomen kunnen ervoor zorgen dat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. Jeroen van der Meulen Woningaanpassingen adviseert over deze woningaanpassingen. Informatie: www.jeroenvandermeulen.nl

24 De techniek van verbinden

De hedendaagse facility manager leeft in een boeiende tijd. Met allerlei technologische vernieuwingen, grootschalige veranderprocessen en een kritische blik op de meerwaarde, heeft de facility manager enkele bijzondere uitdagingen.

24

Thema STRATEGIE & BELEID

Rendement door integrale samenwerking Facilitaire diensten worden steeds meer uitgevraagd in de vorm van integrale (multiservice) prestatiecontracten. Goed samenwerken is essentieel om deze vorm van integrale dienstverlening voor alle betrokken partijen te laten renderen. Maar hoe doe je dat? Integrale facilitaire dienstverlening betekent intensief samenwerken met meerdere partijen, zowel intern als extern. En dat blijkt in de dagelijkse praktijk op zijn zachts gezegd nogal weerbarstig. Dat is niet zo gek, want zowel opdrachtnemer als opdrachtgever moeten wennen aan de nieuwe rolinvulling. De opdrachtgever zal haar operationele verantwoordelijkheid moeten loslaten en zich meer als regisseur van de dienstverlening moeten opstellen. De opdrachtnemer draagt steeds meer risico en zorg voor het organiseren van de samenhang in de operationele samenwerking. Dit maakt dat een ander paradigma nodig is op de manier waarop partijen zich met elkaar verbinden en tot elkaar verhouden. Aanvullend op de ’transactionele’ inkooprelatie, zullen partijen hun samenwerking zodanig moeten inrichten, dat iedereen zijn specifieke waarde kan inbrengen en alle belangen veilig worden gesteld.

Onvoldoende samenwerking De samenwerking start na een aanbestedingstraject met een gedegen contract, dat vervolgens operationeel wordt vertaald naar doelen en werkafspraken waarlangs deze gerealiseerd gaan worden. De voortgang van de uitvoering wordt vervolgens beheerst door de realisatie te monitoren aan de hand van vooraf ge-

10

fmi 3 - 2014

stelde criteria. Een herkenbare bedrijfsmatige aanpak die ervan uitgaat dat het in geval van afwijkingen de taak is van de facility manager (of contractmanager) om in te grijpen, bij te sturen en samen met de partners oplossingen te vinden en deze te realiseren. Dat geeft het gevoel van controle en beheersing. In de praktijk is niet alles in het contract en de afspraken te vatten. Er blijven veel onzekerheden, zeker als het een langlopend contract is. De onderliggende principes van betalingsmechanisme, outputspecificaties en monitoring leiden in de praktijk nog te vaak tot onduidelijkheid, conflict en wantrouwen. Iedere partij hanteert daarbij zijn eigen interpretaties. De verschillende bewoners van een pand zijn vaak geen contracteigenaar, maar hebben hun eigen belangen en verwachtingen, die tegenstrijdig met elkaar en de afspraken kunnen zijn. Binnen het traditionele samenwerkingsdenken is het idee is dat we die issues dan over de as van de relatie

> ‘De toekomst van excellente dienstverlening ligt in de mate waarin vakspecialisten in de keten daadwerkelijk kunnen samenwerken en elkaar hun innovaties gunnen ten behoeve van de hele keten.’ Ruud Danklof, algemeen directeur Hago

Petra Deen en Luc Pieters

en de vaardigheden kunnen oplossen. Dan leggen we het contract even weg en komen we er samen wel uit.

Dilemma’s en conflicten Deze benadering zorgt in de praktijk voor veel problemen. Het wat en het hoe van wat gedaan moet worden blijkt moeilijker te scheiden dan gedacht. De opdrachtgever en opdrachtnemer hebben soms tegenstrijdige belangen waardoor termen als vertrouwen en partnership opeens weinig betekenen of afhankelijk blijken te zijn van een toevallig goede relatie tussen enkele personen. Na iedere personele wisseling nemen mensen hun eigen werkstijl en belangen mee; ze zullen hun eigen stempel op de relatie willen drukken. Er ontstaat de neiging om dilemma’s en conflicten steeds met een compromis op te lossen terwijl er behoefte is aan een creatieve, betere oplossing die rekening houdt met alle belangen. Daarnaast wekt het denken in termen van opdrachtgever – opdrachtnemer de illusie van overzichtelijkheid omdat het over twee personen lijkt te gaan. In werkelijkheid is er aan beide kanten sprake van allerlei betrokkenen die onderdeel zijn van het opdrachtgevende of opdrachtnemende systeem. Deze benadering leidt tot loyaliteitsconflicten bij medewerkers die tussen die partijen moeten opereren.

Voorspelbaar en betrouwbaar Door met elkaar expliciet te maken hoe je samenwerkt, zorg je dat voor alle partijen en betrokkenen steeds een optimale omgeving wordt gecreëerd om de samenwerking te laten renderen. Daarbij zijn de volgende samenwerkingsonderwerpen van belang. • Samen starten. De ervaring met grote samenwer-

kingsgprojecten leert dat veel van de samenwerkingsproblemen voortkomen uit een verkeerde start. Dan gaat het om het hebben van de goede startcondities zodat de betrokken partijen weten wat ze moeten organiseren om ‘fit’ te zijn voor de samenwerking. Welke kennis, kunde en mandaten hebben medewerkers nodig om vanuit hun rol effectief in de samenwerking te kunnen opereren? Welke besluitvormingstrajecten moeten worden georganiseerd binnen de betrokken partijen. • Samen plannen. Integraliteit maakt dat samen plannen noodzakelijk is. Hoe kom je met elkaar tot een gedragen plan van aanpak, bijvoorbeeld een jaarplan of een projectplan, zodat alle betrokken partijen hun bijdrage met eigenaarschap en steun van hun achterban kunnen uitvoeren? • Samen organiseren. Dit heeft er mee te maken dat je optimaal gebruik wilt maken van elkaars diversiteit en toegevoegde waarde. Hoe kom je tot een goede taak- en verantwoordelijkheidsverdeling en organiseer, beleg en borg je rollen in de samenwerking? Hoe richt je gezamenlijk de contactmomenten in zodanig dat besluitvorming en voortgang op activiteiten, ondanks de verschillen in belangen, goed verloopt? • Samen oplossen. Niet alles is eenduidig vast te leggen in contracten en afspraken. En je wilt voorkomen dat je iedere keer op basis van de persoonlijke relatie en de vaardigheden tot een oplossing moet komen. Daarom maak je gezamenlijk procesafspraken over hoe je tot een oplossing komt. Je beschrijft met elkaar welke stappen je met elkaar neemt en hoe je die gaat uitvoeren om er gezamenlijk uit te komen. Hoe ga je om met interpretatieverschillen, voorkom je conflicten en los je ze op zodat ieders belang wordt

fmi 3 - 2014

11

veiliggesteld? Maar ook: hoe geef je gezamenlijk invulling aan onderhandelingsprocessen in de samenwerking, zodat de uitkomst van de onderhandeling de belangen van alle partijen respecteert? • Samen evalueren en verbeteren. Samenwerking moet zich kunnen ontwikkelen en verbeteren, dus is het belangrijk dat partijen zowel inhoudelijk als qua samenwerking regelmatig evalueren en bijsturen. Het resultaat daarvan moet door alle partijen erkend en geëffectueerd worden.

Actiemodel

Wanneer de dagelijkse was u boven het hoofd groeit.

Verankeren

VOORUITGANG VRAAGT OVERZICHT Want overzicht geeft rust. Het stelt u bovendien in staat om goed te beheren, maar ook om gedegen te bouwen. Als u vanuit rust beslissingen kunt nemen, ziet u de resultaten groeien. De facilitaire oplossingen van Axxerion geven u een uitzonderlijk goed totaalbeeld van uw werkzaamheden. Het systeem is uiterst gebruiksvriendelijk en biedt u een duidelijk overzicht door de heldere dashboards en rapportages en overzichtelijke workflows. Voor kleinere organisaties betekent het de directe beschikking over een totaaloplossing voor gegevens- en procesbeheer. Grote organisaties kunnen eenvoudig informatie en processen

delen met afdelingen, vestigingen, klanten en leveranciers. Last but not least, door het SaaS-model (Software as a Service) bespaart u kosten omdat de prijs wordt bepaald door het feitelijke gebruik. Kortom: Het Facility Management Informatie Systeem van Axxerion garandeert overzichtelijkheid. U creëert rust en helpt daarmee uw onderneming vooruit. Wilt u ook overzicht creëren: Neemt u dan gerust contact met

Het rendement van integrale dienstverlening staat of valt met adequate samenwerking. Daarmee krijgt samenwerken steeds meer een strategisch belang dat moet worden ingebed in beleid. Zodat het geïntegreerd contracteren van dienstverlening daadwerkelijk leidt tot hogere kwaliteit, beter afgestemde dienstverlening, minder managementaandacht, minder escalaties en lagere kosten. Een bijzonder voorbeeld: In 2012 is het initiatief genomen voor het vormen van een koplopersgroep Duurzaam samenwerken in PPS-verband. Hierin werken vertegenwoordigers van de grote bouwbedrijven, facilitaire dienstverleners, de Rijksgebouwendienst en enkele ministeries samen aan het verbeteren van de onderlinge samenwerking, waardoor de voordelen van PPSconstructies en aanverwante contractvormen voor alle partijen ook daadwerkelijk worden gerealiseerd. Het gaat daarbij om het bepalen en toepassen van de werkende principes achter duurzaam samenwerken in PPS-verband. Met elkaar worden de belangrijke vraagstukken en thema´s benoemd en vertaald naar praktische consequenties. Op basis daarvan worden gezamenlijk standaard samenwerkingsprocessen en werkwijzen ontwikkeld waar alle betrokken partijen zich naar kunnen verhouden. Zo ontstaat een gelijk speelveld voor zowel publieke als private organisaties. Deze vorm van samenwerking is bijzonder omdat zowel publieke als private partijen bereid zijn zich open en kwetsbaar op te stellen, kennis en ervaringen te delen, daar samen van te leren en de resultaten daarvan in hun PPS-praktijk toe te passen. fmi

> ‘Een van de grootste opgaven voor facilitaire dienstverleners is het daadwerkelijk realiseren van samenwerking en synergie.’ John Dommerholt, FMI 10, 2012

> Petra Deen en Luc Pieters, beiden organisatiecoach en partner bij

Ressenerbroek 26b - 6666 MR Heteren - T. +31 26 474 2420 - E. [email protected] - www.axxerion.com

Wanneer de dagelijkse was u boven het hoofd groeit. drogen in maar

36

Nu tot wel € 1.029 ,extra korting !*

wassen in maar

49

Krachtig en betrouwbaar – dàt zijn de actiemodellen ECO SPEED. Ze zijn ontwikkeld voor het gebruik in bedrijven en instellingen, en wassen tijdens hun gehele levensduur maar liefst zes keer zo veel als een gewone wasmachine voor huishoudelijk gebruik. En dat met extreem korte wasen Krachtig droogtijden,en compacte afmetingen en een bijzonder gunstig energie betrouwbaar verbruik. Dan is het niet erg als de dagelijkse berg was groter uitvalt ...

 Snelle programma’s wassen 49 minuten, drogen 36 onze minuten Lees meer over actiemodellen en zorg er nu voor dat u de speciale

ResetManagement met een specialisatie in het samenwerken tussen organisaties en teamontwikkeling.

N €

k

Miele actiekorting ontvangt: www.miele-professional.nl/ecospeed

 Wast en droogt zes maal zoveel wasgoed als huishoudelijke apparatuur

 Geschikt voor bedrijven instellingenECO SPEED. Ze zijn Krachtig en betrouwbaar – dàt zijn en de actiemodellen ontwikkeld voor het gebruik in bedrijven en instellingen, en wassen tij* Beperkte oplage met actiekorting excl. BTW ten opzichte van de vergelijkbare gebruikelijke Miele-modellen  Uitstekend hygiënische wasresultaat dens hun gehele levensduur maar liefst zes keer zo veel als een gewone wasmachine voor huishoudelijk gebruik. En dat met extreem korte wasen droogtijden, compacte afmetingen en een bijzonder gunstig energieverbruik. Dan is het niet erg als de dagelijkse berg was groter uitvalt ... Info: (0347) 37 88 84

ons op via nummer 026 - 474 2420.

Advancing your business

Actiemodel

Lees meer over onze actiemodellen en zorg er nu voor dat u de speciale www.miele-professional.nl Miele actiekorting ontvangt: www.miele-professional.nl/ecospeed

www.miele-professional.nl/ecospeed * Beperkte oplage met actiekorting excl. BTW ten opzichte van de vergelijkbare gebruikelijke Miele-modellen

Nu €

ko


Inbesteden door de overheid: zijn er voordelen? Panel van deskundigen aan het woord

Het voorstel van minister Blok om post- en koeriersdiensten, schoonmaak en beveiliging voortaan in te besteden heeft consequenties voor private partijen en roept veel kritiek op. Maar zijn er voordelen bij dit

John Dommerholt en Rianne Kuik

voorgenomen besluit om uitvoerende facilitaire me-

Het voorstel van minister Blok om post- en koeriersdiensten, schoonmaak en beveiliging voortaan in te besteden en daarmee 5.000 extra ambvan deskundigen tenaren aan te stellen heeft consequenties voor private partijen. Dat een liberale minister met een dergelijk voorstel komt, leidt tot allerlei reacties in het vakgebied. Bedrijven op het gebied van schoonmaak, beveiliging en catering spreken zich publiekelijk uit over de voorgenomen plannen. Maar wat zijn nu eigenlijk de voordelen van deze gedachten? Is de markt in staat om zich in de minister of de medewerker te verplaatsen en te bepalen waarom dit ook voordelen kan bieden. FMI vraagt het tijdens een rondetafelgesprek aan een panel van deskundigen en direct betrokkenen: Hans van Doorn, Hans Simons, Rob Meulendijks, Jan Kampherbeek en Henk Rump.

dewerkers weer op de payroll van de overheid te zetten? FMI vraagt het aan een panel tijdens een rondetafelgesprek.

espreksdeelnemers van links naar rechts: G • Hans Simons, voorzitter Ondernemers organisatie Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten (OSB) • Hans van Doorn, adjunct directeur SAB Catering • Rob Meulendijks, statutair directeur CSU Cleaning Services • Henk Rump, algemeen directeur G4S Nederland (na 1 maart andere functie) • Jan Kampherbeek, cao-onderhandelaar schoonmaak CNV vakmensen

14

fmi 3 - 2014

Een emotioneel onderwerp Al snel wordt duidelijk dat het onderwerp de nodige emoties oproept en dat het voor het merendeel van de aanwezigen onbegrijpelijk is waarom dit voorgenomen besluit er ligt. Dommerholt probeert op zoek te gaan naar positieve kanten en kansen voor de markt, maar die worden met uitzondering van Kampherbeek niet gezien. Rump: ‘Ik was met stomheid geslagen toen ik voor het eerst hoorde van dit overheidsvoornemen. Hiermee gaan we 20 jaar terug in de tijd, dat blijkt zelfs uit wetenschappelijk onderzoek naar de consequenties van dit plan. Daarnaast heb ik niet één goed argument van de overheid gehoord waarom dit een goed plan is. Mijn mening is dat de overheid beleid moet maken en moet toezien op een goede

fmi 3 - 2014

15


uitvoering.’ Kampherbeek: ‘Uit gesprekken met onze leden weten we dat tachtig procent van de uitvoerende medewerkers liever in dienst is bij de opdrachtgever dan dat zij bij leveranciers aan het werk zijn. Medewerkers willen meetellen bij de bedrijven waar ze aan het werk zijn. Daarnaast biedt het inbesteden medewerkers meer kansen op doorstroming naar andere functies of afdelingen bij de opdrachtgever. Nu is het nagenoeg onmogelijk om van schoonmaak naar catering door te stromen, dat zou straks beter mogelijk moeten zijn.’

Rump: ‘Daar ben ik het helemaal mee eens. De overheid biedt niet de mogelijkheid om door te stromen zoals ik dat zelf bijvoorbeeld bij G4S heb meegemaakt. Dat 80 procent van de medewerkers bij de overheid zelf in dienst wil, heeft niets te maken met dat de overheid het beter kan. De overheid kiest er nu zelf voor om medewerkers van leveranciers buiten te sluiten van bijeenkomsten of andere benefits. Dat is niet onze keuze.’ Simons: ‘Doorstroming naar andere vakgebieden kan ook bij multi-servicebedrijven. De argumentatie blijft gewoon niet overeind staan. Als de overheid begint het met investeren in hun inkoopmanagement, zodat het beoordelend vermogen daar een kwaliteitsslag krijgt, dan kunnen ook goede resultaten worden behaald. Pas als de eigen core business binnen de overheid op orde is, is er ruimte om je te richten op de activiteiten daarbuiten en zo ver is het nog lang niet.’ Van Doorn: ‘De inbesteding heeft alleen een stagnatie van de professionalisering tot gevolg. Daarnaast vraag ik me af hoe men de opvang van piek en ziek voor zich ziet? Wat betekent dit voor de uitzendmarkt of voor het rondpompen van mensen vanuit de sociale werkvoorziening?’ Kampherbeek: ‘Het risico op het rondpompen van mensen onderschrijf ik.’ Rump: ‘Laat de overheid het alsjeblieft zoeken in professionaliteit. Besteed je vraag goed aan en zorg dat kwaliteit en niet prijs de boventoon voert.’ Kampherbeek: ‘Maar is er behalve prijs ook nog ander onderscheidend vermogen?’ Meulendijks: ‘Dat is er zeker. De vakkennis en gestructureerde aanpak, aansturing en leiding. Het is een professie die je niet even opbouwt. De progressie van al de ingezette verbeteracties is zichtbaar, laten we daar verder mee gaan.’

