zesde leerjaar

zesde leerjaar

6

www.lessenpakket.be

Smaakmaker Alle opgaven zijn kleine woordpuzzeltjes. De ‘woorden’ houden verband met ‘melk’ en passen in het rooster op de volgende bladzijde. H = horizontaal, V = verticaal. Elke puzzel vraagt om een eigen aanpak. Op de volgende bladzijde wordt per puzzelsoort met een voorbeeld aangegeven hoe je te werk gaat.

Doelen • aan de hand van puzzelopdrachten begrippen in verband met melk ontdekken en inpassen in een rooster; • verschillende soorten woordpuzzels van elkaar onderscheiden en vormen; • woordenschat rond zuivel uitbreiden op het niveau van actief taalgebruik.

Tips 1 op de boerderij na het karnen 2 boerderij met melkkoeien 4 gegiste melkdrank 5 schuimige mix van fruit en melk 6 melkvet 7 bruine drank 8 aardbei, banaan 9 voor muizen 10 jong 11 drankverpakking 13 dieren 14 verzamelwoord melkproducten 15 toetje 16 baby 18 dik vloeibaar www.lessenpakket.be

zuivel zesde leerjaar - pagina

6

Smaakmaker Voorbeelden Eén letter per stip! IJ wordt beschouwd als één letter.

Aanvullen Woord vervolledigen met de klok mee.

Anagram Vorm één woord door de letters van plaats te verwisselen.

B

O R

S T

V

O E

D I N G

Woord gevormd door ontbrekende delen van woorden samen te voegen, in volgorde. B

E

C H A

M E

L

S A

U S

Synoniem

M E K

W A

R

L

K

P O E

D E

R

K Het gemeenschappelijk woord met het gegeven aantal letters bedenken.

Paardensprong De volgende letter van het woord staat telkens drie plaatsen verder in een rechte hoek (eerst horizontaal dan verticaal of andersom). Het centrum waar geen letter staat, telt ook als plaats. De letter waarmee je begint, is omcirkeld. M E

G E

M O L

K

www.lessenpakket.be

E

L

K

N


6

Smaakmaker Rooster 12 4 5 2

9

8 1 6

11

10

16

3 13 15 7 18 14 17

www.lessenpakket.be


6

Je weet het! Kies de juiste antwoorden en schrijf de letter van elke correcte uitspraak in het rooster. 1

2

3 4

5

6

7

8

9 10 11 !

Deze controlezin zal je helpen om juiste keuzes te maken. Ook zitten er vaak antwoorden verstopt in andere vragen.

Zuivel is: E melk, boter, kaas; S boter, kaas, eieren; T bloem, melk, eieren. Melk is van nature rijk aan: P zetmeel, voedingsvezels, vitamine C; R koolhydraten, voedingsvezels, vitaminen; L eiwitten, calcium, vitaminen. De actieve voedingsdriehoek raadt jongeren aan om elke dag te nemen: K 3 tot 4 glazen (in totaal 450 ml) melk (of melkproducten) en 1 tot 2 sneetjes kaas; C 3 tot 4 glazen melk (of melkproducten) of 1 tot 2 sneetjes kaas; O 1 tot 2 glazen melk (of melkproducten) en 3 tot 4 sneetjes kaas. Een dagelijkse voeding die evenwichtig en gevarieerd is opgebouwd, bestaat uit: B heel veel zuivelproducten bij elke maaltijd; E naast zuivel ook fruit, groenten, graanproducten, aardappelen, wat vlees of vis, af en toe een eitje en… water; F nooit iets eten wat zoet of vet is.

