Zesde LEERJAAR
6
www.lessenpakket.be
Een kipstrip 1. Ei, ei, ei, wat een ei! Elke alinea hieronder wordt voorafgegaan door een letter van het alfabet. Schrijf de passende letter bij de tekening die ermee overeenstemt. A. De eieren worden in rekken geplaatst en naar een pakstation gevoerd. Daar worden ze met een computer doorgelicht. De machine verwijdert de gebroken of bevuilde eieren. B. Het leven van een legkip of leghen begint in een ‘vermeerderingsbedrijf’. Er worden speciale kippenrassen gekweekt voor de eierproductie. De haan bevrucht de kippen die de broedeieren leggen. In een broedmachine worden die eieren in 21 dagen uitgebroed. De vrouwelijke kuikens worden uitgezocht om op te groeien tot leghen. C. Een ander soort kippenstal is de ‘kooi’. Deze kan vergeleken worden met een soort ‘flatgebouw’. Daarin wonen telkens een aantal kippen samen in hun appartement waar ze beschikken over een scharrelruimte, zitstokken en een plaatsje met een legnest. Natuurlijk is er volop eten en drinken aanwezig. D. Een kuiken is zeer nieuwsgierig en scharrelt meteen rond op zoek naar eten en drinken. Bij de opfokker blijft het 18 weken. In die tijd groeit het op tot een gezonde, jonge legkip. E. De sorteermachine verdeelt de eieren volgens gewicht en kwaliteit. Eieren van klasse A zijn voor consumptie. Eieren van klasse B worden verwerkt in mayonaise, koekjes, pasta, gebak en zelfs in shampoo. Ten slotte worden de eieren van een stempel met code voorzien. F. De eieren rollen vanzelf uit de legnesten en gaan via een transportband naar een verzamelplaats. Op die manier worden de kippen niet gestoord op hun nesten. G. Van de opfokstal gaat het naar de scharrelstal. In een scharrelstal kunnen de kippen vrij rondlopen en leggen ze scharreleieren. Kippen die ook naar buiten in een weiland kunnen lopen, leggen eieren van ‘vrije uitloop’. H. Heb je eieren gekocht, bewaar ze dan in de koelkast. Zo blijven ze ongeveer 4 weken in topconditie. Smakelijk! I. Gesorteerd en voorzien van een stempel, worden de eieren verpakt in doosjes van 4, 6, 10, 12, 20 of 24 eieren en naar de buurtwinkel of het warenhuis gevoerd. Heel wat eieren komen in het buitenland terecht. www.lessenpakket.be
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 1
Een kipstrip
www.lessenpakket.be
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 2
Een kipstrip 2. Hoe word je een braadkip? Schrijf weer bij elke tekening de passende letter. A. Een vleeskip mag je niet verwarren met een legkip! Vleeskippen behoren tot speciale rassen die voor de vleesproductie worden gekweekt. Meestal zijn het witte dieren met heel wat vlees, vooral aan borst en billen! B. Piepkuikens zijn dieren die al na 4 tot 6 weken worden geslacht. Ze wegen dan ongeveer 500 g. Gebraden piepkuiken is zeer mals! C. Zorg dat de kip of de kipproducten meteen na aankoop zo snel mogelijk in de koelkast terechtkomen! D. De bevruchte eieren gaan 21 dagen lang in een broedmachine. Zowel haantjes als hennetjes worden grootgebracht voor hun vlees. Daarvoor verhuizen ze van de broeierij naar een opfokbedrijf. E. De jonge dieren lopen vrij rond in een stal. Sommige rassen worden ook buiten gehouden. Dankzij het aangepaste voer groeien ze gezond en snel. F. De vleesproducten worden vervoerd naar buurtwinkels of warenhuizen. Daarbij wordt een constante temperatuur van 4°C aangehouden. G. Braadkippen wegen na 6 tot 10 weken gemiddeld tussen 2kg en 2,5kg. Dan worden ze naar de slachterij gevoerd. H. De geslachte dieren worden gepluimd, verwerkt en in hun geheel of versneden verpakt naargelang de behoefte: borst (filet), bout (bil), vleugel of vleugelstick. Een gedeelte wordt ingevroren of in blik verpakt.
www.lessenpakket.be
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 3
Een kipstrip
www.lessenpakket.be
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 4
Wat was er eerst, de kip of het ei? Doelen
Stellingenspel •
•
een standpunt innemen en dit op een assertieve wijze verantwoorden met eigen argumenten; bereidheid ontwikkelen om de argumenten van anderen af te wegen tegen de eigen visie.