Argumentatie van de overheid Meulendijks: ‘Ik ben op 1 maart 2013 in dienst gekomen bij CSU en was onder de indruk van de initiatieven van opdrachtgevers en overheid om de schoonmaakbranche naar een hoger niveau te tillen. Deze actie staat wat mij betreft haaks op de in gang gezette initiatieven, zoals de Code Verantwoordelijk Marktgedrag, langdurige contracten en transparantie.’ Meulendijks vervolgt: ‘Er werken 150.000 mensen in de schoonmaakbranche. Voor slechts een beperkt deel is er plaats in de heilige graal. Dat kan niet. Als je iets regelt, regel het dan voor al je kinderen en niet voor één van hen. Ook als burger heb ik erg veel moeite met dit initiatief van de overheid. De overheid moet haar taken en verantwoordelijkheden kwalitatief goed uitvoeren en zorgvuldig omgaan met het geld van de burger. Dit voorgenomen plan is gemiddeld 35 procent duurder voor de overheid. Het is ook de taak van de overheid om kostenefficiënt te zijn.’ Simons: ‘Ik heb erg veel moeite met de argumentatie die door de overheid wordt gebruikt. Stel, men zou zeggen, “We hebben het 20 jaar geleden niet goed gedaan toen we besloten tot uitbesteden. We hebben de verkeerde koers gevolgd en die koers stellen we nu bij.” Dan zou ik daar respect voor hebben. Dan ben ik het er nog niet mee eens, maar dan kan je in ieder geval een inhoudelijk debat voeren. Dat kan nu niet. De overheid is een relevante partij die zelf al jaren niet als opdrachtgever heeft uitgeblonken. Het voorgenomen besluit zie ik als een spijtige, emotionele beslissing zonder rationele overwegingen.’ Van Doorn: ‘Ik ben het helemaal met de heer Simons eens. Laat de overheid zich eerst zelf maar eens als verantwoord opdrachtgever laten zien, de grootste prijsgevechten ontstaan op opdrachten die zij uitzetten in de markt. De wijze waarop de overheid haar vragen vaak heeft uitgezet heeft niet bijgedragen aan betere omstandigheden voor medewerkers.’

Baanveiligheid? Simons: ‘Er wordt gesproken over baanveiligheid voor de medewerkers. Feit is dat de rechtspositie van een werknemer bij de overheid al lang niet meer zo is als dit vroeger was. Volgens mij hebben we eerder een gesprek met elkaar te voeren over hoe wij als samenleving met elkaar omgaan met werkzaamhe-

16

fmi 3 - 2014

Een ander gesprek Vlnr: Hans van Doorn, Hans Simons, Rob Meulendijks, Rianne Kuik, Jan Kampherbeek, Henk Rump en John Dommerholt Foto’s: ©NFP Photography Marijn van Rij

den aan de onderkant van de markt’. Meulendijks: ‘Ingrijpen door de overheid moet, maar ze moeten politiek en taken wel van elkaar scheiden.’ Kampherbeek: ‘De overheid worstelt zelf ook met de rigiditeit van Europese aanbestedingen. Door in te besteden kunnen ze hun invloed vergroten.’ Meulendijks: ‘Dat gaat maar voor een klein deel op, helemaal nu de aanbestedingsregels zijn aangepast en kleinere spelers ook in kunnen schrijven op overheidsopdrachten.’ Simons: ‘Ik blijf van mening dat het in de argumentatie ontbreekt aan een sterk fundament. Er is geen sprake van een principieel besluit en dat maakt een goed debat onmogelijk. Volgens mij moeten we het hebben over de wijze waarop we professioneler kunnen omgaan met in– en uitbesteden.’ Kampherbeek: ‘Ik ben het met jullie eens dat de Code Verantwoordelijk Marktgedrag verbeteringen tot gevolg heeft, maar dat gaat wel heel langzaam. Nog steeds zien we dat bij de wisseling van een contract, leveranciers geen sociaal plan voor hun medewerkers hebben. Medewerkers hebben het gevoel dat als ze in dienst

zijn van de overheid er voor ze wordt gezorgd.’ Als Kampherbeek gevraagd wordt of de overtuiging dat er beter voor je gezorgd wordt in dienst van de overheid alleen maar gebaseerd op een gevoel of dat dit dit ook blijkt uit concrete feiten, geeft hij aan: ‘Dat is gebaseerd op gevoel, mensen kennen de feiten niet. Wat wij wel zien is dat de vertaling van goed werkgeverschap naar de werkvloer niet lukt. Aan de top en richting het middle management van bedrijven gaat dat nog wel. Maar leidinggevenden een kleinere span of control geven zodat ze daadwerkelijk meer aandacht voor de mensen hebben, dat gebeurt niet.’

Core business Simons: ‘Vanuit mijn eigen ervaring in dienst van de overheid weet ik dat de overheid moeite heeft met bedrijfsvoeringsvraagstukken. Het ingewikkelde toeslagensysteem waar nu zoveel problemen uit voortkomen is hier een prachtig voorbeeld van. Ze moeten de verschillende diensten juist professioneel van elkaar loskoppelen en beleid maken.’

Simons: ‘Het is niet voor niets dat de overheid zoveel externe partners heeft voor het aan het werk helpen van de onderkant van de maatschappij. Het is in ieder geval niet hun eigen talent.’ Kampherbeek: ‘Leveranciers doen echter ook pas iets als er een economische prikkel op volgt. Jullie zijn pas gaan opleiden op het moment dat in de cao werd vastgelegd dat mensen bij een contractwisseling niet mee hoeven als ze niet zijn opgeleid.’ Rump: ‘Dat is toch ook de rol van de overheid: het scheppen van de kaders. Daar spelen private partijen op in en dan doet de markt zijn werk.’ Simons: ‘Het vraagt om een ander gesprek met de overheid. We willen weten wat hun zorgen zijn en dat is wat weggezet moet worden in een aanbesteding.’ Van Doorn: ‘Het doel van schoonmaken is toch schoonmaken, op een nette manier met de mensen omgaan is een middel om dat doel te bereiken.’ Kampherbeek: ‘Voor de overheid is netjes met de mensen omgaan ook een doel, ook die mensen zijn hun burgers.’ Rump geeft aan: ‘Dat gaat ook bij de overheid niet altijd goed. Als een opdracht stopt en ik krijg een aantal medewerkers beschikbaar, dan zijn het altijd de reguliere marktpartijen die met ons meedenken

fmi 3 - 2014

17


Veiligheid hangt niet aan een zijden draadje Voordelen van Rope Access 50% meer kosten besparend dan traditionele methoden

3x

drie keer veiliger dan het werken op steigers

verkort uw projecttijd zonder belemmering van ander werkverkeer

dé oplossing voor werkzaamheden op moeilijk toegankelijke locaties · inspectie · onderhoud · montage · reiniging · schilderwerk

*Bron: ongevallen statistieken IRATA

over herplaatsing van medewerkers. De overheid doet dat niet altijd, die trekt zijn handen er vanaf, wijst naar het contract en houdt daar vaak aan vast. “Herplaatsen? Dat is jouw verantwoordelijkheid”.’ Hangend aan een 100 meter hoog gebouw, terwijl je je dagelijkse werkzaamheden uitvoert... Rope Access is een veilige en efficiënte methode om moeilijke of minder toegankelijke werkplekken veilig te bereiken. Eurosafe Solutions kan schoonmaak-, onderhouds- en reparatiewerk met een eigen team van uitstekend gekwalificeerde en zeer ervaren abseilers uitvoeren.

Zo is het vaak sneller, goedkoper en naar de statistieken* aantonen ook stukken veiliger dan het plaatsen van steigers of het huren van een kraan of hoogwerker. Eurosafe Solutions biedt veiligheid voor mensen die op hoogte moeten werken. Dat doen we met de beste systemen en producten. We installeren valbeveiliging en toegangssystemen en we adviseren onze klanten over het reddingsplan en de persoonlijke beschermingsmiddelen die nodig zijn. Onze IRATA gecertificeerde Rope Access technicians komen langs om uw gebouw te onderhouden.

Effect op de markt ‘De markt wordt kleiner als de overheid inbesteedt, dat is een feit.’ zegt Rump, ‘Maar dat is niet zo schokkend als men wellicht denkt, we hebben het over 10 à 15 procent van de markt. Natuurlijk zal dat even effect hebben, maar dat lost de markt snel genoeg op. Ik vind het veel belangrijker dat de kern van de discussie besproken wordt, want die is onvoldoende onderbouwd.’ Van Doorn: ‘De impact voor catering zou wel groot zijn, de overheid behelst zo’n 30 à 40 procent van de markt. Meulendijks: ‘Ook al valt de impact reuze mee omdat het maar 5 à 10 procent van de markt is, feit blijft dat de discussie niet in verhouding staat tot het effect. Het is een onvoldoende doordacht voorgenomen besluit.’ Als het wel doorgaat dan zullen de innovaties gewoon doorgaan, stellen de heren. De overheid profiteert hier dan alleen niet meer van.

Vlnr: Hans van Doorn, Hans Simons en Rob Meulendijk

Ter afsluiting Simons: ‘Mijn boodschap: overheid maak er een principieel besluit van, dan houdt het debat wellicht stand en kan het iets moois worden.’ Van Doorn: ‘Dit politiek ingegeven voornemen brengt ons op deze wijze niet tot verbetering van de positie van medewerkers of van ons als marktpartijen. Laten we het echt gesprek met elkaar voeren. Deze hele discussie wordt gevoerd op basis van een oud beeld van de markt. Er zijn inmiddels veel stappen gezet in de samenwerking tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers. Overheid sluit aan op deze professionalisering.’ fmi

> John Dommerholt is directeur van Hospitality Consultants en hoofdredacteur van FMI. Rianne Kuik is eigenaar van K&K Connect, initiatiefnemer van durfteverbinden.nl en redactielid van FMI.

eurosafesolutions.com fmi 3 - 2014

19


De visie van FMN op strategie en beleid De snelle ontwikkelingen in de FM-markt, vragen om een duidelijke koers van de beroepsvereniging. Het bestuur en de verenigingsmanager van Facility Management Nederland presenteren hun plannen voor de toekomst.

Rolf Nijdam, Ian van der Pool, Rafael Schreurs

Hoe groot is de FM-markt in Nederland nu echt? Hoeveel facilitair professionals zijn er werkzaam binnen die markt? De schattingen variëren sterk, maar het aantal van 25-30.000 professionals op mbo-, hbo- en wo-niveau lijkt niet overdreven. Velen zijn al jaren werkzaam in de branche en hebben wellicht nooit een formele facilitaire opleiding doorlopen. Anderen werken in marktsegmenten die voor FMN nog redelijk onbekend zijn, zoals het midden- en kleinbedrijf of de detailhandel. De snelle ontwikkelingen in de markt, nieuwe concepten en de mogelijkheden van de 24-uurseconomie, maken de afstand tussen verschillende beroepsgroepen steeds kleiner. De structurele leegstand veroorzaakt een hernieuwde interesse voor de exploitatie door vastgoedpartijen. Concepten als Seats2Meet, Igluu en Spaces winnen steeds meer terrein. Vergrijzing, zzp’ers, circulaire economie en domotica kunnen niet meer genegeerd worden.

Op weg naar 2015 Wat betekent dat voor FMN? Wij willen immers dé beroepsvereniging zijn voor de facilitair professional in Nederland. Hoe bereiken wij die vele (tien)duizenden beroepsbeoefenaars die ons nog niet kennen? Uit strategisch oogpunt geeft onze visie (zie kader, rechts) de gewenste richting aan. FMN is als vereniging vooral een netwerk van en voor facilitaire professionals. De focus ligt op het ontwikkelen van de kennis van de facilitaire professional. Onze missie (zie kader, p. 22) geeft aan hoe we die doelen kunnen gaan bereiken. Deze doelen zijn verder uitgewerkt in het beleidsplan 2011-2015: FMN strategisch op weg naar 2015, te vinden op www.fmn.nl. In dit beleidsplan zijn vier strategische doelstellingen geformuleerd: 1. Externe profilering: zichtbaarheid FMN en FM bevorderen. 2. Interne ledenbinding: focus op samenstelling en segmentering ledenbestand. 3. Sturen op kennisontwikkeling: bevorderen en toegankelijk maken. 4. Maatschappelijk verantwoord ondernemen met FMN en FM verbinden. Zo werkt FMN aan profilering van het vakgebied door relevante FM-onderwerpen te bepalen en deze via de geijkte communicatiekanalen te verspreiden. Andersom stelt FMN haar mening en expertise op het gebied van facility management ter beschikking

20

fmi 3 - 2014

aan diverse media, teneinde toonaangevend in het vakgebied te zijn. Het professionaliseren van PR-activiteiten door het tijdelijk aantrekken van een adviseur Externe Betrekkingen is hiervan een voorbeeld.

Contact en kennis Verder stuurt FMN op ledenbinding om ledengroei te verwezenlijken. FMN-leden zijn professionals in het facilitaire domein. FMN biedt deze professionals het platform om elkaar te ontmoeten en kennis en ervaring uit te wisselen. Het belang van dit laatste zal potentiële leden interesseren omdat men de kennis op niveau wil houden in een veranderende FM-markt. Hierbij is FMN verantwoordelijk voor de differentiatie in het aanbod: digitaal versus fysiek, regionaal versus internationaal, strategisch versus operationeel, innovatief versus traditioneel. Dit wordt mogelijk gemaakt door engagement van actieve leden, ledenbijdragen en sponsors. FMN stuurt op kennisontwikkeling door in kenniskringen, commissies en regioteams facilitaire thema’s uit te werken. Ook onderhoudt FMN intensieve contacten met onderwijsinstellingen en ondersteunt het onderzoek met een bijdrage aan de ontwikkeling van het vakgebied. De resultaten komen ten goede aan de leden en gebruikers van facility management in Nederland.

> ‘Facility Management Nederland (FMN) is dé beroepsvereniging voor facilitair professionals, die werkzaam zijn op het gebied van Facility Management of zich daarop voorbereiden.’ Bron: www.fmn.nl.

De laatste strategische pijler wijst op het belang van mvo voor FMN. Vele initiatieven binnen FMN nemen dit thema expliciet mee en ontwikkelen toepassingen van mvo voor het facilitaire landschap. FMN ontwikkelde bijvoorbeeld de Code Duurzame Eindgebruiker, ondertekende de Code Verantwoordelijk Marktgedrag en participeert in het Platform Duurzame Huisvesting.

Op koers Deze doelstellingen worden elk halfjaar geijkt. De activiteiten en organisatie van onze vereniging worden hierop hernieuwd afgestemd. Zo is de organisatie in het afgelopen jaar veranderd. Het advies van de leden is, buiten de algemene ledenvergadering, in een nieuw format gegoten (Koersteam), de verantwoordelijkheden binnen het bestuur zijn opnieuw verdeeld en een verenigingsmanager is aangetrokken om de strategische doelstellingen operationeel beter vorm te geven. Met deze activiteiten ligt FMN op koers om de voorgenomen doelstellingen te verwezenlijken. Tegelijkertijd heeft het bestuur zich afgelopen twee jaar gefocust op de vraag hoe we FMN relevanter en toekomstbestendiger konden maken. FMN moest veranderen om relevanter te worden voor onze doelgroep: de facilitaire professional. Zo wilden we niet langer enkel de focus leggen op kennisontwikkeling, maar vooral de grote hoeveelheid reeds aanwezige kennis binnen de vereniging beter ontsluiten. Ook was het belangrijk de goede dingen nog beter te gaan doen. Hierbij is het ontwikkelen en vervolgens vasthouden van een strategische focus op bestuursniveau noodzakelijk. Om goede dingen nog beter te kunnen doen is de inzet nodig van de vele (zeer) actieve vrijwilligers in

fmi 3 - 2014

21


DRION – WELTEN LECTORENDIALOOG Ruud Welten (docent Filosofie en Bedrijfs- en organisatie-ethiek aan de Universiteit van Tilburg en lector Ethiek bij het kenniscentrum Hospitality van Saxion) en Bernard Drion (lector FM aan NHTV en directeur bij Hospitality Consultants), discussiëren en filosoferen elke maand op het kruispunt van FM en ‘de wereld waar niets nog is zoals het was’. Beste Ruud, Interessant, inspirerend en tegelijk uitdagend, de vloeibare samenleving. Je schrijft dat een van de symptomen daarvan is dat behoeften en vragen onduidelijk zijn geworden. Daar ben ik het mee eens. Met visie moet men echter in staat zijn om die onduidelijkheid te verminderen. Bij het onderzoeken van de behoeften zou toch enige houvast moeten kunnen

Energie Onze verenigingsplanning wordt dan ook steeds meer gebaseerd op de input van commissies, kenniskringen en regioteams. Hun plannen worden vastgelegd in jaarplannen, die naadloos passen in de visie en het beleidsplan van de vereniging. Voor het bestuur betekent dit dat langzamerhand de mogelijkheid ontstaat meer op hoofdlijnen te besturen. Er is heel veel energie gestoken in de ontwikkeling van het bestuur tot een hecht en effectief team. Vanuit dit team kan het dagelijks bestuur zich steeds meer gaan focussen op de strategie en ontwikkeling van de vereniging. Door een herschikking van portefeuilles krijgt het algemeen bestuur steeds meer grip op de tactische processen en op de aansluiting van de operationele uitvoering op het beleid, mede door het gebruik van een planningen controlcyclus. Dat vergde en vergt van alle bestuursleden een fikse investering in tijd en energie, maar niet zonder resultaat. Nu, begin 2014, bruist FMN van energie. Een vereniging waar op veel vlakken en binnen alle geledingen prachtige en goed onderbouwde initiatieven ontstaan. Een vereniging die bruggen bouwt, verbindt en die steeds vaker gevonden wordt door vak- en landelijke pers.