www.lessenpakket.be

Doelen • feiten en begrippen rond zuivel en gezonde voeding ontdekken door het correct oplossen van quizvragen; • door logisch redeneren, elimineren en met de hulp van een controlezin de juiste oplossing voor de quizvragen vinden; • de kennis van zuivel als belangrijk voedingselement vergroten. Calcium is nodig voor: I het goed functioneren van de darmen; H een gezonde huid en goede ogen; D de ontwikkeling en het onderhoud van gezonde botten. Melk vervang je niet zomaar door andere dranken waaraan calcium is toegevoegd, want: J iedereen lust melk; A melk is voedzaam als een unieke combinatie van voedingsstoffen; U melkeiwitten zijn onvervangbaar. Je kent volle, halfvolle en magere melk. Van links naar rechts bevatten die melksoorten: N steeds minder calcium; G steeds minder vet; M vitaminen A en D (behalve magere melk). Naast calcium bevat melk ook: E water; L zink: belangrijk voor de groei, de weerstand en… om beter te kunnen proeven; K fosfor: samen met calcium nodig voor een stevig skelet


6

Melk is goe… voor jong en ou…, voor klein en groo…! Oei! Alle letters t en d zijn verdwenen! Lees de zinnen en vul d, t, tt of dt in.

Bijna één vier…e van …e Belgen gebruik… nie… elke dag een melkproduc… . Spij…ig. Ook al is een volwassene volgroei…, hij heef… bijna evenveel melk no…ig als een kin… …at opgroei…. Melk beva… veel B-vi…amines. Is je hui… gekloof… of geschilfer… …oor weer en win…? Breek… je haar? …e weinig vi…amine B2! Melk lever… gul vi…amine B2. Melk als schoonhei…s…rankje, wie ha… …a… ooi… ge…ach…! …e vi…aminen B6 en B12 zorgen ervoor …a… ons zenuws…elsel goe… functioneer… en …a… onze hersenen paraa… zijn. …oor een …ekor… aan …eze vitaminen kan ons geheugen aange…as… wor…en. Ook wie aan …e lijn …oe…, heef… baa… bij melk. …oor magere melk …e …rinken, wor… ...e waar…e van je voe…ing verbeter… maar je lichaamsgewich… verhoog… niet… . Recen… on…erzoek heef… aange…oon… …a… mensen meer verza…ig… wor…en …oor melkeiwi…en en …aar…oor min…er kans hebben op overgewich…. Vi…amine A, aanwezig in volle en halfvolle melk, beïnvloe… …e groei en …e on…wikkeling. Vi…amine D, die je ook vin… in volle en halfvolle melk, zorg… voor opname van calcium ui… voe…sel en …us voor een s…evig skele… en een gaaf gebi…. Melk bin… …e s…rij… aan me… bac…eriën die …an…cariës veroorzaken en hers…el… he… …an…weefsel. Opgele…: poe…sen moe…! www.lessenpakket.be

Doelen • de correcte schrijfwijze hanteren van woorden met d, t, tt of dt; • woorden en zinsdelen samenbrengen tot betekenisvolle zinnen; • ontdekken welke positieve effecten het drinken van melk heeft op de gezondheid.

De woorden zijn door elkaar gehaspeld. Schrijf telkens een correcte zin. De hoofdletter aan het begin van een zin en de punt op het einde van de zin, helpen je op weg. zuursel en stremsel / wordt gemaakt / aan verse melk. / Kaas / toe te voegen. / door / ……………………………………………………… ……………………………………………………… verandert dan in / brei, de wrongel / vloeistof, de wei. / en een dunne gele / een dikke witte / Melk / ……………………………………………………… ……………………………………………………… specifieke bewerkingen /De wrongel ondergaat / volgens / wil maken. / het soort kaas / dat de producent / ……………………………………………………… ………………………………………….…………… in een vorm geperst / dan rijpt / belegen of oude kaas. / Wordt de wrongel / de kaas afhankelijk van de rijpingstijd / tot jonge, halfbelegen, / ……………………………………………………… ……………………………………………………… ……………………………………………………… ………………………………………………………


6

Reken maar! Een rekenmachine is toegelaten 1 Vervolledig de tabel. Rond af naar de eenheid. Een jaar telt 365 dagen. Met een portie kaas wordt bedoeld: een blokje, een sneetje, een potje… van 22 g.

eet kaas

kg per jaar

g per dag

porties per dag

Belg/ Nederlander

16

…

…

Fransman

…

68

iets meer dan …

Griek

24

…

…

27

¼ meer dan …

Brit

…

Het kaasverbruik neemt toe. In 2003 kocht de Belg gemiddeld 16 kg kaas, in 2004 gemiddeld 17 kg.

