WOONZORG NEDERLAND JAARVERSLAG 2008

STICHTING WOONZORG NEDERLAND JAARVERSLAG 2008

WOONZORG NEDERLAND JAARVERSLAG 2008 DE KLANT CENTRAAL

WOONZORG NEDERLAND Postadres Postbus 339 1180 AH Amstelveen Bezoekadres Prof. E.M. Meijerslaan 3 1183 AV Amstelveen T (020) 666 26 66 F (020) 666 29 99 www.woonzorg.nl

WOONZORG NEDERLAND JAARVERSLAG 2008

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord

4

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR

8

1

De klant is de maat der dingen

2

Werken aan klantgerichtheid

12

8

3

Samenwerking

20

4

Huurbeleid

24

5

Product

26

6

Maatschappelijke onderneming

36

7

Corporate Governance

42

8

Medewerkers en organisatie

48

9

Financiën

54

VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

68

JAARREKENING Geconsolideerde jaarrekening Overige gegevens Kerngetallen/ Kerncijfers

82 84 88 92

4

VOORWOORD DE KLANT MOET ER BETER VAN WORDEN 2008 is voor Woonzorg Nederland een historisch jaar. Na tien jaar van voorbereiding en verschillende initiatieven zijn we erin geslaagd een reuzenstap voorwaarts te maken op weg naar echte integrale dienstverlening aan onze huurders. Via een personele unie hebben we het fundament gelegd voor een intensieve en langdurige samenwerking met de zorgorganisaties Stichting Philadelphia Zorg en Evean Groep. Wij verwachten dat we binnen Espria samen een beter product voor de klant kunnen realiseren tegen een concurrerende prijs. De komende jaren zetten we op tal van plaatsen in het land gezamenlijk projecten op om ons te bewijzen. Een van de eerste gezamenlijke activiteiten is een concernbrede inventarisatie van het vastgoed. Aan de hand hiervan kijken we waar de komende jaren knelpunten te verwachten zijn en hoe we de expertise van Woonzorg Nederland kunnen benutten om nieuwe gebouwen te realiseren voor de Espria-partners en bestaand vastgoed optimaal te beheren. Daarnaast hebben we synergievoordeel behaald door de alarmering van ons servicepakket Voor Elkaar onder te brengen bij de ledenvereniging Evean/Icare. De samenwerking met Philadelphia en Evean Groep heeft als belangrijk uitgangspunt verbetering van de dienstverlening aan onze huurders. Om de focus op onze klanten te vergroten hebben we het programma Terug naar de Klant geformuleerd. Dit is een organisatiebrede inspanning om langs verschillende wegen de dienstverlening te optimaliseren. De essentie van Terug naar de Klant is dat we onze dienstverlening lokaal organiseren, rond de klant, met ondersteuning van de landelijke organisatie. De resultaten van Terug naar de Klant zullen zich vooral in 2009 en daarna manifesteren. In 2008 hebben we de klantgerichtheid al op verschillende fronten verbeterd. Zo hebben we belangrijke vooruitgang geboekt in de afrekening van de servicekosten. Door een andere aanpak hebben we dit sneller en accurater kunnen realiseren. De bedrijfsonderdelen Services en Facilitair bedrijf werken hierbij intensief samen. Daarnaast hebben we een Taskforce Leegstand in het leven geroepen om complexen met een relatief hoge leegstand onder de loep te nemen. We hebben voor veertien complexen maatregelen geformuleerd en bij een aantal complexen al uitgevoerd om de verhuurbaarheid te vergroten.

5

In 2008 hebben we weer een aantal projecten opgeleverd waar we trots op zijn. Zoals In het Zomerpark in de nieuwbouwwijk Getsewoud bij Nieuw-Vennep. Dit complex van bijna 30.000 vierkante meter herbergt woningen, zorgplaatsen en verpleegplaatsen en tal van sociale en maatschappelijke voorzieningen. Er is onder meer een sporthal en er zijn vier groepen voor kinderopvang. Daarnaast is er een grand café en wijkcentrum. We werken hier samen met zorgorganisaties Cordaan en ’s Heeren Loo. In het Zomerpark laat zien dat een grootschalige voorziening en kleinschalige, klantgerichte zorg uitstekend samengaan. Ondanks de nieuwe projecten en de oplevering van meer dan zeshonderd nieuwe eenheden hebben we in 2008 onze groeidoelstelling niet gehaald. Dit kwam voor een deel door vertraging bij enkele projecten en ongunstige marktomstandigheden. We hopen in 2009 en 2010 een inhaalslag te maken. Tegelijk hebben we elf complexen in de Zaanstreek en de provincie Groningen moeten verkopen. Dit had te maken met het oordeel van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) dat consumenten in deze gebieden door de samenwerking binnen Espria te weinig keuze zouden hebben. Om fiscale redenen hebben we ons bedrijfsonderdeel Projectontwikkeling ondergebracht in een aparte juridische entiteit: Woonzorg Nederland Projectontwikkeling B.V. De stichting Woonzorg Nederland is de enige aandeelhouder. De samenwerking met Evean Groep en Philadelphia is niet zonder slag of stoot tot stand gekomen. In de publiciteit en in de politiek is met de nodige scepsis gereageerd op onze plannen. Daarbij ging de discussie naar onze smaak te veel over de buitenkant en te weinig over de inhoud. Het is onze overtuiging dat een grootschalige landelijke organisatie, mits goed aangestuurd, wel degelijk in staat is om lokaal kleinschalige en klantgerichte zorg te leveren. Met onze partners en de ledenorganisatie van Espria kunnen we de klant meerwaarde bieden. Als raad van bestuur kijken we tevreden terug op 2008. We zijn er nog lang niet, maar met de vorming van Espria en de formulering van Terug naar de Klant zijn we meer dan ooit op weg om onze ambitie waar te maken om een excellente leverancier van woonzorgdiensten te zijn voor senioren en (jongere) mensen met een beperking. Met onze partners en onze medewerkers en in samenspraak met onze huurders zullen we hier de komende tijd verder vorm aan geven. Bram Troost

Wim de Weijer

Anton Zuure

John Kauffeld

Bestuurders Woonzorg Nederland

EEN APPARTEMENT DAT TOT IN DE PUNTJES VERZORGD IS Toutenburgh in Emmeloord is een complex waar relatief veel appartementen leegstonden. Woonzorg Nederland heeft op verschillende manieren ingegrepen. Van het aantrekkelijker maken van de appartementen tot samenwerking met een makelaar. Eigenlijk zijn de woningen in Toutenburgh meer studio’s dan appartementen, vertelt servicemanager George Gols. Ze hebben een grote woonkamer met daarin een slaaphoek. “Toen ze in 1974 werden opgeleverd, waren ze razend populair. Maar veel senioren van nu willen een aparte slaapkamer. En destijds was Toutenburgh een van de eerste complexen met woningen voor senioren. Tegenwoordig hebben mensen meer keuze.” Om de appartementen beter onder de aandacht van senioren te krijgen, zocht Woonzorg Nederland samenwerking met een lokale makelaar. Tegelijk werd een van de honderd appartementen in het complex ingericht als modelwoning. “Er staan nu in de lokale bladen regelmatig advertenties voor Toutenburgh en samen met de makelaar organiseren we geregeld open dagen.” Daarnaast zijn er plannen gemaakt om het complex in 2009 te verfraaien. Het interieur van de algemene ruimten wordt opnieuw geschilderd in frisse kleuren en voorzien van nieuwe vloerbedekking. “En als er een woning leegkomt, nemen we die extra grondig onder handen, zodat nieuwe huurders een appartement krijgen dat tot in de puntjes verzorgd is. Met geschilderde kozijnen, een gewit plafond, nieuwe plinten en ventilatieroosters en waar nodig een nieuwe keuken of badkamer.” Woonzorg Nederland werkt in Toutenburgh goed samen met de bewonerscommissie. Servicemanager Gols bezoekt regelmatig de vergaderingen van de commissie, zodat hij weet wat er leeft en wat de bewoners belangrijk vinden. “Mensen wonen er met veel plezier, ook al zijn de woningen aan de kleine kant. Ze waarderen de contacten met leeftijdsgenoten in het gebouw. En de relatief lage huren maken de woning voor veel mensen aantrekkelijk.”

8

1. DE KLANT IS DE MAAT DER DINGEN INLEIDING: SENIORENHUISVESTER IN EEN VERANDERENDE WERELD ANDERE OUDEREN Het aantal senioren in Nederland groeit. Vooral na 2011 neemt het aantal ouderen toe. Rond 2035 wonen er in Nederland 4,3 miljoen 65-plussers. En omdat we steeds ouder worden, komen er ook steeds meer 80-plussers. Deze senioren hebben gemiddeld veel meer te besteden dan vorige generaties. Ze zijn ook beter opgeleid en mondiger; ze stellen hogere eisen aan hun woning en woonomgeving, en willen zo lang mogelijk de regie over hun eigen leven houden.

GROEIENDE VRAAG NAAR BETAALBARE WONINGEN Naast deze welvarende ouderen blijft er een grote groep senioren die het minder breed heeft. Voor hen moeten er voldoende betaalbare en toch comfortabele woningen zijn. Omdat er meer 80-plussers komen die niet meer zelfstandig kunnen wonen, groeit de vraag naar verpleegplaatsen. En dan zijn er ook nog jongere mensen met een beperking die zelfstandig willen wonen en baas willen zijn over hun eigen leven. Ook op deze vraag wil Woonzorg Nederland een antwoord bieden.

GROEIMARKT TREKT CONCURRENTEN AAN De seniorenmarkt is een groeimarkt. Dat maakt het interessant voor nieuwe toetreders. Andere corporaties en vastgoedontwikkelaars hebben ontdekt dat de markt voor wonen en zorg de komende jaren interessante kansen biedt. We krijgen daardoor te maken met meer concurrentie. Woonzorg Nederland wil zich met meer dan 55 jaar ervaring in dit veld onderscheiden als klantgedreven, maatschappelijk betrokken, deskundig, vernieuwend en agendabeïnvloedend.

KREDIETCRISIS De crisis treft de bouwsector hard. Hierdoor staan de prijzen onder druk. Door nieuwbouwprojecten op een andere manier aan te besteden heeft Woonzorg Nederland voordelig ingespeeld op deze veranderende marksituatie.

MISSIE: ZELFSTANDIGHEID ONDERSTEUNEN Woonzorg Nederland ondersteunt senioren en (jongere) mensen met een beperking om de regie over het eigen leven te behouden en volwaardig mee te doen in de samenleving. Binnen deze doelgroep hebben we speciale aandacht voor mensen met een smalle beurs. We bieden woonmilieus in een variëteit aan leefgemeenschappen met hoogwaardig vastgoed en een ruime keuze aan diensten. We combineren deze zaken tot één geheel dat aansluit bij de wensen en behoeften van de klant.

9

VISIE KERNWAARDEN Woonzorg Nederland hanteert in haar dagelijks handelen de volgende drie kernwaarden: Maatschappelijk betrokken We kijken niet in de eerste plaats naar winstkansen, maar hebben oog voor de meerwaarde die we kunnen bieden. We zoeken oplossingen voor vragen die de samenleving ons stelt en we investeren in voorzieningen die het mensen mogelijk maken volwaardig deel te nemen aan de samenleving. Ervaringsdeskundig Woonzorg Nederland begrijpt dat wensen en behoeften van senioren veranderen en anticipeert daarop. Met de kennis uit het verleden, kijkend naar ontwikkelingen in het heden, bouwen we voor de toekomst. Innovatief De komende decennia zijn er veel woningen nodig die geschikt zijn voor senioren. Maar ook moderne, kleinschalige zorgcentra waar mensen verpleegd kunnen worden als ze niet meer zelfstandig kunnen wonen. Innovatie is een voorwaarde om op deze ontwikkelingen een goed antwoord te bieden.

EEN MAATSCHAPPELIJKE PRESTATIE LEVEREN Woonzorg Nederland is een maatschappelijke onderneming. We zijn niet gericht op ‘aandeelhouderswaarde’, maar op het leveren van een maatschappelijke prestatie. Daarbij is een gezonde bedrijfsvoering essentieel voor ons voortbestaan. Als landelijke organisatie zoeken we samenwerking met andere landelijke partijen. Daarnaast werken we regionaal en lokaal samen met gemeenten en plaatselijke partners.

MOGELIJKHEDEN Het beginpunt voor ons handelen zijn de mogelijkheden van mensen, niet hun beperkingen. De woonomgeving moet hierbij aansluiten. We bieden woonvormen aan die gefundeerd zijn op deze principes: zelfstandigheid, regie en maatschappelijke participatie. Als grote corporatie hebben we de mogelijkheid om nieuwe concepten te ontwikkelen en in praktijk te brengen. We vergroten bijvoorbeeld de veiligheid en het woongenot van onze klanten met woontechnologie (domotica). Daarnaast investeren we in nieuwe manieren van bouwen.

10

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 1

VOORZIENINGEN Waar mogelijk dragen we bij aan de sociale omgeving met voorzieningen voor onze doelgroep. In onze wooncomplexen bevinden zich vaak gezondheidsvoorzieningen en wijksteunpunten. We steken flinke bedragen in zogeheten maatschappelijke investeringen. Deze investeringen brengen geen financiële winst, maar wel een maatschappelijke rendement, bijvoorbeeld omdat ze de leefbaarheid vergroten. Door het hele land hebben we zo’n 123 beheerders in dienst die het vaste aanspreekpunt zijn voor onze huurders. Zij bevorderen de sociale veiligheid in en rond onze complexen en zijn een vraagbaak voor de bewoners.

STRATEGIE RUIMTE VOOR ZORGELOOS WONEN In 2007 zijn we begonnen met de uitvoering van ons ondernemingsplan 2007-2011 ‘Ruimte voor zorgeloos wonen’. In 2008 hebben we hier verder vorm aan gegeven. De hoofddoelstellingen zijn schaalvergroting en kwaliteitsverbetering. In onze visie is dit essentieel om concurrerend hoogwaardige woonarrangementen te kunnen bieden die mensen helpen zelfstandig te blijven. Gekoppeld daaraan willen we ons imago verder versterken.

SCHAALVERGROTING De komende jaren groeit de vraag naar woningen die geschikt zijn voor senioren. Woonzorg Nederland investeert veel om aan deze vraag te voldoen. We willen in 2011 minimaal 55.000 verhuureenheden hebben, tegen 46.333 in 2007. We gaan dit vooral realiseren door nieuwe complexen te bouwen. Daarnaast willen we ons bezit vergroten door overnames van vastgoed en fusies met andere maatschappelijke organisaties. In 2008 hebben we de geprojecteerde groei niet gerealiseerd. Dit kwam vooral doordat we een aantal complexen moesten afstoten om te voldoen aan de eisen van de Nma. Die stelde vast dat we door de samenwerking binnen Espria op sommige locaties een te sterke positie zouden krijgen. Verder heeft een aantal projecten vertraging opgelopen door verschillende oorzaken, waaronder de marktomstandigheden.

DOELGROEP VERBREDEN We groeien mee met onze doelgroep. Van oudsher bedienen we vooral senioren met een smalle beurs. We gaan meer doen voor ouderen met midden- en hogere inkomens. Ook zij hebben behoefte aan een veilige en comfortabele woning en woonomgeving. Verder richten we ons nadrukkelijker op andere groepen die ondersteuning nodig hebben om zelfstandig te kunnen wonen, zoals (jonge) mensen met een beperking.

11

SAMENWERKING MET ESPRIA In 2008 zijn Evean Groep en Stichting Philadelphia Zorg bestuurlijk verbonden en zijn deze organisaties en Woonzorg Nederland een personele unie aangegaan. Met vernieuwende vormen van wonen en zorg kunnen we cliënten beter ondersteunen om de regie te voeren over hun eigen leven en gezondheid. Samen kunnen we nieuwe producten en diensten ontwikkelen voor onze klanten, zoals zorgtechnologie en kleinschalige woonvormen.

KWALITEITSGROEI: TERUG NAAR DE KLANT We willen niet alleen in bezit, maar ook in kwaliteit groeien. Klanten moeten ervaren dat Woonzorg Nederland er voor hén is. We verbeteren de bedrijfsvoering, vooral de processen die direct met klanten te maken hebben. Hiervoor hebben we in 2008 het programma ‘Terug naar de Klant’ geformuleerd, dat we de komende jaren gaan uitvoeren. De vraag van de klanten verandert voortdurend. Wij spelen daarop in en lopen er waar mogelijk op vooruit. Het programma biedt hiervoor de handvatten.

IMAGOVERSTERKING We willen dat Woonzorg Nederland een sterk merk is. Een merk dat maatschappelijke betrokkenheid, deskundigheid, ervaring en innovatie uitstraalt. We willen dat anderen ons zien als een ondernemende, financieel solide en betrouwbare organisatie. Een club waar mensen naar luisteren; een club die mede de agenda bepaalt als het gaat om wonen voor senioren en mensen met een beperking.

MEDIA De afgelopen periode is dat nog onvoldoende gelukt. Daarbij werden we onder meer gehinderd door berichtgeving over de samenwerking binnen Espria. Te vaak gingen de media ervan uit dat kwaliteit en grootschaligheid niet met elkaar te verenigen zijn. Terwijl in onze optiek schaalgrootte de kwaliteit juist kan bevorderen. En soms zelfs een voorwaarde is, bijvoorbeeld als het gaat om grote investeringen in vernieuwing. Dat willen we de komende jaren samen met Evean Groep en Philadelphia bewijzen.

12

2. WERKEN AAN KLANTGERICHTHEID TERUG NAAR DE KLANT Alles wat Woonzorg Nederland doet, moet er uiteindelijk aan bijdragen dat we onze klanten zo goed mogelijk van dienst kunnen zijn. Net als in 2007 hebben we in 2008 de tevredenheid van onze klanten laten meten in het kader van de Woonbench, een benchmark voor woningcorporaties. We hebben moeten vaststellen dat het oordeel van onze klanten niet is verbeterd. Waardeerden zij Woonzorg Nederland in 2007 gemiddeld nog met een 6,8, in 2008 bleven we steken op 6,5. Het gemiddelde van de deelnemende corporaties kwam uit op een 6,8. Woonzorg Nederland zat aan de onderkant.

WOONBENCH Al voordat we met de uitslag van de Woonbench werden geconfronteerd, hadden we het programma Terug naar de Klant geformuleerd om de dienstverlening substantieel te verbeteren. De resultaten van de Woonbench onderstrepen de noodzaak van dit programma en geven Woonzorg Nederland een extra stimulans om alles uit de kast te halen om bij een volgend onderzoek beter voor de dag te komen.