> Visie FMN FMN is een (pro)actief netwerk van professionals binnen het facilitaire domein, gericht op kennisontwikkeling, delen van kennis en ervaring, en profilering van facility management.

22

fmi 3 - 2014

worden geboden door alternatieve scenario’s te ontwikkelen? Scenario’s die op basis van

Virtuele FMN Voor 2014 ligt de focus voor ons als bestuur op het koppelen van al onze mooie producten en diensten aan de diverse segmenten van ons ledenbestand, zodat de facilitaire coördinator die geïnteresseerd is in duurzame nieuwbouw, direct terecht komt bij die bijeenkomsten, onderzoeken en experts binnen onze vereniging die op dat moment relevant zijn. Hierbij moet onze nieuwe digitale infrastructuur ons natuurlijk goed faciliteren. Deze vernieuwing van de digitale infrastructuur is dit jaar dan ook echt een prioriteit. Nu de organisatie is aangepast is het ook tijd om ons te richten op het directe resultaat dat zichtbaar is voor de leden: de virtuele FMN-omgeving. We verwachten dat het door deze acties eenvoudiger wordt om (nieuwe) leden aan ons te binden. Waar het bij de vereniging FMN echt om gaat – nu en straks – is dat we onze leden voortdurend toegevoegde waarde blijven leveren en waarbij ervoor gezorgd wordt dat zij betrokken zijn en worden bij de koers en uitvoering van ons beleid. Door volledig invulling te geven aan de vooraf genoemde acties, zullen leden en toekomstige leden deze toegevoegde waarde ervaren en eenvoudiger gebonden blijven en te binden zijn. Door het op innovatieve wijze aan blijven bieden van goede en interessante inhoudelijke kennis kunnen ook nieuwe verdienmodellen ontwikkeld worden, waardoor het bestaansrecht van onze vereniging financieel geborgd kan blijven.

trend beïnvloedende factoren een beeld geven van hoe de wereld er over 5, 10 en 15 jaar uitziet, moeten ons toch in staat stellen toekomstbestendig beleid te voeren? Verder stel je dat het mensenras ‘manager’ zal uitsterven. In het boek Workin’ Wonderland1 werd al een nieuwe naam voor zijn opvolger bedacht: Navigator. Zoals andere navigators zal de FM-er een goed servant leader moeten zijn én een leader by example. Zowel een professional in hospitality als in verbeeldingskracht. Hij moet dus een gastheer zijn die gasten verleidt aan te sluiten bij de community. En hij moet een verbeelding kunnen maken van varianten op een waarschijnlijke toekomst. En die verbeelding - die leidt tot een inspirerende visie – dient hij charismatisch, overtuigend uit te dragen. Jij noemt hem de liquid facility entrepreneur. Maar wat vind je van hospitality navigator? Met zijn gastvrijheid en visie levert zo iemand de organisatie toegevoegde waarde. Door een werkomgeving – fysiek en virtueel – ter beschikking te stellen die toekomstbestendig is en aansluit op de brand, missie, cultuur, waarden, ofwel het DNA van de organisatie. Dat die werkomgeving net zo vloeibaar moet zijn als de samenleving, ben ik ook met je eens. En, simpel beschouwd, ligt de oplossing in de richting van een concept dat we allemaal kennen: een wegrestaurant. Aangevuld met effectieve IT-oplossingen voor de virtuele werkplek. Degenen die mij kennen, weten dat ik deze metafoor al minstens tien jaar gebruik. Als een roepende in de woestijn, denk ik soms. Zo’n restaurant behoort zich te kenmerken door een hoge mate van hospitality en een groot assortiment van activiteit ondersteunende services en plekken. Het woord ‘werkplek’ gebruik ik daarbij bewust niet. Want ‘werken’ associeer ik met het industriële tijdperk, dat wij nu zo’n beetje vaarwel zeggen. Werken is van 9 tot 5, met de prikklok en/of lopende band. Aanwezigheids-

fmi

> Missie FMN FMN bindt haar leden door het bieden van netwerkfaciliteiten en het ontsluiten en ontwikkelen van facilitaire kennis en onderzoek. FMN maakt zich sterk voor maatschappelijk verantwoord Facility Management, legt verbindingen met verwante spelers op nationaal en internationaal niveau en draagt bij aan de profilering van het facilitaire domein in Nederland door actief naar buiten te treden in facilitaire en algemene media.

Foto’s: ©NFP Photography - Pieter Magielsen

de kenniskringen, commissies en regioteams. Juist hier zitten de deskundigen met kennis van en inzicht in de facilitaire markt en haar processen. Door het lager in de vereniging beleggen van taken, verantwoordelijkheden en vooral ook de bijbehorende bevoegdheden, ontstaat nieuwe energie op die plekken binnen de vereniging die er écht toe doen.

en inspanningsgericht was dat allemaal. De nieuwe samenleving vaart op output, concrete bijdrage aan het succes van de organisatie. Daarom moeten we werken misschien sharen of bijdragen (aan een duurzame wereld) noemen. Met vriendelijke groet, Bernard 1

Workin’ Wonderland, 2009 Bernard Drion, Geoff Marée en Frans Melissen


De techniek van verbinden

Onderzoek

Verkenning

Nieuwe impulsen voor de ontwikkeling van Facility Management?

De hedendaagse facility manager leeft in een boeiende tijd. Met allerlei technologische vernieuwingen, grootschalige veranderprocessen en een kritische blik

Collective impact

Innovatiemanagement Niels Faber, Doranne Gerritse

op de meerwaarde, heeft de facility manager enkele bijzondere uitdagingen.

Op inhoudelijk vlak biedt de facilitaire techniek steeds meer kansen om de core business beter te ondersteunen of zelfs een voorsprong te geven in de branche. Maar dan moet de invoering hiervan wel succesvol verlopen. En levert die verandering nu ook echt een strategische meerwaarde op voor de organisatie?

Technologische ontdekkingsreis Facility management is van nature een vakgebied van verbinden. Het koppelen van de juiste faciliteiten aan de juiste klantengroep vraagt om een goed inzicht in de actuele technologische ontwikkelingen en de wensen van haar gebruikers. In de snelle wereld van smartphones, tablets en cloud, kan even wegdromen al snel leiden tot een hinderlijk verouderde ICT-structuur. Dit vermindert niet alleen de productiviteit van de eigen medewerkers, maar heeft duidelijk invloed op de komende War on talent en raakt al snel de samenwerking met de partners in business. Ook bij de hardcore onderdelen van FM speelt de aandacht voor ‘slimme’ oplossingen een steeds belangrijkere rol; met een integrale aanbesteding van gebouw en services blijkt materiaalkeuze ineens in een ander daglicht te staan. Door een ongelukkige beslissing tijdens de bouw mag je 25 jaar extra schoonmaakkosten gaan betalen. Dan blijkt die ene extra investering in ‘slimme’ vloerafwerking of beglazing in een keer duidelijk geld op te leveren.

Living technology Een goed zicht op de technologische mogelijkheden vraagt kennis van de actuele ontwikkelingen van de zogenaamde living technology. Het nieuwe Saxion Lectoraat Business Development wil de facility manager daarbij actief ondersteunen met relevante kennis en kennissen in de markt. Het lectoraat Business Development zal zich daarbij in de komende jaren concentreren op drie onderzoeksthema’s (figuur 1): Verkenningen: verbinding maken tussen Technologie en markt, Innovatiemanagement: verbinding tussen nieuw en bestaand en Collectieve Impact: verbinding tussen doel en middel.

24

fmi 3 - 2014

Vanuit de technologische invalshoek wordt uitdrukkelijk gekeken naar de meerwaarde in de gebruikerscontext; hoe kan technologie bijdragen aan het beter faciliteren van werk, recreatie en verblijf van onze klant en bezoeker. Daarbij wordt onder meer gekeken naar actuele technologische kennis op het gebied van bijvoorbeeld nanotechnologie, smart materials, recycling van polymeren en facilitaire toepassingen voor 3D-printing. In het brede speelveld van facility management is het niet alleen een uitdaging om op de hoogte te blijven van de technologische ontwikkelingen, maar vooral om te ontdekken welke toepassingen een zinvolle bijdrage leveren aan de core business. Kennis over de fase van ideevorming rondom innovatieve technologie lijkt de kans te kunnen vergroten om succesvolle innovaties te realiseren (gebaseerd op Barczak et al., 2009). Niet de technologie zelf, maar de bijdrage aan succesvolle klantoplossingen staat daarbij centraal.

Succesvolle innovatie Vanuit facility management is voldoende ervaring met ‘leuk bedacht, maar in de praktijk werkt het toch net even anders’. Zo zijn verscheidene technieken voor afvalscheiding de revue gepasseerd, veelbelovende FMIS in de ontwikkelfase blijven hangen en prachtige nieuwe vloeren na enkele schoonmaakbeurten compleet verouderd. Innovatie stopt niet bij de keuze voor een nieuwe technologie; dan begint het avontuur pas. Een goede verbinding tussen nieuw en oud bepaalt of er sprake

Figuur 1: Onderzoeksthema’s Business Development

is van een verbetering. Daarbij gaat het niet alleen om de ontwikkeling van de technologie; juist het samenspel tussen de gebruiker, dienstverlener en innovator bepaalt de kans van slagen. Afvalscheiding staat of valt met de goodwill van de gebruiker, een FMIS zonder goede gebruikersinterface blijft de telefonische helpdesk onnodig belasten en een nieuwe vloer op de oude manier schoonmaken kan kostbare gevolgen hebben. Deze voorbeelden uit de dagelijkse facilitaire praktijk illustreren de behoefte aan het ontwikkelen en delen van kennis rondom het innovatieproces. Wat maakt innovatie nu echt succesvol? Het in een vroeg stadium betrekken van de eindgebruiker draagt duidelijk bij aan het realiseren van innovaties. Met het verbinden van de betrokken partijen en de inbreng van ‘best practices’ wil het lectoraat een bijdrage leveren aan een succesvolle implementatie van de nieuwe facilitaire technologieën.

Meerwaarde Wanneer is er sprake van meerwaarde? In de huidige markt is veelal de eerste reactie: wanneer facility management minder gaat kosten. Maar doen we het vakgebied daarmee niet ernstig tekort? Vanuit de strategische invalshoek kan FM toch meer betekenen dan alleen kostenbeheersing? Vanuit de blik op de collectieve impact draait het om de vraag wat de toegevoegde waarde van FM is binnen organisaties en wanneer er sprake is van strategische meerwaarde. Hoe

fmi 3 - 2014

25


GEZOCHT:

stressvrije facility manager m/v

Als onderdeel van uw vele dagelijkse werkzaamheden bent u verantwoordelijk voor de veiligheid van alle mensen en hun bezittingen in het gebouw. Daarbij let u scherp op de gastvrijheid, evenals op het beschikbare budget.

Voldoet u aan dit profiel? Dan werkt u vast met het beveiligingsplatform AEOS. Zo niet, kijk dan op www.nedapsecurity.com/nl/gezocht

201401 FMI a5 no1.indd 1

07-01-14 15:23:18

TOEGANGSCONTROLE VEILIG EN BEVEILIGD Effectief | Betrouwbaar | Oplossingsgericht | Eenvoudig beheer | Eenvoudige installatie | Koppelingsmogelijkheden | Mifare/DESfire multiapplicatie kaarten

Toegangscontrole en sleutelbeheer zijn belangrijk in het beheer van een gebouw. Bedrijven, zorgcentra, scholen en universiteiten zoeken doorgaans de balans tussen toegankelijk zijn en maximale beveiliging. Beide is mogelijk.

kan FM beter bijdragen aan de doelen van de organisatie? Vanzelfsprekend spelen de drie K’s van kosten, kwaliteit en klanttevredenheid daarbij een rol, maar de onderzoekslijn binnen het lectoraat Business Development gaat daarbij verder dan de traditionele, economische kijk op de innovatie zelf. Een innovatie wordt nu als succesvol gezien als een organisatie er financiële winst uit kan halen. Maar dan moet wel het perspectief gekozen worden van de totale organisatie en niet alleen vanuit het soms beperkte facilitaire blikveld gekeken worden: wat is de bijdrage van deze innovatie aan bijvoorbeeld de productiviteit van medewerkers en het kapitaalbeslag van de totale organisatie?

Maatschappelijke rol Naast een economische positie heeft een organisatie ook een maatschappelijke rol. Deze laatste krijgt een beperkte uitdrukking in de financiële waarde. Daarbij wordt enkel gekeken naar datgene wat gebruikers bereid zijn te betalen voor het product of de dienst die geleverd wordt, als indicatie voor de totale waarde. Wat de waarde in andere opzichten is, komt hierbij in onvoldoende mate naar voren (Porter & Kramer, 2011). Vanuit de ontwikkeling naar een breder FM-dashboard wordt dan ook vooral gekeken naar waarden, zoals duurzaamheid, imago, flexibiliteit, risicobeheersing en de bijdrage aan het innovatieve vermogen van de organisatie (Prevosth & Van der Voordt, 2011 ). In praktijk zal FM daarmee een sterkere rol kunnen spelen bij het binden en boeien van medewerkers, het beheersen van risico’s en het optimaliseren van de primaire processen. Dit vraagt veelal om een andere vorm van innoveren, waarbij innovatie plaatsvindt buiten de grenzen van

Onze Wireless online en data-on-card technologie zorgt voor een real time controle van wie, tot wat en waar en wanneer toegang heeft. De drijvende kracht is het SALTO Virtual Network (SVN), een unieke combinatie van online en offline toegangscontrole zonder bedrading. Ontdek de diversiteit van het assortiment!

organisaties, zoals open innovatie en keteninnovatie. Het investeren in duurzaamheid bijvoorbeeld, vraagt ook om waardering vanuit andere perspectieven dan alleen de financiële maatstaven. Traditioneel kijken naar de terugverdientijd is daarbij veelal niet voldoende; met het meenemen van het effect op bijvoorbeeld imago, risicobeheersing en klanttevredenheid kan een innovatie veel meer waarde opleveren. Het doel van de samenwerking met partners uit de praktijk is dan ook om een betere verbinding te maken tussen nieuwe technologie, mensen en organisatie. Met praktijkgericht onderzoek en kennisdelen via diverse publicaties willen we zo het innoverend vermogen van de facilitaire markt helpen versterken. Kortom: de techniek van verbinden succesvol toepassen in de FM-praktijk. fmi

> Barczak, G., Griffin, A., & Kahn, K.B. (2009). PERSPECTIEVE: trends and drivers of succes in NPD. Journal of Product Innovation Management, 26, p. 3-23. Porter, M.E., & Kramer, M.R. (2011). Creating Shared Value. Harvard Business Review, 89(2), p. 62-77. Prevosth, J., Van der Voordt, T. (2011) De toegevoegde waarde van FM. Begrippen, maatregelen en prioriteiten in de zorgsector. Naarden/Delft: FMN. www.fmn.nl

> Niels Faber is lector Business Development bij Saxion, Doranne Gerritse is onderzoeker/docent Facility Management bij Saxion. Informatie: www.saxion.nl/hospitality

SALTO Systems - Amsterdam - Tel.: +31 206 353 100 - [email protected] - www.saltosystems.nl

fmi 3 - 2014

27


FMN op weg naar 2018

Renske van der Heide

Hoe bereid je je voor op een wereld waarvan je niet weet hoe deze eruit gaat zien? Facility managers zijn helaas geen toekomstvoorspellers. Toch zijn er methoden die je kunt gebruiken om een prognose te doen. Kenniskring FM2018 vervult deze rol voor FMN en neemt ons mee in haar aanpak.

In 2007 is de kenniskring FM2018 (toen nog FM2015) opgericht om het toekomstbeeld van de vereniging op het vakgebied FM te verruimen. De kenniskring verkent de bredere context waarin facility managers actief zijn. De kenniskring signaleert en analyseert trends en ontwikkelingen, zowel binnen maar juist ook buiten het vakgebied FM en vraagt zich daarbij af hoe deze ontwikkelingen het vakgebied FM kunnen beïnvloeden en formuleren concrete aandachtspunten voor de leden van FMN. Als facility manager word je dagelijks geconfronteerd met problemen waar je ad hoc op kunt reageren. De waan van de dag is verleidelijk en het is een uitdaging om gefocust te werken aan de dingen die er echt toe doen. Effectieve managers weten wat ze willen bereiken en gaan gericht op dat doel af. Met een helder doel voor ogen kan je immers betere beslissingen maken. Maar als je niet weet hoe de wereld er over een paar jaar uitziet, hoe bereid je je daar dan op voor?

