Strategie voor een informatiegestuurde overheid Bart Huybrechts, adjunct-kabinetschef Vlaams minister van Bestuurszaken
(enkel het gesproken woord telt)
Mijnheer de voorzitter, beste informatieprofessionals Bibliothecarissen, archivarissen en documentalisten hoef ik niet te wijzen op het maatschappelijke belang van informatie, in de breedste betekenis van het woord. Informatie is het bloed dat door de aders van jullie vereniging stroomt, als ik die beeldspraak mag gebruiken. Jullie werken met informatie en jullie werken voor betere informatie. Elk van jullie creëert informatiediensten die specifiek zijn voor de eigen professie en die een bijdrage leveren aan de werking van jullie organisatie en aan de kennis van de maatschappij. Ik wil het graag met u vandaag hebben over één aspect van die brede term ‘informatie’. Het zal u niet verbazen, als vertegenwoordiger van de Vlaamse minister bevoegd voor Bestuurszaken en Binnenlandse Aangelegenheden, dat mijn klemtoon zal liggen op overheidsinformatie. Overheidsinformatie bestaat al zolang er overheidsadministraties bestaan natuurlijk. Maar het is opvallend hoezeer het een gespreksonderwerp op zich is geworden in de laatste
1 Ledenvergadering VVBAD, 17 maart 2014
decennia en jaren. Het vormt het onderwerp van regelgeving, websites, strategieën, persconferenties, wetenschappelijke studies enzovoort. Open data, big data, smart grids, openbaarheid van bestuur, hergebruik… U hebt er zonder twijfel wel iets over gelezen in pakweg de laatste twee maanden. En ook de Vlaamse overheid zette twee jaar geleden actief in op open data. De archivarissen in de zaal denken natuurlijk het hunne van zo’n evolutie. Voor hen is overheidsinformatie al lang voor de oprichting van het Tabularium op het Forum een zaak van belang. Laten we van het oude Rome terugkeren naar het Vlaanderen van de 21ste eeuw. De Vlaamse minister van Bestuurszaken lanceerde op 14 februari een strategie voor een informatiegestuurde overheid. U kan de strategie zelf raadplegen op de website van Bestuurszaken. Of u tikt gewoon ‘informatiegestuurde overheid’ in uw favoriete zoekmachine in en u komt er vanzelf terecht. We zijn er behoorlijk trots op dus ik kan u de lectuur ervan alleen maar aanbevelen. De strategie vertrekt van de intrinsieke waarde van overheidsinformatie. Ze heeft strategische en operationele waarde voor onze dagelijkse bedrijfsvoering, economische waarde voor bedrijven en informatieve, juridische en culturele waarde voor de maatschappij. De informatiestrategie wil dat zeer brede spectrum volledig bestrijken. In feite is de strategie heel eenvoudig: we willen overheidsinformatie sneller terugvindbaar, breder toegankelijk en beter bruikbaar maken. 2 Ledenvergadering VVBAD, 17 maart 2014
En we doen dat niet alleen voor de ambtenaren maar ook voor de burgers, organisaties en bedrijven. Men kan eindeloos discussiëren over de semantiek en het bereik van zo’n informatiestrategie maar uiteindelijk moet het doel toch betere en nieuwe informatiediensten zijn. Met informatiediensten bedoel ik niet de bibliotheek, het kenniscentrum of de documentatiedienst. Ik bedoel nieuwe, innovatieve vormen van dienstverlening naar de eigen organisatie of de maatschappij – diensten die intensief gebruikmaken van de eigen overheidsinformatie. Ik durf te beweren dat we ons nog maar in beperkte mate zo’n informatiediensten kunnen voorstellen. U kan in de informatiestrategie enkele mooie buitenlandse voorbeelden van dergelijke innovatieve informatiediensten leren kennen. Naast deze innovaties besteedt de informatiestrategie natuurlijk de nodige aandacht aan de fundamenten – met name een informatiehuishouding die op orde is en die de overheid efficiënt laat werken. We zullen bijvoorbeeld de informatieregie versterken door het netwerk van verantwoordelijkheden binnen de Vlaamse overheid te bevestigen en te vervolledigen. Voor al die aspecten ziet de strategie een rol weggelegd voor de informatieprofessional en de overheidsinformatie die hij beheert, al dan niet in digitale of analoge vorm, al dan niet in archieven of op de werkvloer. Net zoals elke overheidsorganisatie beschikt de Vlaamse overheid over enorme hoeveelheden informatie in verschillende vormen. We willen onze archieven niet langer
3 Ledenvergadering VVBAD, 17 maart 2014