Doelen • wiskundige gegevens van een tabel aflezen en ontbrekende gegevens aanvullen; • numerieke gegevens in een staafdiagram weergeven; • wiskundige problemen met tijd, procent, verhoudingen en gemiddelde oplossen.

3 De calciumbehoefte van een zesdeklasser is 1000 mg per dag. Buiten melk(producten) levert onze dagelijkse evenwichtige voeding door kalkrijk water, volkorenbrood, groenten, noten… 350 mg calcium. Hoeveel procent van onze dagelijkse calciumbehoefte bieden ons melk(producten)? ………

Eens je 15 bent, heb je per dag 1200 mg calcium nodig. Hoeveel procent van je dagelijkse calciumbehoefte moet je dan uit melk(producten) halen? (de 350 mg zoals hierboven vermeld blijven ongewijzigd)

Bereken de procentuele toename.

2 Het lichaam van een foetus bevat na 5 maanden ongeveer 3 gram calcium, bij de geboorte na 9 maanden ongeveer 30 gram. Bereken de gemiddelde toename in milligram per maand.

www.lessenpakket.be


6

Reken maar! Een rekenmachine is toegelaten 4 Het calciumgehalte van twaalf voedingsmiddelen. 25 g amandelen 63 mg 30 g Belgische brie 135 mg 200 g broccoli (5 eetlepels) 200 mg 125 g verse fruitmengeling 15 mg een sneetje Belgische Gouda (30 g) 256 mg 200 g gekookte groene kool 106 mg een glas melk (150 ml) 175 mg 50 g mozzarella 346 mg 100 g plattekaas 116 mg 100 g rauwkost 31 mg een hoekje magere smeerkaas (20g) 87 mg 25 g waterkers 45 mg

www.lessenpakket.be

Vervolledig het staafdiagram met de gegevens. Vergelijk de staven met elkaar en knobbel uit welk voedingsmiddel voorgesteld wordt door elke staaf.


6

Strenge zuivelcontrole van ‘gras tot glas’ IKM, Integrale Kwaliteitszorg Melk: strenge zuivelcontrole van ‘gras tot glas’ Lees de tekst en werk de opdrachten uit.

...................................................................................................... Gras is het favoriete voeder van elke koe. Tijdens de zomer de koeien zoveel mogelijk in de weide. Tijdens de wintermaanden worden ze gevoerd met kuilgras. Dit gras wordt eerder op het jaar gemaaid en op het melkveebedrijf in een ‘kuil’ bewaard. Koeien eten ook maïs, bieten en veevoeders. IKM controleert of voeders, weidegras en drinkwater veilig en zuiver zijn. ...................................................................................................... IKM voorziet voorschriften voor het dierenwelzijn o.a. voldoende drinkwater en een comfortabele huisvesting. Hygiëne speelt hierbij een rol. De koeien moeten goed verzorgd worden, hun hoeven bijgeknipt en hun uiers dagelijks gereinigd. Ook nette stallen en lokalen waarborgen de zuiverheid van melk. IKM eist een regelmatige grondige reiniging van gebouwen, melk- en koelinstallaties en tankwagens. ...................................................................................................... De installaties moeten optimaal functioneren. In een koeltank wordt melk snel en diep gekoeld om haar gezonde samenstelling en haar natuurlijke smaak te behouden. De rauwe melk verlaat het landbouwbedrijf onder ideale omstandigheden. www.lessenpakket.be