Grip krijgen op de veranderende wereld Begin bij het in kaart brengen van demografische, economische, sociale, technologische, ecologische en politieke ontwikkelingen (Destep-analyse). Kijk niet alleen naar de huidige trends, maar ook naar ontwik-

> Voorbeeld

Als je goed kijkt, kan je de toekomst bijna zien

28

fmi 3 - 2014

Eén van de thema’s die de kenniskring FM2018 wilde onderzoeken was de samenwerking met andere ondersteunende afdelingen. Op 18 december 2013 vond de bijeenkomst ‘Samenwerken moet je echt willen’ plaats in het opleidingscentrum van de Nationale Politie. In zijn openingspresentatie vertelde Carlo Spelbrink, Dienstenmanager Services, hoe de centralisatie van de politieeenheden en haar ondersteunende diensten tot stand gekomen is. Wat blijkt, de Politie maakt geen onderscheid tussen primair en secundair proces. Iedereen, ook het faciltair bedrijf, werkt aan hetzelfde doel: Nederland veiliger maken. Aansluitend vond een dialoog plaats tussen drie specialisten over mogelijke samenwerkingsvormen tussen FM, ICT en HRM: Hans Ruiter, senior managing consultant bij Berenschot, Herman Leijdesdorff, secretaris van de opleiding FM aan de Haagse Hogeschool en Esther Dauphin, demandmanager ICT bij de gemeente Eindhoven. Hoe zien zij een optimale samenwerking? Het lijkt erop dat de grenzen tussen de verschillende disciplines vervagen. Dat zie je duidelijk bij het nieuwe

kelingen uit vorige decennia. Probeer verbanden te leggen: Hoe verandert het vakgebied in de tijd? Welke relaties hebben de ontwikkelingen onderling? Wat zijn terugkerende thema’s? Selecteer de meest relevante ontwikkelingen en werk deze verder uit. Beschrijf vervolgens enkele realistische scenario’s voor 2018. Als je de lijn doortrekt waar staan we dan over een paar jaar? Wat gebeurt er in het beste, dan wel slechtste geval? Beschrijf de context, de mensen, hun handelingen en hun drijfveren.

Met een brede blik naar buiten kijken Verdieping binnen ons eigen vakgebied is goed, maar het is belangrijk om ook juist buiten dat vakgebied te kijken. FM2018 kiest er bewust voor om in gesprek te gaan met collega’s uit de Logistiek, ICT of HRM. ICT-ers staan bekend om hun procesmatige aanpak. HR managers stemmen hun beleid af met de missie, visie en strategie van de organisatie en in de Logistiek is efficiëntie en kostenreductie bijna tot perfectie uitgedacht. Minstens net zo leerzaam zijn inhoudelijke gesprekken met specialisten over specifieke onderwerpen. Facility managers zijn generalisten en hebben in de breedte kennis opgedaan van verschil-

werken. Dat kan alleen slagen als HRM, ICT en FM nauw samenwerken. Anderzijds wordt gesteld dat de hele keten moet worden geoptimaliseerd om goede diensten of producten te kunnen leveren. Samenwerking in de keten is nodig om een goed eindresultaat te behalen. Deze aanpak kan echter leiden tot nauw of specialistisch denken, terwijl het juist belangrijk is om integraal te denken. Ook werd vastgesteld dat samenwerken niet altijd goed gaat. Het loopt stuk bij onwil, door aantasting van macht of door onvolwassenheid van de organisatie. Wat zijn de randvoorwaarden? Er werd gesproken over vertrouwen hebben in elkaar, macht durven loslaten, volwassen zijn en een gezamenlijk doel of belang hebben. De specialisten schetsten aan het eind van de discussie drie verschillende scenario’s voor 2018: • ICT wordt meer een commodity en onderdeel van Facility management • Ketenintegratie en goede samenwerking in de keten staan centraal • IT en FM worden uitbesteed en komen zodoende beiden in de portefeuille van Inkoop De toekomst zal leren welk scenario werkelijkheid wordt, feit is dat alle aanwezigen aan het denken zijn gezet over de verschillenden richtingen.

fmi 3 - 2014

29


FMinFOCUS BEVEILIGING 32 H eeft de fysieke security manager nog toekomst? Theo Stevens, securitymanager bij ING, is nog van het tijdperk van voor de mobiele telefoon. Hij signaleert al jaren diverse ontwikkelingen – van de opkomst van de smartphone tot de financiële crisis – en betrekt deze op zijn vak. Welke invloed hebben deze ontwikkelingen en hoe kan een securitymanager erop inspelen? Stevens geeft zijn visie.

32

36 Cybersecurity voor de facility manager Op 18 december 2013 vond de bijeenkomst ‘Samenwerken moet je echt willen’ plaats

> Sluit je aan Voel jij je strateeg, dromer, trendwatcher, toekomstreiziger, kennisdrager, filosoof of nieuwsgierig aagje? Vind je het leuk om inspirerende gesprekken te voeren en boeiende bijeenkomsten te organiseren? Stuur dan een mailtje naar [email protected] en sluit je aan bij kenniskring FM2018! Bijwonen van bijeenkomsten kan ook, geplande thema’s zijn: • Wat als virtueel echt realiteit wordt… • Terug naar vroeger, de hervonden liefde voor oude ambachten • Creatief benutten van leegstaande panden • Focus op identiteit: de mens centraal • Begin 2015: Het einde van Facility management Data worden bekend gemaakt op de website van FMN.

lende disciplines. Ook gesprekken met sociologen, economen en theologen blijken enorm inspirerend zijn voor ons vakgebied.

Scherp waarnemen en observeren Het lijkt zo makkelijk om goed te luisteren, door te vragen en conclusies uit te stellen. In werkelijkheid blijkt het moeilijk om niet meteen te oordelen en te

30

fmi 3 - 2014

reageren. Ogenschijnlijk simpele vragen stellen we vaak niet meer omdat we denken dat we het antwoord al weten. Denk aan vragen als: Wat is logistiek eigenlijk? Waarom is investeren belangrijk? Wanneer ben je gastvrij? Waarschijnlijk heb je op alle vragen meteen een antwoord. Toch is de kans groot dat de antwoorden van een ieder verschillen. Door deze vragen wel te stellen, kan je nieuwe inzichten opdoen en je kennis verruimen. Wat helpt, is vooraf weten wat je wilt onderzoeken en een aantal (ongeveer vijf) vragen definiëren.

De afgelopen jaren is de samenleving afhankelijker geworden van digitale technieken, dit is vooral merkbaar in de werkomgeving. Het geldt voor steeds meer verschillende systemen in gebouwen en op de werkplek, van simpele e-mail tot complexe besturingsinstallaties van vitale systemen.

36 40 B eveiliging: blok aan het been of bron van efficiëntie

Zet de toekomst naar je hand Analyseer trends en ontwikkelingen en zet die om in scenario’s voor 2018. Luister met oprechte interesse naar experts. Kijk ook eens over het randje van FM en praat met andersdenkenden om nieuwe inzichten op te doen. Als je goed kijkt, kan je de toekomst bijna zien.

Ook facility managers hebben te maken kostenbesparingen. Om efficiënter te werken, willen zij diverse bedrijfsprocessen centraal kunnen beheren. Beveiliging is slechts één van die bedrijfsprocessen en wordt vaak gezien als een blok aan het been. Duur en geen meetbaar resultaat, zo is de gedachte. Maar er zijn ook kansen.

fmi

> Renske van der Heide, Product manager TOPdesk en voorzitter kenniskring FM2018

40

FMinFOCUS BEVEILIGING

Heeft de fysieke securitymanager nog toekomst? Theo Stevens

Theo Stevens, securitymanager bij ING, is nog van het tijdperk van voor de mobiele telefoon. Hij signaleert al jaren diverse ontwikkelingen – van de opkomst van de smartphone tot de financiële crisis – en betrekt deze op zijn vak. Welke invloed hebben deze ontwikkelingen en hoe kan een securitymanager erop inspelen? Stevens geeft zijn visie.

Het is nog niet zo heel lang geleden dat ik de planning deed voor een alarmcentrale. Op een prachtige zaterdag liep ik samen met mijn vriendin in de stad. Plotseling ging mijn semafoon af. Ik ging op zoek naar een telefooncel om te bellen, zodat ik kon vragen wat er aan de hand was. Het bleek een ziekmelding te zijn van iemand die de middagdienst had. Mijn vriendin ging snel in de winkel geld wisselen zodat ik met mijn papieren lijst personen kon gaan bellen die hopelijk thuis zouden zitten. Wat had ik er niet voor over gehad om een smartphone te hebben en op Facebook exact te kunnen zien wie waar wat aan het doen was. Dit is natuurlijk maar een klein voorbeeldje van hoe het allemaal veranderd is. Hoogstwaarschijnlijk zal er nog veel meer gaan veranderen in de nabije toekomst.

Security first Toen ik zes jaar geleden begon bij ING als fysieke securitymanager waren er net enkele incidenten geweest. Men besloot daarom om de security nog strakker te gaan organiseren. Eenpersoonstourniquets, 200 camera’s per pand, antipassback, beveiligingsbeambten bij de recepties, drie mobiele surveillancevoertuigen 24/7 alleen voor ons ter beschikking enzovoort. Men noemde dit Security

32

fmi 3 - 2014

First. Er werd een beveiligingsplan Nederland ontwikkeld dat meteen heilig werd verklaard. Elk pand moest aan de uitgangspunten van dit plan voldoen, ongeacht of dit nu wel of niet een match zou opleveren met het risicoprofiel van dat pand of het klantproces. Het gevolg was dat men zich in ieder geval op papier veilig ging voelen. Tegelijkertijd werd het klantproces danig verstoord en de interne klanttevredenheid bereikte een dieptepunt. De dreigingen in die tijd waren: • Bedrijfsspionage • Terrorisme • Negatieve publiciteit door “agressieve media” (6Pack, Pieter Storms enz.) • Diefstal door externen • Brand • Identity diefstal • Bedreigingen • Imagoschade Echter, al heel snel veranderde de wereld wederom door nieuwe ontwikkelingen die invloed zouden gaan hebben op onze werkzaamheden, zoals de financiële crisis, het nieuwe werken en de opkomst van de social media. Dit betekende voor ons terug in vierkante meters, massaontslagen en uitdagingen op safetygebied omdat ook BHV’ers thuis gingen werken. Maar

mensen zijn kuddedieren en de werknemers gingen dus massaal op dinsdagen en donderdagen naar het werk. Het liep niet volgens de voorspelling van het management dat de pieken over de week zouden worden verspreid. Dit vroeg duidelijk om een andere benadering en werkwijze van onder andere de security-afdeling en van mij als securitymanager.

Risk Based-benadering We gingen van een control based- naar een risk basedbenadering. Er werd meer nadruk gelegd op de preemployment screening, zelfredzaamheid, de bedrijfshulpverlening organisaties werden anders opgetuigd en er werd meer van onze leveranciers verwacht. De kreet die we toen gingen gebruiken was ‘acteren in de geest van de wet in plaats van de letter van de wet’. Dus zelf nadenken, eerst snappen wat het klantproces is, dan de risico’s pas identificeren en dan mitigeren. Dit was dus duidelijk anders dan voorheen.Maar ook de dreigingen veranderden. De lijst bestond uit: 1 Onbewust onbekwaam 2 Bewust onbekwaam 3 Bedreigingen 4 Grote inkomsten en cultuurverschillen 5 Cyber Crime 6 Bedrijfsspionage 7 Terrorisme Vooral het nieuwe werken en de social media zorgen ervoor dat de standaard fysieke maatregelen niet meer genoeg zijn. Regelmatig word ik er op aangesproken waarom wij nog aan zo’n strakke toegangsbeveiliging blijven doen terwijl de informatie tegenwoordig heel gemakkelijk buiten onze panden beschikbaar is. Medewerkers hebben allemaal ‘Veel security collega’s een laptop en werken thuis, onderweg of in een café. blijken niet in staat te zijn Wat opvalt is dat medewerom mee te gaan met de kers zelf –uitzonderingen daargelaten- weinig of geen veranderingen’ awareness hebben en laks omgaan met informatie en/ of andere eigendommen van de organisatie doordat ze al die jaren gewend waren aan een strakke toegangsbeveiliging. Nu is het hun verantwoordelijkheid om op te letten waar ze welke vergadering houden, welke informatie ze lezen en vooral en wie in een onbewaakt ogenblik bij de informatie kan. Daar is een behoorlijk andere mindset voor nodig. Hier speelt natuurlijk eerst de medewerker zelf een belangrijke rol bij, dan zijn manager maar ook de security-afdeling moet hierin iets betekenen.

manier op gevaren zonder voor politieagent te willen spelen. Veel collega’s blijken niet in staat te zijn om mee te gaan met de veranderingen en blijven hangen in de oude denkwijze. Wat gaat de toekomst brengen? • Drones inzetten voor toezicht? • Steeds meer biometrische beveiligingssystemen? • Alles via de smartphone? • Human Computer Interaction? • Smart Tags? • Virtual Reality Applications voor e-learnings? • Robots die de bewaking doen? Bij ING verwacht ik in ieder geval de volgende veranderingen op mijn vakgebied: • Een security-functionaris verantwoordelijk voor IT, fysiek, informatie en personele security • Vergaande (pre-)employment screenings die elk jaar opnieuw worden uitgevoerd • Toegangsverlening via smartphone voor fysiek, IT, printen, lockers en dergelijke • Smart remote guarding van alle panden (en enkele privéadressen) • Security-functionaris heeft real-time de beschikking over allerlei beelden, rapportages en belangrijke kengetallen op gebied van safety & security • Awareness trainingen via Virtual Reality Applications Dus heeft de fysieke security manager nog een toekomst? Ja, maar alleen de security manager die zich blijft ontwikkelen en zich kan aanpassen. Darwin wist het al: ‘Het is niet de sterkste, de slimste of de snelste, maar degene die zich het beste kan aanpassen aan veranderende omstandigheden die overleeft.’ fmi

Toekomst Ik ben altijd van mening geweest dat je zaken beter kunt laten zien; het is beter om je eigen incidenten te creëren dan verrast te worden door een incident. Leg maatregelen uit en wijs mensen op een positieve

> Theo Stevens is security manager bij ING.

fmi 3 - 2014

33

Facilitaire loopbaan van… Naam: Gerard de Bruijn Huidige functie: Directeur-eigenaar bij Humanagement Wilde vroeger worden: Boer

Foto: ©NFP Photography - Henk Tukker

Sinds juli 2010 is Gerard de Bruijn directeur-eigenaar van Humanagement. Humanagement levert interim- en projectmanagement op facilitair gebied en helpt organisaties bij het optimaliseren en managen van ondersteunende bedrijfsprocessen. De Bruijn: ‘Van 1989 tot 1993 heb ik de hbo-opleiding Toegepaste Huishoudwetenschappen aan de Haagse Hogeschool gevolgd. Een heerlijke opleiding waar heel veel ruimte was om initiatief en verantwoordelijkheden te nemen. Aansluitend heb ik Beleids- en Organisatiewetenschappen gestudeerd.’ De Bruijn groeide op met ouders die in de zorg werkten: ‘De zorg trok, maar ik zag mezelf niet als verpleegkundige werken. De ondersteuning trok wel. Hiermee kon je echt het verschil maken en het was heel divers. THW was een goede, maar praktische opleiding. De honger naar theoretische kennis was de aanleiding om door te gaan studeren.’ Humanagement is in 1995 opgericht door Lennart Harpe. ‘Ik ben als afstudeerder gestart bij Humanagement en halverwege mijn afstudeertraject met mijn eerste interim-opdracht gestart. Dit beviel zo goed dat ik Humanagement nooit meer heb verlaten.’ De opa en oma van De Bruijn hadden een boerderij: ‘Toen ik acht was, wist ik zeker dat ik de boerderij van ze zou overnemen. Ook behoorlijk facilitair trouwens. Vanaf mijn tiende kwam ik al met FM in aanraking. Mijn vader was directeur van een verzorgingshuis en samen met mijn broer mochten we vrijwilligerswerk doen. ‘FM past nu nog steeds bij mij omdat ik een brede interesse heb en het stimulerend vind om met en voor mensen te werken. Ik ben een generalist en dat past goed bij het specialisme FM. Ik vind dat het vakgebied vele kansen tot ontwikkeling biedt.’ En hoe zit het met de dagelijkse uitdagingen? ‘Als relatief klein bedrijf in deze markt, is de grootste uitdaging om met een gemotiveerd team altijd kansen te blijven zien. Creatief aanpassen aan veranderende situaties en inspelen op ontwikkelingen. Een van de grootste uitdagingen voor de komende tien jaar is mijns inziens de rat-race tussen automatiseren en robotiseren, en de inzet van menselijke arbeidskracht. Ik hoop dat ik over tien jaar voor Humanagement een goed antwoord heb gevonden om deze ontwikkeling te vertalen naar facilitaire bedrijfsvoering en dat we op dit gebied toonaangevend zijn.’

fmi 3 - 2014

35


Cybersecurity voor de facility manager

De afgelopen jaren is de samenleving afhankelijker geworden van digitale technieken, dit is vooral merkbaar in de werkomgeving. Het geldt voor steeds meer verschillende systemen in gebouwen en op de werkplek,

Marco van Vliet

Mensenwerk wordt steeds meer overgenomen door digitale technieken, waardoor kostenefficiënt en met een kleinere foutkans kan wordt geacteerd. Als je nagaat welke van de onderstaande systemen afhankelijk zijn van digitale technieken, dan zijn dat: • klimaatbeheersing (verwarming, koeling, ventilatie) • toegangscontrole (kaartlezers, pasbeheer, sturing deuren/slagbomen) • inbraakbeveiliging + doormelding (alarm over IP) • brandmelding + doormelding • telefonie en intercom (vast en mobiel) • ICT (e-mail, internet, netwerk) • camerasystemen • centrale lichtsturing • liftinstallaties • energie meting, smart meters (elektriciteit, gas, water)

van simpele e-mail tot complexe besturingsinstallaties van vitale systemen.