LOKAAL ONDERNEMERSCHAP Terug naar de Klant begint met een nieuwe besturingsfilosofie, waarin de wensen en vragen van de klant leidend zijn. Centraal staat het lokale ondernemerschap. Een lokale ondernemer stuurt een team van gastheren en -vrouwen aan die op de complexen het aanspreekpunt zijn voor de klanten. De lokale ondernemer heeft binnen vastgestelde kaders een grote eigen verantwoordelijkheid om klanten optimaal van dienst te zijn. De lokale ondernemer en de gastvrouwen worden ondersteund door een Common Services Center. Om een passend servicepakket te bieden werken ze samen met Espria-partners en derden.

KANTELING Om tot een werkelijk klantgerichte organisatie te komen, is een ‘kanteling’ nodig. De toegelaten instelling wordt een aparte entiteit die het vastgoed levert aan het klantproces. Hiermee wordt een splitsing aangebracht tussen enerzijds de langcyclische focus van het vastgoedbeheer en de vastgoedontwikkeling en anderzijds de kortcyclische klantbediening.

CULTUUROMSLAG De verandering gaat gepaard met een ingrijpende cultuuromslag. De nieuwe organisatie is lokaal georganiseerd en medewerkers hebben veel eigen verantwoordelijkheid. De nadruk ligt op de relatie met de klant, niet in de eerste plaats op de transactie. We leveren maatwerk in plaats van standaardpakketten. De kanteling zal de komende jaren vorm krijgen.

13

Beste verhuurder in Roden

In februari 2008 ontving Woonzorg Nederland in de gemeente Noordenveld de trofee van beste woningverhuurder. Van elke tien huurders zijn er acht prima tevreden over de huurprijs. De grootste woningverhuurder in de gemeente, de lokale corporatie Woonborg, scoort 71 procent tevredenheid. Actium komt tot 68 procent. Woonzorg Nederland heeft in de dorpen Norg en Roden 142 woningen.

FORMULEMANAGEMENT Een belangrijk aspect van klantgerichtheid is het bieden van een product dat aansluit bij de wensen van de klant. Woonzorg Nederland is daarom in 2007 gestart met formulemanagement. We hebben in verschillende gemeenten onderzoek gedaan naar de woonwensen van senioren. Daarnaast hebben we concurrentieanalyses gedaan. Zo hebben we inzicht gekregen in de profielen en wensen van onze (potentiële) huurders en de marktsituatie.

KLANTPROFIELEN De resultaten hebben we gebruikt voor het opstellen van klantprofielen. Deze zijn gebaseerd op lifestyle, inkomen en mate van vitaliteit. Bij zelfstandig wonen onderscheiden we drie klantprofielen: Vitale senior Deze senioren zijn zelfstandig, vitaal en mobiel. Ze hebben veel sociale contacten en doppen hun eigen boontjes. Ze willen vooral een comfortabele woning. Voorzieningen in de buurt zijn handig, maar niet noodzakelijk. Onzekere senior Bij deze senioren begint de ouderdom sporen te trekken. De lichamelijke en geestelijke vitaliteit verminderen. De mobiliteit neemt af, en om zelfstandig te blijven hebben ze wat ondersteuning nodig. Ze zijn toenemend afhankelijk van geplande zorg. Deze senioren willen een woning met voorzieningen in de buurt en de zekerheid dat zorg nabij is als dat nodig is. Regieafhankelijke senior Deze senioren zijn afhankelijk van professionele instanties voor ondersteuning en zorg. Het sociale netwerk is veelal klein. Ze zijn weinig mobiel en verblijven meestal binnenshuis. Deze senioren vragen een veilige en geborgen woonomgeving met zorg die altijd aanwezig is.

14

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 2

FORMULES Bij de klantprofielen ontwikkelen we formules voor zelfstandig wonen. Een formule is een combinatie van gebouw, klantbenadering, diensten en zorg. De invulling per component in een complex hangt af van de formule en van de specifieke situatie van het complex. In 2008 heeft Woonzorg Nederland een klantwaardenonderzoek laten uitvoeren onder 1.500 senioren. Met de resultaten van het klantwaardenonderzoek werken we de formules verder uit. In 2009 gaan we alle complexen ‘labelen’. We zetten klantenpanels in om de dienstverlening te toetsen en te verbeteren.

VERHUURBAARHEID BEHEERDERS Om de veiligheid en de leefbaarheid voor onze huurders te vergroten, werkt in veel van onze complexen met zelfstandige woningen een beheerder. In totaal hebben we verspreid over het land 123 beheerders. De beheerder regelt de dienstverlening rond de verhuur, zoals het houden van voor- en eindinspecties, het opmaken van mutatierapporten, het overhandigen van sleutels en het aannemen van klachten. Daarnaast zorgt hij voor klachtenonderhoud en reparaties aan en in algemene ruimten en draagt hij bij aan een veilige leefomgeving in en om het complex.

AFSPRAKEN Per complex maken we soms aparte afspraken met bewoners of bewonerscommissies over de dienstverlening. Zo houdt de beheerder in sommige complexen ook de algemene ruimten schoon en zijn er beheerders die de gemeenschappelijke tuin onderhouden. Het salaris van de beheerder rekenen we voor een deel door aan de huurders in de servicekosten. Het resterende deel nemen we voor eigen rekening.

LEEFBAARHEID BEVORDEREN Leegstand is een probleem met verschillende kanten. Een woning die niet wordt verhuurd, levert geen huurinkomsten op. Tegelijk is het voor huurders vervelend om naast een leegstaande woning te wonen. Op den duur gaat dat ten koste van de leefbaarheid.

LEEGSTAND Woonzorg Nederland heeft in verschillende complexen te kampen met een bovengemiddelde leegstand. Sinds 2007 voeren we actief beleid om deze complexen aantrekkelijker te maken. We verbeteren de kwaliteit van de woningen én we brengen onze dienstverlening op een hoger niveau. In 2008 hebben we hiervan de vruchten mogen plukken. De leegstand is gedaald tot onder onze doelstelling van 2,5 procent.

15

TASKFORCE Om complexen met relatief veel onverhuurde woningen aan te pakken, hebben we een Taskforce Leegstand in het leven geroepen. Die pakt een aantal complexen projectmatig aan. De taskforce heeft veertien complexen onder de loep genomen en actieplannen geformuleerd met voor in totaal € 6,7 miljoen aan verbeteringen. Complexen

Plaats

Spinoza

Capelle aan den IJssel

Komforta

Rhoon

Watersteijn

Dordrecht

Kleine complexen in Noord-Beveland De Koppel

Utrecht

Het Veldhof en Stadsgaarde,

Enschede

Windmolerbroek

Almelo

Toutenburgh

Emmeloord

De Boogerd

Hoorn

Wijlaarderhof

Leeuwarden

De Jan Hovingflat

Arnhem

De Peelerhof

Assen

De Uijlenborgh

Meppel

De investeringen per complex variëren van € 76.640 (Noord-Beveland) tot ruim € 2 miljoen (Watersteijn).

MAATREGELEN We maken de complexen vooral aantrekkelijker door de uitstraling en het wooncomfort te verbeteren. De maatregelen vallen uiteen in twee categorieën: Exploitatie Het gaat hierbij veelal om kleinere ingrepen, zoals het opknappen van de entree of de tuin en uitbreiding van de dienstverlening van de beheerder. Vastgoed Sommige complexen vragen ingrijpender (bouwkundige) actie, zoals het plaatsen van dubbel glas, aanpassing van de verwarming of het plaatsen van balkonschermen. Daarnaast kijken we naar de behoefte van de bewoners, bijvoorbeeld op het gebied van zorg. Indien gewenst proberen we met lokale partners een diensten- en zorgaanbod te realiseren. In een enkel geval passen we de huren aan.

16

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 2

WOONZORGDIENSTEN Om senioren in staat te stellen zo lang mogelijk zelfstandig te wonen, ontwikkelde Woonzorg Nederland het dienstenpakket Voor Elkaar. Met alarmering, een onderhoudsen klussendienst, maaltijden, verzekeringen en zelfs een verhuisservice bieden we onze klanten alles wat nodig is om veilig en comfortabel te wonen. De beheerders van onze wooncomplexen spelen hierbij een belangrijke rol. Daarnaast werken we samen met betrouwbare partners. De personenalarmering hebben we om redenen van kwaliteit en doelmatigheid in 2008 ondergebracht bij de ledenvereniging Evean/Icare.

GROEPSWONEN SAMENWERKING MET LVGO De Landelijke Vereniging Groepswonen van Ouderen en Woonzorg Nederland werken sinds 1 juni 2008 nauw samen. Ze willen meer woongroepen van ouderen realiseren: ze starten minimaal twee nieuwe bouwprojecten per jaar. Woonzorg Nederland gaat in eigen nieuwbouwprojecten en bestaande seniorencomplexen ruimte maken voor groepswoningen van ouderen. De LVGO adviseert en begeleidt initiatiefgroepen die met Woonzorg Nederland een woongroep willen realiseren. Woonzorg Nederland steunt de LVGO jaarlijks met een financiële bijdrage voor de begeleiding van woongroepen.

BEWEGEN SPONSORING NISB In 2008/2009 was Woonzorg Nederland hoofdsponsor van de campagne 30minutenbewegen 50+. Met deze campagne wil het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) senioren stimuleren om elke dag minstens 30 minuten te bewegen. Wie een halfuur per dag beweegt zit beter in zijn vel en is gezonder. Toch beweegt bijna de helft van de 50-plussers te weinig.

CAMPAGNE De campagne omvatte onder meer een Pluspakket dat naar 350 stichtingen welzijn ouderen en sportservicepunten is verstuurd. Olga Commandeur en Duco Bauwens, de presentatoren van het tv-programma Nederland in Beweging, verzorgden workouts voor senioren bij de opening van twee complexen van Woonzorg Nederland en op de 50+ Beurs. Woonzorg Nederland heeft de productie van een wandelboekje voor de campagne op zich genomen.

17

BEWEGING Ons belang is dat wij tevreden huurders hebben. Wij zien het als onze taak het leven van onze bewoners zo aangenaam mogelijk te maken. Voor hen is het belangrijk dat ze kunnen bewegen en sporten. In onze nieuwbouwprojecten zijn daarom standaard ruimten die geschikt zijn voor fitness en fysiotherapie. Woonzorg Nederland wil haar bewoners de mogelijkheid bieden om te bewegen. Daar willen we letterlijk en figuurlijk drempels voor weghalen.

HUURDERSPARTICIPATIE HUURDERS WORDEN GEHOORD Woonzorg Nederland overlegt op twee niveaus met de bewoners: per wooncomplex en landelijk. De meeste complexen met zelfstandige woningen hebben een bewonerscommissie of huurdersvereniging. Deze plaatselijke organen zijn veelal aangesloten bij een landelijke huurdersorganisatie: de Stichting Landelijk Huurders Platform Woonzorg Nederland (LHP). De bewoners van onze verzorgings- en verpleeghuizen overleggen niet met Woonzorg Nederland. Zij praten met de zorgaanbieder die het verzorgings- of verpleeghuis exploiteert, meestal via een lokale of regionale cliëntenraad.

BEWONERSCOMMISSIES In 2008 hebben onze servicemanagers minimaal eenmaal en vaak tweemaal overlegd met de bewonerscommissie van elk complex. In deze overleggen hebben we met onze huurders gesproken over de volgende onderwerpen: • De samenstelling en prijs van het servicepakket waarvoor huurders betalen via de servicekosten • De zorg en diensten die aan huurders geleverd worden door plaatselijke zorginstellingen • De jaarlijkse afrekening van de levering van diensten, waarvoor huurders een voorschot betalen via de servicekosten • Het onderhoud aan het complex, met name het programma voor het planmatig onderhoud (zoals schilderwerk en installaties) • Eventuele bijkomende investeringen • De toelichting op het (te verwachten) huurverhogingvoorstel Woonzorg Nederland steunt het werk van bewonerscommissies met een financiële bijdrage. Daarnaast helpen we bewonerscommissies oprichten in nieuwe complexen en complexen waar nog geen huurdersvertegenwoordiging bestaat. Via de website kunnen onze bewoners kennis nemen van onze statuten, reglementen, jaarrekening, jaarverslag en het volkshuisvestelijk verslag.

18

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 2

LANDELIJK HUURDERS PLATFORM (LHP) De Stichting Landelijk Huurders Platform Woonzorg Nederland behartigt de gezamenlijke belangen van de aangesloten bewonerscommissies en huurdersorganisaties. Het LHP bespreekt met Woonzorg Nederland onderwerpen van algemeen beleid en beheer die het niveau van de bewonerscommissies overstijgen. Woonzorg Nederland heeft in 2008 met het LHP onder meer overlegd over: • De manier waarop we servicekosten afrekenen en verbetering van het proces • De vergoeding van kosten aan huurdersorganisaties • De voorgenomen samenwerking met Evean Groep, Philadelphia • De nieuwe overlegwet • Programma ‘Terug naar de klant’ • Energieprestatiebeleid • Voordracht voor de raad van commissarissen

KLACHTENCOMMISSIE Een goede afhandeling van klachten weegt voor onze klanten heel zwaar. Daarom vinden we het belangrijk om klachten snel en correct af te handelen. Huurders kunnen hun klacht in eerste instantie richten aan de beheerder van het complex. De beheerder zorgt dat de klacht op de juiste plaats in de organisatie terecht komt. Daarnaast kunnen bewoners hun klacht melden bij onze Klantenservice.

REGLEMENT Huurders die ontevreden zijn over de afhandeling van een klacht door Woonzorg Nederland, kunnen hun klacht voorleggen aan de onafhankelijke klachtencommissie van Woonzorg Nederland. Elke huurder krijgt het Reglement Klachtencommissie en het klachtenformulier uitgereikt bij het aangaan van het huurcontract. Daarnaast kunnen huurders deze documenten downloaden op onze website.

ADVIES De Klachtencommissie is een onafhankelijk adviesorgaan dat bestaat uit leden die zijn voorgedragen door het Landelijk Huurdersplatform en Woonzorg Nederland. De commissie behandelt een klacht en brengt advies uit aan het bestuur van Woonzorg Nederland. De raad van bestuur vertelt de bewoner wat Woonzorg Nederland met de klacht doet.

19

59 KLACHTEN In 2008 heeft de Klachtencommissie 59 klachten ontvangen. Dit zijn er vier meer dan in 2007. 31 klachten werden ontvankelijk verklaard. De commissie heeft er daarvan zeven niet in behandeling genomen, omdat die al vóór de behandeling tot tevredenheid van de klagers waren afgehandeld. De commissie heeft in 2008 21 adviezen uitgebracht aan het bestuur. Over drie klachten volgt in 2009 een uitspraak. De commissie adviseerde de raad van bestuur in tien gevallen de klacht gegrond te verklaren en in zeven gevallen om deze ongegrond te verklaren. In vier gevallen was het advies: deels gegrond, deels ongegrond. De raad van bestuur heeft in vrijwel alle gevallen de adviezen van de Commissie overgenomen.

OVERZICHT KLACHTENCOMMISSIE 2008

2007

2006

2005

2004

2003

Totaal ontvangen klachten

Klachten

59

55

45

41

74

55

Niet ontvankelijk

24

26

16

17

28

24

Ontvankelijk

31

29

28

24

46

31

Ontvankelijk reeds afgehandeld

7

10

7

8

25

16

Resteert

24

19

21

16

21

15

Uitgebrachte adviezen

21

13

16

14

14

20

4

4

5

2

6

5

a. Deels gegrond/ongegrond of niet ontvankelijk b. Gegrond

10

6

4

6

6

6

c. Ongegrond

7

3

7

6

2

9

Naar volgend jaar

3

6

5

1

7

0

De Klachtencommissie legt jaarlijks verantwoording af van haar werkzaamheden in een jaarverslag. Het verslag is opvraagbaar bij de ambtelijk secretaris van de Klachtencommissie.

KLANTGERICHTHEID Na een flinke daling in 2005 is het aantal klachten langzaam maar gestaag gestegen. Dit onderstreept de noodzaak om meer aandacht te geven aan de klantgerichtheid van onze organisatie. Mede hierom hebben we het programma Terug naar de Klant geïnitieerd.

20

3. SAMENWERKING PERSONELE UNIE VOOR KWALITEIT VAN WONEN EN ZORG Op 8 april 2008 heeft Woonzorg Nederland samen met de Evean Groep en Philadelphia de stichting Espria opgericht. De partners willen samen een bijdrage leveren aan de kwaliteit van leven voor burgers door samen diensten te verlenen op het gebied van wonen, welzijn en zorg.

OPDRACHT De centrale opdracht én de meest centrale waarde voor Espria is het op peil houden of vergroten van de kwaliteit van leven van haar klanten, met name mensen die geconfronteerd worden met (dreigende) beperkingen. Espria biedt ‘substantieel goede diensten’ en ‘substantieel goede producten’ gericht op optimale ondersteuning bij: • het (blijven) voeren van de regie over het eigen leven en het eigen gezin, • het betekenisvol deel blijven uitmaken van de samenleving, of op het bieden van compensatie daarvoor als dat niet meer of slechts nog gedeeltelijk mogelijk is.

LEVENSLOOP Het is vooral op deze twee genoemde punten dat Espria waarde wil toevoegen, voor de klant, voor de omgeving van de klant, en voor de maatschappij. Daarbij richt Espria zich op de hele levensloop, met bepaalde accenten: jeugd en gezin, mensen met een aangeboren beperking, mensen die moeite hebben zich te handhaven in de samenleving (GGZ) en ouderen, vooral zorgbehoevende ouderen in hun thuissituatie.

SYNERGIE Espria vormt het bestuur van Philadelphia en de Evean Groep. Woonzorg Nederland is aan Espria verbonden door middel van een personele unie. In het verslagjaar zijn de eerste activiteiten ondernomen om de synergie te benutten. Zo hebben we een inventarisatie gemaakt van het vastgoed van drie partners met het oog op gezamenlijk vastgoedbeleid. Woonzorg Nederland heeft zestien projecten overgenomen van Philadelphia. De alarmering van ons dienstenpakket ‘Voor Elkaar’ is ondergebracht bij de ledenvereniging van Espria. Daarnaast hebben we plannen gemaakt voor de eerste van in totaal 150 kleinschalige projecten die we de komende jaren gaan realiseren.