De kinderen vullen nu eerst de overgebleven ballonnetjes in. In de groep wordt het onderwerp even kort besproken. Dan worden ze voor de keuze gesteld: wie vindt dat het ei er als eerste was zet zich links; wie vindt dat het de kip was, rechts. (of een andere groeperingswijze bv. met het gebruik van groene en rode kaartjes) Over en weer geven de kinderen om beurten argumenten om hun keuze te verantwoorden. Er moet geluisterd worden naar elkaar. Het komt erop aan creatief te denken rond dit onderwerp. Na enkele argumentaties krijgen kinderen de kans om van kamp te veranderen. Dit moeten ze wel motiveren. Het stellingenspel stopt wanneer de argumenten zijn opgebruikt. Er volgt een evaluatie van het spel: is er een definitieve waarheid rond deze stelling? Zijn de kinderen erin geslaagd hun stelling te verdedigen met goede of goedgevonden argumenten? Voor wie wil weten wat de wetenschap zegt... www.lessenpakket.be
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 5
Wat was er eerst, de kip of het ei?
, i e t e h t s “Eer ” da n de k ip ueren
evol al kan niet ia er at m ch is isme. Genet n levend organ ee an v n ve le el die tijdens het de eerste vog et o m en d re in de Om die hebben bestaan t rs ee , d er w et een kip ryo in het ei. M b em n ee an v zijn hoedanigheid wetenschapper e d ft aa st t en dat argum stelling. hn kwestie is Jo in er p ap h ontDe wetensc in genet ische r o ss fe ro p , it va n Brook field e Un iver site d n a a g w ik kelin en zonder elt: “Wij kunn st ij H . am h de g Nottin de eerste leven at d en it lu es b , een enige twijfel kt van dat soort aa m it u l ee d ie ijker wijs materie, d as er noodzakel w ei et H . jn zi ei moet voor de kip.” steunt avid Papineau D of so lo sfi ap e eerste Wetensch ij meent dat d H . n ri ie h d el Brookfi n ei, uitgebroed ee it u jn zi en m lgens kip moet geko aar het ging vo M . en ez w er d mdat het door een an een kippenei, o m o k ij el eg d hem wel atte. an een kip bev ei het embryo v De standaa
www.lessenpakket.be
rd
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 6
De bisschop en de boskip
De bisschop en de boskip De bisschop stapte door het bos Hij blafte lief: “Klim op mijn rug.” en liet daar toen zijn jachthond los. Zo ging hij naar zijn baas terug. Ook de boskip liep in’t rond, Die aaide zacht de kip haar kop: zocht naar wormen in de grond. “Ik heb voor jou een nieuwe job. De bisschopshond rook toen de kip Ik zet je boven op mijn kerk, en vond het beestje in een wip. jij doet voortaan de haan zijn werk, Dat schrok en riep: “Wat moet ik nu? maar bovendien leg jij voor mij Straks sta ik nog op het menu.” elke dag een bisschops-ei!” De bisschop floot zijn hond heel vlug, De boskip keek de bisschop aan maar het dier kwam niet terug. en is toen met hem meegegaan. De boskip schreeuwde in gevaar, Ze kreeg een plekje hemelhoog, de woeste jager was al daar... houdt iedereen in ’t oog, De bisschop bad: “Heer, een mirakel! doet heel knap haar nieuwe taak, ‘k Word nog gek van dat gekakel.” draait en keert, maar mikt ook raak... Plotseling werd de hond heel tam, De bisschop krijgt, zoals beloofd, wist niet wat hem overkwam. zijn dagelijks eitje...op het hoofd!
Door Jan Wouters Uit: De roestige ridder, Abimo www.lessenpakket.be
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 7
De bisschop en de boskip Verwerking:
Doelen
Lees zelf het gedicht voor. Laat het lezen als rollenspel: een verteller, een bisschop, een kip en een hond. Stel de kinderen voor in groepjes het gedicht expressief voor te dragen. Hiervoor kunnen ze vooraf een tijdje oefenen. Verwerk het tot een toneeltje als het voorlezen goed meevalt. Eventueel organiseer je een voorstelling voor de jongere klassen.