IP netwerk Algemene tendens is dat steeds meer systemen gebruik maken van het ethernet en het IP protocol. Daar waar voorheen systeem specifieke protocollen werden gebruikt (modbus, bacnet, KNX, LonWorks) met eigen bekabeling en connectoren, zien we nu dat bijna elk systeem wel ergens een overgang heeft naar het ethernet/IP-protocol. Deze standaardisatie brengt naast vele voordelen ook een aantal nieuwe risico’s met zich mee. Een trend is tevens dat steeds meer systemen geïntegreerd worden en gebruik maken van een centraal Gebouwbeheerssysteem (GBS) voor monitoring, beheer en rapportage. Bijkomend effect is dat deze systemen vaak via een gemeenschappelijk IP-netwerk worden gekoppeld, waardoor systemen bereikbaar kunnen worden voor alle personen die een verbinding hebben met dit netwerk (ook voor onderhoud op afstand). Aansluitend zien we dat systemen over verschillende locaties gekoppeld worden via een gemeenschappelijk IP-netwerk. Op deze manier wordt een maximaal

36

fmi 3 - 2014

voordeel behaald voor centraal management en beheer. Daar waar voorheen de systeemcommunicatie beperkt bleef tot de techniekruimte, loopt de communicatie nu over een uitgebreide netwerkinfrastructuur. Daarbij is in het verleden weinig aandacht geweest voor de digitale beveiliging van de systemen en de gebruikte protocollen. Dit maakt de communicatie en hiermee de systemen bijzonder kwetsbaar.

Cyberaanvallen De nieuwe digitale bedreigingen kunnen zeer uiteenlopend van aard zijn, evenals de gevolgen. Het onderscheppen van bijvoorbeeld videobeelden heeft geen direct effect op het systeem, maar kan het imago van een bedrijf ernstige schade toebrengen als beelden gepubliceerd worden. Het op afstand manipuleren van een koelsysteem kan heel onschuldig lijken, totdat alle servers in een computerruimte uitvallen door een te hoge temperatuur. Dat deze voorbeelden geen sciencefiction zijn, is de afgelopen jaren duidelijk geworden door verschillende incidenten. De doelstelling van cybersecurity is om de weerbaarheid te verhogen tegen ICT-verstoringen en cyberaanvallen. Het gaat hierbij om het voorkomen of beperken van de schade door uitval,

> 1Trendreport ‘Cybersecuritybeeld Nederland 3’, november 2013, publicatie van het Nationaal Cyber Security Centrum (www.ncsc.nl)

verstoring of misbruik van digitale systemen. Cyber security heeft steeds meer de aandacht en wordt door de overheid gezien als het grootste risico voor bedrijven en de overheid1 . Het (digitaal) beveiligen van systemen is geen doel op zich. Een cybersecuritybeleid omvat risico gedreven maatregelen. Er wordt geïnvesteerd in maatregelen om de (core) business van een organisatie te beschermen, een risicoanalyse is hierbij de basis voor het opstellen en uitvoeren van een (cyber)security beleid. Aan de hand van de geïdentificeerde risico’s kan een security beleid worden opgesteld. Een (cyber)securitybeleid bestaat uit maatregelen in de vorm van: • organisatorische maatregelen (procedures, voorlichting) • technische maatregelen (ontwerp, productkeuze, instellingen) • fysieke maatregelen (toegangscontrole, fysieke afscherming) Hieruit wordt duidelijk dat dit beleid een integraal proces is waarbij meerdere disciplines en organisaties betrokken zijn. Dit maakt dit onderwerp tot een uiterst boeiende en complexe materie.

Voorbeelden van risico’s Enkele voorbeelden van risico’s, de bijbehorende analyse en de mogelijke beheersmaatregelen: Het onderscheppen van IP-modbuscommunicatie tussen een GBS en de klimaatbeheersing heeft een zeer laag risicoprofiel. De informatie in de communicatie heeft

fmi 3 - 2014

37


Beveiliging | Aviation Security | Receptie Services | Bedrijfsrecherche, ICT-security, Consultancy & Opleidingen Brand en Beveiligingstechniek | AlarmServiceCentrale | Toezicht & Handhaving | Evenementenlogistiek en verkeersbegeleiding

Veiligheid krijgt een gezicht Bezoek onze nieuwe website l www.trigion.n

Veiligheid blijft een basisbehoefte voor medewerkers en gasten van uw organisatie. Een basisbehoefte waar Trigion, als meest toonaangevende en meest complete beveiligingsbedrijf van Nederland, als geen ander aan voldoet. We staan voor decennia aan ervaring, opgedaan bij gerenommeerde en veeleisende opdrachtgevers. Het maakt Trigion tot dé toonaangevende partner in veiligheid. Een partner die veiligheid een gezicht geeft. Dat doen we met ruim 8.000 medewerkers die ingezet worden voor alle bekende diensten op het gebied van beveiliging en veiligheid. Uiteraard afgestemd op uw specifieke behoefte. Bent u benieuwd hoe wij veiligheid een gezicht kunnen geven binnen uw organisatie? Kijk dan op www.trigion.nl of bel (010) 298 11 33. Trigion. Toonaangevend in veiligheid

De juiste mensen op de juiste plek

nauwelijks waarde voor derden. Encryptie van de communicatie is niet noodzakelijk. Het direct schrijven in het modbusgeheugen van de klimaatbeheersing in een computerruimte heeft een hoog risicoprofiel. Met een IP-verbinding is het relatief eenvoudig om het geheugen (al dan niet willekeurig) van de klimaatbeheersing te ontregelen. Als gevolg hiervan kunnen computersystemen uitvallen. Een investering in technische maatregelen om dit te voorkomen is geoorloofd, bijvoorbeeld met een firewall die uitsluitend netwerkverkeer vanaf het GBS toestaat en de functionaliteit van remote beheer beperkt tot uitsluitend leesrechten. Over het algemeen kunnen we stellen dat het onderscheppen van camerabeelden ongewenst is. Als de communicatiestroom tussen de camera en de weergave loopt over een onvoldoende beschermd netwerk, dan is encryptie van de beelden noodzakelijk. Het meest effectieve is om te kiezen voor een camerasysteem met ondersteuning van encryptie, bijvoorbeeld in de vorm van SSL (https). Enkele aandachtspunten bij camerasystemen zijn: • communicatie stroom tussen camera’s en eventueel aanwezige recorders • weergave op afstand, bijvoorbeeld het verifiëren van alarmmeldingen buiten werktijd • toegang tot de recorders (beheer, privacy wetgeving) • directe toegang tot de camera (login, authenticatie) • fysieke locatie van de IP-aansluiting, de aansluiting kan gebruikt worden om verbinding te maken met het netwerk van camera’s (bijvoorbeeld camera’s buiten het gebouw) • vernietigen van harde schijven uit afgeschreven recorders De toegang tot een netwerk (IP-)camera moet minimaal worden afgeschermd met een wachtwoord. Voor een aantal toepassingen zal dit volstaan, mits het

wachtwoord verantwoord gekozen is. In de praktijk zien we echter dat gekozen wordt voor standaard wachtwoorden, die vaak worden toegekend door de leverancier, bij veel personen bekend zijn en praktisch nooit gewijzigd worden. Een goede oplossing kan zijn om gebruik te maken van een centrale Authenticatie, Authorisatie en Accounting (AAA) server. De authenticatie gegevens worden hierbij door de camera geverifieerd bij een centrale server. Aanvullend wordt hierbij gelogd wie wanneer verbinding heeft gemaakt met welk systeem. Een dergelijke AAA-server wordt bij voorkeur gekoppeld aan de Active Directory-omgeving van het (kantoor)netwerk. Het persoonlijke account van het kantoornetwerk is hiermee tevens geldig voor het camerasysteem. Een bijkomend voordeel is dat als de betreffende medewerker uit dienst gaat, dat het netwerk account geblokkeerd wordt en hiermee ook de toegang tot het systeem. Het is goed om te weten dat het begrip Virtual Private Network (VPN) een verzamelnaam is voor verschillende technieken om afgeschermde netwerken of verbindingen te creëren. Afhankelijk van de techniek bevat de oplossing encryptie van het dataverkeer. Een afgeschermd VLAN of VRF bijvoorbeeld kan worden gezien als een VPN, maar deze techniek omvat geen encryptie. Een IPsec VPN daarentegen ondersteunt verschillende sterke vormen van ’Het op afstand manipuleren encryptie (onder andere AES). van een koelsysteem lijkt Draadloze wifi-verbindingen brengen extra risico’s met onschuldig’ zich mee op gebied van beveiliging en beschikbaarheid. Bij voorkeur wordt deze techniek alleen gebruikt als vaste verbindingen niet mogelijk zijn. Hierbij toch enkele tips voor het gebruik van wifi netwerken: • gebruik encryptie, bij voorkeur WPA2 met AES encryptie (oude methodes zijn kwetsbaar) • schakel het ‘adverteren’ van de netwerkidentificatie uit (SSID). Hiermee is het netwerk niet zichtbaar voor een willekeurige wifi-cliënt • hou rekening met (kortstondige) verstoringen van de communicatie Al met al kunnen we concluderen dat de digitale werkomgeving prima te beveiligen is, maar dat dit extra aandacht vraagt. Bijzondere protocollen en werkwijze maken het mogelijk om ‘veilig’ te kunnen navigeren over netwerken en ethernet. Risico’s bij steeds verder gaande systeemintegratie moeten vooraf erkend worden en mogen niet losgekoppeld worden van fysieke en digitale beveiliging. fmi

> Marco van Vliet, Specialist Technische Automatisering, Croon TBI, [email protected]

fmi 3 - 2014

39


Beveiliging: blok aan het been of bron van efficiëntie

Ook facility managers hebben te maken kostenbesparingen. Om efficiënter

ziekinstrumenten en -installaties moest bovendien op elk moment gegarandeerd zijn. Want het afzeggen van een concert omdat bijvoorbeeld de gitaar van de artiest is gestolen, is voor een evenementenlocatie niet te verantwoorden. Het bedrijf koos een beveiligingsoplossing die inbraakdetectie en toegangscontrole in één platform verenigt en koppelt met andere gebouwinstallaties, zoals de verwarming, de bierkoeling en de lockers voor bezoekers.

maar 550 werkplekken voor 700 werknemers. Als gevolg daarvan werden persoonlijke bureaus en ladenblokken verbannen. Daarom wilde het bedrijf flexlockers, zodat medewerkers hun persoonlijke spullen en dure laptops veilig konden opbergen. Het bedrijf koos uiteindelijk voor elektronische sluitsystemen voor de realisatie van 550 flexlockers. Niemand van de 700 medewerkers kreeg dus een eigen, vaste locker en toch waren er voldoende voor iedereen. Want als de één een locker leegmaakt, kan de volgende dezelfde locker gebruiken. Zo kon zowel op ruimte als kosten worden bespaard. Een extra efficiëntieslag maakten ze door de lockers in hun beveiligingssysteem te integreren. In een applicatie kunnen ze eenvoudig de toegangspassen aanmaken en bepalen wie, wanneer, welke ruimtes of lockers mag gebruiken. Bovendien kon de facility manager de kostbare tijd voor sleutelbeheer drastisch verminderen ten opzichte van ‘gewone’ lockers.

Toegangscontrole voor lockers

Efficiënte uitgifte van toegangspassen

Een internationaal media- en educatiebedrijf gebruikte zijn toegangscontrolesysteem al meer dan tien jaar in vestigingen in Nederland en België. Met één toegangspas kon men het gebouw en de parkeerplaatsen betreden, maar ook betalen in de kantine en follow-me-printen. Voor een nieuw kantoor zocht het bedrijf een soortgelijke oplossing. Maar er was een belangrijk verschil. Om kosten te besparen, had het nieuwe kantoor nog

Het laatste voorbeeld van hoe een beveiligingsoplossing ondersteunend kan zijn aan een bedrijfsproces komt van een onderwijsinstelling in het buitenland. Zij vond een oplossing om de administratieve piek aan het begin van het jaar te verminderen. Om de toegang tot het gebouw (en de lockers) te regelen, moest de facility manager van de school bij de start van elk nieuwe schooljaar 1500 nieuwe toegangspassen uitgeven aan nieuwe studenten.

te werken, willen zij diverse bedrijfsprocessen centraal kunnen beheren. Beveiliging is slechts één van die bedrijfsprocessen en wordt vaak gezien als een blok aan het been. Duur en geen meetbaar resultaat, zo is de gedachte. Maar er zijn ook kansen.

Beveiliging wordt vaak gezien als een must die veel geld kost en nauwelijks tot geen meetbaar resultaat oplevert. Toch zijn er voorbeelden van bedrijven waar een goede beveiligingsoplossing met een gastvrij karakter juist tot extra effectiviteit leidt. Neem een Nederlandse evenementenlocatie vlak voor de opening. De betonvloer was net gestort en om het gebouw gereed te maken voor de opening, moesten nog uiteenlopende zaken worden geregeld: van de aanschaf van meubilair tot de keuze voor het toegangscontrole- en inbraakdetectiesysteem. De verantwoordelijke facility manager had voor dit laatste een aantal specifieke eisen. Het systeem moest er allereerst voor zorgen dat het publiek bleef waar het mocht zijn, en dat het personeel met toegangspassen kon komen waar het moest zijn. Bij de opbouw van optredens moesten artiesten gedurende een paar dagen op een gastvrije en eenvoudige manier de voor hun bestemde ruimtes kunnen betreden met tijdelijke toegangscodes. De veiligheid van kostbare mu-

40

fmi 3 - 2014

Frank ter Kuile

Voordat het college het beveiligingssysteem voor toegangscontrole implementeerde, gebeurde dat handmatig. Tegenwoordig is er een koppeling tussen het intranet en het beveiligingssysteem. Voor aanvang van het schooljaar uploaden studenten via intranet hun persoonlijke gegevens en een pasfoto, ’Een concert afzeggen die automatisch in het beveiligingssysteem worden omdat een gitaar is gestolen, geïmporteerd. Het enige dat dan nog rest is het prin- is niet te verantwoorden’ ten van de passen, die de studenten op hun eerste schooldag afhalen. Zo’n 80 procent van de toegangspassen wordt nu op deze manier volautomatisch aangemaakt, waardoor er meer tijd overblijft voor de vele andere taken van de facility manager. Kortom; een beveiligingsoplossing hoeft niet alleen maar een kostenpost te zijn. Als beveiliging goed wordt ingezet, kan het de dagelijkse werkzaamheden van een facility manager zelfs vergemakkelijken en op een kosteneffectieve manier voor het bedrijf werken. fmi

> Frank ter Kuile is adviseur beveiligingsoplossingen bij Nedap Security.

fmi 3 - 2014

41

juridisch (On)zekerheden bij faillissement huurder Recente jurisprudentie van de Hoge Raad leert dat bepaalde zekerheden voor verhuurders bij faillissement van de huurder toch niet voldoende bescherming bieden. Hieronder wordt aan de hand van de bekendste vormen van zekerheid de recente (baanbrekende) jurisprudentie van de Hoge Raad besproken.

Bij faillissement van de huurder kan de curator de huurovereenkomst met drie maanden opzegtermijn opzeggen. Deze drie maanden huur is een boedelschuld. Omdat de huurovereenkomst met de opzegging door de curator regelmatig is beëindigd heeft de verhuurder geen vordering meer met betrekking tot de gemiste huurpenningen tot het oorspronkelijke einde van de huurovereenkomst (‘leegstandschade’).

Serveren jullie het lekkerste menu? Win ¤ 6.000,voor jullie zorginstelling!

Denken jullie een verantwoord en gezond, maar vooral lekker driegangenmenu te kunnen bereiden? Doe dan mee aan dé kookwedstrijd voor de zorg. Deze vindt plaats tijdens de beurs ‘Welkom in de Zorg’ op 14 en 15 mei in de Jaarbeurs te Utrecht. Pierre Wind is onze gastheer en presentator. Verras de jury met een creatief en origineel menu voor maximaal ¤ 4,- en maak kans op de hoofdprijs van ¤ 5.000,- of ¤ 1.000,- voor het beste dessert. Inschrijven kan tot 11 april 2014. Voor meer informatie kijk op www.distrivers.nl.

Bankgarantie In het zogenaamde Autodrome-arrest heeft de Hoge Raad beslist dat een bankgarantie die verder zou gaan dan de gebruikelijke drie maanden huur, geen uitkomst meer biedt. De verhuurder kan de leegstandschade derhalve niet claimen via de bankgarantie. Dat lijdt echter uitzondering als de verhuurder de huurovereenkomst heeft ontbonden (via de Kantonrechter) vóórdat het faillissement is uitgesproken. In de praktijk gebeurt dat niet; meestal wordt de verhuurder overvallen door het faillissement van de huurder. Borgstelling/concerngarantie Tot voor kort was de borgstelling voor de huurbetalingsverplichtingen door bijvoorbeeld een moedermaatschappij ingeval van een faillissement een schijnzekerheid. De moeder kon slechts worden aangesproken op de huurbetalingsverplichtingen tot het einde van de opzegtermijn, dat wil zeggen drie maanden huur. De Hoge Raad heeft hier onlangs in het Romania-arrest een belangrijke uitzondering op gemaakt. Indien in de huurovereenkomst een verplichting tot vergoeding van de leegstandschade is opgenomen, geldt die vergoedingsplicht wel voor de borg, maar niet voor de boedel. De verhuurder kan zijn vordering op de failliete huurder derhalve niet indienen bij de curator. Abstracte garantie Bij een abstracte garantie stelt een derde zich bij wijze van zelfstandige verbintenis jegens de verhuurder aansprakelijk voor de leegstandschade.