OVERDRACHT Om te voldoen aan de voorwaarden van de NMa heeft Woonzorg Nederland elf verzorgings- en verpleeghuizen moeten afstoten. We hebben over de overdracht overeenstemming bereikt met de eveneens landelijk opererende corporatie Vestia. Het gaat hierbij alleen om het eigendom van het vastgoed. De zorg voor de bewoners blijft gegarandeerd.

21

GROOTSCHALIGE ORGANISATIE VOOR KLEINSCHALIGE ZORG De overheid treedt terug en de markt krijgt meer ruimte. De concurrentie neemt toe en budgetten staan onder druk. Tegelijkertijd groeit de vraag naar wonen en zorg kwalitatief en kwantitatief en stellen consumenten hogere eisen. De samenleving verwacht dat maatschappelijke ondernemingen een bijdrage leveren aan de leefbaarheid.

STERKE, LANDELIJKE ORGANISATIE Espria kan als sterke landelijke organisatie goed inspelen op deze ontwikkelingen. Een organisatie die groot genoeg is om ondersteunende activiteiten te centraliseren en te investeren in innovatie en vernieuwing. Sterk genoeg om krachtig te onderhandelen met leveranciers, verzekeraars en overheden. Slagvaardig genoeg om tegen redelijke kosten hoogwaardige projecten te realiseren waar wonen, diensten en zorg kleinschalig worden aangeboden, op maat afgestemd met de klant.

TOEGEVOEGDE WAARDE De synergie van Espria is vooral gericht op het toevoegen van waarde voor klant en maatschappij. Dan gaat het zowel om het vormgeven aan een breed (integraal) aanbod gericht op de hele levensloop als om het overeind houden en uitbouwen van kwaliteit van dienstverlening en producten, ook op dat deel van de (inkoop) markt waar kostenreductie en prijsconcurrentie dominant zijn. Espria wil hierbij haar schaal benutten om zo kostenefficiënt mogelijk te werk te gaan.

PALISIUM In maart 2008 is Woonzorg Nederland een samenwerking aangegaan met bouwconcern BAM. BAM heeft een 33,3 procent belang genomen in Palisium, een label van luxe appartementen voor senioren. Woonzorg Nederland was honderd procent eigenaar van Palisium.

PROJECTEN SNELLER VAN DE GROND KRIJGEN Veel senioren hebben belangstelling voor gemeenschappelijke woonvormen. De Landelijke Vereniging Groepswonen voor Ouderen (LVGO) hoopt in samenwerking met Woonzorg Nederland projecten sneller van de grond te krijgen. De LVGO is 25 jaar geleden opgericht om het gemeenschappelijk wonen te stimuleren. De vereniging ondersteunt nieuwe initiatieven en bestaande woonvormen. Daarnaast vraagt ze aandacht voor gemeenschappelijk wonen bij overheden, corporaties, financiers en andere betrokken partijen. Bij de LVGO zijn bijna tweehonderd van de naar schatting ruim driehonderd woongroepen voor senioren aangesloten. In een woongroep wonen mensen zelfstandig, in een eigen woning, vertelt LVGOvoorzitter Hans Owel. “Ze willen met leeftijdgenoten wonen vanwege de sociale contacten en burenhulp. Er zijn gemeenschappelijke voorzieningen, zoals een gezamenlijke tuin en een ontmoetingsruimte. Daar kunnen ze sociale activiteiten organiseren.” Owel pleit ervoor de gemeenschappelijke ruimten te financieren met Wmo-gelden. “Uiteindelijk doen mensen die wonen in een gemeenschappelijke woonvorm minder snel een beroep op zorg.” Dat wil niet zeggen dat buren onbeperkt voor elkaar zorgen. “De overheid verlegt de zorg graag naar de mantelzorg. Als je buurvrouw ziek is, probeer je haar te helpen, doe je een keertje boodschappen, zoals een goede buur doet. Maar je mag niet verlangen dat buren elkaar dagelijks zorg verlenen.” Er komen steeds meer woongroepen. Toch is het vaak lastig om nieuwe woongroepen te realiseren. Den Haag, Amersfoort en Utrecht zijn enkele positieve uitzonderingen, maar veel gemeenten doen weinig om initiatieven te stimuleren. De LVGO hoopt dat dankzij de samenwerking met Woonzorg Nederland in ieder geval twee projecten per jaar sneller tot stand komen. “Vorig jaar is in Haarlem een project na twintig jaar opgeleverd”, zegt Owel. “Dat duurt toch veel te lang? Dan zijn alle initiatiefnemers al lang uit beeld.”

24

4. HUURBELEID HUURPRIJSBELEID KADERS HUURPRIJSBELEID 2008 Elk jaar bepaalt Woonzorg Nederland het huurprijsbeleid voor de zorgcentra en de zelfstandige woningen.

ZORGCENTRA De zorgcentra verdelen we voor het huurprijsbeleid in twee groepen: De 1 juni-huizen en de 1 januari-huizen. 1 januari-huizen Voor dit bezit gaat de jaarlijkse aanpassing van de huur in op 1 januari. De huurprijs van deze huizen is opgebouwd uit twee componenten, te weten vaste lasten en variabele lasten. De aanpassing van de huur is beperkt tot de indexatie van de variabele lasten. 1 juli-huizen Voor deze complexen gaat de jaarlijkse huuraanpassing in op 1 juli. Deze huurprijs omvat zowel de vaste lasten als de variabele lasten en een dotatie aan onze reserve. De aanpassing geldt zowel voor de variabele als voor de vaste lasten en is afgeleid van het huurverhogingspercentage van het ministerie van VROM.

ZELFSTANDIGE WONINGEN Ons huurprijsbeleid voor zelfstandige woningen in 2008 was in eerste instantie gericht op het verbeteren van de prijs-kwaliteitverhouding van onze woningvoorraad. We wilden niet de marge tot de maximaal toegestane huur als maatstaf gebruiken, maar de verhouding tussen de huur en de vrije verkoopwaarde. Dit weerspiegelt de marktverhoudingen beter.

HUURSTIJGING Van het ministerie van WWI mag de huurstijging per individuele woning echter niet hoger zijn dan de inflatie over het voorafgaande jaar (1,6%). Hierdoor hebben we niet de mogelijkheid om de huur van gewilde woningen met een relatief lage huur iets meer te verhogen, en de huur van andere woningen iets minder. Daarom hebben we de huur per 1 juli 2008 voor vrijwel het gehele bezit met 1,6% verhoogd.

MINDER VERHOGING Voor enkele woningen hebben we de huur minder verhoogd. Daarbij hebben we rekening gehouden met afspraken met de gemeente, afwijkende huurcontracten en de marktpositie van het bezit (leegstand of verslechterde marktpositie). Voor het geliberaliseerde deel van ons bezit hebben we wel een maximale verhoging van 3,0% gehanteerd.

DE GEREALISEERDE EN BEGROTE GEMIDDELDE HUURVERHOGING IN 2008 IN % Zelfstandige woningen

Intramuraal verhuureenheden 1 januari

1 juli

Realisatie

1,49%

-1,00%

1,14%

Begroting

1,80%

0%

1,80%

25

TOEWIJZINGS- EN VOORRANGSBELEID ZELFSTANDIGE WONINGEN Voor de meeste zelfstandige huurwoningen gelden toewijzingsnormen van de gemeente. We bieden deze woningen vaak aan op grond van de plaats van de kandidaat op de wachtlijst. Soms kunnen kandidaten reageren via het aanbodmodel. Het komt ook voor dat we zelf een wachtlijst bijhouden.

AANLEUNWONINGEN Woonzorg Nederland verhuurt aanleunwoningen vaak aan de zorgstichting die het verzorgingshuis huurt. De zorgstichting is als eerste betrokken bij de toewijzing.

ZORGCENTRA Voor intramurale plaatsen beoordeelt het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) of mensen in aanmerking komen. De financiering vindt plaats op grond van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ).

WOONFRAUDEBELEID We spreken van woonfraude wanneer een huurder zich niet houdt aan de verplichtingen die voortvloeien uit het huurcontract. Het kan hierbij bijvoorbeeld gaan om onderhuur. Het aantal woonfraudegevallen bij Woonzorg Nederland is te verwaarlozen. Onze huurders zijn vaak senioren die de rechten en plichten uit het huurcontract volledig nakomen. Bovendien hebben we in veel van onze complexen beheerders. Hun aanwezigheid voorkomt woonfraude.

PROCEDURE In een enkel geval komt woonfraude toch voor. Wanneer we dat ontdekken, schrijven we de huurder aan. Als dat geen effect heeft, starten we een juridische procedure bij de kantonrechter. In 2008 zijn we tweemaal een rechtszaak gestart in verband met onrechtmatige bewoning.

REGELING VERHUISKOSTEN Huurders die hun woning wegens sloop of ingrijpende renovatie moeten verlaten, komen in aanmerking voor een verhuiskostenvergoeding. Het bedrag hiervoor is per 1 maart 2008 verhoogd van € 5.055 naar € 5.135,88.

26

5. PRODUCT INLEIDING Ons ondernemingsplan 2007-2011 ‘Ruimte voor Zorgeloos Wonen’ gaat uit van een groei van het aantal verhuureenheden van 46.333 in 2007 naar minimaal 55.000 (autonoom en door overnames) in 2011. We vinden groei nodig om een antwoord te bieden op vragen uit de samenleving. Dat vraagt forse investeringen. In woningen, maar ook in technologie en nieuwe woonconcepten. Een grote, krachtige organisatie is hiertoe beter in staat. In 2008 hebben we echter vrijwel pas op de plaats moeten maken door de gedwongen verkoop van een aantal complexen. Dit moesten we doen om goedkeuring te krijgen van de Nederlandse Mededingingsautoriteit voor de personele unie met Philadelphia en Evean Groep.

SPEERPUNTREGIO’S De focus voor onze groei ligt op gemeenten waar de vraag naar ouderenhuisvesting nu en in de toekomst het grootst is. Gebieden waar het aantal senioren groeit en waar nog onvoldoende aanbod van geschikte woningen is. We hebben hiervoor speerpuntregio’s gedefinieerd.

ANDERS BOUWEN Woonzorg Nederland is een innovatieve corporatie. We zoeken naar mogelijkheden om beter, doelmatiger en flexibeler te bouwen voor senioren en (jongere) mensen met een beperking. En als het even kan tegen lagere kosten, zodat we de woningen betaalbaar kunnen houden.

FLEXIBEL BOUWEN Een van de manieren waarop we anders bouwen is Woonvitaal, dat we samen met een bouwbedrijf hebben ontwikkeld. Enkele jaren geleden hebben we in Oisterwijk het complex Ten Bijgaarde gebouwd volgens deze methode. In 2007 zijn we begonnen met de bouw van het Gouwe Huis in Pijnacker dat in 2009 wordt opgeleverd. Daarna zullen we evalueren hoe we verder gaan met Woonvitaal. In de toekomst zullen we steeds vaker complexen realiseren aan de hand van standaard plattegronden.

KLIMAATPLAFONDS Een veelbelovende samenwerking vindt in Middelburg plaats met VBI. In het complex Gerbrandylaan combineert VBI zogeheten klimaatplafonds met het ‘flexcascosysteem’. Het resultaat zijn flexibele en zeer energiezuinige woningen, die ook nog eens betaalbaar en bijzonder comfortabel zijn. We maken hierbij gebruik van warmte/koudeopslag in de bodem. Dezelfde technologie pasten we al toe bij Komforta in Rhoon, en we verwachten ook andere nieuwbouwcomplexen hiermee uit te rusten.

27

ENERGIEVERBRUIK Met projecten als de Gerbrandylaan draagt Woonzorg Nederland bij aan het convenant van de ministeries van VROM en VWS, Aedes en de Woonbond van oktober 2008 om het energieverbruik van woongebouwen fors terug te dringen en de uitstoot van CO2 te verminderen.

VERKOOPBELEID Woonzorg Nederland verkoopt normaal gesproken nagenoeg geen bezit. Dit past niet in onze groeidoelstelling. Incidenteel verkopen we een verzorgingshuis. Dit is meestal in gebieden waar we niet willen investeren in bestaande complexen. 2008 was echter een a-typisch jaar, omdat we ons gedwongen zagen maar liefst twaalf complexen te verkopen.

VERKOOP COMPLEXEN In verband met de samenwerking met Philadelphia en Evean Groep heeft de NMa Woonzorg Nederland geboden om twaalf complexen af te stoten. Hiermee zou volgens de NMa gewaarborgd zijn dat consumenten in de betreffende gebieden voldoende keuze houden en de Espria-partners niet te veel macht in de markt krijgen. Het gaat om drie complexen in de Zaanstreek en negen complexen in de provincie Groningen; in totaal 744 zorgplaatsen, 40 verpleegplaatsen en 501 aanleunwoningen. Woonzorg Nederland heeft de complexen verkocht aan woningcorporatie Vestia. Voor de senioren in de complexen veranderde er niets. Zij blijven zorg en diensten ontvangen van de zorgorganisaties die dat ook al voor de overdracht leverden.

VERKOOP HUURWONINGEN In 2008 hebben we in Utrecht, Rotterdam en Hoogezand in totaal acht woningen verkocht aan de zittende huurder of bij mutatie aan een nieuwe bewoner. We hebben geen woningen verkocht tegen een prijs beneden 90 procent van de onderhandse verkoopwaarde vrij van huur en gebruik. Wij richten ons met onze woningen vooral op 55-plussers. Mensen zijn al op leeftijd wanneer ze bij ons komen huren. Over het algemeen zijn zij niet geïnteresseerd in het kopen van de woning. Veel huurders verkopen zelfs hun eigen woning om vervolgens bij ons een woning te huren.

28

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 5

VOORRAADVERDELING AANTAL WONINGEN PER HUURKLASSE PER EIND 2008 Huurgrenzen

Voorraadverdeling woningen

in euro’s

≤ 348,99

Kernvoorraad

≤ 535,33

Bereikbare voorraad

> 535,33

(Middel)dure voorraad Totaal zelfstandige woningen

2008

2007

Aantal

%

%

2.180

8,3

9,1

21.000

79,8

80,4

3.142

11,9

10,5

26.322

100

100

MUTATIE- EN BEZETTINGSGRAAD In 2008 heeft 12 procent van de woningen die we rechtstreeks verhuren nieuwe bewoners gekregen. Dat is iets minder dan in 2007. De bezettingsgraad kwam uit op 96,6%. Dat is 0,8 procentpunt hoger dan in 2007.

MUTATIE- EN BEZETTINGSGRAAD IN 2008 Omschrijving

Totaal

Aantal vhe’s

20.457

Nieuwe

Mutatie- Bezettings-

verhuringen

graad

graad

2.472

12,1%

96,6%

Indirecte en nieuw opgeleverde verhuureenheden zijn in deze tabel niet opgenomen. Voor de indirecte verhuureenheden worden deze gegevens bijgehouden door de verhuurde zorginstelling.

29

WOONPRODUCTEN We bezitten en exploiteren 45.147 verhuureenheden in 175 gemeenten. Ons bezit bestaat uit zorgcentra en zelfstandige woningen. Woonzorg Nederland heeft in 2008 geen huurwoningen in eigendom verkregen waarvan de stichtingskosten hoger waren dan € 200.000. Zorgcentra We hebben 16.474 verzorgings- en verpleegplaatsen in 154 verzorgingshuizen en 18 verpleeghuizen. Indirecte verhuur We bezitten 26.322 zelfstandige woningen, waarvan we er 4.969 indirect verhuren. Meestal zijn dit aanleunwoningen bij een zorgcentrum. Het zorgcentrum (of de overkoepelende zorgstichting) verzorgt de huuradministratie van individuele bewoners, en maakt maandelijks de totaal geïnde huur over aan Woonzorg Nederland. Directe verhuur 21.353 zelfstandige woningen verhuren we direct. Dit betekent dat wij zelf de huuradministratie van individuele bewoners bijhouden. Ons streven is om woningen zo veel mogelijk direct te verhuren. Soms besteden we wel taken uit aan derden, zoals de woningtoewijzing, onderhoud en levering van diensten. Overige eenheden Naast de zelfstandige woningen hebben we 1.916 parkeergelegenheden en 435 overige verhuureenheden: dit zijn vooral kinderdagverblijven, dienstencentra en zendmasten. Verkoop koopwoningen In 2008 heeft Woonzorg Nederland Projectontwikkeling B.V. 160 koopwoningen gerealiseerd.

30

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 5

VERHUUREENHEDEN EIND 2008 Soort verhuureenheid

Absoluut

Verpleeghuisplaatsen

In %

1.853

4%

Verzorgingshuisplaatsen

14.621

32%

Totaal intramuraal

16.474

36%

Zelfstandige woningen directe verhuur

21.353

48%

4.969

11%

26.322

59%

1.916

4%

Zelfstandige woningen indirecte verhuur Totaal zelfstandige woningen

Garages/parkeerplaatsen Diversen Totaal

435

1%

45.147

100%

VERLOOP IN HET AANTAL VERHUURBARE EENHEDEN 2008 Zelfstandige

Beginstand Bij: Nieuwe projecten in exploitatie Af: uit exploitatie wegens verkoop of sloop Eindstand

VPH en Overige

Totaal

woningen

VZH

%

%

26.789

17.226

2.318

46.333

259

350

70

679

-726

-1.102

-37

-1.865

26.322

16.474

2.351

45.147

OPGELEVERDE PROJECTEN IJSSELSTEIN, KRONENBURGERHOF Naadloze aansluiting bij historisch centrum Een woongebouw realiseren dat past binnen de historische bebouwing. Dat was de uitdaging waarvoor Woonzorg Nederland stond in IJsselstein. Samen met KOW stedenbouw & architectuur maakten we een ontwerp voor twee gebouwen met twaalf en acht royale appartementen. In het souterrain zijn 19 parkeerplaatsen. Verder is er op de begane grond bedrijfsruimte. De statige uitstraling van het complex past uitstekend bij de sfeer van de binnenstad.

31

ARKEL, DE PEPERHOF Nieuw centrum voor dorp aan de Linge Met De Peperhof krijgt het dorpje Arkel een nieuw centrum. Op de locatie van een verouderd wooncomplex bouwt Woonzorg Nederland rond een plein een prachtig complex. De Peperhof biedt naast 47 huur- en 45 koopappartementen onderdak aan een supermarkt en diverse andere winkels. Zorgorganisatie Rivas heeft in het complex een kleinschalige verpleegafdeling voor mensen met dementie. In 2008 is de eerste fase opgeleverd.