Doelen • zich bewust worden van de constante en doorgedreven controle op de Belgische melkproducten; • inzien dat een strenge controle een waarborg betekent voor gezonde zuivelconsumptie; • respect opbrengen voor het veeleisende werk van de melkveehouder; • gevarieerde vragen en opdrachten i.v.m. de melkkwaliteit correct oplossen. IKM reglementeert de reiniging van leidingen, tanks, aanhangwagens en opleggers voor wat betreft het gebruikte water, de reinigingsmiddelen en de temperatuur van het waswater. Een gezonde koe leeft langer en geeft langer gezonde melk. Maar ook koeien kunnen ziek worden en moeten soms medicatie krijgen, waarvan resten in de melk kunnen terechtkomen. Daarom schrijft IKM een aparte behandeling van deze melk voor. Ze komt pas weer in het normale circuit na een voldoende lange wachttijd en na de nodige tests. ...................................................................................................... De IKM-melkveehouder draagt zorg voor het milieu. Voor een goede kwaliteit van het grondwater aan de toegelaten bemesting. Zijn bedrijf past in het landschap. ...................................................................................................... 78 % van de Belgische melkveehouders hebben een IKM-certificaat. Door hen wordt 87 % van de Belgische melk geproduceerd. IKM-melk wordt in fabrieken verwerkt tot allerlei melkproducten. Elk verwerkingsproces wordt gecontroleerd om de kwaliteit te garanderen. zuivel is geen luxe maar een noodzaak!


6

Strenge zuivelcontrole van ‘gras tot glas’ 1 Noteer boven elk tekstdeel in de tekst op de vorige pagina de passende ondertitel. Kies uit:

- De kwaliteit van melk - Melkproducten met een certificaat - Netjes verzorgd - Respect voor de natuur - Wat koeien eten

3 Wat hoort in de tekst op de plaats van de tekeningetjes? Ondertreep wat past. grazen - verlaten - groeien fijne - kleine - belangrijke magere - rauwe - gekookte

2 Bij welke ondertitel horen volgende aanvullingen van de tekst. - ‘Mmm… elke dag urenlang lekker grazen… wat wandelen… rustig herkauwen… Met al die ruimte, geen stress, het gezonde voer en met de goede zorgen is het niet moeilijk om de beste melk voort te brengen!’ Ondertitel: ……………………………………….. - Voor de melkveehouder heeft kwaliteitsmelk te maken met gezonde en productieve dieren met schoongemaakte hoeven en uiers, een hygiënische werkomgeving, gedesinfecteerde installaties en wel eens de hulp van de dierenarts. Ondertitel: ……………………………………….. - Bijna alle melkproducten die in Vlaanderen worden geproduceerd, voldoen aan de IKMvoorwaarden. Het voordeel van Belgische melk! Ondertitel: ……………………………………… - De kwaliteit van veevoeders heeft een rechtstreekse invloed op de kwaliteit van zuivelproducten.

houdt hij zich - houdt hij zich niet gezonde - gewone - lekkere 4 De zuivelketen. Geef in de vakjes hieronder elke letter de juiste plaats.

A De consument koopt zuivel in de winkel. B De consument koopt zuivel op de hoeve zelf. C De zuivelindustrie verwerkt melk tot allerlei lekkers. D Een melkveehouder heeft koeien, voeder, genees-, reinigings- en ontsmettingsmiddelen, een melkinstallatie, een koeltank… nodig. E Op zijn bedrijf verzorgt en melkt de melkveehouder de koeien. F Zuivelfabrieken bevoorraden winkels en warenhuizen.

Ondertitel: ………………………………………. - Elke IKM-melkveehouder werkt mee aan een evenwichtige natuur. Ondertitel: ………………………………………. www.lessenpakket.be

zuivel zesde leerjaar - pagina 10

6

A la campagne Zoek de tien verschillen Geef elke zin het nummer 1 of 2.