De verhuurder kan zijn schade dus op de garant verhalen, maar de garant kan zíjn schade niet verhalen op de failliete boedel. Medehuurderschap Een goede vorm van zekerheid is verder om een derde – bijvoorbeeld de moedermaatschappij van de huurder – de huurovereenkomst als medehuurder te laten ondertekenen. Als de huurder dan failliet gaat, wordt de huurovereenkomst voortgezet met de moedermaatschappij. Conclusie De abstracte garantie en het medehuurderschap geven in een faillissement de meeste zekerheid voor een verhuurder. Een bankgarantie van meer dan drie maanden levert per saldo een schijnzekerheid op, tenzij de verhuurder kans ziet de huurovereenkomst eerder te ontbinden en op basis daarvan de leegstandschade te vorderen. Deze kans is echter klein. Het hiervoor genoemde Romania-arrest heeft een ander licht geworpen op de borgstellingsovereenkomst. Waar de borg eerst voor niet meer dan drie maanden huur kon worden aangesproken, kan de borg inmiddels wel voor de leegstandschade worden aangesproken, indien de huurder zich hiertoe in de huurovereenkomst uitdrukkelijk heeft verbonden. De verwachting is dat banken en moedermaatschappijen in de toekomst terughoudend zullen zijn om een borgstelling onder deze voorwaarden af te geven.

> Dit artikel is verzorgd door Martijn Jasper, advocaat huur- en vastgoedrecht bij Certa Legal te Amsterdam. Mede mogelijk gemaakt door: Hoofdvestiging Distrivers: De Stroom 5, 7901 TG Hoogeveen, T 0528 855009 [email protected]

fmi 3 - 2014

43

Voor het delen van internationale FM-kennis heeft FMI de samenwerking gezocht met Facility Management Journal, de uitgave van IFMA. De twee bladen zullen relevante kopij met elkaar uitwisselen. Dit artikel verscheen eerder in IFMA’s Facility Management Journal.

Beyond collaboration: workplaces that innovate The pendulum in the workplace is swinging. For the last two decades, the call for collaboration has been a frontand-center mandate. Across all landscapes, building types and business sectors, open, active and engaging

Brady Mick

workplaces have sprung up. Yet these very workplaces

Due to complexity, speed of change and unanticipated business needs, people are suffering from lack of focus, inability to concentrate and minimal design are now generating a new set of behavioral pains. time to innovate. Since companies cannot thrive without innovation, the question is: Can collaboration and innovation exist in the same environment? The simple answer is: probably not. Collaboration and innovation produce competing behaviors when it comes to work strategy and workplace design. They are exclusive in form and function and therefore cannot easily occupy the same space at the same time.

that were once thought to be an answer to workplace

Defining innovation and collaboration Collaboration — quite literally, ‘laboring together’ — is a set of behaviors based on shared experiences. Like the classic hall of mirrors in a carnival funhouse, ideas are reflected to reveal many directions and solutions. Each person in the collaborative environment brings his or her own mirror into play to reflect and build additional solutions and outcomes. Collaboration, however, has a downside. Like a hall of mirrors, many of the pathways revealed are illusionary. They may lead in circles or to dead ends, offering glass walls rather than a clear path ahead. On the other hand, collaboration can be very useful in unsticking problems because it brings together multiple viewpoints focused on finding solutions. For that reason, having a diverse team increases the odds of finding a workable path forward. Collaboration can be invaluable in today’s complicated and time-sensitive working world. Collaboration, however, tends to yield the same solutions to the same old problems. Under the pressures of today’s business complexity, it is advantageous to first create the right questions before seeking the answers. That’s where the different behaviors of innovation come into play. Innovation is the pursuit of discovering questions that lead to a different or unexpected result. Its root comes from the Latin novus, which means new. Innovation seeks to break the work patterns that don’t contribute to revolutionary new ideas, much less evolutionary ideas. While collaboration asks how business can fill a need today,

44

fmi 3 - 2014

innovation asks how business will solve future desires to discover the next game-changing product, service or solution. Accordingly, using collaboration as a strategy to affect change is ultimately less valuable to business results. More often than not, collaboration can represent the definition of insanity: doing the same things over and over again and expecting different results.

Differences in form and function Do collaboration and innovation compete when they find themselves in close proximity, or can they exist in the same workspace? They compete because innovation requires setting aside the norms that have created workspaces in order to adopt new behaviors and work expectations. In the collaborative business world, ROI, steady growth, increasing profits and ‘failure is NOT an option’ are often the measures of success. Innovation demands that people step outside of conformity and baseline expectations, with the understanding that not only is failure an option, but failure is often a precursor to future results. This is a language that business does not speak with ease. Yet creating future results from innovative forms of work behaviors is exactly the rallying cry that is coming from all corners of business leadership.

Impact on work behaviors At its core, collaboration is best created from an extroverted set of behaviors. Employees share parts and pieces of their ideas focused on a problem, build

Collaboration is quite literally: ‘laboring together’

upon the common themes and combine them to achieve a predictable goal. Collaboration is more giving than taking. Collaboration is good at breaking down silos, creating cross-departmental teams and accepting input from anyone in the chain of command or the production process. Conversely, innovation is more introspective and introverted. Innovation encourages the use of one’s own inquisitiveness, learning style and creative instinct to create new questions and perspective on a problem. Innovation is more taking than giving — taking divergent ideas, perhaps, and synthesizing them into a concept of new perspective and understanding. We are now entering an age of ‘small innovation.’ The work of the future will be dependent on the ability of people to create and deliver small daily innovations to people-focused problems. Instead of waiting for the next big innovation to arrive to solve business problems, people in business will be required to look inward to create their own innovations to small problems. A benefit of small innovation will be a reversal of today’s diminished worker engagement.

Case study: Nike What images come to mind when considering the Nike swoosh? You might see a high-caliber athlete talking about achievement, or possibly the shirts hanging in your closets or the shoes on your feet. What about Nike’s FuelBand bracelets, which feed biometric data directly to personal digital devices to help people track their daily physical activity levels?

fmi 3 - 2014

45

COLUMN bestuur

Reactieve dienstverleners of proactieve strategen?

Nike is banking on the FuelBand technology as it expands its business competency across new venues. In 2013 it achieved the top ranking in Fast Company’s list of ‘The World’s Most Innovative Companies.’ If Nike is truly aligned with this distinction, would collaboration be its strategic driver for the design of the workplace? The answer: No way, according to Nike CEO Mark Parker. ‘Business models are not meant to be static. In the world we live in today, you have to adapt and change. One of my fears is being this big, slow, constipated, bureaucratic company that’s happy with its success. That will wind up being your death in the end.’

Marcel Broumels, bestuurslid FMN – portefeuille Kennis,

Different results So innovation and collaboration don’t mesh well together, but neither do finance and marketing, where the ROI for a promotional campaign may be difficult to capture in a spreadsheet. Yet business overcomes these hurdles, so why can’t competing ways of working coexist? Because innovation and collaboration involve different kinds of work behaviors, they are best supported by different kinds of workspaces. Collaboration, being extroverted, is discouraged by closed doors, working from home, remote workspaces and closed floor plans. Open collaboration and community amenities such as employee cafeterias encourage workers to stay on campus and constantly interact. In contrast, innovation often benefits from quiet, private spaces that allow for individual thought or ‘ingenious settings’ — places where ‘Eureka!’ (‘I have found it!’ in Greek) replaces collaborative interaction time with self-exploration. For example, collaboration has resisted the creation of personal, closed offices, because the behavioral expectation of the office assignments has traditionally been focused on individual status. (Status is not a supportive behavior of either collaboration or innovation.) Under the focus of innovative behaviors, a closed, introverted setting creates a new purpose in the workplace, whether assigned or unassigned. Additionally, the conference room has been seen as a location for collaborative work. Yet the traditional fixed tables and focus on a leader driving the team to collaborate is already being replaced with team rooms, mobile furniture and innovative equipment such as technology and display surfaces. The shift toward supporting innovative work is underway. The next generation of workplace is focusing on ‘activity settings.’ Activity settings develop contrasting environments of differing sizes and setups to encourage choice and self-determination from workers. Teams and individuals are choosing the setting that best supports the work behaviors required to deliver high levels of innovative business results. Some settings will be highly collaborative to deliver the daily ration of shared ideas and functional problem solving. Some areas will support the rote and response that all businesses require. And some areas will focus on the creation

46

fmi 3 - 2014

@Marcel_broumels

What images come to mind when considering the Nike swoosh?

of what is next in business, which is independent of the past and focused on the future.

The future The future belongs to innovation. If that’s true, what’s holding innovation back? The answer is fear of complexity. Business manages toward the expected (collaboration), not the unexpected (innovation). Collaboration delivers greater efficiency and predictability. Innovation demands a readiness to accept perceived failure as a likely outcome. It is much easier to sell the less complex, comfortable world of collaboration to corporate boards and shareholders than it is to convince them to support unproven ideas. In the future, as business becomes more adept at dealing with complexity, future success will be tied less and less to the expectations of past results. Business knows the work practices of collaboration well. These have been adopted, studied and refined in workplace strategy over many years. But with the rise of innovation as the key driver of work, business will have to invent, adopt, study and refine work behaviors and spaces. Practices from the realm of big innovation will be translated into the daily work of small innovation where incremental. Evolutionary improvement will become nurtured in a workplace where revolutionary improvement is created by daily leaps of innovation. fmi

> Brady Mick is client leader with BHDP Architecture. He provides expertise in strategic design, culture, social dynamics, work process and change alignment. For more information, visit www.bhdp.com

Zijn we als facility professionals nu vooral reactieve dienstverleners of proactieve strategen? Al enkele jaren hoor ik de terugkerende discussie over de strategie van de FM-afdeling binnen organisaties. De ene facility manager is er heilig van overtuigd dat hij meerwaarde kan creëren binnen de organisatie, door op strategisch vlak op zoek te gaan naar het leveren van toegevoegde waarde. De ander vindt dit te hoog gegrepen en zegt dat het vak FM bij zijn specialisme moet blijven en zich vooral moet richten op het leveren van degelijke, kwalitatief hoogwaardige dienstverlening die aansluit bij de verwachting van de organisatie. Wij zijn nu eenmaal ondersteunend aan de core business van het bedrijf. Persoonlijk ben ik van mening dat beide punten goede argumenten bevatten. Binnen de organisaties waar ik me de laatste jaren begeven heb, is me opgevallen dat er steeds vaker wisselende strategieën aan de top van de organisatie verschijnen. Dat is een logisch gevolg van onze economie die continu aandacht vraagt voor verandering. Binnen de ambitieuze organisaties houdt dit in dat alle organisatieonderdelen mee moeten helpen om de flexibele, op verandering voorbereide organisatie vorm te geven. FM heeft hierin

voor mij twee belangrijke rollen: enerzijds wordt verwacht van de FM-afdeling dat ze dezelfde ontzorging kunnen blijven leveren die ze gewend zijn (basisverwachting), maar daarnaast wordt ook verwacht dat men mee kan denken over de core business van het bedrijf. Bijvoorbeeld: zijn er zaken waar we slimmer met onze assets kunnen omgaan? Kunnen we als facilitaire partij iets betekenen in de bedrijfstransformatie? Of kunnen we waarde voor onze organisatie creëren door buiten de kernactiviteiten van FM te denken? In mijn ogen moet FM dus zowel reactief als proactief zijn, wil zij de business goed blijven ondersteunen.

Ik vermoed dat facility professionals de komende jaren steeds meer bij strategische besluitvorming betrokken worden. De facility professionals zijn nu eenmaal overal in de organisatie terug te vinden als belangrijke beïnvloeders. Steeds vaker, met HNW als driver, wordt meer gedaan om de benodigde creativiteit, innovatie en merkbeleving in de organisatie te stimuleren. Dit gebeurt vooral met hulp van de facilitaire afdeling. Zo wordt er meer branding aangebracht binnen kantooromgevingen om mensen te verbinden met het merk en worden inspirerende werkomgevingen opgezet voor de ondersteuning van creatieve processen. Denk ook aan de ontwikkeling in de zorg, waar niet alleen meer gekeken wordt naar de ontzorging van de medewerkers en patiënt door goede facilitaire dienstverlening, maar waar vooral de beleving van de patiënt en bezoekers een aandachtspunt is. Wederom een gebied waar facilitair management veel invloed op kan uitoefenen. Kortom, als mijn vermoeden klopt, ligt er nog een interessante uitdaging voor ons. De basis op orde houden, terwijl we ook helpen bouwen aan de transformatie van organisaties. Uitdagend, maar ik krijg er ook al wel energie van! U ook?

fmi 3 - 2014

47

FMNactief Kriz Scheeres, Commissie Internationaal FMN-lid Kriz Scheeres, facilitair beheerder - en op zoek naar een nieuwe uitdaging -, zet zich in voor de Commissie Internationaal. Scheeres is sinds 2010 lid van FMN: ‘Ik ben in contact gekomen met FMN tijdens mijn afstudeerjaar in 2010. Gezien mijn internationale achtergrond - ik ben ZuidAfrikaanse - vind ik het leuk om actief te zijn binnen de Commissie Internationaal. Zo blijf ik in contact met mijn internationale netwerk en blijf ik op de hoogte van de trends en ontwikkelingen in het buitenland.’ In 2011 heeft FMN een alliantie gesloten met IFMA en daaruit is ook de Commissie Internationaal geboren. ‘Het hoofddoel van de commissie is om de afspraken tussen FMN en IFMA te realiseren. Buiten de alliantie zijn de leden van FMN steeds vaker internationaal georiënteerd. Ook komen ontwikkelingen en innovaties op facilitair gebied steeds vaker van buiten onze landgrenzen. Daarnaast zie je de opkomst en groei van internationale belangenorganisaties met name op facilitair gebied. Wij willen hier graag op inspelen en de leden op dit gebied van dienst zijn.’

studenten biedt de IFMA foundation scholarships voor een verdere studie of om het World WorkPlace congres te bezoeken.’ Naast IFMA wil de Commissie Internationaal de internationale kennisdeling over facility management stimuleren. ‘Dit doen we door middel van internationale ontmoetingen; bijeenkomsten, zoals de rondetafelbijeenkomst met internationale facility managers, en de bijeenkomst met internationale studenten. De kennis die wij vergaren uit de bijeenkomsten delen wij dan weer met de leden.’ Scheeres doet vaak mee aan FMN-activiteiten. ‘Verder lees ik graag FMI en gebruik ik regelmatig mijn FMN-netwerk. De meerwaarde van verenigen is wat je er zelf van maakt. FMN biedt een breed aanbod van activiteiten. Zelf probeer ik de activiteiten uit te zoeken die het beste aansluiten op mijn interesses of werk. De activiteiten zijn niet alleen interessant en een mooi moment om je kennis te vergroten, maar ook een goede gelegenheid om te netwerken.’

Doelen van de Commissie Internationaal zijn: 1. Ontsluiten internationaal netwerk van FM-belangenverenigingen, zoals IFMA, EuroFM en BringFM. 2. Service richting leden op het gebied van landenspecifieke facilitaire zaken. 3. Adviseren, informeren en faciliteren van het FMN-bestuur en de leden op het gebied van internationale ontwikkelingen in facility management. Foto: ©NFP Photography - Marijn van Rij

Daarnaast wordt de band tussen IFMA en FMN verder aangehaald. Scheeres: ‘Een van de IFMA-alliance-afspraken is dat FMN-leden automatisch custom-lid zijn van IFMA. Wij willen graag bekendheid geven aan de voordelen van de IFMA. Buiten de informatie op de IFMA-website, de webinars en de artikelen in FMI, geeft IFMA ook korting op bijvoorbeeld cursussen, congressen en full memberships. Voor

48

fmi 3 - 2014

fmi 3 - 2014

49

FMNactueel

Volg FMN op Twitter: @FMNbestuurtweet

Marieke Borkus-Peeters

en Edwin Bodaan

FMN-bestuurslid Edwin Bodaan in gesprek met Marieke Borkus-Peeters In de rubriek Aan tafel met… gaat een FMN-bestuurslid het gesprek aan met een FMN-lid of met iemand die veel voor het facilitaire werkveld betekent. Het initiatief voor het gesprek kan zowel vanuit het bestuur als vanuit de gesprekspartner ontstaan. Deze keer gaat FMN-bestuurslid Edwin Bodaan het gesprek aan met Marieke Borkus-Peeters, werkzaam als Projectmanager bij Facilicom voor wie ze nu een bijzondere opdracht uitvoert bij het Spijkenisse Medisch Centrum. Edwin Bodaan: ‘Jij was coördinator van het regioteam West. Waarom werd je ooit lid van FMN?’ Marieke Borkus-Peeters: ‘Toen ik nog studeerde, zo rond het jaar 2000, werd mij gezegd dat ik lid moest worden van FMN. Vooral vanwege de FMI, maar op een gegeven moment heb ik de stoute schoenen aangetrokken en ben ik ook naar een bijeenkomst gegaan. Ik moest wel echt een drempel over. Het ‘grijzemannen-in-pakken’-gehalte was hoog. Toch zag ik daarin ook een uitdaging. Van de oude rotten in het vak kon ik veel leren en zij konden mij wegwijs maken binnen FMN.’ Bodaan: ‘En toen was je opeens coördinator van een van de regioteams?’ Borkus-Peeters: ‘Nee, zo ging dat niet helemaal. Tijdens een bijeenkomst werd ik gevraagd of ik actief wilde worden in het regioteam van West. Na twee jaar nam ik het voorzitterstokje over. Uiteindelijk was ik zes jaar voorzitter. Met best wel wat uitdagingen, want het is vrijwilligerswerk en ik was net gestart op de arbeidsmarkt.’