LEERSUM, RESIDENTIE DE SCHERMERIJ Alle voorzieningen in de buurt In het hart van Leersum ligt Residentie De Schermerij in een gezellige woonwijk. Het wooncentrum ligt naast het woonzorgcomplex De Schermerij en telt vijftien sociale huurwoningen. Aan de andere zijde ligt het winkelcentrum met onder meer een bankkantoor, een apotheek en winkels. De woningen hebben een ruime woonkamer met aan beide zijden ramen.

WESTERBORK, DERKSHOES Verpleging in een vertrouwde omgeving GGZ Drenthe wil zorg dichter bij de mensen leveren. Daarom wordt het grote verpleeghuis Altingerhof in Beilen vervangen door een aantal kleinere locaties in de regio. De eerste daarvan is een kleinschalige verpleegunit voor 24 ouderen bij zorgcentrum Derkshoes in Westerbork. Dankzij de verpleegunit kunnen ouderen blijven wonen in hun vertrouwde omgeving.

EINDHOVEN, DE PARADE Panoramische vergezichten 63 meter hoog torent De Parade uit boven woonzorgcentrum Peppelrode in Eindhoven. De ovale woontoren is het sluitstuk van vijftien jaar waarin het complex steeds werd aangepast aan de vraag van de tijd. De toren biedt ruimte aan 48 royale koopappartementen. Op de tweede is een gezondheidscentrum gevestigd. Met De Parade speelt Woonzorg Nederland in op de grote vraag naar luxe seniorenappartementen in Eindhoven.

GRONINGEN, DE HEEREPOORT Grote variatie aan woningen Op loopafstand van het historische centrum van Groningen ligt De Heerepoort. Het complex bestaat uit 23 koopappartementen, 14 drive-inwoningen, 2 hofwoningen en 13 stadsvilla’s. De woningen liggen op het rustige achterterrein, waar nieuwe woonstraten en groenzones worden gerealiseerd. Een geluidscherm houdt de geluiden van de spoorlijn op afstand. Het oppervlak van de appartementen varieert van 89 tot 118 m².

32

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 5

MIDDENBEEMSTER, PRINSES BEATRIXPARK Compleet woonaanbod voor senioren Woonzorg Nederland voorziet met Prinses Beatrixpark in de vraag naar koopwoningen voor senioren in Middenbeemster. Het complex bestaat uit 37 koopappartementen, 2 groepswoningen en 23 parkeerplaatsen. Daarnaast hebben we het bestaande steunpunt uitgebreid tot een volwaardig dienstencentrum. Er zijn twee woongroepen voor zestien senioren die intensieve zorg nodig hebben. Middenbeemster heeft nu een compleet aanbod van huur- en koopwoningen voor senioren, verpleegplaatsen en bijbehorende voorzieningen.

GRONINGEN, VELDSPAAT Veelzijdig zorgcentrum In de Groninger wijk Vinkhuizen heeft Woonzorg Nederland het wooncomplex Veldspaat getransformeerd tot een veelzijdig woonzorgcentrum. Het bestaande gebouw is uitgebreid met 28 zorgwoningen en 30 atriumwoningen, een restaurant en kantoren. De renovatie is onderdeel van wijkvernieuwing in Vinkhuizen, waarbij ook de gemeente Groningen en andere corporaties betrokken zijn. Woonzorg Nederland nam het complex in 2000 over van een plaatselijke corporatie, met het doel er een volwaardige woonzorgvoorziening voor senioren van te maken.

HELMOND, CLOOSTERPARC Herinnering aan voormalig broederklooster Cloosterparc in Helmond bestaat uit drie onderdelen: appartementencomplex Clooster Staete, de Cloostertoren en het Klooster. Cloosterstaete was in 2007 al opgeleverd, in 2008 hebben we ook de andere twee complexen voltooid. De Cloostertoren omvat 54 luxe driekamerappartementen en twee penthouses van 140 vierkante meter. Het Klooster is in de plaats gekomen van het oude broederklooster. De voorzijde van het nieuwe gebouw wijkt nauwelijks af van de oorspronkelijke gevel van het klooster en houdt de herinnering levend. Dit geeft de twintig woningen in dit deel een bijzondere uitstraling.

AMERSFOORT, VEENHORST Wonen rond een atrium Veenhorst in de nieuwbouwwijk Vathorst dankt zijn naam aan een prijsvraag van Woonzorg Nederland en AD Amersfoortse Courant. Het sfeervolle en moderne complex omvat 43 luxe appartementen rondom een met glas overkapte binnentuin. Midden in de tuin ligt een groenstrook met planten, bomen en vijvers. De huurprijzen liggen in het hogere segment. Het gebouw en het parkeerterrein worden omgeven door een dichte haag. Het terrein heeft mede hierdoor een groen en rustgevend karakter.

33

ALMELO, OTELLO EN APOLLO Comfortabel, ruim en zorgeloos huren in groen Almelo In het nieuwe Verdi Park, aan de westkant van Almelo, staan de wooncomplexen Otello en Apollo. Otello bestaat uit 42 driekamerwoningen van 90m² verdeeld over zes verdiepingen. Apollo biedt ruimte aan 60 huurappartementen in twee typen. Alle appartementen in zijn levensloopbestendig, drempelvrij en rolstoeltoegankelijk. De woningen op de etages zijn per lift bereikbaar. In Apollo werkt een beheerder die ook diensten verleent aan de bewoners van Otello. Bewoners kunnen daarnaast gebruikmaken van voorzieningen in het nabijgelegen zorgcentrum Hoog Schuilenburg.

EDE, SINT-BARBARA Kern van een woonzorgzone In het centrum van Ede heeft Woonzorg Nederland in samenwerking met zorgorganisatie Vilente het woon- en zorgcentrum St. Barbara gerealiseerd. St. Barbara omvat 30 zorgappartementen, 20 huurappartementen en 4 groepswoningen en diverse voorzieningen. Vilente vervangt het grootschalige Kinkenberg aan de rand van de stad door vijf kleinschalige zorgcentra, verspreid over de stad. Het nieuwe zorgcentrum is de kern van een woonzorgzone. Vilente richt zich behalve op de eigen bewoners ook op de wijk.

34

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 5

INSTANDHOUDING KWALITEIT OMBOUW VERZORGINGSHUIZEN Woonzorg Nederland wil senioren woonruimte bieden die aansluit bij hun wensen. Daarbij streven we naar hoge kwaliteit. Er is daarnaast behoefte aan verpleeghuisplaatsen voor senioren die intensieve zorg nodig hebben. Daarom transformeren we verzorgingshuizen tot verpleeghuizen en veranderen we tot 2011 4.500 verouderde verzorgingshuisplaatsen in moderne verpleegappartementen. Daarbij willen we waar mogelijk kleinschalige groepswoningen realiseren. In 2008 hebben we besloten dat we de komende jaren 1.012 eenheden gaan aanpakken door ombouw en sloop/nieuwbouw. Het gaat om de volgende complexen: Complexen

Plaats

De Berkhof

Winterswijk

Grotenhuis

Twello

Coornhertcentrum

Den Haag

Festina Lente

Assendelft

De Overloop

Almere

Molenburg

Haarlem

Marienburg

Soest

Provenier

Rotterdam

Jaap van Praaghuis

Purmerend

TASKFORCE LEEGSTAND Een belangrijk instrument om de verhuurbaarheid te bevorderen is onze Taskforce Leegstand. De Taskforce heeft voor veertien complexen maatregelen voorgesteld om de leefbaarheid te vergroten en leegstand tegen te gaan. Over verhuurbaarheid kunt u meer lezen in hoofdstuk 2.

ONDERHOUDSUITGAVEN 2008

2007

Planmatig Onderhoud

22.400

25.141

Niet Planmatig Onderhoud

20.547

20.281

Totaal

42.947

45.422

35

MEERJARENVERWACHTING ONDERHOUD Om onze woningen en woonzorgcentra in goede conditie te houden voor onze klanten, gebruiken we de Meerjarenverwachting Onderhoud (MVO). Ieder jaar houden we een conditiemeting bij een kwart van ons bezit, zodat we om de vier jaar de kwaliteit van ons hele bezit opnieuw in kaart hebben. De MVO gebruiken we om de jaarbegroting Planmatig Onderhoud vast te stellen. Onder planmatig onderhoud verstaan we het cyclisch terugkerende onderhoud om de technische kwaliteit van het bezit te waarborgen. In de MVO wordt geen rekening gehouden met onderhoud vanuit esthetische gronden.

KLACHTENONDERHOUD In 2008 hebben we in totaal 20.346 opdrachten verstrekt naar aanleiding van reparatieverzoeken van onze huurders. De gemiddelde kosten per afgehandelde klacht bedroegen € 374. De totale hoeveelheid klachten schommelt doorgaans tussen de 20.000 en de 25.000. Ook het afgelopen jaar valt binnen de verwachtte bandbreedte. Goed klachtenonderhoud is belangrijk om huurders tevreden te stellen. In onze brochure Wegwijzer bij storingen kunnen huurders lezen wanneer zij zelf een gebrek moeten (laten) verhelpen en wanneer Woonzorg Nederland de klacht verhelpt.

GROOT/BIJZONDER ONDERHOUD (INVESTERINGEN) Bij groot/bijzonder onderhoud gaat het vaak om vergroting van het comfort, verlenging van de levensduur of aanpassing van de functionaliteit naar de eisen van deze tijd. Voorbeelden van functionele verbeteringen zijn het plaatsen van liften, het verhogen van galerijen en het realiseren van scootmobielruimten.

MUTATIEONDERHOUD Om woningen functioneel en verhuurbaar te houden, kan onderhoud aan een woning nodig zijn wanneer de woning van huurder wisselt. Soms is er nog achterstallig klachtenonderhoud of uitgebleven planmatig onderhoud.

36

6. MAATSCHAPPELIJKE ONDERNEMING Woonzorg Nederland is een maatschappelijke onderneming. We zijn niet uit op hoge winsten of aandeelhouderswaarde, maar op het leveren van een wezenlijke bijdrage aan de samenleving en meerwaarde voor onze klanten. Daarbij hebben we wel aandacht voor een gezonde bedrijfsvoering; we willen ook in de toekomst onze klanten van dienst kunnen zijn. Woonzorg Nederland wil een financieel gezonde organisatie zijn met commerciële en maatschappelijke slagkracht.

WELZIJN We leveren niet alleen woningen, we kijken ook nadrukkelijk naar de mensen die daarin wonen. We richten ons op senioren en (jonge) mensen met een beperking. Speciale aandacht hebben we voor kwetsbare groepen. We dragen bij aan betaalbare huisvesting voor senioren met een smalle beurs. In 2008 hebben we € 39 miljoen maatschappelijk geïnvesteerd. Deze investering draagt eraan bij dat mensen voor een betaalbare huur een ruim en comfortabel appartement kunnen bewonen.

LEEFBAARHEID Een deel van de maatschappelijke investering komt ten goede aan de leefbaarheid. We zetten ons in voor een veilige sociale omgeving met veel voorzieningen. We helpen het voorzieningenniveau in de directe omgeving op peil te brengen en te houden. In onze wooncomplexen bevinden zich meer en meer eerstelijns gezondheidsvoorzieningen en wijksteunpunten en vaak andere voorzieningen, zoals winkels.

PRACHTWIJKEN Corporaties spelen een grote rol in de samenleving. Ze willen helpen om belangrijke vraagstukken in de samenleving op te lossen. Lokaal investeren ze al in de verbetering van wijken en de bouw van nieuwe woningen. In het ‘Antwoord aan de samenleving’ hebben de corporaties afgesproken om de komende jaren meer te doen en hun inzet te verbreden. Woonzorg Nederland was al voordat minister Vogelaar ze benoemde als ‘prachtwijken’ betrokken bij initiatieven in Den Haag, Amsterdam en Groningen. Voor het Coornhertcentrum in de Haagse wijk Moerwijk ontwikkelen we plannen voor sloop en nieuwbouw. Het Coornhertcentrum krijgt een belangrijke wijkfunctie. Woonzorg Nederland zit in het bestuur van de woonzorgzone Escamp.

37

DE DRIE HOVEN In de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam maken we deel uit van het consortium Westwaarts. We hebben herontwikkelingsplannen voor het complex De Drie Hoven in Slotervaart. Het oude verpleeghuis en de woningen maken plaats voor nieuwe huurwoningen, koopwoningen en een verpleeghuis. Er is in de plannen onder meer aandacht voor allochtone woongroepen. Daarnaast realiseren we een restaurant, een dienstencentrum en zorggerelateerde voorzieningen met een wijkfunctie.

DE VELDSPAAT In Groningen hebben we in 2008 de Veldspaat opgeleverd. We hebben het wooncomplex in de wijk Vinkhuizen getransformeerd tot een veelzijdig woonzorgcentrum met onder meer woningen, een zorgcentrum en verpleeghuisplaatsen. Verder is er een grand café waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten. Tussen de bestaande bouw en de nieuwbouw is een atrium waar activiteiten kunnen plaatsvinden. De renovatie en uitbreiding van de Veldspaat is onderdeel van wijkvernieuwing in Vinkhuizen, waarbij ook de gemeente Groningen en andere corporaties betrokken zijn.

VOGELAARHEFFING Waar mogelijk draagt Woonzorg Nederland graag bij aan het verbeteren van achterstandswijken. Toch hebben we bezwaar gemaakt tegen de zogeheten Vogelaarheffing, de verplichte heffing van het ministerie van Wonen, Wijken en Integratie voor de verbetering van de prachtwijken. Niet omdat we ertegen zijn dat corporaties een bijdrage leveren aan het verbeteren van de leefbaarheid. Integendeel, we zijn hiervan een groot voorstander en brengen dat ook al in praktijk. Jaarlijks investeren we miljoenen in voorzieningen die onze doelgroep en de leefbaarheid ten goede komen. Maar liever dan het geld in een grote pot te stoppen, steken we het bij onze eigen projecten in doelgerichte oplossingen voor senioren en mensen met een beperking.

WET- EN REGELGEVING WET TOELATING ZORGINSTELLINGEN De Wet toelating zorginstellingen (WTZi) heeft tot doel het stimuleren en versterken van verdergaande marktwerking in de zorgsector. Sinds 1 januari 2006 hebben zorginstellingen meer ruimte om invulling te geven aan hun aanbod. Ze zijn in de toekomst ook meer verantwoordelijk voor investeringsbeslissingen over gebouwen. Nu krijgen instellingen alle huisvestingskosten nog vergoed. Op termijn krijgen ze hiervoor een normbedrag, ongeacht de werkelijk gemaakte kosten. De kapitaallasten van huisvesting gaan daardoor deel uitmaken van de tarieven die zorginstellingen in rekening brengen voor de geleverde zorg.

38

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 6

NORMATIEVE HUISVESTINGSCOMPONENT Over de nieuwe vergoeding, de Normatieve Huisvestingscomponent (NHC), bestaat nog veel onzekerheid. Waarschijnlijk wordt het een percentage van de investeringskosten, maar hoe hoog dat is, is nog niet bekend. Evenmin is duidelijk of dit percentage ook geldt voor bestaande verzorgingshuizen. Verder is het de vraag of er een uniforme NHC komt, of danwel er onderscheid gemaakt wordt naar regio en bouwjaar.

HUURPRIJS Woonzorg Nederland hanteert voor de berekening van de huurprijs het systeem van lineaire afschrijving en rente. Hierbij zijn vanaf het begin van de exploitatie alle kapitaallasten volledig gedekt in de huurprijs. We zijn bang dat de NHC straks niet voldoende is om deze kostendekkende huurprijs uit te kunnen betalen. Het gevolg zou zijn dat de zorgorganisatie niet aan haar huurverplichting kan voldoen. Dit is een bron van zorg bij nieuwe investeringen. We onderzoeken hoe we tot een huurprijsvaststelling kunnen komen die meer in lijn is met de hoogte en ontwikkeling van de NHC.

WIJZIGING OVERLEGWET In januari 2008 ging de Tweede Kamer akkoord met een wijziging in de Wet op het overleg huurder verhuurder, kortweg de Overlegwet. In september stemde ook de Eerste Kamer in met het voorstel, waardoor het per 1 januari 2009 van kracht is geworden. De aangepaste wet geeft onder andere meer rechten aan de bewonerscommissies van complexen. Daarnaast moeten we als verhuurder meer onderwerpen voor advies voorleggen aan de huurdersorganisaties.

LANDELIJK HUURDERSPLATFORM Woonzorg Nederland heeft met het Landelijk Huurders Platform (LHP) de consequenties van de wetswijziging besproken. We hebben afspraken gemaakt over de toekomstige samenwerking. Uit een interne analyse van de relatie met LHP en bewonerscommissies is ons gebleken dat er in de praktijk niet heel veel zal veranderen. We verwachten wel dat we vooral met bewonerscommissies wat meer over algemene beleidszaken zullen praten en wat minder over details. We hopen in de bewonerscommissies en de LHP een goede sparringpartner te vinden die ons helpt scherp te blijven en een klantgerichtere organisatie te worden.

WET RUIMTELIJKE ORDENING EN WONINGWET Op 1 juli 2008 is de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) ingegaan. De wet komt in de plaats van de Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO) uit 1965. De oude wet was door allerlei wijzigingen en toevoegingen in de loop van meer dan veertig jaar erg onoverzichtelijk geworden. De nieuwe wet geeft meer duidelijkheid over wie waarvoor verantwoordelijk is en geeft gemeenten meer ruimte voor de handhaving. Daarnaast moet de Wro zorgen voor snellere en eenvoudigere procedures. Zo is de duur van de bestemmingsplanprocedure gehalveerd tot maximaal 24 weken. Dit heeft in de praktijk overigens nog niet geresulteerd in een kortere doorlooptijd.

39

INTERNATIONALE SAMENWERKING/SPONSORING Woonzorg Nederland heeft geen financiële steun gegeven aan instellingen anders dan genoemd in de MG-circulaire 2005-04. In deze MG-circulaire is aangegeven dat Nederland een intensieve samenwerkingsrelatie heeft met Suriname. In 2008 heeft Woonzorg Nederland een bijdrage van € 40.000 geschonken aan de Stichting Ontwikkeling Marrons Suriname. Het project omvat thuiszorg voor ouderen, crèches voor kinderopvang en mogelijkheden voor kleinschalige economische activiteiten. De bijdrage past binnen de grens van 0,3 promille van het balanstotaal.

RICHTLIJNEN Woonzorg Nederland ontving in 2008 een schrijven van het ministerie van WWI omdat de steun aan het project niet zou stroken met de richtlijnen van het ministerie. De raad van bestuur heeft in een gesprek met het departement uitgelegd waarom wij het belangrijk vinden om de Surinaamse dorpen te steunen.