… La vache boit de l’eau. … La vache mange l’herbe. … La vache est maigre. … La vache est grosse. … La vache est dans l’étable. … La vache est dans le pré. … La vache a un veau. … La vache est toute seule. … Il fait beau. … Il pleut.

www.lessenpakket.be

Doelen • Franse woordenschat rond zuivel uitbreiden; • zinnen begrijpen en associëren met de juiste visuele voorstelling; • aan de hand van schriftelijke opdrachten een tekening op de juiste manier aanvullen.

…La paysanne aide son mari. … La paysanne n’est pas là. … Le paysan est content. … Aujourd’hui le paysan n’aime pas la pluie. … La ferme n’est pas loin. … Je ne vois pas de ferme. … Il y a un arbre à côté de la ferme. … Je compte trois arbres. … Le paysan regarde les vaches. … Le paysan apporte du maïs.


6

A la campagne Vul de tekening aan Le paysan est sur le tracteur rouge. Le pré est vert. Ferme la porte du pré. Toutes les vaches ont deux oreilles, deux cornes et une queue. La vache aux taches brunes est la plus petite.

www.lessenpakket.be

Deux vaches ont des taches noires. La vache la plus grande a un veau. La ferme est à côté du bois. Le champ est plein de maïs. Le maïs est jaune.


6

Op het melkveebedrijf Wat het werk van de melkveehouder betreft, vind je op deze bladzijde achttien genummerde vakjes met begrippen en op de volgende bladzijde evenveel vakjes met een letter en verduidelijking van deze begrippen. Knip de ‘kaartjes’ van beide bladzijden uit en vorm duo’s. Speel memory.

Doelen • informatie en woordenschat verwerven over melkveehouderij; • de nieuwe begrippen aan visuele voorstellingen of omschrijvingen koppelen; • in spelvorm de nieuwe woordenschat inoefenen.

1 weiland

2 kuilgras

3 maïsveld

4 hooi

5 ruwvoer

6 stro

7 kuilvoerverdeler

8 computergestuurde krachtvoerverdeler

9 open stal

10 een handje helpen

11 hooiwagen

13 kunstmatige inseminatie

14 thuisverkoop

16 mestinjecteur

17 rietveld aangelegd op het bedrijf

www.lessenpakket.be


12 oormerk

15 administratie van de landbouwer

18 landschapsbeheer door de landbouwer

6

Op het melkveebedrijf A - gedroogde graanhalmen, vloerbedekking in de stal

D - Koeien bewegen, eten en drinken vrij. Mest stroomt door de roostervloer in de opvangkelder.

B - Via het zendertje van elke koe, signaleert de computer haar gegevens en geeft het vereiste aanvullende krachtvoer. E

G

F - zorg voor graskanten, knotwilgen, heggen, houtkanten, dijken en landweggetjes H - boekhouding, leveringen, aangifte bij de mestbank, landbouwtelling, milieuvergunning

K

I - Een koe heeft elke 3 à 4 dagen, 100 m² grasland nodig. De veehouder moet over genoeg weiden beschikken om ze te laten afgrazen. L - verspreidt en spuit mest in de grond: geen geur, geen schadelijk stikstofgas in de lucht, geen waterverontreiniging

J - bevruchting van koeien met sperma van uitgezochte stieren M

C

N - volledig door de zon gedroogd gras: beter verteerbaar door jonge en zieke dieren dan kuilgras

O - Rietwortels doen een bacterie ontstaan, die water zuivert. R

P - Maïs groeit snel, hoog en koeien eten de volledige plant.

Q - vezelig voer, bv. haksel van stengels, bladeren en kolven, van een maïsplant

Maak met de kaartjes nu ook een dominospel: hecht elk kaartje van de eerste reeks aan een kaartje van de tweede reeks dat niet de oplossing is. Veel plezier!

www.lessenpakket.be


6

zesde leerjaar

Recommend Documents