50

fmi 3 - 2014

Bodaan: ‘Zes jaar. Dat betekent dat het je ook wat oplevert. Anders doe je het toch niet?’ Borkus-Peeters: ‘Zeker. Achteraf besefte ik dat nog beter. FMN heeft mij sowieso veel goeds gebracht. Bij het solliciteren naar een andere baan kon ik vaak bouwen op mijn netwerk dat ik bij FMN had opgebouwd. Via FMN heb ik veel leden gesproken. Uit die gesprekken nam ik altijd wel iets mee dat ik kon toepassen in mijn werk of dagelijks leven. En leuk was dat ik als organisator van een bijeenkomst vaak al eerder op een locatie kwam kijken en dan een meestal net wat meer te zien en te horen kreeg dan bij de echte bijeenkomst.’ Bodaan: ‘Wanneer is voor jou een bijeenkomst een succes?’ Borkus-Peeters: ‘Het organiseren van goede bijeenkomsten is altijd lastig. We hebben we geëxperimenteerd met ochtend-, middag- en avondbijeenkomsten. De gouden formule bestaat niet. Wat wel werkt is een bijzondere locatie. Je concurreert met bijeenkomsten van andere netwerken en vooral met de be-

perkte tijd van je leden. Dat merk ik nu zelf met mijn klus bij het Spijkenisse Medisch Centrum. Dit jaar ben ik voor het eerst in veertien jaar niet bij de FMN nieuwjaarsreceptie op de beurs geweest.’

hebben wij vanachter hun met glas afgeschermde ontvangstbalie vandaan gehaald. Zij staan nu een deel van de dag vóór de balie. Ook dat creëert een band met de bezoeker en maakt het werk leuker.’

Bodaan: ‘Terug naar de vraag, wanneer is voor jou een bijeenkomst succesvol?’ Borkus-Peeters: ‘Voor mij is een bijeenkomst echt succesvol als ik mensen met passie hun passie zie delen. Verschillen versterken elkaar. De ene facility manager heeft meer met de ‘harde kant’ en de ander meer met de ‘softe kant’ van het vak. Dat leidt vaak tot wederzijdse nieuwe inzichten.’

Bodaan: Jij bent erg bezig met het veranderen van het imago hier. Maar hoe kijk je dan tegen het imago van FMN aan? FMN heeft een goede naam, maar wordt soms ook wel ‘stoffig’ gevonden. Niet? Hoe kan je dat beïnvloeden?’ Borkus-Peeters: ‘Tijd en aandacht. Zorg dat nieuwe leden zich welkom voelen op een bijeenkomst. Vermijd het groepjes-gedrag dat ik bij mijn eerste bijeenkomst ervoer. De drempel is al lager dan toen, maar kan nog lager. En zorg voor aandacht voor onze jonge leden. Een speeddate waar groen en rijp elkaar kunnen leren kennen?’

Bodaan: ‘Dat is ook het mooie binnen FMN. Vanuit het brede werkveld kunnen wij professionals binden en verder brengen. Verklaart dit ook jouw motto in je LinkedIn-profiel: “Wie passie heeft voor het vak Facility Management, volbrengt zelfs het onmogelijke”?’ Borkus-Peeters: ‘Ja. Met passie bereik je veel, zo niet alles. Vorige week heb ik 12 uur lang meegelopen met de zorgsupport-medewerkers hier in het ziekenhuis. Dat is een nieuwe functie waarin de medewerker verantwoordelijk is voor alles wat er rond het bed gebeurt. Werd vroeger alleen de voedseluitgifte gedaan, nu verzorgt de medewerker ook bijvoorbeeld de schoonmaak rond het bed. De bedoeling is de medewerker daardoor een band aangaat met de patiënt. Voor veel medewerkers voelde de nieuwe functie echter alleen maar als én-én-én. Door mee te lopen, oprecht te luisteren en aandacht te hebben voor de medewerker weten zij dat wij hen serieus nemen, maar zij begrijpen nu ook de nieuwe filosofie. Ook onze receptiemedewerkers

Bodaan: ‘Wat mij opvalt is dat mensen in het facilitaire vak altijd net iets meer passie uitstralen dan mensen in andere vakgebieden.’ Borkus-Peeters: ‘Dat zit in ons. Hostmanship is hot, in facility management draait het altijd al om de klant en de klant van de klant.’ Bodaan: ‘Wat zou FMN nog meer kunnen doen om te binden?’ Borkus-Peeters: ‘Moet het meer zijn? Keep it simple en focus op de klant. Maak keuzes, want alles doen kan niet.’ Bodaan: ‘Eens. Meer focus op de klant én de klant van de klant. Want ook de klant van een FMN-lid profiteert van de kennis en contacten die een lid opdoet binnen FMN.’

fmi 3 - 2014

51

FMNactueel

Volg FMN op Twitter: @FMNbestuurtweet

Regiobijeenkomst: ‘Gaat het vriezen of gaat het dooien’?

Communicatie in FM: toekomstmuziek of aan de orde van de dag?

Op de vooravond van de opening van de Olympische Spelen in Sotsji was FMN te gast in het Olympisch Stadion in Amsterdam. Onder het motto ‘Gaat het vriezen of gaat het dooien’, kwamen vijftig FMN-leden bij elkaar op ‘De Coolste baan van Nederland’.

Op donderdag 30 januari vond het jaarlijkse Startersevent plaats. Met Ziggo Dome als prachtige locatie, een interessant programma met fantastische sprekers en een record aantal aanmeldingen (maar liefst 100) waren alle ingrediënten voor een geslaagd evenement aanwezig. De aftrap werd verzorgd Jan-Willem de Bruijn van D&B The Facility Group, die de aanwezigen meenam in de FM-trends en de rol van communicatie hierin. Floris Beets, werkzaam bij D&B Mobile, nam het stokje over. In het kader van alle ontwikkelingen op het gebied van communicatie, data en internet zullen kantoren en gebouwen onafhankelijk moeten gaan functioneren. Eén identiteit, meerdere devices , lifelogged en 100 procent mobiel. Voeg daar Internet of Things of Internet of People aan toe en we weten straks precies wanneer een gast arriveert, in welke vergaderzaal hij of zij een afspraak heeft en of de cappuccino gedronken wordt met of zonder

suiker. Dit werd verder onderschreven door Frenk Storm van Ziggo Zakelijk. In de toekomst kunnen we op ieder scherm, op ieder moment en op iedere plaats onze informatie opvragen. Hierdoor zal de grens tussen privé en zakelijk steeds verder vervagen. Hierna was het tijd voor interactie, nadere kennismaking en ontdekking. Ron van Haasteren en Raoul Eggen van Topdesk verzorgde een interactieve workshop, waarbij alle aanwezigen in kleine groepen aan de slag gingen met de praktische kant van communicatie. Hoe en op welke manier breng ik mijn boodschap over? Dit leverde zeer creatieve posters en gesprekken op. Vervolgens was

er een rondleiding door Ziggo Dome. Enthousiast, vol passie en met de nodigde anekdotes is de locatie door de deelnemers ontdekt. De basic kleedkamers waren voor sommigen een desillusie. De zogenaamde riderlist van Madonna, met daarop de eis van twee nieuwe wc-potten, ontkrachtten dit beeld weer. Tot slot gaf Yvette IJsbrandy van D&B The Facility Group een aantal tips en trics voor persoonlijke communicatie. Recruiters kijken verder dan alleen LinkedIn. Het credo: ‘What happens on Facebook, stays on facebook’ gaat in de huidige tijd niet meer op. Onder het genot van danceklanken van DJ Bart Bass werd de middag met een borrel afgesloten.

De middag begon met een presentatie van Regardz (Ingeborg Peterson) en Stichting Exploitatie Olympisch Stadion Amsterdam (Sesam; Nienke Erkelens). De leden werden niet alleen uitgebreid geïnformeerd over het hospitality-concept van Regardz Event Center, maar ook over de bijzondere historie van het Olympisch stadion en de spelen zelf. Het stadion staat op de monumentenlijst en is teruggebracht naar de staat van 1927. Het stadion is nog steeds een plek van innovatie en inspiratie. Evenementen in en om het stadion trekken jaarlijks 1,2 miljoen bezoekers. Dit jaar is het project ‘De Coolste Baan van Nederland’, inclusief het NK Sprint en Allround, daar onderdeel van. Hiervoor is het stadion tijdelijk omgebouwd tot ijsbaan. Het was bijzonder om te horen hoe dit bijzondere project tot stand is gekomen en wat de facilitaire uitdagingen

daarbij waren. Zeker gezien het korte tijdsbestek van eind september 2013 tot eind januari 2014. Annelies Meijers gaf na de pauze een workshop met als titel ‘gedoe in teams’. Hoe maak je de patronen volgens het systeemdenken binnen teams zichtbaar en welke stappen kun je ondernemen om het team weer in balans te krijgen? Na eerst samen een voorbeeld uit te werken van een disfunctionerend relatienetwerk ging iedereen zelf aan de slag. Ieder team presenteerde na afloop een relatienetwerk met herkenbaar gedoe. Kort gingen we in op hoe je nu verder een stap kunt maken om onbalans binnen een team te herstellen; ‘verbinding zoeken in plaats van relaties verbreken’. Het boek wat ondermeer past bij deze workshop is: Gedoe op tafels, gedoe in teams, van Joop Swieringa, Jacqueline Jansen. De middag werd afgesloten met een borrel op de ‘Coolste Baan van Nederland’. Op de weg er naar toe werden we rondgeleid door Nora Scholten (Sesam). Eenmaal op de baan was de sfeer bijzonder en inspirerend. Enkelen bleven daarna nog met veel plezier in het stadion hangen en/of bonden de schaatsen nog onder. Auteur: Mijntje Perk

Congres: Help! Mijn huurder praat Op 2 april 2014 vindt in Nieuwegein het congres ‘Help! Mijn huurder praat’ plaats. Dit is een interessant congres voor hurende facility managers. FMN-leden kunnen met korting naar dit congres. De leegstand in Nederland neemt nog steeds toe. Duurzaamheidsbeginselen bevorderen het (her)gebruik van bestaande gebouwen en revitalisatie. Een aanbodmarkt is geworden tot een vraagmarkt’. De huurder is aan zet. De eigenaar maakt zich zorgen over het rendement en de beheerder zit gevangen tussen eigenaar en huurder. Het oude spel is over en een nieuwe werkelijkheid lijkt aangebroken. Denk aan kortere huurcontracten, flexibiliteit in de huurvoorwaarden en andere contractvormen. Ook wordt door de huurder een steeds hogere kwaliteit van het gebouw, de installaties en de services. De huurder vraagt bovendien vaker en vaker nieuwe aanvullende services (onderhoud, energie, beveiliging,

52

fmi 3 - 2014

et cetera), of legt de vraag om een inbouwpakket of zelfs de complete inrichtring mee te leveren bij de eigenaar neer. In het congres ‘Help! Mijn huurder praat’ is de centrale vraag hoe vastgoedeigenaren en hun beheerders/makelaars in gaan spelen op de veranderende vraag van de huurder van vandaag en morgen. De congresbezoeker ontvangt diverse handreikingen uit de praktijk van gerenommeerde deskundigen. Het dagvoorzitterschap is in handen van Flip Verwaaijen. INFORMATIE: Aanmelden: www.aanmelder.nl/mijnhuurderpraat Datum: 2 april 2014 Locatie: Theater De Kom, Stadsplein 6, 3431 LZ Nieuwegein. Prijs voor FMN leden: 150 euro (excl. btw), (normale prijs: 195 euro, excl. btw)

fmi 3 - 2014

53

FMN sponsor in beeld Sponsoren van FMN presenteren zich, deze maand: Yask Yask biedt echte oplossingen in Facility Management. We hebben niet alleen een helder verhaal, maar ook een heldere visie. Facility Management als kern van de zaak: Facility Management vanuit het hart.

Gevoel voor dienstverlening zien we als een zesde zintuig, gastvrijheid als een aangeboren essentieel talent. Bij Yask herkennen we deze kwaliteiten en zetten we die ook optimaal in. Vanuit deze basis analyseren, faciliteren en evalueren we al 25 jaar onze Facility Management oplossingen in álle facetten, op álle niveaus. Van integrated facility management, interim management,

projectmanagement, consultancy, welcome services tot (technisch) housekeeping: altijd gaat het om het persoonlijk toevoegen van waarde aan het werkklimaat bij onze klanten. Yask is onderdeel van Vebego International B.V. www.yask.nl

FACILITAIRE AANBIEDERS

ARCHIEF

BEVEILIGING

BEHEER

BEVEILIGING EN BEWAKING

UTS Archiefservices BV Hendrik Figeeweg 3 2031 BJ Haarlem Tel.: 023 - 5327790 Fax: 023 - 5329903 [email protected] www.utsarchiefservices.nl M. Wilmot-Klink

ISS Security Services Rijnzathe 8 3454 PV de Meern Postbus 115 3454 ZJ de Meern Tel.: 030 - 24 24 344 Fax: 0599 62 22 60 [email protected] www.nl.issworld.com

AUDIOVISUEEL VERKOOP EN VERHUUR MK2 Audiovisueel Minervum 7352 4817 ZH Breda Tel.: 088-652 65 65 Fax: 088-652 65 66 [email protected] / www.mk2.nl Wuestman Projectinrichting en AV Deventerweg 9 3843 GA Harderwijk Postbus 10 3840 AA Harderwijk Tel.: 0341 - 46 20 86 Fax: 0341 - 46 20 82 [email protected] www.wuestmanaudiovisueel.nl de heer A. Noordermeer

AUTOMATISERING/ICT FMIS Atos Worldline B.V. Wolweverstraat 18 2984 CD Ridderkerk Tel.: 0180 44 24 42 Fax: 0180 44 24 43 [email protected] www.atosworldline.nl Axxerion Facility Services B.V. Ressenerbroek 26B 6666 MR Heteren Tel.: 026 474 24 20 [email protected] / www.axxerion.com ing. J.J. Verschuren Facility Kwadraat BV Australielaan 8 A 5232 BB Den Bosch Tel.: 073-6444644 [email protected] www.facility2.nl de heer D. Vink FAMAS FM Solutions BV Postbus 1460 5004 BL Tilburg Tel.: 013 46 36 808 Fax: 013 46 36 815 www.famas.nl / [email protected] dhr. B.J. Kassels Planon B.V. Postbus 38074 6503 AB Nijmegen Tel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 [email protected] www.planonsoftware.com Nick Nijkamp Prequest Postbus 148 3980 CC Bunnik Tel.: 030 659 74 11 [email protected] / www.prequest.nl dhr. E. Herrebout SmartWare Solutions BV Utrechtseweg 29B 3811 NA Amersfoort Postbus 143 3800 AC Amersfoort Tel.: 078-8907535 [email protected] www.smartwaresolutions.nl Ivo Korteweg ONDERHOUD EN BEHEER Axxerion Facility Services B.V. Ressenerbroek 26B 6666 MR Heteren Tel.: 026 474 24 20 [email protected] / www.axxerion.com ing. J.J. Verschuren

54

fmi 3 - 2014

Securitas Postbus 39 1170 AA Badhoevedorp Tel.: 0800 899 86 68 Fax: 020 658 47 02 www.securitas.nl Trigion Beveiling BV Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Tel.: 010 298 11 33 Fax: 010 298 11 31 [email protected] / www.trigion.nl dhr. R. Franken TOEGANGSBEHEERSYSTEMEN Atos Worldline B.V. Wolweverstraat 18 2984 CD Ridderkerk Tel.: 0180 44 24 42 Fax: 0180 44 24 43 [email protected] www.atosworldline.nl Nedap Security Management Parallelweg 2 E 7141 DC Groenlo Tel.: 0544 471 111 [email protected] / www.nedap-securitymanagement.com

CATERING ADVISERING Catering Adviescentrum HTC B.V. Edvard Munchweg 61 1328 MK Almere Tel.: 036-3030500 [email protected] / www.htcadvies.nl dhr. H.E.J. Simons Sense FM Postbus 43096 3540 AB Utrecht Tel.: 06-55707999 / 06-52093485 [email protected] / www.sensefm.nl Dhr. A. Daamen / Dhr. W. van der Meer BEDRIJFSCATERING ISS Catering Services Rijnzathe 8 3454 PV de Meern Postbus 115 3454 ZJ de Meern Tel.: 030 - 24 24 344 [email protected] / www.nl.issworld.com CATERINGBEDRIJVEN Albron Catering Postbus 70 3454 ZH De Meern Tel.: 030 669 56 95 Fax: 030 669 56 00 www.albron.nl mevr. J. Lam, directeur sales dhr. H. Jacobs, directeur Prorest Catering BV Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Tel.: 010 298 11 99 Fax: 010 298 12 55 [email protected] / www.prorest.nl dhr. D. Bennink SAB Catering Zwanenburgerdijk 275 1161 NL Zwanenburg Postbus 59 1160 AB Zwanenburg Tel.: 020 407 92 00 Fax: 020 497 73 85 [email protected] / www.sabcatering.nl Mw. B. Wester

Sodexo Rivium Boulevard 2 2909 LK Capelle aan den IJssel Postbus 29100 3001 GC Rotterdam Tel.: 010 288 40 99 Fax: 010 288 42 22 [email protected] / www.sodexo.nl Jacqueline Bakker GROOTKEUKENAPPARATUUR Bert Muller Grootkeukentechniek b.v. Musicalstraat 7 1323 VR Almere Tel.: 036 536 71 40 [email protected] / www.akbbertmuller.nl Willem van de Kaa Bouter B.V. Signaalrood 15 2718 SH Zoetermeer Tel.: 079 345 15 15 Fax: 079 342 31 43 [email protected] www.bouter.nl / www.bouterwebshop.nl Metos b.v. Spoorstraat 62 7261 AG Ruurlo Tel.: 0573 45 84 55 Fax: 0573 45 83 99 [email protected] / www.metos.nl KOFFIEAUTOMATEN Autobar Holland BV Calandstraat 41 3316 EA Dordrecht Tel.: 078 654 45 44 Fax: 078 654 45 01 [email protected] / www.autobar.nl