ALS JE OUDER WORDT, GA JE TERUG NAAR JE JEUGD Woonzorg Nederland gaat op de huidige locatie van zorgcentrum De Drie Hoven in Amsterdam een nieuw complex bouwen. De nieuwbouw omvat ook woongroepen voor Indische en Turkse senioren. Mevrouw Lien de Scheemaker (76) kijkt nu al uit naar het moment dat ze er kan gaan wonen. Om de leden van de woongroep de ondersteunen heeft Woonzorg Nederland de diensten ingehuurd van Rosemary Samadhan van RS Woonconsultancy. Met het klimmen van de jaren groeide bij mevrouw De Scheemaker het verlangen om samen te wonen met andere mensen met een Indische achtergrond. “Indische mensen hebben een sterke gemeenschapszin, zeker de eerste generatie. En als je ouder wordt, gaan je gedachten steeds vaker naar het verleden. Indische mensen zoeken elkaar wel op, maar als je slechter ter been wordt, gaat dat steeds moeilijker.” Mevrouw de Scheemaker stapte met haar wens naar het stadsdeel Slotervaart. Daar verwees men haar door naar Woonzorg Nederland, dat plannen maakte voor nieuwbouw van De Drie Hoven. Ze was verheugd te horen dat Woonzorg Nederland al speelde met het idee om groepswoningen te realiseren. De nieuwbouw omvat naast twee woongroepen onder meer honderdvijftig zelfstandige woningen. Rosemary Samadhan ondersteunt de ‘Woongroep Indische Ouderen Slotervaart’. “Er komt nog heel wat bij kijken”, zegt zij. “De mensen moeten met elkaar een groep vormen, een vereniging oprichten en afspraken maken over hoe het straks toegaat in de woongroep. Dat is een traject dat tijd vergt.” De woongroep omvat dertig driekamerwoningen van 75 vierkante meter. De mensen wonen zelfstandig. Eén woning wordt ingericht als gemeenschappelijke ruimte. Inmiddels heeft zich rond mevrouw De Scheemaker een groep van zo’n zestig senioren verzameld. “We delen een geschiedenis met elkaar”, zegt ze. “Dat schept een sterke band. En het gaat nu ook echt lukken.”

42

7. CORPORATE GOVERNANCE INLEIDING De raad van bestuur en de raad van commissarissen zijn verantwoordelijk voor de naleving van de corporate governance van Woonzorg Nederland. Corporate governance heeft als doel een goede invulling van de bestuurstaak, zoals transparant handelen door de bestuurder, goed toezicht hierop en het afleggen van verantwoording over het toezicht.

RAAD VAN BESTUUR De raad van bestuur is belast met het besturen van Woonzorg Nederland. De raad van bestuur is onder meer verantwoordelijk voor de realisatie van de doelstellingen van de stichting, de strategie en het beleid. De raad van bestuur legt verantwoording af aan de raad van commissarissen. Sinds de oprichting van Espria bestaat de raad van bestuur van Woonzorg Nederland uit dezelfde personen als die van Espria (zie Personele Unie Espria op pagina 44).

GOVERNANCECODE De raad van bestuur handelt in overeenstemming met de governancecode Woningcorporaties en is verantwoordelijk voor: • De naleving van alle relevante wet- en regelgeving • Het beheersen van de risico’s die het verwezenlijken van de doelstellingen in de weg staan • De kwaliteit van het jaarverslag, de jaarrekening en het volkshuisvestingsverslag. De leden van de raad van bestuur worden benoemd door de raad van commissarissen. De bezoldiging en de verdere arbeidsvoorwaarden van elk lid van de raad van bestuur worden vastgesteld door de raad van commissarissen.

43

RAAD VAN COMMISSARISSEN De raad van commissarissen houdt toezicht op het beleid van de raad van bestuur en op de algemene gang van zaken in de stichting, en adviseert de raad van bestuur. De raad van commissarissen heeft bij een aantal besluiten van de raad van bestuur een goedkeurende bevoegdheid. De raad van commissarissen heeft tevens een goedkeurende bevoegdheid bij belangrijke bestuursbesluiten die betrekking hebben op de verbindingen van Woonzorg Nederland.

TOEZICHT Als toezichthouder richt de raad van commissarissen zich op de volgende aspecten: • Naleving van de wet- en regelgeving • Missie en strategie, realisatie van doelstellingen • Continuïteit van de organisatie • Doelmatigheid en effectiviteit van het beleid • Financiële verslaglegging en risicobeheersing De raad stelt hierbij het belang van de organisatie centraal, met het maatschappelijk belang op de achtergrond.

REGLEMENT De raad van commissarissen bestaat uit ten minste zeven en maximaal dertien leden. Het Landelijk huurdersplatform heeft het recht om twee leden voor te dragen; in de huidige Raad van Commissarissen zit evenwel één lid op voordracht van het LHP. Taken, werkwijze en samenstelling van de raad zijn vastgelegd in het ‘Reglement voor de raad van commissarissen van Stichting Woonzorg Nederland’. In 2008 is dit reglement opnieuw vastgesteld, identiek aan het reglement van de raad van commissarissen van Espria. Het reglement van de raad van commissarissen is geplaatst op de website www.woonzorg.nl. De raad van commissarissen kent drie commissies: de Auditcommissie, de Remuneratiecommissie en de Invoeringscommissie.

ADVIESRAAD Woonzorg Nederland kent naast de raad van commissarissen per 8 april 2008 nog een adviesraad. Deze bestaat onder andere uit voormalige commissarissen van Woonzorg Nederland en een lid dat is voorgedragen door het Landelijk Huurdersplatform. Zij staan de raad van bestuur met raad en daad terzijde en fungeren als een maatschappelijk klankbord.

44

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 7

PERSONELE UNIE ESPRIA Op 8 april 2008 heeft Woonzorg Nederland samen met Evean Groep en Philadelphia de Stichting Espria opgericht. In Espria werken de drie organisaties samen om een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van leven van hun klanten. De juridische vorm van de samenwerking is: • Een bestuurlijke fusie van Evean Groep en Philadelphia • Een personele unie tussen de bestuurders en commissarissen van Espria en de bestuurders en commissarissen van Woonzorg Nederland

ORGANOGRAM RAAD VAN COMMISSARISSEN

RAAD VAN COMMISSARISSEN

RAAD VAN BESTUUR

RAAD VAN BESTUUR

ESPRIA

PHILADELPHIA

EVEAN GROEP

WOONZORG NEDERLAND

Personele unie (bestaat uit dezelfde personen)

Woonzorg Nederland heeft geen statutaire relatie met Espria en is dus volledig zelfstandig. Tevens is in de statuten van Espria vastgelegd dat het 'volkshuisvestelijk vermogen’ van Woonzorg Nederland alleen voor de volkshuisvesting zal worden aangewend. De raad van bestuur van Woonzorg Nederland bestaat uit dezelfde personen als de raad van bestuur van Espria. Hetzelfde geldt voor de raad van commissarissen.

45

GOVERNANCECODE De raad van bestuur en de raad van commissarissen van Woonzorg opereren volgens de governancecode Woningcorporaties. Op twee punten wijken we af van deze code:

VISITATIE Woonzorg Nederland heeft vooralsnog geen plannen om een visitatie (onderdeel principe V.3) te laten uitvoeren. Woonzorg Nederland verricht meerdere activiteiten om het eigen functioneren te toetsen en zonodig te verbeteren. Een klanttevredenheidsonderzoek, het gestructureerde overleg met het Landelijk Huurders Platform, het houden van audits en haar deelname aan de Woonbench geven een goede indicatie van het functioneren van de organisatie. Een visitatie heeft daarbij geen extra meerwaarde.

ADVIES JAARVERSLAG Een van de uitwerkingen van het principe van het overleg met de belanghebbenden (principe V.2) is dat belanghebbenden in de gelegenheid worden gesteld advies uit te brengen over de vastgestelde jaarrekening en het jaarverslag. Dit aspect wordt niet overgenomen. De jaarrekening wordt vastgesteld door de raad van bestuur en goedgekeurd door de raad van commissarissen. Voor een advies over een vastgesteld jaarverslag is dan geen plaats. Het vastgestelde jaarverslag wordt wel met de belanghebbenden besproken. In verband met de personele unie van Woonzorg Nederland met Espria is de Zorgbrede governancecode opgenomen in het reglement van de raad van commissarissen.

46

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 7

SAMENSTELLING VAN DE RAAD VAN BESTUUR Naam

A. Troost

Functie

voorzitter

Nevenfuncties

• voorzitter Zorgbrug • voorzitter bestuur Zorgburg (tot 30-09-2008) • voorzitter raad van commissarissen Stichting Woonbench

Benoemd

01-01-2000

Naam

W.H. de Weijer

Functie

eerste vice-voorzitter

Nevenfuncties

• commissaris PGGM Schadeverzekerigen N.V. • commissaris PGGM Levensverzekeringen N.V. • bestuurslid Zorg Unie Nederland • commissaris Emcart Groep • voorzitter raad van commissarissen Tinteltuin B.V.

Benoemd

08-04-2008

Naam

F. Brink

Functie

tweede vice-voorzitter

Nevenfuncties

• vice-voorzitter bestuur Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) • bestuurslid Pensioenfonds Zorg en Welzijn • bestuurslid Stichting Zorgbrug (tot 30-09-2008)

Benoemd

08-04-2008

Afgetreden

07-10-2008

Naam

H. Feijen

Functie

lid

Nevenfuncties

• bestuurslid Stichting HOPE • bestuurslid Stichting SOFT Tulip

Benoemd

08-04-2008

Afgetreden

31-12-2008

47

Naam

J.L. Kauffeld

Functie

lid

Nevenfuncties

• bestuurslid Actiz • bestuurslid Stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling Zorgsector (HKZ) • lid raad van toezicht UMCG Thuis • bestuurslid Stichting SMLD • commissaris Tinteltuin B.V.

Benoemd

08-04-2008

Naam

T.P.G. Kralt

Functie

lid

Nevenfuncties

• lid raad van Toezicht Centrum Indicatie in de Zorg (CIZ) • commissaris Stichting Transmissie voor kennisoverdracht in de zorgsector • lid Commissie Care NZa • lid commissies AFEA en Planning en Bouw VGNZorgsector (HKZ)

Benoemd

08-04-2008

Afgetreden

01-11-2008

Naam

A.Th.J.M. Zuure

Functie

lid

Nevenfuncties

• commissaris Stadsherstel Den Haag en omgeving NV

Benoemd

01-07-2004

48

8. MEDEWERKERS EN ORGANISATIE BEDRIJFSONDERDELEN: MEER DAN DE SOM DER DELEN Woonzorg Nederland bestond op 1 januari 2008 uit vier bedrijfsonderdelen – Commercie, Projectontwikkeling, Services en Facilitair Bedrijf – en een concernstaf. Om belastingtechnische redenen is bedrijfsonderdeel Projectontwikkeling op 24 december 2007 omgezet in een besloten vennootschap: Woonzorg Nederland Projectontwikkeling B.V. Woonzorg Nederland Projectontwikkeling B.V. is per 1 juli 2008 volledig operationeel.

PROJECTONTWIKKELING De Stichting Woonzorg Nederland is enige aandeelhouder van Woonzorg Nederland Projectontwikkeling B.V. Het bedrijf is expert op het gebied van seniorenhuisvesting. Woonzorg Nederland Projectontwikkeling B.V. ontwikkelt voor Woonzorg Nederland nieuwbouw, renovatie en transformatie en begeleidt turn keyprojecten. Projectontwikkeling werkt zowel voor de zakelijke markt (zoals instellingen, corporaties en vastgoedbeleggers) als voor de particuliere markt (kopers van koopwoningen). Daarnaast ontwikkelt Woonzorg Nederland Projectontwikkeling B.V. zelfstandig koopwoningen voor de seniorenmarkt.

ORGANOGRAM RAAD VAN COMMISSARISSEN

RAAD VAN BESTUUR Voorzitter Bram Troost, Lid Anton Zuure Vice-voorzitter Wim de Wijer Lid John Kaufeld

Concernstaf

Woonzorg Nederland Projectontwikkeling B.V. Michel van Es, Directeur

Woonzorg Nederland Commercie Guus Verduijn, Directeur

Woonzorg Nederland Services Kees de Wolf, Directeur

Woonzorg Nederland Facilitair Bedrijf Albert Klomp, Directeur

49

MEDEWERKERS MEDEWERKERTEVREDENHEID In 2008 heeft Woonzorg Nederland ook voor het medewerkerstevredenheidsonderzoek meegedaan met de Woonbench. De tevredenheid van de medewerker bleek ten opzichte van 2007 gedaald van 6,9 naar 6,7. Op basis van het onderzoek hebben we in 2008 verbeteracties vastgesteld op de punten: • Communicatie over mogelijke loopbaanontwikkeling • Aandacht management voor medewerkers • Uitwerking strategisch recruitment • Prioriteren van werkzaamheden/ het faciliteren van de directeuren, managers, teamleiders en de medewerkers • Samenwerking tussen afdelingen • Communicatie over arbeidsvoorwaarden

ZIEKTEVERZUIM Het ziekteverzuim kwam in 2008 uit op 4,23 procent. Dat is een forse daling ten opzichte van voorgaande jaren. Het resultaat was zelfs beter dan het streefpercentage voor 2008 van maximaal 4,5 procent. Deze daling is mede een gevolg van de extra aandacht van het management en de implementatie van het in 2007 vernieuwde verzuimbeleid.

50

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 8

ONDERNEMINGSRAAD ALGEMEEN De ondernemingsraad van Woonzorg Nederland heeft elf leden. In 2008 waren er enkele wisselingen en vacatures. De zittingstermijn van de OR is in 2008 met twee keer een half jaar verlengd in verband met het adviestraject voor de verbinding tussen de Evean Groep en Philadelphia en de personele unie van Woonzorg Nederland met beide organisaties, en de daaruit voortvloeiende werkzaamheden. In maart 2009 waren er verkiezingen voor een nieuwe ondernemingsraad.

OVERLEG TUSSEN ONDERNEMINGSRAAD EN BESTUURDER De ondernemingsraad en het bestuur van Woonzorg Nederland bespreken de gang van zaken binnen de organisatie met elkaar in de ‘overlegvergadering’. In 2008 zijn er zes van dergelijke bijeenkomsten geweest. In de vergadering bespreken we alle instemmingsaanvragen en adviesaanvragen aan de ondernemingsraad. In 2008 kwamen onder andere de volgende onderwerpen aan de orde: • Espria • belonen en beoordelen, competentiemanagement • ziekteverzuimbeleid • oprichting Projectontwikkeling B.V. • bonusregeling en vakantieplanning Projectontwikkeling • bijdrage sport en bewegen • integriteitscode, procedure melding van (een vermoeden van) een misstand en gedragscode • formulemanagement • aanpassingen MD- en HRD-beleid • Woonzorg Persoonlijk

51

WOONZORG NEDERLAND SPONSORT DE PANCRATIUSKERK De Pancratiuskerk in Heerlen moet nodig worden opgeknapt. Geschatte kosten: € 1,5 miljoen. In een poging om geld in te zamelen oppert deken Theo van Galen (55) begin 2008 het idee voor een gesponsorde fietstocht langs alle Pancratiuskerken in Nederland. 23 parochianen besluiten mee te fietsen met de deken en zelf sponsors te werven. Een van hen is Jan Vrouenraets (62), bewoner van de Pancratiusflat. “Als actief christen vind ik het belangrijk dat er een plaats is waar je in de hectiek van alledag bezinning kunt vinden. In het centrum van Heerlen is dat de Pancratiuskerk. Een mooie, eeuwenoude kerk, maar hij moet wel worden opgeknapt. Daarnaast ben ik een fervent fietser, dus toen ik hoorde van het plan van de deken, heb ik me meteen gemeld.” De tour vindt plaats van 12 tot 17 mei 2008 en voert langs tien Pacratiuskerken. In totaal leggen de fietsers 720 kilometer af. Motorrijders rijden vooruit om kruispunten vrij te houden. De laatste kilometers rijden de fietsers als in een triomftocht mee met de wielerklassieker ‘Limburgs Mooiste’. Woonzorg Nederland sponsort haar huurder Jan Vrouenraets met een bedrag van drieduizend euro. In totaal haalt de Pancratiuskerk met de fietstocht en een aantal andere activiteiten € 125.000 binnen. “Lang niet genoeg voor de renovatie”, erkent Vrouenraets, “maar het zette een aantal dingen in gang. Doordat we hadden laten zien dat het ons ernst was, zegde de gemeenteraad ook een ton toe. En die toezegging was weer nodig om het bisdom, de provincie en de Rijksdienst Archeologie, Cultuur en Monumenten te overtuigen. En zo kwamen we aardig in de buurt van de € 1,5 miljoen.” De renovatie begint in juli 2009. De werkzaamheden zouden vóór Kerstmis klaar moeten zijn, zodat de deken en zijn parochianen de nachtmis in een prachtig opgeknapte kerk kunnen vieren.

54

9. FINANCIËN ALGEMEEN GOEDE OPERATIONELE RESULTATEN 2008 was voor Woonzorg Nederland financieel gezien een jaar met verschillende gezichten. Voor de langere termijn zijn de vooruitzichten goed. Het operationele resultaat bedroeg € 103 miljoen, tegen € 26 miljoen in 2007. Ook de operationele kasstroom – een belangrijke graadmeter voor de financiële gezondheid van de organisatie – overtreft de verwachting: € 145 miljoen.

VERKOOP De belangrijkste oorzaak van de verviervoudiging van het operationele resultaat is de verkoop van twaalf complexen. Dit was goed voor een eenmalige opbrengst van € 60 miljoen. Met deze verkoop voldoen we aan de voorwaarden van de NMa om geen bezwaar te maken tegen de samenwerking met Evean Groep en Philadelphia. Na aftrek van dit bedrag en € 7 miljoen overige verkoopopbrengsten komt het operationele resultaat uit op € 36 miljoen; dit is een stijging van 38% ten opzichte van 2007.

BELEGGINGEN Samen met de gerealiseerde inkomsten heeft de beleggingsportefeuille een totaal rendement van -0,8% laten zien. Dit is, gezien de grote turbulentie op de markt, als een goed resultaat aan te merken. Het resultaat is flink hoger dan de indexbench-mark die over 2008 op -3,9% uit kwam.

WAARDEVERMINDERING BEZIT Ondanks het goede operationele resultaat komt het totale resultaat over 2008 uit op € 24 miljoen negatief (2007: € 21 miljoen positief). Dit is vooral te wijten aan de mutatie actuele waarde; ons bezit is minder waard geworden. In 2008 was de totale waardevermindering € 127 miljoen, tegen € 5 miljoen in 2007.