beschouwen als doodlopende straten maar als waardevolle en onuitputtelijke goudmijnen van overheidsinformatie. Bedrijven kopen big data aan; wij – en jullie allemaal – hebben onze informatie al lang in huis. Het komt er nu op aan om ze te activeren en niet enkel te archiveren. De doelstellingen en de meest prioritaire uitdagingen zal ik niet in groot detail toelichten. U kent, veronderstel ik, alleszins het project ‘Digitaal Archief Vlaanderen’, waarin we onderzoeken of we een gemeenschappelijke dienstverlening voor duurzame archivering van digitale overheidsinformatie kunnen uitbouwen. Maar ik wil toch enkele thema’s uit de strategie toelichten, omdat ik ze relevant vind voor u. We willen het principe van een uniek loket introduceren voor overheidsinformatie. Daarom creëren we een exhaustief register van onze eigen overheidsinformatie, gekoppeld aan onze vastgoeddatabank, onze organisatiedatabank en andere systemen. Dit informatieknooppunt zal ons toelaten om enkele substantiële optimalisaties door te voeren, zoals meervoudige gegevensopvraging vermijden of beheersafspraken stroomlijnen. De positieve impact daarvan is niet te onderschatten, denk ik. Omdat andere bestuursniveaus betrokken zijn in vele van haar processen, kan de Vlaamse overheid ook voor de lokale besturen een optimalisering realiseren. Maar we willen nog enkele stappen verder gaan. Dat register is een bouwsteen voor een open overheid. Bepaalde categorieën van overheidsinformatie verdienen het omwille van hun belang actief openbaar gemaakt te worden. Voorbeelden zijn informatie over subsidies, activiteiten, inspecties, 4 Ledenvergadering VVBAD, 17 maart 2014
wetenschappelijk onderzoek, besluitvorming, inkomsten en uitgaven, statistieken, begroting, beleidsonderzoeken enzovoort. We doen dat trouwens nu al voor bijvoorbeeld onze ICTuitgaven en personeelsevolutie. De strategie koestert de ambitie om een informatiemarkt te creëren. Iedereen kan bij wijze van spreken winkelen op die informatiemarkt en onze overheidsinformatie hergebruiken voor commerciële en niet-commerciële doeleinden. Denk daarbij niet alleen aan apps op uw tablet of smartphone maar ook aan datajournalistiek bijvoorbeeld. Ik wil hier niet goochelen met miljarden euro’s aan economisch potentieel – daarvoor bestaan gedetailleerde rapporten – maar ik ben er wel van overtuigd dat een informatiemarkt economische innovatie kan stimuleren en de creatie van nieuwe informatiediensten door bedrijven kan mogelijk maken. We willen dan ook onze inspanningen voor open data bij de Vlaamse overheid verbreden naar open informatie. Alle overheidsinformatie – niet alleen datasets – moet herbruikbaar zijn. De omzetting van de nieuwe Europese Richtlijn inzake het hergebruik van overheidsinformatie zal ons toelaten om in Vlaanderen het hergebruik van overheidsinformatie eindelijk vleugels te laten krijgen. Dames en heren, volgens ons kan de informatiestrategie de vergelijking met andere overheden gerust doorstaan. We zijn ervan overtuigd dat het realiseren van de uitdagingen van de Vlaamse overheid een
5 Ledenvergadering VVBAD, 17 maart 2014
beter werkende organisatie zal maken en dat ook de andere bestuursniveaus en de maatschappij er duidelijke baten bij zal hebben. Het bereik van de strategie is de Vlaamse overheid – haar departementen, agentschappen en openbare instellingen. Maar we zijn ons er absoluut van bewust dat de uitdagingen voor de andere beleidsniveaus zeer vergelijkbaar zijn. Wat we opbouwen aan expertise en ontwikkelen aan instrumenten, willen we maximaal ter beschikking stellen van de lokale besturen. We zullen niet vasthouden aan onze auteursrechten maar de filosofie van openheid van de informatiestrategie zo ver mogelijk doortrekken. De informatiestrategie werken we uit in een nieuw beslissingsorgaan dat de Vlaamse Regering eind vorig jaar op initiatief van de Vlaamse minister van bestuurszaken heeft opgericht. Daarin zijn niet alleen de beleidsdomeinen van de Vlaamse overheid vertegenwoordigd maar ook de lokale besturen. Laten we dus de strategie vooral samen uitwerken en de uitdagingen samen realiseren. Natuurlijk is deze informatiestrategie niet gebeiteld in steen. Ze vormt het startpunt voor de Vlaamse overheid om haar informatie te activeren. Maar ze zal evolueren naargelang de realisaties, ambities en behoeften. Binnen ten laatste drie jaar zal een nieuwe versie worden voorgelegd aan de Vlaamse Regering, zodat we de vinger aan de pols houden.
6 Ledenvergadering VVBAD, 17 maart 2014
Maar zover zijn we dus nog niet. Eerst ligt er nog aardig wat werk op de plank. We weten wat we willen en we zitten in de startblokken. En met deze woorden wil ik graag afsluiten, dames en heren. Ik bedankt jullie voor jullie aandacht en ik wens jullie nog een boeiend vervolg van de Algemene Ledenvergadering.
7 Ledenvergadering VVBAD, 17 maart 2014