FACILITY MANAGEMENT ADVIES

FMIS ADVISERING Axxerion Facility Services B.V. Ressenerbroek 26B 6666 MR Heteren Tel.: 026 474 24 20 [email protected] / www.axxerion.com ing. J.J. Verschuren Planon B.V. Postbus 38074 6503 AB Nijmegen Tel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 [email protected] www.planonsoftware.com Nick Nijkamp Prequest Postbus 148 3980 CC Bunnik Tel.: 030 659 74 11 [email protected] / www.prequest.nl dhr. E. Herrebout INTERIM MANAGEMENT FGB Facility Group Wolwevershaven 30P 3311 AW Dordrecht Postbus 737 3300 AS Dordrecht Tel.: 078 611 10 30 [email protected] www.fgbfacilitygroup.nl R.J.C. (Ron) Dillen S&PM managing facility concepts Kloosterweg 6d 3481 XC Harmelen Tel.: 0858 77 96 15 06 55 12 88 66 [email protected] / www.spm-facility.nl dhr. R.J.P. Kotvis

ADVISERING ALGEMEEN

TOTAL FACILITY MANAGEMENT

FGB Facility Group Wolwevershaven 30P 3311 AW Dordrecht Postbus 737 3300 AS Dordrecht Tel.: 078 611 10 30 [email protected] www.fgbfacilitygroup.nl R.J.C. (Ron) Dillen

AAFM Facility Management B.V. Postbus 80009 5600 JZ Eindhoven Tel.: 040 233 28 00 Fax: 040 233 28 53 [email protected] www.aa-fm.com

Humanagement Postbus 535 2600 AM Delft Tel.: 015 215 00 15 Fax: 015 215 00 10 [email protected] / www.humanagement.nl Gerard M.J. de Bruijn Planon B.V. Postbus 38074 6503 AB Nijmegen Tel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 [email protected] www.planonsoftware.com Nick Nijkamp S&PM managing facility concepts Kloosterweg 6d 3481 XC Harmelen Tel.: 0858 77 96 15 06 55 12 88 66 [email protected] / www.spm-facility.nl dhr. R.J.P. Kotvis Sense FM Postbus 43096 3540 AB Utrecht Tel.: 06-55707999 / 06-52093485 [email protected] / www.sensefm.nl Dhr. A. Daamen / Dhr. W. van der Meer Significant Thorbeckelaan 91 3771 ED Barneveld Tel.: 0342 405 240 Fax: 0342 405 246 [email protected] drs. Rob Veeke Yask Rivium 1e straat 75 2909 LE Capelle aan den IJssel Postbus 5071 2900 EB Capelle aan den IJssel Tel.: 010 288 93 77 [email protected] www.yask.nl

Facilicom Facility Solutions Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Tel.: 010 298 14 50 Fax: 010 298 14 11 [email protected] / www.facilicomfs.nl dhr. P. van Beveren FACILITAIR PROJECTMANAGEMENT Facilicom Facility Solutions Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Tel.: 010 298 14 50 Fax: 010 298 14 11 [email protected] / www.facilicomfs.nl dhr. P. van Beveren ISS Integrated Facility Services Rijnzathe 8 3454 PV de Meern Postbus 115 3454 ZJ de Meern Tel.: 030 - 24 24 344 [email protected] / www.nl.issworld.com Yask Rivium 1e straat 75 2909 LE Capelle aan den IJssel Postbus 5071 2900 EB Capelle aan den IJssel Tel.: 010 288 93 77 [email protected] www.yask.nl

GEBOUWMANAGEMENT ADVISERING Facility Kwadraat BV Australielaan 8 A 5232 BB Den Bosch Tel.: 073-6444644 [email protected] www.facility2.nl de heer D. Vink Imtech Building Services Rivium Boulevard 122 2909 LK Capelle a/d Ijssel Postbus 8584 3009 AN Rotterdam Tel.: 010 44 77 400 www.imtech.nl

fmi x - 2014

55


Planon Building Management B.V. Postbus 38074 6503 AB Nijmegen Tel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 [email protected] / www.planon-bm.com Leila van der Schaaff AIRCO VERHUUR AircoRent BV Postbus 68 3740 AB Baarn Tel.: 0800-5555512 [email protected] www.aircorent.nl mw. J. Bezuyen SHARED SERVICE CENTER TBI Direct B.V. Amsterdamseweg 51D 3812 RP Amersfoort Postbus 47 3800 AA Amersfoort Tel.: 0900 824 34 73 Fax: 033 467 15 80 [email protected] / www.tbidirect.nl dhr. Ing. M. van der Graaf


BOUW

MAINCONTRACTING

De Meeuw Bouwsystemen Postbus 18 5688 ZG Oirschot Tel.: 0499 57 20 24 Fax: 0499 57 46 05 [email protected] / www.demeeuw.com dhr. R. van den Akker

ADVISERING

HUISMEESTERS Ucility BV Wolga 2 2491 BJ Den Haag Tel.: 088 - 0023088 Fax: 088 - 0023085 [email protected] www.ucility.nl H. Bloemen Yask Rivium 1e straat 75 2909 LE Capelle aan den IJssel Postbus 5071 2900 EB Capelle aan den IJssel Tel.: 010 288 93 77 [email protected] www.yask.nl

GEBOUWINSTALLATIES

INRICHTING

Imtech Building Services Rivium Boulevard 122 2909 LK Capelle a/d Ijssel Postbus 8584 3009 AN Rotterdam Tel.: 010 44 77 400 www.imtech.nl

GROOTKEUKENINRICHTING

TECHNISCH BEHEER EN ONDERHOUD Axxerion Facility Services B.V. Ressenerbroek 26B 6666 MR Heteren Tel.: 026 474 24 20 [email protected] / www.axxerion.com ing. J.J. Verschuren Breijer Bouw en Installatie BV Geyssendorfferweg 5 3088 GJ Rotterdam Tel.: 010 297 65 00 Fax: 010 423 20 43 [email protected] / www.breijer.nl Dhr. E. Diekmeier LEEGSTANDSBEHEER Camelot Beheer BV Gyroscoopweg 4b 1042 AB Amsterdam Tel.: 088-226 35 68 [email protected] / www.cameloteurope.com mw. B. Papen

GROENVOORZIENING GROENVOORZIENER ISS Landscaping services Fokko Kortlanglaan 137 3845 LC Harderwijk Postbus 425 3840 AK Harderwijk Tel.: 0341 - 436 436 Fax: 0341 43 64 37 [email protected] / www.nl.issworld.com

HUISVESTING ADVISERING

Albron Catering Postbus 70 3454 ZH De Meern Tel.: 030 669 56 95 Fax: 030 669 56 00 www.albron.nl mevr. J. Lam, directeur sales dhr. H. Jacobs, directeur Bouter B.V. Signaalrood 15 2718 SH Zoetermeer Tel.: 079 345 15 15 Fax: 079 342 31 43 [email protected] www.bouter.nl / www.bouterwebshop.nl Electrolux Professional BV Vennootsweg 1 2404 CG Alphen a/d Rijn Tel.: 0172 - 468468 www.electrolux-professional.nl de heer E.C. te Winkel Metos b.v. Spoorstraat 62 7261 AG Ruurlo Tel.: 0573 45 84 55 Fax: 0573 45 83 99 [email protected] / www.metos.nl Temp-rite International BV Goeseelsstraat 30 4817 MV Breda Tel.: 076-5424343 [email protected] www.temp-rite.nl de heer L. Zwaanenburg KANTOOR- EN PROJECTINRICHTING Koninklijke Ahrend NV Laarderhoogtweg 12 1101 EA Amsterdam-Zuidoost Tel.: 020 430 92 01 Fax: 020 430 92 00 [email protected] www.ahrend.com M.Stolk

APPARATUUR

Wuestman Projectinrichting en AV Deventerweg 9 3843 GA Harderwijk Postbus 10 3840 AA Harderwijk Tel.: 0341 - 46 20 89 Fax: 0341 - 46 20 82 [email protected] www.wuestmanprojectinrichting.nl de heer D. Kroes

Miele Professional De Limiet 2 Postbus 166 4130 ED Vianen Tel.: 0347 37 88 83 Fax: 0347 37 84 29 [email protected] / www.miele-professional.nl

Forbo Flooring Systems Postbus 13 1560 AA Krommenie Tel.: 075 647 74 77 Fax: 075 628 37 71 [email protected] / www.forbo-flooring.nl

Ucility BV Wolga 2 2491 BJ Den Haag Tel.: 088 - 0023088 Fax: 088 - 0023085 [email protected] www.ucility.nl H. Bloemen

VLOERBEDEKKING

Imtech Building Services Rivium Boulevard 122 2909 LK Capelle a/d Ijssel Postbus 8584 3009 AN Rotterdam Tel.: 010 44 77 400 www.imtech.nl ALGEMEEN Facilicom Facility Solutions Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Tel.: 010 298 14 50 Fax: 010 298 14 11 [email protected] / www.facilicomfs.nl dhr. P. van Beveren Sodexo Altys B.V. Stationsplein Schiphol-Oost, gebouw 101 Postbus 75045 1117 ZN Schiphol Tel.: 020 502 80 00 Fax: 020 502 88 00 [email protected] / www.sodexo.nl Jacqueline Bakker Strukton Worksphere Planetenbaan 1 3606 AK Maarssen Tel.: 0346 58 88 88 Fax: 0346 58 80 00 [email protected]. www.struktonworksphere.com dhr. J.E.W. Winnubst Yask Rivium 1e straat 75 2909 LE Capelle aan den IJssel Postbus 5071 2900 EB Capelle aan den IJssel Tel.: 010 288 93 77 [email protected] www.yask.nl

OFFICEMANAGEMENT RECEPTIEDIENSTEN ISS Security Services Rijnzathe 8 3454 PV de Meern Postbus 115 3454 ZJ de Meern Tel.: 030 - 24 24 344 [email protected] / www.nl.issworld.com Yask Rivium 1e straat 75 2909 LE Capelle aan den IJssel Postbus 5071 2900 EB Capelle aan den IJssel Tel.: 010 288 93 77 [email protected] www.yask.nl

ONGEDIERTEBESTRIJDING

Hanzehogeschool Groningen Postbus 70030 9704 AA Groningen Tel.: 050 595 28 71 Fax: 050 595 28 85 [email protected] / www.hanzehogeschool.nl mr. drs. Ron van der Weerd HBO Facility Management (voltijd) NHTV internationale hogeschool Breda Mgr. Hopmansstraat 1 4817 JT Breda Tel.: 076 530 2 203 Fax: 076 530 22 05 [email protected] / www.nhtv.nl Marion Beerta HBO Facility Management (voltijd en deeltijd) De Haagse Hogeschool Johanna Westerdijkplein 75 2521 EN Den Haag Tel.: 070 445 81 23/79 57 Fax: 070 445 76 67 [email protected] www.dehaagsehogeschool.nl/fm Drs. A.J.M. Otto Hogeschool Inholland HBO Facility Management vt en dt Wildenborch 6 1112 XB Diemen Tel.: 020 495 15 28 [email protected] / www.inholland.nl dhrs. R.W. Kuhn Saxion Hogescholen HBO facility management deeltijd & voltijd Postbus 501 7400 AM Deventer Tel.: 0570 60 36 63 Fax: 0570 66 31 23 www.saxion.nl / [email protected] mevrouw drs. K. van Heerde Ook Master Facility Management (MsC) en Real estate. zowel voltijd (1 jaar) als deeltijd (2 jaar).

PERSONEEL INTERIM MANAGEMENT Ucility BV Wolga 2 2491 BJ Den Haag Tel.: 088 - 0023088 Fax: 088 - 0023085 [email protected] www.ucility.nl H. Bloemen Yask Rivium 1e straat 75 2909 LE Capelle aan den IJssel Postbus 5071 2900 EB Capelle aan den IJssel Tel.: 010 288 93 77 [email protected] www.yask.nl

ONGEDIERTEBESTRIJDER

WERVING & SELECTIE

ISS Pest Control Rijnzathe 8 3454 PV de Meern Postbus 115 3454 ZJ de Meern Tel.: 030 24 24 514 [email protected] / www.nl.issworld.com

FGB Facility Group Wolwevershaven 30P 3311 AW Dordrecht Postbus 737 3300 AS Dordrecht Tel.: 078 611 10 30 [email protected] www.fgbfacilitygroup.nl I. (Ingrid) Vasenna

OPLEIDINGEN ALGEMEEN

SCHOONMAAK

Academie Diedenoort Facility Management Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Laan van Scheut 10 6525 EM Nijmegen Postbus 6960 6503 GL Nijmegen Tel.: 024-3530700 [email protected] / www.han.nl

SCHOONMAAKBEDRIJVEN

Facility Management Hbo Hogeschool Rotterdam - VT en DT G.J. de Jonghweg 4-6 3015 GG Rotterdam Tel.: 010 241 48 80 www.ism.hro.nl Mira Ruiken, Willie Leferink (DT)

EW Facility Services Postbus 448 6800 AK Arnhem Sweerts de Landasstraat 27 Tel.: 026-445 24 00 Fax: 026-4429304 [email protected] www.ew.nl Dhr. Bas Haagen Gom Schoonhouden BV Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Tel.: 010 298 11 44 Fax: 010 298 12 74 [email protected] / www.gom.nl Dhr. R. Alsema Hago Nederland B.V. Postbus 2619 6401 DC Heerlen Tel.: 045 573 87 38 Fax: 045 571 52 64 www.hagonederland.nl ISS Cleaning Services Rijnzathe 8 3454 PV de Meern Postbus 115 3454 ZJ de Meern Tel.: 030 - 24 24 344 [email protected] / www.nl.issworld.com SCHOONMAAKEQUIPMENT Electrolux Professional BV Vennootsweg 1 2404 CG Alphen a/d Rijn Tel.: 0172 - 468468 www.electrolux-professional.nl de heer E.C. te Winkel Miele Professional De Limiet 2 Postbus 166 4130 ED Vianen Tel.: 0347 37 88 83 Fax: 0347 37 84 29 [email protected] / www.miele-professional.nl

VERHUIZING ADVISERING Ucility BV Wolga 2 2491 BJ Den Haag Tel.: 088 - 0023088 Fax: 088 - 0023085 [email protected] www.ucility.nl H. Bloemen VERHUUR VERHUISMATERIAAL Roldo Rent BV Postbus 273 3850 AG Ermelo Tel.: 0341 56 43 40 Fax: 0341 56 41 97 [email protected] / www.roldorent.nl mw. G.E. Leeuwis

Asito b.v. Postbus 375 7600 AJ Almelo Tel.: 0546 48 49 50 Fax: 0546 48 49 55 [email protected] / www.asito.com dhr. H. Kroeze CSU Cleaning Services Veghelsedijk 2 5406 TE Uden Tel.: 0413 28 51 11 Fax: 0413 28 52 79 [email protected] / www.csu.nl Ruud van Swieten Dolmans Facilitaire Diensten Lage Dijk-Noord 14 Postbus 69 3400 AB IJsselstein Tel.: 088-3656200 [email protected] / www.dolmans.com

56

fmi x - 2014

fmi x - 2014

57


World’s Leading Trade Fair for Cleaning Professionals

I

• 201 AN 4 LE

A/INTERC SS

M

A

Facility Management Nederland (FMN) is de beroepsvereniging voor facilitair professionals, die werkzaam zijn op het gebied van facility management of zich daarop voorbereiden. Onze leden zijn werkzaam in uiteenlopende sectoren en diverse facilitaire branches, waarin jaarlijks 63 miljard euro wordt omgezet. FMN bindt en verbindt eindgebruikers, leveranciers, docenten, adviseurs en studenten en biedt hen een waardevol netwerk waarin kennis verzameld, gedeeld en toegepast wordt. De circa 2400 leden ontmoeten elkaar tijdens nationale, regionale en thematische bijeenkomsten en online via fmn.nl en social media. FMN wil de positie van de facilitaire professional en het vakgebied versterken en hun belangen behartigen. Dat doen wij door samen te werken met verwante organisaties op nationaal en internationaal niveau, door contact te onderhouden met de media en politieke beïnvloeders en beslissers en door de toegevoegde waarde van facility management gericht voor het voetlicht te brengen. Kijk voor meer informatie op www.fmn.nl

• 1967 •

hospitality / schoonmaak

OVER FMN

ST

E R DA M

•

NEXT

SPONSOREN

Verdiep uw kennis over schoonmaak en hygiëne, en verbeter uw bedrijfsresultaat    

Meer dan 50 wereldwijde primeurs en de meest innovatieve producten Ontmoet uw internationale vakgenoten uit 130 landen 650+ exposanten en 50.000 m2 beursvloer Neem deel aan de rondetafel sessies van OSB, VSR, SVS en NVZ op woensdag 7 mei

Advertentie index

58

ASB Security . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Distrivers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Nedap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Amsterdam Rai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Eurosafe Solutions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Prequest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Axxerion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Miele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Salto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

fmi x - 2014

Trigion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Georganiseerd door:

In samenwerking met:

Officiële mediapartner:

www.issainterclean.com

Waarmee kunnen we u helpen?

Lekkere koffie...

... en op tijd!

Passende werkplek

Van gewoon koffie tot comfortabele werkplek FMIS | Self Service | Regie en Monitoring | Vergaderservice | CAD Services BHV | Huisvestingsmanagement | Vastgoedbeheer | BIM

Van zaalreserveringen tot beheer van uw huisvesting en werkplekken. Plus alles wat daar tussen zit en uw bedrijfsvoering helpt. U automatiseert deze processen met Prequest FM Software. Dat betekent 24/7 toegang tot actuele informatie, producten, services en realtime overzicht via een dashboard. Omdat uw service telt!

zijn er voordelen? Inbesteden door de overheid: Thema: Strategie & Beleid

Recommend Documents