• • •
genieten van de inhoud en het woordenspel in een gedicht; het gedicht expressief brengen voor de klas in leesbeurten of in groep; het vers visueel voorstellen als een stripverhaal.
Beeldopvoeding: Verwerk het verhaal tot een stripverhaal waarbij iedere leerling één of meer plaatjes tekent. Maak afspraken i.v.m. formaat, personages, kleuren, achtergronden, spreeklussen en lettertype.
www.lessenpakket.be
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 8
Klein maar fijn, ei-vol voedingstoffen Doelen Elk ei bezit een bron van vitamine A, B1, B2, B12, D, E en K en van ijzer, vooral in de • lezend vernemen dat een ei heel wat eidooier. belangrijke voedingsstoffen bevat; Het eiwit van een ei bevat enkel eiwitten en • door gericht lezen, de voedingsstoffen in een water. rooster terugvinden. Ons lichaam heeft eiwitten nodig voor de opbouw en het onderhoud van weefsels. Er komen verschillende soorten eiwitten voor: plantaardige eiwitten in graanproducten en groenten, dierlijke eiwitten in melkproducten, vlees, vis en eieren. Eieren leveren hoogwaardige eiwitten. Dit wil zeggen dat de eiwitsamenstelling van eieren het best voldoet aan de eiwitbehoefte van het menselijk lichaam. Vooral in de dooier bevat een ei vetten en cholesterol. Onze lever produceert zelf cholesterol, noodzakelijk voor ons lichaam. Krijgen we via voedsel wat meer cholesterol binnen dan maakt de lever er wat minder aan en omgekeerd. Een ei bevat weinig calorieën! Een ei is puur natuur! Het kan gemakkelijk en goedkoop eens een portie vlees of vis vervangen. Breng veel variatie in wat je dagelijks eet! De actieve voedingsdriehoek toont ons alle groepen voedingsmiddelen van veel naar minder te gebruiken, waarmee we in evenwicht een lekkere ei-maaltijd kunnen aanvullen. In een ei zitten geen koolhydraten en geen vezels, daarvoor hebben we graanproducten, aardappelen, fruit en groenten nodig!
www.lessenpakket.be
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 9
Klein maar fijn, ei-vol voedingstoffen Doorstreep in het rooster de onderlijnde woorden van bovenstaande tekst. Zoek horizontaal, verticaal, schuin naar beneden en schuin naar boven; ij is één vakje. Sommige doorstreepte woorden liggen over elkaar. Als je al de onderlijnde woorden doorstreept hebt, blijven er afzonderlijke letters over. Met deze letters kun je gewoon het rooster rij per rij van links naar rechts doorlopen en de zin onderaan vinden.
a c t i e v e g e v g
v d i e r l ij k e k o h o o g w a a r d i g e e i w i t t e n p n d v d i p s u f i i o i l l u e n v e t o e t r v i g a a s i s e m s a r f m p e n n d e e i o i r a w r r e o a r n t i i w k e t e u c n e m d z a i u h h e ij l e r t s o v l e e s v i s v e l e e s k c h o l e s t e r o l
www.lessenpakket.be
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 10
w e i n i g c a l o r i e ë n
Une omelette de gags Zet de juiste Franse zin bij de tekeningen: • Ouah! Je suis amoureuse de ce coq! • Ça alors! Une poule préhistorique! • Il est presque prêt, mon manteau? • Coq au vin.
Doelen • •
bij een tekening de juiste Franse tekst noteren; Franse woordenschat uitbreiden en inoefenen.
• Je vais déménager.
Ken je nu de Franse vertaling van: • verhuizen • een haan • een kip • de wijn • voorhistorisch • mijn jas • Ik ben verliefd (vrouwelijk) • Verdorie! • Is hij bijna klaar? www.lessenpakket.be
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 11
Kipbereidingen Doelen •
•
Maak in de klas kippensoep klaar met het snelrecept van Radio 2.
•
de woordenschat van kippenrecepten begrijpen en aan de hand daarvan kippensoep kunnen bereiden; berekeningen uitvoeren van benodigde hoeveelheden, verhoudingen, kostprijs en verkoopprijs; de voedingsmiddelen in de juiste groep van de actieve voedingsdriehoek kunnen plaatsen.