MUTATIE ACTUELE WAARDE Bedragen in € mln.

Vermindering levensduur Aanpassing parameters In en uit exploitatie Rentabiliteitswaarde

2008

2007 Verschil

-29,0

-34,9

5,9

6,6

20,4

-13,8

-103,3

-8,8

-94,5

-1,6

18,3

-19,9

-127,3

-5,0

-122,3

55

MUTATIES IN BEZIT De belangrijkste mutatie in de actuele waarde in 2008 zijn de gevolgen mutaties in het bezit. In het verschil is € 86 miljoen bedrijfswaarde begrepen vooral als gevolg van de verkoop van twaalf complexen om te voldoen aan de voorwaarden van de NMa (€ 76 miljoen).

AUTONOME MUTATIE Verder is de jaarlijks terugkerende autonome mutatie een grote post. De autonome mutatie betreft het jaarlijks vervallen van een jaarlaag in de huurinkomsten (de resterende levensduur van het bezit neemt in principe telkens met één jaar af). De autonome jaarmutatie werd in 2007 meer dan gecompenseerd door wijzigingen in de parameters (restwaarde) en de correctie van de rentabiliteitswaarde. In 2008 treden deze positieve effecten echter niet in dezelfde mate op. De beperking door de overheid van de huurprijswijziging van 2,25% naar 1,75% heeft een negatief effect van € 14 miljoen. De rentabiliteitswaardecorrectie is ook significant lager. Dit kwam doordat Woonzorg Nederland door de opbrengst van de verkopen in 2008 veel minder leningen hoefde aan te trekken.

WERKZAAM VERMOGEN De samenstelling van het in de stichting werkzame vermogen volgens de balans is hieronder weergegeven. De afzonderlijke onderdelen zijn in procenten van het totale vermogen weergegeven. Bedragen in € 1.000

2008

2007

Activa

Materiële vaste activa

2.498.727

92%

2.541.273

147.827

5%

160.890

6%

voorraden/onderhanden projecten

25.849

1%

21.616

1%

Vorderingen

13.578

1%

14.327

1%

Liquide middelen

15.080

1%

9.860

0%

Financiële vaste activa

Totaal

2.701.061

92%

2.747.966

Passiva

Groepsvermogen

780.800

29%

804.719

24.330

1%

19.114

1%

Langlopende schulden

1.566.094

58%

1.755.616

64%

Kortlopende schulden

329.837

12%

168.517

6%

Voorzieningen

Totaal

2.701.061

2.747.966

29%

56

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 9

MEERJARENPROGNOSE Woonzorg Nederland is een financieel solide organisatie. Dit blijkt ook uit het meerjarig perspectief, waarvan hieronder de belangrijkste kerncijfers zijn weergegeven. In de meerjarenbegroting is rekening gehouden met het ondernemingsplan 2007-2011.

MEERJARENPROGNOSE Bedragen in € 1.000

Maatschappelijke bijdragen Jaarresultaat Eigen vermogen Solvabiliteit Balanstotaal

2009

2010

2011

2012

2013

61.380

101.301

95.253

100.640

110.108

2.087

-15.958

-13.478

-32.024

-48.192

819.735

803.777

790.299

758.275

710.083

30%

27%

26%

24%

22%

2.782.963 2.996.498 3.071.474 3.144.954 3.204.573

In de meerjarenraming 2009-2013 gaan we uit van een autonome groei van het aantal verhuureenheden in exploitatie van 45.147 ultimo 2008 naar 48.780 (exclusief overnames) ultimo 2013. De mutaties zijn gebaseerd op de huidige projectenportefeuille. Er is geen rekening gehouden met vertraging in projecten.

MAATSCHAPPELIJKE BIJDRAGEN Woonzorg Nederland is een belangrijke investeerder in de volkshuisvesting. De opbrengsten die we met deze investeringen genereren, zijn meestal niet genoeg om de investeringen en exploitatiekosten terug te verdienen. De begrote exploitatieverliezen, de ‘maatschappelijke bijdragen’, worden bepaald door het verschil tussen de bedrijfswaarde en de investeringen. Hierbij wordt rekening gehouden met een restwaarde. De maatschappelijke bijdragen voor lopende projecten zijn in de jaarrekening 2008 gepresenteerd onder de overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa.

57

MAATSCHAPPELIJKE BIJDRAGEN 2008 Bedragen in € 1.000

De Rietvinck

Amsterdam

De Vink

Maarn

Gooiseweg

Amsterdam

Groot Schutterhoef

Leusden

2.039

Herderstraat

Heesch

1.588

Hornhoeve

Dirkshorn

1.331

Jozefklooster

Driebergen

684

Kerklaan

Veenendaal

618

Stella Maris

Maastricht

Krimwijk fase C/D

Voorschoten

Krommewijk

Stadkanaal

687

Naarderstraat

Hilversum

1.544

Papisland

Middelburg

3.634

Portland

Rhoon

Professor Tuntlerhuis

Ter Apel

Schiekade

Rotterdam

Stationslaan

Nunspeet

697

Kleinschalige woonvorm Terneuzen

Terneuzen

1.228

Urban Villa

Alphen a/d Rijn

1.963

Ypenburg fase 4

Den Haag

Bijzondere projectsteun voor prachtwijken

Totaal

960 994

4.453 10.403

581 1.792 770

430 1.946

Afboeking projecten en haalbaarheidsstudies Vrijval Centrumplan

1.149

2.224 Arkel

-1.353 40.362

58

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 9

In 2008 gerealiseerde maatschappelijke bijdragen (opgeleverde projecten) maken onderdeel uit van de mutatie actuele waarde. De feitelijke maatschappelijke bijdragen zijn als volgt te specificeren:

VRIJVAL VOORZIENING MAATSCHAPPELIJKE BIJDRAGE Bedragen in € 1.000

Otello

Almelo

3.204

Veenhorst

Amersfoort

3.276

Peperhof

Arkel

2.823

St. Barbara

Ede

2.202

Veldspaat

Groningen

1.077

Cloosterparc

Helmond

4.731

Schermerij

Leersum

1.370

Middelwijck

Midden-Beemster

’t Suyderhuis

Surhuisterveen

Derkshoes

Westerbork

Totaal

372 2.258 405 21.718

TREASURY In 2008 is het jaarlijks aan te passen Financierings- en Beleggingsbeleid en het Treasury Jaarplan 2008 door de raad van bestuur vastgesteld en hiermee van kracht geworden. De leningenportefeuille bedraagt € 1,7 miljard en heeft ultimo 2008 een gewogen gemiddelde vermogenskostenvoet van 4,6% en een duration, op basis van de huidige Yieldcurve, in jaren van 6,7.

VERMOGENSBEHEER De financiële vaste activa bestaan uit het langlopende deel van de BWS-subsidie, deelnemingen (zie paragraaf Verbindingen), beleggingsportefeuille, leningen u/g, deposito’s en geactiveerde Cap-premie. Het beheer van de beleggingsportefeuille is met een strak mandaat uitbesteed aan twee professionele vermogensbeheerders. De gelden zijn gespreid belegd in aandelen en vastrentende waarden genoteerd aan Europese beurzen. Om afwijkingen van de benchmark te beperken is een maximum van de ‘tracking error’ met de beheerders overeengekomen. Een derde vermogensbeheerder verzorgt de performancemeting en de Compliance monitoring over de beleggingsportefeuille.

59

VERLOOP BEURSWAARDE BELEGGINGSPORTEFEUILLE Bedragen in € 1.000

Beurswaarde

Stand 1 januari 2008

144.525

Af: afbouw beleggingsportefeuille

-9.000

Bij: herbeleggen dividendopbrengsten

764

Bij: herbeleggen couponrente

4.948

Af: herwaarderingen beleggingen

-7.816

Stand 31 december 2008

133.421

De waarde van de beleggingsportefeuille bedraagt volgens de prijscouranten van de beurzen waarop deze worden genoteerd per balansdatum € 133,4 miljoen. Deze effecten hebben een verkrijgingsprijs van € 141,5 miljoen.

OPBOUW BELEGGINGSPORTEFEUILLE PER 31 DECEMBER 2008 Bedragen in € 1.000

Verkrijgings-

Beurswaarde

prijs

Vastrentende waarden Zakelijke waarden Totaal

Ongerealiseerd koersverschil

116.863 83%

118.459 89%

1.596

24.699 17%

14.962 11%

-9.737

141.562

133.421

-8.141

60

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 9

VERBINDINGEN Woonzorg Nederland heeft een verbinding in bestuurlijke en/of financiële zin met verschillende maatschappijen. De belangrijkste verbindingen worden in de consolidatie meegenomen. Dit betreft alle maatschappijen waarmee Woonzorg Nederland een organisatorische en economische eenheid vormt, dat wil zeggen alle rechtspersonen waarin Woonzorg Nederland beslissende zeggenschap op het beleid kan uitoefenen.

STICHTING WOONZORGDIENSTEN

Woonzorgdiensten Nederland B.V.

STICHTING WOONZORG NEDERLAND

WZN Vastgoed B.V.

STICHTING HORIZON

WZN Projectontwikkeling B.V.

Puerta Holding B.V.

Altus advies en ontwikkeling B.V.

Palisium B.V.

STICHTING HBS

Palisium Holding B.V.

Palisium Beheer B.V.

Onderstaande tabellen geven inzicht in het belang in alsmede de financiële positie van bovenstaande verbindingen. Naast deze verbindingen hebben we deelnemingen in Stadsherstel Den Haag en Omgeving N.V. (circa 10%) en Woningnet N.V. (ruim 1%). Gezien het beperkte belang in deze deelnemingen is afgezien van verdere toelichting in dit verslag.

61

FINANCIËLE POSITIE VAN DE VERBINDINGEN Bedragen in € 1.000 Aard werkVerbinding

zaamheden

Stichting Horizon

Bezit en beheer

Eigen vermogen

Omzet

Jaarresultaat

2008

2007

2008

2007

2008

2007

2.235

2.074

164

173

161

44

599

-668

1.267

-425

-100

-425

kantoorpanden Stichting

Organiseren en

Woonzorgdiensten

doen leveren van diensten; houdster maatschappij van Woonzorgdiensten B.V.

Woonzorgdiensten

Veiligheid en

Nederland B.V.

gemak voor

-1.371 -1.271

615

483

senioren Stichting Hollandsche

Houdstermaat-

Bouwstichting

schappij van

315

188

127

-909

Seniorenhuisvesting

Puerta Holding B.V.

Puerta Holding B.V.

Houdstermaat-

199

68

131

-901

-103

18

422

-121

-456

Altus Advies en

Projectontwikkeling in -149

145

35

-294

-224

Ontwikkeling B.V.

het duurdere segment

WZN PO B.V.

Projectontwikkeling 13.922

18 122.570

WZN Vastgoed B.V.

Beleggen in vastgoed

18

schappij van Palisium Holding B.V. en Altus Advies en Ontwikkeling B.V. Palisium Holding B.V.

Houdstermaatschappij van Palisium Beheer B.V. en Palisium B.V.

19

15

-2.596 1

62

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 9

TRANSACTIES TUSSEN WZN EN DEELNEMINGEN Bedragen in € 1.000

Belang

Transacties door Woonzorg Nederland Agio-/Kapitaal-

Verstrekte

stortingen financiering(1)

Verstrekte garanties

in 2008

ultimo 2008

ultimo 2008

Stichting Horizon

100% direct

-

23.096

-

Stichting Woonzorgdiensten

100% direct

-

-

-

Nederland B.V.

100% indirect

-

1.857

-

Stichting Hollandsche

100% direct

-

3.575

-

Woonzorgdiensten

Bouwstichting Seniorenhuisvesting Puerta Holding B.V.

-

3.970

-

Palisium Holding B.V.

66,67% indirect

-

-

-

Altus Advies en

100% indirect

-

-

-

WZN PO B.V.

100% direct

-

-

-

WZN Vastgoed B.V.

100% direct

-

-

-

Ontwikkeling B.V.

(1) Zowel langlopend als kortlopend (inclusief rekening courant)

Woonzorg Nederland voert een actief beleid om de risico’s (zowel voor Woonzorg Nederland als haar verbindingen) zoveel mogelijk te beperken.

VENNOOTSCHAPSBELASTING Vanaf 1 januari 2008 zijn woningcorporaties integraal belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting (Vpb). Woonzorg Nederland heeft op grond van artikel 5, lid 1 letter c van de Wet op de vennootschapsbelasting met ingang van 1 januari 2008 vrijstelling van Vpb gekregen. Als voorwaarde gold dat Woonzorg haar projectontwikkelingsactiviteiten onderbracht in een aparte vennootschap, Projectontwikkeling B.V.. Deze B.V. is wél belastingplichtig voor de Vpb.

63

AANBEVELINGEN VOOR INKOOP EN FISCALITEIT In november 2008 is door onze accountant een interim-controle uitgevoerd. Tijdens deze controle is de interne beheersing van de processen binnen Woonzorg Nederland getoetst en vergeleken met de score van 2007. De interne beheersing van de processen is adequaat en ligt boven de score van 2007. Op twee gebieden na is de score relatief hoog; de beleidsvelden fiscaliteit en inkoopcontrol liggen nog onder onze ambitie.

INKOOP De inkoopafdeling is bezig met het opstellen van inkoopbeleid. Belangrijke inkoopprojecten worden gebruikt om tot een optimale inrichting en afstemming te komen van de inkoop. Op centraal niveau wordt in 2009 een eenduidige verplichtingenadministratie ontwikkeld die de huidige separate systemen vervangt.

FISCALITEIT De verkregen vrijstelling van de vennootschapsbelasting wordt bewaakt door de onderliggende criteria als informatie op te nemen in onze geautomatiseerde systemen. Er is een beleidsnotitie opgesteld met het oog op fiscale optimalisatie. In 2008 heeft een externe deskundige een onderzoek uitgevoerd naar het naleven van de btw-verplichtingen. Verbeteringen zijn in 2008 in gang gezet.

RISICOMANAGEMENT Woonzorg Nederland heeft risicomanagement ingevoerd als onderdeel van ‘good governance’. Met ons risicomanagement willen we: • de grootste risico’s benoemen die de hoofddoelstellingen in gevaar brengen • de huidige beheersmaatregelen van deze risico’s inventariseren • zonodig aanvullende beheersmaatregelen invoeren

RISK ASSESMENT Begin 2008 hebben de raad van bestuur en de directieraad een risk assessment uitgevoerd en uitgewerkt. Hieruit bleek dat de in 2007 onderkende risico’s voldoende worden beheerst, maar dat er inmiddels nieuwe risico’s zijn. De raad van bestuur heeft prioriteiten gesteld en medewerkers benoemd die deze risico’s moeten beheersen.

64

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR HOOFDSTUK 9

ONDERSTEUNING In 2009 is wederom een risk assessment voorgenomen. Samen met de resultaten van de ALM-studie (Assets Liabilities Management) en de verbeterpunten van de interimcontrole van onze accountant vormen de resultaten hiervan de leidraad voor het risicomanagement. In 2009 oriënteert Woonzorg Nederland zich op de aanschaf van een softwarepakket ter ondersteuning van risicomanagement. Doel hiervan is om procesmanagement en risicomanagement zoveel mogelijk aan elkaar te linken.

RISICOPROFIEL De wereldwijde financiële crisis heeft forse consequenties voor de woningmarkt. Woningen staan aanzienlijk langer te koop en kopers krijgen moeilijker een hypotheek. Projectontwikkelaars kampen met stagnerende verkopen, prijzen van woningen dalen en er zijn veel minder verhuisbewegingen. Een grotere vraag naar huurwoningen doet zich nog niet voor. Wel krijgt Woonzorg meerdere locaties van projectontwikkelaars aangeboden. Het afgelopen jaar is de acquisitiekracht van Commercie fors versterkt. Samen met de toename van passend aanbod ligt het in de verwachting dat we begin 2009 een aantal projecten kunnen aankopen.

AANBESTEDINGEN De financiële en economische crisis leidt ook tot dalende aanneemsommen bij aannemers. Dalende grondstofprijzen zijn daar debet aan, maar aannemers laten hun prijzen ook zakken omdat ze minder voorhanden werk hebben. De verwachting is dat deze prijzen in 2009 nog aanzienlijk verder kunnen dalen. Woonzorg Nederland heeft een aanbestedingsbeleid ontwikkeld waarbij optimaal wordt ingespeeld op deze marktontwikkelingen.

POLITIEKE BESLUITVORMING Woonzorg Nederland acteert op het snijvlak van wonen en zorg. Daarom volgen we de politieke besluitvorming en de wijzigingen in de bekostigingsystematiek op de voet. Vooruitlopend hierop ontwikkelen we alternatieven, waarmee risico’s voor de huurders kunnen worden beperkt.

RISICO’S INVENTARISEREN Naar aanleiding van het Ondernemingsplan 2007-2011 hebben we mogelijke risico’s geïnventariseerd. We hebben risico’s gedefinieerd en actiehouders aangewezen om de risico’s binnen de dagelijkse activiteiten te managen.

CONTROLEPLAN In 2008 zijn ook de normale activiteiten ten aanzien van risicobeheersing uitgevoerd. We hebben het Intern Controleplan 2008 volledig uitgevoerd en hierover begin 2009 gerapporteerd. We zijn bezig met het herijken van de procesbeschrijvingen. Ook in de opbouw van de organisatie komt de risicobeheersing tot uiting. We hebben een audit-afdeling en een afdeling juridische zaken met onder meer een fiscaal jurist.

65

FISCALE PROCESSEN In 2008 is een start gemaakt met de invulling van het tax control framework (interne beheersing fiscale processen) naar aanleiding van het vastgestelde fiscale beleid en de interim-controle. Hierbij werken de fiscalist, de financiële administratie en planning & control samen. Er is gekozen voor een groeimodel, omdat dit de beste garantie biedt om tot een goede beheersing van de fiscale processen te komen.

VERANTWOORDING In kwartaalrapportages wordt verantwoording afgelegd over de bevindingen van de risicobeheersing op alle niveaus. De raad van bestuur is daarom van mening dat de algemene en specifieke systemen ter beheersing en controle van risico’s adequaat en effectief zijn. Ze bieden een redelijke mate van zekerheid dat de financiële verslaggeving geen onjuistheden van materieel belang bevat. De risicobeheersings- en controlesystemen hebben in het verslagjaar naar behoren gewerkt.

EXTERNE RISICO’S Er zijn ook risico’s die buiten de invloedsfeer van Woonzorg Nederland liggen. Hierop kunnen we slechts repressieve maatregelen nemen. Voor een aantal risico’s dat in 2008 werd onderkend, hebben we dat gedaan (stijging bouwkosten, bekostigingstelsel in de zorg, inflatievolgend huurbeleid). Om de beperkte stijging van de huren te compenseren hebben we strakke normen gehanteerd voor de stijging van de beheerkosten. In de jaarrekening is een paragraaf opgenomen over de risicobeheersing van de financiële instrumenten.

ECHT AANDACHT VOOR DE MENSEN “We hadden wel de hoop dat we hoog zouden eindigen, maar het beste verzorgingshuis, dat was een mooie verrassing”, zegt Wim Wilmer, voormalig locatiemanager van verzorgingshuis Menno Simons in Amsterdam Buitenveldert. Volgens een onderzoek van de Volkskrant levert Menno Simons de beste zorg aan haar bewoners. Volgens Wilmer is de kleine schaal van het zorgcentrum – er wonen 28 senioren – een belangrijke factor in het succes. “We hebben een klein team, twaalf formatieplaatsen. De medewerkers zijn zeer gemotiveerd en erg betrokken bij ‘hun’ bewoners. Het verloop en het ziekteverzuim zijn heel laag. De verzorgenden hebben echt aandacht voor de mensen.” Rond de 28 plaatsen is volgens Wilmer de ideale omvang voor een zorgunit. Belangrijk is wel dat die is ingebed in een groter geheel. Menno Simons maakt deel uit van een complex met nog 150 seniorenwoningen en twaalf woningen voor mensen met een lichamelijke beperking. Mede daardoor is het mogelijk om een sfeervol restaurant open te houden. “Warm eten wordt dineren in het restaurant.” Het zorgcentrum zit in het hart van het gebouw, met daaromheen zelfstandige woningen. “De bewoners lopen door elkaar heen”, zegt Peter Froese, namens Woonzorg Nederland beheerder van het complex. “Formeel zijn alleen de bewoners van de zelfstandige woningen ‘mijn’ bewoners, maar in de praktijk heb ik met allemaal te maken. We werken goed samen en helpen elkaar.” Menno Simons maakt deel uit van de Zonnehuisgroep, die in en rond Amsterdam verschillende verpleeg- en verzorgingshuizen en een thuiszorgorganisatie heeft. Vanuit Menno Simons wordt ook thuiszorg geleverd. Daardoor is in het zorgcentrum een dubbele nachtdienst mogelijk. Daarnaast verzorgt de Zonnehuisgroep het grootste deel van de overhead, zodat het team zich volledig op de zorg kan richten.

68

VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN ALGEMEEN Ook voor de raad van commissarissen stond 2008 vooral in het teken van de oprichting van Espria. In de aanloop naar de oprichting van Espria is goedkeuring verleend aan het besluit van de raad van bestuur tot verkoop van een aantal complexen, in totaal ca.3 % van het vastgoed. Dit in verband met de eisen die de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) stelde aan de totstandkoming van Espria. Uiteindelijk bleek de te realiseren prijs voor deze complexen tegen te vallen en moesten ze onder de boekwaarde worden verkocht aan een woningcorporatie. Dit heeft mede het verlies over 2008 veroorzaakt.

GOVERNANCE Ook de inrichting van een gezamenlijke governance was een belangrijk punt in het eerste halfjaar. Daarbij is als uitgangspunt gekozen dat bestuur en raad van commissarissen de governancecodes van zowel woningcorporaties als de zorgsector respecteren. De samenwerking heeft mede geleid tot veranderingen in de samenstelling van de raad van commissarissen (zie onder samenstelling)

SAMENWERKINGSVERBAND De vorming van Espria brengt met zich mee dat het toezicht op Woonzorg Nederland door de raad er een belangrijke dimensie heeft bij gekregen: het toezicht op het realiseren van de doelstellingen van het samenwerkingsverband Espria. 2008 moet in dat verband nadrukkelijk worden gezien als een startjaar, waarbij een aanvang is gemaakt met de strategische samenwerking met onze Espria-partners. Helaas werd Philadelphia in 2008 geconfronteerd met financiële problemen, waardoor Espria ook veel aandacht moest geven aan het herstel. Voor Woonzorg had dit als voordeel dat 16 vastgoedprojecten in ontwikkeling versneld konden worden overgenomen van Philadelphia. Belangrijk aandachtspunt bij deze overname was de beoordeling van de voorwaarden. Ook de kredietcrisis vroeg natuurlijk de nodige aandacht. Gelukkig kon geconstateerd worden dat gevolgen daarvan voor Woonzorg vooralsnog beperkt zijn.

TOEZICHT OP DE STRATEGIE De raad van commissarissen heeft de meerjarenstrategie van Espria en Woonzorg Nederland besproken aan de hand van door de raad van bestuur voorgelegde notities die de strategische koers van Espria herbevestigen, toespitsen en concretiseren. Dit moet uiteindelijk resulteren in een strategienota, die met de daarop gebaseerde Balanced Score Card (BSC) de basis vormt voor de werkplannen en begrotingen voor de komende jaren. Onderlegger voor deze nota is het Koersdocument 2007-2010, dat aan de basis lag van het ontstaan van Espria. De centrale opdracht van Espria blijft het op peil houden of vergroten van de kwaliteit van leven van haar klanten, met name klanten die geconfronteerd worden met (dreigende) beperkingen. De bespreking van de strategische uitgangspunten wordt in 2009 vervolgd.

69

KLEINSCHALIGE PROJECTEN In het voorjaar van 2008 is het programma gestart om te komen tot de ontwikkeling van innovatieve kleinschalige projecten met combinaties van zorg, wonen en diensten. Doel hiervan is vorm te geven aan de visie van de drie partners, en de maatschappij de meerwaarde van Espria te tonen. De raad van commissarissen ziet dit plan als een belangrijk speerpunt van beleid.

LEDENVERENIGING Een belangrijke stap in de Espria-samenwerking was het statutair ‘aanhaken’ van de Ledenvereniging Evean/Icare aan Stichting Espria. De ledenvereniging neemt in de strategie van Espria een belangrijke plaats in. De ledenvereniging kan op collectief niveau gezamenlijke inkoopkracht organiseren, waarmee alle doelgroepen financiële voordelen kunnen krijgen (bijvoorbeeld korting op de premie van een ziektekostenverzekering). De ledenvereniging ontwikkelt en levert aanvullende producten en diensten die meerwaarde voor klanten bieden (bijvoorbeeld cursussen, een klussendienst of vervoersmogelijkheden). Dankzij de collectiviteit van alle huishoudens die erbij zijn aangesloten, kan de ledenvereniging een belangrijke politiek-maatschappelijke rol vervullen.

FORMULEMANAGEMENT Op 28 augustus heeft een deel van de directie van Woonzorg Nederland aan de raad een presentatie gehouden over formulemanagement.

TOEZICHT OP DE FINANCIËLE CONTINUÏTEIT De raad van commissarissen heeft in 2008 toezicht gehouden op de financiële continuïteit aan de hand van kwartaalrapportages, het Treasury Jaarplan 2008, het Financierings- en beleggingsbeleid 2008 en de jaarrekeningen van de deelnemingen. De raad van bestuur heeft concrete normen voor de financiële continuïteit vastgelegd in een kaderbrief. Door een aantal externe factoren, waaronder de door de NMa vereiste verkoop van elf complexen en een beperkte huurstijging, daalde de bedrijfswaarde van het vastgoed; deze daling vertaalde zich in een negatief jaarresultaat van € 24 miljoen. Daarnaast stelt de raad van commissarissen vast dat het operationele resultaat goed is en de financiële positie van Woonzorg Nederland per balansdatum solide is.

ACCOUNTANT De raad van commissarissen heeft de relatie met PricewaterhouseCoopers als externe accountant voor het jaar 2008 gecontinueerd.

MATCHING Matching (‘rijke’ corporatie helpt ‘arme’ corporatie) is vanwege de landelijke dekking en de specifieke opgave van Woonzorg Nederland in de seniorenhuisvesting niet aan de orde.

70

VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

TOEZICHT OP BESLUITEN VAN DE RAAD VAN BESTUUR De raad van bestuur stelt voor iedere vergadering van de raad van commissarissen een bestuursverslag op, aan de hand waarvan de raad van commissarissen wordt geïnformeerd over de belangrijke ontwikkelingen binnen Woonzorg Nederland. De raad van commissarissen heeft in het verslagjaar 2008 de volgende documenten en besluiten goedgekeurd: 16 JANUARI 2008

• De verkoop van negen verzorgingshuizen en de bijbehorende zelfstandige woningen in verband met de door de NMa gestelde voorwaarden voor de concentratie met Evean Groep en Philadelphia Zorg

21 MAART 2008

(buiten vergadering)

• De verkoop van twee verzorgingshuizen en de bijbehorende zelfstandige woningen in verband met de door de NMa gestelde voorwaarden voor de concentratie met Evean Groep en Philadelphia Zorg • Overeenkomst tussen de Stichting Woonzorg Nederland en Woonzorg Nederland Projectontwikkeling

17 APRIL 2008

• Vaststelling reglement raad van bestuur • Treasury Jaarplan 2008 / Financierings- en beleggingsbeleid 2008

22 MEI 2008

• Besluit tijdelijke financiering Woonzorg Nederland Projectontwikkeling B.V.

27/28 OKTOBER 2008 • Gewijzigde portefeuilleverdeling raad van bestuur

• Voorgenomen overdracht vastgoed Philadelphia aan Woonzorg Nederland 11 DECEMBER 2008

• Begroting en jaarplan 2009 • Parameters bedrijfswaardeberekening 2009 • Meerjarenraming 2009-2013 • Gewijzigde portefeuilleverdeling raad van bestuur in verband met terugtreden van bestuursleden per 1 november 2008 respectievelijk 31 december 2008

TRANSACTIES In 2008 hebben zich geen transacties voorgedaan met een tegenstrijdig belang zoals bedoeld in de statuten en de reglementen van de raad van bestuur en van de raad van commissarissen. Woonzorg Nederland heeft wel zorgvastgoed overgenomen van Philadelphia Zorg, waaraan Woonzorg Nederland is verbonden door middel van een personele unie. Om hier iedere schijn van belangenvermenging te voorkomen,

71

heeft binnen de raad van bestuur de behandeling hiervan gescheiden plaatsgevonden aan de hand van een portefeuilleverdeling.

TOEZICHT OP DE VERBINDINGEN In de verbindingen van Woonzorg Nederland vindt slechts een beperkte hoeveelheid activiteiten plaats. Het toezicht hierop vindt voornamelijk plaats door de goedkeuring van de jaarrekeningen. Daarnaast zijn de belangrijke besluiten bij de verbindingen onderhevig aan goedkeuring van de raad van commissarissen. De overgang van het personeel van het bedrijfsonderdeel Projectontwikkeling naar de dochter Woonzorg Nederland Projectontwikkeling B.V. is door de raad van commissarissen goedgekeurd.

VERANTWOORDING In het reglement van de raad van commissarissen is de werkwijze en wijze van besluitvorming door de raad van bestuur geregeld. In dit reglement wordt de governancecode Woningcorporaties integraal van toepassing verklaard. In hoofdstuk 7 van dit jaarverslag wordt uitgelegd op welke onderdelen wordt afgeweken.

COMMISSIES De raad van commissarissen heeft uit zijn midden commissies ingesteld, enerzijds om de bespreking van onderwerpen in de vergaderingen van de raad van commissarissen voor te bereiden, anderzijds om op grond van een mandaat en volmacht van de raad van commissarissen bepaalde zaken zelfstandig af te handelen. Dit zijn een financieel-economische commissie (auditcommissie), een remuneratiecommissie, een commissie die het integratieproces in Espriaverband begeleidt (commissie invoering) en een commissie voor zaken met betrekking tot de Ledenvereniging (commissie leden-zaken). Voor elk van de commissies is een reglement opgesteld dat de samenstelling, taken en werkwijze regelt.

VERGADERINGEN De raad van commissarissen heeft in het verslagjaar acht maal vergaderd. Deze vergaderingen zijn bijgewoond door de raad van bestuur, maar de raad van commissarissen heeft driemaal een deel van de vergadering buiten aanwezigheid van de raad van bestuur beraadslaagd.

72

VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

ONDERNEMINGSRAAD Een delegatie van de raad van commissarissen heeft een overleg met de ondernemingsraad bijgewoond. Dit is als een constructief en open overleg ervaren. Inmiddels heeft Woonzorg Nederland een integriteitscode; een klokkenluidersregeling is hiervan een onderdeel. Een delegatie van de Raad van Commissarissen heeft eveneens contact onderhouden met het Landelijk Huurdersplatform, onder meer door het bijwonen van bijeenkomsten met de aangesloten huurdersorganisaties. De raad van commissarissen heeft in het verslagjaar de volgende besluiten genomen: 17 APRIL 2008

• Benoeming bestuurders en commissarissen • Vaststelling reglementen raad van commissarissen en commissies van de raad van commissarissen

26 JUNI 2008

• Vaststelling rooster van aftreden • Opdrachtverlening externe accountant • Vaststelling honoreringsregeling raad van commissarissen

27/28 OKTOBER 2008

• Wijziging samenstelling raad van bestuur door het terugtreden van de tweede vice-voorzitter per 6 oktober 2008 • Vaststelling model voor vernieuwing topstructuur (samenstelling en taakverdeling toekomstige raad van bestuur), functiebeschrijvingen bestuurders en procedure werving en selectie bestuurders • Vaststelling vergaderschema 2009

WERKZAAMHEDEN COMMISSIES De auditcommissie heeft de besluiten van de raad van commissarissen voorbereid bij de belangrijke financiële onderwerpen, zoals de goedkeuring van de jaarrekening, de begroting, het treasury Jaarplan en het Financierings- en beleggingsbeleid en grote transacties (NMa verkoop en aankoop projecten Philadelphia). Het bestuursbesluit tot aankoop van de projecten van Philadelphia is daarbij uitgebreid getoetst om vast te stellen dat deze transactie onder voor Woonzorg gebruikelijke voorwaarden tot stand is gekomen.

73

INVULLING WERKGEVERSROL / REMUNERATIEBELEID De huidige raad van bestuur wordt gevormd door leden afkomstig uit de voormalige raad van bestuur van Evean Groep en de leden van de raad van bestuur van Woonzorg Nederland. Alleen de leden afkomstig uit de raad van bestuur van Woonzorg Nederland zijn in dienst bij Woonzorg Nederland. Voor de beloning van deze leden van de raad van bestuur wordt verwezen naar paragraaf 7.2 van de jaarrekening.

HONORERING In 2008 is de regeling van de honorering van de bestuurders – mede op basis van externe adviezen – aangepast aan de nieuwe situatie binnen Espria. De brancheregeling voor de zorgsector (NVZD-regeling) is daarbij als uitgangspunt genomen voor de beloning van alle bestuurders in Espria-verband, dus ook de bestuurders die – in ieder geval t/m 2009 – een arbeidsovereenkomst met Woonzorg hebben. Woonzorg Nederland-bestuurders ontvangen overigens geen andere beloningen binnen Espria-verband. Voorts past de NVZD-regeling ook binnen de kaders van de adviesregeling Izeboud voor de woningcorporatiesector.

ZELFEVALUATIE De raad van commissarissen heeft in oktober 2008 een beperkte zelfevaluatie gehouden, buiten aanwezigheid van de raad van bestuur. Hierbij is onder andere de omvang en de samenstelling van de raad van commissarissen aan de orde geweest. De raad van commissarissen zal in het voorjaar van 2009 een uitvoeriger zelfevaluatie houden.

74

VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

SAMENSTELLING De samenstelling van de raad van commissarissen is per 31 december 2008 als volgt: Naam

L.C. Brinkman (1948)

Functie

voorzitter

Commissie

Invoering

Functie en

voorzitter Bouwend Nederland

Nevenfuncties

• vice-voorzitter VNO-NCW • lid Sociaal-Economische Raad • voorzitter bestuur Nederlandse Rode Kruis • voorzitter bestuur Koninklijke Bibliotheek • voorzitter bestuur Nationaal Instituut ICT in de Zorg (NICTIZ) • commissaris RABO-Bouwfonds • commissaris Fries-Groningse Hypotheekbank • president-commissaris Zuidas Onderneming Amsterdam i.o.

Benoemd

08-04-2008

Afgetreden

01-05-2008

Naam

L.C. Aukes (1946)

Functie

eerste vice-voorzitter

Commissie

Invoering

Functie en

adviseur, onderzoeker, onderwijsontwikkelaar

Nevenfuncties

• Centrum Innovatie en Onderzoek van Medisch Onderwijs,

Benoemd

08-04-2008

Aftredend

2010 (1)

Universitair Medisch Centrum Groningen

75

Naam

M.J.M. Le Grand-Van den Bogaard (1943)

Functie

tweede vice-voorzitter

Commissie

Invoering

Functie en

zelfstandig organisatieadviseur

Nevenfuncties

• voorzitter Landelijk Expertisecentrum Verpleging & Verzorging • commissaris Zorgverzekeraar De Friesland • auditor bij ziekenhuisaccreditaties • adviseur Governance and Support-Public Governance en Gezondheidszorg • adviseur Koninklijke Nederlandse Organisatie voor Verloskundigen • voorzitter programmacommissie ethiek en gezondheid ZonMW

Benoemd

01-01-1998

Aftredend

2011 (1)

Naam

G.L. Aquina (1939)

Functie

lid

Commissie

Audit

Functie en

• voorzitter RvC Woonmaatschappij Domein

Nevenfuncties

• bestuurslid Stichting Wetenschappelijk Onderwijs Bouwnijverheid • lid begeleidingscommissie onderzoek Woningstichting Rochdale • voorzitter voorbereidende raadsbijeenkomst gemeente Nuenen • bestuurslid Huurdersvereniging i.o. Stichting Woonbedrijf Eindhoven

Benoemd

01-07-2000

Afgetreden

31-12-2008 (1)

Naam

I.A. van Berckelaer-Onnes (1942)

Functie

lid

Commissie

Ledenzaken

Functie en

emeritus hoogleraar orthopedagogiek Universiteit Leiden

Nevenfuncties

• lid Adviescommissie Autisme Raad voor de Volksgezondheid • lid Evaluatiecommissie Passend Onderwijs OCW • hoofd Aut-Ina, training en advies • voorzitter Raad van Advies Stichting de Boerderij Reek

Benoemd

08-04-2008

Aftredend

2009 (1,2)

76

VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

Naam

C. Bijl (1955)

Functie

lid

Commissie

Invoering, Ledenzaken

Functie en

burgemeester Gemeente Emmen

Nevenfuncties

• voorzitter Stichting Nazorg Ouwsterhaule • bestuurslid Stichting Vrienden van Noorderbreedte

Benoemd

08-04-2008

Afgetreden

12-03-2009

Naam

H.J. Bolding (1955)

Functie

lid

Commissie

Remuneratie

Functie en

provinciesecretaris/algemeen directeur provincie Groningen

Nevenfuncties

• lid algemeen bestuur Nederlandse Vereniging Bestuurskunde • lid Adviesraad Academie voor management en leiderschap Avicenna

Benoemd

08-04-2008

Aftredend

2009 (1,2)

Naam

H. Borstlap (1946)

Functie

lid

Commissie

Remuneratie

Functie en

lid staatsraad

Nevenfuncties

• bestuurslid Steenkampfonds • arbiter Scheidsgerecht Gezondheidszorg • voorzitter evaluatiecommissie Centraal Planbureau

Benoemd

01-10-2005

Afgetreden

14-01-2009

Naam

H.J. van den Bosch (1949) (3)

Functie

lid

Commissie

Audit, Remuneratie

Functie en

managementadviseur en commissaris, zelfstandig gevestigd

Nevenfuncties

• bestuurslid Vastgoedmaatschappij Alliance • commissaris Nieuwe Steen Investments N.V.