Voor 8 personen: breng 2 l water aan de kook en voeg 2 blokjes kruidenbouillon en 200 g in blokjes gesneden kipfilet toe. Laat 10 min. koken. Spoel een bosje verse peterselie en versnipper deze met een schaar boven de soep. Voeg 30 g vermicelli toe en laat nog 5 min. koken. Was voorzichtig 100 g verse champignons, snijd ze in plakjes en laat ze nog 5 min. meekoken. Voor je aan de slag kan gaan, moet je berekenen hoeveel je van elk ingrediënt nodig hebt voor een soepje waarvan alle leerlingen en de leerkracht kunnen proeven. Let bij de aankopen op de hoeveelheden vermeld op de verpakkingen. Je mag afronden: een beetje meer of minder van een ingrediënt, in verhouding voor 16, 24... personen, kan best. Vind je een kookpot die groot genoeg is? Je kunt ook soep voor heel de school bereiden, voor een feest, voor een goed doel... Serveer met stokbrood! Welke en hoeveel ingrediënten heb je nodig? Voor welke prijs kun je een kopje soep verkopen?
www.lessenpakket.be
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 12
Kipbereidingen Voor de kok thuis: twee kiprecepten voor 4 personen Salade van kipfilet met witloof, appeltjes en gedroogde ham
Gentse waterzooi a. 4 kippenbouten b. 2 wortels, 2 preien, 2 sjalotten, 3 takjes selder, 100 g champignons c. een halve liter water d. 100 g bloem e. 120 g boter f. 3 dl room g. 1 dl olijfolie h. 4 gekookte aardappelen peper, zout, nootmuskaat, paprikapoeder, een bussel peterselie, enkele blaadjes basilicum Bereiding Snijd de wortels, preien en seldertakjes in stukjes en de champignons in plakjes. Kook deze groenten 3 minuten in licht gezouten water en schep ze uit het water. Bak de kippenbouten in hete olie en voeg er de gesnipperde sjalotten aan toe. Overgiet de bouten met het kookvocht van de groenten en laat ze gaar sudderen, ongeveer 25 minuten. Haal de bouten uit het kookvocht. Zeef het kookvocht en laat het tot één derde inkoken. Maak een roux: smelt de boter en roer er de bloem door, tot een gladde saus. Kruid met peper, zout, paprikapoeder en nootmuskaat. Voeg al roerend de room en het kookvocht toe. Doe de groenten, de gekookte aardappelen en de kippenbouten in de saus en warm op. Serveer in diepe borden, bestrooid met versgehakte peterselie en versierd met een blaadje basilicum.
www.lessenpakket.be
i. 4 kipfilets j. 150 g flinterdun gesneden gedroogde ham k. 6 struikjes witloof, 1 bakje veldsla, 2 tomaten l. 2 appelen, sap van 1 citroen m. 2 dl room n. 1 dl yoghurt o. bakboter p. broodkorstjes peper, zout, 1 eetlepel mosterd Bereiding Bak de kipfilets mooi bruin in boter, breng op smaak met peper en zout en laat afkoelen. Snijd in plakjes. Schil de appelen, snijd ze in staafjes en meng ze onmiddellijk met het citroensap opdat ze niet verkleuren. Snijd het witloof in staafjes en meng dit met de appeltjes. Klop een dressing met de room, yoghurt, mosterd, peper en zout, en voeg dit toe aan het mengsel. Schik op elk bord: een bedje van veldsla, ham, kip, witloofsla, schijfjes tomaat, broodkorstjes.
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 13
Kipbereidingen
In deze recepten zijn verschillende groepen van de actieve voedingsdriehoek vertegenwoordigd. Schrijf telkens de letters van de ingrediënten van a tot p in het schema van de actieve voedingsdriehoek. Lees de recepten. Hoe staat het er? • kippenborst ontdaan van vel en borstbeen: • kippendij: • door verhitting met vet gaar maken: • zachtjes pruttelend in kokend water gaar worden: • aandikken door verdamping: • sneetjes: • op smaak brengen met peper en zout: • koudbereide saus voor salades: • 20 cl:
www.lessenpakket.be
kip en ei – zesde leerjaar – pagina 14