Benoemd

01-03-2005

Aftredend

2010 (1)

77

Naam

J.M.M. Megens (1944)

Functie

lid

Commissie

Audit, Remuneratie, Invoering

Functie en

• lid Raad van Beheer Koninklijke Cosun

Nevenfuncties

• voorzitter RvC Eucord-Brussel • voorzitter RvC Nederlandse Particuliere Rijnvaart Centrale • voorzitter Kantoor Binnenvaart

Benoemd

08-04-2008

Afgetreden

14-01-2009

Naam

R.J. van Solt (1948)

Functie

lid

Commissie

Ledenzaken

Functie en

• commissaris wooncoöperatie ZVH

Nevenfuncties

• commissaris Morgana • commissaris Heiploeg • commissaris Toekomstgroep

Benoemd

08-04-2008

Afgetreden

31-12-2008 (1)

Naam

W.P. van Waveren (1946)

Functie

lid

Commissie

Audit

Functie en

bestuursadviseur / managing partner Albatros Investments

Nevenfuncties

• commissaris MBB Holding • voorzitter RvC Emcart Groep

Benoemd

08-04-2008

Aftredend

2010 (1)

(1) Aftredend conform rooster van aftreden (2) Niet herbenoembaar volgens eerdere afspraken (3) Op voordracht van het Landelijk Huurdersplatform

Nevenfuncties worden vermeld voor zover relevant voor de vervulling van de taak als commissaris. Alle leden van de raad van commissarissen zijn onafhankelijk van de Stichting Woonzorg Nederland.

78

VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

De vorming van Espria heeft in 2008 ook de nodige gevolgen gehad op de samenstelling van de raad van commissarissen. Per 8 april 2008 is er ook op het niveau van de raad van commissarissen een personele unie gevormd met Stichting Espria, de raad bestaat per die datum uit dezelfde personen als de raad van commissarissen van de stichting Espria. Om dit te kunnen bewerkstellingen zijn drie leden van raad van commissarissen afgetreden; uit de voormalige raad van commissarissen van Evean Groep en van Philadelphia Zorg zijn 5 respectievelijk 3 leden toegetreden tot nieuwe raad van commissarissen van Woonzorg Nederland. Verder zijn afspraken gemaakt voor het terugbrengen van de omvang van de raad. Verdere mutaties sinds begin 2008: • De heer A. Vos, mevrouw J.C.W. Vlug en mevrouw J. van Vliet zijn per 8 april teruggetreden. • De heer van Solt is per 31 december 2008 teruggetreden. • De heer Aquina is per 31 december 2008 teruggetreden, maar per 1 mei 2009 opnieuw benoemd ter tijdelijke invulling van een vacature. • De heren Borstlap en Megens zijn per 14 januari 2009 teruggetreden. • De heer Bijl is per 12 maart 2009 teruggetreden. • De heer Brinkman is per 1 mei 2009 teruggetreden en per die datum – ook als voorzitter – opgevolgd door de heer M. van Rijn.

HONORERING In 2008 is de honorering van de raad van commissarissen opnieuw vastgesteld voor Espria, uitgaande van een fusie tussen alle partijen. Een deel van de beloning komt ten laste van Woonzorg Nederland. De raad heeft zich daarbij laten bijstaan door een externe adviseur. De regeling is primair gebaseerd op algemene uitgangspunten uit de NCD-adviezen en niet op de branchecodes, omdat die geen rekening houden met de omvang van de organisaties, de diversiteit van de activiteiten en het brancheoverstijgend karakter (zorg en woningcorporaties). Voor de omvang van honorering van de leden van de raad van commissarissen verwijzen we u naar paragraaf 7.2 van de jaarrekening.

Namens de raad van commissarissen, M. van Rijn

H.J. Bolding

M.J.M. Le Grand-Van den Bogaard

voorzitter

secretaris

vice-voorzitter (voorzitter tot 8 april 2008)

79

BEWONERS ZIJN APETROTS OP HUN APPARTEMENT Een mooi voorbeeld van samenwerking tussen Espria-partners staat in Voorschoten. Phila Oostbosch is een woonlocatie voor twaalf mensen met een verstandelijke beperking in de nieuwbouwwijk Starrenburg II. Woonzorg Nederland heeft het complex laten bouwen en is de verhuurder, Philadelphia begeleidt de bewoners. De cliënten hebben ieder een eigen appartement met woonkamer, slaapkamer, keukenblok, badkamer en toilet. Daarnaast zijn er twee gezamenlijke woonkamers met keuken. Cliënten en begeleiders bereiden elke dag zelf de avondmaaltijd. Overdag gaan de cliënten naar hun eigen dagbesteding, in de buurt. Het dagactiviteitencentrum, de sociale werkplaats, of als vrijwilliger naar bijvoorbeeld een verzorgingshuis. Phila Oostbosch is tot stand gekomen op initiatief van een groep ouders die aanklopte bij Philadelphia. Zij zochten ruimte waar hun kinderen met een beperking onder begeleiding kunnen wonen. Woonzorg Nederland bouwde het pand, Philadelphia huurt het en levert ondersteuning aan de twaalf cliënten. Regiomanager Janny Voorhout van Philadelphia: “Een aantal cliënten komen van een oud wooncomplex. Daar hadden we veel minder ruimte en privacy. Hier hebben ze allemaal een eigen voordeur, een eigen sleutel en een eigen postbus. Ze zijn allemaal apetrots. Tijdens de spitsuren ’s morgens en ’s avonds zijn er twee begeleiders, de rest van de tijd is er altijd één begeleider om de bewoners te ondersteunen, als zij thuis zijn.” Voorhout ziet veel voordelen in de samenwerking van Philadelphia en Woonzorg Nederland. Ze hoopt dat de begeleiders op de locaties door een goede samenwerking minder last hebben van bureaucratie en zich meer kunnen richten op de cliënten. “Ik zou het mooi vinden als Woonzorg Nederland en Philadelphia op meer locaties goede huisvesting kunnen realiseren voor de cliënten van Philadelphia. Als dat lukt, vind ik het een gigantisch succes.”

JAARREKENING

GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

84

1

Geconsolideerde balans per 31 december 2008

84

2

Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2008

86

3

Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2008 (indirecte methode) 87

OVERIGE GEGEVENS KERNGETALLEN/ KERNCIJFERS

88 92

84

1. GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 2008 ACTIVA Na voorgestelde resultaatbestemming Bedragen in € 1.000

2008

2007

Vaste activa

Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie

2.386.179

2.427.537

Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling

88.767

88.733

Onroerende en roerende zaken ten dienste van

23.781

25.003

de exploitatie 2.498.727

2.541.273

Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies

8.130

Andere deelnemingen

1.232

1.178

133.421

144.525

1.935

1.672

Effecten Leningen u/g Belastinglatentie Geactiveerde Cap-premie

11.070

868

-

2.241

2.445 147.827

160.890

Vlottende activa

Voorraden

24.908

20.220 24.908

941

20.220

1.396 941

1.396

Vorderingen Huurdebiteuren Gemeenten

3.548

2.916

-

614

Overige vorderingen

3.829

4.853

Overlopende activa

6.201

5.944 13.578

Liquide middelen

14.327

15.080

9.860

2.701.061

2.747.966

85

PASSIVA Na voorgestelde resultaatbestemming Bedragen in € 1.000 Groepsvermogen

2008

2007

780.800

804.719

Voorzieningen

Voorziening onrendabele investeringen Overige voorzieningen

24.122

18.809

208

305 24.330

19.114

Langlopende schulden

Leningen overheid en kredietinstellingen Te betalen Cap-premie Waarborgsommen

1.565.597

1.754.878

409

641

88

97 1.566.094

1.755.616

Kortlopende schulden

Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan gemeenten Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden Overlopende passiva

258.694

100.252

358

22

20.714

17.784

4.887

4.459

6.547

2.160

38.637

43.840 329.837

168.517

2.701.061

2.747.966

86

2. GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2008 Bedragen in € 1.000

2008

2007

245.343

241.233

20.557

22.547

Bedrijfsopbrengsten

Huren Leveringen en diensten Overheidsbijdragen

-60

-43

Verkoop onroerende zaken

69.570

2.704

Wijziging in onderhanden werk

24.981

44.859

Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf

6.396

6.659

Overige bedrijfsopbrengsten

3.234

4.203

370.021

322.162

26.198

44.066

Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten

Kosten projecten en onderhanden werken Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa Erfpacht

2.270

2.287

40.362

55.950

680

659

16.518

15.404

Sociale lasten

1.930

1.943

Pensioenlasten

3.335

3.010

Lonen en salarissen

Overige personeelskosten

6.480

4.818

Lasten onderhoud

42.948

45.422

Leveringen en diensten

20.280

22.547

Overige bedrijfslasten

24.335

23.604

Som der bedrijfslasten

185.336

219.710

Bedrijfsresultaat

184.685

102.452

6.595

6.532

-6.985

-390

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Waardeveranderingen financiële vaste activa en effecten Opbrengsten financiële vaste activa en effecten

5.623

5.238

-87.372

-87.690

Financiële baten en lasten

-82.139

-76.310

Groepsresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

102.546

26.142

Rentelasten en soortgelijke kosten

voor belastingen

Belastingen Groepsresultaat na belastingen vóór mutatie

863

-

103.409

26.142

actuele waarde materiële vaste activa

Mutatie actuele waarde materiële vaste activa

-127.329

-4.962

Groepsresultaat na belastingen na mutatie

-23.920

21.180

actuele waarde materiële vaste activa

3. GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT 2008

Indirecte methode, bedragen in € 1.000

2008

2007

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat

184.685

102.452

Aanpassingen voor: Afschrijvingen

2.270

2.287

Geactiveerde productie

-6.396

-6.659

Overige waardeveranderingen

40.362

55.950

Vrijval/dotatie voorzieningen

5.216

1.897

-4.233

1.323

Veranderingen in werkkapitaal: Onderhanden projecten Vorderingen Kortlopende schulden

749

-4.167

2.878

-5.634

225.531

147.449

-86.201

-86.305

(exclusief schulden aan kredietinstellingen) Kasstroom uit bedrijfsoperaties

Ontvangen/(betaalde) interest Ontvangen financiële vaste activa en effecten

5.623

Kasstroom uit operationele activiteiten

4.848 144.953

65.993

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

Investeringen in materiële vaste activa Desinvesteringen materiele vaste activa

-78.594

-112.594

1.248

5.255

Investeringen in financiële vaste activa Desinvesteringen financiele vaste activa

-2.430 1.959

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

1.319 -75.387

-108.450

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

Ontvangsten uit langlopende schulden Aflossing langlopende schulden Aankopen/uitlotingen/verkopen effecten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Toename/afname geldmiddelen

38.084

162.997

-111.430

-137.327

9.000

18.000 -64.346

43.671

5.220

1.214

87

88

OVERIGE GEGEVENS STATUTAIRE RESULTAATBESTEMMING In de statuten van de stichting is geen bepaling opgenomen met betrekking tot de bestemming van het resultaat. Artikel 70 van de Woningwet bepaalt dat toegelaten instellingen alleen uitkeringen mogen doen in het belang van de volkshuisvesting.

VOORSTEL RESULTAATBESTEMMING OVER HET BOEKJAAR 2008 De resultaatbestemming is vooruitlopend op en onder voorbehoud van de goedkeuring door de Raad van Commissarissen reeds in de jaarrekening verwerkt.

ENKELVOUDIGE RESULTAATBESTEMMING 2008

Onttrekking overige reserves

GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM Er hebben zich na balansdatum geen vermeldenswaardige gebeurtenissen voorgedaan.

-25.542

89

ACCOUNTANTSVERKLARING Op de volgende pagina is de accountantsverklaring opgenomen.

90

OVERIGE GEGEVENS ACCOUNTANTSVERKLARING

91

92

KENGETALLEN/ KERNCIJFERS Kengetallen zijn gebaseerd op de enkelvoudige jaarrekening van Stichting Woonzorg Nederland.

GEGEVENS WONINGBEZIT 2008

2007

2006

2005

2004

Woningen / woongebouwen

Aantal verhuureenheden in exploitatie

26.322

26.789

26.694

26.431

26.497

Verzorgingstehuizen: capaciteit

14.621

15.373

15.348

14.964

15.997

1.853

1.853

1.853

1.828

1.918

32

32

32

32

1.916

1.878

1.770

1.766

403

408

403

407

45.147

46.333

46.100

45.428

46.561

157

165

166

159

180

18

16

16

18

18

35.128

35.761

35.637

35.169

35.762

1.314

1.754

1.424

1.296

1.135

Verpleegtehuizen: capaciteit Bedrijfsruimten Parkeerplaatsen en garages Overige verhuureenheden Totaal verhuureenheden (ongewogen)

Aantal verzorgingstehuizen Aantal verpleegtehuizen Totaal verhuureenheden (gewogen) (1) Totaal in aan-/verbouw

2.149

(1) de eenheden zijn als volgt gewogen: parkeerplaatsen en garages = 1/7 vhe, Kapel = 1/7 vhe, Trafo = 1/7 vhe, ov. niet commerciële ruimte = 1/7 vhe, bedden = 1/2 vhe en de overige vhe’s als 1 vhe.

Mutaties in het bezit

2008

Aantal opgeleverd

679

Aantal verkocht

-1.627

Aantal gesloopt

-238

Totale mutatie in het bezit

-1.186

VERHUUR Verhuren van woningen

2008

2007

2006

2005

2004

Mutatiegraad

12%

13%

13%

13%

12%

Indirecte verhuureenheden zijn in deze tabel niet meegenomen. Deze gegevens worden bijgehouden door de verhurende zorginstellingen.

93

KENGETALLEN PER GEWOGEN VERHUUREENHEID (GVHE) 2008

2007

2006

2005

2004

Materiële vaste activa

Balans

70.988

69.859

72.430

73.113

69.219

Financiële vaste activa

5.215

5.275

5.859

5.600

5.946

Vlottende activa

854

3.253

1.035

1.528

1.427

Eigen vermogen

22.099

22.422

24.461

23.545

20.848

Voorzieningen

686

2.083

421

32

141

Weerstandsvermogen

22.785

24.505

24.482

23.577

20.989

Langlopende schulden

45.112

49.760

48.470

48.515

47.191

Kortlopende schulden

9.160

4.334

5.972

8.150

8.412

Winst- en verliesrekening

2008

2007

2006

2005

2004

Huren

6.984

6.746

6.684

6.593

6.240

Onderhoudslasten

1.222

1.270

1.310

1.175

1.341

Personeelskosten

629

691

724

707

712

-2.360

-2.139

-2.201

-2.223

-2.270

Financiële baten en lasten Resultaat voor mutatie actuele waarde Resultaat na mutatie actuele waarde

2.898

790

1.741

1.940

1.785

-727

617

1.225

2.418

2.446

2008

2007

2006

2005

2004

FINANCIERING Bedragen in € 1.000

Schuldrest langlopende schulden Gemiddelde vermogenskostenvoet

1.584.703 1.779.477 1.727.231 1.706.163 1.687.444 4,6%

4,8%

4,8%

4,9%

5,2%

133.421

144.525

156.082

173.278

179.542

5,8

5,9

4,8

4,9

4,7

vreemd vermogen Obligatie- en aandelenportefeuille ‘Duration’ langlopende schulden (jaren)

94

KENGETALLEN/ KERNCIJFERS

FINANCIËLE CONTINUÏTEIT 2008

2007

2006

2005

2004

Eigen vermogen/totaal vermogen

28,7

28,5

30,8

29,3

27,2

Weerstandsvermogen (1) /totaal vermogen

27,4

29,6

31,2

31,4

29,4

Totale vaste activa/lang vreemd vermogen

1,7

1,4

1,6

1,6

1,6

Current ratio (2)

0,1

0,8

0,2

0,2

0,3

Quick ratio (3)

0,1

0,7

0,1

0,1

0,1

(1) eigen vermogen plus egalisatierekening plus voorzieningen (2) vlottende activa /kortlopende schulden (3) vlottende activa minus voorraden/kortlopende schulden

OVERIG Personeelsbezetting

2008

2007

2006

2005

2004

Personeelsbezetting ultimo jaar (aantallen)

365

413

410

420

439

Personeelsbezetting ultimo jaar (fte’s)

318

366

355

352

364

Personeelsbezetting (exclusief beheerders)

6,15

8,00

7,39

7,36

8,31

per 1.000 gvhe Prijs-kwaliteitsverhouding

2008

2007

2006

2005

Gemiddeld aantal punten WWS

112,8

113,6

109,7

109,3

435

425

414

404

Gemiddelde netto huurprijs

Kwaliteit

Uitgaven dagelijks onderhoud

2008

2007

2006

2005

2004

20.547

20.279

19.264

11.691

14.705

Uitgaven planmatig onderhoud

22.378

25.141

27.423

29.621

33.261

Totale kosten onderhoud

42.925

45.420

46.687

41.312

47.966

COLOFON

EINDREDACTIE Bureau Schrijfwerk | Jos Leijen, Voorhout Woonzorg Nederland | Amstelveen

ONTWERP EN OPMAAK OSAGE / Communicatie en ontwerp, Utrecht

FOTOGRAFIE Rufus de Vries | Amsterdam

DRUK Huig Haverlag | Wormerveer